ANPLIFIKADORE OPERAZIONALAK

• 𝑆𝐴𝑅𝑅𝐸𝑅𝐴:
Erabilpen handiko gailua eta moldakorra aplikazio lineal zein ez linealetan.
Linealtasuna: distortsioa ekiditea; gainezarmenaren printzipioa betez.
(sartzen dena= irteten dena)
Eraginkortasun handiko tentsio anplifikadorea eta irabazpena handitzen du lazo IREKIAN.
Potentzia irabazpena: irteerako potentzia irabazpena BETI sarrerakoa baino handiagoa.
𝑙𝑜𝑎𝑑 𝑝𝑜𝑤𝑒𝑟(𝑃𝑙) 𝑣 0·𝑖0
𝑃𝑜𝑤𝑒𝑟 𝑔𝑎𝑖𝑛 = 𝑖𝑛𝑝𝑢𝑡 𝑝𝑜𝑤𝑒𝑟(𝑃𝑖)
= 𝑣 𝑖·𝑖𝑖
>1

transformadoreak ez dira anplifikadoreak; tentsio igotzaileak baizik.

3 etapa:
◦Sarrera diferentziala: anplifikadore diferentziala 𝑍𝑖 = 𝐻𝑎𝑛𝑑𝑖𝑎

bi sarrera fase posizioan: negatiboa⇒alderantzikatzailea

positiboa⇒ez-alderantzikatzailea
◦Bitartekoa: irabazpen adizionala eman eta irteera transistoreen egokitzapena/moldaketa
◦Irteerakoa: irteeran 𝑍𝑜 = 𝑇𝑥𝑖𝑘𝑖𝑎 lortzeko

• 𝐴𝑁𝑃𝐿𝐼𝐹𝐼𝐾𝐴𝐷𝑂𝑅𝐸 𝐼𝐷𝐸𝐴𝐿 𝐵𝐴𝑇𝐸𝑁 𝐸𝑍𝐴𝑈𝐺𝐴𝑅𝑅𝐼𝐴𝐾:

− +
◦Sarrera inpedantzia infinitua: 𝑉 𝑒𝑡𝑎 𝑉 ailegatzen den I=0.
Tentsio erorketa nulua eta potentzial bera(asetasunean ez)
◦Irteera inpedantzia nulua: Tentsio iturri ideal moduan jardun
◦Lazo irekiko tentsio irabazpena infinitua: Berrelikapenik ez
V0<=VCC
◦Banda-zabalera infinitua(BW=∞):
◦Modu komuneko tentsio-irabazpena(AMC=0): bi sarrerak berdinak⇒irteera=irabazpena=0
zaratarekiko inmunitate handia
CMRR↑frekuentzia↓⇒idealetik gertuago
− +
◦Offset: 𝑉 𝑒𝑡𝑎 𝑉 arteko tentsioa=0⇒Sarrera diferentziala=0⇒Irteera=0
◦Tentsio tarte dinamikoa: sarrerakoa⇒s. terminalen tentsioa ezin du elikadurakoa gainditu
bestela gailua hondatu
irteerakoa⇒i. terminalen tentsioa>elikadurakoa⇒asetasunean

• 𝐴𝑁𝑃𝐿𝐼𝐹𝐼𝐾𝐴𝐷𝑂𝑅𝐸 𝑂𝑃𝐸𝑅𝐴𝑍𝐼𝑂𝑁𝐴𝐿 𝐸𝑅𝑅𝐸𝐴𝐿 𝐵𝐴𝑇𝐸𝑁 𝐸𝑍𝐴𝑈𝐺𝐴𝑅𝑅𝐼𝐴𝐾:

◦Sarrera inpedantzia, Zi ≠ ∞ ◦Irteera inpedantzia, ZO
◦Lazo irekiko tentsio irabazpena, A ◦Modu Komuneko Errefusa Erlazioa, CMRR
◦Banda Zabalera, BW: BW↑Irabazpena↓ ◦Irteera tentsio maximoa
◦Sarrera tentsio tarte dinamikoa ◦Sarrera polarizazio korrontea
◦Elikadura tentsio-tartea: funtzionamendu egokirako elikadura tentsioaren balio max eta min
◦Sarrerako offset korrontea: IB=IB+-IB- ◦Slew Rate(V/µ𝑠)
◦Sarrerako offset tentsioa ◦Irteerako offset tentsioa
Banda zabalera: noiz jausten den anplitudea 3dB.
ukondoa agertzen den puntua, pultsazio horretik hasierara dagoena
Banda zabalera mugatu: ez da maiztasun sinu guztietan berdin portatzen⇒desberdin anplifikatu

Dezibelen konbertsioa: potentzien arteko erlazioak modu praktikoan ikusteko.

tentsio irabazpena⇒ 𝑉𝑔 = 20· 𝑙𝑜𝑔 | 𝐴𝑉|dB

korronte irabazpena⇒ 𝐼𝑔 = 20· 𝑙𝑜𝑔 | 𝐴𝑉|dB

potentzia irabazpena⇒ 𝐼𝑔 = 10· 𝑙𝑜𝑔 | 𝐴𝑉|dB

• 𝐾𝐸𝑁𝑇𝑍𝐴𝐼𝐿𝐸 𝐻𝑂𝐵𝐸𝑇𝑈𝐴(𝑎𝑟𝑎𝑧𝑜𝑎𝑘 𝑘𝑎𝑟𝑎𝑘𝑡𝑒𝑟𝑖𝑧𝑎𝑡𝑧𝑒𝑘𝑜):

Modu komun eta diferentziala: Seinale bikoteekin ari eta helburua bikote horren kendura denean.
Sare indibididual 2: VA eta VB
𝑉𝐴+𝑉𝐵 𝑉𝐷
komunean⇒ 𝑉𝑐 = 2
𝑉𝐴 = 𝑉𝐶 − 2
𝑉𝐷
diferentzialean⇒𝑉𝐷 = 𝑉𝐵 − 𝑉𝐴 𝑉𝐵 =𝑉𝐶 + 2

• 𝐼𝑀𝑃𝐸𝑅𝐹𝐸𝐾𝑍𝐼𝑂𝐴𝐾:
Offset tentsioa (VOS): egia balitz, zirkuitulaburtuz(sarrerakoak kable bidez lotuz) 0 eman beharko luke
baina berez ez du ematen asetzen baita
Ze tentsio jarri beharko genuke sarreran, irteeran 0 lortzeko berrelikadurarik gabe?⇒ VOS? Vout=0
𝐼++𝐼−
𝐼𝐵𝐼𝐴𝑆 = | 2
| polarizazio korronte(komun)

𝐼𝑂𝐹𝐹𝑆𝐸𝑇 = |𝐼 + 𝐼−| p. offset korronte(diferentzial)

+
• 𝐾𝑈𝐴𝐷𝑅𝐼𝑃𝑂𝐿𝑂 𝑀𝑂𝑇𝐴𝐾:

• 𝐵𝐸𝑅𝑅𝐸𝐿𝐼𝐾𝐴𝐷𝑈𝑅𝐴 𝑁𝐸𝐺𝐴𝑇𝐼𝐵𝑂𝐴𝑅𝐸𝑁 𝐴𝐵𝐴𝑁𝑇𝐴𝐼𝐿𝐴𝐾:

Berrelikadura negatiboko anplifikadorean, irteera langindu eta honen zati bat sarrerara bueltatzen da.
◦Tentsio irabazpen egonkorra(ia kte)
◦Zi ↑ Zo ↓ lazo irekiarekiko
◦Distortsio ez-linealaren murrizpena
◦Irteera offset tentsioaren murrizpena
◦Banda zabalera handitu
Kontuan izan beharreko kontsiderazioak:
◦Sarrerako inpedantzia altuen ondorioz⇒Sarrerako korronteak i≈0
◦Ez dagoenez korronterik tentsio erorpen nulua alegiazko zirkuitulaburtua

• 𝐼𝑅𝐴𝐺𝐴𝑍𝐾𝐸𝑇𝐴:
Baldin eta seinale-multzo bik “dauzkaten maiztasunen” arabera desberdinak badira (= euren espektroak,
hau da, Fourier transformatuak nahikoa desberdinak badira) Orduan posible da gogoko ez ditugunak
moteltzea (ia ezabatzea), “iragazki”en bidez.
Iragazkiak: prozesatzen duten seinalearen espektroaren araberako erantzuna duten zirkuituak
Helburua: ◦Sarreran VIN -en sinw jarri⇒ w ↓⇒ |G|∼ 1⇒ sinua berdintsu atera VOUT-en (paseko-banda)
⇒ w ↑⇒ |G|∼ 0⇒ ahulduz doa (kentzeko-banda)
◦Anplifikatzea ez da bere helburua
Erresonantzia: teorikoki infinitura heldu
◦R,L,C osagaiekin anplifikaziorik ez
◦Anplifikaziorik ez du egiten
 ◦Potentzia irabazpenik ez

Arrazoiak AO-ak sartzeko iragazkiak aipatzerakoan:

① RZAMA<∞irteera zamatzen dugunez BUFFER jarraitzailea jarri erresistentzia infinitua aurkezteko
② Elektronikan induktoreak ahalik eta gutxien erabiltzeko ohitura; kondentsadore nahiago.
Badago modu bat kondentsadoreak Anplifikadore Operazionalak erabiliz induktantzia gisa jasotzeko:
✔️zamatzea ezabatu
✔️induktantziak saihestu
❌100KHz-1MHz-tik gora ezin erabili
Ezaugarriak: ◦Maiztasun txantiloia(|G|-ren tankera): behe/goi-pasekoa, banda kentzekoa...
|G|-ren anplitudearen magnitudeen formulak w-rekiko itxura Bode diagraman jarriz
◦Ordena: Zenbat polo dauzkan G(s)-k/ izendatzaile maila
◦Irizpide matematikoa: forma kanonikoa ezaugarriren bat optimizatzeko:
Butterworth: |G| max laua paseko bandan(fo inguruan ukondo samurra)
Txebixev: fo -ko ukondoa max zorrotza(paseko bandan |G|-k uhin)
Bessel: ㄴG(jw) max proportzionala w-rekin(|G|-ren ukondo samur-samurra)
ez dio magnitude erantzunari erreparatzen; baizik eta fase erantzunari.
◦Gauzatzea: Pasiboak (Ldunak, AO barik) vs. Aktiboak (geroago sakonduko, §§3 - 4).
↳Sallen Key zelulak(BP eta GP)
Sallen Key zelula: oinarrizko “eraikigaia”, bigarren ordenakoa, iragazki aktiboak eratzeko.
(RCRC edo CRCR “kate bikoitz” baten aldaera gisa ikus daitezke)
Behe pasekoa gauzatzeko Goi pasekoa gauzatzeko

Bestelako “2n” ordena bikoitiak: ⇒ n zelularen serie-elkarketa

Bestelako ordena bakoitiak “2n+1”:⇒ gehitu RC edo CR + jarraitzailea
Metodoa:
1. Beharrezko datuak hasieran: gogoratu ‘Ezaugarriak’ (§2):
1.1. Behe-pasekoa (LP), Goi-pasekoa (HP) → zelula-mota egokia hautatu
1.2. Ordena → zelula-kopurua (eta beharbada RC edo CR + jarraitzaile bat)
1.3. Butterworth, Txebixev (1dB, 2dB, 3dB), Bessel → polinomioa tauletatik lortu
2. Ordezkatu ω0 = 2πf0 polinomioan, bertan f0 hasieratik zehaztutako datua izanik.
3. Berdindu nahi duguna: polinomioak, eta daukaguna: zelulen G(s)-ak
4. Simulatu, adibidez LTSpice erabiliz, “.ac” analisi-motaz baliatuz.
5. Gauzatu
6. Egiaztatu, adib. osziloskopioen laguntzaz.

• 𝐾𝑂𝑁𝑃𝐴𝑅𝐴𝐷𝑂𝑅𝐸𝐴𝐾:
Funtsean: ◦OP-AMP-en lehengusuak dira⇒ikurra mantendu
◦Normalean: begizta irekian
berrelikadura negatiboarekin atondu(+)⇒negatiboarekin ezin atondu
Desberdintasunak: ◦Irteera kolektore irekian utzi(pull-up behar)
◦Schmitt trigger⇒berrelikadura positibo
◦Funtzionalitatea behar denean
◦STC ⇒portaera polo baten arabera jausten da irabazpena maiztasuna nahiko
baxu batetik aurrera, 20dB/hamarkadako jaitsi
⇒OPAMP batek konparadorearen lana egin dezake behar izatekotan
◦Ez erabili berrelikadura negatiboko lana egiteko
↳Konparadore batek ezin du OPAMP-aren lana egin
Sinplifikazioak: ◦Irteeran ez dira goiko eta beheko mailak “guztiz markatzen”
◦Ez dute begizta irekian GBD
Konparadoreak: ◦Maiztasun eremuan ez dira erabiltzen
◦Denbora domeinuan erabiltzen dira
⋆ 𝐿𝑀393:
Konparagailu dual hauek irabazi handiak eta banda zabalera zabaleko ezaugarriak eskaintzen dituzte.
Honek gailuari oszilazio joerak ematen dizkio, baldin eta irteerak, sarreretara kapazitatiboki egokitzen
badira, desbideraturiko kapazitantziaren bidez. Egoera arintzeko, RSARRERA <10 kΩ erabili behar dira.
Berrelikadura positiboa (<10 mV) gehitzea ere gomendatzen da. Diseinu
praktika ona da erabili gabeko pin guztiak lurrera jartzeko. Sarrerako tentsio
diferentzialak elikadura tentsioa baino altuagoak izan daitezke konparazio
sarrerak kaltetu gabe. Ez erabili 0,3 V. baino tentsio negatiboagoak.

Gailu hauek diseinaturik daude “para permitir un rango de modo común a nivel del suelo” hornidura
eragiketa bakar batekin

• 𝑆𝐸𝐼𝑁𝐴𝐿𝐸 𝑆𝑂𝑅𝐺𝐴𝐼𝐿𝑈𝐴𝐾:
Funtzio nagusia: konexioaren menpe dagoen seinale bat sortzea da denbora maiztasun, anplitude eta
forma ezaugarri jakin batzuekin. Horretarako, berrelikadurak(negatiboak eta positiboak) erabiltzen dira,
denboraren araberako ezaugarriak dituzten gailuekin batera (normalean kondentsadoreak).
Osziladore elektronikoak: sarreran seinale periodikorik izan gabe irteeran seinale periodikoa sortzen
duten zirkuituak dira.
Kategoriak:
◦ Multibibratzaileak(Lasaikuntza-Osziladoreak): kondentsadoreak kargatu eta deskargatzen dituzten bi
egoerako gailuak erabiltzen dituzte, uhin forma tipikoak lortuz, hala nola triangeluarrak, karratuak,
esponentziala edo pultsua.
◦ Osziladore sintonizatuak: ardatz irudikarian poloak pare konjukatuak sortzeko sistemak erabiltzen
dituzte, era egonkorrean oszilazio sinusoidal bat mantentzeko

• 𝑀𝑈𝐿𝑇𝐼𝐵𝐼𝐵𝑅𝐴𝑇𝑍𝐴𝐼𝐿𝐸𝐴𝐾:
Bi oreka egoera independiente dituzten berrelikaduradun zirkuitua.
Flip Flop baten Reset/Set erabiliz komeni zaigunean: Setetik→Resetera edo Resetik→Setera
◦Multibibratzaile sasiegonkor=ASTABLE
Bi egoera “quasi-egonkor” dituzte⇒ izaera iragankorrekoak
Zirkuitua egoera hauetan denbora jakin batez soilik egon daiteke, beraz egoera batetik
besterako etengabeko iragaitea gertatu⇒ Set-Reset egoeren artean etengabe saltatu
Denboran periodikoki aldatuz doan seinale bat izango dugu irteeran.

◦Multibibratzaile egonkor=MONOESTABLE(One-shot)
Tentsio-egoera egonkor bat (v1) eta “quasi-egonkor”bat (v2) dituzten multibibratzaileak
Etengabean gera daiteke v1 egoera egonkorrean zirkuitua. Baina, estimulu (“desarra”, trigger)
egokia jasoz gero, v2 egoera quasi-egonkorrera aldatuko da.
Denbora-tarte aurrefinkatu bat igaro ostean, v1 egoera egonkorrera bueltatuko da. Hortik aurrera,
egoera egonkorrean mantenduko da zirkuitua, sarreran desarra-seinale berri bat jaso arte.

⋆ 555:
Helburua: denbora atzerapen zehatzak eragin
Aplikazioak: inpultsu eraketa/detekzioa, denboragailu sekuentzial, VCO
Ezaugarriak: ◦Estabilitate termikoa(50ppm/Cº)
◦Elikadura tentsioen tarte zabala(4,5-16V)
◦Irteera korrontea 200mA-ra arte
◦Hainbat kapsulatu*
*Kapsulatua: ◦Trigger: inpultsu negatiboarekin aktibatu⇒irteera
aktibatu⇒ transistorea asetasunean
⇒kanpo kondentsadorearen deskarga
◦Output: Aktibaturiko irteerak elikaduraren hurbileko tentsioa eman
◦Control: Erreferentzia tentsioa ⅔ -tik Vcc-ra aldatu dezake
◦Threshold: Denbora-zikloa bukatzea baimendu
◦Deskarga: Kondentsadore bat jarriz tenporizazio denbora finkatu.
Amaitzean, transistorea asetasunean⇒ kondentsadorea deskargatu
Irteera kopiatu baina irteera↑⇒kolektore irekia