Professional Documents
Culture Documents
Gabagabada Booqasho Laba Maalmood Ah Ayuu Madaxa QM Dib Ugu Xaqiijiyay Taageerada Hay'Adda Caalamiga Ah Ee Horumarka Iyo Horumarinta Soomaaliya
Gabagabada Booqasho Laba Maalmood Ah Ayuu Madaxa QM Dib Ugu Xaqiijiyay Taageerada Hay'Adda Caalamiga Ah Ee Horumarka Iyo Horumarinta Soomaaliya
“Soomaaliya waxay wajaheysaa caqabado badan, laakiin fadliga Ramadaanka, waxaan sidoo
kale sidaa dhambaal rajo iyo dib-u-cusboonaysiin ah - Qaramada Midoobay waxa ay midnimo la
garab taagan tahay dadka Soomaaliyeed. Aan isu imaanno si aan u horumarinno nabadda iyo
amniga, horumar waara iyo xuquuqul insaanka – oo aan mustaqbal wanaagsan u dhisno
dhammaan Soomaalida,” ayuu yiri Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay António Guterres.
Mas'uulka ugu sarreeya Qaramada Midoobay ayaa ka hadlayay shir jaraa'id oo ka dhacay
caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho, maalintii labaad ahna maalintii ugu dambeysay
booqashadiisa Soomaaliya.
Hadal-jeedintiisii shirka jaraa’id, ayuu madaxa Qaramada Midoobay ku xusay in inkastoo ay jiraan
caqabado adag, haddana dadka Soomaaliyeed ay sii wadeen inay muujiyaan awood iyo adkeysi
aad u ballaaran.
“Mudada lixda sano ah tan iyo booqashadeydii ugu dambeysay, waxaan soo aragnay horumar
laga gaaray nabadda, amniga iyo horumarka waara. Wadahadalladii aan shalay la yeeshay
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo xubnaha dowladda, waxaan kaga wada hadalnay
sidii nidaamka Qaramada Midoobay uu u sii wadi karo in uu Soomaaliya ka taageero xoojinta
horumarkan togan,” ayuu yiri Md. Guterres.
Intii uu ku sugnaa Muqdisho, Xoghayaha Guud wuxuu sidoo kale la kulmay wakiillo ka socday
ururrada bulshada rayidka Soomaaliya ee ka shaqeeya arrimaha haweenka iyo awoodsiinta,
isbeddelka cimilada, dadka naafada ah, dhalinyarada iyo kooxaha la heybsooco.
“Masaaxo rayid, badbaado leh oo loo dhan yahay ayaa lagama maarmaan u ah maamul
wanaaga waxayna gacan ka geysan kartaa ka hortagga iyo dhimista rabshadaha. Ka-qaybgalka
buuxa ee haweenka iyo dhallinyarada Soomaaliyeed ee siyaasadda - oo ay ku jirto dib-u-eegista
dastuurka - waa muhiim," ayuu yiri Md. Guterres. “"Waxaan soo dhaweynayaa ka go’naanta
dowladda ee xuquuqda haweenka iyo matalaadda waxaana ku baaqayaa in si buuxda loo
hirgeliyo loona qaabeeyo qoondada boqolkiiba 30 ee haweenka ee doorashooyinka."
Hannaankii doorasho ee ugu dambeeyay ee Soomaaliya, ee soo gabagaboobay 2022, waxaa jiray
hadaf ah in la gaaro ugu yaraan 30 boqolkiiba matalaadda haweenka ee baarlamaanka
federaalka.
Gabagabadii, haweenku waxay heleen 21 boqolkiiba oo keliya kuraasta baarlamaanka, taasoo
hoos uga dhacday 24 boqolkiiba kuraasta baarlamaanka ee hannaanka doorashada 2016/17.
Qaramada Midoobay waxa ay horay u sheegtay in xaqiijinta in la buuxiyo qoondada boqolkiiba
30-ka ah ay tahay tallaabo koowaad oo muhiim ah oo loo qaaday matalaad buuxda iyo bulsho
isku duuban oo ay yeelato Soomaaliya.
Humanitarian crisis
Gargaar degdeg ah ayaa loogu baahan yahay ilaa 8.3 milyan oo Soomaali ah, sida uu sheegay
xafiiska isku-duwidda arrimaha beni’aadannimo ee OCHA. Abaartu waxay horseedday barakaca
1.4 milyan oo Soomaali ah – iyadoo 80 boqolkiiba dadkaas ay yihiin haween iyo carruur. Sicirka
cuntada ayaa kor u kacaya oo uga sii daraya gaajada iyo nafaqa-darrada, halka bulshada
danyarta ah iyo kuwa nugul ay qarka u saaran yihiin macluul.
"Maanta, xaaladda waa mid argagax leh mar kale. Isbeddelka cimiladu waxa uu sababayaa
qalalaase. Soomaaliya waxa ay soo martay shan xilli roobaad oo liita, oo xiriir ah - tan waa wax
aan horay loo arag… bulshada danyarta ah iyo kuwa nugul waxa ay qarka u saaran yihiin
macluul, xaaladduna way ka sii daraysaa,” ayuu yiri Md. Guterres.
Inta u dhaxaysa hadda iyo bisha Juun, sida uu sheegay xafiiska Isku-duwidda Arrimaha
Beni’aadannimo ee OCHA, 6.5 milyan oo Soomaali ah ayaa la filayaa inay soo wajahdo xaalad
sugnaan la’aan cunti oo aad u daran, khatarta macluulna waa soo fool leedahay.
"Waa inaan hadda wax ka qabannaa si aan uga hortagno musiibo. Shalay waxaan booqday
Baydhabo, waxaana la hadlay qoysas ku xoolo beelay abaaro iyo amni darro. Waxaa I qiiro geliay
halgankood; Waxa kale oo aan aad ula dhacay adkaysigooda, geesinnimadooda iyo ka
go’naantooda si ay dib ugu dhistaan noloshooda. Laakiin kaligood ma samayn karaan,” ayuu yiri
Md. Guterres.
"Waxaan si adag uga codsanayaa deeq-bixiyayaasha inay garab istaagaan Soomaalida waqtiga
ay u baahan yihiin," wuxuu sii raaciyay. "Beesha caalamka waxay mas'uuliyad ka saaran tahay
oo ay tahay in ay danayso inay Soomaaliya ku taageerto tas-hiilaadka loo baahan yahay si looga
adkaado Al-shabaab, si loo dhiso adkeysi, loona [xasiliyo] goobaha laga xoreeyay iyo in la bixiyo
gargaar beni’aadannimo oo aad loogu baahan yahay."
Qorshaha sanadkan wuxuu daydayaa $2.6 bilyan. Ilaa hadda heerarkiisa maalgelineed waxay
taagan yihiin ku dhawaad 15 boqolkiiba la maalgeliyey, ama $347 milyan oo doolar oo la
bixiyey.
"Marka ay macluul soo fool leedahay, tani gabi ahaanba waa wax aan la aqbali karin. Beesha
Caalamku waa in ay sare u qaaddo oo ay si weyn u kordhisaa cadadka maalgelinta lagu
taageerayo Soomaaliya xilligan adag,” ayuu yiri Md. Gutterres. “Waa wax aan la qaadan karin in
Soomaalida, oo aan waxba ka gaysan in ay abuuraan dhibaatooyinka cimilada, ay la
dhibtoonayaan saameynteeda xun – iyaga oo uun hadda bilaabaya in ay ka soo baxaan sannado
badan oo colaado iyo amni darro ah,"
*End*