Dokumenty księgowe i ich klasyfikacja

Dowody księgowe powinny być wystawione w języku polskim. Otrzymane dowody źródłowe obce (wystawione w
obcym języku) nie muszą być przetłumaczone na język polski. Konieczność ich przetłumaczenia może wystąpić
dopiero wówczas, gdy takie będzie żądanie władz skarbowych lub biegłych rewidentów. Reguluje to art. 21 ust.
5 Ustawy o rachunkowości. Dowody księgowe dzielą się na dowody źródłowe obce, dowody zewnętrzne własne
oraz dowody wewnętrzne.

Dowody źródłowe obce, przedsiębiorstwo otrzymuje od swoich kontrahentów, np. za zakupione materiały
budowlane lub usługi.

Dowody własne zewnętrzne przygotowywane są dla kontrahentów przedsiębiorstwa i im w oryginale

przekazywane. Mogą to być faktury za sprzedane towary, usługi itp.

Dowody wewnętrzne mają za zadanie zarejestrowanie zdarzeń gospodarczych zachodzących wewnątrz

przedsiębiorstwa, w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej.

Podstawą księgowania w przedsiębiorstwie mogą być również dowody księgowe zbiorcze, korygujące, i
zastępcze rozliczeniowe. Przygotowywanie tych dokumentów określa art. 20 ust. 3 Ustawy o rachunkowości.

Dowody zbiorcze, wykorzystywane są do łącznego (sumarycznego) księgowania zbioru dowodów księgowych.

W dowodzie zbiorczym muszą być wymienione wszystkie pojedyncze dokumenty źródłowe, będące podstawą
sporządzenia dokumentu zbiorczego. Przykładem może być księgowanie dokumentów: kasa wypłaci lub kasa
przyjmie. Wymienione dowody mogą być podstawą i załącznikiem raportu kasowego.

Dowody korygujące, są stosowane do dokonania korekty wcześniejszych, błędnie dokonanych zapisów.

Wykorzystywane są często do korygowania błędnego podatku VAT.

Dowody rozliczeniowe są sporządzane wówczas, gdy zaistnieje potrzeba dokonania zapisów według nowych
kryteriów klasyfikacji, np. sprzedawanych produktów.

Potrzeba sporządzania dokumentów zastępczych wynika z braku dokumentu źródłowego. Są one podstawą
księgowania i muszą być do wymienione na zewnętrzny obcy dowód księgowy.

Obecnie istnieje możliwość wykorzystania w księgowości elektronicznych, cyfrowych dowodów księgowych oraz
podpisu elektronicznego. Wykorzystanie tych dokumentów i podpisu elektronicznego może mieć miejsce przy
prowadzeniu księgowości skomputeryzowanej. Nie jest to nadal powszechne.

Elektroniczne dowody księgowe są powszechnie uznawane na rynku międzybankowym i stosowane do

dokumentacji operacji międzybankowych. Za dowody te uznaje się również informacje uzyskane poprzez
komputerowe opracowanie danych zawartych już w księgach. W tym przypadku konieczne jest spełnienie
podczas rejestrowania tych zapisów określonych warunków. Dowody te muszą mieć czytelną postać, zgodną z
treścią odpowiednich dowodów księgowych. Sporządzane mogą być wówczas, gdy jest możliwe stwierdzenie
źródła pochodzenia tych dokumentów. Ponadto musi być możliwe ustalenie osób odpowiadających za
wprowadzenie cyfrowych dowodów księgowych. Przyjęta procedura zapewniać musi możliwość sprawdzenia
poprawności konkretnych danych oraz kompletności zapisów. Konieczne jest, ażeby dane źródłowe były
odpowiednio chronione w miejscu ich powstawania. Sposób przechowywania dowodów księgowych i książek
rachunkowych ma zapewniać ich niezmienność przez okres wymagany przy przechowywaniu dowodów
księgowych, który zgodnie z ustawą wynosi pełnych pięć lat.

Dowód księgowy musi charakteryzować się następującymi cechami: musi być jasny, czytelny i
jednoznacznie określający zaistniałe zdarzenie gospodarcze.

Ponownie podkreślamy, że w księgowości nie można dokonać zapisu bez dokumentu księgowego.

Dowód księgowy niezależnie od jego rodzaju powinien zawierać następujące dane:

 nazwę dowodu,

określenie nazw i adresów stron uczestniczących w zdarzeniu gospodarczym, łącznie z numerami NIP
oraz w razie konieczności numerów REGON (REGON jest to numer statystyczny umożliwiający
zaszeregowanie przedsiębiorstwa do odpowiedniej grupy statystycznej. Numer REGON jest nadawany
przez Urząd Statystyczny w momencie rejestracji przedsiębiorstwa)
  nr dowodu księgowego, dowody księgowe ścisłego zarachowania, np. czeki, mają numery nadawane
i wydrukowane. Pozostałym dowodom nadawane są kolejne numery bieżące,
 datę zdarzenia gospodarczego lub/i datę wystawienia dowodu księgowego,
 przedmiot i opis operacji gospodarczej, jej mierniki ilościowe lub/i wartościowe,
 podpisy osób odpowiedzialnych i uczestniczących w zdarzeniu gospodarczym oraz ich imienne
pieczątki,
 dowód księgowy musi posiadać kopię.

Wyróżniamy różne rodzaje klasyfikacji dokumentów księgowych. Bardzo istotna i przydatna jest merytoryczna
klasyfikacja dokumentów księgowych. Jej przydatność i zakres prezentuje prof. R. Manteuffel (1961). W ramach
merytorycznej klasyfikacji dokumentów wyróżnia się trzy ich podstawowe grupy. Pierwsza grupa
dokumentów. Zadaniem tej grupy dowodów księgowych jest udokumentowanie stanu środków i zobowiązań
przedsiębiorstwa na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej. Udokumentowanie to jest dokonywane na
podstawie przeprowadzonego spisu z natury.

Druga grupa. Dokumenty tej grupy mają za zadanie uchwycenie zmian w stanie posiadanych aktywów i
zobowiązań oraz prowadzenie ewidencji przebiegu procesu produkcji, działalności handlowej lub usług. Okresem
obrachunkowym jest zwykle rok obrachunkowy. Rokiem obrachunkowym może być rok kalendarzowy lub
gospodarczy. W przypadku zorganizowania przedsiębiorstwa w trakcie trwania roku obrachunkowego okres
omawianej ewidencji może być inny.

Trzecia grupa. Celem tej grupy dowodów księgowych jest uchwycenie stanu posiadanych aktywów i
zobowiązań podmiotu gospodarczego na ostatni dzień kończącego się roku obrachunkowego lub też na ostatni
dzień prowadzenia działalności przedsiębiorstwa w przypadku zakończenia przez nie działalności gospodarczej.
Dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych jednoznacznie określa Ustawa o rachunkowości. Dniem tym nie musi być
jedynie ostatni dzień roku kalendarzowego. Może to być każdy dzień roku.

W ramach omówionej klasyfikacji merytorycznej dokumentów księgowych pierwsza i druga grupa sporządzana
jest na podstawie inwentaryzacji posiadanych w przedsiębiorstwie aktywów i zobowiązań. Przeprowadzona
inwentaryzacja jest podstawą sporządzenia inwentarza. Inwentaryzację i inwentarz omówiono szczegółowo w
dalszej części wykładu.

Druga grupa dokumentów, której zadaniem jest przedstawienie zmian w stanie aktywów, zobowiązań
przedsiębiorstwa oraz ujęcie ewidencji przebiegu procesu produkcji. Druga grupa obejmuje następujące grupy
dokumentów księgowych:

 ewidencji środków trwałych,

 ewidencji gospodarki magazynowej,
 ewidencję działalności finansowej,
 ewidencję pracy i płac.

Do grupy dokumentów dotyczących ewidencji środków trwałych zaliczamy następujące dowody księgowe (a
nawiasach podano symbole dokumentów):

 dowód przyjęcia środka trwałego (OT),

 protokół zdawczo - odbiorczy środka trwałego (PT),
 protokół odbioru technicznego (kolaudacji) środka trwałego, po zakończeniu budowy środka trwałego,
 dowód zmiany użytkowania środka trwałego (MT),
 dowód likwidacji środka trwałego (LT).

Do grupy dokumentów dotyczących ewidencji gospodarki magazynowej należą:

 dowód przyjęcia do magazynu (PZ),

 dowód wydania z magazynu (WZ),
 dowód przesunięcia międzymagazynowego (MM),
 dowód pobrania z magazynu (RW),
 dowód zwrotu do magazynu (ZW),
 dowód przyjęcia odpadów (PO),
 dowód przyjęcia wyrobów lub półfabrykatów (PW).
Bardzo istotne są dowody dotyczące ewidencji działalności finansowej, zarówno rozliczeń gotówkowych jak i
bezgotówkowych. Zaliczamy do tej grupy:

 dowód wpłaty - kasa przyjmie (KP),

 dowód wypłaty - kasa wypłaci (KW),
 wniosek o zaliczkę,
 rozliczenie zaliczki,
 rozliczenie wyjazdu służbowego (delegacji),
 raport kasowy, dowód zbiorczy,
 fakturę VAT (zakupu),
 fakturę VAT (sprzedaży),
 fakturę korygującą błędnie wystawioną fakturę VAT,
 rachunek,
 bankowy dowód wypłaty,
 bankowy dowód wpłaty,
 dokument dotyczący udzielenia (otrzymania) rabatów, bonifikat, skont.

Ważne są równie należące do drugiej grupy dowody dotyczące ewidencji pracy i płac, a mianowicie:

 lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,

 lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia,
 lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy o dzieło,
 lista wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umów agencyjnych,
 lista wynagrodzeń akwizytorów, pośredników, komitentów, listy te sporządzone są dla osób
nieprowadzących działalności gospodarczej,
 lista wypłat wynagrodzeń pracownikom w czasie ich niezdolności do pracy (choroby),
 lista wypłat wynagrodzeń dodatkowych (premii, nagród itp.),
 lista wypłat zasiłków rodzinnych, opiekuńczych, chorobowych, macierzyńskich,
 lista wypłat zaliczek na wynagrodzenia,
 rachunek za wykonane prace zlecone,
 rachunek za wykonaną pracę z tytułu umowy o dzieło.

Przedstawione grupy dokumentów określają jednoznacznie cel ich wystawienia. Dotyczyć one mogą wydania,
przyjęcia, wypłaty lub przyjęcia gotówki do kasy i różnych przychodów finansowych w obrocie bezgotówkowym
wymaganych do uznania konta sprzedaży.

Ponadto przy prowadzeniu ewidencji księgowej mogą być wykorzystywane, w zależności od potrzeb,
następujące dokumenty:

 polecenie księgowania,
 dokumenty wtórne, zbiorcze, zastępcze, rozdzielniki itp.,
 inne dokumenty stanowiące podstawę księgowania.

Wymieniono dowody księgowe powszechnie używane są w ewidencji księgowej. Stosuje się również inne
dokumenty księgowe, które są sporadycznie wykorzystywane w ewidencji księgowej.

« poprzedni punkt 
Opracowanie dokumentów księgowych i ich kontrola

W skład dokumentacji księgowej, zgodnie z Ustawą o rachunkowości, poza dowodami księgowymi, zaliczane są
również księgi rachunkowe i sprawozdania finansowe.

Dokumenty wykorzystywane w przedsiębiorstwie jako dowody księgowe podlegają opracowaniu przed ich
zaksięgowaniem. Opracowanie to obejmuje dekretację zdarzeń gospodarczych. Dekretacja zdarzeń
gospodarczych jest to określenie numerów kont, na których konkretne zdarzenie gospodarcze ma być
zaksięgowane. Przy opracowaniu pomocna może być pieczątka, której wzór przedstawiamy poniżej.
 Schemat 3. Wzór pieczęci przystawianej przez księgowego na opracowywanym dokumencie
księgowym

STRONA STRONA
KWOTA
Wn Ma

     
     

Opracowywanie dokumentów i ich dekretacja powierzana jest głównemu lub starszemu księgowemu. Jest to
jedna z bardzo ważnych prac i wymagająca znajomości kont i ich funkcjonowania. Przeprowadzana jest przez
doświadczonych pracowników. Musi być zgodna z zakładowym planem kont i jego komentarzem.

Przed zaksięgowaniem dowody księgowe podlegają kontroli pod względem merytorycznym i formalno-
rachunkowym. Kontrolę merytoryczną dowodów księgowych przeprowadzają komórki rzeczowe
(merytoryczne) przedsiębiorstwa. Natomiast kontrola formalno-rachunkowa przeprowadzana jest w dziale
głównego księgowego. Przeprowadzenie kontroli wewnętrznej jest obowiązkiem kierowników jednostek
produkcyjnych. Kontrola merytoryczna dowodów księgowych polega na ustaleniu rzetelności, celowości,
gospodarności oraz legalności przeprowadzanych operacji gospodarczych. Przy kontroli merytorycznej istotne
jest również stwierdzenie, czy dowody księgowe zostały wystawione przez właściwe jednostki przedsiębiorstwa.
Kontrola dokumentów pod względem formalno-rachunkowym ma za zadanie stwierdzenie, czy
wystawione dokumenty są poprawnie sporządzone pod względem technicznym i prawnym. Zadaniem kontroli
rachunkowej jest uchwycenie ewentualnych błędów arytmetycznych. Kontrola rachunkowa jest szczególnie
istotna przy naliczaniu stawki podatku VAT, przy którym często są popełniane błędy rachunkowe.

Zakres i zadania inwentaryzacji

Wszystkie posiadane w przedsiębiorstwie aktywa i zobowiązania wymagają inwentaryzacji. Treść art. 4 ust. 1
UR stwierdza, że podmioty gospodarcze zobowiązane są do stosowania zasad rachunkowości w sposób
prawidłowy, zapewniający rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz i
rentowności przedsiębiorstwa. Podstawą właściwej wartości poszczególnych składników aktywów i
pasywów, prezentowanych w bilansie rocznym, są dane potwierdzone w drodze inwentaryzacji.
Inwentaryzacja jest częścią składową rachunkowości i stosują się do niej te same zasady. Istotne jest, ażeby
inwentaryzacja spełniała wymóg rzetelności, tzn. zgodności z prawdą oraz gwarantowała prawidłowość,
kompletność, bezbłędność i sprawdzalność rejestrowanych aktywów i pasywów. Istotne jest, aby przed
sporządzeniem sprawozdania finansowego każdy składnik aktywów i pasywów został zinwentaryzowany.
Składniki aktywów i pasywów muszą odpowiadać realnym i prawdziwym wartościom każdej jednostki.

Obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji spoczywa na kierowniku jednostki, został on określony w art. 4 ust.
5 UR. Ustawa nie pozwala kierownikowi jednostki na przekazanie innej osobie odpowiedzialności za
przeprowadzenie spisu z natury, która polega na właściwym przygotowaniu, przeprowadzeniu i rozliczeniu
inwentaryzacji.

Kierownik jednostki powinien wydać w tym celu wewnętrzną instrukcję dotyczącą zasad sporządzania
inwentaryzacji. Inwentaryzacja pełna dotyczy całego przedsiębiorstwa. Jednak może być konieczne
przeprowadzenie inwentaryzacji częściowej, obejmującą określoną grupę środków.

Spis środków pieniężnych i papierów wartościowych wymagany jest na ostatni dzień roku obrotowego lub
też na ostatni dzień działalności firmy Inwentaryzacji ilościowej podlegają środki pieniężne, czeki, weksle,
papiery wartościowe znajdujące się w jednostce. Przeliczenia gotówki i papierów wartościowych dokonuje
zespół spisowy w obecności osoby odpowiedzialne za posiadane środki finansowe. Wartość papierów
wartościowych ustala się w wyniku przeprowadzonej wyceny.

Udokumentowaniem przeprowadzonego spisu są arkusze spisowe. Arkusze spisowe muszą być sporządzane
zgodnie z wymaganiami rachunkowości, dotyczącymi dokumentacji spisowej. W czasie przeprowadzania
inwentaryzacji środków pieniężnych i papierów wartościowych konieczne jest ustalenie prawidłowości
zabezpieczenia pomieszczenia kasowego, przechowywania gotówki, zabezpieczenia kluczy zapasowych do kasy
itp. Istotna jest w czasie inwentaryzacji kontrola przestrzegania pogotowia kasowego, zabezpieczenia środków
pieniężnych w drodze z banku do kasy i z powrotem. Istotne jest również przestrzeganie wszelkich zasad
dokumentacji księgowej.

Inwentaryzacja stanu rzeczowych składników obrotowych wykonywana jest przez ich przeliczenie lub
pomiar. Rodzaj i sposób dokonywanego pomiaru zależy od cech fizycznych aktywów obrotowych: rodzaju,
wielkości, kształtu, postaci lub innych cech. W przypadku braku dostępu do składników majątkowych lub, gdy
dostęp ten jest utrudniony, czy gdy jest niemożliwe policzenie lub zmierzenie, stanu ilościowego, aktywów
obrotowych ustala się na podstawie obliczeń technicznych lub szacunków. Do typowych składników obrotowych
podlegających spisowi należą:

 substancje płynne,
 substancje sypkie składowane w pryzmach, kopcach, nietypowych pojemnikach (węgiel, cement,
nasiona itp.),
 wyroby hutnicze, szkło, stal,
 drewno (tarcica, dłużyca),
 produkcja w toku,
 szpule produktów, bele, zwoje itp.

Kolejną grupą aktywów objętą inwentaryzacją są środki trwałe. Zasadniczym zadaniem inwentaryzacji
środków trwałych jest ustalenie:

 ich rzeczywistego stanu, ilości, klasyfikacji, miejsca ich położenia,

 własności składników majątku, nieruchomości i gruntów,
 środków trwałych obcych, znajdujących się w leasingu, dzierżawie, itp.
 środków trwałych przeznaczonych do likwidacji (nieprzydatnych, itp.)
 rodzaju i zakresu wykonywanych modernizacji.

Inwentaryzacja aktywów tej grupy możliwa jest drogą weryfikacji jeżeli dostęp jest utrudniony. Dotyczy to
również posiadanych gruntów oraz maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie (Art.
26 ust. 1 pkt. 2 UR).

Aktywa finansowe mogą być zgromadzone na rachunkach bankowych lub też mogą być przechowywane przez
inne jednostki. Składniki aktywów i pasywów bilansu, które nie mogą być kontrolowane na podstawie spisu z
natury podlegają inwentaryzacji.

W takim wypadku urealnienie inwentaryzowanych składników aktywów i pasywów prowadzi się na podstawie
potwierdzenia stanów wykazywanych w księgowości lub też przez porównywanie tych stanów z odpowiednimi
dokumentami.

Uzgodnienie sald polega na dwustronnym potwierdzeniu zgodności stanów księgowych aktywów i pasywów
przez kontrahentów. Potwierdzenie sald uzyskuje się w formie pisemnej. Odpowiedź dotyczy salda na ostatni
dzień okresu obrachunkowego. Dotyczy ono inwentaryzacji następujących pozycji:

 wszelkiego rodzaju środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych (lokaty, kredyty),

 należności, kredytów, zobowiązań, z wyjątkiem rozrachunków z pracownikami i innych określonych w
ustawie,
 składników majątkowych powierzonych kontrahentowi.

Do potwierdzenia wymienionych sald zobowiązane są wszystkie podmioty prowadzące

rachunkowość.

Uzgodnienie sald odbywa się jedynie w formie pisemnej. Ważne jest, że prawo nie zezwala na tzw.
milczące potwierdzenie sald. Niedopuszczalne jest wysyłanie do jednostki informacji, że jeżeli nie otrzymamy
waszego potwierdzenia w ciągu 14 dni to saldo uważamy za zgodne. W takich przypadkach saldo powinno być
potwierdzone drogą weryfikacji pisemnej (art. 26 ust. 1 pkt. 3 UR).

Inwentaryzacja obejmuje również aktywa obce (art. 25 ust. 2), tj. znajdujące się w jednostce składniki
aktywów będące własnością innych jednostek. Obowiązek ten nie dotyczy jednostek świadczących usługi
transportowe, spedycyjne itp.

Termin i częstotliwość inwentaryzacji są dotrzymane (Art.26 ust 3 pkt. 1), jeżeli inwentaryzację składników
aktywów (z wyjątkiem aktywów pieniężnych papierów wartościowych itp. - art. 17 ust. 2 pkt. 4) rozpoczęto nie
wcześniej niż 3 miesiące przed zakończeniem roku obrachunkowego i zakończono do dnia 15 następnego roku.
Inwentaryzację przeprowadza się również na dzień zakończenia działalności gospodarczej oraz na dzień
poprzedzający postawienie jej w stan likwidacji lub upadłości. Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji należy
odpowiednio udokumentować i uzgodnić z zapisami w księgach rachunkowych (art. 27 pkt. 10).
Wyjaśnienia i rozliczenia różnic (art. 27 ust. 2) pomiędzy stanem rzeczywistym wykazanym w czasie
inwentaryzacji a stanem w księgach rachunkowych należy dokonać w tym roku obrachunkowym, którego
dotyczyła inwentaryzacja.

Księgowość magazynowa, ilościowa

Księgowość gospodarcza (magazynowa) ilościowa - ujmuje zdarzenia gospodarcze w mierniku ilościowym:

w kg, sztukach, litrach itp. Jej zadaniem jest ewidencja rzeczowych aktywów obrotowych. Prowadzona
być może przy wykorzystaniu kartotek, odpowiednich ksiąg lub komputera. Każdy produkt, surowiec, materiał
itp. musi posiadać swój rachunek. Rachunek zapasu magazynowego powinien obejmować: stan początkowy,
obroty, przychody lub rozchody oraz stan końcowy. Stan końcowy zapisów księgowości ilościowej musi być
skorygowany na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji.

Rachunek księgowości magazynowej, ilościowej można przedstawić w formie uniwersalnej:

Sp+ P - R = SK

gdzie:

Sp - stan początkowy,
P - przychody,
R - rozchody,
SK - stan końcowy.

Wzór ten jest bardzo przydatny do przedstawienia bilansu zapasów magazynowych aktywów obrotowych. W
zasadzie w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości nie wydziela się księgowości magazynowej. Jest
ona jednak niezbędna w praktycznym prowadzeniu księgowości przedsiębiorstwa. Księgowość gospodarcza
może być prowadzona w rachunkowości finansowej wartościowo.

Ważniejsze terminy wykorzystywane w ewidencji księgowej

W organizacji i ekonomice przedsiębiorstw, jak również w rachunkowości stosuje się następujące

Nazewnictwoy:

Wydatki jest to termin określający wszelkie przypadki wydatkowania środków pieniężnych na zakup towarów i
opłacenie usług. Wydatków nie powinno się utożsamiać z kosztami, które mogą być jednym z elementów
wydatków. Wydatki rozumiemy jako wydatkowanie pieniędzy. Wydatki nie zawsze muszą być kosztami. Stają
się one kosztami wówczas, gdy zakupiony materiał zostanie przekazany do produkcji lub do wykonania usługi.
Natomiast wydatki ponoszone na pokrycie zużycia energii elektrycznej, gazu itp. stają się od razu kosztami,
dlatego że ani energii ani gazu nie magazynujemy w przedsiębiorstwie a rachunki regulujemy po ich zużyciu. W
ten sposób wydatek od razu jest kosztem. Obok kosztów do wydatków można również zaliczyć nakłady
inwestycyjne, przedpłaty, a także zwiększenie stanu zapasów.

Nakłady są to wydatki pieniężne, których miarą jest zużyta ilość zakupionych materiałów, produktów własnych
itp. Nakłady stają się kosztami w momencie ich przeliczenia na miernik wartościowy. Do nakładów należą
również towary i surowce przeznaczone na realizację inwestycji.

Koszty możemy zdefiniować jako wyrażone w mierniku pieniężnym nakłady, tj. celowo zużyte rzeczowe
składniki majątku - materiały, towary itp. Do kosztów należą również usługi obce, wynagrodzenie pracowników i
inne wydatki czysto pieniężne.

Koszty są to wszelkiego rodzaju wydatki związane z działalnością produkcyjną, usługową i handlową

przedsiębiorstwa. Koszty mogą być liczone dla konkretnego cyklu produkcyjnego, miesiąca lub innego okresu
sprawozdawczego. Z reguły koszty obliczamy na zakończenie roku obrachunkowego i jest to wówczas podstawa
obliczenia wyniku roku obrachunkowego.

Wpływy obejmują wpłaty środków pieniężnych na rachunek bieżący lub do kasy, jakie przedsiębiorstwo
uzyskuje ze sprzedaży wytworzonych produktów, za usługi jak i z działalności handlowej, jest to po prostu
uzyskiwanie środków pieniężnych z różnego rodzaju działalności. Wpływy mogą dotyczyć zarówno
przedsiębiorstw, jak i osób fizycznych. W niewielkim zakresie różnią się one od przychodów.
Przychody, podobnie jak wpływy, otrzymujemy z różnego rodzaju działalności, mogą być one uzyskiwane w
postaci środków pieniężnych, jak też i w postaci należności. Przychody stanowią podstawę dokonania rachunku
zysków i strat.

Dochód do opodatkowania jest różnicą przychodów i poniesionych na ich uzyskanie kosztów. Może być
obliczony dla konkretnego miesiąca, jak i narastająco dla kolejnych miesięcy.

Roczne przychody i koszty są podstawą obliczenia zysku brutto. W przedsiębiorstwach prowadzących jedynie
ewidencję ilościową zapasów magazynowych zysk brutto musi być skorygowany o różnicę remanentów. Przy
obliczaniu zysku brutto z uwzględnieniem remanentów możemy praktycznie mieć do czynienia z dwoma
przypadkami. Różnica remanentów jest obliczana w zasadzie na koniec roku obrachunkowego. Jeżeli jest ona
wyższa na koniec roku, to przyrost ten odejmuje się od zysku brutto przedsiębiorstwa. Jeżeli wartość zapasów
na koniec roku obrachunkowego jest mniejsza oznacza to, że zużyliśmy część zapasów posiadanych w
momencie bilansu otwarcia. Różnica ta musi powiększyć sumę kosztów poniesionych w trakcie roku
obrachunkowego. Wszystkie podmioty gospodarcze w Polsce, rozliczające się na podstawie książki przychodów i
rozchodów muszą na koniec roku uwzględnić różnicę remanentów. Podmioty wszystkie wydatki w ciągu roku
traktują jako koszty. Poniesione wydatki jednak nie muszą być kosztami, gdyż mogą stanowić zapas
magazynowy, którego nie można zaliczyć do kosztów.

Dochód do opodatkowania jest to zysk brutto, skorygowany lub nie o różnicę remanentów. Po odliczeniu od
zysku brutto opodatkowania otrzymujemy zysk netto. Zysk brutto i netto będą omówione w wykładzie 6.