EĞİTİMDE ARAŞTIRMA

YÖNTEMLERİ
(EGMBZ08)

Dr. Ülkü ÜLKER

Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Teknolojileri ABD
ulkerders@gmail.com
 1.Hafta Kazanımlar:
 Bilgi kavramını tanımlar.
Bilimsel  Bilimin doğasını kavrar.
araştırmada  Bilimsel bilgiyi diğer
temel kavramlar bilgi kaynaklarından ayırt
ve ilkeler eder.
 Bilimsel yöntemi açıklar.

01.03.2023 2 2022-2023 Bahar Dönemi

Bilgi ?

 İnsan aklının erebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin tümü.

 Öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile edinilen gerçek.
 İnsan zihninin çalışması sonucunda ortaya çıkan düşünce
ürünü.
 Genel olarak ve ilk sezi durumunda zihnin kavradığı temel
düşünceler.
(TDK, 2022)

01.03.2023 3 2022-2023 Bahar Dönemi

Bilgi ?

Çevre Etkileşim

Zihnin BİLGİ
tetiklenmesi

Soru sorma / Sorgulama /

Merak / İhtiyaç

01.03.2023 4 2022-2023 Bahar Dönemi

Bilgi Edinme Yolları ?

Duyular

Bilim Deneyimler

Dini
Mantık
öğretiler (akıl yürütme)
(inançlar)

Toplumsal
Bilgi alışverişi
öğretiler (uzman görüşü)
(gelenekler)

01.03.2023 5 2022-2023 Bahar Dönemi

Bilim ?
 Evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen,
deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak
sonuç çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim.

 Toplum tarafından kabul edilen, hemen herkesçe

benimsenen ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve
dizgesel bilgi.

 Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir

amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma
süreci.

01.03.2023 6 2022-2023 Bahar Dönemi

Bilimin İşlevleri ?

 Bilim, insanoğlunun kendisini ve çevresini daha

iyi tanıması, etkileyebilmesi, ona egemen olup
kendi kontrolü altına almasına dair doğal istek ve
güdüsünden kaynaklanmaktadır (Karasar, 2014).
Anlama
(NE)

Bilim
İşlevleri
Kontrol Açıklama
(NASIL) (NEDEN)
01.03.2023 7 2022-2023 Bahar Dönemi
 Olgusal

01.03.2023
Sistemli

Akılcı

Genelleyici

Evrensel
Bilimin
Nitelikleri

8
Birikimli
Bilimin Temel Nitelikleri ?

Kayıtlı

Objektif

Seçici
2022-2023 Bahar Dönemi

Eleştirel
Bilimsel Yöntem ?

 Bir bütün ve bütünü oluşturan parçalar arasındaki ilişkilerin

sentezidir (Karasar, 2014, s.13).

 Aristo: Tümdengelim = Bütünden parçalara ulaşmak.

Rasyonalizm: Bilginin asıl kaynağı akıldır.

 Bacon: Tümevarım = Parçalardan bütüne ulaşmak. Empirizm:

İnsan zihni boş bir levhadır ve bilgiye, duyular aracılığı ile
edinilen deneyimler yoluyla ulaşılır.

 Dewey: Tümdengelim + Tümevarım. Pragmatizm: Gerçek bilgi

bilimsel bilgidir ve bir bilgi yararlıysa doğrudur, yararlı değilse
doğru değildir.

01.03.2023 9 2022-2023 Bahar Dönemi

Bilimsel Yöntemin Nitelikleri ?

 Bilimsel yöntem, en güvenli problem çözme yöntemidir.

akıl, gözlem ve deneye dayalıdır.

Bilimsel
Yöntemin
Nitelikleri
Denetlenebilir

Akla uygun
Açık seçik

Duyarlığı
Deneyici
Düzeltici

düzeyde
Eleştirici

Olgusal
yüksek
Yansız

Seçici

01.03.2023 10 2022-2023 Bahar Dönemi

Bilimsel Yöntemin Basamakları ?

1. Problemin fark edilmesi

2. Problemin tanımlanması
3. Çözüm önerilerinin tahmin edilmesi
4. Gözlenebilir sınayıcıların belirlenmesi (ölçütler)
5. Deneme ve değerlendirmelerin yapılması
6. Raporlama

01.03.2023 11 2022-2023 Bahar Dönemi

 1.Problemin
8.Raporlama
Teşhisi

7.Bulguların 2.Alanyazın
yorumlanması tarama
Bilimsel
Yöntemin
Adımları
3.Araştırma
6. Verilerin
sorularının
analizi
oluşturulması

4.Araştırma
5.Verilerin
deseninin
toplanması 2022-2023 Bahar Dönemi
01.03.2023 12
geliştirilmesi
Araştırma / Bilimsel Araştırma ?
 Sorunların çözülmesi sürecinde bilimsel yöntemin sistematik olarak
uygulanmasıdır (Büyüköztürk vd., 2014, s.11).

 Hipotez: Bir araştırmanın olası sonucuna dair yapılan tahmin

ifadesi.

 Kuram: Doğrulanmış hipotezdir. Geçerlik ve güvenirliği bilimsel

yöntemlerle saptanmış olan bilgiler bütünü.

 Yasa: Olguların nedenlerini açıklayan her doğru kuram.

 Öngörü: Yasalardan yararlanarak henüz olmamış bir olguyu

önceden tahmin etme işi.
(Büyüköztürk vd., 2014, s.10)

01.03.2023 13 2022-2023 Bahar Dönemi

 Bilimsel Araştırmanın Sınıflandırılması ?

Araştırmaların
Sınıflandırılması

Temel Veri toplama Verilerin

Gözlem birimine
Amacına göre Felsefesine tekniklerine toplanma
göre
göre göre zamanına göre
Temel araştırmalar

Ampirik, gözleme

Belge (doküman)
araştırmalar

Çok denekli
Tek denekli
Uygulamalı

Boylamsal
Kesitsel
Karma

dayalı
Nicel

Anlık
Nitel

01.03.2023 14 2022-2023 Bahar Dönemi

Bilimsel Araştırma Sürecinin Basamakları ?
 Bilimsel yöntemi biraz daha detaylandırırsak:
1. Problemi fark etmek
2. Alanyazın taramak
3. Problemin tanımlamak
4. Soruları/hipotezleri belirlemek
5. Araştırma desenini oluşturmak
6. Örneklemi seçmek
7. Veri toplama araçlarını belirlemek
8. Veri analiz yöntemlerini belirlemek
9. Uygulamayı yapmak ve/veya verileri toplamak
10. Verileri analiz etmek
11. Raporlamak

01.03.2023 15 2022-2023 Bahar Dönemi

Bilimsel Araştırmalara Örnekler...
 Kısa yazılar (Letter): Daha önce yayımlanan bir makaleyi
desteklemek, eleştirmek, açıklamak ya da düzeltmek için yazılır.
 Editöryal: Editörlerin bir konuya dikkat çekmek için yazdıkları kısa
yazılar.
 Alanyazın inceleme: Konunun alanyazında nasıl ele alındığını,
mevcut durumu ve gelecekte araştırılabilecek noktaları ortaya koyan
yazılardır.
 Makale: Bir konuda bir görüşü savunmak veya kanıtlamak için
yazılan yazıdır.
 Tartışma metni: Yazarın bulgu ve fikirlerini yayına dönüştürmeden
önce tartışmaya açarak, gelen eleştiriler doğrultusunda çalışmasını
iyileştirmesini sağlayan yazıdır.
 Bildiri, tez, rapor, ……

01.03.2023 16 2022-2023 Bahar Dönemi

Kaynaklar:

 Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014).
Bilimsel Araştırma Yöntemleri (16.Baskı). Ankara: Pegem.
 Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi (26.Basım), Ankara: Nobel.
 TDK (2022). Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ adresinden 18.09.2022
tarihinde erişilmiştir.

01.03.2023 17 2022-2023 Bahar Dönemi

 2.Hafta
Bilimsel araştırma
süreci (sorunu fark
etmek, problemi ve
örneklemi belirlemek,
veri toplama ve analiz,
sonuçları yorumlama)
01.03.2023 18
Kazanımlar:
 Bilimsel araştırma
sürecini tanımlar.
 Bilimsel araştırmalarda
yer alan bölümleri açıklar.
2022-2023 Bahar Dönemi
 ÖDEV
Kendi alanınız ile ilgili bir makale ve bir tez bulunuz. Bu
dokümanları bilgisayar/telefon/bellek biriminize kaydediniz.
Dönem boyunca bu dokümanlar üzerinde çalışma ve
uygulamalar yapılacaktır.

Belirlemiş olduğunuz makale ve teze dair künye bilgilerini

içeren A4 boyutlu 1 sayfalık doküman hazırlayınız.
Hazırladığınız dokümanı Öğrenci No_Adı Soyadı_HÖ1
şeklinde isimlendirerek PDF formatında ALMS üzerinden
sisteme yükleyiniz.
 BAŞARILAR

Dr. Ülkü ÜLKER

Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Teknolojileri ABD
ulkerders@gmail.com