07/02/2023

Design patterns

Giảng viên: Huỳnh Tuấn Anh

Khoa CNTT - Đại học Nha Trang

2/7/2023

Tổng quan về design patterns

Nhóm: Creational patterns
Nhóm Structural patterns
Nhóm Behavioral patterns

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 2

1
 07/02/2023

Tổng quan về design patterns

2/7/2023

Vấn đề mở đầu:

Game: SimUDuck
 Trò chơi có các nhân vật là các con vịt có khả năng bơi và kêu “quack quack”

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 4

2
 07/02/2023

2/7/2023

Thiết kế trò chơi bằng phương pháp hướng đối tượng

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 5

2/7/2023

Vấn đề mở đầu:
Vấn đề: Mở rộng trò chơi để cạnh tranh:
Vịt có thể biết bay!!!

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 6

3
 07/02/2023

2/7/2023

Các ý tưởng giải quyết vấn đề

1st idea: Cài đặt thêm phương thức Fly() vào lớp Duck

OtherDuck=Rubber Duck ???

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 7

2/7/2023

Các ý tưởng giải quyết vấn đề

2nd idea: interface?

Nếu có nhiều loại vịt bay hoặc kêu giống nhau???

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 8

4
 07/02/2023

2/7/2023

Các ý tưởng giải quyết vấn đề

3rd idea: Tách rời Duck và các hành vi của chúng!

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 9

2/7/2023

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 10

5
 07/02/2023

2/7/2023

Strategy pattern

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 11

2/7/2023

Strategy pattern

Context IStrategy

strategy
+ ContextInterface () + AlgorithmInterface ()

ConcreteStrateryA ConcreteStrategyC

+ <<Implement>> AlgorithmInterface () + <<Implement>> AlgorithmInterface ()

ConcreteStrategyB

+ <<Implement>> AlgorithmInterface ()

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 12

6
 07/02/2023

2/7/2023

Mục đích

Định nghĩa một họ các thuật toán, đóng gói mỗi thuật toán thành các lớp
và làm cho chúng có thể hoán đổi nhau.
Strategy cho phép thuật toán thay đổi không phụ thuộc vào client sử
dụng nó.

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 13

2/7/2023

Nguyên tắc đầu tiên trong thiết kế

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 14

7
 07/02/2023

2/7/2023

HAS-A can be better than IS-A

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 15

2/7/2023

Khái niệm design patterns

Bắt nguồn từ thuật ngữ ngành xây dựng của Christopher Alexander, dùng
để :
 Mô tả các vấn đề thường xuyên gặp phải, lặp đi lặp lại trong quá trình xây dựng
các công trình.
Đưa ra một giải pháp cơ bản để giải quyết các vấn đề đó.
 Áp dụng giải pháp đó hàng ngàn lần trong xây dựng mà không lần nào giống lần
nào !
Định nghĩa của GoF : Gồm những mô tả cho việc giao tiếp giữa các đối
tượng và lớp đối tượng mà sau đó được tùy biến, chỉnh sửa để giải quyết
một vấn đề thiết kế chung chung trong một ngữ cảnh cụ thể.

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 16

8
 07/02/2023

2/7/2023

Khái niệm design patterns

Định nghĩa của Ian Graham (OMG) :

 Là một quá trình xây dựng các kiến trúc thiết kế nhỏ có thể dùng lại.
 Các kiến trúc này cung cấp một giải pháp cơ bản, được dùng đi dùng lại trong các
ngữ cảnh khác nhau nhưng đều tuân theo một “luật” nào đó.
 Các Pattern là trừu tượng và không thể dùng ngay được (unplugable), việc cài
đặt, thực thi chúng sẽ thể hiện khác nhau với mỗi ứng dụng

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 17

2/7/2023

Khái niệm design patterns

Dùng để xây dựng các phần mềm :

 Có thể sử dụng lại được.
 Tính linh động cao.
 Chuyên biệt hóa công việc các thành viên.
 Dễ kiểm thử, bảo trì, quản lý.
Nhanh chóng tiếp cận và sử dụng lại hiệu quả các thành phần phần mềm
được xây dựng với kỹ thuật Design Patterns :
 Framework : Struts, MVC, JSF, các Portal…
 Toolkit : JFC, BDK…
 Các thành phần điều khiển miễn phí

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 18

9
 07/02/2023

2/7/2023

Khái niệm design patterns

Bản chất:
 Mục đích là chỉ ra giải pháp để tạo ra các thành phần dùng lại được và dễ dàng
bảo trì, thậm chí là cho cả tài liệu của thành phần đó.
 Các phần mềm được tạo nhờ kỹ thuật Design Patterns phải được phân tách độc
lập với nhau trên một số phương diện. Việc phân tách độc lập phần nào sẽ áp
dụng Pattern phù hợp cho phần đó.
 Như vậy, việc sử dụng lại như thế nào chính là bản chất của kỹ thuật Design
Patterns.

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 19

2/7/2023

Nguyên tắc thiết kế

Design Principle: “Depend upon abstractions. Do not depend upon

concrete classes.”
 Program to an interface, not an implementation

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 20

10
 07/02/2023

2/7/2023

Phân loại các mẫu

“Gang of Four” đã đưa ra 23 Pattern cơ bản. 23 Pattern này được phân

loại theo mục đích và phạm vi áp dụng.
Sau này các hãng phần mềm (Microsoft, Sun…) và các cá nhân đã “tạo
ra” các Pattern mới, mỗi hãng lại có một “phong cách” khác nhau, ảnh
hưởng tới ứng dụng của họ.
Các Pattern mới có thể là sự kết hợp của một vài các Pattern cơ bản, các
Pattern có được thừa nhận hay không là tùy thuộc và tính linh động, mở
rộng và khả chuyển của nó.

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 21

2/7/2023

Phân loại các mẫu

Theo mục đích :

 Creational : Áp dụng trong quá trình khởi tạo, độc lập việc khai báo, khởi tạo một
đối tượng mới.
 Structural : Áp dụng trong việc tạo cấu trúc giữa các lớp hay đối tượng, mối liên
quan giữa chúng.
 Behavioral : Áp dụng trong việc độc lập các hành vi đối tượng, các thuật toán
thực hiện hành vi đó.
Theo phạm vi áp dụng :
 Cho phạm vi đối tượng (objects).
 Cho phạm vi lớp đối tượng (classes).

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 22

11
 07/02/2023

2/7/2023

Mục đích
Creational Structural Behavioral
Phạm Class -Factory method -Adapter -Interpreter
vi áp -Template method
dụng
Object -Abstract Factory -Adapter -Chain of Responsibility
-Builder -Bridge -Command
-Prototype -Composite -Iterator
-Singleton -Decorator -Mediator
-Facade -Mementor
-Proxy -Flyweight
-Observer
-State
-Strategy
-Visitor
Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 23

2/7/2023

Phân loại mẫu

Khó có thể tìm được ứng dụng chỉ áp dụng một Pattern và cũng không
thể tìm được một ứng dụng dùng cả 23 Pattern.
Một vài Pattern thường đi kèm với nhau như Prototype và Singleton.
Một vài Pattern khác là thay thế lẫn nhau, chúng không thể dùng đồng
thời như Prototype và Abstract Factory.
Mục đích việc phân loại các Pattern:
 Làm cho việc tìm hiểu và sử dụng từng Pattern nhanh hơn, đúng hơn.
 Giúp tăng tốc việc tìm kiếm Pattern thích hợp ( phù hợp với vấn đề cụ thể của ứng
dụng đang phát triển)

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 24

12
 07/02/2023

2/7/2023

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 25

2/7/2023

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 26

13
 07/02/2023

2/7/2023

Tài liệu tham khảo

Eric Freeman, Elisabeth Freeman. Head First Design pattern. O’Reilly

2006.
Bài giảng Design pattern của PGS.TS Huỳnh Quyết Thắng, Đại học
BKHN
Erich Gamma, Richard Helm, Ralph Johnson, John Vlissides.
Design Patterns Elements of Reusable Object-Oriented Software.
Addison-Wesley 1995

Huỳnh Tuấn Anh - ĐHNT 27

14