1704 Cilası

Malzemeler:
30gr Sandrac
180gr Seedlac
30gr Elemi
15ml Lavanta Yağı
1000ml Alkol

1. Aşama: Toz haline getirilmesi Sandrac ve Seedlac ince ten rengi çorap içine koyulur ve ağzı bağlanır.
2. Aşama: Altında altlığı olan bir alüminyum kovaya su koyulur. 1.5Lt’lik cam kavanoza koyulur. 1Lt
kadar alkol reçineye katıp kaynamaya bırakılır ve 2 saat kaynatılır. Reçine karışımının alkole büyük
oranda karıştığına ikna olduktan sonra kaynatmayı bırakabiliriz. (Arada sallayarak ve karıştırarak
müdahale etmeliyiz.)
3. Aşama: 30gr elemi ile 15ml lavanta yağı karıştırılarak kaynatılır ve tamamen eritildikten sonra sıcak
halde; artık reçine çıkartıldıktan sonra kavanoza eklenir ve karıştırılır. Soğuduktan sonra kullanıma hazır
olur.

Yağ Cila Formülasyonu No:1

Malzemeler:
500ml Ham Keten Tohumu Yağı̊
250gr Kolofon
125gr Aloe

1. Aşama: İlk olarak keten yağına ağartma işlemi yapılır.

2. Aşama: Ağartılmış keten yağı 280 ̊C (536 ̊F) dereceye gelene kadar kaynatılır ve bu sıcaklıkta 5dk kadar
sabit tutulur. (Çelik tencere türevi kap tercih edilmelidir.)
3. Aşama: Bu aşamada 250gr toz kolofon eklenir ve karıştırılmaya bağlanır.
4. Aşama: Kolofon tamamen karıştırdıktan sonra 125gr toz aloe eklenir ve karıştırmaya devam edilir.
5. Aşama: Zift kıvamına gelen karışımın ısı 250 ̊C (482 F̊ ) dereceye çekilir ve yine bu ısıda 5 dakika sabit
tutulur.
6. Aşama: Kıvam iyice yoğunlaşmaya başlayınca sertleşmeye başlayacaktır. Bu aşamada ısı tamamen
kapatılır ve karışımın üzerinde oluşan kristalleşme gözlemlenir.
7. Aşama: Daha sonra içi henüz sıcak olan cila, katılaşmış üst tabakaya açılmış bir delikten süzülerek bir
kavanoza alınır.
8. Aşama: Tamamen soğuduktan sonra terebentin yardımıyla istenilen ölçüde inceltilebilir.

UV Işığı: güneşten gelen ultraviyole ışıklarıdır. Ayrıca bkz. UVa ve UVe ışıkları.
 Önemli Notlar
• Cila kaynatma işlemini açık havada ve azami güvenlik önlemlerini alarak yapınız.
• Kavanoza aldığımız cilanın rengi bulanıksa ya da içerisinde çok fazla tortu varsa: bu ikincil maddenin tam
olarak çözülmediği anlamına gelir. Böyle bir durumda kaynatma işlemi tekrarlanır.
• Tarifte belirtilen ölçülere sıcaklıklara bağlı kalınması en iyi sonuç için elzemdir.
• Gözle görülmeyen tortuların zamanla çökelmesi ve berraklığın arttırılması için cilanın yapıldıktan sonra birkaç
hafta bekletilmesi önerilir.

Yağ cilanın iki ana maddesinden biri karışımdaki yağlardır. Yağ cilalarda birçok farklı bitkisel yağ kullanılsa da; en
çok kullanılan yağlar keten tohumu yağı ve ceviz yağıdır.

Keten Tohumu Yağı ve Türleri

• Keten tohumunun sıkılmasıyla elde edilen keten tohumu yağı; günümüzde birçok kullanım alanına sahip olan bir
bitkisel yağdır. İngilizce karşılığı ‘flax’ olan keten bitkisinin Latince karşılığı ‘Linum usitatissimum’ olduğu için
bilimsel bir terim olan ‘Linsees oil’ yani keten tohumu yağı olarak isimlendirilir.

Ticari değeri çok yüksektir, bunun nedeni ise;

• Ham keten tohumu yağının kuruma süresi yavaştır fakat istikrarlı, ön görülebilir ve müdahale edilebilirdir.
• Suya karşı dayanıklıdır.
• Uygulanan ağaç yüzeyine parlaklık kazandırır.
• Kimya ve gıda sanayide bağlayıcı madde olarak kullanılır.

Sarı ve kahverengi olan iki türü bulunan keten bitkisinin, bu iki türünün de tohumları yağını çıkartmakta kullanılır
işleniş farklılıklarına göre aşağıdaki gibi türleri vardır;

1. Ham-soğuk pres sıkım (Raw-cold pressed Linseed oil): Kimyasal müdahale olmaksızın eski yöntemlerle elde
edilmiş yağ.
2. Rafine (Rafined): Kimyasal işlemlerle elde edilmiş yağ.
3. Şişirilmiş (Blown Linseed oil): Oksijen verilerek işlenen yağ.
4. Arıtılmış (Purified Linseed oil): Kimyasal ya da geleneksel yöntemlerle yabancı maddeden arındırılmış yağ.
5. Ağartılmış (Bleached Linseed oil): Su ile yıkama sonrası güneş yardımıyla rengi ayarlanabilen yağ.
6. Polimerize (Stand or Bodied Linseed oil): Rafine yağın yüksek sıcaklıkta vakum tüplerde uzun süre kaynatılması
ile elde edilen yağ.
7. Kaynatılmış (Boiled Linseed oil): Ham keten tohumu yağının basınçlı ortamda çok yüksek sıcaklıklarda
işlenmesiyle kuruma süresi ayarlanabilen yağ.

CİLA ÖNCESİ HAZIRLIĞI

Genel olarak kullanılan iki cila türü: Alkol cila ve yağ ciladır. Her iki cilaya başlamadan önce yapılması gereken zemin
(ground) uygulamaları vardır. Bunlar; temizlik, karartma ve yüzey mühürlemedir.

1.
2.
UV Işığı: güneşten gelen ultraviyole ışıklarıdır. Ayrıca bkz. UVa ve UVe ışıkları.
 3. Temizlik (cleaning):
Keman bittikten sonra cila öncesi kirlerden ve tutkal kalıntılarından temizlendiği aşamadır. Ancak bu aşamaya geçmeden
önce herhangi bir adımda eksik olmaması temizlendikten sonra çalgının tekrar kirlenmemesi için elzemdir. Dolayısıyla
tüm üst ve alt eşiklerin montajının bitmiş olması, tuşe ile ya da tuşesiz yapılacak cila uygulaması için gerekli işlemlerin
yapılması mecburidir.

Öncelikle kapakların yanlıklara yapışma yüzeylerinin birleşme noktasında kalan ve sap montajında fazlalık kalan tutkal
artıkları sıcak su ve sistre yardımı ile temizlenmelidir. Daha sonra yapım aşamasında el kiri ve abanoz tozu birikmelerin
gibi kirliliklerin temizlenmesi için hazırlanan ılık su sünger yardımı ile bastırarak bütün keman silinir. Bu aşamada
süngerin aldığı fazla su da bez kullanarak silinmeli ve kemanın içerisine akmamalıdır. Gerekli görüldüğünde bu aşama
ikinci kez tekrarlanabilir.

Daha sonraki aşamaya geçmeden önce bütün yüzeyler at kuyruğu sapı ya da ince bir sistre yardımı ile masatlanmalıdır.

4. Karartma (darkening):
Bu aşama, cilada karar verilen renk tonuna göre müdahale edilebilen bir aşamadır. Bazı organik veya inorganik
preparatlar kullanılarak ahşabın beyaz tonu kehribar kahverengi tonlara doğru karartılmalıdır. Karartma işleminde cila
altındaki renk tonunun ayarlanması hedeflenirken bir diğer hedef ise ağacın makro özelliklerini (parlaklık, hare ve ısıma
vb.) öne çıkarmaktır.

Bazı karatma malzemeleri aşağıda listelenmiştir:

• Propolis

• Potasyum Nitrit (KNO2

• Sodyum Nitrit (NaNO2)

• Sodyum Bikromat Na2Cr207

• Çeşitli su bazlı renkler

• Çeşitli alkol bazlı renkler

Karartma işleminde potasyum nitrit, sodyum nitrit ve sodyum bikromat için UV' gereklidir. Dolayısıyla güneşli havada
bekletilmeli ya da UV dolabında kontrollü şeklide renklendirilmelidir. Çünkü bu inorganik bileşikler ahşabın hücrelerini
değil, hücre aralarında bulunan ekstraktif madde olan tanenleri koyulaştırır. Polifenolik moleküller olan tanenler
bitkilerden ekstrakte edildiğinde sari-kahverengi renk tonlarına sahip tanik asite dönüşürler. Ancak ahşabın içindeyken
bahsi geçen inorganik bileşiklerle aktif olup koyulaşabilirler. Diğer preparatlar su ve alkol bazlı oldukları için kururken
renklenirler. Bunlarında koyulaştırma miktarı çözücü içerisindeki birim miktarına göre ayarlanmalıdır. Su ve alkol bazlı
renklendiriciler fazla koyu olursa özellikle 1.2 mm olan Yanıkların iç tarafına kadar geçebilir ve istenmeyen benekli bir
görüntü oluşabilir.

5. Mühürleme (sealing):
Cilanın çalgının yüzeyindeki ana görevi çoğunlukla koruyuculuk üzerinedir. Ancak ikincil olarak ses, renk ve estetik
görünüm de cilanın dikkate alınan özelliklerindendir. Çalgının ses tahtasında ve yansıtıcı görevli diğer ahşap
bölümlerinde sesin işlenmesi ve doğru şekilde yansıtılması için cilanın yüzeyin altına nüfuz etmemesi zorunluluktur.
Dolayısıyla cila aşamasından önce yüzeyin olabildiğince mühürlenmesi gerekir ve cilanın yüzey altına geçişkenliği en
aza indirilir. Bu aşamada kullanılan birçok geleneksel ve teknolojik yöntem mevcuttur. Hatta ses tahtası ve diğer
bölümler için uygulamalar değişiklik göstermektedir. Karartma işleminden sonra uygulanacak tarif sonrasında cilaya
geçilebilir.

Kullanılan bazı malzemeler:

• Propolis
• Yumurta akı
• Hayvansal jelatin
• Sodyum kazeinat (süt proteini)
• Kalsiyum Sülfat (CaSO4)
• Arap zamkı
• Terebentin

UV Işığı: güneşten gelen ultraviyole ışıklarıdır. Ayrıca bkz. UVa ve UVe ışıkları.