Ład wersalski

Obrady wersalskie- było to spotkanie przedstawicieli 27 państw ententy, które pokonały Niemców w I
wojnie światowej. Obrady trwały od 18 I do 28 czerwca 1919 r.
Rada Najwyższa- 5 najważniejszych państw:
Thomas Woodrow Wilson- prezydent USA
David Lloyd George- premier Wielkiej Brytanii
Georges Clemenceau-premier Francji
Vittorio Orlando- premier Włoch
Każde z państw realizowało swoją politykę:
Francja- poniosła największe straty: hasło:za wszystko zapłacą Niemcy, jak najbardziej ich osłabić,
wzmocnić Polskę.
Francja chciała rozbroić Niemców, odzyskać utracone ziemie w 1871 r. Ale WB bała się potęgi Francji,
dlatego nie zgadzała się na zbytnie wzmocnienie Francji.
28 czerwca podpisano traktat pokojowy: postanowienia:
-Francja odzyskała Alzację i Lotaryngię
-Zagłębie Saary na 15 lat pod zarządem międzynarodowym- potem plebiscyt
- dla Belgii okręg Eupen i Malmedy
- dla Danii- pół. Część Szlezwiku
- Kłajpeda w Prusach Wschodnich- oddana pod zarząd Francji
- Gdańsk- Wolne Miasto
o przynależności górnego Śląska, Warmii, Mazur miał zadecydować plebiscyt
-Nadrenia obszar zdemilitaryzowany, pozbawiony wojska
- ograniczono liczbę wojska niemieckiego do 100 tys. zawodowych żołnierzy
- Niemcy pozbawione zostały czołgów, samolotów, okrętów podwodnych, jedynie 12 statków
większe i 24 mniejsze
- zniesiono obowiązek powszechnej służby wojskowej
- Niemcy uznały niepodległość Polski, Czechosłowacji, Austrii
- Niemcy musiały zapłacić kontrybucję: 132 mld marek w złocie: spłata w ciągu 50 lat
- Liga Narodów- organizacja powstała na kongresie wersalskim w celu pilnowania pokoju na
świecie.
- Mały traktat wersalski- traktat, broniący praw mniejszości narodowych.
- Traktaty pokojowe z sojusznikami Niemiec:
- -10 IX 1919- w Saint- Germain-en-Laye- z Republiką Austrii: liczbę wojska ograniczono do 30
tys. żołnierzy, zakaz poboru do wojska, zakaz posiadania czołgów, lotnictwa. Utraciła
wschodnią Krainę, południową Styrię, Dalmację, Tyrol dla Włoch, Bośnię i Hercegowinę na
rzecz Królestwa SHS. Powstały niepodległe Węgry.
- -27 XI 1919- w Neuilly-sur-Seine z Bułgarią: musiała zapłacić 2,25 mld franków kontrybucji,
- dla Królestwa SHS Bułgaria miała zwrócić zrabowane w czasie wojny konie i bydło, corocznie
oddawać 50 tys. ton węgla. Armia bułgarska zredukowana do 20 tys. żołnierzy zawodowych,
zakaz posiadania lotnictwa, rekrutów. Straty terytorialne Bułgarii: południowa Dobrudżę dla
Rumunii, zachodnia Tracje dla Grecji, tereny na granicy z Serbią dla Królestwa SHS.
- 4 VI 1920- w paryskim pałacu Trianon z Królestwem Węgier: pozbawiono Węgry 2/3 ziem:
Rumunia otrzymała Siedmiogród i część Banatu; Królestwo SHS- Chorwację; dla
Czechosłowacji- Górne Węgry i Ruś Zakarpacka, dla Polski- Spisz i Orawę. Węgry obarczono
kontrybucją wojenną, rozbrojono: armia do 35 tys. żołnierzy, pozbawiono lotnictwa
10 sierpnia 1920- w Sevres- z Turcją: utraciła swe europejskie posiadłości: dla Grecji: Tracja
Wschodnia, pół. Gallipoli, rejon Izmiru; pod kontrolą Wielkiej Brytanii były: Palestyna, Irak, Arabia,
pod kontrolą Francji była: Syria. Armia turecka- 50 tys. żołnierzy, zakaz posiadania lotnictwa, broni
ciężkiej.
XI 1921- II 1922- konferencja waszyngtońska: dotyczyła zbrojeń morskich: przedstawiciele USA,
Japonii, Chin, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Portugalii, Włoch, Holandii. Podpisano 3 główne
traktaty:
Utrzymanie politycznego status quo na Oceanie Spokojnym
Ustalono limit tonażu i proporcje flot wojennych, zakaz
budowy nowych pancerników, lotniskowców.
Zamrożono na 15 lat rozwój floty wojennej.
3. Zasada nietykalności terytorialnej Chin
ZSRR imperium komunistyczne.
7 XI 1917- rewolucja październikowa- władzę przejęli bolszewicy: wojna domowa między „białymi”-
zwolennicy cara a czerwonymi- bolszewicy.
Czeka- Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem- na czele
Feliks Dzierżyński: bezwzględnie likwidowała przeciwników bolszewików. W Rosji zapanował terror.
NKWD- ministerstwo spraw wewnętrznych: skazywano ludzi na śmierć bez wyroków sądowych,
wysyłano do łagrów.
Lew Trocki- twórca armii bolszewickiej.
Komunizm wojenny- cała gospodarka była podporządkowana wojnie: nacjonalizacja zakładów
przemysłowych, obowiązkowa dostawy żywności dla bolszewików, śmierć głodowa tysięcy ludzi,
odbierano majątki bogatej arystokracji.
3 III 1918- Rosja podpisała pokój w Brześciu z Niemcami i wycofała się z wojny.
Wielu arystokratów rosyjskich uciekło do Francji, Argentyny, Brazylii.
1919- powstała III Międzynarodówka- Komintern- organizacja komunistyczna, celem jej było
rozprzestrzenienie rewolucji bolszewickiej na całą Europę i świat.
Po zakończeniu wojny domowej Rosja była zniszczona gospodarczo: Lenin wprowadził NEP-
Nowa Ekonomiczna Polityka: 1921- 1928.
- odwołano obowiązkowe dostawy żywności ze wsi
- wprowadzono własność prywatną: ziemi- silna grupa chłopów: tzw. kułacy
- prywatny handel, sklepy, kina, fabryki
- elektryfikacja kraju
Skutki NEP-u były dla Rosji bardzo korzystne: odrodziły się gospodarstwa, powstały kina, kawiarnie,
prywatna inicjatywa.
16 IV 1922- układ w Rapallo- Rosja nawiązała kontakty z Niemcami: współpraca gospodarcza
30 XII 1922- powstał Związek Socjalistycznych republik Radzieckich- ZSRR
Tworzyły go republiki związkowe, Rada Komisarzy Ludowych tworzyła rząd.
1925- powstała WKP(b)- Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia bolszewicka.
24 I 1924- zmarł Lenin. Pozostawił testament, w którym zabronił dopuszczenia Stalina do władzy.
Stalin zdominował partię, eliminował przeciwników politycznych oskarżając o wrogi stosunek do
rewolucji
Stalinizm – system totalitarny, stworzony przez Stalina.
- gospodarka planowa- plany gospodarcze:1928-1932- plan 5-letni, zlikwidowano NEP.
- 1929- przymusowa kolektywizacja: odbierano ziemie chłopom, tworzono kołchozy-mało
efektywna praca
- kult jednostki: wiersze ku chwale Stalina
- łagry- obozy pracy na Syberii: skazywano tam przeciwników politycznych
- procesy pokazowe: procesy sądowe, w których oskarżony z góry był skazany na śmierć
- 5 XII 1936- konstytucja ZSRR- pełnia praw demokratycznych
- NKWD- tajna policja pod nadzorem Stalina, szefowie NKWD: G.Jagoda i Nikołaj Jeżow-
zamordowani na rozkaz Stalina.
- donosicielstwo ludzi na sąsiadów, znajomych
- strach i terror w ZSRR
- GUŁag- Główny Zarząd Obozów- obozy pracy na Syberii
- 1937-1938- operacja Polska NKWD: aresztowano i wywieziono na Syberię, do Kazachstanu
ćwierć miliona Polaków, mieszkających w ZSRR, 100 tys. Polaków stracono.
- 1934-1939- wielka czystka w ZSRR- największy okres terroru : początkiem terroru był zamach
na Siergieja Kirowa – 1 XII 1934 r- został zastrzelony przez Leonida Nikołajewa. Zabójstwo
 było zlecone przez Stalina- Kirow był rywalem politycznym Stalina, miał go zastąpić jako szefa
państwa. Zamach na Kirowa był pretekstem dla Stalina o spisku w szeregach partii przeciwko
jego osobie. Za spiskowców Stalin uznał swoich rywali politycznych: Lew Kamieniew –
rozstrzelany 25 VIII 1936 r. Rozstrzelano także jego żonę, dwóch synów, brata i jego
rodzinę.
- Grigorij Zinowjew- osądzony w I procesie pokazowym - stracony 25 VIII 1936-skremowany i
pochowany anonimowo
- 1937 r- Stalin zakończył czystkę w partii a rozpoczął czystkę w armii czerwonej: eliminacja
generałów, którzy mu zagrażali: Michaił Tuchaczewski- stracony w moskiewskim więzieniu
11 VI 1937 r.
- Gienrich Jagoda- szef NKWD, osadzony w trzecim procesie moskiewskim, rozstrzelany 15
III 1938 r, rozstrzelano także jego żonę Aldonę, syn 8 lat zaginął
- Nikołaj Jeżow- szef NKWD w latach 1936- 1938, zwany „krwawy karzeł”- miał niski wzrost
rozstrzelany 4 II 1940 r. Zarzucano mu spisek na życie Stalina, szpiegowania na rzecz Polski,
homoseksualizm. Jego następcą jako szef NKWD od 1936 r. został Beria.
- Czas Wielkiego Kryzysu
- USA- bardzo szybki rozwój gospodarczy. Ludzie żyli wygodnie, rozwój sprzętu elektrycznego.
- 1919-1933- prohibicja w USA: zakaz produkcji i sprzedaży alkoholu. Nielegalna produkcja
alkoholu.
- 24 X 1929- czarny czwartek na giełdzie nowojorskiej- załamanie się giełdy, spadek wartości
akcji. Upadło wiele firm, bezrobocie.
- 1933- nowy prezydent Franklin Delano Roosevelt: opracował plan: ”New Deal”- Nowy Ład:
- - obniżono pensje urzędnikom, prace dla bezrobotnych, budowa: autostrady, lotniska,
regulacja rzeki Tenessee, gromadzenie nadwyżek zboża przez państwo,