projekt

Ustawa

z dnia … 2022 r.

o zmianie ustawy o systemie oświaty

Art. 1. W ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2021 r. poz.
1915, z 2022 r. poz. 583, 1116) w art. 12 ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Publiczne przedszkola
i szkoły podstawowe organizują naukę religii na życzenie rodziców, publiczne szkoły
ponadpodstawowe na życzenie samych uczniów; po ukończeniu 15 roku życia o pobieraniu
nauki religii decydują uczniowie.”

Art. 2. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2022 r.

 Uzasadnienie

1. Potrzeba i cel projektowanej zmiany

Art. 48 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej gwarantuje rodzicom prawo do

wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, ale jednocześnie wyraźnie i
jednoznacznie stwierdza, że „wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości
dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania”. Z zapisu tego
wynika więc jasno, że wolność sumienia i wyznania dziecka jest odrębna i podlega ochronie,
a zmuszanie go, wbrew jego woli, do uczestnictwa w katechezie czy obrzędach religijnych jest
nie tylko przekroczeniem granic jego osobistych wolności, ale także pogwałceniem jego
konstytucyjnych praw.
Powyższy przepis konstytucyjny znajduje potwierdzenie w przyjętej przez 195 państw
- członków ONZ Konwencji o Prawach Dziecka, której inicjatorką, co warto przypomnieć, jest
Polska. Artykuł 14 ust. 1 Konwencji stanowi, że „Państwa-Strony będą respektowały prawo
dziecka do swobody myśli, sumienia i wyznania”. Wyodrębnienie tej regulacji jest
potwierdzeniem, że wolność sumienia i wyznania należy do wolności i praw podstawowych o
charakterze osobistym i przynależy dzieciom tak, jak dorosłym, a gwarancje jej przestrzegania
i możliwości korzystania należą do kanonu współczesnej demokracji.
Dojrzewanie człowieka, wchodzenie dziecka w dorosłość, jest procesem, w którym
rodzice powinni pełnić rolę opiekuńczą i pomocniczą. Wychowanie to zaszczepianie w
dzieciach określonego systemu wartości, zasad moralnych i etycznych, dialogiczne
przekonywanie, ale nigdy forsowanie. Forsowanie przekonań z pozycji władzy rodzicielskiej
dewastuje rodzinne i społeczne relacje. Jest po prostu przemocą, wobec której musi zrodzić się
opór.
Już ponad 100 lat temu Janusz Korczak napisał: „Szczęście dla ludzkości, że nie
możemy zmusić dzieci, by ulegały wpływom wychowawczym i dydaktycznym zamachom na
ich zdrowy rozum i zdrową ludzką wolę”. Szanujmy wolność sumienia naszych dzieci.

2. Aktualny stan prawny

Ustawa o systemie oświaty (Dz.U. z 2021 r. poz. 1915) w art. 12 ust. 1 stanowi, że o
pobieraniu nauki religii uczniowie decydują dopiero po osiągnięciu pełnoletności. Prawo to nie
tylko stoi w sprzeczności z przyjętymi przez Polskę międzynarodowymi regulacjami i z naszą
własną Konstytucją, ale przede wszystkim całkowicie neguje podmiotowość osób małoletnich,
nie przydzielając im nawet udziału w podejmowaniu tej niezwykle ważnej, osobistej decyzji.

3. Opis projektowanych zmian

Przedkładany projekt nowelizacji ma na celu uzgodnienie przepisów ustawy o systemie

oświaty z zapisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz Konwencji o Prawach Dziecka.
Proponuje się obniżenie wieku uprawniającego do podjęcia samodzielnej decyzji o
uczęszczaniu na zajęcia religii do 15 roku życia. Konsekwencją systemową jest określenie, że
w szkole ponadpodstawowej o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie.

Proponuje się wejście ustawy w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.

4. Tryb uchwalenia

Uchwalenie ustawy nie wymaga zastosowania trybu, o którym mowa w art. 25 ust 3, 4
i 5 Konstytucji RP.

5. Zgodność z prawem Unii Europejskiej

Ustawa nie dotyczy obszarów regulowanych przez Traktaty i nie wymaga notyfikacji.

6. Koszty dla budżetu państwa

Ustawa nie spowoduje obciążenia budżetu państwa.

7. Założenia aktów wykonawczych

Proponowana ustawa nie wymaga wydania dodatkowych aktów wykonawczych.

8. Konsultacje społeczne

Proponowana ustawa nie była przedmiotem konsultacji społecznych.