05.02.

2023
NURU PASHA IHA
 Signal Receiving Transmitting

Radio idarəetmə sistemi iki elementdən ibarətdir, əlinizdə tutduğunuz ötürücü və dronunuzun

içərisinə yerləşdirdiyiniz qəbuledici. Burada işləri dramatik şəkildə sadələşdirən dron ötürücünüz

çubuq daxiletmələrinizi oxuyacaq və onları hava vasitəsilə real vaxt rejimində alıcınıza

göndərəcək. Qəbuledici bu məlumatı əldə etdikdən sonra onu dronların uçuş nəzarətçisinə

ötürür ki, bu da dronun müvafiq olaraq hərəkət etməsini təmin edir.

TEZLİK VƏ KANALLAR
Radioda çubuqlarda hər bir istiqamət üçün dörd ayrı kanal və hər hansı köməkçi açarlar üçün bir
neçə əlavə kanal olacaq.
Şükürlər olsun ki, tezlik və kanal müdrik radio nəzarətləri FPV sayğac hissələrindən çox daha
ağıllıdır və idarə etmək daha asandır. Video ötürücüləri və qəbulediciləri, məsələn, hər ikisi
uçarkən düzgün kanalın qurulmasını və səylə kanal idarəetməsini tələb edir. Radio Controller,
lakin ilk quraşdırma zamanı sadəcə olaraq bir rc radio qəbuledicisini bağlamalı və ya qoşmalıdır.
Bundan sonra o, nəzəri olaraq eyni anda işləyən yüzlərlə pilotla möhkəm əlaqəni təmin etmək
üçün həmişə 2.4Ghz diapazonunda müxtəlif tezlikləri birləşdirəcək və hoppanacaq.
DİAPAZON TEXNOLOGİYASI

Diapazon həddi, adətən, qəbuledicinin ötürücünün nə dediyini aydın eşidə bilmədiyi və normal
şəraitdə adətən 1 km diapazona düşdüyü yerdədir. Təsəvvür edin ki, bir sahədə kimsə ilə
danışmağa çalışırsınız. Radio keçidinizin diapazonu bir neçə amildən asılı olacaq:
1. Transmitterinizin çıxış gücü - Bir çoxları beynəlxalq standartlara uyğun olmaq üçün qanuni maksimumdan
bir qədər aşağı işləyirlər.
2. Qəbuledicinin həssaslığı - Daha həssas qəbuledici daha yaxşı eşitmə qabiliyyətinə bənzəyir, siqnal daha
da irəliləyəcək, lakin müəyyən şərtlərdə daha çox səs-küy ala bilər.
3. Hər iki tərəfdəki antenalarınızın keyfiyyəti - Antenalar tək başına bütöv bir məqalə ola bilər, lakin əsasən
daha böyük antena daha yaxşı siqnal göndərib qəbul edəcək. Tez-tez antenanın yerləşdirilməsinin
optimallaşdırılması sistemin performansında böyük fərq yaradacaq.
MÜQAYİSƏLİLİK VƏ KOMMUNİKASİYA PROTOKOLLARI
Fərqli radiolar qəbulediciləri ilə danışmaq üçün öz dillərində danışır, bəziləri daha sürətli, digərləri isə daha etibarlı və ya daha
kiçik/ucuzdur. Bu o deməkdir ki, siz çox güman ki, eyni şirkət tərəfindən hazırlanacaq ötürücünüzə uyğun qəbuledicidən istifadə
etməlisiniz.
Qəbuledicinin siqnalı olduqdan sonra onu uçuş nəzarətçisinə çatdırmalıdır. Fərqli radioların bunun üçün fərqli protokolları var və
uçuş nəzarətçinizin və proqram təminatının bunu dəstəklədiyinə əmin olmaq vacibdir. Bu ünsiyyətin sürəti vacibdir, çünki çox
yavaş olarsa, sisteminizdə gecikmə yarada bilər
Bəzi standart protokollara daxildir
PWM - Bu, hər bir kanal üçün bir ayrı naqil olan klassik analoq siqnalınızdır. Bu, indi yavaş və qəzəblidir və mümkünsə qarşısını
almaq lazımdır
PPM - Bu, PWM-nin bir qədər təkmilləşdirilmiş versiyasıdır, burada bütün kanallar bir tel üzərindən bir sıra vaxtlı impulslar kimi
göndərilir. Bu, PWM-dən daha sürətlidir, lakin hələ də ən yaxşı seçim deyil.
Radio qəbuledicisi
Radio qəbuledicisi və ya RX, dron ötürücüdən və ya TX -dən siqnal qəbul edən və uçuş nəzarətçisinə nə
edəcəyini söyləyən şeydir. Onlar ümumiyyətlə kiçikdir və bir neçə fərqli xüsusiyyətə malik bir neçə
müxtəlif forma və ölçüdə ola bilər. Güclü və etibarlı Radio siqnalına sahib olmaq çox vacibdir. Bunun
arxasında nə olduğunu araşdıraq.
Radio siqnalları pilotun idarə etməsinə və quadları uçmasına kömək edən şeydir. Əksər Radio
Transmitterləri Radio siqnallarını bir mil qədər effektiv şəkildə ötürməyə qadirdir, lakin ötürülən siqnalı
səmərəli şəkildə qəbul edə bilən qəbuledicinin olması da eyni dərəcədə vacibdir. Dördlük getdikcə daha
uzağa uçduqca, qəbuledicilər tərəfindən qəbul edilən radio siqnalları da eksponent olaraq azalır, bu da
kvadın uçmasını çətinləşdirir.
RADİOQƏBULEDİCİLƏRİN NÖVLƏRİ

Korpuslu qəbuledici RX adətən plastik qabıqda və ya qapaqda gəlir. Onlar daha böyükdür
və tez-tez servolar və ESC üçün çoxlu bağlantılara malikdirlər. Bunlar əsasən sabit
qanadlı təyyarələrdə istifadə olunur.

Çılpaq RX -də örtük qutusu yoxdur. Onlar daha kiçikdir və plastik film və ya istilik
büzülməsi ilə örtülmüşdür. Çılpaq RX yüngüldür və dronunuzda dar yerlərdə quraşdırmaq
asandır. Onların adətən daha az əlaqəsi var və daha çox dron istifadəsinə yönəlib.
RADİO QƏBULEDİCİ DİAPAZONU

Qəbuledicilər 2,4 qHz tezliklərdə işləyir, bu, adətən açıq ərazilərdə uçarkən sizə geniş məsafə əldə edir.
Baxmayaraq ki, uçuş məsafəsi uçuş yerindən və avadanlıqdan asılı olaraq çox dəyişə bilər. Normalda siz
2.4 GHz sistemdən 1000 fut və ya daha çox məsafə əldə edə biləcəksiniz. Daha aşağı tezliklərdə işləyən
TX və RX-lər var ki, onlar sizə mil dəyərində diapazon əldə edəcəklər, biz bunları uzunmüddətli bələdçidə
nəzərdən keçirəcəyik.
Ötürücü və Qəbuledici parametrləri bir şeydir, ötürücü və qəbuledici arasında əlaqə yaratmaq üçün
istifadə olunan protokol da vacibdir. PWM kimi köhnə protokollardan bəziləri yavaşdır və IBUS və SBUS
kimi protokollar istifadə edilən daha sürətli müasir protokollardan bəziləridir. Müxtəlif istehsalçılar
tərəfindən istifadə edilən qəbuledici protokollara nəzər salaq.
RADİO QƏBUL PROTOKOLLARI
PPM və PWM dron sənayesində istifadə edilən ilk qəbuledici protokollardan biri idi.

Həm PPM, həm də PWM analoq rabitə standartlarıdır. RC-nin sabit qanadlar və

təyyarələrlə məhdudlaşdığı günlərdə qəbuledicilərin daha sürətli getməsinə ehtiyac

yox idi, çünki sabit qanadlar yüksək yeniləmə sürətini tələb etmirdi, yeniləmə

dərəcələri qəbuledicidən gələn siqnalın uçuşa göndərilmə sayını müəyyənləşdirir.

nəzarətçi.

PWM qəbulediciləri hər bir siqnal teli üçün fərdi siqnal naqilindən istifadə edir,

halbuki bütün siqnallar PPM qəbuledicisində bir siqnal naqili ilə göndərilir. PPM

qəbulediciləri bütün kanal mövqelərinin mövqeyini ardıcıllıqla göndərməklə işləyir, 6

kanallı qəbuledici bütün 6 kanalın dəyərlərini ardıcıl olaraq bir-birinin ardınca

göndərir və proses təkrarlanır. Digər tərəfdən PWM hər bir kanalın dəyərini müstəqil

naqillər vasitəsilə müvafiq kanal portlarına göndərir.

Rəqəmsal qəbuledicilər - SBUS, IBUS, XBUS, CRSF, DSMX
Lakin kvadlar RC icmasına qəbul edildikdə, istehsalçılar qəbuledicilər tərəfindən daha sürətli yeniləmə
sürətlərini həyata keçirdilər və bu, Uçuş nəzarətçisi tərəfindən daha dəqiq siqnalın işlənməsi ilə
nəticələndi . PPM və PWM kimi analoq protokollar səs-küyə həssas olan və hətta gecikmiş səhv
məlumatlarının idarə edilməsinə malik analoq standartlar olduğundan, məlumatlarda səhvlərin qarşısını
almaq üçün PPM və PWM protokolları artıq gecikmiş siqnala əlavə olaraq orta hesabla 3 ardıcıl siqnal
alır. SBUS, IBUS və CRSF kimi qəbuledici protokolları.PPM qəbulediciləri kimi rəqəmsal qəbuledicilər
Uçuş nəzarətçiləri ilə əlaqə saxlamaq üçün tək qəbuledicidən istifadə edirlər. Onların 10 ms-dən az
gecikmə müddəti var, rəqəmsal qəbuledicilərin məlumatı Uçuş nəzarətçilərinə göndərmə sürəti Analoq
qəbuledicilərdən bir neçə yüz dəfə yüksəkdir, analoq qəbuledicinin 27 ms ilə müqayisədə 9 ms.
Rəqəmsal qəbuledicilər xam analoq siqnalları göndərmək əvəzinə, rəqəmsal qəbuledicilər məlumatları 0
və 1-lər şəklində göndərirlər. Bu rəqəmsal məlumat səs-küyə daha az həssasdır və daha sürətli cavab
müddəti ilə nəticələnən səhv yoxlama və düzəlişlərə malikdir.
Rəqəmsal qəbuledicilər həmçinin siqnal gücü və telemetriya kimi məlumatların ötürücüyə geri göndərilə
biləcəyi 2 tərəfli rabitə üçün yol açdı. Rəqəmsal qəbuledicilər Uçuş nəzarətçilərində mövcud olan çoxlu
UARTS vasitəsilə əlaqə qurur. SBUS protokolu Futaba və Frsky radioları, IBUS Flysky radioları, XBUX
JR radioları, CRSF Crossfire modulları və DSMX Spektrum radioları tərəfindən istifadə olunur.
Motor lokasyonu
Təyyarənin motoru ya qanadlarda yada quyruq hissədə
olur.
Qanadlarda olan motorlaın yaxşı cəhətləri:
Təyyarənin daşıyacağı yükün növündən asılı olaraq,
qanadlara daha çox və ya daha az mühərrik qoşula
bilər. Başqa sözlə, istənilən gücə görə daha çox
struktur möhkəmləndirilməsi həyata keçirilir. Bildiyiniz
kimi, təyyarələrin yanacağı da qanadlarında toplanır.
Beləliklə, yanacaq gövdədəki bir mühərrikə çəkilmək
əvəzinə, yanacaq dərhal çəndəki mühərrikə vurulur.
Bu, mümkün yanğın zamanı təhlükəsizliyi artıran
amildir.
Pis cəhətləri:
Mühərriklərin qanadlarda olmasının pis tərəfinə gəlsək,
avtomatik olaraq son turbulentlik anına qayıtmalıyıq.
Mühərriklər qanadlara ağırlıq qatdıqları üçün
vibrasiyanın miqdarını da artırırlar. Bundan əlavə, yad
cisimlərə qarşı açıq hədəf olduqları üçün daha asan
problem yarada bilirlər. Pilotlar isə təyyarəni idarə
etməkdə daha çox çətinlik çəkirlər.
Quyruqda olan motorların yaxşı cəhətləri:
Qanaddakı həmcinsləri ilə müqayisədə quyruqda olanlar
daha sakit işləmək imkanı verir. Xarici obyektlərin bu
mühərriklərə daxil olması çətinləşir. Bundan əlavə, bu
mühərriklər pilotlara daha asan manevr etməyə imkan
verir.
Pis cəhətləri:
Mühərriklərin gövdə və quyruqda olmasının
çatışmazlıqları onların həqiqətən çox baha olması və
təhlükəli ehtimallar doğurmasıdır. Mümkün bir nasazlıq
halında, təyyarənin texniki baxım işi son dərəcə uzundur.
Yanacaq xətləri qanadlardan bütün bədənə yayılaraq
arxaya keçdiyi üçün ola biləcək yanğında mühərriki
qurban vermək kifayət etmir və sərnişinlərin həyatı da
təhlükə altındadır.
Təyyarə necə havalanır?
Təyyarələr, qanadlarının ətrafındakı hava
təzyiqi ilə havaya qalxa və havada uça bilən
mühərrikli təyyarələrdir. Təyyarənin havaya
qalxmasına və havada qalmasına imkan verən
element qanadlardır. Təyyarələrdəki mühərriklər
havanı götürərək geriyə doğru itələyir və bu
itələmə təyyarə üçün təkan verir. Bu itələmə
qüvvəsi sayəsində təyyarə irəliləyir. Təyyarə
irəlilədikcə təyyarənin qanadlarının quruluşu
sayəsində qanadlarının altında yuxarı qalxma
yaranır. Təyyarə sürətləndikcə qanadlara təsir
edən qaldırma qüvvəsi artır. Təyyarə
irəlilədikcə, hava təyyarəyə qarşı sürtünmə
göstərməyə başlayır. Qaldırma qüvvəsinin
böyüklüyü cazibə və hava müqavimətindən çox
olan kimi təyyarə havaya qalxır və uçmağa
başlayır.
PUA mühərrikləri
Dronlarda istifadə olunan 2 növ mühərrik var: fırçalı və fırçasız
mühərriklər.Fırçalı və fırçasız mühərrikin daxili işləməsi eynidır; hər
ikisi elektromaqnetizmə əsaslanır.Mühərrik sarımlarına enerji
verildikdə (hər iki mühərrikdə rulonlar var), motorun içərisində
mövcud olan daimi maqnitlərə qarşı itələyən (və/və ya cəlb edən)
müvəqqəti maqnit sahəsi yaranır.
Bu maqnit qüvvəsi şaftın fırlanması/fırlanması üçün istifadə olunan

rulonda itələyici qüvvə yaradır.

FIRÇALI VƏ FIRÇASIZ MÜHƏRRİKLƏR ARASINDAKI FƏRQ
Effektivlik baxımından, fırçasız mühərriklər adətən 85-90%, fırçalı

DC mühərriki isə 75-80% səmərəlidir. Fırçasız mühərrik üçün

statorla müqayisədə fırçalanmış mühərrikin rotorunda sarımlar

mövcuddur

Səmərəlilikdəki bu fərq o deməkdir ki, motorun istifadə etdiyi

ümumi gücün çoxu fırlanma qüvvəsinə çevrilir və daha az enerji

istilik kimi itirilir.

Fırçasız motor daha uzun ömür sürür, çünki köhnələcək fırçalar

yoxdur, fırçalanmış motor isə tez köhnəlir. Fırçalı mühərriklərin

fırçasız mühərriklərdən daha ucuz olmasının səbəblərindən biri

də budur.

Bu bələdçi əsasən yarış/sərbəst fpv dron konfiqurasiyalarında

istifadə edilən fırçasız mühərriklərə yönəldilmişdir.

Uçuş nəzarətçisi
Uçuş nəzarətçiləri (qısaca FC) giroskoplar (bucaq oriyentasiyasını təyin etməyə kömək edir) və akselerometrlər
(mühərriklərin vibrasiyasını ölçməyə kömək edir) kimi xüsusi sensorlara və barometr kimi bir sıra əhəmiyyətsiz, lakin
faydalı sensorlara malik olan dövrə lövhələridir. dördlük tapıla bilər), kompas (yerin maqnit sahəsinə münasibətdə
oriyentasiya təmin edir) və s.,
Lakin uçuş nəzarətçisinin funksiyaları bununla bitmir. Uçuş nəzarətçisinin əsas funksiyalarından biri qəbuledicidən daxil
olan siqnalları qəbul etmək və emal etmək və istifadəçilər tərəfindən verilən müvafiq əmrləri yerinə yetirməkdən
ibarətdir. Sadəcə olaraq, uçuş nəzarətçiləri insan beyni ilə müqayisə edilə bilər. İnsan beyni bizə necə yeriməyimizi
söyləyir, eyni şəkildə uçuş nəzarətçiləri dördlüyə necə uçmaq lazım olduğunu söyləyən dördlükdəki beyinlərdir.
Elektron sürət tənzimləyicisi
ESC avtomobildəki sürət qutusuna bənzəyir,
sürət qutusu təkərlərə hansı sürətlə fırlanmalı
olduğunu bildirir, eyni şəkildə ESC tətbiq
olunan qaz üçün mühərrikin fırlanma sürətini
idarə edir. Bu tənzimləyici siqnal uçuş
nəzarətçisi tərəfindən motoru döndərən
ESC-yə verilir.
Fırçasız ESC-dən çıxan 3 naqil var ki, onlar
birbaşa mühərrikdən gələn 3 telə bağlanır və
ya lehimlənir.
Diaqramda göstərildiyi kimi, hər hansı 3 teli
birləşdirmək motorun fırlanmasını təmin
edəcək. Ancaq mühərrikin fırlanma istiqaməti
tellərin bağlanma qaydasından asılıdır. 3 teli
yuxarıdan aşağıya uyğunlaşdırmaq motorun
saat yönünün əksinə fırlanmasını təmin edəcək
və istənilən 2 telin dəyişdirilməsi motorun saat
yönünün əksinə fırlanmasını təmin edəcək.
ESC-nin əksəriyyətinin işlədiyi 3 əsas proqram təminatı var -
BLheli, SimonK və KISS. KISS qapalı mənbəli ESC-dir, bu o
deməkdir ki, KISS proqram təminatı KISS ESC-lər üçün
eksklüzivdir, BLheli və Simonk isə açıq mənbədir. Simonk
köhnəlmiş bir proqram təminatı olduğundan və o qədər
köhnəlmişdir ki, artıq həqiqətən istifadə edilmir. Ancaq bəzi ESC
təyyarələri hələ də bu proqram təminatından istifadə edir. Beləliklə,
bu gün populyar seçim BLheli proqram təminatıdır, çünki o, zəngin
xüsusiyyətlərə və istifadəçi dostu interfeysə malikdir
Power Distrubition Board
PDB əsasən batareyadan drone esc - ə enerji paylayır .
Lakin texnologiya son günlərdə o qədər təkmilləşdi ki,
PDB- lər də enerjini FPV Video Transmitterləri , FPV
Kameraları və Quadcopter Uçuş Nəzarətçisinin özü
kimi bəzi digər periferiyalara paylayır. Bəzi müasir
FC-lər inteqrasiya olunmuş PDB-lərə malikdir, məkanla
məhdudlaşır və yalnız o qədər yerləşə bilər ki, onlar
bizim kvadrlarımızdan gələn çılğın cərəyandan gərginlik
sıçrayışlarını filtrləməkdə çox yaxşı bir iş görmürlər.
Tipik bir PDB-nin yuxarıdakı şəkli hər şeyi göstərir. Hər hansı bir PDB batareyanı
lehimləmək üçün nişanlara malikdir. PDB də ESC- ni lehimləmək üçün hər biri 2
yastiqciqdan ibarət 4 dəst (4 ESC-ni dəstəkləyən PDB) və ya 6 dəsti (6 ESC-ni dəstəkləyən
PDB) var. Güc Paylama Şurasında müvafiq olaraq motor 1, 2, 3 və 4 üçün siqnal nişanlarını
göstərən S1, S2, S3 və S4 kimi işarələnmiş nişanlar var . Uçuş nəzarətçisi ESC ilə belə
danışır və mühərriklərin necə dönməsinə nəzarət edir. Bəzi PDB-lərdə cərəyan sensoru ola
bilər və adətən FPV kameralarını və VTx-i gücləndirmək üçün 2 növ gərginlik
tənzimləyicisini ehtiva edir.
Dronlar üçün FPV kameraları
FPV, First Person Viewing deməkdir. Niyə kameraya ehtiyacımız var? FPV

kamerası pilota canlı analoq video axını təmin etməlidir ki, pilot öz dronunu

manevr edə bilsin. Bu FPV kameranın video lenti pilota uçmağa kömək edəcək.

HD kameralar mini kvadlarda istifadə olunan başqa bir kamera növüdür. İndi

ağlınıza gələn növbəti sual budur ki, niyə 2 fərqli kamera növü var?

Həm FPV, həm də HD kamera 2 fərqli məqsədə xidmət edən 2 növ

kameradır.FPV kameraları müstəsna görüntü keyfiyyəti ilə çox aşağı gecikmə

müddətini təmin edir.

HD kameralar baxmaq üçün bir zövq olan ultra kəskin videolar çəkir.

HD kameradan gələn gecikmə ötürülmək üçün çox yüksəkdir (təxminən 150ms)

və buna görə də canlı video ötürülməsi üçün istifadə edilə bilməz, halbuki FPV

kameraları HD videoları yaza bilmir (yaxud onlar bunu edə bilər! Aşağıda bu

barədə ətraflı).
FPV kamera transmitter
Video ötürücü və ya qısaca VTX, videonu FPV
kameralarımızdan FPV gözlüklərimizə simsiz
ötürən dronun komponentidir . VTX-in yeganə
məqsədi videonu ötürməkdir və kameradan və
ya kamera parametrlərindən müstəqildir. VTX,
ehtimal ki, satın alınacaq ən sadə
komponentlərdən biridir, demək olar ki, bütün
VTX işləri yerinə yetirməyə qadirdir, yəni video
ötürmək.
FPV ucun antena
Simsiz hər hansı bir şeyin ötürücü antenası və qəbuledici

antenası olmalıdır. Smartfonumuzun Wi-Fi, Bluetooth və s.,

hamısının ötürücü antenası və qəbuledici antenası var.

FPV-də ötürücü antenna ilə qəbuledici antena arasında heç

bir fərq yoxdur. Lakin ötürücü və qəbuledicidə istifadə olunan

tip vacibdir.
FPV antena novleri:
Antena kateqoriyalarının 2 əsas növü var - çox yönlü və iki yönlü anten. Baxmayaraq ki, necə işləyirlər,
olduqca oxşardır, lakin siqnalın ötürülmə rejimi geniş şəkildə dəyişir.
İstiqamətli antenalar radio dalğalarını çox dar bir şüada, adətən 120° və ya daha az ötürür. Belə ki,
ötürən antenna 120° qəbul zonasında deyilsə, o zaman qəbul edən antenna heç bir siqnal qəbul etmir
və siz daha çox fokuslanmış fənər şüası kimi video yayımını itirirsiniz.
Digər tərəfdən, Omni yönlü antenalar ideal olaraq 360°-də ötürür, yəni ötürən antenanın harada və
hansı istiqamətə yerləşdirilməsindən asılı olmayaraq, qəbul edən antenna həmişə video siqnalın bir
hissəsini alır, bu da bəzən dördlüyü problemdən idarə etmək üçün kifayətdir. , daha çox hər tərəfə
yayılan bir lampa kimi.
Istiqametlendirici antenanin novleri:
İstiqamətləndirici Antenaların bir neçə növü var - Patch Antenna, Bir neçə

ad vermək üçün Helikal Antenna. Müxtəliflik qəbuledicisində ümumi

qayda hər iki dünyanın ən yaxşısını əldə etmək üçün Yamaq antenası və

bir Çoxyönlü antena kimi bir İstiqamətli antenanı təchiz etməkdir.

Spiral Antenna əsasən ötürücü antenanın oriyentasiyasının qəbuledici

antenna ilə bağlı çox dəyişmədiyi uzun mənzilli dördlüklər üçün istifadə

olunur.

Digər tərəfdən, yamaq antenaları dördlük qarşınızda olduqda və bu 120 °

bant genişliyində olduqda siqnalları qəbul etmək üçün istifadə olunur.

Tezlik

Tezlik uyğun bir Anten üçün ovda erkən nəzərə alınmalı olan ən vacib aspektlərdən biridir. Hər bir antena müəyyən tezlik

diapazonu ilə yaxşı işləmək üçün tənzimlənir. Beləliklə, 2.4GHz antenna 5.8GHz quraşdırma ilə yaxşı işləməyəcək və əksinə.

Həmçinin çox yönlü antenalar yalnız 5,8 GHz üçün mövcuddur və 2,4 GHz və ya 1,2 GHz kimi aşağı tezliklər üçün mövcud

deyil, adətən uzun məsafəli FPV üçün istifadə olunur. Niyə soruşa bilərsiniz? Uzun mənzilli kvadlar adətən 10+ Km məsafədə

uçur və dördlük bu qədər uzaqda olduğundan ötürücü antenanın qəbuledici antena ilə bağlı istiqaməti çox minimaldır.

Həmçinin çox yönlü antenalar orta diapazona yaxın üçün yaxşıdır və alınan siqnalların gücü məsafənin artması ilə çox azalır.
Antena baglayicilari
Antena bağlayıcılarının 2 əsas növü var - SMA (sub-miniatür versiya
A) və RP-SMA (əks polarite SMA). SMA-nın kişi və qadın konnektoru
var və eyni şəkildə RP-SMA konnektorunun da kişi və qadın
konnektoru var. Beləliklə, VTX-də mövcud olan konnektora diqqət
yetirmək vacibdir.
VTX-də SMA kişi konnektoru varsa, antena konnektoru müvafiq dişi
olmalıdır. Eyni şey RP-SMA konnektorlarına da aiddir.

İstehsalçılar tərəfindən getdikcə daha çox istifadə edilən yeni bağlayıcı

növlərindən biri MMCX (Mikro miniatür koaksial) tipli bağlayıcıdır.

Artan populyarlıq, MMCX konnektorlarının VTX konnektorlarında

yaranan gərginliklərdən qurtularaq fırlanan fırlanan başlığa malik
olması ilə bağlıdır.
Nəticə etibarı ilə(öz anladıqlarımdı)
Hər bir İHA-da ilk öncə ötürücü və qəbuledici olur. Bunun vasitəsi ilə biz dronu
uzaqddan idarə edə bilirik. Burda önəmli olan həmin məlumatın ötürülüb, qəbul
edilməsi real zamanda baş versin. Bunun üçün transmitterin çıxış gücünə,
qəbuledicinin həssaslığına və hər iki tərəfdəki antenaların keyfiyyətinə diqqət
yetirməliyik.
Radio qəbuledicisi qəbuledicidi. Ötürücüdən alınan məlumatı uçuş nəzarətçisinə
ötürür. Bizim radio qəbuledicimiz sabit və ya hərəkətli qanadalara görə dəyişə bilər.
Sabit qanadlılar üçün korpuslu qəbuledici yaxşıdı. Qəbuledicimiz həmdə bizim
dronumuzun hansı məsafələrə getməsinə görədə dəyişəcək.
Uçuş nəzarətçisinin əsas funksiyası qəbuledicidən daxil olan siqnalları qəbul etmək
və emal etmək sonrada müvafiq əmrləri yerinə yetirməkdən ibarətdir. Qısacası,
verilənə görə hər motora əmr verir.
Elektron sürət tənzimləyicisi motorlara hansı sürətlə fırlanmalı olduqlarını deyir və
proqramlaşdırılır. Hər hansı problemdə, motorların sürətlərini artırıb-azalda bilir.(TAM
DƏQİQ DEYİLƏM)
Power Distrubtion Board enerjini FPV kameralara, videotransmitterlərə,uçuş
nəzarətçisinə paylayır.
Motorlar təbii ki bizim designa görə dəyişir amma yaxşı manevr eləməsi üçün motorun
quyruqda olması lazımdı. Təbii ki motor olaraq fırçasız motolardan istifadə edəceyik.
Dronlarda kamerlardan istifadə edirik, görüntüdə gecikmə olmasın deyə HD yox FPV
kameralardan istifadə edirik. FPV kameralarda transmitter ötürür bizə.
Servo motorlari

Servo motorlar, kanatların kontrolünde çok yaygın olarak kullanılır. Servo motorlar, belirli bir açıya kadar dönebilen ve bu açıda sabit
kalabilen özel bir tür motorlardır. Kanatların hareketini kontrol etmek için, bir servo motorun bir kolu veya çubuğu kanadın hareketli
bölümlerine bağlanır. Bu şekilde servo motor, kanadın belirli bir açıda dönmesini sağlar.

Servo motorların kullanımı, uçak, helikopter ve drone gibi hava araçlarında çok yaygındır. Bu araçlarda servo motorlar, kanatların
açısını, yüksekliği, yönünü vb. değiştirerek uçağın veya helikopterin hareketini kontrol etmek için kullanılır. Ayrıca, servo motorlar,
kanatların açısını, hızını vb. değiştirerek daha kararlı bir uçuş sağlamak için otomatik pilot sistemlerinde de kullanılır.

Ön iniş servo motorları, uçakların iniş ve kalkış sırasında ön iniş takımlarını kontrol etmek için kullanılır. Uçakların ön iniş takımları,
uçağın ön bölgesindeki tekerleklerdir ve uçak yerde hareket ettiğinde kullanılır. Ön iniş takımları, uçağın zemine karşı daha stabil
olmasını ve iniş ve kalkışlarda daha az titreşimli olmasını sağlar.

Ön iniş servo motorları, ön iniş takımlarını yukarı veya aşağı hareket ettirerek kontrol eder. Uçak, iniş takımlarını yere indirerek veya
yukarı kaldırarak kontrol edilir. Servo motorlar, pilotun kontrol kumandasından veya otomatik pilot sisteminden gelen sinyalleri
kullanarak ön iniş takımlarını doğru pozisyona getirir.

Ön iniş servo motorları, uçakların iniş ve kalkış sırasında güvenliği sağlamak için çok önemlidir. Doğru çalışmayan servo motorlar,
uçağın iniş ve kalkış sırasında kontrolünü etkileyebilir ve uçak kazalarına neden olabilir. Bu nedenle, servo motorların kalitesi ve
güvenilirliği çok önemlidir.
İnsansız hava araçlarında (İHA) gaz servo motorları, motor hızını kontrol etmek için kullanılır. Gaz servo motorları, İHA'nın hızını
artırmak veya azaltmak için kullanılır.

Gaz servo motorları, motor kontrol ünitesinden gelen sinyalleri kullanarak motor hızını artırır veya azaltır. Bu motor hızı değişiklikleri,
İHA'nın yüksekliğini ve hızını kontrol etmek için kullanılır. Örneğin, İHA'nın yüksekliğini artırmak için gaz servo motoru açılır ve motor
hızı artırılır. Aynı şekilde, İHA'nın hızını artırmak için gaz servo motoru açılır ve motor hızı artırılır.

Gaz servo motorları, İHA'nın uçuş özelliklerinin kontrol edilmesinde kritik bir rol oynar. Doğru çalışmayan veya hatalı gaz servo
motorları, İHA'nın uçuşunu kontrol edememesine neden olabilir ve kaza riskini artırabilir. Bu nedenle, gaz servo motorlarının kalitesi ve
güvenilirliği çok önemlidir ve İHA tasarımı ve imalatında büyük önem taşır.

İnsansız hava araçlarında (İHA), hava alik servo motorları, İHA'nın yüksekliğini korumak ve uçuş esnasında istikrarını sağlamak için
kullanılır. Bu servo motorlar, İHA'nın hava akışını kontrol etmek ve uçuş sırasında hava direncini azaltmak için tasarlanmıştır.

Hava alik servo motorları, İHA'nın hava akışını kontrol etmek için kanat veya rotor kanatçıklarının açısını ayarlayabilir. Bu açı
değişiklikleri, hava akışını değiştirerek İHA'nın yüksekliğini ve istikrarını kontrol etmek için kullanılır. Örneğin, hava alik servo motorları,
İHA'nın yüksekliğini korumak için kanat açısını artırabilir veya azaltabilir.

Ayrıca, hava alik servo motorları, İHA'nın hava direncini azaltmak için tasarlanmıştır. İHA'nın hava direnci, hava akışının İHA'ya
çarpması nedeniyle oluşur. Hava alik servo motorları, hava akışını kontrol ederek hava direncini azaltır ve İHA'nın daha verimli bir
şekilde uçmasını sağlar.
İnsansız hava araçlarında (İHA), fren servo motorları genellikle kullanılmaz. Bu tür araçlar, kara ya da deniz araçları gibi bir yere inip
duramazlar, bu nedenle tipik olarak frenleme özelliğine ihtiyaç duymazlar. Bunun yerine, İHA'lar, iniş ve kalkış yaparken hava akımını
veya rotor kanatlarını kullanarak kontrol edilirler.

Ancak bazı özel amaçlı İHA'lar, hava veya deniz araçlarına benzer şekilde inip kalkabilme özelliğine sahip olabilir. Bu tür İHA'lar, iniş ve
kalkış sırasında frenleme özelliğine ihtiyaç duyabilirler. Böyle durumlarda fren servo motorları kullanılabilir.

Fren servo motorları, İHA'nın hareketini durdurmak veya yavaşlatmak için kullanılır. İniş sırasında İHA'nın hızını azaltmak veya
durdurmak için fren servo motorları kullanılabilir. Bu motorlar, fren sisteminden gelen sinyalleri kullanarak frenleme kuvvetini kontrol
eder. Ancak, bu tür sistemler İHA'ların karmaşık tasarımları ve maliyetleri nedeniyle yaygın değildir.
 IHA-larda istifadə olunan sensorlar
Pilotsuz uçuş aparatları (PUA) kimi də tanınan pilotsuz uçuş aparatları təyinatlarından asılı olaraq müxtəlif sensorlardan
istifadə edir. İHA-larda ən çox istifadə olunan sensorlardan bəziləri bunlardır:
GPS: Qlobal Yerləşdirmə Sistemi (GPS) sensorları İHA-ya dəqiq yer və naviqasiya məlumatı vermək üçün istifadə
olunur.
Inertial Measurement Unit (IMU): IMU, İHA-nın sürətlənməsini və fırlanmasını ölçən sensordur. O, dronun
oriyentasiyasını və hərəkətini müəyyən etmək üçün istifadə olunur.
Kameralar: Kameralar adətən İHA-larda şəkillərin, videoların çəkilməsi və ərazinin tədqiqi kimi müxtəlif məqsədlər üçün
istifadə olunur. Onlar pilotsuz təyyarəyə quraşdırıla və ya kameranı sabitləşdirən gimbal sisteminin bir hissəsi ola bilər.
LiDAR: Light Detection and Ranging (LiDAR) sensorları məsafələri ölçmək və ətraf mühitin 3D xəritəsini yaratmaq üçün
lazerlərdən istifadə edir. LiDAR sensorları adətən İHA-larda ərazinin xəritəsi, şəhərsalma və ətraf mühitin monitorinqi
kimi tətbiqlər üçün istifadə olunur.
Ultrasonik sensorlar: Ultrasonik sensorlar obyektlərdən sıçrayan və sensora qayıdan yüksək tezlikli səs dalğaları yayır.
Onlar maneələri aşkar etmək və qarşısını almaq üçün istifadə olunur.
İnfraqırmızı sensorlar: İnfraqırmızı sensorlar istilik imzalarını aşkarlayır və İHA-larda axtarış və xilasetmə, vəhşi təbiətin
izlənməsi və təhlükəsizlik kimi tətbiqlər üçün istifadə olunur.
Maqnitometr: Maqnitometrlər Yerin maqnit sahəsini ölçür və İHA-nın naviqasiyası və oriyentasiyası üçün istifadə olunur.
Bunlar İHA-larda istifadə olunan sensorların yalnız bir neçə nümunəsidir. İstifadə olunan sensorun növü İHA-nın xüsusi
tətbiqi və tələblərindən asılıdır.
 IHA-larda süni intellektin önəmi
Süni intellekt (AI) müxtəlif səbəblərə görə pilotsuz uçuş aparatlarında (PUA) getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edir, o
cümlədən:
Avtonom Uçuş: Süni intellekt alqoritmləri İHA-lara insan müdaxiləsi olmadan avtonom şəkildə uçmağa imkan verir. Bu,
PUA-ların geniş əraziləri əhatə etməli və təkbaşına qərar qəbul etməli olduğu axtarış-xilasetmə, müşahidə və monitorinq
kimi tətbiqlər üçün xüsusilə faydalıdır.
Kompüter Görmə: Süni intellektə əsaslanan kompüter görmə alqoritmləri İHA-lara obyektləri real vaxt rejimində
tanımağa və izləməyə imkan verir. Bu, xüsusilə İHA-ların xüsusi obyektləri və ya şəxsləri müəyyən etməli və izləməli
olduğu müşahidə və monitorinq kimi tətbiqlər üçün faydalıdır.
Ağıllı Nəzarət: AI alqoritmləri İHA-lara ağıllı qərarlar qəbul etməyə və dəyişən mühitlərə uyğunlaşmağa imkan verir.
Məsələn, İHA-lar hava şəraitinə əsasən öz uçuş yolunu tənzimləyə və ya real vaxtda maneələrdən qaça bilər.
Məlumatların emalı: İHA-lar şəkillər, videolar və sensor oxunuşları da daxil olmaqla böyük həcmdə məlumat yaradır.
Süni intellekt alqoritmləri İHA-lara bu məlumatları real vaxt rejimində emal etməyə, müvafiq məlumatları çıxarmağa və
həmin məlumat əsasında ağıllı qərarlar qəbul etməyə imkan verir.
Səmərəliliyin artırılması: Süni intellekt alqoritmləri uçuş yollarını optimallaşdırmaq, enerji istehlakını azaltmaq və
missiyanın uğurunu artırmaqla İHA əməliyyatlarının səmərəliliyini artırmağa kömək edə bilər.
Ümumiyyətlə, süni intellekt PUA-lar üçün mühüm texnologiyadır, çünki bu, onlara daha avtonom, səmərəli və ağıllı
işləməyə imkan verir. Bunun müdafiə, təhlükəsizlik, kənd təsərrüfatı və infrastruktur monitorinqi də daxil olmaqla geniş
spektrli tətbiqlər üçün əhəmiyyətli təsirləri var.
IHA design üçün önəmli olanlar

16.02.2023
 Ağırlıq mərkəzi
Ağırlıq mərkəzi (CoG) pilotsuz uçuş aparatlarında (PUA) mühüm anlayışdır, çünki o, təyyarənin sabitliyinə və idarə
olunmasına təsir göstərir. CoG İHA-nın çəkisinin balanslaşdırıldığı nöqtədir və uçuş zamanı sabitliyi qorumaq üçün bu
nöqtənin müəyyən edilmiş diapazonda yerləşməsini təmin etmək vacibdir.

İHA-nın CoG-ni təyin etmək üçün təyyarənin bütün komponentlərinin, o cümlədən təyyarənin gövdəsi, batareyaları,
elektronika və faydalı yükün çəkisini və yerini nəzərə almaq lazımdır. CoG, müəyyən bir nöqtə ətrafında bütün
komponentlərin anını İHA-nın ümumi çəkisinə bölmək yolu ilə hesablana bilər.

Təcrübədə İHA-nın CoG-nin müəyyən edilməsi təyyarənin müxtəlif nöqtələrdən fiziki olaraq dayandırılmasını və asma
bucağının ölçülməsini nəzərdə tutur ki, bu da PUA-nın yerini hesablamağa imkan verir. Bu proses adətən İHA-nın
dizayn və sınaq mərhələsində həyata keçirilir və CoG-nin istənilən diapazonda olmasını təmin etmək üçün
komponentlərin yerləşdiyi yerə düzəlişlər edilə bilər.

Uçuş zamanı CoG-nin müəyyən edilmiş diapazonda olmasını təmin etmək vacibdir, çünki qeyri-sabit CoG-yə malik olan
təyyarəni idarə etmək çətin və ya qeyri-mümkün ola bilər. Bundan əlavə, uçuş zamanı dəyişən CoG qeyri-sabitliyə
səbəb ola bilər və bütün uçuş zamanı CoG-yə nəzarət etmək və lazım gəldikdə düzəlişlər etmək vacibdir.

Ümumilikdə, CoG PUA-ların dizaynında və istismarında kritik bir məsələdir və təyyarənin dayanıqlığını və idarəsini
təmin etmək üçün CoG-nin necə hesablanacağını və idarə olunacağını başa düşmək vacibdir.
Sönümleyici
Pilotsuz uçuş aparatları (PUA) kontekstində zəiflədici siqnalın gücünü azaldan və ya idarə edən
qurğuya aiddir. İHA-larda PUA-nın rabitə sistemi ilə ötürülən radiotezlik (RF) siqnalının çıxış gücünü
idarə etmək üçün zəiflədicilərdən istifadə olunur.

Attenuatorlar siqnal yolunda itki verməklə işləyir, bu da siqnal gücünü azaldır. Bu, siqnal yolunda
rezistiv, kapasitiv və ya induktiv komponentlərdən istifadə kimi müxtəlif üsullardan istifadə etməklə edilə
bilər. Tətbiqdən asılı olaraq zəiflədicilər sabit və ya dəyişən ola bilər.

İHA-larda radiosiqnalın çıxış gücünü idarə etmək üçün rabitə sistemində adətən zəiflədicilərdən istifadə
olunur. Bu vacibdir, çünki yüksək güclü radio siqnalları digər rabitə sistemlərinə müdaxilə edə və ya
arzuolunmaz müdaxiləyə səbəb ola bilər. Siqnal gücünü nəzərdə tutulan istifadəyə uyğun səviyyəyə
tənzimləmək üçün zəiflədicilərdən istifadə edilə bilər.

Attenuatorlar həmçinin İHA-nın digər sistemlərində, məsələn, video ötürücü sistemdə və ya naviqasiya
sistemində istifadə oluna bilər. Bu tətbiqlərdə optimal performansa nail olmaq üçün siqnal gücünü idarə
etmək üçün zəiflədicilərdən istifadə olunur.

Ümumiyyətlə, zəiflədicilər müxtəlif sistemlərin çıxış gücünü idarə etməyə və idarə etməyə kömək edən
İHA-ların mühüm komponentidir.