ఇం య జ గ ీ INDIAN GEOGRAPHY

క ాథ క అం ాల (Basic concepts of
Geography)

క ాసం అ క పరస ర సంబంధం ఉన ల ా అధ యనం

ేయవచు , అన ా, కమపద ల , ాం యం ా, వరణ త కం ా మ య
షణ త కం ా క ాథ క అం ాలను అం సు మ.

కం మ య వనల (Geography and its

concepts)
క ాసం అ క పరస ర సంబం ల ఉన ల ా అధ యనం
ేయవచు , అన ా, కమపద ల , ాం యం ా, వరణ త కం ా మ య
షణ త కం ా. కం క మఖ న బంధనల పపం అరం
ేసు వ వ కరణ ాధ ల ా ఉప గపడ .ఈ బంధనల
కం ా క న న, ఆకరణయం ా మ య స ాల ే ణ లను
ెల సు వ స యపడ
1. ిసమ ట నం (The Systematic
approach) పపంచ ా పం ా ా ప కన అధ యనం ేయబ న క
జ వ గత వ ాలల వ ంట ం .

2. ాం య నం (The Regional approach) కమబద న పద

క ఫ లను అనుసం సుం మ య భ క ఒక ష
ాంతం ౖ దృ ి ా ం ేటప డ ధ వ ాల పరస ర సంబం లను
అధ యనం ేసుం .

3. వరణ త క నం (The Descriptive approach) క

ల ణల మ య జ ఎక డ ఉం ో వ సుం .

4. షణ త క నం (The Analytical approach) క

ల ణ ల ఎక డ ఉ ెల సు వ పయ సుం .

ఒక పం (An Island)

ఇ ట చుట మ టబ న న ాలను ాల , ల, ల
ల అ ిల ార . ఒక న ల సరసు పంల ఒక ా ఐ
ల ఐ ల హ అ అంట ం. కం ా ల కం ా సంబం త
ాల సమ పసమ హం అంట ర , ఉ . ి ీ . పం
క సమ ARCHIPELAGO అంట ర . ఇం ో ియ
పపంచంల అ ద పసమ హం.

పకల ం (Peninsula)

మ డ ౖప ల ట వ భ పకల ం అంట ర . ఈ పదం ల ట

ఇను ల నుం వ ం , అరం ప ఒక పం. పపంచంల
అ ద పకల ం అ య,ఇ 1 య చదరప ళ (2.6
య చదరప ల టర ). ఇ ప మ న ఎర సమ దం, ద ణ న అ ె
గ మ య అ య సమ దం మ య త ర న య గ మ య
ఒమ గ స హదుల ా ఉం .

జలసం (Strait)
ఇ సహజం ా ఏర న, ఇర న, ా రణం ా ాయ న జలమ రం, ఇ
ండ ద టశ ాలను కల ప త ం . ఇ ా రణం ా ండ
ల ం మ ల మధ ఉం ే ట ను సూ సుం , అ ేఇ బ
ేయల ట ా బ ను క సూ సుం , ఉ హరణక ,
ఇ ల ా ర న ,ల అ ఒక అ క వ ంట ం - గబ
ల పసమ హం.

ఇసమ (Isthmus)

ఇ సమ దం ా ర ేయబ న ండ దభ ాలను క ఇర న
భ . ఉతర మ య ద ణ అ ాను కల ప త ప మ క
ఇసమ మ య ఆ ి ా మ య ఆ ియ లను కల ప త ఇసమ ఆ
సూయ అ ఉ .

గ (Gulf)

ఇ సమ దంల ఒక గం భ ల చు క త ం .గ ల
ప మ ణం, ఆ ారం మ య ల త ల ల ే ఉంట .అ ా రణం ా
బల క ద మ య ల త ా ఇం ెం ేయబడ . బల మ ా,
అదు త న ాశయ లను తయ ర ే ార . ల మఖ న ాణజ
ం ల గ ల ఉ . <గ <బ <బౖ (అ పకృ ల ఒ ల
ఉంట ా ప మ ణంల న ం ా ఉంట )

(Cape)
ఇ ఒక న , సరసు ల మ సమ దం వరక స ం ఉన ఎ ెన
భ . ద ణ ి ాల ఆ గ హ వంట ద
ల ం మ ల ాల . య ఎ ాష న క ల హట ా
వంట ాలల ాల . పకల ల లమ ా ఉంట . ల
మం క ాస తల పకల ల కంట న ా ార .
ఇర న ల ణ ల , ఇ ట శ రంల ప ా . పకల ల ద ా
ఉంట మ య ల వరక ప న భ ా అనుసం ంచబ
ఉంట .

సల కృ (Topography)

ఇ భ క ఉప తల ఆ ారం మ య ల ణ ల అధ యనం మ య
గ ల , చందుల మ య గహశకల ల స ఇతర ప ంచద న ఖ ళ
వసువ ల అధ యనం క న క ా ాల మ య గహ ాసం. ఇ
అట వంట ఉప తల ఆ ా ాల మ య ల ణ ల వరణ (మ ఖ ం ా పట లల
ాట వరన).

ఉపశమనం (Relief)

కంల , “ఉపశమనం” అ ఒక ాంతంల ఎ ెన మ య తక వ

ఎత ల ఉన ా ంటను సూ సుం . పర ల మ య గట ా రణం ా
ఎ ెన ప ే ాల , ల యల మ య ఇతర ల తట ాం ల అత ల ం ా
ఉంట .

సంప ర ానం (Absolute location)

అ ంశం మ య ఖ ంశం వంట సమన య వ వస ా వ క ంచబ న

భ క ఉప తలం సంప ర ానం ా గ సు ం.

అ (Aquifer)

భ ౖ ఉప గం సం యగ ట భ గర జల శయం అ .

పసమ హం (Archipelago)

ఒక ల సు ల ాల స క ి ఉంట

అట (Atoll)
 ా ర మడ గ ను చుట మ ట వృ ార పగడప బ

బ ి య (Biosphere)

భ ౖ క మ య జంత తం.

ాల ా (Caldera)

అ పర తం క ఖ ా శనం ేయడం వలన ఆ ారంల ఉన

వృ ార మ ంద ం. ట ల , ఒ ా ఒక ాల ా మ య ఒక లం ాదు.

ా ా (Cartogram)

గణ ంక సమ ా పద ంచ ఉప ం ే ఖ తం "మ ". ఒక
ా రణ ా ా పపంచ జ ను సూ ం ే ేశం క ప మ ణం
చూ ిసుం .

ా గ ీ (Cartography)
పట లను తయ ర ే కళ మ య ాసం ను ా గ ీ.

జ లక ల (Census)

జ క ప ధన ల గణన.

ా వరణం (Climate)

ఒక ాంతంల ా వరణ ప ిత లల ర ా క కడల .

ఖం ల కద క (Continental drift)

భ క ఖం ల భ ౖ దట పలకల ౖ
కదుల త య పసుత ి ంతం

ాంట ంట (Continental shelf)

సమ దంల ఖం ల సరణ; సమ ద మటం ప ే ఖం ంతర

భ బ రతమవ త ం .

జ (Demography)
జనన, మరణ ల మ య ా వంట జ గణ ం ాల మ య కడల
అధ యనం

ాందత (Density)

చదరప ల టర క వ క ల వంట య ాం వసువ ల సంఖ ను

ాందత అంట ం.

ఎ (Desert)

తక వ అవ ాతం ఉన ాంతం ల బ ీ భవనం అవ ాతం కంట ఎక వ ా

ఉంట ం , అందువలన తక వ వృ సంపద ఉంట ం .

ఎ ాల (Ecology)

వన ర ాల మ య ాట ప ా వరణం మధ పరస ర సంబం ల

అధ యనం.

ఎ సదర ఆ ిల ష (ENSO)

త ర ప ి ి మ సమ దంల సమ ద జల ల ఆవరన ెక డం పపంచ

ా వరణ నమ లను ప తం ే సు ం .
భ కంప ందం (Epicentre)

భ కంపం క శ దట డ దల ంట క ౖన భ క
ఉప తలం ౖ ఉన ా ం .

భ మధ ఖ (Equator)

ల అ ంశం భ ఉతర మ య ద ణ అర ల ా భ సుం .

ష వత (Equinox)

శరదృత వ మ య వసంత ర త వ ారంభం, ప సంవత రం ండ ల

సూర డ భ మధ ఖ వద ర ా ఓవ ా వ ంట డ .

ఎ ష (Erosion)

భ క ఉప తల ఆకృ ే శక ల . ర , ా మ య మంచు
దలౖన ఉ .

న ా (Estuary)

సమ దం క ి నప డ న క సృత మ ంప ; ఉప టౖడ ర
ఇక డ న మం ట కల ప త ం .
 క సమయం (Geologic time)

4.6 య సంవత ాల తం ప టనప ట నుం భ చ త క

ా లండ ; క సమయ య ాల , య ాల మ య ాల ల ా
భ ం ర.

య ల (Geology)

భ క క , ాట , ాళ మ లం దలౖన ాట క ాసం.

మ నదం (Glacier)

భ ద కదుల త న మంచు క ద దవ ా , అ
కదుల త న ప డ ఉప తల లను ెక డం మ య ణసుం .

బ ష ం ిస (GPS)

ఉపగ ల మ య ం య ట వ వస, ఇ గ ర ా సంప ర

ా ర ంచట ల క సుం .

బ ా ం (Global warming)
ార డయ వంట ాయ వ ల ర గ దల వల ా వరణం క
ఉ గత ర గ త ంద ి ంతం.

భ ళం (Globe)

భ క మ ను క ఉన భ క ఉప తలం క
ార నమ ; భ ళభ ళం అ క అంట ర .

హ తగ హ ప వం (Greenhouse effect)

భ క ఉప తలం నుం గ ం ే ా వరణంల ాయ వ ల

ామ ా వ ంచ ఉప ం ే ార ప త

అర ళం (Hemisphere)

భ క ఉప తలం సగం. ల గ అర ల ఉ , ఉతర

మ య ద ణ (భ మధ ఖ ా భ ంచబ ం ) మ య త ర
మ య ప మ( ౖ య మ య 180 ా భ ంచబ ం ).

ేమ (Humidity)

ా ల టఆ తం.
హ (Hurricane)

గంటక క సం 74 ళ (119 . / గం) ాల ల ఉం ే ఉషమండల

త ాను. ఉతర ందూ మ సమ దంల త ాను మ య ప మప ి ి
మ సమ దంల త ాను అ క ిల ార .

ోల చకం (Hydrologic cycle)

ా వరణం, ప ా ల మ య భ , సమ దం మ య
ా వరణ మధ ట పసరణ.

ో ి య (Hydrosphere)

భ క ర.

అంత ా య ే లౖ (International Date Line)

180 ° ఖ ం ా స పంల ఉన ఒక వ త క ఖ, అ ే సమయంల

గహం ద ఉన ండ ఏక ాల లను ర ేయ ఉ ల ఉం .

జ ీ (Jet stream)

ట ా ల అ క-ఎత ల ఉన - ీ ఎ క ం .
ల (La Niña)

పపంచ ా వరణ నమ లను ప తం ే ప ి ి మ సమ దంల

సమ ద జల ల ఆవరన త కరణ.

లగ (Lagoon)

ఒక అవ ధ పం ల పగడప బ మ య ప నభ గం మధ ఒక
న , ా ర న ర , అట చుట ఉన న ట శ రం క .

అ ంశం (Latitude)

భ మధ ఖ ఆ రం ా ణయ ల ; భ మధ ఖ 0 ° అ ంశం మ య
ఉతర ధువం 90 ° ఉత ాన ఉండ ా ద ణ ధువం 90 ° ద ణ న ఉంట ం .

ల ా (Lava)

అ పర త లం ల పగ ళ ాభ క ఉప తలం ే
ల దవం.

ం ా ాం ా (Lingua franca)

జ ా ా రణ ష ా ఉప ం ే ష.
 ో ి య (Lithosphere)

భ క లమ య ా ర.

ఖ ంశం (Longitude)

లండ వద ౖ య (0 °) ఆ రం ా ణయ
ల; ల క త ర ల పడమర మ య ప ి ి
మ సమ దంల 180 వద కల ా .

ల దవం (Magma)

భ క ఉప తలం ంద ఉన క న ల; ఒక ా బ రతం,
ల దవం ల ా అవ త ం .

మ (Map)

భ క ఉప తలం క ా ి ా ధ ం.

మ జ (Map projection)

మ క చదు ౖన ఉప తలం ౖ భ క వక ఉప తల
సూ ంచడంల స యప ే గణత సూతం.
మ (Map scale)

మ ల దూరం మ య భ క ఉప తలం ౖ దూరం మధ

సంబంధం.

ాల ా (Megalopolis)

అ క పక ఉన ట ా ట ాం ల పటణ ాంతం ా
ఏర డ . ప సరం.

య (Meridian)

ఖ ంశం క ఖ.

ా (Mesa)

ద ా -ట ా ట ర ా ఉం ే ల ం ా ; అ బ టల ా మ ర
క ం ంచుక .

ా వరణ ాసం (Meteorology)

ా వరణం క ా ీయ అధ యనం.
ర త పవ ల (Monsoon)

ఆ య ియ ల ఒక పవన వ వస ాల నుగ ణం ా శను మ ర సుం , త

మ య ీజనను సృ ిసుం .

పద ా ణ ాసం (Morphology)

ఒక ాషం ల ే శం క ఆ ారం.

ాం య (Pangaea)

భ ౖ ఉన ప అ ఖం ంతర భ మ ల క న భ గం
ఒకప డ భ ం మ ాఈ మనక ె ిన ఖం ల ా మ ం .

ా ా (Permafrost)

మటల ాశ తం ా సం ంప ే ిన ర.

క కం (Physical geography)

భ క సహజ ల ణ ల వ వహ ం ే క ాఖ.

ట (Plate tectonics)
భ క ఉప తలం ల ద పలకల క ఉంట ం , ఇ గహం
చుట మ ా కదుల , కల ా మ య ర ే ా , ధ
ర ాల భ కం ాల , అ పర ల మ య పర లను ాట అంచులల
సృ ి ా .

అవ ాతం (Precipitation)

ా వరణం నుం భ క ఉప తలం వరక ప ే ర (ఉ . వరం,

మంచు, ీ మ య వడగళ ).

ౖ ిట (Primate city)

ఒక ేశం క తదుప అ ద నగ ా ండ ట ఎక వ ఉన నగరం

(ల ేశ జ ల మ ంట ఒక వంత కంట ఎక వ). ా రణం ా
జ య సంస ృ మ య తరచు ా ాజ నగరం గ ం ల
వ క సుం .

ౖ య (Prime meridian)

ల ఖ ంశం. య అ క ిల ార ఎందుకంట ఇ
లండ స పంల అబ ట ల ా ించబ ం .

ాంతం (Region)
 ా రణ ల ణ ల గ ంచబ న ాంతం

ా ానం (Relative location)

మ కప ే ా సంబం ం ఒక ప ేశం క ానం (అన ా ద ణ ల

లత ౖప ).

(Scale)

మ ల మ య భ క ఉప తలం ౖ దూరం మధ సంబంధం.

ిర న అ వృ (Sustainable development)

ఆ వనర ల ప నర దరణ కంట వనర లను గం ా ో ి ేయ అ వృ .

ట ా ి మ (Topographic map)

మ నవ మ య క ల ణ లను చూ ిం ే వరణ త క, ద ఎత న ఆకృ

మ .

ా వరణం (Weather)

స ల ా క ా వరణ ప ిత ల . ా వరణం చూడం .

 కం అంట ఏ ట?

షన ా ి ప ారం, కం అ సల ల మ య పజల
మ య ా ప స ాల మధ సంబం ల అధ యనం. భ ళ ాస తల
భ క ఉప తలం క క ల ణ లను మ య ౖ
ా ిం న మ నవ సమ జ లను అ ి ార .