Kadir DURMAZ

siklon ön ısıtıcılar

EXCEL TABLOSU VE DİĞER TÜM YARARLI KİTAP VE

KAYNAKLARI İNDİRMEK İÇİN LÜTFEN BURAYA
TIKLAYINIZ

1
SSCB'de siklon ön ısıtıcılar
Dört kademeli siklon ham karışım ön ısıtıcılarının Giprocement-Enstitüsü'nün yerleşim planına göre inşa
edildiği SSCB'de, ön ısıtıcı siklonlarının boyutlandırılması için aşağıdaki formül kullanılır.

Sovyet tasarımı siklon ham karışım ön ısıtıcıları için, gaz kanallarında 15-20 m/sn'lik bir gaz hızı
uygulanır; basınç düşüşü 520 mm WG olarak rapor edilmiştir. Çıkış gazı sıcaklığı 200-250 oc'dir. Bu
alışılmadık düşük çıkış gazı sıcaklığına rağmen, Sovyet tasarımı siklon ham karışımlı ön ısıtıcılar için özgül
ısı tüketiminin 950-1000 kcal/kg klinker olduğu ve sistem için 25 kWh/t klinker enerji tüketimi olduğu
rapor edilmiştir. ; çıkış gazlarının toz yükü, klinkerin ağırlığına göre 3 0/o'dur.

Özgül ısı tüketimi ve enerji gereksinimi

20.8. çeşitli boyutlardaki dört aşamalı siklon ham karışım ön ısıtıcıları için özgül ısı tüketimini gösterir. Daha
küçük ham karışım ön ısıtıcılar, daha büyük ünitelere göre daha yüksek özgül ısı tüketimi gösterir. Yaklaşık
350 ton kapasiteli bir Humboldt sistemi, 920 kcal/kg klinker özgül ısı tüketimi gösterirken, 3500 ton/24
saat kapasiteli bir süspansiyonlu ön ısıtma fırını yalnızca 740 kcal/kg klinker tüketmektedir. 240]. Bu açıkça
göstermektedir ki, daha büyük birimlerin ışıma yoluyla özgül ısı kayıpları daha küçüktür; bu da daha düşük
bir özgül yakıt tüketimine neden olur ve bu da daha düşük çıkış gazı hacimleri ile daha küçük ısı kayıplarına
yol açar.

2
Besleme noktasından ön ısıtıcıya, klinker soğutucunun sürükleme zincirine (tüm toz çökelticiler dahil) kadar
olan bölümde dört aşamalı siklon ham karışım ön ısıtıcısının özgül enerji tüketimi yaklaşık 20-22 kWh/t'dir.
klinker.

ısı dengesi
Bir Humboldt siklon ham karışım ön ısıtma fırınının ısı dengesi aşağıdaki gibi rapor edilmiştir.

3
Dört proses-tipik gruba ayrılan aynı ısı dengesi aşağıdaki forma sahiptir

Klinker yakmak için teorik ısı gereksinimi

4
Döner fırının ısı ekonomisi, klinker yakma prosesinin teorik ısı ihtiyacı ile döner fırındaki gerçek ısı tüketimi
arasındaki farkı gösterir. Teorik ısı gereksinimi, kuru ham karışımın klinkerin reaksiyon ürünlerine
dönüştürülmesi ve bu prosese bağlı reaksiyon entalpisinin 20 oc ve 1 kg klinker veya yaklaşık 1,55 kg ham
karışımın 1 kg klinkere dönüştürülmesidir. .
Çimento hammaddelerinin ve elde edilen klinker minerallerinin oluşum ısısının belirlenmesi, klinker yakma
işleminin termal reaktivitesini belirlemek için ilk çabaların gösterildiği 1906 yılında başlamıştır. Çeşitli
akademisyenler tarafından tespit edilen değerler, genellikle düzensiz saçılmalar gösterdi, çünkü zaman
içinde bilim adamlarının çimento yakma işleminin ısı ihtiyacına ilişkin görüşleri değişti.
Uzun vadede teorik ısı gereksinimi için karmaşık ve sıkıcı hesaplama yöntemleri geliştirildi. H. zur Strassen,
tüm hesaplama prosedürünün gerçekleştirilmesinin çok zahmetli olduğuna ikna oldu ve ham karışım ve
klinkerin analitik verilerinden teorik ısı gereksinimini doğrudan elde etmeyi sağlayan basitleştirilmiş bir
formül geliştirdi.
Alkali etkisi olmayan ve alkali etkisi olan iki formül geliştirilmiştir. Klinkerin tüm hammadde bileşenleri
aritmetik olarak gerekli miktarda ısının yüklendiği serbest oksitlere dönüştürülür.
Klinker oluşumu sürecinde oluşan ekzotermal etki, yine klinker analizine dayalı olarak Bogue formülüne
göre belirlenebilen klinker minerallerinden hesaplanabilmektedir [13]. Isı etkisinin hesaplanması için klinker
minerallerinin açık bir şekilde bilinmesi gerekli olmadığından, bunlar hesaplamadan çıkarılmıştır. Ayrıca,
klinker oluşumu için ekzotermal etkisinin, klinkerdeki serbest kireç içeriğinden hemen hemen bağımsız
olduğu söylenir; klinkerdeki serbest kirecin her yüzdesi 0,1 kcal/kg klinkere eşittir. Alümina ve demir
oksidin düşük faktörlerinde ve bunların küçük içeriklerinde, bu bileşenlerin etkisi de çok azdır. Buradan
ekzotermal etkinin neredeyse tamamen klinkerdeki silika içeriği tarafından belirlendiği sonucuna varılabilir.
Kil minerallerinin ısıl etkileri şunlardır:

Bu formül, suyun buharlaşma ısısının ayrıca belirlenmediği durumu ifade eder. Eğer hidratasyon suyunun
içeriği ayrı olarak belirlenirse ve hidratasyon ısısı hesaplanırsa, şunu elde ederiz:

burada hH, gram/100 gram klinker olarak hesaplanan ham karışımdaki kil maddesinin kristalleşme suyunu
temsil eder. Kil bileşenleri bilinmiyorsa, hesaplama için ortalama değer kullanılmalıdır. Sonuç olarak, üç kil
faktörünün aritmetik ortalaması girilmelidir, bu da

5
Kil maddesi kaynaklı toplam alümina dikkate alınırsa, zur Strassen formülü aşağıdaki ifadeyi elde eder (bu
hesaplamadan kaynaklanan olası bir hata ± 2 kcal/kg klinker aralığında olabilir):

Aşağıda alıntılanan klinker analizinden, klinker yakma için aşağıdaki teorik ısı tüketimi hesaplanabilir:

Alkali etkilerinin belirlenmesi biraz daha fazla hesaplama gerektirir, ancak alıntılanan zur Strassen'in
makalesine dayanarak kolayca gerçekleştirilebilir. Oryantasyon amacıyla, orta düzeyde bir alkali içeriğinde
ısı gereksiniminin yaklaşık 2 kcal/kg klinker kadar düşürüldüğü söylenebilir, böylece yukarıda hesaplanan
ısı tüketimi 407 kcal/kg klinker olabilir.
Yakıt, klinkerin en pahalı üretim bileşenlerinden biri olduğundan ve teklif müzakereleri her zaman
neredeyse her bir kcal için pazarlıkla birlikte yapıldığından, fırın üreticisinin müşterinin hammaddesi ile
klinker yakma testleri yapması gerekir, klinker veya hammadde analizine dayalı olarak teorik ısı
gereksinimini hesaplayabilmek. Teorik ısı tüketimi rakamına bağlı olarak fırın üreticisi, fırın agregalarını
tedarik ederken veya yeniden yapılandırırken pratik ısı tüketimi rakamlarını garanti edecek
konumdadır. Tabii ki, bu aynı zamanda kabul testlerini de ifade eder.

Ön ısıtıcı baypas sistemi

Çimento ve beton katkılarındaki alkaliler
İlk olarak 1935'te Amerika Birleşik Devletleri'nde betonun yıkımının, özellikle agregalar betona zararlı
bileşenlerin yaklaşık %0,25-5'ini içeriyorsa, çimentonun alkalileri ile agregalar arasındaki bir reaksiyondan
kaynaklandığı öğrenildi. Bununla bağlantılı olarak aşağıdaki katkıların betona zararlı olduğu tespit
edilmiştir; granit kayalar, kuvars, feldispat, kum taşı, killi şeyl, kuvars, kalsedon ve opalden oluşan kaya
karışımları, tridimit, kristobalit, zeolit, volkanik cam, örneğin obsidiyen [243]. Ayrıca, esas olarak kalsedon
ve opal karışımları ile kriptokristalin silikadan oluşan, çört veya sohbet adı verilen bir Amerikan kayası.
Çimentonun alkali içeriğinin %1'den fazla olduğu durumlarda beton zarar görmüştür. Çimentoda 0,45 0/o
alkali ile betonda herhangi bir hasar bildirilmemiştir.
% 0.60'ın çimentoda kabul edilebilir en yüksek alkali içeriği olduğu bulundu, burada alkaliler sodyum
oksidin moleküler eşdeğerleri olarak ifade edildi. Na20'ye atıfta bulunulan alkali hesaplamasına, K20
içeriğinin 0,659 ile çarpılması ve bu rakamın Na20 içeriğine eklenmesiyle ulaşılır (K20'nin moleküler ağırlığı
= 94 ve Na20'nin = 62; 94 x 0,659 = 62). Ayrıca, agregaların alkali içeriği, çimentonun daha kolay çözünen
alkalileri kadar tehlikeli değildir.

Yanma sürecindeki alkaliler, Alkali devridaimi

6
Süspansiyonlu ön ısıtmalı fırınlarda, fırın sisteminde ve dolayısıyla klinkerde yanma süresi boyunca diğer
döner fırın türlerine göre daha fazla alkali kalır. Yakma işlemi sırasında ham karışımın kil minerallerinden ve
yakıttan gelen %0,6-2,2 K20 ve %0,1-0,7 Na20 miktarındaki alkaliler klinkere aktarılır.
Yaklaşık 800 oc'nin üzerinde fırındaki alkaliler uçmaya başlar. Tablo 20.1. çeşitli alkali bileşiklerinin erime
noktalarını içerir.

Ancak alkalilerin bir kısmı, yani sıcaklığa en dayanıklı olanlar, klinkerde kalır ve aşağıdaki klinker
minerallerinde görülür:

Uçucu hale gelen alkaliler daha soğuk fırın bölgelerine ulaşır ve burada daha soğuk fırın beslemesinde
yoğunlaşırlar, bu da ön ısıtmalı fırınlarda zaten IV'te gerçekleşir. ve III. ön ısıtma aşaması. Ön ısıtıcıda
özellikle K20 %81-97 oranında yoğuşurken, Na20 daha düşük oranda yoğuşur. Bu, alkalilerin %3-19'unun
ön ısıtma fırınından ayrıldığı anlamına gelir [247]. Sonuç olarak, mevcut gazlar tarafından fırından taşınan
toz, uygun şekilde düşük bir alkali içeriğine sahiptir ve fırına geri döndürülebilir.
Yoğuşmuş alkaliler, daha yüksek sıcaklıktaki fırın bölgelerine malzeme yolu boyunca önceden ısıtılmış ham
karışımla birlikte gelirler ve burada tekrar buharlaşırlar. Bu, alkali yüklü çıkış gazı tozunun ham karışımla
birlikte fırına geri döndürülmesiyle üretilen harici alkali devresinin aksine, dahili alkali devresi veya
döngüsüne neden olur.
Gazların bir kısmını baypas valfi yoluyla yönlendirirken, yani gazların bir kısmını IV. aşama gaz kanalının en
alt kısmında yan yoldan yönlendirerek, alkali devresini düşürmek ve böylece içindeki alkali içeriğini
azaltmak mümkündür. klinker. Ancak by-pass yoluyla kenara atılan alkali yüklü fırın tozu fırına geri
döndürülemez ve atılması veya yıkanması gerekir.
Baypas düzenlemesinin yatırım maliyeti ve baypasın fırının ısı ekonomisi üzerindeki olumsuz etkisi
nedeniyle, fırın çıkış gazı hacminin en fazla 25 0/o'u baypas valfinden yönlendirilir. %25'ten fazla baypas
hacmi, yalnızca nispeten düşük bir alkali indirgemesi sağlar. Çoğu durumda, yaklaşık %3-10'luk daha küçük
bir baypas hacmi yeterli olacaktır. Ancak baypas işlemi, güç gereksiniminin yanı sıra ısı tüketimini de artırır.
Baypas işleminin neden olduğu ısı tüketimindeki artış, %1 baypas hacmi başına 4-5 kcal/kg klinker
tutarındadır. Baypas hacminden bağımsız olarak ek enerji tüketimi yaklaşık 2 kWh/t klinkerdir. Baypas valfi
7
tarafından kenara çevrilen fırın tozu, %10 baypas hacmi başına ham karışımın ağırlığına göre yaklaşık
%1'dir.
Baypas valfindeki baypas gazlarının sıcaklığı yaklaşık 1100 oc'dir. Alkalilerin kimyasal davranışı, baypas
gazlarını yaklaşık 475 oc'ye kadar soğutmak için soğuk hava kullanılmasını gerektirir. Soğutma, bu
sıcaklıktan bir cam kumaş toz toplayıcıya kabul edilebilir giriş sıcaklığı olan 285 o C'ye kadar su spreyi ile
gerçekleştirilebilir.
Ritzmann [252a], iki fırın sisteminin mevcut tesislerinde, yani 10 Lepol fırınında ve 16 Dopol ön ısıtma
fırınında, deney ve pratik ölçümlerle alkali ve SOz sirkülasyonunun miktarını belirledi. Ham karışımın ve
dolaşımdaki bileşiklerin (Na20, K20, S03 ve Cl) adsorpsiyon derecesi ve uçuculuk oranı da deneysel ve
sayısal yöntemler uygulanarak belirlendi. Adı geçen yazar, bu rakamlara dayanarak alkali ve klor
sirkülasyonunu hesaplamak için formüller geliştirdi. Ek olarak, kükürt döngüsünü, klinkerin S03 içeriğini ve
ham gaz ve tozun S02 içeriğini ve bunların ön ısıtıcının çalışma güvenilirliği üzerindeki etkilerini belirlemek
mümkündür.

alkalilerin uçuculuğu
Çok sayıda deneyde şu bulundu:
1. Alkalilerin uçuculuğu, yanma bölgesi sıcaklığının artması ve yanma bölgesinde kalma süresinin
uzaması ile artar.
2. Ham karışımdaki alkali taşıyıcıların dizilişinde, örn. illit, mika, ortoklaz, ham karışım alkalilerin
uçuculuğu azalır.
3. Ham karışımdaki S03 içeriğinin ve çıkış gazlarındaki S02 içeriğinin artması, dolaşımdaki alkalilerin
yanı sıra ham karışım alkalilerinin uçuculuğunun azalmasına neden olur.
Fırın gazlarının yanı sıra ham karışımda bulunan Cl ve fırın gazlarındaki su buharı alkalilerin uçuculuğunu
arttırır. Her şeyden önce, dolaşımdaki alkalilerin uçuculuğunu artıran Cl'dir. Bu amaçla Cl, çeşitli şekillerde
kalsiyum klorür formunda eklenir:
1. Ham öğütme değirmenindeki ham karışıma
2. Fırına beslenmeden önce ham karışıma
3. Brülör borusunun altından %30 CaC12-çözeltisinin döner fırına enjekte edilmesi
4. CaC12 tozunun ikincil havaya enjekte edilmesi.
Alkali indirgeme amacıyla ham karışıma kalsiyum klorür eklenmesi Amerika'da ilk kez 1937'de Dr. LT
Brownmiller tarafından uygulandı; bu, Alabama, Birmingham'daki bir çimento fabrikasında gerçekleştirildi.

Alkali baypas hesaplaması

Weber'e [247] göre , alkali baypas hesaplaması aşağıdaki varsayım altında gerçekleştirilir: Ham karışımdaki
alkali içeriği = 1 ve yakıttaki alkali içeriği = 0.
Alkali sirkülasyonu K formülü şu şekildedir:

8
Her bir alkali bileşen (K.Na), sırasıyla göreli uçuculuk oranları veya uçuculuk faktörleri 101 ve s2 ile ayrı ayrı
hesaplanır. Alkali olmayan maddelerin kükürt ve klorür bileşenleri olarak hesaplanması için aynı formüller
kullanılabilir.
Alkalilerin e1 uçuculuk oranı analitik olarak belirlenebilir. Öte yandan, sirküle eden alkalilerin (102)
uçuculuğu güçlükle belirlenebilir. Bununla birlikte, her durumda s2, Et'e eşit veya daha büyüktür, çünkü bu
değer zaten uçucu hale gelmiş bileşenleri ifade eder.
Tipik buharlaşma faktörleri (bkz. tablo 20.2.).

9
10
Tipik buharlaşma faktörleri (bkz. tablo 20.2.).

11
12
Baypas işlemi olmadan belirli bir klinkerin alkali içeriğinin K20 = 1,25 0/o ve Na20 = 0,32 0/o olduğu
varsayımı altında, baypas işlemi olan aynı klinker aşağıdaki alkali içeriklerini gösterecektir:

25 0/o baypas hacmi uygulanarak, K20 için 0,68 x 0,659 = 0,45'lik bir alkali içeriği elde edilebilir. 0,22 0/o
Na20 içeriği eklendiğinde, 0,67 0/o toplam alkali içeriği elde edilir; bu, bir Amerikan düşük alkali çimentosu
için gereken sınırın 0,07 0/o üzerindedir. Bu nedenle, ham karışım alkalarının daha yüksek bir uçuculuğunu
elde etmek ve böylece yaklaşık 0.70 ila 0.75 arasında daha yüksek bir e1 oranı elde etmek için ham karışıma
13
CaC12 biçiminde Cl eklenmesi tavsiye edilir (bkz. tablo 20.2.) . CaC12 ilavesinin miktarı laboratuvar
tarafından belirlenir. Ham karışım olarak adlandırılan yaklaşık 0.25 0/o Cl ilavesi, alkali uçuculuğunu arttırır
ve klinkerdeki alkali içeriğini yaklaşık 0.2 0/o azaltır. Yanma bölgesinin sıcaklığındaki bir artış da e için daha
yüksek bir değerle sonuçlanır.1 • İlgili verilerin [252] ekstrapolasyonuyla, yanma bölgesi sıcaklığındaki
1450'den 1500 oC'ye bir artışın , e1 ve e2 değerlerinde yaklaşık %26 artışa yol açtığı bulunabilir .

Baypas düzenlemelerinin tasarım modelleri

Aşağıdaki çizimler, siklon ham karışım süspansiyon ön ısıtıcıları için baypas düzenlemelerinin çeşitli tasarım
modellerini göstermektedir.
20.9. baypas gazının alkali yüklü tozunun siklonlarda ayrıldığı bir ön ısıtıcı baypas düzenlemesi
sunar; temizlenen gaz daha sonra ana gaz akımı ile yeniden birleştirilir. Alkali yüklü baypas tozu genellikle
ya atılır ya da süzülür.
20.10. bir ön ısıtıcı baypas düzenlemesinin başka bir tasarım tipini sunar; burada baypas gazı önce
siklonlarda önceden temizlenir ve ardından son çökeltme için ayrı bir E-çöktürücüye yönlendirilir. Bu
durumda, ana gaz akımı, Şekil 20.9'da gösterilen düzenlemeye göre hammadde kurutma için daha
uygundur.
20.11. bir baypas düzenlemesinin üçüncü bir tasarım tipini sunar; burada baypas gazı doğrudan ayrı bir toz
toplayıcıya yönlendirilir.
14
Bir baypas düzenlemesinin en uygun tasarım tipinin seçimi, baypas gazının hacmi kadar ham maddenin
kimyasına da bağlıdır.

Şekil 20.1la, bir baypas sisteminin şematik düzenlemesini göstermektedir. Ayarlanabilir orifis uygulanarak,
baypas oranı geniş bir aralıkta [259n] değiştirilebilir.
Burada döner fırın alkalilerinin soğuk yüzeylerde yoğuşturulması önerisinde bulunulduğunu belirtmek
gerekir; bu, mevcut ön ısıtmalı fırınlarla yapılan deneylerle doğrulandı. Bu şekilde fırın çıkış gazlarından
alkalileri seçici olarak çıkarmak mümkündür [253]. Ancak, bugüne kadar önerilen yöntem pratik uygulama
bulamadı.

İki ve beş kademeli siklon ön ısıtıcılar

Siklon ön ısıtıcılar ağırlıklı olarak dört aşamalı üniteler olarak inşa edilir. Eski çimento fabrikalarını
modernize ederken veya yeniden inşa ederken ya da ıslak üretimden kuru üretim sürecine geçerken, ısı
ekonomisini ve fırın kapasitesini iyileştirmek için genellikle mevcut döner fırınlara iki aşamalı siklon ön
ısıtıcılar eklenir. Döner fırınların uzunluğu ve siklonların iki aşaması nedeniyle, sıcaklık koşulları geleneksel
bir dört aşamalı siklon ön ısıtıcınınkinden farklıdır.
20.12. iki aşamalı bir süspansiyon ön ısıtma fırınının sıcaklık eğrilerini gösterir. Orijinal ıslak işlem döner
fırını, iki siklon ön ısıtma aşaması eklenerek kuru işlem fırınına dönüştürüldü. Bu değişiklik, orijinal yaş
proses fırın kapasitesini 380 t/24 saatten 600 t/24 saate, yani %58 artırmıştır.

15
Şimdiye kadar, Humboldt Şirketi tarafından 1965/66'da bir Alman çimento fabrikasında kurulan beş
aşamalı süspansiyonlu ön ısıtıcının yalnızca bir ünitesi vardı [254]. Burada, bir ham karışım bileşeninin (killi
renkli bileşen olarak yağlı şist) süspansiyon ön ısıtıcısına ayrı beslenmesini gerektiren özel ham madde
koşulları sorunu vardır; Yağ içeriğinin yanmasından sonra, şeylin geri kalanı kireçtaşı bileşeni ile
karışır. Yanmayı desteklemek için, klinker soğutucudan çekilen sıcak hava ön yakma odasına verilir. Ham
karışımdaki yanıcı içerik nedeniyle, döner fırını 8 m kısaltmak, yani fırın boyutlarını 4 x 64 m yerine 4 x 56
m'ye düşürmek mümkün olmuştur. 20.13. beş aşamalı bir siklon süspansiyon ön ısıtıcısının şemasını
göstermektedir.

Çeşitli ön ısıtma sistemleri

Krupp Polysius'un Dopol ön ısıtıcısı
Polysius Dopol-Process, Polysius Company tarafından geliştirilmiş, çimento ham karışımının çift akımlı bir
süspansiyon ön ısıtıcısında ön ısıtması için bir süspansiyon ön ısıtma işlemidir. Dopol adı, Doppelstrom (çift
akım) ve Polysius kelimelerinin ilk hecelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Birinci ve üçüncü aşamalar
(aşağıdan yukarıya doğru sayılır), paralel düzenlenmiş çift siklonlardan oluşur. Türbülans şaftı olarak
16
adlandırılan ikinci aşama, bir siklondan oluşur. Kapasiteye bağlı olarak dördüncü aşama bir, iki veya dört
siklonla beslenir. Gaz akışını iki hatta ayırmak, aynı gaz hacmi için daha yüksek ayırma derecesine sahip
daha küçük siklonların uygulanmasına izin verir. Çift siklon sistemini geliştirirken, ana hedef, sistemin
tasarımında temel değişiklikler olmaksızın ve paralel çalışan birkaç ön ısıtma hattı uygulaması olmadan çok
büyük fırın kapasitelerine ulaşmaktı; aynı zamanda daha iyi bir ayırma etkisi umulmuştur. Çift siklon
hatlarında düzensiz bir ön ısıtmayı önlemek için, iki ham karışım akışı, yoğun bir karıştırma için ortak
türbülans şaftına (ikinci aşama) yönlendirilir. Dopol ön ısıtma fırınları bugüne kadar 7.200 t/24 saate kadar
kapasitelerde tedarik edildi.
2000 ton/24 saatin altındaki klinker kapasiteleri için Krupp Polysius, çift akımlı süspansiyonlu ön ısıtıcının
yanı sıra tek hatlı siklonlu ön ısıtıcılar da üretmektedir.

Aşağıdaki tablo, 4000 t/24 saat kapasiteli bir Dopol ön ısıtma fırınının ısı dengesini göstermektedir.

17
Ham karışım besleyiciden ön ısıtıcıya ve klinker soğutucu boşaltma oluğuna kadar dört aşamalı bir Dopol-
ön ısıtma fırınının güç gereksinimi, çıkış gazı hacmi 1,3 st.m3 olan 13 kWh/t klinker olarak belirtilmiştir. /kg
klinker ve ön ısıtıcıdan 310 °C'lik bir çıkış gazı sıcaklığında.

0 +K ham karışım ön ısıtıcıları

Geleneksel 4 ila 5 kademeli ön ısıtıcıların yanı sıra 0 +K, Miag ön ısıtıcı sisteminin geliştirilmiş bir
modifikasyonunu sunar. 0 +K, Orenstein ve Koppel AG, Ennigerloh, Batı Almanya'nın kısaltmasıdır.
0 +K ham karışım ön ısıtıcısı (System Miag), paralel akımda çalışan sırasıyla üç veya 4 siklondan ve son
aşama olarak karşı akım ısı alışverişi ile bir konik ön ısıtıcı şaftından oluşur.
1500 t/d'ye kadar bir kapasite için ön ısıtıcı, tek telli ön ısıtıcı olarak tasarlanmıştır; daha büyük kapasiteler
için iki telli ön ısıtıcılar uygulanır.
Bu ham karışım ön ısıtıcısının çalışma prensibi şematik olarak Şekil 20.15'te gösterilmiştir.

18
Gaz akışıyla eş zamanlı olarak ham karışım, üst siklon aşamasından (Z 1) önce ön ısıtıcıya beslenir. Buradan
ardışık tüm siklon aşamalarını geçerek döner fırına kadar iner. Ham karışım, döner fırına giderken her
zaman daha sıcak olan fırın çıkış gazlarıyla yakın temasa geçer. En düşük aşamayı geçtikten sonra, ham
karışım yaklaşık 800 o C'ye kadar ön ısıtmaya tabi tutulur.
Z 3 aşamasında ayrıştırılan ham karışım, konik ön ısıtıcı şaftı olarak da adlandırılan girdap odasına
iletilir. Ön ısıtıcı şaftına akan veya zaten içinde olan ham karışımın bir kısmı, yukarı doğru akan fırın çıkış
gazları tarafından bir kez daha Z 3,- aşamasına taşınır. Ham karışımın yeniden sirkülasyonu, ön ısıtıcının en
sıcak bölgesinde tutma süresini uzatır, böylece fırın gazlarından ham karışıma ısı transferini
yoğunlaştırır; sonuç olarak, %50'nin üzerinde ön kalsinasyon dereceleri elde edilir.
Ön ısıtıcı şaftın içinde, malzeme, gaz akışının yönüne ters yönde, fırın geçiş bölmesinden döner fırına toz
bulutu olarak adlandırılan sürekli olarak çökelene kadar gaz akışındaki konsantrasyonunu arttırır.
Dördüncü aşamanın konik bir ön ısıtıcı şaftı olarak tasarlanması, -üreticiye göre- geleneksel bir siklon ön
ısıtıcıya kıyasla önemli bir çalışma avantajı sağlar. Bir siklon ön ısıtıcısında, önceden ısıtılmış ham karışım en
alt siklon aşamasından sadece yaklaşık 0,5 m2'lik bir kesite sahip bir kanaldan geçiş bölmesine, konik ön
ısıtıcı şaftı ile geçiş arasındaki serbest geçiş kesitine yönlendirilir. bölme 14 kata kadar daha büyüktür.
Ham karışım daha yüksek konsantrasyonlarda alkalar (K20, Na20), klorürler ve sülfatlar gösteriyorsa, bu
büyük kesit belirli bir avantaj sağlar. Özellikle kömür tozu ateşlemesi uygulanırken, yakıt tarafından sisteme
ek olarak verilen so3 ve alkalilerin miktarları, genellikle fırın-ön ısıtma sisteminde uçucu bileşenlerin yoğun
bir yeniden sirkülasyonu olmasına neden olur.

19
ve sistemin daha soğuk bölgesindeki yoğunlaşmanın yanı sıra yoğunlaşma, bu da topaklanmaya neden
olur. Topaklanma esas olarak fırın-ön ısıtıcı geçiş bölgesinde ve aynı zamanda en düşük siklon aşamasında
meydana geldiğinden, bazen nispeten dar ham karışım kanalını tıkayarak önemli çalışma bozuklukları
gelişebilir.
Karşı akım aşamasının geniş enine kesiti nedeniyle, yukarıda belirtilen bileşenlerin daha yüksek
konsantrasyonlarında bile açıklanan problem oluşmadı.
Rahatsız edici bileşenlerin konsantrasyonu artsa veya düşük alkali klinkerin bir gaz baypası uygulaması
gerektirerek üretilmesi gerekse bile, büyük çıkış gazı kesiti nedeniyle topaklanma ve tıkanmaya karşı
göreceli kayıtsızlık bir sorundur. baypas gazının hacminin minimumda tutulmasına katkıda bulunan
faktör. Bypass gazının her bir yüzdesinin özgül ısı tüketimini artırdığı bilindiğinden bu durum sistemin
ekonomisini artırır.
0 +K ham karışım ön ısıtıcısının özgül ısı tüketiminin 750-800 kcal/kg klinker aralığında olduğu
belirtilmiştir.
İspanya'da, ATEINSA Co., Madrid, lisans sahibi olarak 0 +K ham karışım süspansiyon ön ısıtıcıları
üretmektedir.

ZAB ham karışım süspansiyon ön ısıtıcısı

SKET/ZAB Co., Des sau'nun süspansiyon ön ısıtıcısı, üstte bulunan iki siklon aşamasının yanı sıra üç şaft
aşamasından oluşur (255b, 255c).Şaft aşamalarında iki prosedür işliyor: ısı transferi proses ve tercihen
teknolojik prosesler, oysa siklon kademeleri, ısı transferi ve taşıma prosedürlerinin metodik olarak
sonlandırılması için atanır (Şekil 20.16.) Şaft kademeleri, oval enine kesitleri ve dikey olmaları gerçeği ile
karakterize edilir. eksenler birbirine kademeli bir şekilde düzenlenmiştir.
Şematik olarak, ham karışım bir şerit halinde, tercihen periferik bölgeler içinde fırın girişine kadar ve gaz
akışına ters yönde hareket eder. Bunu yaparken, ham karışımın sadece bir kısmı ilgili alt aşamaya girerken,
diğer kısım gaz akımı ile taşınır ve belirli şaft aşamasının ayırma kapasitesine bağlı olarak tekrar birincil
ham karışıma iletilir. akış veya alt şaft aşamasına da girebilir. Bu şekilde, yalnızca belirli şaft aşamalarında
değil, aynı zamanda bu aşamalar arasında da kimyasal reaksiyonların oluşmasını destekleyen güçlü bir
şekilde işaretlenmiş malzeme devreleri oluşturulur. Bu tip ön ısıtıcı, ham karışımda %0,025'lik bir klorür
konsantrasyonuna sorunsuz ve herhangi bir baypas işlemi olmadan izin verir.
Gaz ileten ön ısıtıcı parçalarının basit tasarımı nedeniyle, 250-400 mm WG'lik ZAB ön ısıtıcısının statik
basınç düşüşü (bkz. Şekil 20.17.), benzer sıcaklık koşullarında diğer ön ısıtıcı sistemleriyle karşılaştırıldığında
düşüktür.

20
21
Literatür referanslarına göre, ZAB ön ısıtıcısı, çimento ham karışımının [255g, 255h] uçucu bileşenlerine
göre yüksek çalışma güvenliği ile karakterize edilir. Bunun nedenleri:
 Minimum gaz sapmasına neden olan geniş uzay şaftı aşamalarının varlığı.
 Her iki fazın sürekli, yoğun teması
 Ön ısıtıcı ve döner fırının geçiş bölgesinde malzeme ve gaz akışının birleşik davranışı.
ZAB ön ısıtıcısı, tek kuleli ve ikiz yapıda üretilmiştir. 2000 t/24 saat klinker kapasitesine kadar, tek kule
konstrüksiyonunun yeterli olduğu kanıtlanmıştır.
Şaft tipi ham karışım süspansiyonlu ön ısıtıcıların imalatçıları, siklon tipi ham karışım ön ısıtıcıların aksine,
özellikle ön ısıtıcının alt kısmındaki geniş aralıklı şaft aşamalarının alkali kondensatların topaklaşmasına
karşı daha az duyarlı olduğunu, çünkü şaft ön ısıtıcıları daha çok ham karışım akışı üzerinde çökelir ve bu

22
nedenle çalıştırılmalarının daha kolay olduğu iddia edilir. Son yayınlar, alkalilerin siklon ve şaft tipi ham
karışım ön ısıtıcılardaki farklı uyumluluğunu sunmaya çalışmaktadır.

Gepol karşı akımlı süspansiyon ön ısıtıcısı

Şimdiye kadar açıklanan askılı ön ısıtıcılar, kademeli paralel akım prensibiyle çalışır veya bir veya iki karşı
akım aşamasıyla beslenir; burada girdap odaları olarak adlandırılanlar, karşı akımlı ısı transferi amacına
hizmet eder. Krupp Polysius Company tarafından geliştirilen ön ısıtıcı (bkz. Şekil 20.18.), tozun ayrılması için
bir çift siklon aşaması olarak inşa edilen en üst aşama hariç, hemen hemen eksiksiz bir karşı akım ısı
eşanjörüdür. yükselen gaz için kanal; ön ısıtıcının geri kalanı silindirik, kendi kendini destekleyen bir
şafttır. Meme tipi daralmalar, şaftı dört bölmeye ayırır. Her daralmanın üzerinde, aşağı inen ham karışımın
eşit dağılımı için konik bir yapı vardır. Bu şekilde, ön ısıtıcı aslında beş aşamada çalışır. Ham karışımın
besleme noktası, en üstteki ön ısıtıcı bölmesi ile siklon aşaması arasında yer alır; buradan ham karışımın
gaz akımı tarafından yukarıya taşındığı, önceden ısıtıldığı, siklonlarda ayrıldığı ve en üstteki ön ısıtıcı
bölmesine verildiği; buradan ham karışım, bölmeden bölmeye boşaltma şaftına iner ve oradan da döner
fırına girer. Bölmeler arasındaki daralmalar ve buna bağlı olarak yükselen gazın daha yüksek hızı nedeniyle,
ham karışım her bölmede bir an -doyuncaya kadar- süspansiyon halinde tutulur; bu, kalma süresini uzatır
ve ısı transferini iyileştirir. Bu prosedür dört kez tekrarlanır. Krupp Polysius ters akım ham karışım
süspansiyon ön ısıtıcısının münferit aşamalarında, aşağıdaki gaz sıcaklıkları geçerlidir ham karışımın gaz
akımı tarafından yukarıya taşındığı, önceden ısıtıldığı, siklonlarda ayrıldığı ve en üstteki ön ısıtıcı bölmesine
verildiği yerden; buradan ham karışım, bölmeden bölmeye boşaltma şaftına iner ve oradan da döner fırına
girer. Bölmeler arasındaki daralmalar ve buna bağlı olarak yükselen gazın daha yüksek hızı nedeniyle, ham
karışım her bölmede bir an -doyuncaya kadar- süspansiyon halinde tutulur; bu, kalma süresini uzatır ve ısı
transferini iyileştirir. Bu prosedür dört kez tekrarlanır. Krupp Polysius ters akım ham karışım süspansiyon ön
ısıtıcısının münferit aşamalarında, aşağıdaki gaz sıcaklıkları geçerlidir ham karışımın gaz akımı tarafından
yukarıya taşındığı, önceden ısıtıldığı, siklonlarda ayrıldığı ve en üstteki ön ısıtıcı bölmesine verildiği
yerden; buradan ham karışım, bölmeden bölmeye boşaltma şaftına iner ve oradan da döner fırına
girer. Bölmeler arasındaki daralmalar ve buna bağlı olarak yükselen gazın daha yüksek hızı nedeniyle, ham
karışım her bölmede bir an -doyuncaya kadar- süspansiyon halinde tutulur; bu, kalma süresini uzatır ve ısı
transferini iyileştirir. Bu prosedür dört kez tekrarlanır. Krupp Polysius ters akım ham karışım süspansiyon ön
ısıtıcısının münferit aşamalarında, aşağıdaki gaz sıcaklıkları geçerlidir buradan ham karışım, bölmeden
bölmeye boşaltma şaftına iner ve oradan da döner fırına girer. Bölmeler arasındaki daralmalar ve buna
bağlı olarak yükselen gazın daha yüksek hızı nedeniyle, ham karışım her bölmede bir an -doyuncaya
kadar- süspansiyon halinde tutulur; bu, kalma süresini uzatır ve ısı transferini iyileştirir. Bu prosedür dört
kez tekrarlanır. Krupp Polysius ters akım ham karışım süspansiyon ön ısıtıcısının münferit aşamalarında,
aşağıdaki gaz sıcaklıkları geçerlidir buradan ham karışım, bölmeden bölmeye boşaltma şaftına iner ve
oradan da döner fırına girer. Bölmeler arasındaki daralmalar ve buna bağlı olarak yükselen gazın daha
yüksek hızı nedeniyle, ham karışım her bölmede bir an -doyuncaya kadar- süspansiyon halinde tutulur; bu,
kalma süresini uzatır ve ısı transferini iyileştirir. Bu prosedür dört kez tekrarlanır. Krupp Polysius ters akım
ham karışım süspansiyon ön ısıtıcısının münferit aşamalarında, aşağıdaki gaz sıcaklıkları geçerlidir ham
karışım her bölmede bir an -doyuncaya kadar- süspansiyon halinde tutulur; bu, kalma süresini uzatır ve ısı
transferini iyileştirir. Bu prosedür dört kez tekrarlanır. Krupp Polysius ters akım ham karışım süspansiyon ön
ısıtıcısının münferit aşamalarında, aşağıdaki gaz sıcaklıkları geçerlidir ham karışım her bölmede bir an -
doyuncaya kadar- süspansiyon halinde tutulur; bu, kalma süresini uzatır ve ısı transferini iyileştirir. Bu
prosedür dört kez tekrarlanır. Krupp Polysius ters akım ham karışım süspansiyon ön ısıtıcısının münferit
aşamalarında, aşağıdaki gaz sıcaklıkları geçerlidir

23
20.18. ham karışım ve gazın ana hatları çizilen akışıyla bir Krupp Polysius karşı akımlı süspansiyonlu ön
ısıtıcı boyunca uzunlamasına bir kesiti göstermektedir.
Krupp Polysius karşı akım süspansiyonlu ön ısıtıcının özgül ısı tüketiminin 800-900 kcal/kg klinker olduğu
belirtilmiştir.
Krupp Polysius ters akımlı askılı ön ısıtıcıların (Gepol-preheaters) işletme kapasiteleri 1650 t/24 saat
aralığındadır.

24
Gepol karşı akım süspansiyon ön ısıtıcısının geniş kesiti ve yükselen gazların karşılık gelen düşük hızları,
270 mm WG'lik nispeten düşük bir basınç düşüşüne neden olur; bunun %40'ı ön ısıtıcı şaftındaki basınç
düşüşüne, %60'ı ise gaz kanallı siklonlara paylaştırılır. Toplam düzenlemenin spesifik güç gereksinimi 16,9
kWh/t klinkerdir [257]. Burada, farklı tesislerde, kWh/t cinsinden tüketime ilişkin verilerin her zaman
karşılaştırılabilir makine serisini içermediğine dikkat edilmelidir. Rakamlar, toz toplayıcıların ve ham karışım
veya klinker taşıma makinelerinin dahil edilip edilmemesine bağlı olarak oldukça belirgin şekilde farklılık
gösterir. Toz toplayıcılar bile tiplerine veya modellerine göre farklı güç tüketimi gösterir.
S düzenlemesinin ID fanı için Tablo 20.3'te belirtilen spesifik güç gereksinimi 3,5 kWh/t klinkerdir; çıkış
gazının toz yükü 38 g/st.m3 ve radyasyonla toplam ısı kaybı 80 kcal/kg klinkerdir.
Tablo 20.3. Gepol ham karışım süspansiyon ön ısıtıcılarına sahip iki döner fırının çalışma verilerini içerir.
1650 t/24 tavşan kapasiteli bir Gepol süspansiyonlu ön ısıtıcının boyutları: 7,8 m çap (kabuk üzerinde
ölçülmüştür, tuğla üzerinde 7,3 m çap) ve kabaca 65 m yükseklik. Çap-yükseklik oranı 1:8'dir. Şaft kulesinin
dış yüzeyi 1530 m2'dir. Buna kıyasla, eşdeğer bir dört kademeli siklon ön ısıtıcının dış yüzeyi Krupp Polysius
1810 m2•'ye uygundur.

Pferov Engineering Works'ün karşı akım süspansiyonlu ön

ısıtıcısı , Pferov, Çekoslova kia
Bu karşıt akımlı ham karışım süspansiyonlu ön ısıtıcı, ters akımlı ısı değişimine sahip dikey bir şafttan, iki
kademeli çift siklondan ve şafttan siklonlara giden bir gaz kanalından oluşur. En üstteki siklon aşaması iki
toz toplama siklonundan oluşurken, alttaki iki siklon ham karışımı yeniden sirküle etme ve ön ısıtma
amacına hizmet eder. Bir gaz kanalı, fırın çıkış gazlarını teğet olarak ön ısıtıcı miline yönlendirir ve böylece
gazlara sarmal bir hareket verir. Bu, maksimum ısı transferi için, alçalan ham karışıma türbülanslı bir akış
sağlamalıdır. Ham karışımın ön ısıtıcı şaftında muhtemelen tam bir dağılımını elde etmek için, şafttan çıkıntı
yapan gaz kanalı, ham karışımı çevresi boyunca eşit bir şekilde dağıtmak amacıyla alt kısmında bir
dispersiyon konisi içerir.

25
Bu ısı eşanjörü, basit yapısı ve çalışma yöntemi ile karakterize edilir. Genleşme derzleri mevcut değildir; bu
durum sahte hava girişini minimuma indirir.
Refrakter kaplama çoğunlukla standart boyutlu tuğlalardan oluşur. Kendi kendini taşıyan yapı, inşaat
maliyetini önemli ölçüde azaltan küçük bir temel tabanı gerektirir. Tam çalışmadaki basınç düşüşü 350 mm
WG'yi geçmediği için enerji maliyeti düşüktür.
Fırın çıkış gazları 950-1050 °C sıcaklıkta ısı eşanjörüne girer; ön ısıtıcı çıkış gazlarının maksimum sıcaklığı
360 oc'dir. Ön ısıtıcı çıkış gazlarının toz içeriği 30-50 g/st.m3 aralığındadır.
Ön ısıtıcının ısıl verimi başlangıçta şaftın yüksekliğinin çapına oranı ile belirlenir. Bu oran, yatırım ve işletme
maliyeti arasındaki en uygun ilişkiyi sağlayacak şekilde seçilir. Şaftın çapı, gaz akış gerekliliklerine göre
belirlenir
Üreticiye göre, bu ön ısıtıcı, çalışma zorluğu olmaksızın gaz miktarındaki geçici değişiklikleri emer.

26
20.19. Prerov Mühendislik İşleri karşı akım ham karışım ön ısıtıcısının düzenlenmesi
Şu anda, aşağıdaki ön ısıtıcı boyutları üretici tarafından sağlanmaktadır (bkz. Tablo 20.4.).
20.19. Prerov Engineering Works'ün (Çekoslovakya) karşı akımlı ham karışım ön ısıtıcısının düzenini ve
çalışma modunu gösterir.

27
28
20.20. 2000 metrik t/24 saat klinker üretim kapasiteli çift konstrüksiyonlu Pferov karşı akımlı şaft tipi ön
ısıtıcının toplam görünümünü gösterir. Burada Pferov Engineering Works'ün çimento fabrikaları için
komple makine ve ekipman ürettiğini belirtmek gerekir.

Saygılarımla / Best Regards

Kadir DURMAZ
Proses&Mekanik Tasarım
Process&Mechanical Designer
DEHA TECH MAK. SAN. ve TİC.
A.S.
Adres: İçerenköy Mah. Çayır Cad. Partaş
Center
No:1/4 Kat:2-3 34752 Ataşehir / İSTANBUL
/ TÜRKİYE
Telefon: +90 216 444 0 397
Gsm : +90 546 465 55 03

29
e-mail: kadirdurmaz@dehatech.com
website: www.dehatech.com

30