Αξιότιμε κύριε διευθυντά,

ένεκα του προσφάτως δημοσιευθέντος άρθρου της εφημερίδας σας

(29.11.2016) „Μια καλή λύση στο Κυπριακό;“ του Θάνου Ντόκου,
γενικού διευθυντή του ΕΛΙΑΜΕΠ, δράττομαι της ευκαιρίας να
αναφερθώ στο ακανθώδες ζήτημα των διαπραγματεύσεων
αναλύοντας τις θέσεις και τα επιχειρήματα του αρθρογράφου.
Με αφορμή τις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού που
αναμένεται να λάβουν χώρα τον προσεχή Ιανουάριο, ο αξιότιμος
αρθρογράφος επισημαίνει την κρισιμότητα των διαπραγματεύσεων
και τις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν Ελλάδα και
Κύπρος. Αποδεχόμενος το αξίωμα ότι η μη-λύση είναι προτιμότερη
από μία κακή λύση παρουσιάζει τέσσερα πιθανά σενάρια
διευθέτησης του ζητήματος: α) de jure διχοτόμηση με επιστροφή
ορισμένων εδαφών και ξεχωριστή πολιτική ανά κοινότητα, β)
διατήρηση του status quo με ότι αυτό συνεπάγεται, γ) οριστική
διχοτόμηση με προσάρτηση των κατεχομένων και επιδίωξη
αναγνώρισης του ψευδοκράτους και δ) διζωνική-δικοινοτική
ομοσπονδία. Εν συνεχεία, αναλύει τα κριτήρια αξιολόγησης μίας
πιθανής λύσης, επισημαίνοντας „μαξιμαλιστικές και μάλλον
ανέφικτες επιδιώξεις“ και προτείνοντας πιο ρεαλιστικές
προσσεγίσεις.
Μολονότι δεν διαφωνώ ιδιαίτερα με τις απόψεις του αρθρογράφου
και ιδιαιτέρως με την βασική του θέση πως η Ελλάδα οφείλει να
διατηρήσει μία διακριτική αποστασιοποίηση από το Κυπριακό,
αποφεύγοντας την επανάληψη τραγικών λαθών του παρελθόντος,
δεν μπορώ παρά να επισημάνω ορισμένα σημεία τα οποία δεν
καλύπονται επαρκώς από το άρθρο:
Το πρώτο σενάριο μόνο ως βελούδινο διαζύγιο δεν μπορεί να
χαρακτηριστεί, καθώς α) η επιστροφή εδαφών παραμένει
απροσδιόριστη, χωρίς να λαμβάνονται υπ´όψιν οι αντιδικίες μεταξύ
των δύο κοινοτήτων περί της επιστροφής της Μόρφου ή της
Αμμοχώστου. Οι ενδεχόμενες παραχωρήσεις θα επηρεάσουν
σημαντικά την διαχείρηση της ανθρωπιστικής κρίσης, του ζητήματος
των αποζημιώσεων και της -όσο το δυνατόν- αποκατάστασης των
περιουσιών των προσφύγων της τουρκικής εισβολής και των
νομίμων κληρονόμων τους. Δεύτερον, η αναγνώριση του
ψευδοκράτους νομιμοποιεί έμμεσα την εισβολή και δίνει το πάτημα
για μελλοντικά προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από μία
επιθετική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, προβλήματα
αναμφιβόλως μεγαλύτερα από το όφελος της προσάρτησης κάποιων
εδαφών. Το τρίτο σενάριο κρίνεται κατ´εμέ ως λιγότερο πιθανό
δεδομένης της τάραξης των γεωπολιτικών ισορροπιών εις βάρος της
Τουρκίας, ακόμη και αν λάμβανε την υποστήριξη ορισμένων κρατών-
δορυφόρων ή έστω της Ρωσίας. Αντιθέτως, ένα τέτοιο ενδεχόμενο
θα ήταν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για την Ελλάδα ως προς την
ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας στην βορειοατλαντική συμμαχία.
Τέλος, ο σεβαστός κύριος Ντόκος παραλείπει -ελπίζω λόγω
συντομίας- τα δυσανάλογα πλεονεκτήματα υπέρ των
Τουρκοκυπρίων που προβλέπει μία τέτοια λύση: Το 20% του
πληθυσμού θα μπορεί να εκλέγει το 1/3 του κοινοβουλίου, το ½ της
Γερουσίας και τον πρόεδρο. Νομίζω πως δεν χρειάζεται να πιστεύει
κανείς στον Άγιο Βασίλη μετά τα επτά για να δει τα προβλήματα μίας
τέτοιας λύσης.
Όσον αφορά τα κριτήρια αξιολόγησης, ο αρθρογράφος
υπογραμμίζει ορθώς το δυσεπίτευκτο έως και ανέφικτο των
προσεγγίσεων όπως η επιστροφή μεγάλου μέρους των κατεχομένων
ή η πλήρης απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων. Ωστόσο, το
ειρωνικό σχόλιο κρίνεται ως μάλλον ασεβές, καθώς προσβάλλει τις
ιστορικές μνήμες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα του ´74, ενώ
απάδει αναμφιβόλως ως προς το ύφος του άρθρου και το ήθος του
συντάκτη. Πράγματι, το ευκταίον δεν είναι πάντοτε εφικτόν.
Δυστυχώς, η διατήρηση της ψύχραιμης και προ πάντων ρεαλιστικής -
κυρίως ρεαλιστικής- προσέγγισης του γεωπολιτικής σκακιέρας, ο
διάλογος στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου και η διατήρηση του
status quo δεν εισακούστηκε από τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ Α´, των
Βαλκανικών Πολέμων και της εθνεγερσίας του ´21 που εφάρμοζαν
μία παλαιά ρήση του πατέρα της πολιτικής σκέψης: „Το ζητείν
απανταχού το χρήσιμον ήκιστα αρμόττει τοις μεγαλοψύχοις και
ελευθερίοις“. Φοβούμαι πως μάλλον ο Άγιος Βασίλης είναι το
πρόβλημα.
Εξετάζοντας τα κατατεθέντα κριτήρια βλέπουμε μία λανθάνουσα
αοριστολογία: Με την αποτροπή ανατροπής πληθυσμιακών
ισορροπιών ο αρθρογράφος αναφέρεται προφανώς στο φαινόμενο
έλευσης εποίκων προερχόμενων από την τουρκική ενδοχώρα στο
βόρειο τμήμα του νησιού. Πουθενά όμως δεν γίνεται νύξη του
τρέχοντος δημογραφικού προβλήματος που αντιμετωπίζει και η
Κύπρος, ενώ δεν υπάρχει αναφορά στις αυξανόμενες ροές
λαθρομεταναστών που εγκαθίστανται στο νησί. Όπως έχουμε δει τα
τελευταία χρόνια, η Τουρκία εργαλειοποιεί το μεταναστευτικό για
την εξυπηρέτηση γεωπολιτικών της συμφερόντων. Ποιος μας
εγγυάται ότι δεν θα χρησιμοποιήσει και στο Κυπριακό αυτούς τους
ανθρώπους ως μοχλό πίεσης για περισσότερα ανταλλάγματα;
Οι προτάσεις απόσυρσης των ξένων στρατών είναι ιδιαίτερα
προβληματικές καθώς αυτήν την στιγμή ουδείς μπορεί να εγγυηθεί
την ικανότητα ανεξάρτητης άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας σε
περίπτωση εισβολής, από την στιγμή που το εμπάργκο όπλων των
ΗΠΑ είναι ακόμη σε ισχύ. Ως εκ τούτου, σε ένα τέτοιο σχέδιο θα
έπρεπε να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον εξοπλισμό της Εθνικής
Φρουράς σε βάθος π.χ. πενταετίας ή δεκαετίας, καθώς και στην
ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ πέραν βεβαίως της αυτονόητης άρσης
του αμερικανικού εμπάργκο. Μόνο η ανεξαρτιτοποίηση της
κυπριακής άμυνας μπορεί να διασφαλίσει τα κοιτάσματα της
κυπριακής ΑΟΖ και να προσελκύσει ενεργειακούς κολοσσούς για
εξορύξεις. Η εκμετάλλευση του θαλασσίου πλούτου -μάλλον
ασήμαντο θέμα εφόσον δεν καλύπτεται από το άρθρο- είναι μείζον
ζήτημα το οποίο θα πρέπει να διευθετηθεί στα πλαίσια των
διασκέψεων και δεν θα πρέπει επ´ουδενί να συζητηθεί μετά το
οποιοδήποτε σχέδιο.
Υπάρχει ρεαλιστική λύση στον ορίζοντα; Μάλλον όχι. Ακόμη και αν
επιτευχθεί πολιτική λύση, δεν είναι βέβαιη η επικύρωση της
συμφωνίας από τις δύο κοινότητες, άλλωστε το σχέδιο Ανάν δεν
κείται τόσο μακράν.
Η άμβλυνση των διαφορών ξεκινά από την παιδεία και τον
πολιτισμό, δηλαδή από μία κοινή επεξεργασία του παρελθόντος με
στόχο την εστίαση στις ομοιότητες των δύο λαών και όχι στις
διαφορές. Το χρωστούμε άλλωστε στους νεκρούς και στους
αγέννητους. Αυτή η συμφιλίωση των λαών όμως οφείλει να γίνει με
σεβασμό στην ιστορία, δηλαδή με σεβασμό στον άνθρωπο.
Μετά προσηκούσης τιμής,
Ιωάννης Κλαδάς

Bewältigungsressourcen- ζωτικοί πόροι για την αντιμετώπιση των

Αντιδικίες: Μόρφου, Αμμόχωστος (διαχείριση της ανθρωπιστικής
κρίσης, Αποζημιώσεις, αποκατάσταση των προσφύγων
- 80-20: ⅓ κοινοβουλίου, ½ γερουσία, πρόεδρος
- δημογραφικό
- άμυνα