Professional Documents
Culture Documents
2 Haziran 2021
2 Haziran 2021
1
Ar-Ge ve Yenilik Süreçlerinde Dönüşüm
• Geri beslemeli Teknoloji odaklı yenilikten → Sistemik güçlük içeren yeniliğe dönüşüm
• Açık
• Sistematik güçlük içeren
• İşbirliği ve disiplinlerarası
Bireysel yenilikten → İşbirliği ve disiplinlerarası yeniliğe dönüşüm
• Sistematik
• Birlikte geliştirme
• Ortak yenilik
Kendiliğinden gelişen yenilikten → Sistematik yeniliğe dönüşüm
Küresel salgına karşı ekosistemimizin ortak güçlük alanlarında birleşmiş olması sosyal ve beşeri
bilimlerin katkılarını ortaya koyarken farklı güçlük alanlarına sağlayabileceği katkıları da göstermiştir.
Sosyoloji İktisat
Siyaset
Bilimi ve
İşletme
Kamu
Yönetimi
Kitle
Sağlık İletişimi ve
Araçları
Mimarlık -
Şehir ve
Psikoloji
Bölge
Planlama
99
78 85 Ülkemizde Doktor Öğretim Üyesi ve Üzeri Öğretim
60 Elemanlarının Temel Alanlara Göre Dağılımı (%)
Bilimleri
15,61
33%
Veri Kaynağı:
YÖK Yükseköğretim İstatistikleri (2020), 2019-2020 Öğretim Yılı
6,71 5,66 5,85 5,55
Ülkemizin araştırıcı insan gücü içerisinde sosyal
2016 2017 2018 2019 2020
ve beşeri bilimler önemli bir yere sahiptir.
Kaynak: TÜBİTAK Verileri (2021) 4
COVID-19 Sosyal ve Beşeri Bilimler Çağrısı Alan ve Faaliyet Alanı Dağılımı
Eğitim, psikoloji, sosyoloji, iktisat ve diğer alanlarda desteklenen COVID-19 araştırma projelerinin
%55’inde birden fazla faaliyet alanı yer almış olup çok yönlü araştırma yöntemleri uygulanmıştır.
Faaliyet Alanları
Alan
4%
8%
12%
45%
31%
Üniversite
Kamu
Toplum
• Toplam 26 oturum ve canlı
yayında 16.900 izleme
6
Sistemik Güçlüklerin Çözümlenmesi için Sosyal ve Beşeri Bilimlerin Önemi
Toplumsal sistemleri ilgilendiren her alanda ve özellikle sürdürülebilir kalkınma doğrultusunda
sistemik güçlüklerin çözümlenmesi için sosyal ve beşeri bilimlerin katkıları gerekmektedir.
Kapsayıcı, dirençli ve
sürdürülebilir bir gelecek Sosyal ve beşeri
bilimlerin katkıları
Dönüşüm niteliğinde
iyileştirmeler
Alışılagelmiş
gelişme senaryosu
7
Dönüşümsel Çözümler Gerektiren Güçlük Alanlarının Boyutu
Dönüşümsel çözümler gerektiren güçlük alanlarının boyutu, tek başına tek bir disiplinin çözüm
getiremeyeceği kadar büyük, yeni iş modelleri olmadan etkiye ulaşamayacak kadar geniştir.
Mühendislik
Bilimleri
Toplumsal dönüşüm
Birlikte
Çözüm gerektiren süreçlerde Birlikte Etki
Temel
araştırmacıların disiplin Oluşturma
Bilimler
Geliştirme
sınırlarını aşması
Sosyal ve Beşeri
Bilimler (transdisipliner)
8
Etki Odaklı Süreçlerde Sosyal ve Beşeri Bilimlerin Katkıları Bir Gerekliliktir
Etki Hazırlık Seviyeleri (IRL)
IRL 5
IRL 4 En Yüksek
IRL 3
IRL 1 IRL 2 Etki Hazırlık Seviyesi
Görece Düşük Etki Hazırlık Seviyesi
● Araştırma çıktılarının ● Ortak bir gündemi ● Araştırma yöntemlerinin ● Paydaşlarla kalıcı ● Pilot olarak ölçeklendirme
değer zincirinde olan çok paydaşlı birlikte geliştirme (co- ortaklıklar ile araştırma sürecinin gerçekleşmesi,
değerlendirilmesi için etkinliklerin creation) sürecine dayalı sonuçlarının gözle sosyal ve beşeri bilime dayalı
paydaş ortamının düzenlenmesi ve olarak belirlenmesi görülür şekilde filiz (spin-off) araştırma konu
haritalandırılması ve katılım sağlanması sahiplenilmesi ve ve imkanların ortaya çıkması
● Uygulamada paydaşların
analiz edilmesi ilerletilmesi
● Başarılı iletişim yaptığı araştırmaların ● Teknolojik ve sosyal yenilik
● Araçların tanımı ve kanallarının sistematik eyleme geçirilebilir ● Planlanmış olan çok süreçlerinde sosyal ve beşeri
değer yaratacak olarak değerlendirilmesi sonuçlarının birleştirilmesi paydaşlı süreçlerin bilim araştırmacılarının önemli
etkileşim faaliyetlerinin ve doğrulanması sürdürülebilirlik açısından bir paydaş olarak tanınması,
● Bilimsel bilginin
stratejik planlanması uygulanabilir olması iyi uygulamaların çoğaltılması
paydaşlarla duyarlı ● İlk uygulama çabalarının
için görüşlerinin alınması
● Araştırma sonuçlarının, bir iletişim dilinde ilgili uygulama alanına ● Hedef paydaş gruplar
projenin orta ve ileri paylaşılması göre pilot olarak tarafından faydalı ● Araştırma sonuçlarının farklı
aşamalarında kilit gösterilmesi ve sonuçların doğrulanması ortamlarda uygulanması
● Potansiyel
hedef kitlelere başarılı paylaşılması imkanları nedeniyle daha
uygulamalara yönelik ● Sosyal ve beşeri bilim
bir şekilde iletilmesi yenilikçi sosyal ve beşeri
gereksinimler, engeller ● Araştırmanın araştırmalarının fon
bilim araştırmalarına
● Araştırma gündemi ve ve fırsatlar hakkında değerlendirmesi ve sağlayan kurum ve
yönelik talebin artması
süreçlerinin potansiyel paydaşlarla beraber araştırmacılara geri programlarında, ayrıca
paydaşlarla birlikte erken sistematik bildirim sağlanması için araştırma merkezlerinin ● Toplumsal faydanın
tasarlanması araştırma yapılması toplumsal paydaşların üçüncü görevi olarak ölçülebilmesi ve sadece
sürece dahil edilmesi görünürlüğünün artması uygulamada bir değişiklik
sağlamasının ötesinde Ar-Ge
kültüründe sürdürülebilir bir
değişiklik getirebilmesi
Kaynak: Dandelion Project, Inclusive, innovative and reflective societies-sensitive Valorization Concept <www.dandelion-europe.eu> 9
Sosyal Bilimler Alanı - Küresel Eğilimlerin ve Teknolojilerin Etkileri
Sosyal bilimler alanında dünyada en fazla atıf alan %10’luk dilimde yer alan yayınlarda ön plana çıkan konular
Merkezde:
• Ekonomi
• Ekonomik Büyüme Örnek3
• Rekabetçilik
• Girişimcilik
• Sanayi
Örnek4
İlişki Kurularak Çalışılan Başlıklar
Örnek-1
Teknoloji
• (Makine Öğrenmesi, Yapay Zeka, Nesnelerin Örnek2
İnterneti, Akıllı Şehirler, Dijital İkiz, Robotik vb)
• CO2 Salımları
Örnek-2
• Enerji
• Enerji Verimliliği
• Akıllı Şehirler
• Tarım
• Döngüsel Ekonomi
Örnek1
Örnek-3
• Finansal performans,
bitcoin, hisse senedi getirileri
Örnek-4
10
Beşeri Bilimler Alanında Ön Plana Çıkan Başlıklar
Ana Odak:
• Etik
• Risk
İlişkili:
• Pandemi
• Klinik araştırmalar
• Kamu ve politika
• Sanayi
• Çalışan
• Felsefe
• Dilbilim
• Dil Eğitimi
• Tarih
• Öğrenme
• Arkeoloji
Kaynak: WoS; VosViewer, 2020- 2021 yılında %10’luk dilimde atıf alan yayınlar; OECD sınıflandırmasına göre Beşeri Bilimler; 7324 yayın analiz edilmiştir. 11
Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Türkiye’nin Yayın Performansı: 2015-2019
Yayın performansımızda sosyal bilimlerde psikoloji, ekonomi ve işletme ile eğitim bilimleri, beşeri
bilimlerde tarih ve arkeoloji, dil ve edebiyat, felsefe ve sanat ön plana çıkan alanların arasındadır.
Uluslararası
Kategori
İşbirlikli
Sosyal Bilimler Yayın Sayısı Atıf Sayısı Normalize
Yayınların
Atıf Etkisi
Oranı
Dünya 2,130,439 9,248,033 0,98 15,11
Türkiye 27.368 107.732 0,90 20,0
Psikoloji 2.888 18.405 0,92 33,7
Ekonomi ve İşletme 8.170 46.557 1,12 28,5
Eğitim Bilimleri 7.576 19.533 0,82 11,6
Sosyoloji 2.143 6.354 0,78 23,0
Hukuk 657 697 0,47 9,1
Siyaset Bilimi 2.168 4.634 0,81 15,2
Sosyal ve ekonomik Coğrafya 3.681 15.650 0,84 18,7
Medya ve İletişim 1.085 2.977 0,68 13,4
Diğer Sosyal Bilimler 3.160 10.906 1,48 16,3
Uluslararası
Kategori
İşbirlikli
Beşeri Bilimler Yayın Sayısı Atıf Sayısı Normalize Atıf
Yayınların
Etkisi
Oranı
Dünya 1,104,233 865,464 0,85 3,6
Türkiye 7.608 7.067 0,72 8,5
Tarih ve Arkeoloji 1.662 1.905 0,88 12,6
Dil ve Edebiyat 1.145 1.833 1,63 14,8
Felsefe 1.932 1.932 1,88 5,3
Sanat 1.889 1.462 1,11 8,2
Diğer Beşeri Bilimler 1.202 360 0,48 4,2
Kaynak: WoS-InCites 12
"Ulusal Hakemli Dergiler" de Sosyal ve Beşeri Bilimler Alt Alanlarının Dağılımı
Son 5 yıl ortalamasına göre, ülkemizde sosyal ve beşeri bilimler kapsamında ulusal hakemli
dergilerde ilk 5 alan sırasıyla :
1) Tarih %17; 2) İktisat %12; 3) İşletme %12;
2) 4) Eğitim ve Eğitim Araştırmaları %11; 5) Hukuk %10
2020 2019 2018 2017 2016 2015
Yüzd
Yüzdes
Yüzdesel Yüzdesel Yüzdesel esel Yüzdesel
Alt Alan Alt Alan el Alt Alan Alt Alan Alt Alan Alt Alan
Dağılım Dağılım Dağılım Dağıl Dağılım
Dağılım
ım
Tarih 17,1 Tarih 17,3 Tarih 17,4 Tarih 18,1 Tarih 17,4 Tarih 16,9
Eğitim, Eğitim Eğitim, Eğitim
11,7 11,4 İktisat 11,8 İktisat 12,3 İşletme 12,4 İşletme 12,5
Araştırmaları Araştırmaları
İktisat 11,3 İktisat 11,2 İşletme 11,7 İşletme 12,2 İktisat 12,1 İktisat 12,4
Eğitim,
Eğitim, Eğitim
İşletme 11,1 İşletme 11,1 10,8 Eğitim 10,5 Hukuk 11,0 Hukuk 10,8
Araştırmaları
Araştırmaları
Eğitim,
Eğitim, Eğitim
Hukuk 9,7 Hukuk 9,8 Hukuk 9,8 Hukuk 10,4 10,6 Eğitim 10,4
Araştırmaları
Araştırmaları
Uluslararası Uluslararası Uluslararası Uluslararası
8,2 Psikoloji 8,2 Psikoloji 8,1 8,1 8,1 8,6
İlişkiler İlişkiler İlişkiler İlişkiler
Psikoloji 8,0 Sosyoloji 8,1 Sosyoloji 8,1 Sosyoloji 7,9 Sosyoloji 7,8 Sosyoloji 7,9
Uluslararası Uluslararası
Sosyoloji 7,8 8,0 8,1 Psikoloji 7,2 Psikoloji 7,4 Psikoloji 7,2
İlişkiler İlişkiler
Dil ve Dil Dil ve Dil
Din Bilimi 7,6 Din Bilimi 7,6 Din Bilimi 7,3 6,7 Dil ve Dil Bilim 7,0 6,8
Bilim Bilim
Dil ve Dil
Dil ve Dil Bilim 7,5 7,3 Dil ve Dil Bilim 6,7 Edebiyat 6,6 Edebiyat 6,2 Edebiyat 6,4
Bilim
Toplam 100 Toplam 100 Toplam 100 Toplam 100 Toplam 100 Toplam 100
"Ulusal Hakemli Dergi" tanımında yer alan ULAKBİM TR Dizin dergi listesidir. Mevcut durumda toplam dergi sayısı: 1475; Sosyal ve Beşeri Bilimler Alanındaki Dergi Sayısı: 700 13
Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Desteklenen TÜBİTAK Projelerinin Dağılımı
TÜBİTAK olarak sosyal ve beşeri bilimler alanında son 5 yılda desteklediğimiz toplam 544 projenin
%49’u doğrudan eğitim, psikoloji ve iktisat alanlarındaki bilimsel katkılara odaklanmıştır.
4; 1%
4; 1% Eğitim
4; 1% 4; 1% Psikoloji
5; 1% 38; 7% İktisat
5; 1% Sosyoloji
6; 1%
Şehir ve Bölge Planlama
7; 1% 104; 19%
8; 1% Tarih
9; 2% İşletme
11; 2% Kitle İletişimi ve Araçları
12; 2% Siyaset Bilimi
İlahiyat
12; 2% Dilbilim
15; 3% Finans
87; 16% Bilim, Teknoloji ve Toplum
18; 3% Arkeoloji-Sanat Tarihi
Mimarlık
23; 4% Hukuk
Tarım ve Teknolojileri
28; 5% Halkbilimi
Edebiyat
29; 5% 75; 14%
Ekonometri
36; 7% Kamu Yönetimi
Uluslararası İlişkiler
Diğer
Kaynak: TÜBİTAK SOBAG
14
Güncel İhtiyaçlar Karşısında Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler
Geleceğe yönelik önemli ihtiyaçlar dikkate alındığında sosyal ve beşeri bilimlerin katkıları ile
yenilikçi çözümlerin ortaya konması için çıktı ve etki odaklı bilim ihtiyacı önem kazanmıştır.
15
Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri
1. Beşeri bilimlerin veri toplama ve analiz yoluyla durum tespiti çalışmalarının bulguları ile bulgular
ışığında bilime yenilikçi katkılar yapacak yöntemler, yaklaşımlar ve yorumların geliştirilmesi;
Tanımlar:
(*) Yapılandırılmış: Amaçlara göre farklılık gösteren proje katılımcısı kuruluş tiplerinin ve proje yapısının belirlenmiş olması
(**) Çıktı ve Etki Odaklı:
Çıktıların bilimsel, teknolojik, ekonomik, politik, sosyal, çevresel, kültürel, sağlık ve eğitimle ilgili etkilere dönüşmesini sağlayacak faaliyetlerin projelerin yapısında bulunması
16
Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri
17
Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri
Çıktıların akademik Çıktıların politika yapıcılara ve Toplum için Bilim: Piyasa için Bilim:
paydaşlara yayılımı kamu otoritelerine yayılımı
Çıktıların
organize sivil Çıktıların piyasa
toplum kuruluşları aktörlerine,
ve genel topluma firmalara yayılımı
Çıktıları kullanan veya birlikte
geliştirilen paydaşlar:
Çıktıları kullanan veya birlikte yayılımı
geliştirilen paydaşlar:
• Akademik paydaşlar • Politika yapıcılar
18
Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri
• Beşeri bilim araştırmacıları • Sosyal ve beşeri bilim • Sosyal ve beşeri bilim araştırmacıları
araştırmacıları
Proje Konsorsiyumu • Arşiv sağlayıcı kurumlar • Teknolojik alanların uzmanları
(Tercihen) (kütüphaneler, müzeler • Son Kullanıcılar (Kamu
galeriler, vb) kurumları (Bakanlıklar, • Son Kullanıcılar (Kamu kurumları (Bakanlıklar,
Belediyeler, vb.), STK’lar, özel Belediyeler, vb.), STK’lar, özel sektör kuruluşları)
sektör kuruluşları)
19
Sosyal ve Beşeri Bilimler ortak geleceğimiz için kilit öneme sahip
20