ფიზიკური პირის ქმედუნარიანობა მთლიანად სუბიექტის უნარზეა დამოკიდებული ,

ქმედუნაირობა არის რომ ფიზიკურმა პირმა საკუთანუ ნებით მოახდინოს

ულფებაუნარიანობილის შინაარსის პრაქტიკული რეალიზაცია . მეთორმეტე მუხლი
იზლევა ქმედუნარიანობის ნორმატიულ ცნებას, რომელიც სამართალში აღიარებულ
განმარტებას ემყარება. ქმედუნიარონა არის რომ ფიზიკურმა პირის უნარი , რომ თავისი
ნებით და მოქმედებით სრული მოცულობით შეიძინოს სამოქალაქო უფლებები და
მოვალეობები. უნდა ვივარაუდოთ, რომ ყვეალ ადამიანი არის ქმედუნარიანი . კანონიდან
გამომდინარე თუ პირი არის ქმედუუნარო ან ქმედუნარ შეზღუდული, უნდა ჩავთვალოთ
სამართლის ის ნაწილი რასაც არეგულირებს სამოქალაქო კოდექსი. უფლებაუნარიანობა
და ქმედუნარიანობა ერთმანეთთან ორგანულად არიან კავშირში. მაშინაც როცა
ფიზიკური პირი ქმედუუნაროა უფლებაუნარიანობა და ქმედუნარიანობა ერთმანეთის
გარეშე არ არსებობენ. უფლებაუნარიანობის მამოძრავებელი ხდება სხვა
ქმედუნარიანობა. ცნობილია ორი სახის ქმედუნარიანობა ზოგადი და სპეციალური .
მეთორმეტე მუხლში პირველი ნაწილით განსაზღვრული ზოგადი ქმედუნარიანობის ცნება.
კერძოდ ესაა ზოგადად პირის უნარი, რომ საკუთარი ნებით განახორციელოს ესა თუ ის
სამართლებრივი შდეგის მომტანი მოქმედებები და არ აქვს მას უნარი განახორციელოს
ერთი რომელიმე კონკერტული მოქმედება. ზოგადი ქმედუნარიანობის ფორმებად
ითვლება გარიგებაუნარიანობა და დილექტუნარიანობა, მაგრამ ამ ტერმინებს
სამოქალაქო კოდექსი არ იყენებს. გარიგებაუნირანობა, პირი რომელსაც შესწევს უნარი
თვისი ნებით დადოს ნებადართულლი გარიგება, რაც შესაძლებელია კერძო ავტონომიის
პირობებში. სამოქალაქო კოდექსი ქმედუნარიანობას მიიჩნევს გარიგების ნამდვილობის
აუცილებელ პირობად. თუ პირი არაა ქმედუნარიანი ის ვერ იქნება გარიგებაუნარიანი ,
ხოლო ვინც გარიგებაუნარიანია იგი ქმედუნარიანიცაა. დილექტუნარიანობა ეს ზიანის
არის პასუხისმგებლობის ქონის უნარი ზიანით გამოწვეული ქმედების ანაზღაურების
მოვალებაზე. ქმედუნარიანობა ასევე დაკავშირებულია ადამიანური მოქმედების სხვა
ფორმებთან, რაც არც გარიგებაუნარიანობაა და არც დილექტუნარიანობა , მაგალითად
მასალის გადაკეთება, ან გადამუშვება. 2015 წელს კოდექსში შეტანილი ცვლილებით
ფსიქოსოციალური საჭიროების მქონე პირს აღიარებს კოდექსი ქმედუნარიან პირად . პირი
რომელიც გონებრივ ან იტელექტუალურ დარღვევებს განიცდის იგი აღიარებულია
ქმედუნიარანად, მაგრამ ის ამ ქმედებებით არ უნდა აყენებდეს ზიანს ოჯახს , ან სხვას . 2015
წლის პირველ აპრილს შესული ცვლილებების თანახმად. ეს ცვლილება ორმა
მნიშნელოვანმა გარემოებამ განიპირობა: 1) საქართველოს საკონსტიტუციო
სასამართლოს გადაწყვეტილება, ბ) კონვენციით აღებული ვალდებულებები .
საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით პირი რომელიც ჭკუასუსტი ან სულით
ავანდყოფი იყო ქმედუუნაროდ მიიჩენობდა ხოლო ახლა ეს ფაქატი არაკონსტიტუცირად
კონტიტუციის მეთოთხმედე და მეთექვსმერე მუხლებთან მიმართებაში გამოცხადდა . 2013
წლის 26 დეკემბერს საქართელოს მიერ რატიფიცირებული იქნა შეზღუდული
შესაძლებლობების მქონე პირთა უფლებები რომელიც გაეროს კონვენციამ დაადგინა ,
რითაც საქართელომ აიღო ვალდებულება სამართლებრივად უზრუნველეყო კონვენციით
განსაზღვრული უფლებების დაცვა. კონვენციის მეოთხე მუხლის პირველი ნაწილის ა-ბ
მუხლის თანახმად წევრი-სახელმწიფოები იღებენ ვალდებულებას: 1) მიიღონ ყველა
საჭირო საკანონმდებლო, ადმინისტრაციული ან სხვა ზომა ამ კონვენციით აღიარებული
ყველა უფლების უზრუნველსაყოფად.2) მიიჭონ ყველა საჭირო ზომა, საკანონმდებლოს
ჩათვლით, რათა შეცვალონ, ან გააუქმონ კანონები, დაგენილებები, ადათები და
პრაქტიკები, როლმებიც დისკრიმინაციულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა
მიმართ. ნორმის ამ ნაწილით წარსულში არსებული უთანასწორობის აღმოფხვრა იყო
რომელიც მოიცავს გონებრივი/ინტელექტუალური დართვევების მქონე პირევის
შეზღუდულ უნარიანად ცნობა.

ქმედუნარიანობის შეზღუდვა ხდება როგორც ობიექტური ისე სუბიექტური

გარემოებების საფუძველზე. ქმედუნარიანობა, ანუ ფიზიკური პირის უნარი, თავისი
ნებითა და მოქმედებით სრული მოცულობით შეიძინოს და განახორციელოს
სამოქალაქო უფლებები და მოვალეობები, წარმოიშობა სრულწლოვანების
მიღწევისთანავე.

სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია.

მედუნარიანად ითვლება პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკის მიღწევამდე იქორწინა.

ქმედუნარიანად ითვლება ფსიქოსოციალური საჭიროების მქონე პირი (შემდგომ –

მხარდაჭერის მიმღები), ანუ პირი, რომელსაც აქვს მყარი ფსიქიკური ,
გონებრივი/ინტელექტუალური დარღვევები, რომელთა სხვადასხვა
დაბრკოლებასთან ურთიერთქმედებამ შესაძლოა ხელი შეუშალოს
საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მის სრულ და ეფექტიან მონაწილეობას სხვებთან
თანაბარ პირობებში, თუ ეს პირი აკმაყოფილებს ამ მუხლის მე-2 ან მე-3 ნაწილის
პირობებს, ამასთანავე, აღნიშნული დაბრკოლებები სათანადო რჩევისა და
დახმარების გარეშე მნიშვნელოვნად ართულებს პირის მიერ საკუთარი ნების
თავისუფლად გამოხატვას და ინფორმირებული და გააზრებული არჩევანის
გაკეთებას სასამართლოს მიერ განსაზღვრულ სფეროში.

მხარდაჭერის მიმღებად სასამართლომ შეიძლება ცნოს აგრეთვე

არასრულწლოვანი იმ ფარგლებში, რომლებშიც, საქართველოს კანონმდებლობის
თანახმად, მას თავისი უფლება-მოვალეობების განხორციელებისას კანონიერი
წარმომადგენლის თანხმობა არ სჭირდება.

7 წლამდე ასაკის არასრულწლოვანი (მცირეწლოვანი) ქმედუუნაროდ ითვლება.

7-18 წლამდე პირი კი შეზღუდული ქმედუნარიანად.

შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონედ ითვლება სრულწოვანი პირი რომელსაც

სასამართლომ დაუწესა მზრუნველობა. შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონე პირი
თვისი ქმედუნარიანობაში უთანაბრდება არასრულწლოვანს.

ქმედუნარიანობის შეზღუდვა უქმდება მაშინ, როცა აღარ არის ის საფუძველი ,

რომლის გამოც პირს შეეზღუდა ქმედუნარიანოა: მიაღწია სრულწლოვან ასაკს,
აღარ გვაქვს აღნიშნული ქმედებები რის გამოც შეეზღუდა ქმედუნარიანოა ,
მაგალითად ალკოჰოლზე დამოკიდებული პირი რომელიც ზიანს აყენებდა მძიმე
მატერიალურ ზიანს ოჯახს, გამოსწორდა აღნიშნული პირმა იმკურნალა და
მატერიანული ზაინს აღარ აყენებს.

1.მიმდინარე კაზუსში ბიძას სურს გახსნას ანგარიში მისი მცირეწლოვანი ანის

სახელზე და ამის სამართლებრივი უფლება მას გააჩნია ამავდროულადად
კანონიერ წარმომადგენელს აქვს უფლება განკარგოს ეს ანაბარი, და ბანკის
თანამშრომლის უარი ბიძის მიერ ახალშობილის სახელზე ანგარიშის გახნისა და
ანაბარზე თანხის განთავსეაბებაზე მიუღებელია და არ შეესაბამე სამართლებრივ
ჩარჩოებს. აღნიშნულ შემთხვევაში
2.სალომეს რაიმეს მოთოვნის უფლება არ აქვს, რადგან იგი დაზარებულის დედაა
და არაა თვითონ უფლებამონაცვლე რომ გვყვავდეს სამართალურთიერთობაში
მაშინ გარდაცვლილი უნდა იყოს პიროვნება და ამ შემთხვევაში ხდება
დაზარალებულის უფლებების გადასვლა მასზე ოღონდ უნდა ცნონ
დაზარალებულის უფლებამონაცვლედ( 1006 მუხლი).