Οικονομική Εργασίας Και Εργασιακές Σχέσεις Καραμάνης Κωνσταντίνος ΤΕΙ Ηπείρου

Ελληνική Δημοκρατία
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό
Ίδρυμα Ηπείρου
Οικονοµική Εργασίας και

Εργασιακές Σχέσεις
Καραµάνης Κώστας
Ενότητα 1: Εισαγωγή – Βασικές Έννοιες

<Τίτλος Μαθήματος> - <Τίτλος Ενότητα>, <ΤΜΗΜΑ>, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Σκοποί ενότητας
Στόχος της ενότητας είναι ο αναγνώστης στο
τέλος να γνωρίζει τις βασικές έννοιες των
οικονομικών της εργασίας έτσι ώστε να μπορεί
να προχωρήσει σε πιο σύνθετες έννοιες και
γνώσεις στις επόμενες ενότητες.
5
5
Βασικές Έννοιες
Οικονομικά της Εργασίας: εξετάζει τις οικονομικές πτυχές της
εργασίας χρησιμοποιώντας περισσότερα εργαλεία της
οικονομικής όπως είναι οι καμπύλες αδιαφορίας και τα
μαθηματικά.
Εργασιακές Σχέσεις: εξετάζουν τις εργασιακές πτυχές της
οικονομίας χρησιμοποιώντας κυρίως κοινωνιολογικά, θεσμικά
και ιστορικά δεδομένα.
Τα βασικότερα κοινά ζητήματα που εξετάζουν είναι η
απασχόληση και ανεργία, οι μισθοί, οι όροι και οι συνθήκες
εργασίας κλπ.
6
6
Εργασία: η καταβολή ανθρώπινης προσπάθειας πνευµατικής ή
σωµατικής µε σκοπό την παραγωγή οικονοµικού αγαθού.
Αγοράς Εργασίας: ο χώρος όπου µια ποσότητα µισθωτών
υπηρεσιών προσφέρεται για κενές θέσεις εργασίας µε
αντάλλαγµα µια τιµή ή αµοιβή (µισθός).
Θεσµοί της αγοράς: ένα σύστηµα νόµων, κανόνων ή
συµβάσεων που προκύπτουν από συλλογικές
διαπραγµατεύσεις και θέτουν περιορισµούς ή παρέχουν
κίνητρα και µεταβάλλουν τις ατοµικές επιλογές σε σχέση µε την
εργασία και την αµοιβή.
7
7
Οικονοµική Επιστήµη: ασχολείται µε τη µελέτη και λειτουργία
του οικονοµικού συστήµατος. Την ενδιαφέρει ο τρόπος εύρεσης
και η κατανομή των μέσων που χρησιμοποιούνται για την
ικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών.
Οικονοµική Επιστήµη: µελετά το γενικό ερώτηµα της κατανοµής
των πόρων ασχολείται µε τον προσδιορισµό των τιµών και των
επιπέδων της παραγωγής στην οικονοµία.
Οικονοµική Επιστήµη:οι αλλαγές στην τιµή προκαλούν
αύξησητης ζήτησης και της προσφοράς σε συνθήκες γενικής
ισορροπίας.
8
8
Οικονοµική Εργασίας: επικεντρώνεται στον συντελεστή
παραγωγής εργασία. Την ενδιαφέρει η εργασίας ως ανθρώπινη
δαπάνη που αποτιμάται σε χρήμα ( μισθός ή ημερομίσθιο ) και
χρησιµοποιείται για τηνικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών.
Επικεντρώνεται στην ειδική πλευρά αυτής της διαδικασίας,
που αφορά τον προσδιορισµό των µισθών και της απασχόλησης
στην αγορά εργασίας µελετά τη συνακόλουθη κατανοµή του
εισοδήµατος ανάµεσα σε άτοµα και οικογένειες.
Μοχλός ισορροπίας της αγοράς εργασίας αποτελεί ο ρόλος των
µισθών.
9
9
Οικονομικό Σύστημα και Αγορά εργασίας
10
1
Αλληλεπίδραση αγοράς προϊόντων και αγοράς εργασίας
Αγορά προιόντος: π.χ. μια αύξηση της καταναλωτικής
δαπάνης θα επηρεάσει την αγορά εργασίας µε την µορφή
της αυξηµένης ζήτησης εργασίας από µέρους των
επιχειρήσεων στην προσπάθειά τους να αυξήσουν την
παραγωγή και να ανταποκριθούν στην αυξηµένη ζήτηση.
Αγορά Εργασίας: µια αύξηση π.χ. Των µισθών επιδρά στην
αγορά προϊόντων µέσω της αύξησης του κόστους
παραγωγής και της αύξησης του εισοδήµατος των
καταναλωτών.
11
1
Ειδικά μη οικονομικά χαρακτηριστικά της εργασίας:
1. Ο εργαζόµενος προσφέρει εργασία επ΄ αµοιβή, αλλά
παραµένει κάτοχος του εαυτού του.
2. Η εργασία δεν είναι διατηρήσιµος παραγωγικός
συντελεστής.
3. Ο εργαζόµενος λειτουργεί και µε µη οικονοµικά κριτήρια
π.χ. η ικανοποίηση ή όχι από την εργασία, το κύρος του
επαγγέλµατος, το εργασιακό περιβάλλον κλπ.
4. Παράγοντες όπως η οικογενειακή παράδοση και καταγωγή,
η κοινωνική τάξη, το κοινωνικό κύρος και τα έθιµα επιδρούν
στις επιλογές του επαγγέλµατος µε κριτήρια πέρα από τα
οικονοµικά δεδοµένα. 12
1
5. Το µέγεθος του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού, το είδος
των εργασιών που είναι διαθέσιµο σε µια δεδοµένη στιγµή
καθώς και το επίπεδο και η διάρθρωση της ανεργίας
διαµορφώνουν την αγορά εργασίας.
6. Η λειτουργία της αγοράς εργασίας επηρεάζεται από
θεσµικούς παράγοντες όπως οι συνδικαλιστικές
οργανώσεις µισθωτών και εργοδοτών και η πολιτική του
κράτους.
13
1
7. Οι µισθοί παρουσιάζουν διαφορετικές ιδιότητες όσον
αφορά την εκπαίδευση, την εµπειρία, τις προτιµήσεις κλπ.
Γεγονός που επηρεάζει τη λειτουργία της αγοράς εργασίας
κατά γεωγραφική περιοχή και ειδικότητα εργασίας.
8. Οι επαγγελµατικές εργασιακές σχέσεις συνήθως είναι
µακροχρόνιες, µε αποτέλεσµα να µειώνεται η ευαισθησία
των µισθών απέναντι στις αλλαγές της ζήτησης και
προσφοράς.
14
1
Θεσμικοί παράγοντες στην αγορά εργασίας

Η Οικογένεια: το εργατικό δυναµικό αναπτύσσεται, εκπαιδεύεται και
προσφέρει εργασία µε αποφάσεις που λαµβάνονται κατά κύριο
λόγο µέσα στην οικογένεια.
Οι Εργατικές Ενώσεις: προωθούν τα συµφέροντατων µελών τους και
σχετίζονται µε τις αµοιβές, την εξασφάλιση της εργασίας, τις
συνθήκες εργασίας κ.λπ.
Η Επιχείρηση: λαµβάνει αποφάσεις σχετικά µε την παραγωγική
διαδικασία έχοντας ως αντικειµενικό στόχο την µεγιστοποίηση του
κέρδους.
Οι Ενώσεις Εργοδοτών: προωθούν τα συµφέροντα των µελών τους
έναντι των εργατικών ενώσεων.Το Κράτος: λαµβάνει ειδικά µέτρα µε
σκοπό την εύρυθµη λειτουργία της αγοράς εργασίας και της
ευηµερίας των εργαζοµένων.
15
1
Γιατί υπάρχουν οι θεσμικοί παράγοντες στην αγορά εργασίας;
Οικονομική Αποδοτικότητα: επιδιορθώνουν τις ατέλειες που
προκαλούνται στην αγορά εργασίας από τις ασυµµετρίες
πληροφόρησης µεταξύ εργοδοτών και εργαζοµένων καθώς και
οι εξωτερικές επιδράσεις, οι οποίες και εµποδίζουν την αγορά
να επιτύχει το βέλτιστο αποτέλεσµα της ανταγωνιστικής
ισορροπίας.
Κοινωνική Δικαιοσύνη: αλλάζουν την κατανοµή του
πλεονάσµατος µεταξύ εργαζοµένων και εργοδοτών, φέρνοντας
έτσι τη µια πλευρά της αγοράς σε καλύτερη θέση.
Αστοχίες Πολιτικής: επιτρέπουν σε κάποιες περιπτώσεις σε
ισχυρές μειοψηφίες να επιβάλλουν ένα σύνολο θεσμών σε μια
πλειοψηφία πολιτών. 16
1
Θεωρίες της Οικονομικής Εργασίας και

των Εργασιακών Σχέσεων
Η Νεοκλασική Σχολή: δίνει έµφαση στην κυριαρχία των
δυνάµεων της αγοράς πάνω στην διαµόρφωση των µισθών και
την απασχόλησης.
Η Θεσµική Σχολή: επικεντρώνει την ανάλυσή της σε θεσµικούς
παράγοντες, όπως οι συνδικαλιστικέςοργανωσεις καθως και σε
κοινωνιολογικούς παράγοντες, όπως οι κοινωνικές τάξεις, οι
φυλετικές διακρίσεις κλπ. και προτιµά τις ιστορικές αναλύσεις.
Η Νεοµαρξιστική ή Ριζοσπαστική Σχολή: εξετάζει την αγορά
εργασίας µέσα από την ανελέητη πάλη των δύο µεγάλων
τάξεων, τους εργοδότες και τους εργάτες.
Οι λειτουργοί ενός συστήµατος εργασιακών σχέσεων, σε
οποιαδήποτε χρονική στιγµή, δρουν µέσα σε ένα συγκεκριµένο
πλαίσιο - περιβάλλον, το οποίο σύµφωνα µε τον Dunlop
παρουσιάζεται αλγεβρικά ως εξής:
K=f(a,e,s,t,i),
όπου, Κ=όροι εργασίας, a=θεσµικοί παράγοντες: µισθωτοί,
εργοδότες, κράτος, e= πλαίσιο αγοράς - οικονοµικό πλαίσιο,
s=δυναµική των σχέσεων µισθωτών, εργοδοτών, κράτους,
t=τεχνολογία εργασίας, i=ιδεολογία του συστήµατος.
18
1
Βιβλιογραφία
Οικονοµική της Εργασίας (1998), Λιανός Θ. και Νταούλη-Ντεµούση Α.
Οικονοµικής της Εργασίας και Εργασιακές Σχέσεις (2001), Κατσανέβας Θ.
Οικονοµικά της Εργασίας (2013), Boeri T. and van Ours J.
1
Προσφορά και ζήτηση εργασίας
Στην ενότητα αυτήν θα ασχοληθούμε με το πώς
λειτουργεί η αγορά εργασίας, τι είναι η καμπύλη
αδιαφορίας και πως χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με
τον εισοδηματικό περιορισμό του κάθε ατόμου. Ακόμη
θα δούμε ποιο είναι εκείνο το σημείο στο οποίο
μεγιστοποιεί τα κέρδη της μια επιχείρηση. Τέλος θα
εξετάσουμε την ελαστικότητα της ζήτησης και της
προσφοράς εργασίας.
5
5

Λειτουργία αγοράς εργασίας
Καθορίζεται από την προσφορά και τη ζήτησηεργασίας και επηρεάζεται από:
1. Το άτοµο χωριστά και την οικογένεια που προσδιορίζουν το µέγεθος της
προσφοράς εργασίας.
2. Τις εργατικές ενώσεις, οι οποίες ρυθµίζουν την προσφορά εργασίας.
3. Την επιχείρηση, η οποία προσδιορίζει τη ζήτηση εργασίας.
4. τις εργοδοτικές ενώσεις, οι οποίες ρυθµίζουν τη ζήτηση εργασίας.
5. το κράτος, το οποίο µε σειρά µέτρων (π.χ. Ηλικία συνταξιοδότησης κ.λπ.)
επηρεάζει τη λειτουργία της.
6
6

Ο Νόµος της Προσφοράς και της Ζήτησης στην Αγορά Εργασίας
7
7

Ι. Προσφορά Εργασίας
Η συνολική προσφορά της εργασίας σε µια δεδοµένη χρονική περίοδο
εξαρτάται:
1. Από το µέγεθος και τη σύνθεση του πληθυσµού (γεννήσεις, θανάτους,
µετανάστευση).
2. από το ποσοστό συµµετοχής στο εργατικό δυναµικό, δηλαδή από το
ποσοστό του πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας που απασχολείται ή ψάχνει
για δουλειά.
3. από τον αριθµό των ωρών εργασίας που προσφέρει κάθε άτοµο που
συµµετέχει στο εργατικό δυναµικό.
4. από την ένταση και ποιότητα της εργασίας κάθε ατόµου που συµµετέχει
στο εργατικό δυναµικό.
8
8

Ατοµική Προσφορά Εργασίας
Υποθέσεις:
1. Το κάθε άτοµο έχει δύο εναλλακτικές χρήσεις του χρόνου του, την
απασχόληση και τη σχόλη (ανάπαυση, διασκέδαση, δουλειές στο
σπίτι κ.λπ.).
2. Οι προτιµήσεις του κάθε ατόµου είναι σταθερές και εκφράζονται
µε καµπύλες αδιαφορίας.
3. Το άτοµο δεν έχει άλλες πηγές εισοδήµατος, εκτός της εργασίας
του.
4. Η ανάλυση αφορά την ηµερήσια προσφορά εργασίας, δηλαδή ο
συνολικός διαθέσιµος χρόνος του ατόµου είναι 24ώρες.
9
9

• Συνάρτηση Χρησιµότητας
Η συνάρτηση προς µεγιστοποίηση χρησιµότητας (U) :
• U=f(I,R)
όπου: I=Εισόδηµα, R=Σχόλη
• I=W*L
• (W=µισθός, L=προσφερόµενη ποσότητα εργασίας)
• R=T-L
• (T=διαθέσιµος χρόνος, L=προσφερόµενη ποσότητα εργασίας)
10
1

Χρησιµότητα και Καµπύλες Αδιαφορίας
Κάθε άτοµο επιθυµεί να

µεγιστοποιήσει τη χρησιµότητά του,
ωστόσο αυτό δεν είναι εφικτό
καθώς το κάθε άτοµο έχει έναν
εισοδηµατικό περιορισµό.
11
1

Εισοδηµατικός και Χρονικός Περιορισµός
R=24, I=0⇒το άτοµο ΕΝ εργάζεται

R=0, I=Ι1⇒το άτοµο ΜΟΝΟ εργάζεται
Η επιλογή του ατόµου µε το πόσες ώρες θα εργαστεί
και πόσες θα αναπαυθεί εξαρτάται από τον µισθό!
12
1

Θέση Ισορροπίας
το άριστο σηµείο ισορροπίας Α, όπου το
άτοµο µεγιστοποιεί τη χρησιµότητά του
καθορίζεται:
α) από τις προτιµήσεις του ατόµου, όπως
απεικονίζονται από τις καµπύλες
αδιαφορίας και
β) από τον εισοδηµατικό περιορισµό.
13
1

Μεταβολή Μισθού και Προσφορά Εργασίας
↑ W ⇒ υποκατάσταση της σχόλης µε εργασία

14
1

↑ W ⇒ αύξηση της σχόλης και µείωση τηςπροσφοράς εργασίας

15
1

↑ W ⇒ αύξηση της σχόλης και µείωση της προσφοράς εργασίας
16
1

Συμπεράσματα μεταβολής μισθού και προσφοράς
εργασίας
Τα αποτελέσµατα εισοδήµατος και υποκατάστασης κινούνται
σε αντίθετες κατευθύνσεις.
Αύξηση του εργατικού µισθού αρχικά αποτελεί κίνητρο για
µείωση των ωρών σχόλης και αύξηση των ωρών εργασίας.
Στην συνέχεια η περαιτέρω αύξηση του µισθού µπορεί να
οδηγήσει σε µείωση των προσφερόµενων ωρών εργασίας και
αντίστοιχα σε αύξηση των ωρών σχόλης.
17
1

Συµπεράσµατα µεταβολής µισθού και προσφοράς εργασίας
Σε χαµηλά επίπεδα W το αποτέλεσµα υποκατάστασης επικρατεί του

αποτελέσµατος εισοδήµατος. Σε υψηλά επίπεδα W το αποτέλεσµα
εισοδήµατος είναι µεγαλύτερο από το αποτέλεσµα υποκατάστασης.
18
1

Πίνακας µεταβολής µισθού και προσφοράς εργασίας
19
1

Συνολική (Αγοραία) Καµπύλη Προσφοράς Εργασίας
Η καµπύλη SL είναι η συνολική καµπύλη προσφοράς, όπως

προκύπτει από το οριζόντιο άθροισµα των προσφεροµένων
ποσοτήτων εργασίας των εργαζοµένων Α και Β σε διάφορα
επίπεδα µισθού π.χ. W2γ2=W2a2+W2β2
20
2

Ελαστικότητα Προσφοράς Εργασίας
Μετρά τον βαθµό αντίδρασης της προσφοράς εργασίας στις µεταβολές του
εργατικού µισθού ως εξής:
Η πρώτη
παράγωγος, Σηµείο στο οποίο
δηλαδή η γίνεται ηεκτίµηση
κλίση της της ελαστικότητας
καµπύλης
Ls
Ls W
esL= Ls
W W Ls
W
21
2

Τιµές Ελαστικότητας Προσφοράς Εργασίας
esL=0 ⇒ πλήρως ανελαστική
0<esL<1 ⇒ ανελαστική
esL=1 ⇒ µοναδιαία ελαστικότητα
esL >1 ⇒ ελαστική
esL=∞ ⇒ πλήρως ελαστική

22
2

Μετατόπιση / Μετακίνηση της καμπύλης προσφοράς
εργασίας
Μετατόπιση: όταν µε σταθερό µισθό έχουµε αυξοµείωση της
προσφερόµενης ποσότητας εργασίας λόγω µεταβολής των άλλων
προσδιοριστικών παραγόντων (π.χ. πληθυσµός κλπ ) από το Α στο Β ή Γ
( στο διάγραµµα που ακολουθεί)
Μετακίνηση: όταν αυξοµειώνεται ο µισθός µε σταθερούς τους άλλους
προσδιοριστικούς παράγοντες
Οποιοδήποτε σηµείο επί των SL, S’L, S’’L (στο διάγραµµα που ακολουθεί)
23
2

Μετατόπιση / Μετακίνηση της Καµπύλης Προσφοράς Εργασίας
24
2

ΙΙ. Ζήτηση Εργασίας
Η ζήτηση εργασίας προέρχεται από τις επιχειρήσεις, δηλαδή
από τη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών που αυτές παράγουν.
Μια επιχείρηση ζητά και απασχολεί τόσους εργαζόµενους
όσους χρειάζεται για να µεγιστοποιήσει το κέρδος της!
25
2

Η βραχυχρόνια συνάρτηση παραγωγής
Q=f(L,K,T)
L=η ποσότητα του µεταβλητού παραγωγικού συντελεστή
εργασία
K= η ποσότητα του σταθερού παραγωγικού συντελεστή
κεφάλαιο
Τ = οι δεδομένες τεχνολογικές συνθήκες παραγωγής
Μέσο προϊόν εργασίας: APL=Q/L
Οριακό προϊόν εργασίας: MPL= Q/ L
26
2

Οι καµπύλες παραγωγής, µέσου και οριακού προϊόντος εργασίας
27
2

Οι καµπύλες παραγωγής,µέσου και οριακού προϊόντος εργασίας:
Συµπεράσµατα
Η παραγωγή αρχικά αυξάνεται γρήγορα (1οστάδιο), µετά αυξάνει µε
φθίνοντα ρυθµό µέχρις ότου φτάσει στο υψηλότερο σηµείο (2ο
στάδιο ) και στην συνέχεια αρχίζει να υποχωρεί ( στο 3ο στάδιο )
Το συνολικό προϊόν αποκτά τη µέγιστη τιµή του, όταν το οριακό
προϊόν γίνεται µηδέν (σηµεία Β και Β΄).
Το συνολικό προϊόν µειώνεται, όταν το οριακό προϊόν λαµβάνει
αρνητικές τιµές (µετά το σηµείο Β΄).
28
2

Το µέσο προϊόν αυξάνεται, όταν το οριακό προϊόν είναι
µεγαλύτερο από το µέσο προϊόν (1ο στάδιο).
Το µέσο προϊόν µειώνεται, όταν το οριακό προϊόν είναι
µικρότερο από το µέσο προϊόν (2ο στάδιο).
Τα συµπεράσµατα αυτά αποδίδονται στην αρχή της φθίνουσας
οριακής παραγωγικότητας (ή φθίνον οριακό προϊόν), δηλαδή
στην τάση το οριακό προϊόν ενός συντελεστή να µειώνεται όταν
αυξάνεται η ποσότητά του.
29
2

Βραχυχρόνια Καµπύλη Ζήτησης
Η επιχείρηση προσλαµβάνει
εργαζόµενους µέχρι του σηµείου
εκείνου στο οποίο η αξία του
οριακού προϊόντος (VMPL) είναι
ίση προς το εργατικό µισθό.
30
3

Κέρδος Επιχείρησης και Ζήτηση Εργασίας
Για µισθό W1:

Εµβαδόν Ο ΓL1= συνολικά έσοδα επιχείρησης
Εµβαδόν OW1AL1= σύνολο δαπανών για εργασία
Εµβαδόν W1 ΓΑ= κέρδος επιχειρήσεις
31
3

Συνολική Βραχυχρόνια Καµπύλη Ζήτησης
Η συνολική (αγοραία) καµπύλη ζήτησης εργασίας µας δείχνει τη
ζητούµενη ποσότητα εργασίας όλων των επιχειρήσεων µιας
συγκεκριµένης αγοράς εργασίας σε κάθε ύψος µισθού, µε σταθερές
τις τιµές των άλλων συντελεστών.
Προκύπτει εάν αθροίσουµε οριζοντίως τις καµπύλες ζήτησης
εργασίας όλων των επιχειρήσεων µιας συγκεκριµένης αγοράς
εργασίας.
32
3

Η Ζήτηση Εργασίας Μακροχρόνια
Μακροχρόνια περίοδος:
• Δεν υπάρχουν σταθεροί παραγωγικοί συντελεστές
• Μια µεταβολή στον εργατικό µισθό επιδρά όχι µόνο στην
απασχόληση αλλά και στην ποσότητα του κεφαλαίου.
Στόχος επιχείρησης η µεγιστοποίηση κέρδους άρα:
• ↑W⇒βραχυχρόνια ↓ ζητούµενης ποσότητας εργασίας,
µακροχρόνια υποκατάσταση εργασίας µε κεφάλαιο
• ↓W⇒ βραχυχρόνια ↑ ζητούµενης ποσότητας, µακροχρόνια
υποκατάσταση κεφαλαίου µε την εργασία.
Η έκταση της υποκατάστασης εξαρτάται από την τεχνολογία της
παραγωγής 33
3

Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ζήτησης Εργασίας
• Ο εργατικός μισθός
• Η τιμή του παραγόμενου προιόντος
• Οι τιµές των άλλων συντελεστών παραγωγής, οι οποίοι µπορεί
να είναι υποκατάστατοι (µεταβολές προς την ίδια κατεύθυνση) ή
συµπληρωµατικοί (µεταβολές προς την αντίθετη κατεύθυνση)
• Η ποσότητα των άλλων παραγωγικών συντελεστών µε τους
οποίους συνδυάζεται η εργασία.
• Η τεχνολογία και άρα στην παραγωγικότητα της εργασίας
34
3

Μετατόπιση: όταν στον ίδιο µισθό έχουµε αυξοµείωση της
ζητούµενης ποσότητας εργασίας λόγω µεταβολής των άλλων
προσδιοριστικών παραγόντων
Από Ld σε L’d (στο διάγραµµα που ακολουθεί)
Μετακίνηση: όταν αυξοµειώνεται ο µισθός µε σταθερούς τους
άλλους προσδιοριστικούς παράγοντες
από το Α στο Β ή Γ (στο διάγραµµα που ακολουθεί)
35
3

Μετατόπιση / Μετακίνηση
της Καµπύλης Ζήτησης Εργασίας
36
3

Ελαστικότητα Προσφοράς Εργασίας
Μετρά τον βαθµό αντίδρασης της ζήτησς εργασίας στις µεταβολές του
εργατικού µισθού ως εξής:
Η πρώτη
παράγωγος, Σηµείο στο οποίο
δηλαδή η γίνεται ηεκτίµηση
κλίση της της ελαστικότητας
καµπύλης
Ld
Ld W
eDL= Ld
W W Ld
W
37
3

Τιμές ελαστικότητας
• edL=0 ⇒ πλήρως ανελαστική
• edL <1 = ανελαστική
• edL =1 ⇒ µοναδιαία ελαστικότητα
• edL >1 =ελαστική
edL =∞ ⇒ πλήρως ελαστική
Συνήθως:
Η τιµή της βραχυχρόνιας ελαστικότητας ζήτησης είναι µικρότερη της
µακροχρόνιας, δηλαδή σε µια ενδεχόµενη αύξηση του µισθού η
µείωση της ζητούµενης ποσότητας εργασίας θα είναι µεγαλύτερη στη
µακροχρόνια από ότι στη βραχυχρόνια περίοδο.
38
3

Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ελαστικότητας Ζήτησης
1. Οι δυνατότητες υποκατάστασης µεταξύ των παραγωγικών
συντελεστών.
2. Η συµµετοχή της εργασίας στο συνολικό κόστος παραγωγής.
3. Η ελαστικότητα ζήτησης για το τελικό προϊόν.
4. Η ελαστικότητα προσφοράς των συνεργαζόµενων µε την εργασία
παραγωγικών συντελεστών
39
3
Ενότητα 3: Προσδιορισμός Μισθού και
Απασχόλησης
Στην ενότητα γίνεται διάκριση της αμοιβής κατά χρόνο και
κατ' απόδοση. Γίνεται αναφορά στον προσδιορισμό του
μισθού και της απασχόλησης, υπό την υπόθεση πλήρους
ανταγωνισμού τόσο στην αγορά εργασίας όσο και σ' εκείνη
του προϊόντος, ενώ παράλληλα εξετάζονται οι μεταβολές
στον μισθό και την απασχόληση που προκύπτουν έπειτα
από αύξηση είτε της προσφοράς, είτε της ζήτησης για
εργασία. Τέλος η ενότητα κλείνει με αναφορά στο
περιεχόμενο και τα είδη των συλλογικών συμβάσεων
εργασίας.
5
5
Προσδιορισμός Μισθού και

Αποδοχές Εργασίας
Κάθε µισθωτός δικαιούται αµοιβή (µισθό) για την εργασία την
οποία παρέχει, η οποία διακρίνεται σε:
• Αµοιβή κατά χρόνο (λαµβάνεται υπόψη η µονάδα χρόνου, π.χ.
ώρα, ηµέρα, εβδοµάδα, µήνας κυρίως όταν ο ποσοτικός
προσδιορισµός της παραγωγής δεν είναι δυνατός π.χ. υπάλληλοι
γραφείου).
• Αµοιβή κατ’ απόδοση (λαµβάνεται υπόψη το τεµάχιο, το µέτρο, η
κατ' αποκοπή εργασία, όταν ο εργαζόµενος αναλαµβάνει
εργολαβικά την εκτέλεση µιας εργασίας).
6
6

Προσδιορισµός Μισθού και Απασχόλησης
Ο εργατικός µισθός προσδιορίζεται αγοραία, ως αποτέλεσµα
των δυνάµεων της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας και
εξαρτάται από τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά
εργασίας και προϊόντος (όπως πλήρης ανταγωνισµός,
µονοπώλιο στην αγορά προιοντος, μονοψώνιο στην αγορά
εργασίας, µονοπώλιο στην αγορά εργασίας). και µεταβάλλεται
θεσµικά, µέσω των κρατικών παρεµβάσεων και των
ελεύθερων συλλογικών διαπραγµατεύσεων των εργατικών
σωµατείων και των εργοδοτικών ενώσεων ( όπως ο κατώτατος
μισθός, εργοδοτικές εισφορές, εργοδοτικές ασφαλιστικές
εισφορές, συνθήκες και όροι εργασίας ).
7
7

Προσδιορισµός Μισθού και Απασχόλησης:
Με Πλήρη Ανταγωνισµό στις Αγορές Εργασίας και Προϊόντος
Υποθέσεις:
• Δεν υπάρχουν εργατικά σωµατεία (κάθε εργαζόµενος δρα ανεξάρτητα από
τους άλλους)
• Δεν υπάρχουν εργοδοτικές ενώσεις επιχείρηση δρα ανεξάρτητα από τις
άλλες)
• Οι εργαζόµενοι δρουν ανεξάρτητα από τις επιχειρήσεις
• Οι επιχειρήσεις δρουν ανεξάρτητα από τους εργαζόµενους,
• Δεν υπάρχουν θεσµικοί περιορισµοί (όπως κατώτατος µισθός,
εργοδοτικές εισφορές κ.λπ.)
8
8

Ισορροπία στην Αγορά Εργασίας
Ο εργατικός μισθός:
Α. προσαρμόζεται ώστε να εξισορροπεί την προσφορά και
ζήτηση εργασίας
Β. είναι ίσος με την αξία του οριακού προϊόντος της εργασίας.
Δηλαδή, κάθε γεγονός που µεταβάλλει την προσφορά ή τη
ζήτηση εργασίας πρέπει να µεταβάλλει το µισθό ισορροπίας
και την αξία του οριακού προϊόντος της εργασίας κατά το ίδιο
ποσό.
9
9
Προσδιορισμός Μισθού και Απασχόλησης

Ισορροπία στην αγορά εργασίας
10
1

Πλεόνασµα Εργασίας: Προσφορά>Ζήτηση
W1: L’s>L’d⇒ Πλεόνασµα ΑΒ⇒ κίνητρο για προσφορά και τελικά αποδοχή
χαµηλότερου µισθού έως Wο (ισορροπία Ε)
L’dLo: εργαζόµενοι που βρήκαν απασχόληση και
LoL’s: απόσυρση προσφερόμενων θέσεων εργασίας 11
1

Έλλειµµα Εργασίας: Προσφορά<Ζήτηση
W2: L’s<L’d⇒ Έλλειµµα ΑΒ⇒ κίνητρο για διεκδίκηση και

τελικά προσφορά µεγαλύτερου µισθού έως Wο (ισορροπία Ε)
L’sLo : είσοδος νέων εργαζοµένων και
Lo L’d: μείωση ζητούμενων θέσεων εργασίας 12
1

Ισορροπία στην Αγορά Εργασίας: Συµπεράσµατα
Η ύπαρξη πλεονασµάτων ή ελλειµµάτων στην αγορά εργασίας
εξαρτάται από το ύψος του εργατικού µισθού. Όταν η αγορά
εργασίας βρίσκεται σε ισορροπία:
•όσοι προσφέρουν εργασία στο µισθό ισορροπίας βρίσκουν
απασχόληση,
•µισθός ισορροπίας ισούται µε την αξία του οριακού προϊόντος
εργασίας.
Με πλήρες ανταγωνισµό στις αγορές εργασίας και προϊόντος
επιτυγχάνεται η άριστη κατανοµή της εργασίας, καθώς η αξία του
οριακού προϊόντος της εργασίας σε όλες τις χρήσεις της θα ισούται µε
το μισθό αγοράς.
13
1

Μεταβολές του Μισθού και της Απασχόλησης:
Αύξηση της Προσφοράς Εργασίας
14
1

Μεταβολές του Μισθού και της Απασχόλησης:
Αύξηση της Ζήτησης Εργασίας
15
1

Θεσµικός Προσδιορισµός του Εργατικού Μισθού και των Όρων
Εργασίας στην Ελληνική Αγορά Εργασίας
Οι Εργασιακές Σχέσεις εκφράζουν µια τριµερή σχέση πουαποτελείται
από τους µισθωτούς, τους εργοδότες και τους εργασιακούς
εκπροσώπους του κράτους.
Κεντρικό σηµείο των εργασιακών σχέσεων είναι οι ελεύθερες
συλλογικές διαπραγµατεύσεις.
Αποτέλεσµα των διαπραγµατεύσεων είναι ένα πλήθος όρων, όπως
π.χ. Συλλογικές συµφωνίες, νόµοι, έθιµα, κ.λπ.
16
1

Ελεύθερες Συλλογικές Διαπραγματεύσεις
Νόμος 1876/90: αποκέντρωση συλλογικών διαπραγµατεύσεων
σε επίπεδο κοινωνικών εταίρων (εργοδοτών και εργαζοµένων).
Ν. 4024/ 11: αποκέντρωση συλλογικών διαπραγµατεύσεων µε
έµφαση στο επίπεδο της επιχείρησης.
Με τη συµφωνία των συνδικαλιστικών οργανώσεων
καταρτίζονται ΣΣΕ, οι οποίες καθορίζουν αναλυτικά τους όρους
εργασίας και τις αµοιβαίες υποχρεώσεις μεταξύ των
συµβαλλοµένων µερών.
17
1

Περιεχόµενο ΣΣΕ (Ν. 1876/90)
Συµπληρώνουν τους γενικούς όρους εργασίας που ρυθµίζονται
από τους σχετικούς νόµους και κατοχυρώνονται από το
Σύνταγµα.
Θεσπίζουν κατώτατους υποχρεωτικούς µισθούς και
ηµεροµίσθια.
Ρυθµίζουν θέµατα συνεργασίας εργοδοτών και εργαζοµένων.
Ορίζουν δικαιώµατα και υποχρεώσεις των συµβαλλόµενων
µερών.
18
1

Είδη ΣΣΕ:
1. ΕΓΣΣΕ (Ν. 1876 / 90)
Αφορά τους εργαζόµενους ολόκληρης της χώρας και µε αυτές
καθορίζονται οι γενικοί όροι εργασίας.
Συνάπτονται από τις τριτοβάθµιες οργανώσεις των
εργαζοµένων (ΓΣΣΕ) και τις αναγνωριζόµενες ως ευρύτερης
εκπροσώπησης οργανώσεις των εργοδοτών ή πανελλήνιας
έκτασης (ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ).
19
1

ΕΓΣΣΕ ( Ν.4093/12 )
Καθορίζουν τους ελάχιστους µη µισθολογικούς όρους εργασίας,
που ισχύουν για τους εργαζόµενους όλης της χώρας.
Βασικοί μισθοί και ηµεροµίσθια, κάθε είδους προσαυξήσεις
αυτών και γενικά κάθε άλλος µισθολογικός όρος, ισχύουν
ΜΟΝΟ για τους εργαζόµενους που απασχολούνται από
εργοδότες των συµβαλλοµένων εργοδοτικών οργανώσεων
και δεν επιτρέπεται να υπολείπονται του νόµιµου
νοµοθετηµένου κατώτατου µισθού και ηµεροµισθίου.
20
2

Είδη ΣΣΕ:
2. Κλαδικές ΣΣΕ ( Ν. 1876/ 90 )
Αφορούν τους εργαζόµενους περισσότερων οµοειδών ή
συναφών επιχειρήσεων ή εκµεταλλεύσεων σε πανελλαδική ή
τοπική έκταση (π.χ. Εµπορικές, Επισιτιστικές, Τεχνικές κ.λπ.) .
Συνάπτονται από πρωτοβάθµιες ή δευτεροβάθµιες
συνδικαλιστικές οργανώσεις που καλύπτουν εργαζόµενους
(ανεξάρτητα από το επάγγελµα ή την ειδικότητά τους)
οµοειδών ή συναφών επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου και από
εργοδοτικές οργανώσεις.
21
2

Είδη ΣΣΕ:
3. Οµοιοεπαγγελµατικές ΣΣΕ (Ν. 1876/90)
Αφορούν τους εργαζόµενους ορισµένου επαγγέλµατος και των
συναφών προς το επάγγελµα ειδικοτήτων (π.χ. Λογιστών κ.λπ.).
Διακρίνονται σε εθνικές και σε τοπικές (ορισµένης πόλης ή
περιφέρειας).
Συνάπτονται από δευτεροβάθµιες ή πρωτοβάθµιες
οµοιοεπαγγελµατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις πανελλήνιας ή
τοπικής έκτασης και τις εργοδοτικές οργανώσεις ευρύτερης
εκπροσώπησης πανελλήνιας έκτασης ή και ξεχωριστούς εργοδότες.
22
2

Είδη ΣΣΕ
4. Επιχειρησιακές Συμβάσεις (Ν. 1876/90 & Ν. 4024/11
άρθρο37)
Αφορούν τους εργαζόµενους µιας επιχείρηση ή εκμετάλλευσης.
Συνάπτονται από την επιχειρησιακή συλλογική οργάνωση και εφόσον
αυτή δεν υπάρχει από ένωση προσώπων των εργαζοµένων στην
επιχείρηση.
Επιχειρησιακή ΣΣΕ µπορεί να υπογραφεί ανεξάρτητα από τον αριθµό
των εργαζοµένων που απασχολεί η επιχείρηση.
23
2
Στην ενότητα σχολιάζεται το περιεχόμενο των
κλαδικών, ομοιεπαγγελματικών, επιχειρησιακών
συμβάσεων εργασίας, ενώ στο ίδιο πλαίσιο αναλύεται
ο όρος της δεσμευτικότητας και η αρχή της
ευνοϊκότερης ρύθμισης. Τέλος η ενότητα κλείνει με την
οριοθέτηση της διάκρισης μεταξύ νόμιμου και
συμβατικού μισθού.
5
5

Δεσμευτικότητα ΣΣΕ (Ν.1876/90, Ν. 4093/12)
Η ΕΓΣΣΕ ισχύει για τους εργαζόµενους όλης της χώρας.
Μέλη εργοδοτικών οργανώσεων που συµβάλλονται της ΕΓΣΣΕ,
συνεχίζουν να δεσµεύονται τόσο από τους µη µισθολογικούς όσο και
από τους µισθολογικούς όρους της ισχύουσας ΕΓΣΣΕ.
Εργοδότες πουδεν είναι µέλη των εργοδοτικών οργανώσεων που
συµβάλλονται της ΕΓΣΣΕ, συνεχίζουν να δεσµεύονται µόνο από τους
µη µισθολογικούς όρους της ισχύουσας ΕΓΣΣΕ.
6
6

Δεσµευτικότητα ΣΣΕ (Ν.1876/90, Ν. 4024/11, Ν. 4093/12)
Οι Επιχειρησιακές ΣΣΕ ισχύουν για όλους τους εργαζόµενους της
επιχείρησης.
Εφαρμόζονται, στο σύνολο του προσωπικού της επιχείρησης,
ανεξάρτητα αν οι εργαζόµενοι αποτελούν όλοι µέλη της
συµβαλλόµενης επιχειρησιακής συνδικαλιστικής οργάνωσης ή
όχι.
7
7

Δεσμευτικότητα ΣΣΕ ( Ν.1876/90, Ν.4093/12 )
Οι Κλαδικές και Ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ δεσμεύουν μόνο
τους εργαζόμενους και εργοδότες που είναι μέλη των
συμβαλλόμενων συνδικαλιστικών οργανώσεων.
8
8

Δεσμευτικότητα ΣΣΕ ( Ν.1876/90 )
Ο Υπουργός Εργασίας µε απόφασή του (µετά από γνώµη του
ανώτατου συµβουλίου εργασίας) µπορεί να επεκτείνει και να
κηρύξει γενικώς υποχρεωτική για όλους τους εργαζόµενους του
κλάδου ή του επαγγέλµατος κάποια ΣΣΕ, η οποία δεσµεύει ήδη
εργοδότες που απασχολούν το 51% των εργαζοµένων του
κλάδου ή του επαγγέλµατος, µετά από αίτηµα ή όχι της
αρµόδιας συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζοµένων ή
εργοδοτών.
9
9

Δεσμευτικότητα ΣΣΕ ( Ν.4024/ 11 Άρθρο 37 )
Για όσο διάστηµα ισχύει το Μεσοπρόθεσµο Πλαίσιο
Δηµοσιονοµικής Στρατηγικής αναστέλλεται η δυνατότητα
επέκτασης των ΣΣΕ.
Η µη επέκταση και κήρυξης υποχρεωτικής της ΣΣΕ σηµαίνει ότι
µια επιχείρηση, που δεν µετέχει στην αντίστοιχη εργοδοτική
ένωση ή όταν αυτή διαγράφεται ή αποχωρεί από αυτήν,
απαλλάσσεται της υποχρέωσης να εφαρµόσει τους όρους της
ΣΣΕ που υπογράφηκε και ισχύει.
10
1

Αρχή της Ευνοϊκότερης Ρύθµισης (Ν. 1876/90)
Οι όροι των ΣΣΕ που είναι ευνοϊκότεροι για τους εργαζόµενους
υπερισχύουν των νόµων, εκτός αν πρόκειται για διατάξεις
αναγκαστικού δικαίου ( π.χ. άδεια μισθωτών κλπ )
Οι όροι των ατοµικών συµβάσεων εργασίας που είναι
ευνοϊκότεροι για τους εργαζόµενους υπερισχύουν των
ρυθµίσεων των ΣΣΕ.
11
1

Αρχή της Ευνοϊκότερης Ρύθµισης
Οι Κλαδικές, Οµοιοεπαγγελµατικές και Επιχειρησιακές ΣΣΕ δεν
επιτρέπεται να περιέχουν όρους εργασίας δυσµενέστερους για
τους εργαζόµενους από τους όρους εργασίας των ΕΓΣΣΕ (Ν.
1876/90, Ν.4093/12).
Οι Κλαδικές ή Επιχειρησιακές ΣΣΕ υπερισχύουν σε περίπτωση
συρροής µε Οµοιεπαγγελµατικές ΣΣΕ (Ν. 1876/90).
Οι Επιχειρησιακές ΣΣΕ υπερισχύουν σε περίπτωση συρροής µε
Κλαδικές ΣΣΕ (Ν. 4024/11 άρθρο 37).
12
1

Αρχή της Ευνοϊκότερης Ρύθµισης (Ν. 4093/12)
Με τις Επιχειρησιακές ΣΣΕ θα µπορούν να συνοµολογούνται
όροι αµοιβής και εργασίας δυσµενέστεροι των όρων των
κλαδικών ΣΣΕ, όχι όµως και της ΕΓΣΣΕ που συνεχίζει να
καθορίζει τους ελάχιστους όρους εργασίας, για τους
εργαζοµένους όλης της χώρας .
Κάθε αναφορά της ισχύουσας νοµοθεσίας γενικά στον
ελάχιστο µισθό ή ηµεροµίσθιο της ΕΓΣΣΕ νοείται ο νόµιµος
νοµοθετηµένος κατώτατος µισθός και ανώτατο ηµεροµίσθιο!!!
13
1
Η ενότητα αναλύει τον υπολογισμό της μηνιαίας
αμοιβής και τους παράγοντες οι οποίοι διαμορφώνουν
το ύψος του βασικού μισθού. Γίνεται αναφορά στα
διάφορα είδη επιδομάτων, όπως για παράδειγμα στο
επιδόματα ωρίμανσης, γάμου, τέκνων, σπουδών,
επικινδυνότητας. Η ενότητα κλείνει με πρακτικά
παραδείγματα υπολογισμού του μισθού.
5
5

Νόµιµος και Συµβατικός Μισθός
Νόµιµος µισθός: ο βασικός µισθός και τα επιδόµατα που ορίζονται από τους
νόµους και τις ΣΣΕ και αποτελούν το ελάχιστο όριο του µισθού που
δικαιούται ο εργαζόµενος που καλύπτεται από την αντίστοιχη σύµβαση.
Συµβατικός µισθός: καθορίζεται µε ατοµική σύµβαση εργασίας µεταξύ του
εργοδότη και του εργαζόµενου και δεν µπορεί να είναι µικρότερος από τον
νόµιµο µισθό.
• Νόµιµος Μισθός =
Βασικός Μισθός ΣΣΕ/ Α+Επιδόµατα
• Συµβατικός Μισθός =
Νόµιµος Μισθός + Πρόσθετες Αποδοχές
6
6

Στην Πράξη:
Έστω, εργαζόµενος άνω των 25 ετών, άγαµος και χωρίς
προϋπηρεσία που εργάζεται σε εµπορικό κατάστηµα ως
πωλητής και αµείβεται µε 50€ πλέον του νόµιµου µισθού, τότε:
•Νόµιµος Μισθός(1)=586€+0 επιδόµατα= 586€
•Συµβατικός Μισθός(2)= 586€+50€ = 636€
(1) Βάσει της ισχύουσας ΕΓΣΣΕ
(2) Βάσει της ατοµικής συµφωνίας
7
7

Ο µισθωτός πλήρους απασχόλησης που αµείβεται:
• µε µηνιαίο µισθό: δικαιούται να λαµβάνει κάθε µήνα το µισθό
του, ανεξαρτήτως του αριθµού των εργάσιµων ηµερών του
µηνός.
• µε ηµεροµίσθιο:
(α) λαµβάνει κάθε µήνα τόσα ηµεροµίσθια, όσες είναι οι
ηµέρες που εργάσθηκε κατά τον συγκεκριµένο µήνα (επί
5νθήµερου, ως εργάσιµη υπολογίζεται και η 6η ηµέρα),
(β) λαµβάνει τα ηµεροµίσθια των 6 εξαιρέσιµων εορτών του
έτους (25η Μαρτίου, Δευτέρα του Πάσχα, 1η Μαΐου, 15η
Αυγούστου, 28η Οκτωβρίου και 25η Δεκεµβρίου), ακόµα και
όταν δεν εργάζεται. 8
8

Υπολογισµός Βασικού Μισθού και Επιδοµάτων
Το ύψος του βασικού µισθού εξαρτάται από το είδος της
παρεχόµενης εργασίας και την ειδικότητα µε την οποία
πραγµατικά απασχολείται ο εργαζόµενος, σύµφωνα µε τις
ισχύουσες ΣΣΕ.
Τα επιδόµατα αποτελούν συνήθως ποσοστό του βασικού
µισθού και υπολογίζονται µε κριτήριο τόσο τα καθήκοντα που
συγκεντρώνει στο πρόσωπό του ο εργαζόµενος (π.χ. γάµου,
θέσης, ανθυγιεινής εργασίας κ.λπ.) όσο και τα χρόνια
προϋπηρεσίας του (επίδοµα πολυετίας), σύµφωνα µε τις
ισχύουσες ΣΣΕ.
9
9

Βασικά Επιδόματα
Επίδομα Ωρίμανσης: καταβάλλεται για το σύνολο του
χρόνουπηρεσίας του εργαζόμενου που έχει διανυθεί στον ίδιο
και άλλο εργοδότη ( και αποδεικνύεται με πιστοποιητικό
προϋπηρεσίας ).
Επίδομα γάμου: χορειγείται σε όλους τους έγγαµους µισθωτούς
ανεξαρτήτως φύλλου, από την πρώτη ηµέρα του γάµου τους,
ακόµη και στους διαζευγµένους, χήρους/ες, άγαµους γονείς.
Επίδοµα τέκνου: χορηγείται για κάθε τέκνο είτε από τον
εργοδότη (βάση ΣΣΕ) είτε από το Διανεµητικό Λογαριασµό
Οικογενειακών Επιδοµάτων Μισθωτών του ΟΑΕ.
10
1

Βασικά Επιδόματα
Επίδοµα σπουδών: χορηγείται µε βάσει τους τίτλους σπουδών
τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, µεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών,
επαγγελµατικής εκπαίδευσης, ηµεδαπών ή µη εκπαιδευτικών
ιδρυµάτων ή σχολών.
Επίδοµα επικινδύνου εργασίας: χορηγείται λόγω των δυσµενών
για την υγεία τους και της σωµατική τους ακεραιότητα
συνθηκών εργασίας.
11
1

Επίδομα Ωρίμανσης ( ΠΥΣ 6/2012, Ν. 4046/12 )
Από 14-02-2012 και µέχρι το ετήσιο ποσοστό της ανεργίας να
διαµορφωθεί κάτω του 10% αναστέλλεται η εφαρµογή όρων
ΣΣΕ, Α, ΥΑ ή διοικητικών πράξεων κανονιστικού χαρακτήρα,
που προβλέπουν αύξηση των µισθών ή ηµεροµισθίων
περιλαµβανοµένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριµάνσεων
µε τη πάροδο συγκεκριµένου χρόνου εργασίας, όπως το
επίδοµα πολυετίας, τριετίας, πενταετίας κ.λπ.
12
1

Το επίδομα Γάμου ( Ν. 4093/12 )
Εργοδότες που είναι µέλη των εργοδοτικών οργανώσεων που
συµβάλλονται στις ΣΣΕ συνεχίζουν να καταβάλλουν το
επίδοµα γάµου (εφόσον προβλέπεται σε αυτές).
Εργοδότες που ΔΕΝ είναι µέλη των εργοδοτικών οργανώσεων
που συµβάλλονται στις ΣΣΕ ή όταν η ΣΣΕ λήξει και δεν
συνάπτεται άλλη, δεν δεσµεύονται να συνεχίσουν να
καταβάλλουν το επίδοµα γάµου. Όταν το επίδοµα τηρείται µε
όρο της ατοµικής σύµβασης, συνεχίζει να καταβάλλεται ακόµα
και εάν η ΣΣΕ λήξει ή ο εργοδότης δεν δεσµεύεται από ΣΣΕ.
13
1

Στην Πράξη… Τουρ.Εκπ. 6% 49,65
Υπάλληλος υποδοχής Τουρ. Εκπ. 10% 82,76
πλήρους απασχόλησης σε Τουρ. Εκπ. 15%
ξενοδοχείο συνεχόµενης 124,13
λειτουργίας έγγαµος, µε 1 Τροφής 10% 82,20

έτος προϋπηρεσία, Ανθυγ. 10% 82,20
πτυχιούχος ανωτέρας Ανθυγ. 5% 41,10
τουριστικής σχολής
αµείβεται, σύµφωνα µε Σύνολο Εγγαμ. Ν 993,07
την ισχύουσα ΣΣΕ 2014-15 Σύνολο Άγαμ. Ν 910,32
για τους όρους αµοιβής Εποχικό 10%
και εργασίας των
82,76
εργαζοµένων στις Γάμου 82,76

ξενοδοχειακές Βασ. + Προϋ/σιας 827,56
επιχειρήσεις όλης της Προυπηρεσίας
χώρας, ως εξής: 5,60
Βασικός 821,96
Μικτός Μισθός = 821,96+5,60+82,76+124,13=1034,45€ 14
Χρόνια 0
1

Τουρ.Εκπ. 6%
… (συνεχ.) Στην Πράξη… 49,65
Καθαρίστρια κοινόχρηστων χώρων πλήρους Τουρ. Εκπ. 10% 82,76

απασχόλησης σε εποχιακό ξενοδοχείο άγαµη, Τουρ. Εκπ. 15% 124,13
χωρίς προϋπηρεσία, αµείβεται, σύµφωνα µε Τροφής 10% 75,37
την ισχύουσα ΣΣΕ για τους όρους αµοιβής
Ανθυγ. 10%
και εργασίας των εργαζοµένων στις 75,37
ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όλης της χώρας, ως Ανθυγ. 5% 37,68
εξής: Σύνολο Εγγαμ. Ν 904,43
Σύνολο Άγαμ. Ν 829,06
Εποχικό 10% 75,37
Γάμου 75,37
Βασ. + Προϋ/σιας 753,69
Μικτός Μισθός =735,69+75,37+37,68=848,74€
Προϋπηρεσίας
15
Χρόνια 0
1

… (συνεχ.) Στην Πράξη… Τουρ.Εκπ. 6% 49,65
Λαντζέρης πλήρους απασχόλησης Τουρ. Εκπ. 10% 82,76
σε εποχιακό ξενοδοχείο έγγαµος, Τουρ. Εκπ. 15% 124,13
χωρίς προϋπηρεσία, αµείβεται, Τροφής 10%
σύµφωνα µε την ισχύουσα ΣΣΕ για
82,20
τους όρους αµοιβής και Ανθυγ. 10% 82,20
εργασίας των εργαζοµένων στις Ανθυγ. 5% 41,10

ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όλης της Σύνολο Εγγαμ. Ν 993,07
χώρας, ως εξής: Σύνολο Άγαμ. Ν 910,32
Εποχικό 10% 82,76
Γάμου 82,76
Βασ. + Προϋ/σιας 827,56
Μικτός Μισθός =735,69+75,37+75,37=904,43€Προυπηρεσίας 5,60

16
Χρόνια 0
1

… (συνεχ.) Στην Πράξη
και στις τρεις παραπάνω περιπτώσεις µε την συµπλήρωση
υπηρεσίας 2ετών ο υπάλληλος υποδοχής, 1έτους η καθαρίστρια
και 1έτους ο λαντζέρης, ο μικτός μισθός που λαμβάνουν οι
εργαζόµενοι θα παραµείνει αµετάβλητος, εξαιτίας της
αναστολής των υπηρεσιακών ωριµάνσεων μέχρι η ανεργία να
διαµορφωθεί κάτω του 10%.
17
1
Ενότητα 6: Κατώτατος Μισθός και Ασφαλιστικές
εισφορές
Σκοποί της παρούσας ενότητας είναι να μας δώσει τον
ορισμό του κατώτατου μισθού, πως καθορίζεται και
ποιος είναι ο ρόλος του στην αγορά εργασίας. Επίσης
να δώσει τον ορισμό των εργοδοτικών εισφορών και
ποια η διαφορά του μικτού και του καθαρού μισθού.
5
5
Κατώτατος Μισθός και Ασφαλιστικές εισφορές
ΚΑΤΩΤΑΤΟΣ ΜΙΣΘΟΣ
Θεσµός της αγοράς εργασίας που ορίζει το χαµηλότερο
επίπεδο µισθού που καταβάλλεται στους εργαζόµενους
ανεξαρτήτως των συνθηκών εργασίας. Αλληλεπιδρά µε τα
εργατικά σωµατεία, καθώς ενσωµατώνεται στις µισθολογικές
διεκδικήσεις αυτών.
6
6

Κατηγορίες Κατώτατου Μισθού
1. Εθνικός κατώτατος µισθός που θεσπίζεται από την
κυβέρνηση (ενδεχοµένως κατόπιν διαβουλεύσεων µε τα
εργατικά σωµατεία και τις εργοδοτικές ενώσεις)
2. Εθνικός κατώτατος µισθός που προκύπτει από εθνικές
συλλογικές διαπραγµατεύσεις µεταξύ των εργατικών και
εργοδοτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων και επεκτείνεται
σε όλους τους εργαζόµενους.
3. Κλαδικός κατώτατος µισθός που καθορίζεται από κλαδικές
συλλογικές διαπραγµατεύσεις και επεκτείνεται σε όλους
τους εργαζόµενους του κάθε κλάδου.
7
7

Καθορισµός του Κατώτατου Μισθού
Μπορεί να οριστεί σε ωριαία, ηµερήσια, εβδοµαδιαία ή
µηνιαία βάση.
Σε αρκετές περιπτώσεις τα κατώτατα όρια αποδοχών
προσαυξάνονται ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά των
εργαζοµένων, όπως η προϋπηρεσία, η οικογενειακή κατάσταση
των εργαζοµένων κ.λπ.
Σε κάποιες χώρες προβλέπεται, για συγκεκριµένες οµάδες
εργαζοµένων, χαµηλότερο επίπεδο κατώτατου µισθού (όπως
π.χ. για τους νέους εργαζόµενους).
8
8
Γιατί υπάρχει ο Κατώτατος Μισθός;

Μπορεί να µειώσει τις µισθολογικές ανισότητες
στηρίζοντας τα εισοδήµατα των χαµηλόµισθων π.χ.
ανειδίκευτοι εργάτες, νέοι εργαζόµενοι κ.λπ. Μπορεί να
αυξήσει την αποδοτικότητα εργασίας διορθώντας
αποτυχίες της αγοράς π.χ. υπερβολική μονοψωνιακή ισχύ,
ασυμμετρίες πληροφόρησης κλπ.
9
9

Ο Κατώτατος Μισθός στην ανταγωνιστική αγορά εργασίας
ΚΜ W1 ↑ από W0 ισορροπίας
⇒ ↓ ζητούµενης ποσότητας και
↑ προσφερόµενης ποσότητας
Πλεόνασµα ΑΒ: L0Ld µείωση ζήτησης, LoLs
αύξηση Προσφοράς
10
1
Υπέρ ή Κατά του Κατώτατου Μισθού

Κατά ( μείωση ΚΜ ) προκειμένου οι εργαζόµενοι χαµηλής
παραγωγικότητας (π.χ. νέοι και ανειδίκευτοι) να βρουν
ευκολότερα εργασία, ιδίως όταν τα ποσοστά ανεργίας σε αυτές
τις κατηγορίες είναι σε υψηλά επίπεδα.
Υπέρ ( αύξηση ΚΜ ) προκειμένου να µειωθεί ο αριθµός των
εργαζόµενων που βρίσκονται στο όριο της φτώχιας, ιδίως όταν
οι µισθολογικές ανισότητες είναι µεγάλες.
11
1

Καθοριστικός παράγοντας για τον καθορισμό του Κατώτατου
Μισθού
Εξαρτάται κατά πόσο η ομάδα των εργαζομένων με μισθό ελαφρά
υψηλότερο από τον κατώτατο μισθό:
• Έχει υψηλό βαθμό υποκαταστασιμότητας από εργαζόμενους που
ενδεχομένως μένουν εκτός αγοράς εργασίας λόγω ΚΜ
• Θετική μισθολογική επίδραση από τη θεσμοθέτηση του ΚΜ
Η κυρίαρχη μεσαία τάξη θα αντιταχθεί στη μείωση του ΚΜ όταν
φοβάται ότι οι επιχειρήσεις θα προσπαθήσουν να τους
αντικαταστήσουν με φθηνότερους εργαζόμενους!
Η κυρίαρχη μεσαία τάξη θα υποστηρίξει την αύξηση του ΚΜ εάν αυτή
αυξήσει την οριακή τους αξία και κατά συνέπεια τους μισθούς τους!
12
1

Καθορισμού Κατώτατου Μισθού
Συμπεράσματα
Όταν ο κατώτατος µισθός είναι υπερβολικά χαµηλός είναι
αναποτελεσµατικός.
Όταν ο κατώτατος µισθός είναι υπερβολικά υψηλός επιδεινώνει
τις µισθολογικές ανισότητες, εκτοπίζοντας πλήρως τους
εργαζόµενους χαµηλής παραγωγικότητας από την αγορά εργασίας.
Για να βελτιώνεται η αποδοτικότητα και οι διανεµητικές ιδιότητες
του κατώτατου µισθού, πρέπει αυτός να αναπροσαρµόζεται σε τακτά
χρονικά διαστήµατα.
13
1
Κατώτατος µισθός στην ελληνική αγορά εργασίας

(ΠΥΣ 6/2012, Ν. 4046/12, Ν. 4093/12)
Μέχρι το 2012 οι κατώτατες αποδοχές καθοριζόταν αποκλειστικά,
µετά από συλλογικές διαπραγµατεύσεις, μεταξύ των
συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζοµένων και των εργοδοτών.
Από το 2012 πλέον, τα γενικά κατώτατα όρια αποδοχών θεσπίζονται
από το νοµοθέτη.
Με τις Συλλογικές Συµβάσεις Εργασίας µπορούν να συµφωνούνται
ελευθέρως από τα συµβαλλόµενα µέρη µισθολογικοί όροι (βασικοί
µισθοί, ηµεροµίσθια, προσαύξηση ωριµάνσεων, παντός είδος
επιδόματα κλπ ) αρκεί να μην είναι δυσμενέστεροι από το νόμιμο
νομοθετημένο κατώτατο μισθό / ημερομίσθιο.
14
1

Νοµοθετηµένος Κατώτατος Μισθός/Ηµεροµίσθιο
(ΠΥΣ 6/2012, Ν. 4046/12, Ν. 4093/12)
Ι) Εργατοτεχνίτες >25ετών
ΧρόνιαΒασικόηµεροµίσθιοΕπίδοµα Επίδοµα
υπηρεσίας(από14/02/12)τριετιών γάµου*
0-326,180,0 2,62
3-626,181,31 2,62
6-926,182,62 2,62
9-1226,183,93 2,62
12-1526,185,24 2,62
15-1826,186,55 2,62
18>26,187,85 2,62 15
1

ΙΙ) Υπάλληλοι > 25ετών
Χρόνια Βασικός Επίδομα Επίδομα

υπηρεσίας μισθός ( από τριετιών Γάμου
14/2/12 )
0–3 586,08 0 58,61
3–6 586,08 58,61 58,61
6–9 586,08 117,22 58,61
9> 586,08 175,82 58,61
16
1
Ι) Εργατοτεχνίτες <25ετών

14/2/12 )
0–3 22,83 0 2,28
3–6 22,83 1,14 2,28
6> 22,83 2,28 2,28
17
1
ΙΙ) Υπάλληλοι < 25ετών

14/2/12 )
0–3 510,95 0 51,10
3> 510,95 51,10 51,10
18
1
Κατώτατος Μισθός και Ασφαλιστικές εισφορες
Νοµοθετηµένος κατώτατος µισθός /

ηµεροµίσθιο στην ελληνική αγορά εργασίας
(ΠΥΣ 6/2012, Ν. 4046/12, Ν. 4093/12)
Οι ως άνω προσαυξήσεις προϋπηρεσίας καταβάλλονται για
προϋπηρεσία σε οποιονδήποτε εργοδότη και µε
οποιαδήποτε ειδικότητα, µετά τη συµπλήρωση του18ου
έτους της ηλικίας τους, και ισχύουν για την
συµπληρωθείσα υπηρεσία την 14/2/2012.
19
1
ΙΙ. ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ

Εργοδοτική εισφορά: υπολογίζεται επί των καταβαλλόµενων
µικτών αποδοχών και εξαρτάται επίσης από την κατηγορία
ασφάλισης του εργαζόµενου. Εργατική εισφορά: ποσοστό επί
των µικτών καταβαλλόµενων αποδοχών του εργαζόµενου και
εξαρτάται από την κατηγορία ασφάλισης του εργαζόµενου. Οι
ασφαλιστικές εισφορές τόσο του εργαζόµενου όσο και του
εργοδότη καταβάλλονται συνολικά από τον εργοδότη!
20
2

Εργοδοτική Εισφορά
Ε0 : ισορροπία σε W0, L0
Επιβολή εργοδοτικής εισφοράς (p)
⇒ W0 + pW0 ⇒ ↑
κόστους εργασίας για την
επιχείρηση και µείωση της
απασχόλησης (L1) ⇒ µετατόπιση
της Ld ⇒ Ε1: ↓W, ↓L
21
2

Μικτός και Καθαρός Μισθός
Μικτός Μισθός: είναι οι αποδοχές σε χρήµα που
καταβάλλονται στον εργαζόµενο, συµπεριλαµβανοµένου
των ασφαλιστικών κρατήσεων του εργαζόµενου.
Καθαρός Μισθός (προ φόρων): είναι ο µικτός µισθός µετά την
αφαίρεση των ασφαλιστικών κρατήσεων.
Ο Φόρος Μισθωτών Υπηρεσιών (ΦΜΥ) εξαρτάται από του ύψος
του ετήσιου εισοδήµατος από µισθωτές υπηρεσίες και
υπολογίζεται επί το µικτού µισθού µετά την αφαίρεση των
ασφαλιστικών κρατήσεων
22
2
Ασφάλιση μισθωτών στην ελληνική αγορά εργασίας

Ο κύριος φορέας ασφάλισης για τους µισθωτούς στην Ελλάδα
είναι το ΙΚΑ. Η ασφάλιση είναι υποχρεωτική για όλους τους
εργαζόµενους µε εξαρτηµένη σχέση εργασίας (πλήρη ή µερική)
και αρχίζει από την πρώτη ηµέρα εργασίας.
Με την ασφάλιση, ο εργαζόµενος έχει δικαίωµα σε σύνταξη, σε
ιατροφαρµακευτική και νοσοκοµειακή περίθαλψη, σε
επιδόµατα ασθενείας, ατυχήµατος, µητρότητας κ.λπ.
23
2
Ασφάλιση Πλήρους Απασχόλησης

Οι εργαζόµενοι µε πλήρες ωράριο (5νθήµερο ή 6 ήμερο που
αμείβονται με μισθό, αναγνωρίζουν στην ασφάλιση του ΙΚΑ
25 ηµέρες εργασίας κατά µήνα, ανεξάρτητα εάν οι ηµέρες
εργασίας του µήνα είναι περισσότερες ή λιγότερες.
Οι εργαζόµενοι µε πλήρες ωράριο ( 5νθήµερο ή 6 ήμερο που
αμείβονται με ημερομίσθιο αναγνωρίζουν στην ασφάλιση του
ΙΚΑ κατά µήνα, τόσες ηµέρες εργασίας όσες ακριβώς είναι οι
ηµέρες οι ηµέρες εργασίας του µήνα.
24
2

Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις
Κάθε εργοδότης υποχρεούται από 1/1/2002 να συντάσσει, τηρεί,
υποβάλλει και διαφυλάσσει ΑΠΔ. Μέσω των ΑΠ δηλώνονται
τα στοιχεία ασφάλισης των εργαζοµένων (χρόνος εργασίας κάθε
ασφαλιζοµένου, οι αποδοχές, οι κλάδοι ασφάλισης και το
ύψος των ασφαλιστικών εισφορών). Η ασφαλιστική
τακτοποίηση των µισθωτών, δεν ολοκληρώνεται µε την
καταβολή των εισφορών αλλά µε την έγκαιρη υποβολή της ΑΠ!
25
2

Ατοµικός Λογαριασµός Ασφάλισης
Η ασφαλιστική κατάσταση του εργαζόµενου εµφανίζεται
στον Ατοµικό Λογαριασµού Ασφάλισης, ο οποίος από 1/1/2002
τηρείται ηλεκτρονικά και περιλαµβάνει τα στοιχεία ασφάλισης
και απασχόλησης όπως: ατοµικά στοιχεία, στοιχεία εργοδότη,
τον τύπο και το ύψος των αποδοχών, το πακέτο των
ασφαλιστικών καλύψεων, το σύνολο των εισφορών, τις ηµέρες
ασφάλισης κ.λπ.
26
2

Οι ασφαλιστικές εισφορές στην ελληνική αγορά εργασίας
Οι βασικές κατηγορίες ασφαλιστικών εισφορών ΙΚΑ είναι:
ΠΑΚΕΤΟ ΚΑΛΥΨΗΣ %ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ %ΕΡΓΟΔΟΤΗ
101 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΕΤΕΑΜ 15,50% 24,56%
102 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΕΤΕΑΜ µε 15,50%
Επαγγελµατικό Κίνδυνο
25,46%
103 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ 12,50% 22,56%

104 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ µε ΕΚ 12,50% 22,56%
105 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ ΕΤΕΑΜ 18,95% 26,71%
106 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ ΕΤΕΑΜ ΜΕΕΚ

18,95%
27,71%
107 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ 14,70% 22,96%

108 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ ΜΕΕΚ 14,70% 23,96% 27
2

Στην Πράξη
Έστω, εργαζόµενος άνω των 25 ετών, άγαµος και χωρίς προϋπηρεσία
που εργάζεται σε εµπορικό κατάστηµα ως πωλητής και αµείβεται µε
586€ και λαµβάνει σταθερά για υπερεργασία το ποσό των 50€ τότε:
Μικτός Μισθός= 586€+50€=636€
Καθαρός Μισθός=636€-98,58€(1)-0,00(2) =537,42€
(1) Υπαγωγή στη κατηγορία ΜΙΚΤΑ-ΕΤΑΜ 101ή 102 µε ποσοστό 16,5%
(2) Παρακράτηση ΦΜΥ βάσει των ετήσιων εισοδηµάτων
28
2
2
Ενότητα 7: Μετανάστευση
Στην ενότητα αυτήν θα ανακαλύψουμε ποια είναι τα
κίνητρα που οδηγούν το άτομο στην μετανάστευση.
Πως επηρεάζει η μετανάστευση την απασχόληση, το
ύψος του μισθού, την παραγωγή και την διανομή του
εισοδήματος και τέλος ποιες είναι οι επιπτώσεις της
μετανάστευσης τόσο στην περιοχή προορισμού όσο
και στην περιοχή προέλευσης.
5
5
Μετανάστευση
Ορισμοί
Μετανάστευση: μετακίνηση του εργατικού δυναμικού από μία
περιοχή σε μία άλλη.
Περιοχή προέλευσης: από αυτή προέρχονται οι µετανάστες. Περιοχή
προορισµού: σε αυτήν πηγαίνουν οι µετανάστες.
Εσωτερική μετανάστευση: όταν οι περιοχές προέλευσης και
προορισµού είναι στην ίδια χώρα (είναι ελεύθερη χωρίς νοµικά
εµπόδια).
Εξωτερική μετανάστευση: όταν οι περιοχές προέλευσης και
προορισμού είναι σε διαφορετικές χώρες ( συνήθως προυποθέτει
διακρατικές συμφωνίες, άδειες εισόδου για εργασία κλπ )
6
6
Κίνητρα μετανάστευσης
Οικονομικά κίνητρα: οι ευκαιρίες απασχόλησης, το ύψος του
εργατικού µισθού και οι συνθήκες εργασίας στην περιοχή
προορισµού.
Μη οικονοµικά κίνητρα: το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον,
οι κλιµατολογικές συνθήκες και οι ευκαιρίες κοινωνικής ζωής
στην περιοχή προέλευσης.
7
7
Κόστος Μετανάστευσης
Οικονοµικό κόστος: τα έξοδα µετακίνησης και εγκατάστασης
και η απώλεια εισοδήµατος κατά τη διάρκεια της µετακίνησης.
Ψυχικό κόστος: στεναχώρια από την εγκατάλειψη του οικείου
περιβάλλοντος με κατεστημένες οικογενειακές και φιλικές
σχέσεις και κοινωνικό περίγυρο, τον διαφορετικό τρόπο ζωής
κλπ.
8
8
Ατοµική Απόφαση για Μετανάστευση
Η απόφαση για µετανάστευση βασίζεται στη σύγκριση των
παρακάνω µεγεθών:
Α. Την παρούσα αξία της ροής των εισοδηµάτων στη χώρα
προορισµού,
Β. Την παρούσα αξία της ροής των εισοδηµάτων που εκτιµά
ότι θα εισπράξει αν µείνει στη χώρα που είναι,
Γ. Το οικονοµικό και ψυχικό κόστος της μετανάστευσης.
9
9
Α. Παρούσα αξία μελλοντικών εισοδημάτων στην χώρα
προορισμού
Έστω, τα ετήσια εισοδήµατα ενός εργαζόµενου για τα επόµενα
35χρόνια στη χώρα προορισµού είναι:
I1, I2, …….I35
Τότε οι ροές αυτές προεξοφλούνται στο παρόν µε το επιτόκιο της
αγοράς r και αθροίζονται ως εξής:
PV1= Ι1/(1+ r) + Ι2/(1+ r)2 +… +Ι35/(1+ r)35
Δηλαδή, η PV εξαρτάται από το ύψος των εισοδηµάτων του
εργαζόµενου κατά το 1ο έτος, το επιτόκιο προεξόφλησης , την ηλικία
και τον χρόνο εργασίας του εργαζόµενου!
10
1
Β. Παρούσα αξία μελλοντικών εισοδημάτων στην χώρα που
βρίσκεται
Έστω τα ετήσια εισοδήµατα ενός εργαζόµενου για τα επόµενα 35χρόνια στη
χώρα που βρίσκεται είναι:
I1, I2, …….I35
Τότε οι ροές αυτές προεξοφλούνται στο παρόν µε το επιτόκιο της αγοράς r
και αθροίζονται ως εξής:
PV2= 1+ Ι1/(1+ r) + Ι2/(1+ r)2 +… +Ι35/(1+ r)35
Και εδώ η PV εξαρτάται από το ύψος του µισθού του εργαζόµενου κατά το
1ο έτος, το επιτόκιο προεξόφλησης , την ηλικία και τον χρόνο εργασίας του
εργαζόμενου.
11
1
Γ. Οικονοµικό και Ψυχικό κόστος
µετανάστευσης
Έστω ότι το συνολικό κόστος μετανάστευσης
( οικονομικό + ψυχικό κόστος) υπολογίζεται σε:
σταθερό ποσό Κ
Το ποσό αυτό δεν προεξοφλείται, καθώς είναι κόστος,
το οποίο ο εργαζόµενος πληρώνει στην αρχή της
περιόδου απόφασης για µετανάστευση.
12
1
Λήψη απόφασης µετανάστευσης
Εάν PV1>PV2+Κ
⇒ απόφαση υπέρ της µετανάστευσης
Εάν PV1<PV2+Κ
⇒ απόφαση κατά της µετανάστευσης
13
1
Ατομική απόφαση μετανάστευσης: Παρατηρήσεις
Στην πραγματικότητα οι παραπάνω υπολογισμοί είναι δύσκολο να
γίνουν, διότι:
• δεν είναι εύκολο κανείς να προβλέψει τις μελλοντικές ροές των
εισοδημάτων
• οι πληροφορίες είναι περιορισμένες και πολλές φορές ανακριβείς
• δεν είναι εύκολο να εκτιμήσει κανείς εκ των προτέρων το ψυχικό
κόστος της μετακίνησης.
Έτσι, αρκετές φορές η παρούσα αξία των µελλοντικών εισοδηµάτων
υποεκτιµάται ή υπερεκτιµάται µε αποτέλεσµα οι εργαζόµενοι να
αναθεωρούν την απόφασή τους και να επιστρέφουν στη χώρα
προέλευσης.
14
1
Απόφαση για Οικογενειακή Μετανάστευση
Σε αυτή την περίπτωση η εκτίµηση των οικονοµικών
αποτελεσµάτων είναι πιο περίπλοκη.Οι παραπάνω υπολογισµοί
πρέπει να γίνουν για τα περισσότερα εργαζόµενα µέλη π.χ.
πατέρας και µητέρα.
Εάν είναι συµφέρουσα για το ένα µέλος και ζηµιογόνος για το
άλλο, τότε η απόφαση βασίζεται στο αποτέλεσµα που θα έχει η
µετανάστευση στο οικογενειακό εισόδηµα και συνολικά για
τηνοικογένεια (π.χ. το ψυχικό κόστος των παιδιών, οι
εκπαιδευτικές τους δυνατότητες κ.α.).
15
1
Απόφαση για Μετανάστευση και Ανεργία
Τόσο στην περιοχή προέλευσης όσο και στην περιοχή προορισµού
υπάρχει πάντοτε το ενδεχόµενο της ανεργίας που µπορεί να διακόψει τη
ροή των εισοδηµάτων του εργαζόµενου.
Η πιθανότητα ανεργίας (U) επηρεάζει το προσδοκώµενο ύψος του µισθού ως
εξής:
We=(1-U)W
Ο υπολογισµός των παρουσών αξιών των ροών των µελλοντικών
εισοδηµάτων είναι περισσότερο αξιόπιστο όταν συνυπολογίζει το
ενδεχόµενο της ανεργίας!
16
1
Απόφαση για Μετανάστευση: Συµπέρασµα
Η πιθανότητα για μετανάστευση είναι μεγαλύτερη:
• Όσο µεγαλύτερη είναι η διαφορά των αµοιβών µεταξύ της
περιοχής προέλευσης και της περιοχής προορισµού.
• Όσο χαµηλότερο είναι το κόστος (οικονοµικό και ψυχικό).
• Όσο µεγαλύτερος είναι ο εργασιακός βίος του εργαζόµενου.
• Όσο χαµηλότερο είναι το επιτόκιο προεξόφλησης.
17
1
Συνέπειες Μετανάστευσης σε ανταγωνιστική αγορά εργασίας:
1. στον Μισθό και την Απασχόληση
Μετακίνηση από την
Περιοχή Α (W1L1) στην
Περιοχή Β (W2L2) ⇒
Περιοχή Προέλευσης Α:
↑W και ↓L Περιοχή
Προορισµού Β: ↓W και
L↑
18
1
2. στον Όγκο Παραγωγής
Απώλεια προϊόντος για την Περιοχή Προέλευσης Α: Ε0Ε1L1L’1

Αύξηση προϊόντος στην Περιοχή Προορισµού Β: E0E2L2L’2
19
1
3. στη Διανοµή του Εισοδήµατος
Απώλεια εισοδήµατος για εργαζόµενους: Α1

Αύξηση εισοδήµατος για εργοδότες: Α1+Α2+Β 20
2
Συνέπειες Μετανάστευσης στην Περιοχή Προορισμού:
Ο εργατικός μισθός μειώνεται.
Η απασχόληση αυξάνεται.
Το εργοδοτικό εισόδημα αυξάνεται.
Υποκατάσταση μέρους των γηγενών εργαζομένων με μετανάστες.
Οι συνέπειες της μετανάστευσης εμφανίζονται όταν η εργασία των
μεταναστών είναι ανταγωνιστική προς την εργασία των γηγενών
εργαζομένων. Για ορισμένα επαγγέλματα μεγάλης εξειδίκευσης
νομικά κατοχυρωμένα κ.α. η επίδραση των μεταναστών είναι
μηδαμινή!
21
2
Συνέπειες Μετανάστευσης στην Περιοχή Προέλευσης:
Ο εργατικός µισθός αυξάνεται.
Η απασχόληση µειώνεται.
Αύξηση των εισροών συναλλάγµατος λόγω των µεταναστευτικών
εµβασµάτων:
• Ενίσχυση του επιπέδου κατανάλωσης των οικογενειών που
λαµβάνουν τα εµβάσµατα
• Βελτίωση του ισοζυγίου πληρωµών της χώρας.
• Απώλεια του ηλικιακά νέου και εξειδικευµένου εργατικού
δυναµικού
22
2
Επαγγελµατική Μετακίνηση: Αίτια

Η επαγγελµατική µετακίνηση είναι αναγκαία διότι:
• οι τεχνολογικές αλλαγές καθιστούν άχρηστα ορισµένα
επαγγέλµατα και δηµιουργούν ανάγκες για νέα.
• Η διάρθρωση της ζήτησης αγαθών υπηρεσιών µεταβάλλεται
και έτσι η ζήτηση για ορισµένα επαγγέλµατα αυξάνεται και
για ορισµένα άλλα µειώνεται.
23
2
Επαγγελματική Μετακίνηση: Τρόποι επίτευξης
Η επαγγελματική μετακίνηση μπορεί να επιτευχθεί:
• με την στροφή νέων εργαζομένων στο επαγγέλματα που
παρουσιάζουν έλλειμμα και προσφέρουν ευκαιρίες
απασχόλησης
• με την μετεκπαίδευση και επιμόρφωση των εργαζομένων
σε τομείς που παρουσιάζουν φθίνουσα ζήτηση εργασίας
και απειλούνται με ανεργία.
24
2
Επαγγελματική Μετακίνηση: Δυσκολίες
Η επαγγελµατική κινητικότητα δυσχεραίνεται από:
• Την απώλεια κεκτηµένων δικαιωµάτων και τη φυσική αδράνεια
των ατόµων να προσαρµοστούν σε νέες συνθήκες
• τους θεσµικούς φραγµούς (π.χ. Κλειστά επαγγέλµατα, άδεια
άσκησης επαγγέλµατος, ειδικά διπλώµατα κ.λπ.)
• Τις κοινωνικές αξίες (π.χ. Κοινωνική αξία του επαγγέλµατος, η
πίεση της οικογένειας να ακολουθήσουν τα παιδιά τους
συγκεκριµένα επαγγέλµατα κ.λπ.)
25
2
2
Ενότητα 8: Απασχόληση και Ανεργία
Η ενότητα παραθέτει σειρά ορισμών για το
εργατικό δυναμικό, τον μη οικονομικά ενεργό
πληθυσμό, την απασχόληση, τις μορφές
απασχόλησης, την ανεργία και τα είδη της
(διαρθρωτική, κυκλική, εποχική, τριβής).
5
5
Απασχόληση και Ανεργία

Εργατικό Δυναμικό
Εργατικό δυναµικό: ο οικονοµικά ενεργός πληθυσµός µιας
χώρας, δηλαδή το σύνολο των εργαζοµένων που βρίσκεται σε
εργάσιµη ηλικία (άνω των15 ετών), είναι ικανό και επιθυµεί να
συµµετέχει στην παραγωγική διαδικασία.
Μη Οικονοµικά Ενεργός Πληθυσµός: συµπεριλαµβάνονται τα
άτοµα που δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυµούν να
εργάζονται(π.χ. Συνταξιούχοι, ΑΜΕΑ, µητέρα που προτιµά τη
φροντίδα των ανήλικων παιδιών της κ.λπ.).
6
6

Προσδιορισμός του εργατικού δυναμικού
Εργατικό δυναµικό (L)=
αριθµός απασχολουµένων (E)+αριθµός ανέργων(U)
Ποσοστό συµµετοχής στο εργατικό δυναµικό =

(εργατικό δυναµικό/πληθυσµός ενηλίκων) x 100
7
7

Διάρθρωση του εργατικού δυναμικού
Το εργατικό δυναµικό απασχολείται στους τρεις βασικούς τοµείς
της οικονοµίας:
1. Πρωτογενή ( γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία κλπ )
2. Δευτερογενή ( βιομηχανία, βιοτεχνία, κατασκευές κλπ )
3. Τριτογενή ( εμπόριο, δημόσιες – ιδιωτικές υπηρεσίες,
τράπεζες κλπ )
8
8

Κατηγορίες εργατικού δυναμικού
Επίµέρους κατηγορίες του εργατικού δυναµικού:
1. Μισθωτοί (απασχολούµενοι µε σχέση εξαρτηµένης εργασίας)
2. Εργοδότες (απασχολούν µισθωτούς)
3. Ελεύθεροι επαγγελματίες ( έμποροι, γιατροί, δικηγόροι κ.λπ.,
που δεν απασχολούνται µε εξαρτηµένη σχέση εργασίας)
4. Αγρότες
5. Εισοδηµατίες
9
9

Απασχόληση
Απασχόληση: το µέρος του εργατικού δυναµικού, το οποίο είναι σε
εργάσιµη ηλικία και σε µια δεδοµένη στιγµή συµµετέχει ενεργά στην
παραγωγική διαδικασία.
Προσδιορίζεται ως εξής:
Αριθµός απασχολουµένων (E)= εργατικό δυναµικό (L)-αριθµός
ανέργων (U)
10
1

Μορφές Απασχόλησης
Πλήρη απασχόληση: εργασία σύµφωνα µε το νόµιµο εργάσιµο
εβδοµαδιαίο χρόνο.
Μερική απασχόληση: εργασία που παρέχεται

για αριθµό ωρών ή ηµερών µικρότερο του
Κανονικού εργάσιµου εβδοµαδιαίου χρόνου
11
1

Μορφές Απασχόλησης
Ετεροαπασχόληση: απασχόληση σε διαφορετικό κλάδο από την
εκπαίδευση που ένας εργαζόμενος απέκτησε
Πολυαπασχόλησης: ένας εργαζόμενος απασχολείται
ταυτόχρονα και σε δεύτερη ή σε περισσότερες εκτός της κύριας
εργασίες.
12
1

Ανεργία
Ανεργία: το µέρος του εργατικού δυναµικού που βρίσκεται σε
εργάσιµη ηλικία, είναι ικανό και επιθυµεί να εργαστεί στους
ισχύοντες µισθούς αλλά δεν βρίσκει απασχόληση.
Προσδιορίζεται ως εξής:
Αριθμός ανέργων ( U ) = εργατικό δυναμικό( L ) – αριθμός

απασχολούμενων ( E )
Ποσοστό ανεργίας = ( αριθμός ανέργων / εργατικό δυναμικό) Χ

100
13
1

Είδη Ανεργίας
Διαρθρωτική ή Δοµική Ανεργία: όταν υπάρχει αναντιστοιχία ανάµεσα
στο είδος της ζήτησης και της προσφοράς εργασίας, δηλαδή σε µια
δεδοµένη χρονική στιγµή, υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας για
ορισµένα επαγγέλµατα, ειδικότητες, φύλο και ηλικία, για τις οποίες
δεν βρίσκονται αντίστοιχα οι κατάλληλοι εργαζόµενοι και αντίθετα.
Βασικά αίτια: η έλλειψη κατάλληλου επαγγελµατικού
προσανατολισµού και ορθολογικού προγραµµατισµού της
εκπαίδευσης και του ανθρώπινου δυναµικού, η έντονη αστικοποίηση
του πληθυσµού και η παραµέληση της περιφερειακής ανάπτυξης κ.λπ.
14
1

Ανεργία Τριβής: οφείλεται στην αδυναµία να συµπέσει ταυτόχρονα
η ζήτηση για ορισµένα επαγγέλµατα ή ειδικότητες µε την
αντίστοιχη προσφορά εργασίας εξαιτίας της έλλειψης πληροφόρησης
ή της γεωγραφικής απόστασης ανάµεσα στους εργοδότες και τους
εργαζόµενους.
Συνήθως είναι µικρής διάρκειας καθώς µε τη σωστή αναζήτηση
εργασίας, οι εργοδότες θα καλύψουν τις κενές θέσεις και οι
εργαζόµενοι θα βρουν εργασία.
15
1

Κυκλική ή Κεϋνσιανή Ανεργία: συνδέεται με τις αυξομειώσεις του
οικονομικού κύκλου παρουσιάζοντας μείωση σε περιόδους
ανάπτυξης της παραγωγικής δραστηριότητας και αύξηση σε
περιόδους ύφεσης.
Η έκταση και η διάρκεια της εξαρτώνται από το βάθος της
οικονομικής ύφεσης.
16
1

Εποχική Ανεργία: συνδέεται με τις εποχιακές διακυμάνσεις
παραγωγικών κλάδων της οικονομίας ( όπως π.χ. ο τουριστικός
κλάδος, ο αγροτικός τομέας, ο οικονομικός κλάδος )
Συνήθως είναι προβλέψιμη και αναμενόμενη.

Μορφές Ανεργίας
Μακροχρόνια ανεργία αναφέρεται στους εργαζόµενους που
βρίσκονται εκτός εργασίας για περισσότερο από 1 έτος.
Ανεργία Νέων: αναφέρεται στον αριθµό και στα ποσοστά των
ανέργων ηλικίας από 15 έως 24 ετών.
Αστική Ανεργία: αναφέρεται στον αριθµό και στα ποσοστά των
ανέργων αποκλειστικά στις αστικές περιοχές.
18
1
Η ενότητα εξετάζει τις ροές στην αγορά
εργασίας, την συνθήκη πλήρους απασχόλησης
του εργατικού δυναμικού με την χρήση της
καμπύλης Beveridge.
5
5

Ροές στην αγορά εργασίας
Ανεργία Κενές θέσεις εργασίας

Παραιτήσεις +
Προσλήψεις -
Νέο εργατικό δυναμικό + Νέες θέσεις εργασίας
Απολύσεις + Συνταξιοδοτήσεις +
6
6

Πλήρης Απασχόληση του Εργατικού Δυναµικού
Κυριολεκτικά: όταν όλοι όσοι επιθυµούν και είναι ικανοί να
εργαστούν πράγµατι εργάζονται σε κάποια θέση εργασίας.
( Ανεργία Τριβής + Διαρθρωτική )
Ουσιαστικά: όταν οι άνεργοι (U) είναι όσοι και οι κενές θέσεις

εργασίας (V)
7
7

Πλήρης Απασχόληση του Εργατικού Δυναµικού:
Συνάρτηση ισορροπίας
Ls= E+U
Ld=E+V
Ls=Ld⇒E+U=E+V⇒U=V
Άρα, η θέση ισορροπίας συνυπάρχει µε ανεργία ίση προς τις κενές θέσεις
(ανεργία τριβής + διαρθρωτική ανεργία)
8
8
Κατάσταση πλήρους απασχόλησης (Καµπύλη BeverIdge)
ΒΒ: δείχνει πως αλλάζει η σχέση U και V καθώς µεταβάλλεται η

οικονοµική κατάσταση
Σηµείο Γ: U=V
Σηµείο Α: U>V (περίοδος οικονοµικής ύφεσης)
Σημείο Δ: : U<V (περίοδος οικονοµικής ανάπτυξης)
9
9
Κατάσταση πλήρους απασχόλησης (Καµπύλη BeverIdge)
Σηµείο Α:
0U’1 ⇒ ανεργία τριβής + διαρθρωτική =V1
U’1U ⇒ κυκλική ανεργία
10
1

Καµπύλη BeverIdge: Συµπεράσµατα
Κάθε οικονοµία έχει τη δική της καµπύλη ανεργίας και κενών θέσεων
εργασίας. Η σχέση µεταξύ ανεργίας και κενών θέσεων εργασίας
εξαρτάται από τη δοµή της οικονοµίας και τη λειτουργία της αγοράς
εργασίας.
Όσο πιο αποτελεσµατική είναι η αγορά εργασίας, τόσο µικρότερος
είναι ο αριθµός των ανέργων όταν βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους
απασχόλησης ( η καμπύλη βρίσκεται περισσότερο προς την αρχή των
αξόνων ).
11
1
Η ενότητα παρουσιάζει την βραχυχρόνια και
μακροχρόνια σχέση του τρίπτυχου ανεργίας,
ονομαστικού μισθού και πληθωρισμού, όπως η
τελευταία εκφράζεται από την καμπύλη Phillips.
Παράλληλα αξιολογούνται τα σημεία της καμπύλης σε
σχέση με τις επιλογές της εφαρμοζόμενης οικονομικής
πολιτικής. Η ενότητα κλείνει με την έννοια του φυσικού
ποσοστού ανεργίας, την παρουσίαση της θεωρίας για
τον μισθό ανταποδοτικότητας, ενώ τέλος γίνεται
αναφορά στις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της
ανεργίας.
5
5

Καµπύλη PhIllIPs
Υπερβάλλουσα προσφορά εργασίας και ανεργίας: μικρή πίεση για
αύξηση των ονομαστικών μισθών και συνεπώς μικρές αυξήσεις του
κόστους εργασίας και των προϊόντων ( μείωση ρυθμού
πληθωρισμού ).
Αύξηση της ζήτησης της εργασίας και μικρό ποσοστό ανεργίας:
αύξηση των ονομαστικών μισθών και κατ επέκταση αύξηση του
κόστους εργασίας και των τιμών των προϊόντων ( αύξηση ρυθμού
πληθωρισμού ).
6
6
Καµπύλη PhIllIPs
ΦΦ: σχέση ανεργίας και µισθών

ΡΡ: σχέση ανεργίας και τιµών
↑%U ⇒ ↓ ονοµαστικών µισθών και ρυθµού
πληθωρισµού και αντίστροφα
Μεταβολή Κ.W/W ΤΕΙΜεταβολή P/P
7
7
Καµπύλη PhIllIPs: Εφαρµοζόµενη Πολιτική
Επιλογή σηµείου Α: αξιολογείται ως σοβαρότερο πρόβληµα ο

πληθωρισµός
Επιλογή σηµείου Β: αξιολογείται ως σοβαρότερο πρόβληµα η ανεργία
Επιλογή σηµείου Γ: συνδυασµός ανεργίας και πληθωρισµού
8
8
Μακροχρόνια Καµπύλη PhIllIPs
↓%U από 6% σε 4% ⇒ ↑P από 0 σε 3% (σηµείο Β) ↑P ⇒ ↓πραγµατικών

W ⇒ διεκδικήσεις εργατικών σωµατείων για ↑W ⇒ ↓Ld ⇒ µετατόπιση
καµπύλης σε Ρ2 ⇒ ↑%U από 4% σε 6% και Ρ 3% (σηµείο Γ)
Νέα προσπάθεια ↓%U από 6% σε 4,5% ⇒ ↑P από 3% σε 5% (σηµείο ) Νέα
µετατόπιση προς νέο σηµείο ισορροπίας Ε (U6%,P5%)
9
9
Καµπύλη PhIllIPs: Συµπεράσµατα

Η αρνητική σχέση ανεργίας και ονοµαστικών µισθών και ρυθµού
πληθωρισµού ισχύει µόνο βραχυχρόνια. Η προσπάθεια µείωσης της
ανεργίας κάτω του φυσικού ποσοστού θα προκαλέσει την αύξηση του
πληθωρισµού. Το ποσοστό ανεργίας µακροχρόνια µπορεί να µειωθεί
κάτω του φυσικού ποσοστού µόνο εάν βελτιωθεί η δοµή
τηςοικονοµίας και η λειτουργία της αγοράς.
10
1
Φυσικό ποσοστό ανεργίας

Ιδανική αγορά εργασίας: οι μισθοί προσαρµόζονται ώστε να
οδηγούν σε πλήρη απασχόληση όλων των εργαζοµένων (προσφορά
εργασίας = ζήτηση εργασίας). Ιδανική κατάσταση δεν υπάρχει, το
ποσοστό ανεργίας ποτέ δεν µηδενίζεται (φυσικό ποσοστό ανεργίας)
διότι:
• χρειάζεται χρόνος για να αναζητήσουν οι εργαζόµενοι τις
δουλειές που είναι πιο κατάλληλες για αυτούς (ανεργία τριβής),
• η ποσότητα της προσφερόµενης εργασίας δεν είναι ίση με τη
ζητούµενη ποσότητα (διαρθρωτική ανεργία).
11
1
Γιατί υπάρχουν πάντα άνεργοι;

ανεργία
διαρθρωτική
τριβής
ανεργία
+
διαδικασία 1. Κατώτατοι μισθοί
αναζήτηση 2. Μισθοί
εργασίας αποδοτικότητας
3. Εργατικά σωματεία
12
1
1. Αναζήτηση εργασίας:
Από τους εργαζόµενους
Αρχίζουν την αναζήτηση έχοντας συγκεκριµένες προσδοκίες για
το είδος εργασίας, τον µισθό κ.λπ. ανάλογα µε τις πληροφορίες
που έχουν για τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά
εργασίας, εάν δεν βρίσκουν την εργασία που προσδοκούν
τότε αναπροσαρµόζουν τις απαιτήσεις τους προς τα κάτω.
Κόστος αναζήτησης : διαφυγόντα εισοδήµατα,
τηλεφωνήµατα, αιτήσεις, επισκέψεις κ.λπ.
13
1
1. Αναζήτηση εργασίας
Από τους εργοδότες
Αρχίζουν τη διαδικασία αναζητώντας τους καλύτερους
εργαζόμενους προσφέροντας τους χαμηλότερους μισθούς. Εάν
δεν βρίσκουν τους κατάλληλους εργαζόμενους τότε
αναπροσαρμόζονται προσφέροντας υψηλότερους μισθούς
απαιτώντας λιγότερα προσόντα κλπ.
14
1
1. Αναζήτηση εργασίας και εργαζοµένων
↑ χρόνου αναζήτησης (Χ) ⇒ α. πτωτική αναπροσαρµογή των W που

ζητούν οι εργαζόµενοι β. αυξητική αναπροσαρµογή των W που
προσφέρουν οι εργοδότες Η χρονική διάρκεια αναζήτησης εξαρτάται
από την ταχύτητα αναπροσαρµογής των αιτήσεων.
15
1
1. Αναζήτηση εργασίας και εργαζοµένων
Η ταχύτητα εύρεσης εργασίας για τουςεργαζόµενους και

κάλυψης των κενών θέσεων για τους εργοδότες και το κόστος
αναζήτησης εξαρτώνται από το είδος του επαγγέλµατος και από
το είδος της επιχείρησης:
• Ένας οικοδόµος θα βρει πιο εύκολα δουλειά πηγαίνοντας
στην πλατεία, στο καφενείο που συχνάζουν οι συνάδελφοι
του παρά µέσω του διαδικτύου
• Ένα σουπερµάρκετ θα βρει πιο εύκολα πωλήτριες µε µια
αγγελία στην είσοδο του καταστήµατος παρά µέσω ενός
γραφείου ευρέσεως εργασίας.
16
1
2. Νοµοθεσία Κατώτατων Μισθών
17
1
3. Θεωρία Μισθών Αποδοτικότητας

Οι επιχειρήσεις µπορεί να προκαλέσουν ανεργία όταν αυξάνουν τους
µισθούς πάνω από το επίπεδο ισορροπίας.
Πληρώνοντας υψηλότερο μισθό:
• προσελκύουν καλύτερους εργαζόµενους
• µειώνουν τη συχνότητα αποχώρησης και αντικατάστασης
εργαζοµένων
• παρακινούν τους εργαζόµενους να διατηρήσουν τη θέση εργασία
τους
• δίνουν στους εργαζόµενους κίνητρο να προσπαθούν όσο
περισσότερο µπορούν.
18
1
4. Εργατικά Σωµατεία
Πολλές φορές όχι µόνο δηµιουργούν ανεργία αλλά και την αυξάνουν:
oπίεση για ↑ W1⇒ ανεργία ΑΒ
oπεραιτέρω πίεση για ↑ W2 ⇒ ανεργία Γ 19
1
Συνέπειες Ανεργίας
Οικονομικές συνέπειες:
• Απώλεια παραγωγικών δυνάμεων,
• Απώλεια εισοδήματος για τον άνεργο και την οικογένειά του,
• Επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, λόγω της
παροχής επιδομάτων ανεργίας
Κοινωνικές συνέπειες: μείωση κοινωνικής θέσης, προβλήματα
αυτοεκτίμησης, άγχος κλπ.
20
2
Μέτρα κατά της Ανεργίας

Επαγγελµατική κατάρτιση και επανεκπαίδευση των
εργαζοµένων, προκειµένου να αποκτήσουν γνώσεις και
ειδικεύσεις, απαραίτητες και χρήσιµες για υπάρχουσες κενές
θέσεις εργασίας (µείωση διαρθρωτικής ανεργίας).
Αύξηση της συνολικής ζήτησης εργασίας (µείωση κυκλικής
ανεργίας):
• µε δηµοσιονοµικά µέτρα (π.χ. αύξηση των κρατικών
δαπανών για δηµόσια έργα κ.λπ.)
• µε νοµισµατικά µέτρα (π.χ. µείωση επιτοκίου και
ενίσχυση επενδύσεων κ.λπ.).
21
2
Μέτρα κατά της Ανεργίας

Διευκόλυνση της αναζήτησης εργασίας (µείωση ανεργίας τριβής):
• από την κυβερνητική πολιτική µε τιςκρατικές υπηρεσίες

απασχόλησης ή γραφείων εργασίας, οι οποίες δίνουν
πληροφορίες για τις κενές θέσεις
• από τις διαφηµίσεις στις εφηµερίδες, τις ιστοσελίδες θέσεων

εργασίας στο διαδίκτυο και την προφορική διάδοση πληροφοριών
για τις κενές θέσεις εργασίας.
22
2
Χαρακτηριστικά Ανέργων
Μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας συνήθως παρατηρείται:
• Στις νέες ηλικίες 15-24 ετών (µικρή εµπειρία,συχνή αλλαγή
επαγγελµάτων µέχρι την εύρεση του εργοδότη και του τόπου
εργασίας που τους ικανοποιεί κ.α.)
• Στους ανειδίκευτους εργάτες ( εύκολη αντικατάσταση, µικρότερη
δυνατότητα απόκτησης νέων γνώσεων και ειδικεύσεων κ.α.)
• Στις γυναίκες (σύνθεση της παραγωγής µε περισσότερες θέσεις
εργασίας για άνδρες, µεγαλύτερη διάρκεια αναζήτησης εργασίας
λόγω του οικογενειακού εισοδήµατος κ.α.
23
2
Ενότητα: Εργατικά Σωματεία
Υποενότητα Α’
Σκοπός της ενότητας είναι να μάθουμε τι είναι τα
εργατικά σωματεία, πως ξεκίνησαν, ποια η δομή τους
και φυσικά ποιος ο τρόπος με τον οποίο επιδρούν στην
αγορά εργασίας.
5
5
Εργατικά Σωματεία
Ορισμός:
Είναι οργανώσεις των εργαζομένων μιας οικονομίας, ενός
κλάδου, ενός επαγγέλματος ή μιας επιχείρησης που έχουν
βασικό σκοπό τη διαφύλαξη και προώθηση των
συμφερόντων των μελών τους.
6
6
Προέλευση:
Η δηµιουργία και ανάπτυξη των Ε.Σ. αποδίδεται κυρίως:
• Στη μετακίνηση του αγροτικού πληθυσµού προς τις
ανεπτυγµένες βιοµηχανικά περιοχές και στη δηµιουργία
πολυάριθµης εργατικής τάξης,
• στο αίσθηµα ανασφάλειας λόγω υπερπροσφοράς εργασίας
και έλλειψης άλλων πηγών εισοδήµατος,
• στη µεγάλη πιθανότητα ανεργίας λόγω οικονοµικών
διακυµάνσεων και της τεχνολογικής εξέλιξης,
• στη µειονεκτική θέση των µισθωτών έναντι των εργοδοτών.
7
7
Σκοποί:
• Αύξηση του εργατικού µισθού.
• Εξασφάλιση συνεχούς απασχόλησης.
• Βελτίωση των συνθηκών εργασίας
• Προστασία των εργαζοµένων από την εργοδοτική
αυθαιρεσία.
• Συµµετοχή στις αποφάσεις της διοίκησης για θέματα
που αφορούν τους εργαζόμενους.
8
8
Αντιφατικότητα των στόχων των Ε.Σ.
DL → W1, W2 ( σημείο Α )
→ μεγιστοποιηση κερδών
επιχείρησης
Αν το Ε.Σ. πετύχει ↑ W2 → ↓ L2
Αν το Ε.Σ. επιδιώξει↑ L3 → ↓ W3
9
9
Αντιφατικότητα των στόχων των Ε.Σ.
Μετατόπιση DL σε D’L (δεξιά) ⇒ εύκολη επιλογή

Ε.Σ. µεταξύ ↑W και ↑L (διάστηµα Α΄Β΄)
Μετατόπιση DL σε D”L (αριστερά)⇒ δύσκολη
επιλογή Ε.Σ. µεταξύ ↓W και ↓L (διάστηµα Α”Γ΄) 10
1
Περιορισµοί της αγοράς και επίτευξη στόχων
Ο πιο ουσιαστικός περιορισµός της αγοράς που
αντιµετωπίζουν τα Ε.Σ. για την ικανοποίηση των στόχων τους
είναι η ελαστικότητα ζήτησης εργασίας.
• Η ικανότητα αύξησης των μισθών είναι μεγαλύτερη στις
επιχειρήσεις με υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης και με
ανελαστικές καμπύλες ζήτησης εργασίας.
• Αντίθετα, αδυνατούν να επιτύχουν αύξηση μισθού στις
επιχειρήσεις με ελαστική ζήτηση εργασίας και χαμηλούς
ρυθμούς ανάπτυξης.
11
1
Συλλογικές Διαπραγματεύσεις:
Είναι η διαδικασία µε την οποία επιδιώκεται:
• Επίλυση των διαφορών µεταξύ εργαζοµένων και εργοδοτών
και
• επίτευξη συµφωνίας που ικανοποιεί και τα δύο µέρη.
Η έκβαση των διαπραγµατεύσεων εξαρτάται σε µεγάλο
βαθµό από τη διαπραγµατευτική ισχύ του Εργατικού
Σωµατείου.
12
1
Ισχύς εργατικών σωματείων
Ορίζεται η ικανότητα του Ε.Σ. να επιφέρει οικονοµική ζηµιά
στον εργοδότη σε περίπτωση διαφωνίας και εξαρτάται:
• από την πυκνότητα του σωµατείου (αριθµός µελών σωµατείου, ενεργός
συµµετοχή κ.λπ.)
• Από την δυσκολία υποκατάστασης της εργασίας των µελών του
σωµατείου (όσο πιο απαραίτητα είναι τα µέλη του σωµατείου για τον
εργοδότη, τόσο πιο µεγάλη είναι η ισχύς του Ε.Σ.).
Διαπραγµατευτική Ισχύς: είναι η ικανότητα του κάθε µέρους να πείσει το
άλλο να αποδεχθεί τα αιτήµατά του.
13
1
Διαπραγματευτική Ισχύς
Ι. Εργατικού Σωματείου =
Κόστος διαφωνίας του εργοδότη /
Κόστος συμφωνίας του εργοδότη
Ι. Εργοδότη =
Κόστος διαφωνίας του Ε.Σ. /
Κόστος συμφωνίας του Ε.Σ.
14
1
Μέθοδοι Διαπραγμάτευσης
1. Πειθώ: αποτελείτο πρώτο στάδιο στη προσπάθεια να
πειστεί ο εργοδότης για την ορθότητα και το δίκαιο των
αιτηµάτων.
2. Απειλή για απεργία: προειδοποίηση για τις διαθέσεις του
Ε.Σ. και η ισχύς της εξαρτάται από το κατά πόσον ο
εργοδότης τη θεωρεί πραγµατοποιήσιµη.
3. Απεργία: η πιο δραστική µέθοδος καθώς συνεπάγεται την
αποχή από την εργασία και τη διακοπή της παραγωγικής
διαδικασίας.
15
1
Άλλες μέθοδοι διαπραγμάτευσης
4. Μείωση της παραγωγικότητας: επιφέρει µείωση της έντασης της
εργασίας και επιβράδυνση της παραγωγής (έχει επιτυχία όταν η
επιχείρηση αντιµετωπίζει ισχυρό ανταγωνισµό στην αγορά
προϊόντος).
5. Καταναλωτικός αποκλεισµός (µποϊκοτάζ): προτροπή του
καταναλωτικού κοινού να µην καταναλώνει συγκεκριµένο αγαθό
της επιχείρησης (έχει επιτυχία στις μεγάλες επιχειρήσεις που
προσφέρουν προϊόντα σε µεγάλες αγορές).
6. Διαµεσολάβηση (κρατική παρέµβαση): όταν τα προηγούµενα
µέτρα δεν έχουν αποτέλεσµα (χρησιµοποιείται κυρίως για την
διέξοδο από καταστάσεις επιζήµιων για την εθνική οικονοµία).
16
1
Η διάρκεια της απεργίας
Όσο αυξάνει η διάρκεια της απεργίας:
• τόσο αυξάνει το ποσό των απολεσθέντων αμοιβών για τα
σωματεία
• τόσο αυξάνει το μέγεθος των απολεσθέντων κερδών για τον
εργοδότη.
Συμφωνία επέρχεται όταν το κόστος διαφωνίας θα υπερβεί το
κόστος διαφωνίας.
1
Η διάρκεια της απεργίας: Διάγραμμα
ΟΜ: ο µισθός αγοράς
ΜΡ: καµπύλη συναίνεσης του εργοδότη
ΣΣ: καµπύλη αντίστασης του Ε.Σ.
Προσδοκώµενη διάρκεια απεργίας ΟΤ1:
• ο εργοδότης δέχεται να πληρώσει W1
(σηµείο P1)
• το Ε.Σ. δέχεται W3 (σηµείο Σ1)
18
1
1
Ενότητα 12: Εργατικά Σωματεία
(Συνέχεια από υποενότητα Β’ )
5
5
Οι επιδράσεις των Ε.Σ. στην αγορά εργασίας:
1. επί των µισθών
Επιχείρηση1: δηµιουργία
Ε.Σ.⇒ ↑µισθού W0W1,
↓απασχόλησης L1L’1⇒πιθανή
πρόσληψη ανέργων από
Επιχείρηση2 (µη ύπαρξη Ε.Σ)⇒
↑απασχόλησης L2L’2⇒
↓µισθού W0W2 (αποτέλεσµα
διάχυσης)
↓µισθού στην επιχείρηση2⇒ απειλή για δηµιουργία Ε.Σ.⇒ πιθανή↑W3

για την αποφυγή σύστασης Ε.Σ. (αποτέλεσµα απειλής)
6
6
2. επί της παραγωγικότητας εργασίας
Αρνητικές Επιδράσεις:
• Μείωση παραγωγικότητας και αύξηση κόστους παραγωγής π.χ. µέσω της
επιβολής του όρου ελάχιστου υποχρεωτικού αριθµού εργαζοµένων για
µια συγκεκριµένη εργασία
• Μείωση µακροχρόνια του συνολικού κεφαλαίου της επιχείρησης και του

ύψους των επενδύσεων ως αποτέλεσµα της µείωσης των κερδών της,
λόγω των υπερβολικών διεκδικήσεων, του κόστος των απεργιών κ.λπ. του
Ε.Σ.
7
7
2. επί της παραγωγικότητας εργασίας
Θετικές Επιδράσεις:
• Πίεση στην διοίκηση της επιχείρησης για καλύτερη οργάνωση, διαχείριση
και εξοικονόµηση των ανθρωπίνων πόρων και για µείωση του κόστους
παραγωγής.
• Η δημιουργία αισθήματος ασφαλείας στους εργαζοµένους και γενικά
βελτίωσης του κλίµατος συνεργασίας µεταξύ των εργαζοµένων και του
εργοδότη.
• Ικανοποίηση των εργαζοµένων µε την εργασία τους και µείωση των
αποχωρήσεων, µέσω της επίτευξης καλύτερων αποδοχών και συνθηκών
εργασίας.
8
8
3. Στην κατανοµή των πόρων
Επιχείρηση1: δηµιουργία Ε.Σ.⇒↑µισθού W0W1, ↓απασχόλησης

L1L’1⇒ ↓προϊόντος L1ABL’1 Επιχείρηση2: πιθανή πρόσληψη
ανέργων⇒↑απασχόλησης L2L’2⇒↑προϊόντος L2AΓL’2
Μεταβολή προϊόντος για την οικονοµία: L1ABL’1-L2AΓL’2⇒µη
άριστη κατανοµή της εργασίας
9
9
4. επί της διανοµής των εισοδηµάτων
Κατανοµή x: συχνότητα για κάθε ύψος W

των εργαζοµένων που δεν ανήκουν σε Ε.Σ.
Κατανοµή y: συχνότητα για κάθε ύψος W
των εργαζοµένων που ανήκουν σε Ε.Σ.
Εµπειρικό Συµπέρασµα: οι W των
συνδικαλισµένων είναι υψηλότεροι και
παρουσιάζουν µικρότερη διασπορά.
10
1
Ενότητα 13: Εργατικά Σωματεία
(Συνέχεια από υποενότητα Γ’ )
5
5
Τα εργατικά σωματεία διακρίνονται σε:
• Πρωτοβάθμιες Συνδικαλιστικές Οργανώσεις
• Δευτεροβάθμιες Συνδικαλιστικές Οργανώσεις
• Τριτοβάθμιες Συνδικαλιστικές Οργανώσεις
6
6
Πρωτοβάθμιες Συνδικαλιστικές Οργανώσεις (
Σωματεία )
Ένωση 20 τουλάχιστον εργαζομένων και έχουν χαρακτήρα:
• Πανελλαδικό: οργανωμένο με βάση το επάγγελμα ή τον
κλάδο και έχουν πανελλήνια εμβέλεια ( π.χ. Σύλλογος
Τεχνικών Υπαλλήλων Ελλάδας κλπ )
• Τοπικό: οργανωμένο με βάση το επάγγελμα ή τον κλάδο
σε μία πόλη ή ένα νομό ( π.χ. σωματείο
εμποροϋπαλλήλων Θεσσαλονίκης κλπ )
7
7
Διακρίσεις Πρωτοβάθμιων Σωματείων
• Επιχειρησιακά: οργανωµένα µε βάση την επιχείρηση ή
εκµετάλλευση όπου εργάζεται ο µισθωτός (π.χ. Σωµατείο
εργαζοµένων ΕΤΕ, ΟΤΕ κ.λπ.).
• Κλαδικά: οργανωµένα µε βάση τον κλάδο οικονοµικής
δραστηριότητας στον οποίο ανήκει η επιχείρηση του
µισθωτού (π.χ. εµπορικά, επισιτιστικά κ.λπ.).
• Ομοιωεπαγγελματικά: οργανωμένα με βάση το επάγγελµα
που ασκεί ο µισθωτός(π.χ. λογιστών, οικοδόµων κ.λπ.).
8
8
Δευτεροβάθμιες Συνδικαλιστικές Οργανώσεις
Ομοσπονδίες: ενώσεις δύο τουλάχιστον σωµατείων του ίδιου ή
συναφών κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας ή επαγγελµάτων
(π.χ. Οµοσπονδία Λογιστών). Εργατικά Κέντρα: ενώσεις δύο
τουλάχιστον σωµατείων µε έδρα µια ορισµένη περιοχή (π.χ.
Εργατικό Κέντρο Πρέβεζας).
9
9
Τριτοβάθμιες Συνδικαλιστικές Οργανώσεις
( Συνομοσπονδίες )
Ενώσεις δύο τουλάχιστον Οµοσπονδιών και Εργατικών Κέντρων.
Ανώτατη, κεντρική και μόνη συνδικαλιστική οργάνωση των
εργατών – υπαλλήλων στην Ελλάδα είναι η Γενική
Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος ( ΓΣΕΕ ).
10
1
Η δοµή των Εργατικών Σωµατείων στην Ελλάδα
11
1

Οικονομική Εργασίας Και Εργασιακές Σχέσεις Καραμάνης Κωνσταντίνος ΤΕΙ Ηπείρου

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οικονομική Εργασίας Και Εργασιακές Σχέσεις Καραμάνης Κωνσταντίνος ΤΕΙ Ηπείρου

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ελληνική Δημοκρατία

Οικονοµική Εργασίας και

Ενότητα 1: Εισαγωγή – Βασικές Έννοιες

Οικονομικό Σύστημα και Αγορά εργασίας

Θεσμικοί παράγοντες στην αγορά εργασίας

Θεωρίες της Οικονομικής Εργασίας και

Οικονοµικής της Εργασίας και Εργασιακές Σχέσεις (2001), Κατσανέβας Θ.

Οικονοµικά της Εργασίας (2013), Boeri T. and van Ours J.

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Κάθε άτοµο επιθυµεί να

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

R=24, I=0⇒το άτοµο ΕΝ εργάζεται

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

↑ W ⇒ υποκατάσταση της σχόλης µε εργασία

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

↑ W ⇒ αύξηση της σχόλης και µείωση τηςπροσφοράς εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

↑ W ⇒ αύξηση της σχόλης και µείωση της προσφοράς εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Σε χαµηλά επίπεδα W το αποτέλεσµα υποκατάστασης επικρατεί του

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Η καµπύλη SL είναι η συνολική καµπύλη προσφοράς, όπως

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

esL=0 ⇒ πλήρως ανελαστική

esL=1 ⇒ µοναδιαία ελαστικότητα

esL >1 ⇒ ελαστική

esL=∞ ⇒ πλήρως ελαστική

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Για µισθό W1:

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσφορά και ζήτηση εργασίας

Προσδιορισμός Μισθού και

Προσδιορισμός Μισθού και

Προσδιορισμός Μισθού και

Προσδιορισμός Μισθού και

Προσδιορισμός Μισθού και Απασχόλησης

Προσδιορισμός Μισθού και Απασχόλησης

Προσδιορισμός Μισθού και Απασχόλησης

W2: L’s<L’d⇒ Έλλειµµα ΑΒ⇒ κίνητρο για διεκδίκηση και

Προσδιορισμός Μισθού και

Προσδιορισμός Μισθού και Απασχόλησης