‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺿﻮﻱ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ،۱۴‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪۱۳۹۰‬‬

‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ‬

‫ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ‪‬‬

‫‪١‬‬
‫‪ ‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﻮﺩ ﻣﺮﻭﻳﺎﻥ ﺣﺴﻴﻨﻲ‬
‫‪٢‬‬
‫‪ ‬ﻣﻬﺪﻱ ﻋﺒﺎﺩﻱ‬

‫ﭼﻜﻴﺪﻩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﻔﻬﻮﻡﺷﻨﺎﺳﻲِ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻭ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﻛـﻮﺩﻙ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻗـﺮﺁﻥ ﻭ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘـﻮﻕ ﻛـﻮﺩﻙ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﺩﻭ ﻧﻈـﺎﻡﻭﺍﺭﺓ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻟﺤـﺎﻅ ﻛﻴﻔـﻲ ﻭ ﻛﻤّـﻲ ﺻـﻮﺭﺕ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻳـﻦ ﺍﻣـﺮ ﻧﻤﺎﻳـﺎﻥ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘـﻮﻕ ﻛـﻮﺩﻙ ﺍﺯ ﻛﺎﺳـﺘﻴﻬﺎ ﻭ‬
‫ﻧﺎﺭﺳﺎﻳﻴﻬﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧـﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨـﺔ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺍﻳـﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﺯ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﻭ ﺟـﺎﻣﻊﺗـﺮ ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﺍﮊﮔﺎﻥ ﻛﻠﻴﺪﻱ‪ :‬ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ‪ ،‬ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ‪.‬‬

‫‪ ‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‪ ۱۳۹۰/۸/۱۵ :‬ـ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮﺵ‪.۱۳۹۰/۱۲/۱۳ :‬‬

‫‪۴۵‬‬ ‫‪ .١‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺿﻮﻱ )‪.(marvian3@yahoo.com‬‬
‫‪ .٢‬ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻱ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺭﺷﺪ ﻋﻠﻮﻡ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺣﺪﻳﺚ )ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﺓ ﻣﺴﺌﻮﻝ( )‪.(mahdi.ebadi65@gmail.com‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﻮﺯﺓ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺯﻳﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴـﺖ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ‬
‫‪۴۶‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺫﻫﻦ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﻳـﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻋﻠـﻮﻡ ﺍﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺟﻠﺐ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻬﻤﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﺓ ﺧـﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﻄـﺮﺡ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺤﺚ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺭﻳﺸﻪﺍﻱ ﻭ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻣـﺴﺎﺋﻞِ ﻋﻠـﻮﻡ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊﹺ ﻫﺪﺍﻳﺘﻲ ﺑﺸﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﺩﻱ ﺭﺍ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺍﮔـﺮ ﺩﺭ ﻣﻴـﺎﻥ ﺩﻳﮕـﺮ‬
‫ﻣﻜﺘﺒﻬﺎ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮﻁ ﺑـﻪ ﻛـﻮﺩﻙ ﻭ ﺑـﻪ ﻭﻳـﮋﻩ ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬
‫ﻛﻮﺩﻙ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﻣﻄﺮﺡ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﻣﻴـﺎﻥ ﻏﻮﻏـﺎﻱ‬
‫ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﻜﺘﺒﻬﺎ ﻛﺪﺍﻡ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺟـﺎﻣﻊﺗـﺮ ﻭ ﺑﺮﺗـﺮ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻛـﺪﺍﻡ ﻳـﻚ ﻋـﻼﻭﻩ ﺑـﺮ‬
‫ﺗﺌﻮﺭﻱﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻬﺎﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺋﺔ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭ ﻭ ﺭﻭﺵ ﻭ ﺁﺳﻴﺐﺷﻨﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﺓ ﻋﻤـﻞ ﺍﻗـﺪﺍﻡ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺪﺍﻡ ﻣﻜﺘﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻧﻈـﺎﻡ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮﻡﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺍﺯ ﺭﻳﺸﻪ »ﺭﺑﻮ« ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎﻱ ﻓﺰﻭﻧـﻲ ﻭ ﻧﻤـﻮ ﺍﺳـﺖ )ﺍﺑـﻦ ﻣﻜـﺮﻡ‪ .(۱۲۶/۵ :۱۴۱۴ ،‬ﺭﺍﻏـﺐ‬
‫ﺍﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ »ﺭّﺑﻴﺖ ﺍﻟﻮﻟﺪ؛ ﻓﺮﺯﻧـﺪ ﺭﺍ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻛـﺮﺩﻡ«‪ ،‬ﺍﺯ ﻭﺍﮊﺓ »ﺭﺑـﻮ«‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺑﻲﺗﺎ‪ .(۳۴۰ ،‬ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻧﻮﻳـﺴﺪ‪ :‬ﺭﺏ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺻـﻞ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎﻱ ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﻭ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﻛﻤـﺎﻝ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺳﺪ )ﻫﻤﺎﻥ‪.(۳۳۸ :‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﺻﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻪ ﻭﺍﮊﺓ »ﺭﺑـﻲﺀ« ﻣﻬﻤـﻮﺯ ﻭ »ﺭﺑـﺐ« ﻭ »ﺭﺑـﻮ« ﺗﻔـﺎﻭﺗﻲ ﻗﺎﺋـﻞ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻭﻱ‪» ،‬ﺭﺑﻲﺀ« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻋﻠﻮ ﻭ ﺑﻠﻨﺪﻱ‪» ،‬ﺭﺑﺐ« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻛـﺸﺎﻧﺪﻥ ﺑـﻪ ﺳـﻮﻱ‬
‫ﻛﻤﺎﻝ ﻭ »ﺭﺑﻮ« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﻲ ﻭ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪﺍﺵ ﺯﻳـﺎﺩﻱ ﻭ‬
‫ﻓﻀﻞ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺼﻄﻔﻮﻱ‪.(۳۴/۴ :۱۳۶۰ ،‬‬
 ‫ﺍﺑﻦ ﻣﻜﺮﻡ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛـﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﻭﺍﮊﺓ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﺭﺍ ﺗﻨﻬـﺎ ﺩﺭ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﺻـﺤﻴﺢ ﻣـﻲﺩﺍﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻭ ﺷـﺄﻥ ﺭﺷـﺪ ﻭ ﻧﻤـﻮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻳـﻚ ﻓﺮﺍﻳﻨـﺪ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﺭﻭ‪ ،‬ﻛـﺎﺭﺑﺮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫‪۴۷‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻭ ِﻛﺸﺖ ﻭ ﺯﺭﺍﻋﺖ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭼﻴﺰﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺭﺷﺪ ﻭ ﻧﻤﻮ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﻣﻲﺷﻤﺎﺭﺩ )ﺍﺑﻦ ﻣﻜﺮﻡ‪.(۱۲۸/۵ :۱۴۱۴ ،‬‬
‫ﭘﺲ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳـﺖ ﺍﺯ ﭘـﺮﻭﺭﺵ ﺩﺍﺩﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺍﺳـﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎﻱ ﺩﺭﻭﻧـﻲﺍﻱ ﺭﺍ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻟﻘﻮّﻩ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺷﻲﺀ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﻠﻴﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻥ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺩﻥ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﻘـﻂ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺟﺎﻧﺪﺍﺭﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﮔﻴﺎﻩ‪ ،‬ﺣﻴـﻮﺍﻥ ﻭ ﺍﻧـﺴﺎﻥ ﺻـﺎﺩﻕ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺍﮔـﺮ ﺍﻳـﻦ ﻛﻠﻤـﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻏﻴﺮ ﺟﺎﻧﺪﺍﺭ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺒﺮﻳﻢ ﻣﺠﺎﺯﹰﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻭ ﭘﻴﺮﻭ ﻓﻄﺮﺕ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺗـﺎﺑﻊ ﻭ ﭘﻴـﺮﻭ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭ ﺳﺮﺷﺖ ﺷﻲﺀ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻚ ﺷﻲﺀ ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﺷﺶ ﻛـﺮﺩ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﺴﺖ ﺑﺮﻭﺯ ﻭ ﻇﻬﻮﺭ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﺍﮔـﺮ ﺍﺳـﺘﻌﺪﺍﺩﻱ ﺩﺭ ﻳـﻚ‬
‫ﺷﻲﺀ ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﺑـﺪﻳﻬﻲ ﺍﺳـﺖ ﺁﻥ ﭼﻴـﺰﻱ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺴﺖ ﻭ ﻭﺟـﻮﺩ ﻧـﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﻤـﻲﺷـﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺩﺍﺩ )ﻣﻄﻬﺮﻱ‪.(۵۵۲/۲۲ :۱۳۸۵ ،‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻓﺮﺩ ﺗﺮﺑﻴﺖﭘـﺬﻳﺮ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠـﺎﺩ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﺩﺭ ﮔﺴﺘﺮﺓ ﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺳﺎﺣﺘﻬﺎﻱ ﺑﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺫﻫﻨﻲ‪ ،‬ﺭﻭﺣـﻲ ﻭ ﺭﻓﺘـﺎﺭﻱ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‪ /...‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫ﺍﻭﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﻭﻱ ﺑﻪ ﻛﻤـﺎﻝ ﻭ ﺷﻜﻮﻓﺎﺳـﺎﺯﻱ‬

‫ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪﮔﻲ ﻭ ﺍﺻﻼﺡ ﺻﻔﺎﺕ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ« )ﺭﺿـﺎﻳﻲ ﺍﺻـﻔﻬﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫‪.(۷۷ :۱۳۸۷‬‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ‬

‫ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻈـﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﻭﻇـﺎﻳﻒ ﻣﺸﺨـﺼﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪﺓ‬
‫ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﻭ ﺩﻭﻟﺘﻬﺎ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻫﻤـﺔ ﺍﻓـﺮﺍﺩ ﺑـﺸﺮ ﺑـﻮﺩﻩ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻱ ﺭﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻲ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻭ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻳـﻚ ﺗﻘـﺴﻴﻢﺑﻨـﺪﻱ ﻛﻠﹼـﻲ‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﻣﺎﺩﻱ ﻭ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻌﻨﻮﻱ‬
‫ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺣﻖ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠــﺎ ﻛ ـﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧــﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﺭﻳ ـﺰﻱ ﺑــﺮﺍﻱ ﺍﻧــﺴﺎﻥ ﻣــﺴﺘﻠﺰﻡ ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﺟــﺎﻣﻊ ﺍﺯ ﺍﺑﻌــﺎﺩ ﻭ‬
‫‪۴۸‬‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻴﻬﺎﻱ ﺍﻭ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺟﺰ ﺑﻪ ﻣﺪﺩ ﻭﺣﻲ ﻣﻴ ّﺴﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﻫﻴﭻﻛـﺲ ﺑـﻪ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﺧﺎﻟﻖ ﺍﻧﺴﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺯﻭﺍﻳﺎﻱ ﻭﺟﻮﺩﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﺭﻭ‬
‫ﻫﻤﺔ ﺻﻮﺭﺕﺑﻨـﺪﻳﻬﺎ ﻭ ﺗـﺪﻭﻳﻨﻬﺎﻱ ﻓـﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﺟﻬـﺎﻥ ﻭﺣـﻲ ﻧـﺎﻗﺺ ﻭ ﻧﺎﺭﺳـﺎ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﻮﺩ‪.‬‬
‫ّ‬
‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  :‬أﻓﻤﻦ ﻠﻖ ﮐﻤﻦ ﻻ ﻠﻖ أﻓﻼ ﺗﺬﺮﮐون‪) ‬ﻧﺤﻞ‪(۱۷ /‬؛ ﭘﺲ‬
‫ﺁﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺁﻓﺮﻳﻨﺪ ﭼﻮﻥ ﻛﺴﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺁﻓﺮﻳﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮﻳﺪ؟‬
‫ّ‬
‫ﺣﻖ أن ُﯾّﺘﺒﻊ أّﻣﻦ ﻻ ّﺪی إﻻ أن ُ َﺪی ﻓﻤﺎ ﻟﮑﻢ ﮐﯿﻒ ﮑﻤﻮن‪) ‬ﻳﻮﻧﺲ‪(۳۵ /‬؛‬ ‫ﱡ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬
‫‪ ‬أﻓﻤﻦ ﺪی إﱃا ﻖ أ‬

‫ﭘﺲ ﺁﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺣﻖ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻛﻨﺪ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻳـﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺭﺍﻩ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ )ﺧـﻮﺩ( ﻫـﺪﺍﻳﺖ ﺷـﻮﺩ؟ ﺷـﻤﺎ ﺭﺍ ﭼـﻪ ﺷـﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﺩﺍﻭﺭﻱ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻣـﻲﺗـﻮﺍﻥ ﺑـﻪ ﺍﻫﻤﻴـﺖ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻭ ﻧﻘـﺶ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺯﻧـﺪﮔﻲ ﺩﻧﻴـﻮﻱ ﻭ‬
‫ﺍﺧــﺮﻭﻱ ﺍﻧــﺴﺎﻥ ﺩﺳــﺖ ﻳﺎﻓــﺖ‪ .‬ﺗﺮﺑﻴ ـﺖ ﺑــﻪ ﻣﻌﻨــﺎﻱ ﭘــﺮﻭﺭﺵ ﺍﻧــﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣــﻞ ﺑــﺮ ﭘﺎﻳــﺔ‬
‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻭﺣﻴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﺮﺗـﺮﻱ ﻛـﻪ‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﺭﺷﺪ ﻭ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻓﺮﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺭﻭﺷـﻬﺎﻱ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻔﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺔ ‪ ۶‬ﺳﻮﺭﺓ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻭ ﻭﻇﻴﻔـﺔ ﺍﻓـﺮﺍﺩ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺩﺭﺳﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺳـﻮﮔﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌـﺪﺩ‬
‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺰﻛﻴﺔ ﻧﻔﺲ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺁﻥ )ﺷﻤﺲ‪۱ /‬ـ ‪ (۹‬ﺑﻪ ُﺑﻌﺪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻑ ﺍﺻﻠﻲ ﺑﻌﺜﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻫﺪ ِ‬
‫ﻒ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺸﺮﻱ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺍﻣﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺪﺍﻥ ﻋﻨﺎﻳﺖ‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﻄﻮﺡ ﻣﺨﺘﻠ ِ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻱ ﻫﺪﻑ ﻗﺮﺁﻥ ﻛﻪ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ‪ ،‬ﺁﻳﻨﺪﺓ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑـﺸﺮﻱ ﺭﺍ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲﺩﻫﻨـﺪ ﻭ ﭼـﻮﻥ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻭ‬
‫ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻛﻮﺩﻛﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺑـﺴﺰﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺁﻳﻨـﺪﺓ ﻓـﺮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗـﻊ ﺁﻳﻨـﺪﺓ ﺍﻭ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺗﻮﺟـﻪ ﺧﺎﺻـﻲ ﻣﺒـﺬﻭﻝ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻛﻮﺩﻛﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
 ‫ﺁﻳﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻣـﺴﺌﻠﺔ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻛﻮﺩﻛـﺎﻥ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﻃـﻮﺭ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۴۹‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺁﻳﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫‪ .۱‬ﻧﻜﺎﺕ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﺕ ﻗﺮﺁﻥ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﻭ ﺟﻨﺴﻲ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺤﻮﺓ‬
‫ﻭﺭﻭﺩ ﻭ ﺧﺮﻭﺝ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﺳـﺘﺮﺍﺣﺘﮕﺎﻩ ﻭﺍﻟـﺪﻳﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻭﺍﻟـﺪﻳﻦ ﺗـﺬﻛﺮ ﻭ‬
‫ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪:‬‬
‫ﺍﻱ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻮﺩﻛﺎﻧﺘﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣـ ّﺪ ﺑﻠـﻮﻍ‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﻪ ﻭﻗﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺍﺟـﺎﺯﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ :‬ﭘـﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﻤـﺎﺯ ﺻـﺒﺢ‪ ،‬ﻭ ﻧﻴﻤـﺮﻭﺯ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻱ )ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ( ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﺁﻭﺭﻳﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﺯ ﻋﺸﺎ؛ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ‬
‫ﻭﻗﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﺍﻣّﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻭﻗـﺖ‪ ،‬ﮔﻨـﺎﻫﻲ ﺑـﺮ ﺷـﻤﺎ ﻭ ﺑـﺮ ﺁﻧـﺎﻥ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ )ﻛﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺫﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﻧﺪ( ﻭ ﺑﺮ ﮔﺮﺩ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﮕﺮﺩﻳﺪ )ﻭ ﺑﺎ ﺻﻔﺎ ﻭ ﺻـﻤﻴﻤﻴﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪ .‬ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺁﻳـﺎﺕ ﺭﺍ ﺑـﺮﺍﻱ ﺷـﻤﺎ ﺑﻴـﺎﻥ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻭ‬
‫ﻦ ﺑﻠﻮﻍ ﺭﺳﻨﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺍﺟـﺎﺯﻩ‬ ‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺍﻧﺎ ﻭ ﺣﻜﻴﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺍﻃﻔﺎﻝ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳ ّ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺍﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‪ /...‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺁﻳﺎﺗﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺷـﻤﺎ ﺑﻴـﺎﻥ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻭ ﺧـﺪﺍ ﺩﺍﻧـﺎ ﻭ ﺣﻜـﻴﻢ ﺍﺳـﺖ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻧـﻮﺭ‪/‬‬
‫‪ ۵۸‬ـ ‪.(۵۹‬‬

‫‪ .۲‬ﻧﻜﺎﺕ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻬﺎ(‬

‫ﺍﻟﻒ( ﺩﺍﺳـﺘﺎﻥ ﺍﺑـﺮﺍﻫﻴﻢ‪ ‬ﻭ ﻧﻜـﺎﺕ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩ ﺑـﺎ ﺍﺳـﻤﺎﻋﻴﻞ‪ ‬ﺑـﻪ ﻣـﺎ‬
‫ﻣﻲﺁﻣﻮﺯﺩ‪ .‬ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‪ ،‬ﻣﺸﻮﺭﺕ ﻭ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﭘـﺬﻳﺮﻱ ﺍﺯ ﻧﻜـﺎﺕ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﺳﻌﻲ ﻭ ﻛﻮﺷﺶ ﺭﺳﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮﻡ! ﻣﻦ ﺩﺭ ﺧـﻮﺍﺏ ﺩﻳـﺪﻡ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺫﺑﺢ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟« ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘـﺪﺭﻡ! ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺩﺳـﺘﻮﺭ ﺩﺍﺭﻱ ﺍﺟـﺮﺍ‬
‫ﻛﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺧﺪﺍ ﻣﺮﺍ ﺍﺯ ﺻﺎﺑﺮﺍﻥ ﺧﻮﺍﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ!« )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﺻﺎﻓﺎﺕ‪۱۰۲ /‬ـ‪.(۱۰۳‬‬

‫ﺏ( ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻟﻘﻤﺎﻥ ﻭ ﻣﻮﻋﻈـﻪﻫـﺎﻳﺶ ﺩﺭ ﻗـﺮﺁﻥ ﻧﻤﻮﻧـﺔ ﺑـﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺒـﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺁﻣﻮﺯﺷـﻬﺎﻱ‬

‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﻳﻚ ﭘﺪﺭ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ .۱‬ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻭ ﺍﻧﺬﺍﺭ‪:‬‬
‫ﭘﺴﺮﻡ! ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺩﺍﻧﺔ ﺧﺮﺩﻟﻲ )ﻛﺎﺭ ﻧﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﺪ( ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺳﻨﮕﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﺩﺭ )ﮔﻮﺷــﻪﺍﻱ ﺍﺯ( ﺁﺳــﻤﺎﻧﻬﺎ ﻭ ﺯﻣــﻴﻦ ﻗــﺮﺍﺭ ﮔﻴــﺮﺩ‪ ،‬ﺧﺪﺍﻭﻧــﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ )ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻣــﺖ ﺑــﺮﺍﻱ‬ ‫‪۵۰‬‬

‫ﺣﺴﺎﺏ( ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﻗﻴﻖ ﻭ ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻟﻘﻤﺎﻥ‪.(۱۶ /‬‬

‫‪ .۲‬ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﺮ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺧﻴﺮ‪:‬‬

‫ﭘﺴﺮﻡ! ﻧﻤﺎﺯ ﺭﺍ ﺑﺮﭘﺎ ﺩﺍﺭ ﻭ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻛﻦ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺼﺎﻳﺒﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺷﻜﻴﺒﺎ ﺑﺎﺵ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ )ﻟﻘﻤﺎﻥ‪.(۱۷ /‬‬

‫‪ .۳‬ﻣﻌﺎﺷﺮﺕ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﻲﺍﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﻭﻱ ﻣﮕﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻣﻐﺮﻭﺭﺍﻧﻪ ﺑﺮ ﺯﻣـﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﻣـﺮﻭ ﻛـﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧـﺪ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﻣﺘﻜﺒّﺮ ﻣﻐﺮﻭﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻟﻘﻤﺎﻥ‪.(۱۸ /‬‬

‫‪ .۴‬ﺁﺩﺍﺏ ﺗﻜﻠﻢ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺭﻓﺘﻦ‪:‬‬

‫ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺭﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺪﺍﻝ ﺭﺍ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻛﻦ ﻭ ﺍﺯ ﺻﺪﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﻜﺎﻩ )ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﻣﺰﻥ( ﻛـﻪ‬
‫ﺯﺷﺖﺗﺮﻳﻦ ﺻﺪﺍﻫﺎ ﺻﺪﺍﻱ ﺍﻻﻏﻬﺎﺳﺖ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻟﻘﻤﺎﻥ‪.(۱۹ /‬‬

‫ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤـﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺟـﻼﺱ ﺑﻴـﺴﺘﻢ ﻧـﻮﺍﻣﺒﺮ ‪ ،۱۹۵۹‬ﺍﻋﻼﻣﻴـﺔ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻭ ﺩﻩ ﻣﺎﺩﻩ ﺑﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺐ ﺭﺳـﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻗـﺴﻤﺘﻲ ﺍﺯ ﻣﻘﺪﻣـﺔ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪» :‬ﺍﻳﻦ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳـﻦ ﻫـﺪﻑ ﻛـﻪ ﺍﻳـﺎﻡ‬
‫ﻛﻮﺩﻙ ﺗﻮﺃﻡ ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻳﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﭘـﻲ ﺧﻮﺍﻫـﺪ‬
‫ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﺵ ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﻮﺩ ﺭﺳﻤﹰﺎ ﺑﻪ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﻋﻤﻮﻡ ﻣـﻲﺭﺳـﺎﻧﺪ‪ .«...‬ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺖ ﺳﻲ ﺳﺎﻝ )ﺳـﺎﻝ ‪ (۱۹۸۹‬ﺟﻬـﺖ ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊ‪» ،‬ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘـﻮﻕ ﻛـﻮﺩﻙ« ﺭﺍ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮﺩ )ﻋﺒﺎﺩﻱ‪.(۱۷۷/۱ :۱۳۷۵ ،‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﹼﻠﻲ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﻭ ‪ ۵۴‬ﻣﺎﺩﻩ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺍﻭﻝ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﺍﺩ ﻳﻚ ﺗﺎ ‪ ۴۲‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﺍﺯ ﻗﺒﻴـﻞ ﻣـﻮﺍﺭﺩ ﺯﻳـﺮ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﻧﻤـﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻮﺩﻙ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩﻣﻨـﺪﻱ ﻳﻜـﺴﺎﻥ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻛﻮﺩﻛـﺎﻥ ﺍﺯ ﺣﻘـﻮﻕ ﻣﻄﺮﻭﺣـﻪ ﺩﺭ‬
 ‫ﻛﻨﻮﺍﻧــﺴﻴﻮﻥ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﺍﺯ ﻛــﻮﺩﻙ ﺑــﻲﺧــﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺧﻮﺍﻧــﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺩﻛــﺎﻥ ﺁﻭﺍﺭﻩ ﻭ‬
‫ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﻧﺎﻗﺺ ﺍﻟﻌﻀﻮ‪.‬‬
‫‪۵۱‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺍﺯ ﻃـﺮﻑ ﺩﻭﻟﺘﻬـﺎﻱ ﻋـﻀﻮ ﺑـﺮﺍﻱ ﻛﻮﺩﻛـﺎﻥ ﺑـﻪ ﺭﺳـﻤﻴﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺣﻖ ﺑﻘﺎ ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺣﻖ ﻧـﺎﻡ ﻭ ﻣﹼﻠﻴـﺖ‪ ،‬ﺣـﻖ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺍﺑـﺮﺍﺯ ﻋﻘﻴـﺪﻩ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻮﺭﺩﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲﺍﺵ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﺣـﻖ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺑﻴـﺎﻥ‪،‬‬
‫ﺣﻖ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻣﺬﻫﺐ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﺕ‪ ،‬ﺣﻖ ﻋـﺪﻡ ﺩﺧﺎﻟـﺖ ﺩﺭ ﺍﻣـﻮﺭ ﺧـﺼﻮﺻﻲ‪،‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻲ ﻭ ﻣﻜﺎﺗﺒﺎﺕ‪ ،‬ﺣﻖ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺣـﻖ ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﺍﺯ ﺑــﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳــﻄﺢ ﺑﻬﺪﺍﺷــﺖ‪ ،‬ﺣــﻖ ﺑﺮﺧــﻮﺭﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﺁﻣــﻮﺯﺵ ﻭ ﭘــﺮﻭﺭﺵ‪ ،‬ﺣــﻖ ﻋــﺪﻡ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﻭ ﺣﺒﺲ ﺍﺑﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺯﻳﺮ ﻫﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻝ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻭ ﺑﺎﺯﻱ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳﻮﻡ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑـﺮ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﻣـﺎﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﻧـﺎﻇﺮ ﺑـﻪ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺍﺟـﺮﺍﻱ‬
‫ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﻮﺍﺩ ‪ ۴۶‬ﻭ ‪ ،۴۷‬ﻧﺤـﻮﺓ ﺍﻟﺤـﺎﻕ ﺑـﻪ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍﻭﻝ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﺎﻳـﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻧﻌﻘﺎﺩ ﻗـﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣـﻀﻮﺭ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎﻥ ﺁﻧـﺎﻥ ﻣﻄـﺮﺡ ﻭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﻗـﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻫـﺪﻩ ﺑـﻪ ﺯﺑﺎﻧﻬـﺎﻱ‬
‫ﺭﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌﺎﻫﺪ ﻭ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﻣﺮﺣﻠـﺔ ﺍﻣـﻀﺎ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‪ /...‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫ﻻ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗـﺎﻡ ﺍﻻﺧﺘﻴـﺎﺭ ﻛـﻪ ﺍﺧﺘﻴـﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻣـﻀﺎﻱ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ )ﻫﻤﺎﻥ‪۱۸۹/۱ :‬ـ ‪۲۱۸‬؛ ﺳﻌﻴﺪﻧﻴﺎ‪۲۰۸ :۱۳۸۵ ،‬ـ‪۲۴۲‬؛ ﻣﻨﺼﻮﺭ‪،‬‬
‫‪۱۶۵ :۱۳۸۲‬ـ ‪.(۱۹۹‬‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۷۲‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﻣﻠﺤـﻖ ﮔﺮﺩﻳـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ‪» :‬ﻣﻔﺎﺩ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﻭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻌﺎﺭﺽ ﺑﺎ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺩﺍﺧﻠﻲ‬
‫ﻭ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻭﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻻﺯﻡ ﺍﻟﺮﻋﺎﻳﻪ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ« )ﻋﺒﺎﺩﻱ‪۱۸۷/۱ :۱۳۷۵ ،‬؛ ﺿﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ‪ ۸۳ :۱۳۷۱ ،‬ـ ‪ ۸۵‬؛ ﺳﻌﻴﺪﻧﻴﺎ‪۲۰۷ :۱۳۸۵ ،‬؛ ﺍﺳـﻌﺪﻱ‪:۱۳۸۷ ،‬‬
‫‪۴۰۹‬؛ ﻣﻨﺼﻮﺭ‪.(۱۶۵ :۱۳۸۲ ،‬‬
‫ﺑﻪ ﻃـﻮﺭ ﻛﻠﹼـﻲ‪ ،‬ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘـﻮﻕ ﻛـﻮﺩﻙ‪ ،‬ﮔـﺎﻣﻲ ﻣﺜﺒـﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﺳـﺘﺎﻱ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﻳﻬﺎﻱ ﻭﻱ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻫﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑـﺮ ﻧﻜـﺎﺕ ﺍﺭﺯﺷـﻤﻨﺪﻱ ﺍﺯ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﹰﺎ ﺗﻌﻠـﻴﻢ ﻭ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻛـﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﻣـﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺭﺍ ﮔﻮﺷﺰﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻫـﺸﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﻌـﻀﻲ ﺩﻳﮕـﺮ ﺑﻬﺪﺍﺷـﺖ ﺭﻭﺍﻧـﻲ‬
‫ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﺿﺮﻭﺭﻱ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۵۲‬‬

‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‬

‫ﺑﺎ ﺩﻗﺖ ﻭ ﺗﺄﻣﻞ ﺩﺭ ﺁﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻣﺸﺎﻫﺪﺓ ﺑﻨﺪﻫﺎﻱ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ‬
‫ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺗﻔﺎﻭﺗﻬﺎﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﻛﹼﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮﺩ‪:‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ‪ :‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻛ ّﻤﻲ‬

‫ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‪ ،‬ﺑﻨﺪﻫﺎﻱ ﺍﻧـﺪﻛﻲ )ﺗﻨﻬـﺎ ﻣـﻮﺍﺩ‪۲۹ :‬؛ ﺍﻫـﺪﺍﻑ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ ﻭ ‪۲۸‬؛ ﺣـﻖ ﺁﻣـﻮﺯﺵ ﻭ‬
‫ﭘﺮﻭﺭﺵ( ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻬﻤﻲ‬
‫ﭼﻮﻥ ﺗﺮﺑﻴﺖ ـﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺣﻘﻮﻕ ﻛـﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﺩـ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺁﺯﺍﺩﻳﻬﺎﻱ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻭﻟـﻲ ﺑـﺎ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﻗـﺮﺁﻥ ﻣـﺸﺎﻫﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻘﻮﻟﺔ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺁﻳﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺍﺯ ﺣﻘـﻮﻕ‬
‫ﻛﻮﺩﻙ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ )ﻟﺒﺎﻑ‪ ۸ :۱۳۸۵ ،‬ـ‪.(۱۰‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ‪ :‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻛﻴﻔﻲ‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺗﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮﺡ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺍﻭﻝ‪ :‬ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ‬

‫ﺍﻟﻒ( ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ‬

‫ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻱ ﺑﺤﺜﻬﺎﻱ ﻗﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠـﻪ ﻛـﻮﺩﻙ‪ ،‬ﻛﺮﺍﻣـﺖ ﺍﻧـﺴﺎﻥ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫َ ﱠ ْ ُْ َ َ َ‬ ‫َْ ُ‬ ‫َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ََْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﮐﺜـﲑ‬ ‫ﻣﻦ ﱠ ﱢ‬
‫اﻟﻄﯿﺒﺎت َوﻓـﻀﻠﻨﺎ‬ ‫ورزﻗﻨﺎ ْ َ‬ ‫وﲪﻠﻨﺎ ْ ﰱ َ ﱢ‬
‫اﻟﱪ َواﻟ ْﺮ َ َ‬ ‫َ َ ْ ﱠْ‬
‫ﺮﮐﻣﻨﺎ َﺑﲎ آدم َ‬ ‫وﻟﻘﺪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﺔ ‪‬‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫ﱠ ْ َ َْ َْ‬
‫ﺧﻠﻘﻨﺎ ﻀﯿﻼ‪) ‬ﺍﺳﺮﺍﺀ‪ (۷۰ /‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‪.(۲۱۵/۱۳ :۱۳۷۴ ،‬‬ ‫ِﳑﻦ‬

‫ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺒﻨﺎ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﺪﻧﻈﺮ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻭﻗﺘﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪﺧﻮﺍﻧﺪﮔﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫َ َ َ ُ ْ ََْ َ َ َْ ُ‬ ‫ﱢ‬ ‫َ َ َُْ ْ َ ُ ُ‬ ‫َ ﱠ َ ﱠْ َ‬
‫ﱂَ ْ ُ‬ ‫ْ َ ْ ُ ََْ َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ُ‬
‫ﻋﻠـﯿﮑ ْﻢ‬ ‫ﻓـﺈﺧﻮاﻧﮑ ْﻢ ﰱ اﻟـﺪﯾﻦ وﻣـﻮاﻟﯿﮑﻢ وﻟـﯿﺲ‬ ‫ﺗﻌﻠﻤﻮا آﺑـﺎء‬ ‫اﷲ ﻓﺈن‬
‫ِ‬ ‫أﻗﺴﻂ ِﻋﻨﺪ‬ ‫ِﻵﺑﺎ ِ ﻢ هﻮ‬ ‫‪ ‬ادﻋﻮ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬
‫ﱠ ََ ﱠ َ ْ ُُ ُ ََُْ َ ﱠ ُ َ ُ ً ﱠ ً‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ِْ ُ‬ ‫َُ ٌ َ‬
‫ﻟﮑـﻦ ﻣـﺎ ﺗﻌﻤـﺪت ﻗﻠـﻮﺑﻢﮑ وﺎﮐن اﷲ ﻏﻔـﻮرا رِﺣـ ‪) ‬ﺍﺣـﺰﺍﺏ‪(۵ /‬؛ ﺁﻧﻬـﺎ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﻧـﺎﻡ‬ ‫َ‬
‫و‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫أﺧﻄـﺄﰎ‬ ‫ﺟﻨﺎح ِﻓ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
 ‫ﭘﺪﺭﺍﻧــﺸﺎﻥ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴــﺪ ﻛــﻪ ﺍﻳــﻦ ﻛــﺎﺭ ﻧــﺰﺩ ﺧــﺪﺍ ﻋﺎﺩﻻﻧــﻪﺗــﺮ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﮔــﺮ ﭘﺪﺭﺍﻧــﺸﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ ﻣﻮﺍﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣّـﺎ ﮔﻨـﺎﻫﻲ ﺑـﺮ ﺷـﻤﺎ ﻧﻴـﺴﺖ ﺩﺭ‬
‫‪۵۳‬‬ ‫ﺧﻄﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺳﺮ ﻣﻲﺯﻧﺪ )ﻭ ﺑﻲﺗﻮﺟّﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﻳﮕـﺮﺍﻥ ﺻـﺪﺍ ﻣـﻲﺯﻧﻴـﺪ(‪،‬‬
‫ﻭﻟﻲ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﻋﻤﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴـﺪ )ﻣـﻮﺭﺩ ﺣـﺴﺎﺏ ﻗـﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺩﺍﺩ( ﻭ ﺧﺪﺍﻭﻧـﺪ‬
‫ﺁﻣﺮﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﺭﺣﻴﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﺁﻳـﻪ‪ ،‬ﻫـﻢ ﺍﺣﺘـﺮﺍﻡ ﻭ ﺣـﻖ ﭘـﺪﺭﺍﻥ ﺍﻳـﺸﺎﻥ ﺣﻔـﻆ ﺷـﺪﻩ ﻭ ﻫـﻢ ﻛﺮﺍﻣـﺖ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻣﻜﺎﺭﻡ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ‪.(۲۰۱/۱۷ :۱۳۷۴ ،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻧﺎﻡ ﻭ ﺗﺒﺎﺭ ﻛﻮﺩﻙ‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﺷﺪﻩ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻭ ﺣﻔﻆ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣـﺮ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰﺍﻳﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛـﻪ ﺍﻧﺪﻳـﺸﺔ ﺗـﺼﻮﻳﺐﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﺁﻥ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﺻﻐﻴﺮ ﻭ ﺑﻲﺩﻓﺎﻉ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻮﺟﻮﺩﻱ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺣﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘـﻪﺍﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬ﺩﺭ‬ ‫ﺣﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮ ّ‬‫ﺗﺮ ّ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺎﺩﻩﻫﺎﻱ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪:‬‬
‫»ﻛﻮﺩﻙ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪﻡ ﺑﻠﻮﻍ ﺟﺴﻤﻲ ﻭ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻭﻳـﮋﺓ ﺣﻘـﻮﻗﻲ‬
‫ﻗﺒﻞ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ« )ﺳﻌﻴﺪﻧﻴﺎ‪.(۲۰۸ :۱۳۸۵ ،‬‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‪ /...‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺎﺩﺓ ‪) ۳۳‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺨﺪﺭ(‪ ،‬ﻣﺎﺩﺓ ‪) ۳۴‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳـﻮﺀ‬
‫‪١‬‬

‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺟﻨﺴﻲ(‪ ٢،‬ﻣﺎﺩﺓ ‪) ۳۵‬ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻧﺴﺎﻥ(‪ ٣،‬ﻣﺎﺩﺓ ‪) ۳۶‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﺍﻧـﻮﺍﻉ‬

‫‪ .١‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺍﺩﺍﺭﻱ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺷـﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻭﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮﺍﺩﻱ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣـﻮﺍﺩ ﺍﻋﺘﻴـﺎﺩﺁﻭﺭ ﻭ‬
‫ﻣﺨﺪﺭ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﻏﻴﺮ ﻣﺠﺎﺯ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻳـﺎ ﺗﻮﺯﻳـﻊ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﻣﻮﺍﺩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺳﻌﻴﺪﻧﻴﺎ‪.(۲۳۰ :۱۳۸۵ ،‬‬
‫‪ .٢‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎﻱ ﻋﻀﻮ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﻇـﻒ ﻣـﻲﺩﺍﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻛـﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺍﺳـﺘﺜﻤﺎﺭ‬
‫ﺳﻜﺴﻲ ﻭ ﺳﻮﺀ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺟﻨﺴﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ‪ ،‬ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳـﻄﺢ ﺩﺍﺧـﻞ‬
‫ﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﺗﺎ‪:‬‬
‫ﺍﻟﻒ( ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﻛﺸﺎﻧﺪﻩ ﻧﺸﻮﻧﺪ؛‬
‫ﺏ( ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﻓﺎﺣﺸﻪﮔﺮﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ؛‬
‫ﺝ( ﺍﺯ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﻮﺭﻧﻮﮔﺮﺍﻓﻲ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﺸﻬﺎﻱ ﺳﻜﺴﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﺸﻮﺩ )ﻫﻤﺎﻥ(‪.‬‬
‫‪ .٣‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎﻱ ﻋﻀﻮ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻣﻮﺟـﻮﺩ ﺩﺍﺧﻠـﻲ ﻭ ﺧـﺎﺭﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘـﻪﺍﻱ ﻭ‬
‫ﻓﺮﺍﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺳﺮﻗﺖ ﻭ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻫﻤﺎﻥ(‪.‬‬
 ‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ(‪ ١،‬ﻣﺎﺩﺓ ‪) ۳۹‬ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺁﺳﻴﺐﺩﻳﺪﻩ(‪.‬‬
‫‪٢‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ‪ ،‬ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻛﺮﺍﻣـﺖ ﻣـﻲﺑﻴﻨـﺪ ﻭ ﻧـﻪ‬
‫‪۵۴‬‬
‫ﺣﻢ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻇﻠﻤﻬﺎﻱ ﺑﻲﺷﻤﺎﺭﻱ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺍﻭ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﺣﻘـﻮﻕ ﺍﻭ ﺭﺍ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺗﺮ ّ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﻛﻮﺩﻙ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧـﺴﺎﻧﻬﺎ ﻗـﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺜﻬﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺏ( ﺩﻳﻦﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻳﻚ ﺁﻳﻴﻦ ﻭ ﻣﻜﺘﺐ‪ ،‬ﺍﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺭﻧـﮓ ﺍﻟﻬـﻲ‬
‫‪٣‬‬

‫ﻙ ﻣﻄـﺮﺡﺷـﺪﻩ ﺩﺭ ﻗـﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺭﻧـﮓ‬ ‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ‪ ٤.‬ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛـﻮﺩ ِ‬
‫ﺍﻟﻬﻲ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﺍﻣﺎ ﻣﺒﻨـﺎﻱ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﺑـﺮ ﺳـﻜﻮﻻﺭﻳﺰﻡ ﻭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴـﺴﻢ ﺍﺳـﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﻟـﺬﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺁﻥ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﺩﺭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ‪:‬‬
‫‪) .۱‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎﻭﺭ( ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻟﻘﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺵ ـ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﻲ ﻛﺮﺩـ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮﻡ! ﭼﻴﺰﻱ ﺭﺍ ﻫﻤﺘﺎﻱ ﺧﺪﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﺪﻩ ﻛﻪ ﺷﺮﻙ‪ ،‬ﻇﻠﻢ ﺑﺰﺭﮔـﻲ ﺍﺳـﺖ« )ﺭ‪.‬ﻙ‪:‬‬
‫ﻟﻘﻤﺎﻥ‪.(۱۳ /‬‬
‫‪) .۲‬ﭘﺴﺮﻡ!( ﺑﺎ ﺑﻲﺍﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﻭﻱ ﻣﮕـﺮﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻭ ﻣﻐﺮﻭﺭﺍﻧـﻪ ﺑـﺮ ﺯﻣـﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﻣـﺮﻭ ﻛـﻪ‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﻣﺘﻜﺒّﺮ ﻣﻐﺮﻭﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻟﻘﻤﺎﻥ‪.(۱۸ /‬‬
‫‪ .۳‬ﺍﻱ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻭ ﺧـﺎﻧﻮﺍﺩﺓ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﺗـﺸﻲ ﻛـﻪ ﻫﻴـﺰﻡ ﺁﻥ‬
‫ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﻳﺪ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﺗﺤﺮﻳﻢ‪.(۶ /‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﺑﻲﺍﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﺩﺭ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‪:‬‬

‫‪ .۱‬ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻛﻮﺩﻙ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻣﺎﺩﮔﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻓـﺮﺩﻱ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺩﺍﺷـﺘﻪ‬

‫‪ .١‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎﻱ ﻋﻀﻮ‪ ،‬ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﻳﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻫﻤﺎﻥ(‪.‬‬
‫‪ .٢‬ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺭﻭﺣﻲ‪ ،‬ﺟﺴﻤﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻮﺩﻛﻲ ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﺯ ﺑﺪﺭﻓﺘﺎﺭﻱ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺍﺳـﺘﺜﻤﺎﺭ ﻳـﺎ‬
‫ﻫﺮ ﻋﻤﻞ ﻏﻴﺮﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎﻱ ﻋﻀﻮ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺭﺍ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﻣـﻲﺩﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯﺳـﺎﺯﻱ‬
‫ﺟﺴﻤﻲ ﻭ ﺭﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻭ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ )ﻫﻤﺎﻥ(‪.‬‬
‫ّ‬
‫‪» .٣‬وﻣﺎ ﺧﻠﻘﺖا ّﻦ واﻹﻧﺲ إﻻ ﻟﯿﻌﺒﺪون‪) ‬ﺫﺍﺭﻳﺎﺕ‪.(۵۶ /‬‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫ّ‬
‫ﲤﻮﺗﻦ إﻻ وأﻧﱲ ﻣﺴﻠﻤﻮن‪) ‬ﺁﻝ ﻋﻤﺮﺍﻥ‪(۱۰۲ /‬؛ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺗﻘﻮﺍ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﻪﺟﺎ‪.‬‬ ‫‪» .٤‬ﯾﺎ أ ﺎ اﻟﺬﯾﻦ آﻣﻨﻮا ا ﻮا اﷲ ﺣﻖ ﺎﺗﻪ وﻻ‬
 ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺔ ﺍﻳﺪﻩﺁﻟﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺸﻮﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺍﻋﻼﻡ ﺷـﺪﻩ ﺧـﺼﻮﺻﹰﺎ ﺻـﻠﺢ‪،‬‬
‫ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ‪ ،‬ﺑﺮﺩﺑﺎﺭﻱ‪ ،‬ﺁﺯﺍﺩﻱ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺩﺭﻱ ﻭ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۵۵‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﻭ ﺩﻳﻨﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻏﻔﻠﺖ ﻗـﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ )ﺳﻌﻴﺪﻧﻴﺎ‪.(۲۰۸ :۱۳۸۵ ،‬‬
‫‪ .۲‬ﻣﺎﺩﺓ ﺳﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﻳﻚ‪:‬‬
‫ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺭﻓﺎﻩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲِ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺩﺍﺩﮔﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻳﺎ ﺍﺭﮔﺎﻧﻬﺎﻱ ﺣﻘـﻮﻗﻲ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬
‫ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺯ ﺍﻫﻢ ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺍﺯ ﻛﻠﻤﺔ »ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﻮﺩﻙ« ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺑﻪ ﺫﻫﻦ ﻣﺘﺒﺎﺩﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﻧﻴﻮﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﺎﻟﻲ ﻛﻮﺩﻙ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑـﺮﺍﻱ ﻣﺜـﺎﻝ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﺎﻟﻲ ﻭ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﻳﺎ ﺍﺧﻼﻗـﻲ ﻛـﻮﺩﻙ ﻣـﺴﺘﻠﺰﻡ ﺍﺩﺍﻣـﺔ ﺯﻧـﺪﮔﻲ ﺩﺭ‬
‫ﻭﻃﻦ ﻭ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﺎﺟـﻞ ﻭﻱ ﺩﺭ ﺗـﺮﻙ ﻭﻃـﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻃﺒـﻖ ﺍﻳـﻦ ﻣـﺎﺩﻩ ﻭ ﻣـﺎﺩﺓ ﺩﻩ‪ ،‬ﺑﻨـﺪ ﺩﻭ‪،‬‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﺎﻟﻲ ﻭﻱ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﻣﺎﺩﺓ ‪ ،۲۷‬ﺑﻨﺪ ﻳﻚ‪:‬‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻃﺮﻑ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺫﻳﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺰﺀ ﺁﻣـﻮﺯﺵ ﻭ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‪ /...‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎﻣـﻞ ﺷﺨـﺼﻴﺖ‪ ،‬ﺍﺳـﺘﻌﺪﺍﺩ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻴﻬـﺎﻱ ﺫﻫﻨـﻲ ﻭ‬

‫ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﻭ‪. ...‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻩ ﻛﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘـﺮﻭﺭﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘـﻨﺞ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﺑﻴـﺎﻥ ﻧﻤـﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻭ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎﻱ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻭ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﻨـﻲ ﻫـﻴﭻ ﺫﻛـﺮﻱ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺎﻥ‬
‫ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ )ﺳﻌﻴﺪﻧﻴﺎ‪۲۳۵ :۱۳۸۵ ،‬ـ‪.(۲۴۱‬‬

‫ﺝ( ﺗﻌﻬﺪﭘﺬﻳﺮﻱ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺍﺧﻼﻕ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺍﺧﻼﻕ ﺩﺭ ﺍﻭ ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﻗـﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺍﻧـﺴﺎﻥ ﻣﺨﺎﻃـﺐ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻜﻠﻴـﻒﻣﺤـﻮﺭ‪ ،‬ﻣـﺴﺌﻮﻝ ﻭ ﭘﺎﺳـﺦﮔـﻮ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻌﻬﺪﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺰ ﻫـﺴﺖ )ﺍﻣﻴﻨـﻲ‪ ۶۳ :۱۳۸۴ ،‬؛ ﻓﺮﻫﺎﺩﻳـﺎﻥ‪:۱۳۷۸ ،‬‬
‫‪۲۱۹‬ـ‪.(۲۲۱‬‬
 ‫ﺁﻳﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺩﺳﺘﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺳﻮﻝ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫ْ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ‬ ‫ﱠ‬ ‫َ‬
‫اﻷﻣﺮ ِْﻣﻨﮑﻢ‪) ‬ﻧﺴﺎﺀ‪.(۵۹ /‬‬
‫ْ‬ ‫ﱠ ُ َ‬
‫اﻟﺮﺳﻮل َوأوﱃ‬ ‫ُ‬ ‫أﻃﯿﻌﻮا ﱠ َ‬
‫اﷲ َ‬ ‫َ َ‬
‫آﻣﻨﻮا ُ‬ ‫ﱡَ‬ ‫‪۵۶‬‬
‫وأﻃﯿﻌﻮا‬ ‫‪ ‬ﯾﺎ أ ﺎ اﻟﺬﯾﻦ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫‪ .۲‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ‪:‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َﱡَ ﱠ‬
‫َ ُ‬
‫ﺎرة‪) ‬ﺗﺤﺮﻳﻢ‪.(۶ /‬‬ ‫َ َ ُ ُ ُْ َ ُ ْ َ ْ ُ ْ ً َ ُ ُ َ ﱠ ُ َ‬
‫‪ ‬ﯾﺎ أ ﺎ اﻟﺬﯾﻦ آﻣﻨﻮا ﻗﻮا أ ﺴﮑﻢ وأهﻠﯿﮑﻢ ﻧﺎرا وﻗﻮدهﺎ اﻟﻨﺎس وا ِ‬

‫‪ .۳‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻭ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ‪:‬‬

‫ْ‬ ‫ُ َ‬
‫َ‬ ‫َُ ُ َ‬
‫ـﻮن اﻟـ ﱠ‬ ‫ْ ُْ َ‬ ‫ََْ َ َ‬ ‫ـﺄﻣﺮون ﺑـ ْ َ ْ ُ‬
‫ـﺎﳌﻌﺮوف َوﯾﻨﮫـ ْـﻮن ﻋــﻦ اﳌﻨﮑ ـﺮ و ﯿﻤـ‬
‫َ ُ ُ َ‬
‫ـﺎء َ ْﺑﻌــﺾ ﯾـ‬
‫أوﻟﯿـ ُ‬ ‫ُ‬
‫ـﺎت َ ْﺑﻌـ ُ ْ‬
‫ـﻀﮫﻢ ْ‬ ‫َ ُْْ ُ َ َ ُْْ‬
‫ﳌﺆﻣﻨــﻮن وا‬
‫ـﺼﻼة‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﳌﺆﻣﻨـ‬
‫ِ‬ ‫‪ ‬وا ِ‬
‫َُُْ َ ﱠ َ‬
‫وﯾﺆ ن اﻟﺰﺎﮐة‪) ‬ﺗﻮﺑﻪ‪.(۷۱ /‬‬
‫ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺑﺮ ﺳﻜﻮﻻﺭﻳﺰﻡ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﻟـﺬﺍ ﺍﻧـﺴﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻝ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻋﺪﻡ ﺗﻌﻬ ِﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺿـﻤﺎﻧﺘﻬﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳـﻲ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻱ ﺁﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬـﺎ ﻭ ﺩﺍﺩﮔﺎﻫﻬـﺎ ﻭ ﻣﺠـﺎﻣﻊ ﺑـﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺗﻤـﺴﻚ‬
‫ﺟﺴﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺿﻤﺎﻧﺘﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﺧﻼﻕ ﺣﻀﻮﺭ ﻛﻢﺭﻧﮕﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑـﺎﺯ‬
‫ﻫﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺿـﻤﺎﻧﺘﻬﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳـﻲ ﻗـﺮﺁﻥ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺿـﻌﻒ ﻭ ﻧﻘـﺼﺎﻥ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺍﻳـﻦ ﺍﻣـﺮ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﻧﻤﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‪» :‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻮﻝ ﭘﺎﻳﻪﺍﻱِ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﺸﺮﻱِ ﻋﻀﻮ ﺁﻥ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺫﺍﺗﻲ ﻭ ﺑﺮﺍﺑـﺮﻱ‬
‫ﺧﺪﺷﻪﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢﮔﺮ ﺁﺯﺍﺩﻱ‪ ،‬ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﺻﻠﺢ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠﺘﻬﺎﻱ‬
‫ﺩﻧﻴــﺎ ﺑــﺮ ﻣﺒﻨــﺎﻱ ﻫﻤــﻴﻦ ﺍﻋﺘﻘــﺎﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻫــﺎﻥ ﺳــﻌﺎﺩﺕ ﻋﻤــﻮﻡ ﺑــﺸﺮﻱ ﺩﺭ ﻗﺎﻟــﺐ ﭘﻴــﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻱ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻫﻤـﺮﺍﻩ ﺁﺯﺍﺩﻳﻬـﺎﻱ ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺍﻋـﻼﻡ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺍﻋﻼﻣﻴﺔ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻭ ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﺑﻬـﺮﻩﻣﻨـﺪﻱِ‬
‫ﺗﻚ ﺗﻚ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺸﺮﻱ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻨﺪﺭﺝ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻴﻬﺎﻱ ﻧﮋﺍﺩﻱ‪ ،‬ﺟﻨـﺴﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﻭ ﻳﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺗﺒﻌـﻴﺾ ﺩﻳﮕـﺮﻱ ﻭ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠـﻞ ﻣﺘﺤـﺪ ﺩﺭ ﺍﻋﻼﻣﻴـﺔ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺣﻘـﻮﻕ ﺑـﺸﺮ ﺑـﻪ ﺭﻋﺎﻳـﺖ ﺣﻘـﻮﻕ ﻭﻳـﮋﺓ‬
‫ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‪ ...‬ﺍﻳـﻦ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﺗـﺼﻮﻳﺐ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ«‬
‫)ﺳﻌﻴﺪﻧﻴﺎ‪.(۲۰۸ ،۱۳۸۵ ،‬‬
‫ﻣﺎﺩﺓ ‪ :۴۳‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﻣﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬـﺎﻱ‬
 ‫ﻋﻀﻮ ﭘﻴﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺩﺓ ‪ :۴۵‬ﺑـﺮﺍﻱ ﭘﻴـﺸﺒﺮﺩ ﻭ ﺍﺟـﺮﺍﻱ ﻗـﺎﻃﻊ ﺍﻳـﻦ ﭘﻴﻤـﺎﻥﻧﺎﻣـﻪ ﻭ ﮔـﺴﺘﺮﺵ ﻫﻤﻜﺎﺭﻳﻬـﺎﻱ‬
‫‪۵۷‬‬
‫ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻛﺎﺭﮔﺎﻩ ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﻛﻮﺩﻛـﺎﻥ ﻭ ﺩﻳﮕـﺮ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎ ﻭ ﺗـﺸﻜﻴﻼﺕ‬
‫ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﻛـﺎﺭﻱ ﺧﻮﺩﺷـﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﺓ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠـﻞ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﭘﻴﻤﺎﻧﻬﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻫﻤﺎﻥ‪۲۳۵ :‬ـ‪.(۲۴۱‬‬

‫ﺩﻭﻡ‪ :‬ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻣﺤﺘﻮﺍﻳﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺑﻨﺪﻫﺎﻱ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﻭ ﻣﺤﻮﺭﻫـﺎﻱ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ ﻗـﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﻔﺎﻭﺗﻬـﺎﻱ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻴﻦ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺍﺑﺘـﺪﺍ ﺍﻳـﻦ ﻣﺤﻮﺭﻫـﺎﻱ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ ﺫﻛـﺮ ﺷـﺪﻩ ﻭ ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺍﺩ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‬

‫ﻼ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺑﻨﺪﻫﺎﻱ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻛ ّﻤﻲ ﺑـﺴﻴﺎﺭ ﺍﻧـﺪﻙ‬ ‫ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻗﺒ ﹰ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺍﻟﻒ( ﻣﺎﺩﺓ ‪) ۲۸‬ﺣﻖ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ(؛‬
‫‪ .۱‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎ ﺣﻖ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻮﺩﻙ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‪ /...‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫‪ .۲‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎﻱ ﻋﻀﻮ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺭﻭﻧـﺪ ﺁﻣـﻮﺯﺵ ﻭ ﭘـﺮﻭﺭﺵ‬

‫ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﺩﺭﺧﻮﺭ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺨﻮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎ ﺍﺯ ﻫﻤﻜﺎﺭﻳﻬﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺷﻲ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻛﺮﺩﻩ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﻫﺪﻑ ﺭﻳﺸﻪﻛﻨﻲ ﺑﻲﺳﻮﺍﺩﻱ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻓﻦ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏ( ﻣﺎﺩﺓ ‪) ۲۹‬ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ(؛‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎﻱ ﻋﻀﻮ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﺷﺨﺼﻴﺖ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻱ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﻭ ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻭ ﺷـﻜﻮﻓﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻳﻬﺎﻱ ﭘﺎﻳﻪﺍﻱِ ﻣﺼ ّﻮﺏ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠـﻞ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻮﺩﻙ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎﻱ ﻣﹼﻠﻲِ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﭘﺪﺭﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
 ‫ﻋﻼﻗﻪ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺯﻧـﺪﮔﻲ ﺩﺭ ﻳـﻚ ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﺁﺯﺍﺩ ﺑـﺮ ﭘﺎﻳـﺔ ﺗﻔـﺎﻫﻢ‪ ،‬ﺻـﻠﺢ‪ ،‬ﺗﺤﻤـﻞ‬
‫‪۵۸‬‬
‫ﺩﮔﺮﺍﻧﺪﻳﺸﺎﻥ‪ ،‬ﺗﺴﺎﻭﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺯﻥ ﻭ ﻣﺮﺩ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﺧﻠﻘﻬﺎ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻬـﺎﻱ ﻗـﻮﻣﻲ ﻳـﺎ ﻣﻠـﻲ ـ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ . ۵‬ﻋﻼﻗﻪ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﺪ )ﻫﻤـﺎﻥ‪،‬‬
‫‪۲۲۶ :۱۳۸۵‬ـ ‪.(۲۲۸‬‬

‫ﻣﺤﻮﺭﻫﺎﻱ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻗﺮﺁﻥ‬

‫ﻗﺮﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺤﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﺻﻠﻲ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻧﻜﺎﺕ ﺩﻗﻴﻖ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫ﻒ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺍﻟﻒ( ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﻭ ﺧﻂ ﻓﻜﺮﻱ ﺻﺤﻴﺢ‪ :‬ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳ ِ‬
‫ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﻭ ﺷﻴﻮﺓ ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺍﻳـﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺧـﻂ ﻓﻜـﺮﻱ‬
‫ﺻــﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻫــﺪﺍﻳﺖ ﻭ ﺭﺍﻫﻨﻤــﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨــﺪ ﻭ ﻳــﺎ ﺍﻳﻨﻜــﻪ ﺣــﺪﺍﻗﻞ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺻـــﺤﻴﺢ ﻭ‬
‫ﻫﺪﺍﻳﺖﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺮﺍﻫﺔ ﻛﻔﺮ ﻭ ﺿﻼﻟﺖ ﺳﻮﻕ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .۱‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﺍﭘﺮﺳﺘﻲ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‪:‬‬
‫ﻭ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﻭ ﻳﻌﻘﻮﺏ )ﺩﺭ ﻭﺍﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎﺕ ﻋﻤﺮ( ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻭﺻﻴﺖ‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫ﻛﺮﺩﻧﺪ )ﻭ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» (:‬ﻓﺮﺯﻧـﺪﺍﻥ ﻣـﻦ! ﺧﺪﺍﻭﻧـﺪ ﺍﻳـﻦ ﺁﻳـﻴﻦ‬
‫ﭘﺎﻙ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﻤﺎ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺁﻳﻴﻦ ﺍﺳـﻼﻡ ]ﺗـﺴﻠﻴﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﻓﺮﻣـﺎﻥ‬
‫ﺧﺪﺍ[ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﺮﻭﻳﺪ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﺑﻘﺮﻩ‪۱۳۲ /‬؛ ﻣﻜﺎﺭﻡ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ‪۴۶۲/۱ :۱۳۷۴ ،‬؛ ﻗﺮﺍﺋﺘﻲ‪.(۲۰۸/۱ :۱۳۸۸ ،‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﮒ ﻳﻌﻘﻮﺏ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑﻮﺩﻳـﺪ؟ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﻨﮕـﺎﻡ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﻦ‪ ،‬ﭼـﻪ ﭼﻴـﺰ ﺭﺍ ﻣـﻲﭘﺮﺳـﺘﻴﺪ؟« ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﺧـﺪﺍﻱ ﺗـﻮ ﻭ‬
‫ﺧﺪﺍﻱ ﭘﺪﺭﺍﻧﺖ‪ ،‬ﺍﺑـﺮﺍﻫﻴﻢ ﻭ ﺍﺳـﻤﺎﻋﻴﻞ ﻭ ﺍﺳـﺤﺎﻕ‪ ،‬ﺧﺪﺍﻭﻧـﺪ ﻳﻜﺘـﺎ ﺭﺍ‪ ،‬ﻭ ﻣـﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﺍﻭ‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﺴﺘﻴﻢ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﺑﻘﺮﻩ‪.(۱۳۳ /‬‬

‫ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺩﻋﺎﻫﺎﻱ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﻧﮕﺮﺍﻧـﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﺩﻳـﻦ ﻭ ﺍﺳـﻼ ﹺﻡ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ‪ ،‬ﻣﺎ ﺭﺍ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﻣﺎ‪ ،‬ﺍﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧـﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﺒﺎﺩﺗﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻩ ﻭ ﺗﻮﺑﺔ ﻣـﺎ ﺭﺍ ﺑﭙـﺬﻳﺮ‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮ ﺗﻮﺑﻪﭘﺬﻳﺮ ﻭ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﺑﻘﺮﻩ‪.(۱۲۸ /‬‬
 ‫‪ .۲‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﺕ ﺩﻳﻨﻲ )ﺳﻔﺎﺭﺵ ﺑﻪ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺣﺠﺎﺏ(‪:‬‬
‫ﺍﻱ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﺧﺘﺮﺍﻧﺖ ﻭ ﺯﻧﺎﻥ ﻣﺆﻣﻨـﺎﻥ ﺑﮕـﻮ‪» :‬ﺟﻠﺒﺎﺑﻬـﺎ ]ﺭﻭﺳـﺮﻳﻬﺎﻱ ﺑﻠﻨـﺪ[‬
‫‪۵۹‬‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮﻭﺍﻓﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﻮﻧﺪ ﻭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺁﺯﺍﺭ ﻗـﺮﺍﺭ‬
‫ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ )ﻭ ﺍﮔـﺮ ﺗـﺎ ﻛﻨـﻮﻥ ﺧﻄـﺎ ﻭ ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬـﺎ ﺳـﺮ ﺯﺩﻩ ﺗﻮﺑـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ(‬
‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺁﻣﺮﺯﻧﺪﺓ ﺭﺣﻴﻢ ﺍﺳﺖ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﺍﺣﺰﺍﺏ‪.(۵۹ /‬‬

‫ﺏ( ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﭘﺬﻳﺮﻱ‪ :‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻣﺮﻱ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺒﺮ ﻭ ﺣﻮﺻـﻠﻪ‬

‫ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻛﻮﺩﻛﻲ‪ ،‬ﻭﺍﻟـﺪﻳﻦ ﻣﻮ ﹼﻇﻔﻨـﺪ ﺭﺍﻩ ﻭ ﺭﺳـﻢ ﻭ ﺷـﻴﻮﺓ ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺤﺮﺍﻧﻲ ﻳﺎ ﻭﻓﻮﺭ ﻧﻌﻤﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧـﺪﺍﻥ ﺑﻴﺎﻣﻮﺯﻧـﺪ‪ .‬ﺍﻳـﻦ ﺍﻣـﺮ‬
‫ﻣﻬﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺜﻬﺎﻱ ﻧﻈﺮﻱ ﻭ ﻧـﺼﻴﺤﺘﻬﺎﻱ ﺑـﺪﻭﻥ ﻋﻤـﻞ‪ ،‬ﻛـﺎﺭﺁﻳﻲ ﻧـﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺭﻭﺯﻣ ّﺮﻩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺯﻧـﺪﮔﻲ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺍﻳـﺸﺎﻥ ﻧـﺸﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﭘﺬﻳﺮﻱ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺟﻬﺘﻲ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺩﻗﻴﻖ ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻓﺮﺯﻧـﺪﺍﻥ‬
‫ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺻـﺤﻴﺢ ﺁﻧﻬـﺎ ﺭﺍ ﻓـﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﻧـﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﺍﻣـﺮ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻲﺁﻭﺭﻳﻢ‪ :‬ﺩﺭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻮﺳﻲ‪ ‬ﻣﺎﺩﺭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑـﻪ ﺩﻟﻴـﻞ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﺍﻣﻨﻴﺘـﻲ‪ ،‬ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‪ /...‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫ﻓﺮﻋﻮﻧﻴﺎﻥ ﻧﺮﻓـﺖ ﺑﻠﻜـﻪ ﺧـﻮﺍﻫﺮ ﻣﻮﺳـﻲ ﺭﺍ ﻓﺮﺳـﺘﺎﺩ ﺗـﺎ ﻫـﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺯﻳـﺮ ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴـﺮﺩ ﻭ ﻫـﻢ‬
‫ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﻛﻔﺎﻟﺖ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺩﺧﺘﺮﺵ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ ﻣـﻲﺩﻫـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﺍﺯ ﻋﻬـﺪﺓ ﺁﻥ ﺑﺮﻣـﻲﺁﻳـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﺎﻥ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣـﺔ ﺩﺍﺳـﺘﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﺑﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺎﺩﺭ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻴﻦ ﻋﻤـﻞ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﺯﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﻗﺒـﺖ ﺑـﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﻋﺎﺩﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺳﺒﺐ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻭ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺩﺷﻤﻦ ﻧﮕﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﻫﺮﺕ )ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲ ﻛﺎﺥ ﻓﺮﻋﻮﻥ( ﺭﺍﻩ ﻣﻲﺭﻓﺖ ﻭ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺁﻳـﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺯﺍﺩ ﺭﺍ ﻛﻔﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ )ﻭ ﺩﺍﻳـﺔ ﺧـﻮﺑﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻭ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ(؟« ﭘﺲ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺎﺩﺭﺕ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﺸﻤﺶ ﺑـﻪ ﺗـﻮ ﺭﻭﺷـﻦ ﺷـﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻧﮕﺮﺩﺩ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻃﻪ‪.(۴۰ /‬‬
‫ﻭ )ﻣﺎﺩﺭ ﻣﻮﺳﻲ( ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺍﻭ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻭﺿﻊ ﺣـﺎﻝ ﺍﻭ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴـﺮﻱ ﻛـﻦ!« ﺍﻭ ﻧﻴـﺰ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ‬
‫ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺭﺍ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ )ﻗﺼﺺ‪.(۱۱ /‬‬
‫ﺝ( ﻧﺎﻡ ﻧﻴﻚ ﻧﻬﺎﺩﻥ‪ :‬ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻧﺎﻡ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣـﻖ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻭ ﺿـﺮﻭﺭﺕ ﻋﺮﻓـﻲ ـ ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻭ ﻫﺮ ﻓﺮﺩ ﻭ ﻗﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺭﻭﺣﻴﺎﺗـﺸﺎﻥ ﻭ‬
‫‪۶۰‬‬
‫ﺳﻮﺍﺑﻖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ـ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻭ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺪﻝ ﺯﺑـﺎﻧﻲ ﻭ ﮔﻔﺘﺎﺭﻳـﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺳـﻤﻬﺎﻱ ﺧﺎﺻـﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﺎﻣﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻧﺎﻡ ﻧﻴﻜـﻮ ﻭ ﺯﻳﺒـﺎ ﺍﺯ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺭﻭﺣﻲ ـ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﺩ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻫﻤﺔ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺨﺼﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺎﻡ ﻧﻴﻜـﻮ ﻭ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫َ‬ ‫ﱠ‬ ‫َ َ‬
‫ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﱢ‬
‫َ َ ﱠ ﱠ َُ ُ َ ُ‬‫َ‬
‫ْ ُ‬
‫ﻗﺒـﻞ َ ًّ‬ ‫ُ‬ ‫ُْ ُ ْ‬
‫ﲰﯿـﺎ‪) ‬ﻣـﺮﻳﻢ‪(۷ /‬؛ ﺍﻱ ﺯﻛﺮﻳـﺎ‪ ،‬ﻣـﺎ ﺗـﻮ ﺭﺍ ﺑـﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ﱂ َﻌﻞ ﻟﻪ ِﻣـﻦ‬ ‫ﻧﺒﺸﺮك ﺑﻐﻼم اﲰﻪ ﲕ‬ ‫‪ ‬ﯾﺎ زﺮﮐﯾﺎ إﻧﺎ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﻱ ﺑﺸﺎﺭﺕ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺶ »ﻳﺤﻴﻲ« ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘـﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻨـﺎﻣﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻭ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺩ( ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎ‪ :‬ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﺮﺯﻧـﺪﺍﻥ ﺗـﻼﺵ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎﻱ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﻧﺪﺓ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺳﻌﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺻﺤﻴﺢ ﻭ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎﺕ ﻗﺮﺁﻥ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﻖ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫‪ .۱‬ﭘﺮﻭﺭﺷﻬﺎﻱ ﺍﺧﻼﻗﻲ‪ :‬ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻟﻘﻤﺎﻥ ﻭ ﻣﻮﻋﻈﻪﻫﺎﻱ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﺣﻜﻤﺘﺶ ﺩﺭ ﻗـﺮﺁﻥ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﺭﺷﻬﺎﻱ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﺁﻳـﺎﺕ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺨـﺶ ﻗـﺮﺁﻥ ﻭ ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬
‫ﺫﻛﺮ ﺷﺪ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‪.(۳۳۰/۱۶ :۱۳۷۴ ،‬‬
‫‪ .۲‬ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ‪ :‬ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻭ ﻣﻨﺰﻝ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ‬
‫ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺷــﻬﺎﻱ ﺧــﻮ ِﺩ ﭘــﺪﺭ ﻭ ﻣــﺎﺩﺭ ﺩﺭ ﻣﺤ ـﻴﻂ ﺧﺎﻧــﻪ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺭﻋﺎﻳ ـﺖ ﺣﻘ ـﻮﻕ ﺩﻳﮕــﺮﺍﻥ‪،‬‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﹰﺎ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﻓﺮﺯﻧـﺪﺍﻥ ﺁﻣـﻮﺯﺵ ﺩﺍﺩﻩ ﺷـﻮﺩ‪.‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﻃﻔﺎﻝ‬
‫ِ‬ ‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺧﻮﺩ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺫﻥ ﻭﺭﻭﺩ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻳﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﻗـﺮﺁﻥ‬
‫ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﻣﻄـﺮﺡ ﺷـﺪ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻣﺪﺭﺳـﻲ‪۳۵۴/۸ :۱۳۷۷ ،‬؛ ﻣﻜـﺎﺭﻡ ﺷـﻴﺮﺍﺯﻱ‪۵۳۹/۱۴ :۱۳۷۴ ،‬؛‬
‫ﻗﺮﺍﺋﺘﻲ‪.(۲۰۹/۸ :۱۳۸۳ ،‬‬
‫‪ .۳‬ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺷﻴﻮﺓ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ )ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ(‪:‬‬
 ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ‬
‫ﺑﲎ َﻻ َ ْ ُ ْ‬ ‫َ َ َ‬
‫ﻗﺎل َﯾﺎ ُ َ ﱠ‬ ‫َ‬ ‫ّ َ ْ ُ َ َ َ َ َ َ ًَْ َ ﱠ ْ َ َ ََْ َ َ ُْ ُْ‬ ‫ﺳﻒ ﻷﺑﯿﻪ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َ َ ُ‬
‫ﺼﺺ‬ ‫ﺳﺎﺟﺪﯾﻦ‪.‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ﱃ‬ ‫رأﯾ‬ ‫واﻟﻘﻤﺮ‬ ‫واﻟﺸﻤﺲ‬ ‫ﮐﻮﮐﺒﺎ‬ ‫ﻋﺸﺮ‬ ‫أﺣﺪ‬ ‫رأﯾﺖ‬ ‫إﱏ‬ ‫ﯾﺄﺑﺖ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫‪ ‬إذ ﻗﺎل‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ﱠ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ْ َ َ َ‬
‫ﻣﺒـﲔ‪) ‬ﻳﻮﺳـﻒ‪ ۴ /‬ـ ‪(۵‬؛ )ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫َ ُ ﱞ ﱡ ٌ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫اﻟﺸﯿﻄﺎن ﻟﻺ ﺴﺎن ﻋـﺪو‬
‫ً ﱠ‬
‫ﻓﯿﮑﯿﺪوا ﻟﻚ ْﮐﯿﺪا إن‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫إﺧﻮﺗﻚ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫رؤﯾﺎك‬

‫‪۶۱‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻭﺭ( ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻪ ﭘﺪﺭﺵ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪﺭﻡ! ﻣﻦ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ ﺩﻳﺪﻡ ﻛﻪ ﻳـﺎﺯﺩﻩ‬
‫ﺳﺘﺎﺭﻩ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻭ ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻡ ﺳﺠﺪﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ«‪ .‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ! ﺧـﻮﺍﺏ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻧﺖ ﺑﺎﺯﮔﻮ ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮ ﻧﻘﺸﺔ )ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ( ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺷـﻴﻄﺎﻥ‪،‬‬
‫ﺩﺷﻤﻦ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‪۱۰۵/۱۱ :۱۳۷۴ ،‬؛ ﻗﺮﺍﺋﺘﻲ‪.(۳۱/۶ :۱۳۸۳ ،‬‬

‫‪ .۴‬ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎﻱ ﺧﺎﺹ‪:‬‬

‫َ ُْ َ َ ْ ُ ُ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ْ ُ ْ ُ ﱢ ََ ُ َ ْ‬
‫‪(۱۱‬؛ ﻭ )ﻣـﺎﺩﺭ ﻣﻮﺳـﻲ( ﺑـﻪ‬ ‫ﻌﺮون‪) ‬ﻗـﺼﺺ‪/‬‬ ‫ﺑـﻪ ﻋـﻦ ُﺟﻨـﺐ و ﻻ ـﺸ‬
‫ِ‬ ‫ﻓﺒـﺼﺮت‬ ‫ﻗـﺼﯿﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﻷﺧﺘـﻪ‬
‫‪ ‬وﻗﺎﻟﺖ ِ ِ ِ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺍﻭ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻭﺿﻊ ﺣﺎﻝ ﺍﻭ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻦ!« ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺭﺍ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫ ( ﻣﺤﺒﺖ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ‪ :‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴـﺮﺩ‬
‫ﻭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦِ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ ﻭ ﺍﺣﺘـﺮﺍﻡ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺗـﺪﺍﻭﻡ ﻭ ﻋﻤـﻖ ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻱ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﻴـﺎﺯ ﺑـﻪ‬
‫ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﺎﻃﻔﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖﺁﻣﻴﺰ ﻭ ﺍﺣﺘـﺮﺍﻡ ﺑـﻪ ﺷﺨـﺼﻴﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑـﻴﻦ ﻓﺮﺯﻧـﺪﺍﻥ ﻭ ﭘـﺪﺭ ﻭ ﻣـﺎﺩﺭ‬
‫ﭘﺮﺭﻧﮓﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‪ /...‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻟﮕﻮﻫـﺎﻱ ﺭﻭﺍﺑـﻂ‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻮﻉ ﻭ ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﻣﺤﺒﺖ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑـﲏ‪ ‬ﻧـﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺤﺒـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﺁﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑـﻪ ‪ ‬ﯾـﺎ ُ َ ﱠ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﻭ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﻛﺮﺩﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻳﮕـﺮﻱ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺤﺒﺖ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺍﺳﺖ )ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻗﺮﺍﺋﺘﻲ‪۲۴۴/۹ :۱۳۸۳ ،‬؛ ‪۴۹/۱۰‬؛ ﻗﺮﺷﻲ‪.(۲۴۹/۸ :۱۳۷۷ ،‬‬
‫ُ‬ ‫َ َْ ُ ْ َ ُ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َ‬
‫ﺑﲎ‪) ‬ﻟﻘﻤﺎﻥ‪.(۱۳ /‬‬ ‫ﯾﻌﻈﻪ َﯾﺎ ُ َ ﱠ‬
‫ُ‬ ‫ـ‪َ‬‬
‫ﻻﻨﺑﻪ وهﻮ ِ‬‫وإذ ﻗﺎل ﻟﻘﻤﺎن ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ َ َ َ ّ َ‬
‫اﻟﺴﻌﯽ ﻗﺎل َﯾﺎ ُ ﱠ‬
‫ﻣﻌﻪ ﱠ ْ‬‫َ َﱠ َََ َ َ ُ‬
‫ﺑﲎ ِإﱏ َأری‪) ‬ﺻﺎﻓﹼﺎﺕ‪.(۱۰۲ /‬‬ ‫ـ ‪ ‬ﻓﻠﻤﺎ ﺑﻠﻎ‬
‫َ ْ َ َ َ َ َ ْ ْ َ ُ ْ َ َ َ ْ ْ َ ْ ُ َْ َ َ َ‬ ‫َ َْ َ ﱠ َ‬
‫ﺑﻌﺪ ﻣﺎ ﺟﺎءك ِﻣﻦ ِاﻟﻌﲅ ﻓﻘﻞ ﺗﻌﺎﻟﻮا ﻧﺪع أﻨﺑﺎءﻧﺎ‪) ‬ﺁﻝ ﻋﻤﺮﺍﻥ‪.(۶۱ /‬‬ ‫ﻓﯿﻪ ِﻣﻦ ِ‬ ‫ـ ‪ ‬ﻓﻤﻦ ﺣﺎﺟﻚ ِ ِ‬
‫ِ‬
‫َ َ َ َ ْ َ ُ َ ََ‬
‫هﺆﻻء ﻨﺑﺎﺗﯽ‪) ‬ﻫﻮﺩ‪.(۷۸ /‬‬ ‫ِ‬ ‫ـ ‪ ‬ﻗﺎل ﯾﺎ ﻗﻮم‬
‫ِ‬

‫ﻭ( ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻭ ﻣﺸﻮﺭﺕ‪ :‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﻬـﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻳﻬﺎ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻭ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻮﺍﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﺪﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﭘـﺮﺗﻼﻃﻢ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬ﺍﺣـﺴﺎﺱ ﺍﺣﺘـﺮﺍﻡ ﻭ‬
‫ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﺷﺨـﺼﻴﺖ ﺭﺷـﺪﻳﺎﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺑـﺮﻭﺯ ﺍﺑﺘﻜـﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﺧﻼﻗﻴﺘﻬـﺎ‪ ،‬ﺭﻭﺍﻥ ﺷـﺪﻥ‬
‫‪۶۲‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ‪ . ...‬ﻗﺮﺁﻥ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﻧـﻮﻉ ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩ ﺑـﺎ ﻓﺮﺯﻧـﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﺧﻮﺍﺳﺘﻦ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﭘـﺴﺮﺵ ﺍﺳـﻤﺎﻋﻴﻞ‪ ‬ﺩﺭﺑـﺎﺭﺓ ﺫﺑـﺢ ﺍﻭ‬
‫ﻛﻪ ﺁﻳﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛـﻮﺩﻙ ﺫﻛـﺮ ﺷـﺪ )ﺻـﺎﻓﺎﺕ‪۱۰۲ /‬ـ‪۱۰۳‬؛‬
‫ﺭ‪.‬ﻙ‪ :‬ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﻳﻲ‪۲۳۰/۱۷ :۱۳۷۴ ،‬؛ ﻋﻼﻣـﻪ ﻓــﻀﻞﺍﷲ‪۲۰۷/۱۹ :۱۴۱۹ ،‬؛ ﻣﺪﺭﺳـﻲ‪۲۵۶/۱۱ :۱۳۷۷ ،‬؛ ﺛﻘﻔــﻲ‬
‫ﺗﻬﺮﺍﻧﻲ‪.(۴۴۱/۴ :۱۳۹۸ ،‬‬

‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻣﺤﻮﺭﻫﺎﻱ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ‬

‫ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻮﺭﻫﺎﻱ ﻳﺎﺩﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻭﺟﻮﻫﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻔﺎﻭﺗﻬﺎﻱ ﻣﺤﺘﻮﺍﻳﻲ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺑﺮﺷﻤﺮﺩ‪:‬‬
‫‪ .۱‬ﻣﻘﻮﻟﺔ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ‪ ،‬ﺩﺭ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﹼﻠﻲ ﻭ ﻣﺒﻬﻢ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﺍﻣـﺎ‬
‫ﻗﺮﺁﻥ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺟﺰﺋﻲ ﻭ ﺩﻗﻴﻖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎﻱ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺑـﺎ ﻣﺒـﺎﻧﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫ﻛﻪ ﺫﻛﺮ ﺷﺪ )ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ‪ ،‬ﺩﻳﻦﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺗﻌﻬﺪﭘﺬﻳﺮﻱ( ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺭﻭﺷﻲ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻤـﻲﺩﻫـﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺮﺁﻥ ﺑـﺎ‬
‫ﺭﻭﺷﻬﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ؛ ﻗﺼﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺜﻴﻞ‪ ،‬ﺧﻄﺎﺏ‪ ،‬ﺍﻣﺮ ﻭ ﻧﻬﻲ ﻭ‪ ...‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻗﻴﻖ ﻭﺍﺭﺩ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﺧﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪﻱ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ :‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻋـﺎﻃﻔﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﺍﺧﻼﻗـﻲ ﻭ‪ ...‬ﺍﺯ‬
‫ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪﻫـﺎﻱ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ ﺻـﺮﻓﹰﺎ ﺣﻘـﻮﻗﻲ ﻭ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺿﻤﺎﻧﺘﻬﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻗﻮﻱ ﻭ ﻣﺤﻜﻤـﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﻗـﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺍﺧـﻼﻕ ﻭ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺷﺨﺺ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺩﻳﻦﻣﺤﻮﺭﻱ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻣﺪﺍﺭﻱ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﺔ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺧﻮﺩ‬
 ‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ . ۶‬ﻧﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯِ ﺣﻴﺎﺕ ﻛﻮﺩﻙ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻛـﻪ‬
‫‪۶۳‬‬
‫ﺖ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ‪،‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪ ﻧﺎﻡﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﺗﺮﺑﻴ ِ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭ ﺟﺰﺋﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۷‬ﺣﻴﺎﺕ ﺍﺧﺮﻭﻱ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ‪ ،‬ﺑـﺮ ﺍﺳـﺎﺱ ﻣﺒـﺎﻧﻲ ﺳـﻜﻮﻻﺭ ﺧـﻮﺩ‬
‫ﻼ ﺑﺪﺍﻥ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺗﻨﻬـﺎ ﺍﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺩﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺍﺻ ﹰ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ . ۸‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻗﺮﺁﻥ ﺩﺭ ُﺑﻌﺪ ﻣﻌﻨـﻮﻱ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺳـﺎﺣﺘﻬﺎﻱ ﻣـﺎﺩﻱ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻣـﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻗﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺗﺰﻛﻴﻪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻣﻘﺪﻡ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺣﻴﻪﻫﺎﻱ ﺑﺎﺍﺭﺯﺷﻲ ﭼـﻮﻥ‪ :‬ﺍﻳﺜـﺎﺭ ﻭ ﻓـﺪﺍﻛﺎﺭﻱ‪ ،‬ﺣﻠـﻢ ﻭ ﺑﺮﺩﺑـﺎﺭﻱ‪ ،‬ﻗﻨﺎﻋـﺖ ﻭ ﺯﻫـﺪ‪،‬‬
‫ﺍﺧﻼﺹ ﻭ‪ ...‬ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎﻱ ﻣـﺎﺩﻱ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﹼﻠﻲ‪ ،‬ﮔـﺬﺭﺍ ﻭ‬
‫ﻧﺎﻗﺺ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‪ /...‬ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻛﻪ ﺩﻭ ﻧﻈﺎﻡﻭﺍﺭﺓ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘـﻮﻕ ﻛـﻮﺩﻙ‪ ،‬ﻣـﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﻭ‬
‫ﻭﺍﻛﺎﻭﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲﺍﻱ ﻛﻪ ﻗـﺮﺁﻥ ﻣﻄـﺮﺡ ﻛـﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺕ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻨﻮﺍﻧـﺴﻴﻮﻥ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻢ ﻭ ﻛﻴﻒ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧـﺖ‪ ،‬ﻧـﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ُﺑﻌﺪ ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ ﻭ ﻣﺤﺘﻮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﻛ ّ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻗﺮﺁﻥ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﭼﻪ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﻗﻴﻘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻛﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫‪ .۱‬ﺍﺑﻦ ﻣﻜﺮﻡ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻟﺴﺎﻥ ﺍﻟﻌﺮﺏ‪ ،‬ﺝ‪ ،۹‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺑﻴﺮﻭﺕ‪ ۱۴۱۴ ،‬ﻕ‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺍﺳﻌﺪﻱ‪ ،‬ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﺁﻥ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺸﺮ‪ ۱۳۸۷ ،‬ﺵ‪.‬‬ ‫‪۶۴‬‬
‫‪ .۳‬ﺍﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ ﻛﺘﺎﺏ‪ ۱۳۸۴ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﺛﻘﻔﻲ ﺗﻬﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺭﻭﺍﻥ ﺟﺎﻭﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺮﻫﺎﻥ‪ ۱۳۹۸ ،‬ﻕ‪.‬‬
‫‪ .۵‬ﺭﺍﻏﺐ ﺍﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﺍﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺍﻟﻤﻔﺮﺩﺍﺕ ﻓﻲ ﻏﺮﻳﺐ ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻴﺮﻭﺕ‪ ،‬ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻤﻌﺮﻓﻪ‪ ،‬ﺑﻲﺗﺎ‪.‬‬
‫‪ .۶‬ﺭﺷﻴﺪﭘﻮﺭ‪ ،‬ﻣﺠﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮﺩﻙ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﺳﻼﻡ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻭ ﻣﺮﺑﻴﺎﻥ‪ ۱۳۷۸ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۷‬ﺭﺿﺎﻳﻲ ﺍﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺳﻮﺭﺓ ﺣﻤﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺔ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ،۳‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ﻭ ﺯﻣـﺴﺘﺎﻥ‬
‫‪ ۱۳۸۷‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۸‬ﺳﻌﻴﺪﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻃﻔﺎﻝ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ ۱۳۸۵ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۹‬ﺿﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺭﺷﺪﻳﻪ‪ ۱۳۷۱ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۱۰‬ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺍﻟﻤﻴﺰﺍﻥ ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮ ﺍﻧﺘـﺸﺎﺭﺍﺕ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﻣﺪﺭﺳـﻴﻦ‬
‫ﺣﻮﺯﺓ ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‪ ۱۳۷۴ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۱۱‬ﻋﺒﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻮﺩﻙ‪ ،‬ﺝ‪ ،۱‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮﻥ‪ ۱۳۷۵ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۱۲‬ﻓﺮﻫﺎﺩﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺭﺿﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ ﻛﺘﺎﺏ‪ ۱۳۷۸ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۱۳‬ﻓﻀﻞﺍﷲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻦ ﻭﺣﻲ ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻴﺮﻭﺕ‪ ،‬ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻤﻼﻙ ﻟﻠﻄﺒﺎﻋﯽ ﻭ ﺍﻟﻨﺸﺮ‪ ۱۴۱۹ ،‬ﻕ‪.‬‬
‫‪ .۱۴‬ﻗﺮﺍﺋﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻮﺭ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺩﺭﺳﻬﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ‪ ۱۳۸۳ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۱۵‬ﻗﺮﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻋﻠﻲﺍﻛﺒﺮ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﺣﺴﻦ ﺍﻟﺤﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺑﻌﺜﺖ‪ ۱۳۷۷ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۱۶‬ﻟﺒﺎﻑ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻕ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺯﻫﺪ‪ ۱۳۸۵ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۱۷‬ﻣﺪﺭﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻫﺪﺍﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﺩ ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺁﺳﺘﺎﻥ ﻗﺪﺱ ﺭﺿﻮﻱ‪ ۱۳۷۷ ،‬ﺵ‪.‬‬

‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ‪ / ۱۳۹۰‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۱۴‬‬

‫‪ .۱۸‬ﻣﺼﻄﻔﻮﻱ‪ ،‬ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﺍﻟﺘﺤﻘﻴﻖ ﻓﻲ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﻧﺸﺮ ﻛﺘﺎﺏ‪ ۱۳۶۰ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۱۹‬ﻣﻄﻬﺮﻱ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺛﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺳﺮﺍﺀ‪ ۱۳۸۵ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۲۰‬ﻣﻜﺎﺭﻡ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻜﺘﺐ ﺍﻻﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ۱۳۷۴ ،‬ﺵ‪.‬‬
‫‪ .۲۱‬ﻣﻨﺼﻮﺭ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﻭﺭﺍﻥ‪ ۱۳۸۲ ،‬ﺵ‪.‬‬