‫زن ‪،‬ﺣﻘﻮق و ﻣﮑﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ او در اﺳﻼم‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺪﯾ ﻖ ‪www.zandiq.com‬‬

‫آدرس اﯾﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ‪http://www.zandiq.com/articles/0000000295.shtml :‬‬
‫آﺧﺮﯾ ﻦ وﯾﺮاﯾﺶ‪ 21-11-2008 :‬اﯾﺠﺎد ﻧﻮﺷﺘﺎر‪ 31-12-2007 :‬ﺗﺎرﯾﺦ ا ﻣﺮوز ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺮورﮔﺮ‪20-01-2011 :‬‬
‫دﺳﺘ ﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه در‪ :‬زﻧﺎن   اﺳﻼم و اﺳﻼم ﺳﺘﯿﺰی   ﻧﮕﺎرﻧﺪه )ﮔﺎن(‪ :‬ﻓﻬﯿﻢ آزاد  ‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‪:‬‬

‫ﻫـﺪ ف ﻧﻮﺷـﺘ ﻪ ﺣﺎ ﺿـﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑ ﻪ ﻋﻤـﻞ ﮐﺮد و ﺟﻨﺎﻳـﺎت ﻧﻴﺮوﻫـﺎ ي اﺳـ ﻼ ﻣﻲ ﭼ ﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺎﻟﺒﺎن و ﭼ ﻪ در ﻫﻴﺌﺖ ﺣﺎﮐﻤﺎن ﮐﻨﻮﻧﻲ ﮐ ﻪ ﻣﻘـﺪرات‬

‫ﺟﺎ ﻣﻌ ﻪ را رﻗﻢ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ )ﭼﻮن ﻣﺮدم ﺑﺎ ﮔﻮﺷﺖ و ﭘﻮﺳﺖ ﺷﺎن اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻫﺎ و اﺣﺰاب را در ﭘﺮاﺗﻴﮏ اﺟﺘﻤﺎ ﻋﻲ و ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﮐﺮده اﻧﺪ(‬

‫ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫـﺪ ﺑ ﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ اﺳﺎﺳـﻲ اﻳﮑ ﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻫﺎ از آﻧﻬﺎ ﻧﺎﺷـﻲ ﻣﻴﺸﻮﻧـﺪ ) اﻳـﺪﺋﻮﻟﻮژ ي اﺳـ ﻼ ﻣﻲ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣﻨﺒ ﻊ اﻟﻬﺎم و رﻫﻨﻤﺎ ي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﻤﺎ ﻣﻲ‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت اﺳ ﻼ ﻣﻲ دوران ﻣﺎ اﺳﺖ( ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬

‫در ﺿـﻤﻦ ﺑ ﻪ آن ﺑﺨﺶ از روﺷـﻨﻔﮑﺮان ﭼﭗ و "د ﻣﻮﮐﺮات" ﮐ ﻪ آﮔﺎﻫﺎﻧ ﻪ و ﻳﺎ ﻧﺎ آﮔﺎﻫﺎﻧ ﻪ ﺗ ﻼ ش دارﻧـﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎ ي " ﻣﺪﺑﺮاﻧ ﻪ " ﺷﺎن از و ﺿـﻌﻴﺖ‬

‫ﺟﺎر ي‪ ،‬ﺧﺎک در ﭼﺸﻢ ﺗﻮده ﻫﺎ ي زﺣﻤﺘﮑﺶ ﭘﺎﺷـﻴﺪه و از اﻓﺸﺎ ي ﮐﺎ ﻣﻞ ﻣﺬﻫﺐ ) در اﻳﻦ ﻣﻮرد اﺳ ﻼم ( در ﮐﻨﺎر ﺑﺎور ﻫﺎ ي ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺧﺮاﻓﻲ‬

‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳﮑﻲ از ﻋﻮا ﻣـﻞ ا ﺻـﻠﻲ ﻧﻴﮕﻮن ﺑﺨﺘﻲ و ﺳـﻴﺎه روز ي ﮐﻨﻮﻧﻲ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه زﻧـﺎن‪ ،‬ﻃﻔﺮه رﻓﺘ ﻪ و ﺑـﺎ ﺗﻔﮑﻴﮏ اﺳـ ﻼم ﺑ ﻪ اﺳـ ﻼم "ﺑﻨﻴﺎد‬

‫ﮔﺮا"‪ " ،‬ﻣﺘﺮﻗﻲ" و"اﺳ ﻼم ﻣﺮد ﻣﻲ" از ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ و ﺑﺎاﻟﻘﻮه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺷﺎﻧ ﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫و ﻳﺎ ﻋﺪه ٌ دﻳﮕﺮ آﻧﻬﺎ ) ﮐ ﻪ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧ ﻪ ﺗﻌﺪاد ﺷﺎن ﻫﻢ ﭼﻨﺪان ﮐﻢ ﻧﻴﺴﺖ( ﺑﺎ درک ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﻲ و ﻗﺪر ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ )ﭼﻴﺰﻳﮑ ﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺪان ﻋﺎدت ﮐﺮده اﻧﺪ و‬

‫ﺑﺨﺸـﻲ از ﺑـﺎور ﻫﺎ ي ﺷﺎن را ﻣﻴﺴﺎزد(‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﺷﺎن را در اﻳﻦ ﻣﻮرد از اﻳﻦ ﺗﺌﻮر ي دﻳﺮ آﺷـﻨﺎ اﺳـﺘﻨﺘﺎج ﻧﻤﻮده اﻧـﺪ ﮐ ﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮد ﺑﺎ ﺗﻮده ﻫﺎ ي در‬

‫اﻓﺘﺎد و ﻫﺮآﻧﭽ ﻪ را ﮐ ﻪ ﺑﺎور ﺗﻮده ﻫﺎﺳﺖ )ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ ارﺗﺠﺎ ﻋﻲ و ﺿـﺪ اﻧﺴﺎﻧﻲ( ﺑﺎﻳـﺪ اﺣﺘﺮام ﮐﺮد‪ ،‬در ﻏﻴﺮ آن ﺗﻮده ﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ رﻧﺠﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﮐ ﻪ‬

‫اﻳﻦ ﻧ ﻪ ﺳـﻠﻴﻘ ﻪ ﻫﺎ ي ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﻫﺎ ي ﻓﮑﺮ ي و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ اﺳـ ﻼم اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺼـﺒﺐ ا ﺻـﻠﻲ ﺳـﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻲ ﺣﻘﻮﻗﻲ و اﺟﺤﺎ ف‪ ،‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺳﺘﻢ‬

‫ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺮ زﻧﺎن‪ ،‬اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ و ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ و اﻓﺸﺎ ﮔﺮ ي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺣﺎﻻـ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ ﺑ ﻪ ا ﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ و ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﮐ ﻪ ﻗﺮآن‪ ،‬ﻣﺤﻤـﺪ و رﻫﺒﺮان اﺳـ ﻼ ﻣﻲ در ﻣﻮرد زن ﭼ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ اﻧـﺪ و آﻧﮕﺎه در اﺧﻴﺮ ﻧﮕﺎﻫﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑ ﻪ‬

‫ﻧﻴﺮو ﻫﺎ ي اﺳـ ﻼ ﻣﻴﺴﺖ ﺣﺎ ﺿـﺮ در ﺻـﺤﻨ ﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﺎت و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺻﺎدر ﺷﺪه از ﺟﺎﻧﺐ آﻧﻬﺎ ﮐ ﻪ ﻣﻠﻬﻢ از ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳ ﻼ ﻣﻲ اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻗﺮآن ﮐ ﻪ ﭼﻬﺎرده ﻗﺮن ﻗﺒﻞ ﺑﺎ ﺗ ﻼ ش ﺑﺮا ي ﺗﻀـﻤﻴﻦ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺷـﻬﺮ ي و ز ﻣﻴﻨﺪاران ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺻﺤﺮا ﻧﺸﻴﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮ ﻋ ﻪ ا ي‬

‫از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪ و ﻣﻨﺒ ﻊ اﻟﻬﺎم رﻫﺒﺮان ﺟﺰﻳﺮة اﻟﻌﺮب ﺟﻬﺖ وﺣﺪت و ﻫﻤﺴﻮﺋﻲ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ا ﻣﺮوز در ﻋﺼﺮ روﺑﻮت و اﻧﻘ ﻼب اﻧﻔﻮر‬

‫ﻣﺎﺗﻴﮏ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮ ﻋ ﻪ از ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ‪ ،‬اﺣﺎدﻳﺚ و ﺷﻴﻮه زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎراﻧﺶ ﻣﺒﻨﺎ ي اداره ا ﻣﻮر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﺰدﻳﮏ ﻗﺮآن‪ ،‬اﺣﺎدﻳﺚ و ﮔﻔﺘ ﻪ ﻫﺎ ي رﻫﺒﺮان اﺳـ ﻼ ﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﮐ ﻪ دﻳـﺪﮔﺎه ﻫﺎ ي ﻓﻮر ﻣﻮﻟ ﻪ ﺷـﺪه در ﻗﺮآن و اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﻌﺘﺒﺮ و‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻠﻤـﺎ ي اﺳـ ﻼ ﻣﻲ ﻗـﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳـﺪ راﺟـ ﻊ ﺑ ﻪ آ ﻣﻮز ش ﺑﺮﺗﺮ ي ﻣﺮد ﺑﺮ زن ﻣﻄـﺎﺑﻘﺖ دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﮐﺴـﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ اد ﻋـﺎ ي‬

‫"ﺑﺮاﺑﺮ ي" زن و ﻣﺮد را در اﺳـ ﻼم دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ اﻳﻦ اد ﻋﺎ را از ﺳﺮ ﺟﻬﻞ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ و دﻳﮕﺮاﻧﻲ ﻫﻢ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﺮﻳ ﻒ واﻗﻌﻴﺖ و واروﻧ ﻪ ﺳﺎز ي آن‪،‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﺎد ي ﺷﺎن اﻳﺠﺎب ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑ ﻪ اﻳﻨﮑﺎر ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫در ادﺑﻴﺎت اﺳـ ﻼ ﻣﻲ ﺣﺪﻳﺚ ﺑ ﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎدر ﮐﺘﺎب ﻫﺎ ﻧﺎ ﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ي ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﭼﺎپ ﺷﺪه و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰار ﺳﺎل‬

‫اﺳﺖ ﮐ ﻪ در ﮐﻨﺎر ﻗﺮآن ﻣﺮﺟ ﻊ و ﺗﮑﻴ ﻪ ﮔﺎه ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺎدﻳﺚ اﻗﺘﺒﺎ س ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟ ﻪ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﺎ روح اﺳـ ﻼم و آ ﻣﻮز ش ﻫﺎ ي‬

‫ﻗﺮآن دارد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه ﺣﺪﻳﺚ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ را ﻧﺪاﺷﺖ از دﺳﺘﺮ س ﺑﺪور ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘ ﻪ ﺷﺪه و رد ﻣﻴﺸﺪ‪.‬‬
‫" ﺑﺮا ي ﺷـﮑﻞ دادن ﺑ ﻪ زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﺬﻫﺒﻲ آد ﻣﻴـﺎن و ﺑﺮا ي رﺳـﻴﺪن ﺑ ﻪ اﻳﻦ ﻣـﺄ ﻣﻮل ﺣـﺪﻳﺚ درﮐﻨـﺎر ﻗﺮآن از اﻫﻤﻴﺖ ﺑـﺎرز ي ﺑﺮ ﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬در‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﺮآن ﻣﻨﻬﺎ ي ﺣـﺪﻳﺚ در ﺑﺴﺎ ﻣﻮارد زﻧﺪﮔﻲ روز ﻣﺮه ﻧﺎﻗ ﺺ و ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ‪ ( 1 ) ".‬ﺟ ﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﺳﻴﻮﻃﻲ ﻳﮑﻲ از ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺮﻳﻦ و‬

‫ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﻣﻔﺴـﺮﻳﻦ اﺳ ﻼ ﻣﻲ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐ ﻪ ﺣﺪﻳﺚ‪ " :‬ﺗﻔﺴـﻴﺮﻳﺴﺖ از ﻗﺮآن و ﺗﻮ ﺿﻴﺢ آن" ) ‪ ( 2‬و ﺑ ﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ً ﻫﻤ ٌ‬
‫ﻪ ﻣﻔﺴـﺮﻳﻦ‬

‫ﺟﻬﺖ ﺗﻮ ﺿﻴﺢ ﻗﺮآن ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ي و در اوﻟﻴﻦ ﻓﺮ ﺻﺖ ﺑ ﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﺗﮑﻴ ﻪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻌﺘﺒﺮ زﻳﺮ آ ﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫" ﻣـﺪت ﮐﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻌـﺪ از وﺣﻲ ) ﻗﺮآن راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﻣﺤﻤـﺪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ( ﻫﺮﮔﺰ ﺑ ﻪ ﻫﻮا ي ﻧﻔﺲ ﺳـﺨﻦ ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺳـﺨﻦ اوﻫﻴﭻ ﻏﻴﺮ وﺣﻲ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪) ".‬‬

‫ﻗﺮآن‪ ،‬ﺳﻮره ﻧﺠﻢ آﻳ ﻪ ﻫـﺎ ي ‪ " (4 – 3‬ﻳﮕﺎﻧ ﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻗﺮآن و ﺣـﺪﻳﺚ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ً در اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐ ﻪ اوﻟﻲ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﺎ ً از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑ ﻪ وﺳـﻴﻠ ﻪ‬

‫ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧ ﺺ ﻫﺎ ي ﻣﺘﻌﺪد اﺑﺮاز و وﺣﻲ ﺷﺪ‪ .‬دو ﻣﻲ ﻳﺎ آﺧﺮ ي ﺑﺪون ﻧ ﺺ و ﮐ ﻼم وﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪( 3 ) " .‬‬

‫" ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣـﺪﻳﺚ در ﮐﻨـﺎر ﻗﺮآن ﻣﺠﻴـﺪ دو ﻣﻴﻦ ﻣﻨﺒ ﻊ ﺷـﺮ ع اﺳـ ﻼ ﻣﻲ در ﻣﻮرد ا ﻣﻮر ﻓﺮد ي و اﺟﺘﻤﺎ ﻋﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﮐ ﻪ اﺣﮑﺎم ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﮐﺮم‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺣﮑﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻫﺮ ﻓﺮد ﻣﺆ ﻣﻨﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ‪".‬‬

‫"ﻫﻴﭻ ﻣﺮد و زن ﻣﺆ ﻣﻦ را در ﮐﺎر ي ﮐ ﻪ ﺧﺪا و رﺳﻮل ﺣﮑﻢ ﮐﻨﻨﺪ اراده و اﺧﺘﻴﺎر ي ﻧﻴﺴﺖ ) ﮐ ﻪ رأ ي ﺧ ﻼﻓﻲ ا ﺿﻬﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪) ".‬ﻗﺮآن ﺳﻮره اﺣﺰاب‬

‫آﻳ ﻪ ‪ ( 4 ) (36‬ﻧﻈﺮ ﺑ ﻪ اﺣﮑﺎم اﺳـ ﻼ ﻣﻲ ﺣـﺪﻳﺚ ﺑ ﻪ ﻋﻨﻮان راه و رو ش ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﺎﻳﺴﺖ دﻗﻴﻘﺎ ً و ﺑﺪون ﺗﺨﻄﻲ ﭘﻴﺮو ي ﺷﻮد‪ " ،‬ﻋﻤﻞ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬

‫اﻧﺪازه ﻳﮏ ﺳـﺮ ﻣﻮ ﺑﺎ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻐﺎﻳﺮت داﺷـﺘ ﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐ ﻪ ﺗﺮک ﺷﻮد" ) ‪ " ( 5‬ﺑ ﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻳﮏ ﻓﺮد ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﻣﻄﻠﻘﺎ ً ﻧﻴﺎز ﻣﻨﺪﺑ ﻪ داﺷﺘﻦ ﻳﮏ ﺟﻠﺪ‬

‫ﻗﺮآن و ﻳﮏ ﺟﻠﺪ ﺣﺪﻳﺚ ﺟﻬﺖ ﻫﺪاﻳﺖ زﻧﺪﮔﻲ ا ش‪،‬اﺳﺖ‪( 6 ) ".‬‬

‫ﺑﺮ ﺗﺮي ﻣﺮد در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪا‬

‫ﻣﺮد و زن در ﭘﻴﺸـﮕﺎه ﺧﺪا و ﻗﺮآن ﺑﻌﻨﻮان اﻧﺴﺎن دارا ي ﺣﻘﻮق ﻳﮏ ﺳﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدان ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ زﻧﺎن ﺑﺮﺗﺮ ي دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ از ﻣﺤﺘﻮا ي آﻳﺎت‬

‫زﻳﺮ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ " :‬و زﻧﺎن را ﻧﻴﺰ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺷﻮﻫﺮان ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﺷﻮﻫﺮان را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺣﻘﻮق ﻣﺸﺮو ع اﺳﺖ ﻟﻴﮑﻦ ﻣﺮدان را ﺑﺮ زﻧﺎن اﻓﺰوﻧﻲ و‬

‫ﺑﺮ ﺗﺮ ي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ) ".‬ﻗﺮآن ﺳﻮره ﺑﻘﺮه آﻳ ﻪ ‪ ( 7 ) ( 228‬و ﻳﺎ‪" :‬اﻟﺮﺟﺎل ﻗﻮا ﻣﻮن ﻋﻠﻲ اﻟﻨﺴﺎ ء ﺑﻤﺎ ﻓﻀﻞ اﻟﻠ ﻪ ﺑﻌﻀﻬﻢ ﻋﻠﻲ ﺑﻌ ﺾ") ﻗﺮآن ﺳﻮره‬

‫اﻟﻨﺴﺎ ء آﻳ ﻪ‪ (34 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﻣﺮدان را ﺑﺮ زﻧﺎن ﺗﺴـﻠﻂ و ﺣﻖ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ".‬اﺑﻦ ﮐـﺜﻴﺮ ﻳﮑﻲ از ﻣﻔﺴـﺮﻳﻦ ﻣﻌﺮو ف در راﺑﻄ ﻪ آﻳ ﻪ ‪ 34‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ " :‬اﻟﺮﺟﺎل اﻓﻀﻞ ﻣﻦ اﻟﻨﺴﺎ ء و اﻟﺮﺟﻞ ﺧﻴﺮ ﻣﻦ اﻟﻤﺮاة‪ " .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﻣﺮدان را ﺑﺮ زﻧﺎن ﺑﺮﺗﺮﻳﺴﺖ و يک ﻣﺮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬

‫ﻳﮏ زن " ) اﺑﻦ ﮐﺜﻴﺮ ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻨﺴﺎ ء ‪( 8 ) ( 34‬‬

‫ﻣﻔﺴـﺮﻳﻦ دﻳﮕﺮ ي ﻣﺎﻧﻨـﺪ راز ي‪ ،‬ﺑﻴﻀـﺎو ي‪ ،‬ز ﻣﺨﺸـﺮ ي و ﻃـﺒﺮ ي در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻫﻤﻨﻈﺮ اﻧـﺪ‪ .‬راز ي در ﺗﻔﺴـﻴﺮآﻳ ﻪ ‪ 11‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ‪:‬‬

‫" ﻗﻮﻟ ﻪ ) ﻟﻠـﺬﮐﺮ ﻣﺜـﻞ اﻻ ﻧﺸـﻴﻴﻦ ( ان اﻟﺮﺟﻞ اﮐﻤﻞ ﺣﺎﻻ ﻣﻦ اﻟﻤﺮاة ﻓﻲ اﻟﺨﻠﻘ ﻪ و ﻓﻲ اﻟﻌﻘﻞ و ﻓﻲ اﻟﻤﻨﺎ ﺻﺐ اﻟﺪﻳﻨﻴـ ﺔ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺻـ ﻼﺣﻴ ﺔ اﻟﻘﻀﺎ ء و‬

‫اﻻ ﻣﺎ ﻣـ ﺔ‪ ،‬و اﻳﻀﺄ ﺷـﻬﺎدة اﻟﻤﺮاة ﻧﺼ ﻒ ﺷـﻬﺎدة اﻟﺮﺟﻞ‪ ،‬و ﻣﻦ ﮐﺎن ﮐﺬﻟﮏ وﺟﺐ أن ﻳﮑﻮن اﻻﻧﻌﺎم ﻋﻠﻴ ﻪ أزﻳﺪ )اﻳﻀﺎ( ان اﻟﻤﺮاة ﻗﻠﻴﻴ ﺔ اﻟﻌﻘﻞ ﮐﺜﻴﺮة‬

‫اﻟﺸـﻬﻮدة ءﻓـﺎذا اﻧﻀﺎ ف اﻟﻴﻬﺎ اﻟﻤﺎل اﻟﮑﺜﻴﺮ ﻋﻈﻢ اﻓﺴﺎد‪ ) ".‬اﻟﺘﻔﺴـﻴﺮ اﻟﮑﺒﻴﺮ ﻟﻠﺮاز ي‪ ،‬اﻟﻨﺴـﺎ ء‪ (11 :‬ﻳﻌﻨﻲ ‪)" :‬ﺳـﻬﻢ ﻣﺮدان دو ﭼﻨﺪ ﺳﻬﻢ زﻧﺎن‬

‫اﺳﺖ( ﻣﺮد در ﺧﻠﻘﺖ و ﻋﻘﻞ و در اﻳﻤﺎن ﮐﺎ ﻣﻞ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑ ﻪ زن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺧﻮر و ﺷﺎﻳﺴـﺘ ﻪ ﻗﻀﺎوت و ا ﻣﺎ ﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬و ﺷﻬﺎدت ﻳﮏ‬

‫ﻣﺮد ﺑﺮاﺑﺮاﺳﺖ ﺑ ﻪ ﺷـﻬﺎدت دو زن‪ .‬ﺑﻨﺄ ﺑﺮا ي ﺷﺨﺼﻲ ﮐ ﻪ اﻳﻦ ﻫﻤ ﻪ ﻣﺴﺆﻟﻴﺖ ﺑﺰرگ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑ ﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ا ﻣﺘﻴﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮ ي داده‬

‫ﺷـﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن زن ﻧﺎﻗ ﺺ اﻟﻌﻘﻞ اﺳﺖ و دارا ي ﻫﻮا ي ﻧﻔﺲ زﻳﺎد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑ ﻪ او ﺛﺮوت زﻳﺎد ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑ ﻪ ﻓﺴﺎد زﻳﺎد ي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ( 9 ) ".‬او‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ‪ " :‬ﻗﻮﻟ ﻪ )اﻟـﺬﮐﺮ ﻣﺜـﻞ ﺣﻔﻆ اﻻﻧﺸـﻴﻴﻦ( ﻟﻤﺎ ﮐﺎن اﻟـﺬﮐﺮ اﻓﻀﻞ ﻣﻦ اﻻﻧﺜﻲ ﻗـﺪم ذﮐﺮه ﻋﻠﻲ ذﮐﺮ اﻻﻧﺜﻲ‪) ".‬اﻟﺘﻔﺴﻴﺮ ﻟﻠﺮاز ي‪،‬‬

‫اﻟﻨﺴﺎ ء‪ (11 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬در ﺳﻮره ‪ 4‬آﻳ ﻪ ‪ ،11‬ﻧﺨﺴﺖ از ﻣﺮد ﻳـﺎد آور ي ﺷـﺪه اﺳﺖ زﻳﺮا ﮐ ﻪ ﻣﺮد ﺑﺮ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺑﺮ زن‪ ( 10 ) ".‬از ﻗﻮل راز ي اﻳﻦ‬

‫ﺑﺮﺗﺮ ي ﻧﺎﺷﻲ ﻣﯽ ﺷﻮد از ﺑﺮﺗﺮ ي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺮد " در ﻋﻘﻞ و ﻗﺪرت و ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﻣﺮد ﻣﻬﺮﻳ ﻪ ﻣﻴﭙﺮدازد و ﻧﻔﻘ ﻪ زﻧﺶ را ﺗﺄ ﻣﻴﻦ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪( 11) ".‬‬

‫ﻳﮑﻲ از اﺳ ﻼ ﻣﻴﺴﺖ ﻫﺎ ي ﻣﺪرن در ﻣﻮرد آﻳ ﻪ ﻓﻮق ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬و ﻟﻘﺪ ﻓﻀﻞ ا ﻟﻠ ﻪ ﺑﻴﻨﻬﻤﺎ ﻧﻴﺴﺎ ءﻻ ﻳﻤﮑﻦ اﻟﺘﺴﻮﻳ ﺔ ﺑ ﻪ )اﻟﻨﺴﺎ ء ‪ (34‬ﻓﺎﻟﺮﺟﻞ‬

‫ﻫﻨـﺎ ﻳﻔﻀـﻞ اﻟﻤﺮاة ﻣﻦ ﺣﻴﺚ ﺗﻔﻮﻗ ﻪ اﻟﻌﻘﻠﻲ و ﻣﻘـﺪرﺗ ﻪ ﻋﻠﻲ اﻻـدارة و اﻻﻧﻔﺎق ﻋﻠﻲ اﻟﻤﺮاة‪) ".‬اﺣﻤﺪ ذﮐﻲ ﺗﻔﺎﺣ ﺔ‪ ،‬اﻟﻤﺮاة و اﻻﺳـ ﻼم‪ ،‬داراﻟﮑﺘﺎب‬

‫اﻟﺒﻨﺎﻧﻲ ﺑﻴﺮوت ‪ 1985‬ص ‪ ( 36‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫"ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻳ ﻪ ‪ 34‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ﺑﺮﺗﺮ ي ﻣﺮد ﺑﺮ زن را ﻗﺎﺋﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺧﻮد ﻣﺎﻧ ﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ي ﻣﺮد و زن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮد ﻣﺎﻓﻮق زن اﺳﺖ زﻳﺮا ﮐ ﻪ‬

‫ﻣﺮد از ﻟﺤﺎظ ﻋﻘﻞ ﺑﺮ ﺗﺮ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺮد ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ رﻫﺒﺮ ي را دارد و اﻳﻦ ﻣﺮد اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻔﻘ ﻪ ا ي او)زن( را ﻣﻴﭙﺮدازد‪( 12 ) ".‬‬

‫ﺣﺴـﻴﻦ ﻋﻤﺎد زاده در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮ ي و ﻓﻀﻴﻠﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬زن ﺑﺘﻨﻬـﺎﻳﻲ ﻳﮏ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑﮑﻤﮏ ﻳﮏ ﻣﺮد ﻳﮏ اﻧﺴﺎن ﻣﻴﺸﻮد‪) ".‬‬

‫زﻧﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳ ﻼم ‪ ،‬ص ‪( 20‬‬

‫زن و ﻧﻮاﻗﺺ او از دﻳﺪﮔﺎه ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳﻼﻣ ﻲ‬

‫زن ﻫﺎ در ﻋ ﻘﻞ و اﻳﻤﺎن ﻧﺎﻗﺺ اﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻧﻘ ﺺ زن در ﻋﻘﻞ و اﻳﻤﺎن در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻌﺘﺒﺮ ي از ﺻـﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي ﮐ ﻪ از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﺎ ي اﺳـ ﻼ ﻣﻲ " ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻌﺪ ازﻗﺮآن ﺑ ﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺮود" )‬

‫‪ ( 13‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮ ﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ آن ﺗﻮﺟ ﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ " :‬ﻳﺎ ﻣﻌﺸﺮ اﻟﻨﺴﺎ ء ‪ ...‬ﻣﺎ راﻳﺖ ﻣﻦ ﻧﺎﻗﺼﺎت ﻋﻘﻞ و دﻳﻦ اذﻫﺐ ﻟﻠﺐ اﻟﺮﺟﺎل اﻟﺤﺎزم ﻣﻦ‬

‫اﺣـﺪاﮐﻦ‪ .‬ﻗﻠﻦ‪ :‬و ﻣﺎ ﻧﻘﺼﺎن دﻳﻨﻨﺎ و ﻋﻘﻠﻨﺎ ﻳﺎ رﺳﻮل اﻟﻠ ﻪ ؟ ﻗﺎل اﻟﻴﺲ ﺷـﻬﺎدة اﻟﻤﺮاة ﻣﺜﻞ ﻧﺼ ﻒ ﺷـﻬﺎدة اﻟﺮﺟﺎل ؟ ﻗﻠﻦ‪ :‬ﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬ﻓـﺬﻟﮏ ﻣﻦ‬

‫ﻧﻘﺼـﺎن ﻋﻘﻠﻬﺎ ‪ ،‬اﻟﻴﺲ اذا ﺣﺎ ﺿﺖ ﻟﻢ ﺗﺼﻞ و ﻟﻢ ﺗﺼﻢ ؟ ﻗﻠﻦ ‪ :‬ﺑﻠﻲ ﻗﺎل ‪ :‬ﻓـﺬﻟﮏ ﻣﻦ ﻧﻘﺼﺎن دﻳﻨﻬﺎ‪ ) ".‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي ﻋﺮﺑﻲ ــ اﻧﺠﻠﻴﺰ ي ﺟﺰ ء ‪1‬‬

‫ﺣﺪﻳﺚ ‪ ( 301‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺑﺎر ي ﺑ ﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از زﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷـﻤﺎ زﻧﺎن ﻧﺎﻗ ﺺ در ﻋﻘﻞ و اﻳﻤﺎن ﻧﺪﻳـﺪه ام‪ .‬ﻳﮏ ﻣﺮد ﻣﺆ ﻣﻦ و آﮔﺎه ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑ ﻪ‬

‫وﺳـﻴﻠ ﻪ ﺷـﻤﺎ ﮔﻤﺮاه ﮔﺮدد‪ .‬ﻳﮑﻲ از زﻧـﺎن ﭘﺮﺳـﻴﺪ‪ :‬ا ي رﺳﻮل ﺧـﺪا ﻧﻘ ﺺ در ﻋﻘﻞ و اﻳﻤﺎن ﻣﺎ ﭼﻴﺴﺖ ؟ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﮕﺮ ﺷـﻬﺎدت دو زن ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫ﺷﻬـﺎدت ﻳـﮏ ﻣﺮد ﻧﻴﺴﺖ ؟ آﻧﻬـﺎ ﺗﮑﺮار ﮐﺮدﻧـﺪ ﮐ ﻪ اﺛﺒﺎت‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻘ ﺺ ﻋﻘﻞ ﺷـﻤﺎ ‪ ...‬آﻳﺎ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺷـﻤﺎ زن ﻫﺎ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴـﺪ در‬

‫دوران ﻗﺎ ﻋﺪﮔﻲ ﻧ ﻪ روزه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﻧ ﻪ ﻋﺒﺎدت ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ ؟ ‪ ...‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻫﻢ دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﻧﻘ ﺺ اﻳﻤﺎن ﺷﻤﺎﺳﺖ ‪( 14 ) "...‬‬

‫ﺻﺤﺖ و ا ﻋﺘﺒـﺎر ﺣـﺪﻳﺚ ﻓﻮق ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ در دو ﻣﺠﻤﻮ ﻋ ﻪ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺣـﺪﻳﺚ )ﺑﺨﺎر ي و ﻣﺴـﻠﻢ( ﻧﻘﻞ ﺷـﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣـﺪﻳﺚ از‬

‫ﺟﻤﻠ ﻪ اﺣﺎدﻳﺜﻲ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻔﺴـﺮﻳﻦ ﻣﺴـﻠﻤﺎن در آن ﻣﺘﻔﻖ اﻟﻘﻮل اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﻣﻌﺘﺒﺮ ي ﭼﻮن ﻏﺰاﻟﻲ‪ ،‬اﺑﻦ اﻟﻌﺮﺑﻲ‪،‬‬

‫راز ي‪ ،‬ﺳـﻴﻮﻃﻲ‪ ،‬ﻗﺮﻃﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻧﻮاو ي و اﺑﻦ ﮐﺜﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣـﺪﻳﺚ ﻓﻮق ﺣﮑﻤﻲ اﺳﺖ اﺑـﺪ ي در ﻣﻮرد زﻧـﺎن و ﻣﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ دوره ﻣﻌﻴﻦ از‬

‫ﻪ اﺣﻮال و ادوار اﻳﻦ ﻗﻀـﺎوت و درک ﻧﺴـﺒﺖ ﺑ ﻪ زن ﺻـﺎدق ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﺗﺎرﻳـﺦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺗﻮ ﺿـﻴﺢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ زن ﺑﻄﻮر ﮐﻠﻲ اﺳﺖ و در ﻫﻤ ٌ‬

‫ز ﻣـﺎﻧﻴﮑ ﻪ زﻧﺎن ﻗﺎدر ﺑ ﻪ ﻋﺒﺎدت و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ادا ي ﻓﺮاﺋ ﺾ دﻳﻨﻲ در ﻣﺎه ر ﻣﻀﺎن‪ ،‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻋﺎدت ﻣﺎﻫﺎﻧ ﻪ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ و ﺗﺎﻫﻨﮕﺎ ﻣﻴﮑ ﻪ ﺷـﻬﺎدت دو زن ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫ﺷﻬـﺎدت ﻳـﮏ ﻣﺮد ارز ش ﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﭘﺎرﺗﺎﻳـﺪ ﺟﻨﺴـﻲ اﺳـ ﻼ ﻣﻲ ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﮐ ﻪ اﻳﻦ ﺣﮑﻢ و اﻳﻦ اﺳـﺘﺪﻻل رﻳﺸ ﻪ در ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎ ي ﻓﮑﺮ ي‬

‫اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ دﻳﻦ زن ﺳﺘﻴﺰ دارد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣﻨﺸﺎ و ﻣﻨﺒ ﻊ اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻳﻨﺪه ا ش ﻗﺮآن‪ ،‬ﺳﻨﺖ و ﮐﺮدار ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳ ﻼم اﺳﺖ‪.‬‬

‫راز ي در ﺗﻔﺴـﻴﺮ آﻳ ﻪ ‪ 21‬ﺳﻮره اﻟﺮوم ﮐ ﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ‪ " :‬و ﻣﻦ اﻳﺎﺗ ﻪ ان ﺧﻠﻖ ﻟﮑﻢ ﻣﻦ اﻧﻔﺴـﮑﻢ ازواﺟﺎ ً ﻟﺘﺴـﮑﻨﻮآ ‪ "...‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬و ﺑـﺎز ﻳﮑﻲ از آﻳﺎت‬

‫ﻟﻄ ﻒ اﻟﻬﻲ آﻧﺴـﺘﮑ ﻪ ﺑﺮا ي ﺷﻤﺎ از ﺟﻨﺲ ﺧﻮدﺗﺎن ﺟﻔﺘﻲ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﺪ ﮐ ﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ او آرا ﻣﺶ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ و ﺑﺎ ﻫﻢ اﻧﺲ ﮔﻴﺮد و ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ رأﻓﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺮﻗﺮار ﻓﺮ ﻣﻮد ‪ "...‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫" ﻗﻮﻟ ﻪ ) ﺧﻠﻖ ﻟﮑﻢ ( دﻟﻴـﻞ ﻋﻠﻲ ان اﻧﺴـﺎ ء ﺧﻠﻖ ﮐﺨﻠﻖ اﻟـﺪواب واﻟﺒﻨﺎت و ﻏﻴﺮ ذﻟﮏ ﻣﻦ اﻟﻤﻨﺎﻓ ﻊ‪ ،‬ﮐﻢ ﻗﺎل ﺗﻌﺎﻟﻲ ) ﺧﻠﻖ ﻟﮑﻢ ﻣﺎ ﻓﻲ اﻻرض ( و‬

‫ﻫـﺬا ﻳﻘﺘﻀـﻲ ان اﻻ ﺗﮑﻮن ﻣﺨﻠﻮﻗ ﻪ اﻟﻌﻴﺎدة و اﻟﺘﮑﻠﻴ ﻒ ﻓﻨﻘﻮل ﺧﻠﻖ اﻟﻨﺴﺎ ء ﻣﻦ اﻟﻨﻌﻢ ﻋﻠﻴﻨﺎ و ﺧﻠﻘﻬﻦ ﻟﻨﺎ و ﺗﮑﻴﻔﻬﻦ ﻻ ﺗﻤﺎم اﻟﻨﻌﻤ ﺔ ﻋﻠﻴﻨﺎ ﻻ ﻟﺘﻮﺟﻴ ﻪ‬

‫اﻟﺘﮑﻠﻴ ﻒ ﻧﺤﻮﻫﻦ ﻣﺜـﻞ ﺗﻮﺟﻴ ﻪ اﻟﻴﻨـﺎ و ذﻟﮏ ﻣﻦ ﺣﻴﺚ اﻟﻨﻘﻞ و ﻟﮑﻢ و اﻟﻤﻌﻨﻲ‪ .‬ا ﻣﺎ اﻟﻨﻘﻞ ﻓﻬـﺬا و ﻏﻴﺮه‪ .‬و ا ﻣﺎ ﻟﮑﻢ ﻓ ﻼن اﻟﻤﺮاة ﻟﻢ ﺗﮑﻠ ﻒ ﺑﺘﮑﺎﻟﻴ ﻒ‬

‫ﮐﺜﻴﺮة ﮐﻤـﺎ ﮐﻠ ﻒ اﻟﺮﺟـﺎل ﺑﻬـﺎ ء و ا ﻣـﺎ اﻟﻤﻌﻨﻲ ﻓ ﻼن اﻟﻤﺮاة ﺿـﻌﻴﻔ ﺔ اﻟﺨﻠﻖ ﺳـﺨﻴﻔ ﺔ ﻓﺸﺎﺑﻬﺖ اﻟﺼﺒﻲ ﻟﮑﻦ اﻟﺼﺒﻲ ﻟﻢ ﻳﮑﻠ ﻒ ﻓﮑﺎن ﻳﻨﺎﺳﺐ ان ﻻ‬

‫ﺗﺆﻫﻞ اﻟﻤﺮاة اﻟﺘﮑﻠﻴ ﻒ ﻟﮑﻦ اﻟﻨﻌﻤ ﺔ ﻋﻠﻴﻨﺎ ﻣﺎ ﮐﺎﻧﺖ ﺗﺘﻢ اﻻ ﺑﺘﮑﻠﻴﻔﻬﻨﻠﺘﺨﺎ ف ﮐﻞ واﺣﺪة ﻣﻨﻬﻦ اﻟﻌﺬاب ﻓﺘﻨﻘﺎدﻟﻠﺰوج و ﺗﻤﺘ ﻎ ﻋﻦ اﻟﻤﺤﺮم ‪ .‬و ﻟﻮ ﻻ ذﻟﮏ‬

‫ﻟﻈﻬﺮ اﻟﻔﺴﺎد‪) ".‬اﻟﺘﻔﺴﻴﺮ اﻟﮑﺒﻴﺮ ﻟﻠﺮاز ي‪ .‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮرة اﻟﺮوم ‪ ( 21 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" اﻳﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﮐ ﻪ ) آﻓﺮﻳـﺪه ام ﺑﺮا ي ﺷـﻤﺎ (‪ ،‬دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﺑﺮاﻳﻨﮑ ﻪ زﻧﺎن آﻓﺮﻳـﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﻧﺒﺎﺗﺎت و ﭼﻴﺰ ﻫﺎ ي ﺳﻮد ﻣﻨﺪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ‬

‫ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮ ﻣﺎﻳـﺪ‪) :‬آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪ ﺑﺮا ي ﺷـﻤﺎ ﻫﺮ آﻧﭽ ﻪ ﮐ ﻪ در رو ي ز ﻣﻴﻦ اﺳﺖ( و اﻳﻦ اﻗﺘﻀﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐ ﻪ زن ﺑﺮا ي ﻋﺒﺎدت و اﻧﺠﺎم‬
‫دﺳـﺘﻮرات ﺧﺪاوﻧـﺪ ي آﻓﺮﻳـﺪه ﻧﺸـﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﺋﻴﻢ ﮐ ﻪ آﻓﺮﻳـﺪن زن ﻳﮑﻲ از رﺣﻤﺖ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺎ ) ﻣﺮدان( ارزاﻧﻲ ﺷـﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ‬

‫ﻣﺸـﻌﻮ ف ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ ،‬زن ﻫﺎ ﻣﺴﺆﻟﻴﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﺮدان ﻧﺪارﻧﺪ ‪ ....‬زﻳﺮا زن ﻫﺎ ﺿﻌﻴ ﻒ‪ ،‬اﺑﻠ ﻪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺣﺴﺎﺳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮدک اﻧﺪ‪ ،‬و‬

‫ﻫﻴﭻ ﻣﺴﺆﻟﻴﺘﻲ ﺑﺮا ي ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺬاﺷـﺘ ﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮا ي اﻳﻨﮑ ﻪ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﮐﺎ ﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬زن ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﮑﻠ ﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﮐ ﻪ از‬

‫ﻋﺬاب ﺳـﺰا ﺑﺘﺮﺳـﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺷﻮﻫﺮاﻧﺸﺎن اﻃﺎ ﻋﺖ ﮐﻨﻨﺪ و از ﭼﻴﺰ ﻫﺎ ي ﮐ ﻪ ﻣﻤﻨﻮ ع ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬دور ي ﺟﻮﻳﻨﺪ در ﻏﻴﺮ آن ﻓﺴﺎد ﺷﺎﻳ ﻊ ﺧﻮاﻫﺪ‪) ".‬‬

‫‪( 15‬‬

‫ﻪ‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﻓﻮق ﺗﺄﺋﻴـﺪ و ﺗﺄﮐﻴـﺪ ي اﺳﺖ ﺑﺮ ﺣـﺪﻳﺜﻲ ﮐ ﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ " زﻧﺎن ﻧﺎﻗﺼﺎت ﻋﻘﻞ و دﻳﻦ اﻧـﺪ‪ ".‬اﻳﻦ ﻧﮕﺮ ش ارﺗﺠـﺎ ﻋﻲ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل و ﺗﺄﺋﻴـﺪ ﻫﻤ ٌ‬

‫ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ و ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴـﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﻲ از اﺳ ﻼ ﻣﻴﺴﺖ ﻫﺎ ي ﻣﺪرن ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐ ﻪ‪ " :‬ﺳﻬﻢ ﻋﻘﻞ زﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدان ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ( 16 ) ".‬او‬

‫در ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﮔﻔﺘـﺎر ش و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ و ﺿـﺎﺣﺖ ﺑﺨﺸـﻴﺪن ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑ ﻪ اﻳﻦ "ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ي" ﺑ ﻪ ﻧﻘـﻞ از ﮐﺘـﺎب "اﻟﻤﺮاة واﻟﻘﺮآن"‪ ،‬ﻋﺒـﺎ س اﻟﻌﻘﺎد ﻳﮑﻲ دﻳﮕﺮاز‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﻧﺎم ﻋﺮب‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺑﺮاز ﻧﻈﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪:‬‬

‫" ﻓﻲ ﮐﺘـﺎب اﻟﻤﺮاة و اﻟﻘﺂن ﻟ ﻼﺳـﺘﺎذ ﻋﺒﺎ س اﻟﻌﻘﺎد ﻓﺼﻞ ﻗﻴﻢ اﺑﻄﻞ ﻓﻴ ﻪ ﻣﺴﺎواة اﻟﻤﺮاة ﻟﻠﺮﺟﻞ ﻓﻲ اﻟﻌﺒﻘﺮﻳـ ﺔ ﻓﺄﺟﺎد و اﻗﻨ ﻊ‪ ) ".‬اﻟﺒﻬﻲ اﻟﺨﻮﻟﻲ‪،‬‬

‫اﻻﺳـ ﻼم واﻟﻤﺮاة اﻟﻤﻌﺎ ﺻﺮة‪ ،‬ص ‪ ( 241‬ﻳﻌﻨﻲ‪" :‬اﺳـﺘﺎد اﻟﻌﻘـﺎد در ﮐﺘﺎﺑﺶ اﻟﻤﺮأة وﻟﻘﺮآن ﻳﮏ ﻣﺒﺤﺚ ﺑﺎ ارزﺷـﻲ دارد ﭼﻴﺰﻳﮑ ﻪ او در آن‪ ،‬اد ﻋﺎ ي‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ي ﻋﻘﻠﻲ ﻣﺮد و زن را ﺑﺸﮑﻞ ﻗﺎﻧ ﻊ ﮐﻨﻨﺪه ا ي ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻴﺴﺎزد‪ ( 17 ) ".‬ﻳﮑﻲ دﻳﮕﺮ از اﺳ ﻼ ﻣﻴﺴﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻤﺎد زاده ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐ ﻪ‪" :‬‬

‫وزن ﻣﺦ ) ﻣﻐﺰ ( ﻣﺮد ﺻﺪ ﮔﺮم ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ) ".‬زﻧﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳ ﻼم ص ‪( 235‬‬

‫اﻳﻦ اﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ ﺟﻨﺴـﻲ اﺳـ ﻼ ﻣﻲ در رواﻳﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﻮ ﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ " :‬زﻧﺎن ا ﺿﺎﻓ ﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﺣﻖ ا ﻣﺎ ﻣﺖ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﻘـﺪم ﻧﻴﺰ ﻧـﺪارﻧﺪ‬

‫ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﻣﺮد و زﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ زن و ﺷﻮﻫﺮ ﻳـﺎ ﺧﻮاﻫﺮ و ﺑﺮادر و ﻳـﺎ ﻣـﺎدر وﭘﺴـﺮ‪ ...‬ﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ در ﻳﮏ ﺧﺎﻧ ﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ اﮔﺮ زن اﻧـﺪﮐﻲ ﺟﻠﻮ ﺗﺮ ﻳﺎ‬

‫ﻪ دﻳﮕﺮ ي از اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺎو ي ﺑﺎﻳﺴـﺘﺪ و ﻧﻤﺎز را ﺷـﺮو ع ﮐﻨﻨﺪ ﻧﻤﺎز ﻫﺮ دو ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ ) ".‬ﺣﻘﻮق زن در اﺳـ ﻼم ص ‪ 71‬و ‪ ، 72‬ﻳﺤﻲ ﻧـﻮر ي ( ﺑ ﻪ ﻧﻤﻮﻧ ٌ‬

‫ﺑﺎور ارﺗﺠﺎ ﻋﻲ ﺗﻮﺟ ﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪:‬‬

‫" ﺗﻤـﺎم زن ﻫـﺎ ﻋ ﻼﻗﻤﻨﺪﻧـﺪ ﮐ ﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﺷـﺨ ﺺ دﻳﮕﺮ ي ﮐـﺎر ﮐﻨﻨـﺪ و ﺑﻄـﻮر ﺧ ﻼـ ﺻ ﻪ از ﻣﺮﺋﻮ س ﺑﻮدن و ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ رﺋﻴﺲ ﮐـﺎر ﮐﺮدن ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬

‫ﺧﻮﺷـﺸﺎن ﻣﻲ آﻳـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺗﺮ ي روح ﻣﺮدان ﺑﺮ زﻧـﺎن ﭼﻴﺰ ي اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻃﺮاح آن ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻗـﺪر ﻫﻢ ﺧـﺎﻧﻢ ﻫﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‬

‫ﻣﺒﺎرزه ﮐﻨﻨـﺪ ﺑﻴﻔﺎﻳـﺪه ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﻫﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻠﺖ آﻧﮑ ﻪ ﺣﺴﺎ س ﺗﺮ از آﻗﺎﻳﺎن ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳـﺪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﻨـﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻈﺎرت آﻗﺎﻳﺎن در‬

‫زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ‪ ) ".‬ﺣﻘﻮق زن در اﺳ ﻼم ‪ ،‬ص ‪ ، 184‬ﻳﺤﻲ ﻧﻮر ي (‬

‫زن ﻫﺎ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﻗ ﺺ اﻟﻌﻘﻞ اﻧﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺣﻖ ﻧﺸـﻨﺎ س ﻫﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳـ ﻼ ﻣﻴﻮن ﺣﺪﻳﺜﻲ از ﺑﺨﺎر ي ﻧﻘﻞ ﮐﻨﻴﻢ ﮐ ﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫" اﻟﻨﺴـﺎ ء ‪ ...‬ﻳﮑﻔﺮن اﻟﻌﺸـﻴﺮ و ﻳﮑﻔﺮن اﻻﺣﺴـﺎن ‪ ،‬ﻟﻮ اﺣﺴـﻨﺖ اﻟﻲ اﺣـﺪ اﻫﻦ اﻟـﺪﻫﺮ ﺛﻢ رأت ﻣﻨـﮏ ﺷـﻴﻨﺎ ﻗﺎﻟﺖ ‪ :‬ﻣﺎ رأﻳﺖ ﻣﻨﮏ ﺧﻴﺮا ً ﻗﻂ ‪) ".‬‬

‫س و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻟﻄ ﻒ و ﺗﻮﺟ ﻪ آﻧﻬﺎ و ﻫﺮ‬

‫ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي ﻋﺮﺑﻲ اﻧﺠﻠﻴﺰ ي ﺟﺰ ء ‪ 1‬ــ ﺣﺪﻳﺚ ‪ ( 28‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬زن ﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﺴـﺮان ﺷﺎن ﻧﺎﺳـﭙﺎ ٍٍ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻧﻴﮏ دﻳﮕﺮ ي ﺣﻖ ﻧﺸـﻨﺎ س اﻧـﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ ﮐ ﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ او ﺧﻮ ش رﻓﺘﺎر ﺑﺎﺷـﻲ و او ﭼﻴﺰ ي از ﺗﻮ ﺑﻴﺒﻴﻨـﺪ ) ﮐ ﻪ ﻣﻮرد ﭘﺴـﻨﺪ ش ﻧﺒﺎﺷـﺪ( ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﻫﺮﮔﺰ از ﺗﻮ ﺧﻴﺮ ي ﻧﺪﻳﺪه ام‪ ( 18 ) ".‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎ ي اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬زن ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻘ ﻼﻧﻴﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻧﺎﻗ ﺺ اﺳﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻧﺎ ﺳﭙﺎ س و ﺣﻖ‬

‫ﻧﺸﻨﺎ س ﻫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫زﻧﺎن و ﺷﻬﺎدت‪:‬‬

‫ﺷﻬﺎدت زن ﺑﺎ ﻣﺮد ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷـﻬﺎدت ﻳﮏ زن ﻧﺼ ﻒ ﺷـﻬﺎدت ﻳﮏ ﻣﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮآن در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳـﺪ‪ " :‬و اﺳﺘﺸﻬﺪوا ﺷﺎﻫﻴﺪﻳﻦ‬

‫ﻣﻦ رﺟﺎﻟﮑﻢ ﻓﺎن ﻟﻢ ﻳﮑﻮﻧﺎ رﺟﻠﻴﻦ ﻓﺮﺟﻞ وا ﻣﺮآﺗﺎن ﻣﻤﻦ ﺗﺮ ﺿﻮن ﻣﻦ اﻟﺸـﻬﺪآ ء ان ﺗﻀﻞ اﺣـﺪﻳﻬﻤﺎ ﻓﺘﺬﮐﺮ اﺣﺪﻳﻬﻤﺎ اﻻﺧﺮ ي" ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﻮن‪،‬‬

‫ﺳﻔﻴ ﻪ ﻳﺎ ﺻﻐﻴﺮ اﺳﺖ و ﺻ ﻼﺣﻴﺖ ا ﻣﻀﺎ ﻧﺪارد وﻟﻲ او ﺑ ﻪ ﻋﺪل و درﺳﺘﻲ ا ﻣﻀﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دو ﺗﻦ از ﻣﺮدان ﮔﻮاه آورﻳﺪ و اﮔﺮ دو ﻣﺮد ﻧﻴﺎﺑﻴﺪ ﻳﮏ ﺗﻦ ﻣﺮد‬

‫و دو زن ﮔﻮاه ﮔﻴﺮﻧﺪ ﮐ ﻪ اﮔﺮ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﻣﻮ ش ﮐﻨﺪ دﻳﮕﺮ ي را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ) ".‬ﺳﻮره ﺑﻘﺮه آﻳ ﻪ ‪( 19 ) ( 282‬‬

‫ﻳﮏ زن ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﮐﺮده ﻣﺴـﻠﻤﺎن در ﺗﻮﺟﻴ ﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻌﺪاﻟﺘﻲ و آﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ ﺟﻨﺴـﻲ اﺳ ﻼ ﻣﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ " :‬زن زاده ﺷـﺪه اﺳﺖ از ﺑﺮا ي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ و‬

‫ﺗﻐـﺬﻳ ﻪ ﮐﻮدک‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ زن ﺧﻴﻠﻲ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻲ و ﻓﺮا ﻣﻮﺷـﮑﺎر اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد او درد زاﻳﻤﺎن را ﻓﺮا ﻣﻮ ش ﻧﻤﻲ ﮐﺮد و ﻓﺮزﻧﺪ دﻳﮕﺮ ي‬
‫ﺑـﺪﻧﻴﺎ ﻧﻤﻲ آورد‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ او ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻳﮏ ﻣﺮد ﻗﺎﺑﻞ ا ﻋﺘﻤﺎد و ﺷﺎﻳﺴـﺘ ﻪ ﺷـﻬﺎدت ﺑﺎﺷﺪ‪ ( 20 ) ".‬ﺑﻨـﺎ ﺑﺮاﻳﻦ زن در ﺑـﺎور ﻣﺮد ﺳﺎﻻر‬

‫اﺳـ ﻼ ﻣﻲ در ﺳ ﻪ ﺣﻮزه ﻣﻬﻢ ﻧﺎﻗ ﺺ ﺷﻤﺮده ﺷﺪه و ارز ش اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻳﮏ ﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﺮد ﻧﺪارد‪ :‬ﺑﺮا ي دﻳﮕﺮان ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻧﮑﺎراﻳﻨﮑ ﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ ؛‬

‫ﺑﺮا ي ﺧﻮد ش ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻧﺎﻗ ﺺ اﻟﻌﻘﻞ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺶ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺬﻫﺐ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم در راﺑﻄ ﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻧﺎرﺳﺎﺋﻲ و ﻋﺪم ﮐﻔﺎﻳﺖ اﻳﻤﺎﻧﺶ‪.‬‬

‫" ﺷﻬـﺎدت دو زن ﺑﺠـﺎ ي ﻳـﮏ ﻣﺮد ﺑﺮا ي اﻳﻨﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺒﺎدا ﻳﮑﻲ از آﻧﺎن ﮔﻤﺮاه ﺷﻮد و اﮔﺮ ﮔﻤﺮاه ﺷـﺪ دﻳﮕﺮ ي او را ﺑﻴﺎد آورد‪ .‬ﭼﻮن زن ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰه‬

‫ﻫـﺎ ي ﺧﺎ ﺻـﻲ ﮐ ﻪ دارد‪ ،‬ﺑﻀـﺒﻂ اﻳﻨﮕﻮﻧ ﻪ ا ﻣﻮر و ﺷـﻬﺎدت ﺑـﺂن ﮐﻤﺘﺮ دﻗﺖ و ﺗﻮﺟ ﻪ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳـﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻃ ﻒ واﻗ ﻊ ﻣﻴﺸﻮد ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ در‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺟ ﻪ و دﻗﺘﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ) ".‬ﭘﺮﺗﻮ ي از ﻗﺮآن‪ ،‬ﮐﺘﺎب دوم ‪ ،‬ص ‪ ، 269‬آﻳﺖ اﻟﻠ ﻪ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ (‬

‫ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘﺎر ي از ﺷـﻴﺦ ﻣﺤﻤـﺪ ﻋﺒـﺪه ﺗﻮﺟ ﻪ ﮐﻨﻴـﺪ ﮐ ﻪ از ﻗﻮل ﺧﻄﺒ ﻪ ا ي از ﻋﻠﻲ ﺧﻠﻴﻔ ﻪ ﭼﻬﺎرم ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳـﺪ‪ " :‬ﺧﺪاوﻧﺪ زﻧﺎن را ﺧﻠﻖ‬

‫ﻓﺮ ﻣﻮده‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را اﺳـﺘﻮار ﻧﻤﻮده ﺑﺮﺳـﻨﮕﻴﻨﻲ ا ﻣﺮ زاﺋﻴـﺪن و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﺎن ﺗﺎ ﺳﻦ ﻣﻌﻴﻨﻲ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻫﻨﻮز از ﻳﮑﻲ ﻓﺎر غ ﻧﺸـﺪه ﻣﺴـﺘﻌﺪ ﺣﻤﻞ و‬

‫زاﺋﻴـﺪن دﻳﮕﺮ ي ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﻴﭽﮕﺎه از ﮐﺎر زاﺋﻴـﺪن و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﻤﻮدن رﻫﺎﺋﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻳﻨﮑ ﻪ ﻓﻘﻂ زﻧﻬﺎ ﻣﺨﺘ ﺺ ﺗﺪﺑﻴﺮ ا ﻣﺮ ﺧﺎﻧ ﻪ و‬

‫زﻧـﺪﮔﻲ داﺧﻠﻲ اﻧـﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺤﺪود ي اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮدان ﺑﺮا ي ﺷﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬و ﻟﺬا ﻋﻘﻞ زﻧﻬﺎ ﺑ ﻪ اﻧﺪازه ا ي ﺧﻠﻖ ﺷﺪه ﮐ ﻪ‬

‫در اﻳﻦ ا ﻣﻮر ﺑﺂن اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ‪ ،‬دﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻓﻄﺮت و ﺧﻠﻘﺖ اﺳﺖ ‪ ،‬و زﻧﻬﺎ ــ در اﺣﮑﺎم دﻳﻦ ــ ﺑﭙﺎ ي ﻣﺮدان ﻧﻤﻴﺮﺳـﻨﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ در ﻋﺒﺎدت و در‬

‫ادا ء ﺷﻬﺎدت‪ ،‬و در ﺑﺮدن ارث‪ ) ".‬زﻧﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳ ﻼم ‪ ،‬ص ‪ 213‬ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻤﺎد زاده ( ‪ ) ،‬ﺗﺄﮐﻴﺪ از ﻣﻦ اﺳﺖ(‪.‬‬

‫ﺑﻴﻌﺪاﻟﺘﻲ و اﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ ﺟﻨﺴـﻲ ﻓﻮر ﻣﻮﻟ ﻪ ﺷﺪه در ﻗﺮآن و ﻣﻨﺎﺑ ﻊ دﻳﮕﺮ اﺳـ ﻼ ﻣﻲ در ﻣﻮرد ﻋﺪم ﺻـ ﻼﺣﻴﺖ زن ﺑﻌﻨﻮان ﺷﺎﻫﺪ را در ﺟﻤ ﻼت زﻳﺮ ﺑﺨﻮﺑﻲ‬

‫ﻣﻴﺘﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪ " :‬ﺑﺴـﻴﺎر اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘـﺪ ﮐ ﻪ ﺷـﻬﺎدت و ﻳﺎ ﻗﻀﺎوت در ﺣﻖ ﮐﺴﺎن ﻧﺰدﻳﮏ ﻳﺎ زﻧﺎﻧﻲ زﻳﺒﺎ و ﻣﺮدان ﻣﺘﻨﻔـﺬ و ﻳﺎ ﺟﻮان اﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬در زﻧﺎن ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ از اﺣﻮال ﻋﻤﻮ ﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﭘﻴـﺪا اﺳﺖ ﺑﻴﻢ آن ﻣﻲ رود ﮐ ﻪ ﺣﺴﺎدت و رﺷﮏ ﺑ ﻪ زﻳﺒﺎﺋﻲ ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ زﻳﺒﺎﺋﻲ و دﻟﻔﺮﻳﺒﻲ ﻣﺮد‬

‫و ﺛﺮوت و ﻧﻔﻮذ و ﻳﺎ ﺟﻮاﻧﻲ او واﻗ ﻊ ﺷـﺪه ﻋﻘﻞ را در زﻳﺮ ﻧﻔﻮذ اﺣﺴﺎ س ﺧﺮد ﮐﻨﺪ و ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻫﻮ ي و ﻫﻮ س ﺷﻮد‪ ) ".‬ﺣﻘﻮق زن در‬

‫اﺳ ﻼم‪ ،‬ص ‪ 94‬ﻳﺤﻲ ﻧﻮر ي (‬

‫ﺑﺎزﻫﻢ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ از ﻋﻠﻲ ﺧﻠﻴﻔ ﻪ ﭼﻬﺎرم ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ‪ " :‬ﮔﻮاﻫﻲ دو زن ﺑﺠﺎ ي ﻳﮏ ﻣﺮد اﺳﺖ و از ﺟﻬﺖ ﻧﻘﺼﺎن ﻧﺼـﻴﺐ و ﺑﻬﺮه ﻫﻢ ارث آﻧﻬﺎ ﻧﺼ ﻒ‬

‫ﻣﺮدان ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از زﻧﻬﺎ ي ﺑـﺪ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳـﺪ و از ﺧﻮﺑﺎﻧﺸﺎن ﺑﺮ ﺣـﺬر ﺑﺎﺷـﻴﺪ و در ﮔﻔﺘﺎر و ﮐﺮدار ﭘﺴـﻨﺪﻳﺪه از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮو ي ﻧﮑﻨﻴﺪ ﺗﺎ در ﮔﻔﺘﺎر و‬

‫ﮐﺮدار ﻧﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘ ﻪ ﻃﻤ ﻊ ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ ) ".‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒ ﻼﻏ ﻪ‪ ،‬ص ‪( 180‬‬

‫زن از دﻳﺪﮔﺎه اﺳﻼم ﭼﻴﺴﺖ ؟‬

‫زن ﻟﻌﺒﺖ اﺳﺖ ؛ ﻧﻮاﻗﺼﯽ را ﮐ ﻪ در ﺳﻄﻮر ﻓﻮق از ﻧﻈﺮ ﮔﺬراﻧﻴﺪﻳﻢ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐ ﻪ زن از ﻧﮕﺎه ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳ ﻼ ﻣﻲ ﻫﻤﺮاه ﻧﺎ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮا ي ﻣﺮد‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮاﻗ ﺺ او در ﻋﻘﻞ و اﻳﻤﺎن ﺑﺎزدارﻧﺪه و ﻣﺎﻧ ﻊ ﺷـﺮﮐﺖ او در ا ﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ داﻳﺮه ٌ ﻣﺬﻫﺐ و اﺟﺘﻤﺎ ع ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐ ﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻫﺎ ي‬

‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﭘﺎرﺗﺎﻳـﺪ ﺟﻨﺴـﻲ اﺳـ ﻼ ﻣﻲ‪ ،‬ﺗﺎ ﮐﺠﺎ و ﺗﺎ ﭼ ﻪ ﺣـﺪ ي ﻣﻨﺠﺮ ﺑ ﻪ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﻘﺎم زن ﺑ ﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺴﺎن ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺣﺴـﻴﻦ ﻋﻤﺎد زاده در اﻳﻦ ﻣﻮرد‬

‫ﭼﻨﻴﻦ در اﻓﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ‪ " :‬زن ﺑﺮ وزن ﻣﻦ اﻧﺪر ﻟﻐﺖ ﻧﺎم ﻣﻮﺟﻮد ي اﺳﺖ ﮐ ﻪ از ﮐﻔﺮ اﺑﻠﻴﺲ ﻣﺸـﻬﻮرﺗﺮ و از ﭘﻠﻨﮓ ﭘﺮﺷﺮ و ﺷﻮر ﺗﺮ و درﺳﺖ‬

‫ﻧﻘﻄ ﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮد را اﺷﻐﺎل ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ) ".‬زﻧﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳ ﻼم‪ ،‬ص ‪( 16‬‬

‫" ﻗﺎل ﻋﻤﺮ ﺷﻴﻨﺄ ﻓﻌﺮ ﺿﺖ ﻓﻴ ﻪ ا ﻣﺮأﺗ ﻪ‪ ،‬ﻓﻘﺎل‪ :‬ﻟﺴﺖ ﻓﻲ ﺷﺊ‪ ،‬اﻧﻤﺎ أﻧﺖ ﻟﻌﺒ ﺔ ﻓﺈذا ﮐﺎﻧﺖ اﻟﻴﮏ ﺣﺎﺟ ﺔ د ﻋﻮﻧﺎک ﻟﻬﺎ‪ ) ".‬اﻟﻤﻨﺼ ﻒ‪ ،‬اﺑﻮﺑﮑﺮ اﺣﻤﺪ اﺑﻦ‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﻠ ﻪ ﻣﻮﺳﻲ اﻟﮑﻨﺪ ي‪ ،‬اﻟﺠﻠﺪ اﻻول‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ 2‬ﺻﻔﺤ ﻪ ‪ ( 263‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" ﻋﻤﺮ ﺑﺎر ي ﻣﺸـﻐﻮل ﺻـﺤﺒﺖ ﺑﻮد ﮐ ﻪ زﻧﺶ در ﻣﻴﺎن ﺣﺮ ف اودرآ ﻣـﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑ ﻪ او )زﻧﺶ( ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﺎزﻳﭽ ﻪ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑ ﻪ ﺗﻮ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺻﺪا‬

‫ﻣﻲ زﻧﻢ‪ ( 21 ) ".‬و ا ﻣﺮو ﺑﻦ اﻟﻌﺎص ﻳﮑﻲ دﻳﮕﺮ ازا ﺻـﺤﺎب ﻣﺤﻤـﺪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ " :‬زﻧﺎن ﻟﻌﺒﺖ اﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻦ‪ ( 22 ) ".‬اﻳﻦ ﻓﻘـﻂ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﺮ و اﺑﻦ‬

‫اﻟﻌـﺎص ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺤﻤـﺪ ﺧﻮد ش ﺑـﺎر ي ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑﻮد‪ " :‬ﻗﺎل اﻟﻨﺒﻲ اﻧﻤﺎ اﻟﻤﺮاة ﻟﻌﺒـ ﺔ ﻓﻤﻦ اﺗﺨﺬﻫﺎ ﻓﻠﻴﺼـﻨﻬﺎ‪ ) ".‬اﺣﻤـﺪ ذﮐﻲ ﺗﻔﺎﺣ ﺔ‪ ،‬اﻟﻤﺮاة‬

‫واﻻﺳ ﻼم‪ ،‬ص ‪ ( 180‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬زﻧﺎن ﻟﻌﺒﺖ اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮐﺴﻲ ﮐ ﻪ او را ﻣﻴﮕﻴﺮد ﺑﮕﺬار ﮐ ﻪ از ش ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﮐﻨﺪ ) ﻳﺎ او را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﺪ (‪( 23 ) " .‬‬

‫اﻳـﻦ ﺑـﺎور ﮐ ﻪ زن ﻟﻌﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮا ي ﻣﻌﻨﻮﻳـﺎت ﻳـﮏ ﻣﺮد ﻣـﺆ ﻣﻦ اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻴـﺎﺗﻲ دارد‪ ،‬ﭼﻨـﺎﻧﭽ ﻪ ﻏﺰاﻟﻲ ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ‪ " :‬ﺑﻤﺠﺎﻟﺴـ ﺔ)اﻟﻨﺴﺎ ء( و اﻟﻨﻈﺮ و‬
‫اﻟﻤ ﻼ ﻋﻴـ ﺔ اراﺣـ ﺔ ﻟﻠﻘﻠﺐ و ﺗﻘﻮﻳـ ﺔ ﻟ ﻪ ﻋﻠﻲ اﻟﻌﺒﺎدة ‪ ...‬ﻟﺬﻟﮏ ﻗﺎل اﻟﻠ ﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ــ ﻟﻴﺴـﮑﻦ اﻟﻴﻬﺎ ــ‪) ".‬اﻟﻐﺰاﻟﻲ‪ ،‬اﺣﻴﺎ ء ﻋﻠﻮم اﻟـﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص‪( 34‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬در ﻣﻌﺎﺷـﺮت ﺑﺎ زﻧﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﻴﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺎز ي ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬روح ﺗﺎن ﺷﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻗﻠﺐ ﺗﺎن آرا ﻣﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﻣﺮد ﺑﺮا ي ﭘﺮﺳﺘﺶ‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺮو ﻣﻨﺪ ﻣﻴﺸﻮد ‪ ...‬ﺑ ﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻴﻔﺮ ﻣﺎﻳﺪ‪ ) :‬ﺗﺎ ﺑﺎ او ) زن ( اﻧﺲ و آرام ﮔﻴﺮد‪ ) " (.‬ﻗﺮآن ‪ ،‬ﺳﻮره ‪ ،7‬آﻳ ﻪ ‪( 24 ) (189‬‬

‫ﺻﺮ ف ﻧﻈﺮ از ﻧﻮاﻗﺼـﻲ ﮐ ﻪ اﺳـ ﻼم ﺑ ﻪ زﻧﺎن ﻧﺴـﺒﺖ داده اﺳﺖ و ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﻳﮏ ﺳـﺮ ي از آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﺷﻤﺮدﻳﻢ‪ ،‬زن از ﻧﻈﺮ ﻣﺒﺎﻧﻲ ا ﻋﺘﻘﺎد ي اﻳﻦ دﻳﻦ‬

‫دارا ي ده ﻋﻮرت اﺳﺖ ) ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳـﻲ‪ ،‬ﻋﻮرت ﺷـﺮ ﻣﮕﺎه اﺳﺖ ﻋﻀﻮ ي ﮐ ﻪ اﻧﺴﺎن از رو ي ﺷـﺮم ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼ ﻪ ﻣﻮ ﺿـ ﻊ‬

‫ﺳﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳـﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺮ ﻣﮕﺎه‪ ،‬ﺷﺮ ﻣﺠﺎ ي ﻣﺠﺎزا ً ﺟﻨﺲ زن (‪ ( 25 ) .‬ﻋﻠﻲ از ﻗﻮل ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳـ ﻼم ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬ﻟﻠﻤﺮاة ﻋﺸﺮ ﻋﻮرات‪ ،‬ﻓﺎذا‬

‫ﺗﺰوﺟﺖ ﺳﺘﺮ اﻟﺰوج ﻋﻮرة واﺣﺪة‪ ،‬ﻓﺎذا ﻣﺎﺗﺖ ﺳﺘﺮ اﻟﻘﺒﺮ اﻟﻌﺸـﺮ ﻋﻮرات‪ ) ".‬ﮐﻨﺰاﻟﻌﻤﺎل ﻣﺠﻠﺪ ‪ 22‬ﺣﺪﻳﺚ ‪ ، ( 858‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬زن ده ﻋﻮرت دارد‪،‬‬

‫وﻗﺘﻲ ازدواج ﻣﻴﮑﻨﺪ ﺷﻮﻫﺮ ﻳﮑﻲ از آﻧﻬﺎ را ﺳﺘﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ و وﻗﺘﻲ او ﻣﻴﻤﻴﺮد ﻗﺒﺮ ﻫﺮ ده ﻋﻮرت را ﺳﺘﺮ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ‪( 26 ) " .‬‬

‫ﺑﻘـﻮل ﺣـﺪﻳﺚ زﻳﺮ‪ ،‬زن ﻧﺘﻨﻬـﺎ ده ﻋـﻮرت دارد ﺑﻠﮑ ﻪ ﺧـﻮد ﻫﻤﭽـﻮن ﻋﻮرت اﺳﺖ‪ " :‬اﻟﻤﺮاة ﻋﻮرة ﻓﻘﺬا ﺧﺮﺟﺖ اﺳﺘﺸـﺮ ﻓﻬﺎ اﻟﺸـﻴﻄﺎن‪ ) ".‬روا ء‬

‫اﻟﺘﺮ ﻣﺬ ي و ﻗﺎل ﺣﺴﻦ ﺻﺤﻴﺢ ( ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬زن ﻋﻮرت اﺳﺖ ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻴﮑ ﻪ او ﺑﻴﺮون ﻣﻴﺮود )از ﺧﺎﻧ ﻪ(‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن از اوﭘﺬﻳﺮاﺋﻲ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ‪( 27 ) ".‬‬

‫ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻦ از ﺧﺎﻧ ﻪ ﺷﮑﻠﻲ از ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﻮرت‪ ،‬ﺑﻲ ﻋﻔﺘﻲ و ﻫﺮزه ﮔﻲ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﻋﺚ ﺧﺸﻨﻮد ي و ﻟﺬت ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ زﻧﺎن‬

‫را از رﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺑﻴﺮون از ﻣﻨﺰل ﺣﺘﻲ ﺟﻬﺖ ﻋﺒﺎدت در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻬﻲ ﮐﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ از ﺣﺪﻳﺚ زﻳﺮ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ " :‬اﻗﺮب ﻣﺎ ﺗﮑﻮن اﻟﻤﺮاة ﻣﻦ وﺟ ﻪ‬

‫رﺑﻬﺎ اذا ﮐﺎﻧﺖ ﻓﻲ ﻗﻌﺮ ﺑﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬و ان ﺻـ ﻼﺗﻬﺎ ﻓﻲ ﺻـﺤﻦ دارﻫﺎ اﻓﻀﻞ ﻣﻦ ﺻـ ﻼﺗﻬﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺠﺪ‪ ) ".‬اﻟﻐﺰاﻟﻲ‪ ،‬اﺣﻴﺎ ء ﻋﻠﻮم اﻟـﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪( 65‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﻳﮏ زن ﺑ ﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﻳﮑﺘﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ در ﮐﻨﺞ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺧﻮد ش ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬و ﻋﺒﺎدت زن در ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﻋﺒﺎدت او در ﻣﺴﺠﺪ‪( 28 ) ".‬‬

‫ﻋﻠﻲ در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ ي از ﻗﻮل ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳـ ﻼم ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬ﻗﺎل ) ص ( ان اﻟﻨﺴﺎ ء ﻋﻮرة" ﻳﻌﻨﻲ ‪ " :‬ﻓﺮ ﻣﻮدﻧﺪ زﻧﺎن ﻋﻮرت ﻣﺮدان ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫و ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﻔﻆ آن ﺑﮑﻮﺷﻨﺪ‪ ،".‬ﻋﻠﻲ ﺑﺎز از ﻗﻮل ﻣﺤﻤـﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬ﻗﺎل ) ص ( اﻟﻨﺴﺎ ء ﻋﻲ و ﻋﻮرة ﻓﺎﺳﺘﺮوا ﻋﻴﻬﻦ ﺑﺎﻟﺴـﮑﻮت و اﺳﺘﺮوا‬

‫ﻋﻮرﺗﻬﻦ ﺑﺎﻟﺒﻴﻮت‪ ".‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﻓﺮ ﻣﻮد زﻧﺎن ﻋﻲ و ﻋﻮرت ﻣﺮدان ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻫﻞ و ﺿﻌﻴ ﻒ و ﻋﺎﺟﺰ را ﺑﺴﮑﻮت ﻧﮕﺎﻫﺪاﺳﺖ و ﻋﻮرت و ﻧﺎ ﻣﻮ س‬

‫را در ﺣﺼﻦ ﺧﺎﻧ ﻪ ﻣﺼﻮن داﺷﺖ‪ ) " .‬زﻧﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳ ﻼم ‪ ،‬ص ‪ ، 143‬ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻤﺎد زاده (‬

‫دﮐﺘﻮر اﻟﺒﻮﻃﻲ در ﻣﻮرد ﭘﻮﺷـﺶ ﻳﺎ ﺣﺠﺎب زن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ " :‬ﻋﻠﻤﺎ ي ﻣﺴـﻠﻤﺎن ‪ . . .‬ﻣﺘﻔﻖ اﻟﻘﻮل اﻧـﺪ در اﻳﻦ ﮐ ﻪ زن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪﻧﺶ را ﺑﺠﺰ‬

‫دﺳﺖ و ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﺪون آراﻳﺶ‪ ،‬از ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ( 29 ) ".‬در ﺻﻮرﺗﻴﮑ ﻪ ﭘﻴﺮوان ﻫﻨﺒﻞ و ﺑﻌﻀـﻲ از ﭘﻴﺮوان ﺷﺎﻓﻌﻲ ﺣﺘﻲ دﺳﺖ و ﺻﻮرت را‬

‫ﻧﻴﺰ ﺟﺰ " ﻋﻮرت" ﺷﻤﺮده اﻧﺪ و از اﻳﻨﺮو ﺑﺎﻳﺪ ﮐ ﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪( 30 ) .‬‬

‫" ولﮐﻦ ا ﺻـﺤﺎب ﻫﺬا اﻟﺘﻔﺴـﻴﺮ ) ﻣﻦ ﻳﺠﻮزون ﮐﺸ ﻒ اﻟﻮﺟ ﻪ واﻟﻴﺪﻳﻦ ( وﻫﻢ اﻟﻤﺎﻟﻴﮑﻴ ﺔ واﻟﺨﻔﻴ ﺔ وﺑﻌ ﺾ اﻟﺸﺎﻓﻌﻴ ﺔ ﺷـﺮﻃﻮا ﻟﺠﻮاز ﮐﺸ ﻒ اﻟﻤﺮاة‬

‫وﺟﻬﻬﺎ ان ﻻ ﻳﮑﻮن ذﻟﮏ ﻓﻲ ﺣﺎﻟـ ﺔ ﺗﺸـﻴﺮ اﻟﻔﺘﻨ ﺔ ﺑﺎن ﺗﮑﻮن ﺑﺎرزة اﻟﺠﻤﺎل‪ ) ".‬اﻟﻲ ﮐﻞ ﻓﺘﻨ ﺔ ﺗﺆ ﻣﻦ ﺑﺎﻟﻠ ﻪ ــ اﻟﺪﮐﺘﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺳـﻌﻴﺪ ر ﻣﻀﺎن اﻟﺒﻮﻃﻲ‬

‫ص ‪ ( 48‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬و آﻧﻬـﺎﺋﻲ ﮐ ﻪ ) ﻣـﺎﻟﮑﯽ ﻫـﺎ ‪ ،‬ﺣﻨﻔﻲ ﻫـﺎ و ﺑﻌﻀـﻲ از ﺷـﺎﻓﻌﻲ ﻫﺎ( ﺑ ﻪ زﻧﺎن اﺟﺎزه داده اﻧـﺪ ﺗﺎ دﺳﺖ و ﺻﻮرت ﺷﺎن را ﻧﻤﺎﻳﺎن‬

‫ﺳﺎزﻧـﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳﻦ ﺷـﺮط ﮐ ﻪ در آﻧﺼﻮرت ﻧﺒﺎﻳـﺪ آراﻳﺶ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ا ﻣﺎ اﮔﺮ زن ﺑﻄﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ زﻳﺒﺎرو ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺻﻮرﺗﺶ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬از ﻫﺮا س‬

‫اﻳﻨﮑ ﻪ ﺑﺎ ﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻓﺘﻨ ﻪ و ﻓﺴﺎد ﻧﺸﻮد‪( 31 ) ".‬‬

‫دﮐﺘﻮر اﻟﺒﻮﻃﻲ دﻟﻴﻞ ﭘﻮﺷـﻴﺪن ﺣﺠﺎب را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮ ﺿﻴﺢ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ " :‬ان اﻟﻠ ﻪ ﺟﻞ ﺟ ﻼﻟ ﻪ اﻧﻤﺎ ﻓﺮض اﻟﺤﺠﺎب ﻋﻠﻲ اﻟﻤﺮاة ﻣﺤﺎﻓﻈـ ﺔ ﻋﻠﻲ ﻋﻔ ﺔ اﻟﺮﺟﺎل‬

‫اﻟـﺬﻳﻦ ﻗﺪ ﺗﻘ ﻊ اﺑﺼﺎرﻫﻢ ﻋﻠﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻟﺤﻔﻈﻬﺎ ﻋﻠﻲ ﻋﻔﺘﻬﺎ ﻣﻦ اﻻ ﻋﻴﻦ اﻟﺘﻲ ﺗﺮاﻫﺎ‪) ".‬اﻟﻲ ﮐﻞ ﻓﺘﻨ ﺔ ﺗﺆ ﻣﻦ ﺑﺎﻟﻠ ﻪ ــ اﻟﺪﮐﺘﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺳـﻌﻴﺪ ر ﻣﻀﺎن اﻟﺒﻮﻃﻲ‬

‫ص ‪( 98‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪" :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺘﻌـﺎل ﺣﺠﺎب را ﺑﺮا ي زن ﻓﺮض ﮐﺮد‪ .‬او ) ﺧﺪاوﻧـﺪ ( اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻋﻔﺖ ﻣﺮد ﻣﻘﺮر داﺷﺖ ‪ ،. . .‬ﻧ ﻪ ﺑﺮا ي ﻣﻮاﻇﺒﺖ‬

‫ﻋﻔﺖ و ﻋﺼﻤﺖ زن از ﭼﺸﻢ ﻣﺮداﻧﻲ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ او ﻧﮕﺎه ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪( 32 ) ".‬‬

‫ﺑﺎور اﺳﻼﻣﻲ و اﺻﻼح ﻧﺎ ﭘﺬﻳﺮي زن‬

‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎ ي داﺳـﺘﺎن ﺧﻠﻘﺖ و ﻧﮕﺎه ﻓﻠﺴـﻔﯽ اﺳ ﻼم ) و ﻣﺬاﻫﺐ دﻳﮕﺮ ي اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ ﻫﻢ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و ﻳﻬﻮد(‪ ،‬ﻣﺮد ﻣﻘﺪم اﺳﺖ ﺑﺮ زن و زن در اﻳﻦ‬

‫دﻳـﺪﮔﺎه ﻣﻮﺟﻮد ي اﺳﺖ ﺛﺎﻧﻮ ي‪ ،‬ﻧﺎﻗ ﺺ و ﺑﺮا ي ﻣﺮد‪ .‬داﺳـﺘﺎن ﺣﻮا و آدم اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﻣﮑﺎن ﺛﺎﻧﻮ ي را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ . . . " :‬ﭼﻮن آدم را‬

‫ﺑﻴﺎﻓﺮﻳـﺪ و او را ﺑـ ﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻓﺮﺳـﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﻬﺸﺖ ﺗﺮا دادم و او را ﺑﺒﻬﺸﺖ اﻧـﺪر ﺑـﺪاﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺧـﺪا ي ﺗﻌـﺎﻟﻲ ﺧـﻮاﺳﺖ ﮐ ﻪ از آدم ﺧﻠﻘﻲ‬

‫ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨـﺪ ﻫﻤﭽﻮ آدم ‪ . . .‬ﺧـﺪا ي ﻋﺰو ﺟﻞ ﻣﺮ ﺣﻮا را از ﭘﻬﻠﻮ ي ﭼﭗ آدم ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﺪ ‪ . . .‬آدم او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﮐﻴﺴﺘﻲ و ﭼﻴﺴﺘﻲ ؟ ﮔﻔﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻦ‬

‫ﺧﻠﻘﻲ ام ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻮ‪ .‬ﺧـﺪا ي ﻋﺰ وﺟـﻞ ﻣﺮا از ﭘﻬﻠﻮ ي ﭼﭗ ﺗﻮ آﻓﺮﻳـﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﺠﻨﺲ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻢ و ﺗﻮ ﺑﺎ ﻣﻦ آرام ﮔﻴﺮ ي ‪ ) "...‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻃﺒﺮ ي‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‬

‫ص ‪( 52 ، 50‬‬

‫از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳـ ﻼ ﻣﻲ و ﺳﺎﺋﺮ ادﻳﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ زن ﻣﻮﺟﻮدﻳﺴﺖ ا ﺻـ ﻼح ﻧﺎ ﭘﺬﻳﺮ و دارا ي ﻧﻘﺎﻳ ﺺ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎ ي ﻓﻠﺴﻔ ﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﮐ ﻪ در ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﺑﺎﻻ‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدﻳﻢ زن از ﭘﻬﻠﻮ ي ﭼﭗ ﻣﺮد ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑ ﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺳﺎده ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﺮﻏ ﻪ ) دﻧﺪه ( اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺞ و ﻧﺎراﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ و ﺿـﻌﻴﺖ )ﮐﺞ‬

‫و ﻧﺎراﺳﺖ ﺑﻮدن( زن را در ﺣـﺪﻳﺜﻲ از ﺑﺨﺎر ي ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﻣﺸﺎﻫـﺪه ﮐﺮد ﮐ ﻪ ﭼﻨﻴﻦ آ ﻣـﺪه اﺳﺖ‪ " :‬اﻟﻤﺮاة ﮐﺎﻟﻀـﻠ ﻊ ان اﻗﻤﺘﻬﺎ ﮐﺴﺮﺗﻬﺎ و ان‬

‫اﺳﺘﻤﺘﻌﺖ ﺑﻬﺎ و ﻓﻴﻬﺎ ﻋﻮج‪ ) ".‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي‪ ،‬اﻧﺠﻠﻴﺰ ي ــ ﻋﺮﺑﻲ ﺟﺰ ء ‪ 7‬ﺣﺪﻳﺚ ‪ ( 113‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" زن ﭼـﻮن دﻧـﺪه اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻲ راﺳـﺘﺶ ﮐﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﮑﺴﺖ‪ .‬و اﮔﺮ از آن ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮ ي ﺑـﺎ وﺟﻮد ﮐﺠﻴﺶ ﺑﻬﺮه ﺗﻮاﻧﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪( 33 ) " .‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ ذﮐﺮ ش رﻓﺖ اﺳـ ﻼم اﻳﻦ ﻧﺎراﺳﺘﻲ و ا ﺻـ ﻼح ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ ي را ﻧﺴـﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﺑ ﻪ ﮐﺎر ﮐﺮد ﺧﻠﻘﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎ ي ﺗﻔﮑﺮ اﺳـ ﻼ ﻣﻲ زن از ﭘﻬﻠﻮ ي‬

‫ﭼﭗ ﻣﺮد آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ( 34 ) .‬اﻳﻦ ﻧﺎراﺳﺘﻲ ذاﺗﻲ و ﻋ ﻼج ﻧﺎ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮد ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎ آن زﻧﺪﮔﻲ ﮐﻨﺪ و از ا ش اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺑـﺎور ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬـﺎ از ﺟـﺎﻧﺐ ﻋﻮام ﭘـﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪ ﺷـﺪه اﺳﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ا ﻣﺎ ﻣـﺎن ﻣﻌﺮوﻓﻲ ﭼﻮن ا ﻣﺎم ﺷﺎﻓﻌﻲ ﮐﺴـﻲ ﮐ ﻪ ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﻗﺎل اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ‪ :‬ﺛ ﻼﺛـ ﺔ إن‬

‫أﮐﺮ ﻣﺘﻬﻢ أﻫـﺎﻧﻮک وإن أﻫﻨﺘﻬﻢ أﮐﺮ ﻣﻮک‪ :‬اﻟﻤﺮاة واﻟﺨﺎدم واﻟﻨﺒﻄﻲ‪) ".‬اﻟﻐﺰاﻟﻲ‪ ،‬اﺣﻴﺎ ء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪ (51‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﺳ ﻪ ) ﮐﺴﻨﺪ( اﮔﺮ ﺗﻮ‬

‫آﻧﻬﺎ را ﺗﻘـﺪﻳﺮ ﻧﻤﺎﺋﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮ ﺑﻲ اﺣﺘﺮا ﻣﻲ ﻣﻲ ﮐﻨﻨﺪ اﮔﺮ ﺑ ﻪ آﻧﻬﺎ اﺣﺘﺮام ﻧﮕﺬار ي‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺗﺮا ﺗﻘﺪﻳﺮﮐﻨﻨﺪ‪ :‬زن‪ ،‬ﻏ ﻼم و ﻧﺒﻄﻴ ﻪ" ) ‪ ،( 35‬ﻧﻴﺰ ﺑ ﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ‬

‫ﻓﻮر ﻣﻮﻟ ﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺰاﻟﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ " :‬أن أرﺳـﻠﺖ ﻋﻨﺎﻧﻬﺎ ﻗﻠﻴ ﻼ ً ﺟﻤﺤﺖ ﺑﮏ ﻃﻮﻳ ﻼ ً‪ ،‬و إن أرﺧﻴﺖ ﻋﺬار ﻫﺎ ﻓﺘﺮا ً ﺟﺬﺑﺘﮏ ذرا ﻋﺎ ‪. . .‬‬

‫ﻓﺈن ﮐﻴﺪﻫﻦ ﻋﻈﻴﻢ و ﺷـﺮﻫﻦ ﻓﺎ ش‪ ،‬واﻟﻐﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻬﻦ ﺳﻮ ء اﻟﺨﻠﻖ و رﮐﺎﮐ ﺔ اﻟﻌﻘﻞ ‪ ...‬ﻗﺎل ﻋﻠﻴ ﻪ اﻟﺴ ﻼم‪ :‬ﻣﺜﻞ اﻟﻤﺮاة اﻟﺼﺎﻟﺤ ﺔ ﻓﻲ اﻟﻨﺴﺎ ء ﮐﻤﺜﻞ‬

‫اﻟﻐﺮاب اﻷ ﻋﺼﻢ ﺑﻴﻦ ﻣﺎﻧ ﺔ ﻏﺮاب" ) اﻟﻐﺰاﻟﻲ‪ ،‬اﺣﻴﺎ ء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪ ( 51‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" اﮔﺮ ﺗﻮ ﻋﻨـﺎن زن را ﻳـﮏ ﺧﺮده ﺷﻞ ﮐﻨﻲ او ) زن ( دﻳﻮاﻧ ﻪ وار ازﺟﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺟﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺼﻮرﺗﺶ ﺑﺎ اﺧﻢ دﺳﺖ ﺑﮑﺸـﻲ او ﺗﺮا ﺣﻴﻠ ﻪ ﮔﺮاﻧ ﻪ در‬

‫آﻏﻮ ش ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺸـﻴﺪ ‪ . . .‬ﺣﻴﻠ ﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﺎﮐﻲ از ﺗﺮ س اﺳﺖ و ﺑﺪﺟﻨﺴـﻲ )ﺷـﺮارت( آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺳـﺮاﻳﺖ؛ ﺷﺨﺼـﻴﺖ ﺑﺪ و روح ﺿـﻌﻴ ﻒ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ‬

‫آﻧﻬﺎﺳﺖ ‪ ) . . .‬ﻣﺤﻤﺪ( ﻋﻠﻴ ﻪ اﻟﺴ ﻼم ﮔﻔﺖ‪ " ( 36 ) :‬ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻳﮏ زن ﺻﺎﻟﺢ در ﻣﻴﺎن زﻧﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ا ﻋﺼﻢ ) ﮐ ﻼ غ ﻣﻨﻘﺎر ﻗﺮ ﻣﺰ( اﺳﺖ در ﻣﻴﺎن‬

‫ﺻﺪﻫﺎ ﮐ ﻼ غ دﻳﮕﺮ" ) ‪( 37‬‬

‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳ ﻼ ﻣﻴﺴﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﮑﻴ ﻪ ﺑﺮﺗﻌﺎﻟﻴﻢ زن ﺳﺘﻴﺰ اﺳ ﻼ ﻣﻲ ﺑﺎور دارﻧﺪ ﮐ ﻪ زﻧﺎن ﭘﺮﻫﻴﺰ ﮔﺎر و ﻋﻔﻴ ﻒ ﻧﺎدر اﻧﺪ و ﻧﺎرﺳﺎﺋﻲ و ﻧﻮاﻗ ﺺ ﺑﺮ ﺷﻤﺮده ٌ‬

‫زﻧﺎن از ﺟﺎﻧﺐ آﻧﻬﺎ ا ﻣﺮ ي اﺳﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ .‬ﭼﻮن زن ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻗﺒﺮﻏ ﻪ ﻧﺎراﺳﺖ ) ﮐﺞ( اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ً اﻳﻦ ﮐﺠﻲ و ﻧﺎرﺳﺎﺋﻲ را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﭼﺎره ﺟﺴﺖ و زن‬

‫ﺑﻌﻨﻮان ﺟﻨﺲ دوم ﭘﺴﺘﺮ اﺳﺖ و ا ﺻ ﻼح ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﺷﻮﻫﺮ‬

‫ﻣﻴﻞ و اﺷﺘﻴﺎق ﻣﺮدان ﺑﺎﻳﺪ ﺑ ﻼﻓﺎ ﺻﻠ ﻪ ﺑﺮ آورده ﺷﻮد‪:‬‬

‫در اﺳـ ﻼم ﭘﺎﺳﺦ ﺑ ﻪ ﻧﻴﺎز ﻫﺎ ي ﺟﻨﺴـﻲ ﻣﺮد آﻧﻘﺪر ﻋﺎﺟﻞ و ﺿـﺮور ي ﭘﻨﺪاﺷﺘ ﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﮐ ﻪ اﮔﺮ ﻏﺬا در ﺗﻨﻮر و ﻳﺎ اﺟﺎق ﺑﺴﻮزد ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد و ﺑﻬﺘﺮ‬

‫از آن اﺳﺖ ﺗـﺎ ﻣﺮد ي ﺟﻬﺖ رﻓـ ﻊ ﻧﻴـﺎز ﻫـﺎ ي ﺟﻨﺴـﻲ ا ش در اﻧﺘﻈـﺎر زﻧﺶ ﺑﺴـﺮ ﺑﺮد‪ .‬اﮔﺮ او )زن( ﺗﻦ ﺑ ﻪ ﺧﻮاﻫﺸـﺎت ﺟﻨﺴـﻲ ﻣﺮد ش ﻧﺪﻫـﺪ و‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﺶ را رد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﻬﺸﺖ از او رو ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫)اﻟﺘﺮ ﻣــﺬ ي( ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﻫﻨﮕـﺎ ﻣﻴﮑ ﻪ ﻳﮏ ﻣﺮد‬ ‫ﻣﺤﻤـﺪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳـ ﻼم ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ‪ " :‬اذا اﻟﺮﺟـﻞ د ﻋـﺎ زوﺟﺘ ﻪ ﻟﺤـﺎﺟﺘ ﻪ ﻓﻠﺘـﺄﺗ ﻪ و إن ﮐـﺎﻧﺖ ﻋﻠﻲ اﻟﺘﻨﻮر"‬

‫ﻫﻤﺴﺮ ش را ﺟﻬﺖ ار ﺿﺎ ي ﺧﻮاﻫﺸﺎت ﻧﻔﺴﻲ ا ش ﻓﺮاه ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺬار او ﻧﺰد ﺷﻮﻫﺮ ش ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻫﺮﮔﺎه او )زن( ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻨﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪( 38 ) ".‬‬
‫و در ﺣـﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ ي ارﺟﻌﻴﺖ و ﭘﺎﺳـﺦ ﺑ ﻪ ﻧﻴـﺎز ﺟﻨﺴـﻲ ﻣﺮد را ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻮر ﻣـﻮﻟ ﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ " :‬إذا د ﻋـﺎ اﻟﺮﺟـﻞ ا ﻣﺮأﺗ ﻪ اﻟﻲ ﻓﺮاﺷ ﻪ ﻓﺄﺑﺖ ﻓﺒﺎت‬

‫ﻏﻀـﺒﺎن ﻟﻌﻨﺘﻬﺎ اﻟﻤ ﻼﺋﮑ ﻪ ﺣﺘﻲ ﺗﺼﺒﺢ‪ ) ".‬ﻣﺘﻔـﻖ ﻋﻠﻴ ﻪ( ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺧـﺪا ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮﮔـﺎه ﻣﺮد ي زﻧﺶ را ﺟﻬﺖ ار ﺿﺎ ي ﺗﻤﺎﻳﻠﺶ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬و او‬

‫)زن( رد ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮد ﺷﺐ را ﺑﺎ ﺧﻠﻖ ﺗﻨﮕﻲ ﺳﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺤﺮ آن زن را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﮐﻨﻨﺪ" ) ‪( 39‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺳـﺮﻳ ﻊ ﺑ ﻪ ﻧﻴﺎز ﻫﺎ ي ﺟﻨﺴـﻲ ﻣﺮد و ار ﺿﺎ ء او و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﭘﻨﺪاﺷـﺘﻦ ﻧﻴﺎز ﻫﺎ ي زن )ﭼﻮن در دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎ و ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳ ﻼ ﻣﻲ زن ﻧﺘﻨﻬﺎ‬

‫ﻓﺎﻗﺪ اﺣﺴﺎ س ﺟﻨﺴـﻲ اﺳﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺣﺘﻲ ﺣﻖ ﺑﻴﺎن ﺗﻤﺎﻳ ﻼﺗﺶ را ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا زن ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎ ي ﺑﺎور ﻫﺎ ي اﻳﻦ دﻳﻦ وﺳﻴﻠ ﻪ ا ي ﺟﺰ ﺑﺮا ي ار ﺿﺎ ي ﻣﺮد‬

‫ﻧﻴﺴﺖ( ا ﻣﺮ ي ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﺪوران ﺻﺪر اﺳ ﻼم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در دﻧﻴﺎ ي ﻣﻌﺎ ﺻﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻦ ﺑﺎور اﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻌﺎ ﺻﺮ‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ " :‬ﻓﻘﺪ أﻗﺎم اﻟﻠ ﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺗﮑﻮﻳﻨﻬﺎ اﻟﻨﻔﺴﻲ واﻟﺠﺴﻤﻲ ﻋﻠﻲ ﻧﺤﻮﻳﺠﻌﻠﻬﺎ ﻣﺘﻌ ﺔ ﻟﻠﺮﺟﻞ اﮐﺜﺮ ﻣﻦ ﻳﮑﻮن اﻟﺮﺟﻞ ﻣﺘﻌ ﺔ ﻟﻬﺎ ﺑﻞ‬

‫ﺟﻌﻞ ﺳﻌﺎدﺗﻬﺎ ﻓﻲ ﺷﻌﻮرﻫﺎ ﺑﺄﻧﻬﺎ ﮐﺬﻟﮏ‪) ".‬اﻟﻲ ﮐﻞ ﻓﺘﺎة ﺗﺆ ﻣﻦ ﺑﻠﻠ ﻪ ــ اﻟﺪﮐﺘﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻌﻴﺪ ر ﻣﻀﺎن اﻟﺒﻮﻃﻲ ص ‪ ( 55‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل زن را از ﻟﺤﺎظ رواﻧﻲ و ﻓﺰﻳﮑﻲ ﭼﻨﺎن آراﺳـﺘ ﻪ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﻋﺚ ار ﺿﺎ ي ﺷـﻬﻮات ﻣﺮد ﻣﻴﺸﻮد و ﻣﺮد در ﻣﻌﺎﺷـﺮت ﺑﺎ او ﺑﻴﺸﺘﺮ‬

‫از آﻧﭽ ﻪ ﮐ ﻪ زن ﺗﻤﺎﻳ ﻼﺗﺶ در ﻣﺮد ار ﺿﺎ ء ﺷﻮد‪ ،‬ﻟـﺬت ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﻧ ﻪ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ زن ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻮﺷـﻲ ا ش را در اﺣﺴﺎ س اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ"‬

‫) ‪( 40‬‬

‫ﻳﮑﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﻠﻤﺎ ي ﻣﻌﺎ ﺻـﺮ ﻣـﺬﻫﺒﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴـﺪ‪ " :‬إن اﻟﻮاط‪ ،‬واﻟﻤﺮأة ﻻـ ﺗﻔﻌﻞ‪) ".‬اﻟﻔﻘ ﻪ ﻋﻠﻲ اﻟﻤـﺬاﻫﺐ اﻻرﺑﻌـ ﺔ‪ ،‬اﻟﺠﺰ ء اﻟﺮاﺑ ﻊ‪ ،‬ص ‪(7‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﻣﻘﺎرﺑﺖ ﺟﻨﺴﻲ ﻳﮏ ﻋﻤﻞ اﺳﺖ و زﻧﺎن ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ" ) ‪( 41‬‬

‫ﻣﻔﺴﺮ ﻣﻌﺮو ف ﻗﺮﻃﺒﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ " :‬وﺧﻠﻘﺖ اﻟﻤﺮأة ﺳـﮑﻨﺎ ﻟﻠﺮﺟﻞ و ﻗﺎل ‪ ) :‬و ﻣﻦ آﻳﺎﺗ ﻪ أن ﺧﻠﻖ ﻟﮑﻢ ﻣﻦ أﻧﻔﺴﮑﻢ أزواﺟﺎ ﻟﺘﺴﮑﻨﻮ‬

‫أﻟﻴﻬـﺎ ( ﻓﺄول ارﺗﻔﺎق اﻟﺮﺟﻞ ﺑﺎﻟﻤﺮاة ﺳـﮑﻮﻧ ﻪ اﻟﻴﻬﺎ ﻣﻤﺎﻓﻴ ﻪ ﻣﻦ ﻏﻠﻴﺎن اﻟﻘﻮة ‪ . . .‬ﻓﺈﻟﻴﻬﺎ ﻳﺴـﮑﻦ و ﺑﻬﺎ ﻳﺘﺨﻠ ﺺ ﻣﻦ اﻟﻬﻴﺎج‪ ،‬و ﻟﻠﺮﺟﺎل ﺧﻠﻖ اﻟﺒﻀـ ﻊ‬

‫ﻣﻨﻬﻦ‪ ،‬ﻗـﺎل اﻟﻠ ﻪ ﺗﻌـﺎﻟﻲ‪ ) :‬و ﺗـﺬرون ﻣﺎ ﺧﻠﻖ ﻟﮑﻢ رﺑﮑﻢ ﻣﻦ ازواﺟﮑﻢ ( ﻓﺄ ﻋﻠﻢ اﻟﻠ ﻪ اﻟﺮﺟﺎل أن ذﻟﮏ اﻟﻤﻮ ﺿ ﻊ ﺧﻠﻖ ﻣﻨﻬﻦ ﻟﻠﺮﺟﺎل ‪ ،‬ﻓﻌﻠﻴﻬﺎ ﺑـﺬﻟ ﻪ‬

‫ﻓﻲ ﮐﻞ وﻗﺖ ﻳﺪ ﻋﻮ ﻫﺎ اﻟﺰوج‪ ،‬ﻓﺈن ﻣﺘﻌﺘ ﻪ ﻓﻬﻲ ﻇﺎﻟﻤ ﺔ و ﻓﻲ ﺣﺮج ﻋﻈﻴﻢ ‪ ،‬و ﻳﮑﻔﻴﮏ ﻣﻦ ذﻟﮏ ﻣﺎ ﺛﺒﺖ ﻓﻲ ﺻـﺤﻴﺢ ﻣﺴـﻠﻢ ‪ :‬و اﻟﺬ ي ﻧﻔﺴﻲ ﺑﻴﺪه‬

‫ﻣﺎ ﻣﻦ رﺟﻞ ﻳﺪ ﻋﻮ ا ﻣﺮأﺗ ﻪ إﻟﻲ ﻓﺮاﺷـﻬﺎ ﻓﺘﺄﺑﻲ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻻ ﮐﺎن اﻟﺬ ي ﻓﻲ اﻟﺴـﻤﺎ ء ﺳﺎﺧﻄﺎ ﻋﻠﻴﻬﺎ ﺣﺘﻲ ﻳﺮ ﺿـﻲ ﻋﻨﻬﺎ )زوﺟﻬﺎ(" ) ﻗﺮﺑﻄﻲ ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ‬

‫ﺳﻮرة اﻟﺮوم ‪ ( 21 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" زن آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪ ﺑﺮا ي آﻧﮑ ﻪ ﻣﺮد در او آرا ﻣﺶ ﻳﺎﺑﺪ ‪ . . .‬در ﮐﻨﺎر او )زن( ‪ ،‬ﻣﺮد از ﻏﻠﻴﺎن ﺟﻨﺴﻲ رﻫﺎﺋﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ارﮔﺎن ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ زن ﺑﺮا ي ﻣﺮد‬

‫آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﮐ ﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮ ﻣﻮد‪ ) :‬و وا ﻣﻲ ﮔﺬارﻳﺪ آﻧﭽ ﻪ را ﮐ ﻪ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ ﺑﺮا ي ﺷـﻤﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﺎن از ﻫﻤﺴﺮان ﺷﻤﺎ(‪) .‬‬

‫‪ ( 42‬ﺧﺪاوﻧـﺪ اﻳﻦ را آﺷـﮑﺎر ﺳﺎﺧﺖ ﮐ ﻪ زن آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ از ﻣﺮد و ﺑﺮا ي ﻣﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ زن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﺷﻮد ﻫﺮﮔﺎه ﺷﻮﻫﺮ ش او را ﻓﺮا‬

‫ﻣﻴﺨﻮاﻧـﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه او ﺳـﺮ ﭘﻴﭽﻲ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﺘﻤﮑﺎر اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ ﮐﺎﻓﻲ در اﻳﻦ راﺑﻄ ﻪ در ﺣﺪﻳﺜﻲ از ﺻـﺤﻴﺢ ﻣﺴـﻠﻴﻢ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬‬

‫ز ﻣـﺎﻧﻲ ﮐ ﻪ ﻣﺮد ي زﻧﺶ را ﺑ ﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬و او ا ﻣﺘﻨـﺎ ع ﻣﻴﻮرزد‪ ،‬ﻳﮑﻲ ﮐ ﻪ در ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ ﺑﺮ او ﻏﻀﺐ ﮐﻨـﺪ ﺗﺎ آﻧﮑ ﻪ ﻣﺮد )ﺷﻮﻫﺮ ش( از او‬

‫را ﺿﻲ ﺷﻮد‪( 43 ) ".‬‬

‫ﺑـﺎر ي ﻣﺤﻤـﺪ ﭘﻴﻐﻤـﺒﺮ اﺳـ ﻼم در ﻣﻮرد ﺣﻘﻮق ﺷﻮﻫﺮ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑ ﻪ زن‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬـﺎر ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ " :‬در ﺣـﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﻘـﻮل اﺳﺖ‪ :‬زﻧﻲ ﺑ ﻪ‬

‫ﺧـﺪ ﻣﺖ ﺣﻀـﺮت رﺳﻮل )ص( آ ﻣـﺪ و ﺳﻮال ﮐﺮد ﺣﻖ ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺮ زن ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﻓﺮ ﻣﻮد‪ :‬زﻳﺎده از آن ﮐ ﻪ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺮ ﻣﻮد‪ :‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺣﻖ ﻫﺎ‬

‫آن اﺳﺖ ﮐ ﻪ روزه ٌ ﺳـﻨﺖ ﺑﻲ رﺧﺼﺖ او ﻧـﺪارد و از ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑﻲ رﺧﺼﺖ او ﺑﻴﺮون ﻧﺮود و ﺑ ﻪ ﻧﻴﮑﻮ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻮ ﻫﺎ ي ﺧﻮ ش ﺧﻮد را ﺧﻮﺷـﺒﻮ ﮐﻨﺪ و ﻧﻴﮑﻮ‬

‫ﺗﺮﻳﻦ ﺟـﺎ ﻣ ﻪ ﻫﺎ ي ﺧﻮد را ﺑﭙﻮﺷـﺪ و ﺑ ﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻳﻨﺖ ﻫﺎ ﺧﻮد را ﺑﻴﺎراﻳـﺪ و ﻫﺮ ﺑﺎ ﻣـﺪاد و ﺷﺎم ﺧﻮدرا ﺑﺮ او ﻋﺮض ﮐﻨـﺪ ﮐ ﻪ اﮔﺮ اراده ٌ ﺟﻤﺎ ع داﺷـﺘ ﻪ‬

‫ﺑﺎﺷـﺪ اﺑﺎ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ ﻓﺮ ﻣﻮد‪ :‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﻲ رﺧﺼﺖ او ﺑ ﻪ ﮐﺴـﻲ ﻧﺪﻫﺪ و اﮔﺮ ﺑﺪﻫﺪ ﮔﻨﺎﻫﺶ ﺑﺮا ي زن اﺳﺖ و ﺛﻮاﺑﺶ ﺑﺮا ي ﺷﻮﻫﺮ و ﻫﻴﭻ‬

‫ﺷﺐ ﻧﺨﻮاﺑﺪ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ از او ﺧﺸـﻤﻨﺎک ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺮ او ﻇﻠﻢ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ ؟ ﻓﺮ ﻣﻮد ﺑﻠﻲ‪) ".‬ﺣﻠﻴ ﺔ اﻟﻤﺘﻘﻴﻦ‪ ،‬ص ‪ ،115‬ﻣﺤﻤﺪ‬

‫ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﻲ(‬

‫زن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑ ﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮﻫﺮ ش ﻣﺨﺼﻮ ﺻﺎ ً ﺗﻤﺎﻳ ﻼت ﺟﻨﺴـﻲ او ﭘﺎﺳـﺦ دﻫﺪ و ﻫﺮ وﻗﺖ اراده ﻧﺰدﻳﮑﻲ ﺟﻨﺴـﻲ ﮐﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﭘﺸﺖ ﭘﺎﻻن ﺷﺘﺮ‪ ،‬زن‬
‫ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﮐ ﻪ ﻣﻀﺎﻳﻘ ﻪ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺗﻮﺟ ﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ " :‬در ﺣـﺪﻳﺚ ﺻـﺤﻴﺢ از ﺣﻀـﺮت ا ﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ )ص( ﻣﻨﻘﻮل اﺳﺖ‪ :‬زﻧﻲ آ ﻣﺪ ﺑ ﻪ ﺧﺪ ﻣﺖ‬

‫ﺣﻀـﺮت رﺳﻮل )ص( و ﮔﻔﺖ ﻳـﺎ رﺳﻮل اﻟﻠ ﻪ ﭼﻴﺴﺖ ﺣﻖ ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺮ زن‪ ،‬ﻓﺮ ﻣﻮد ﻻـزم اﺳﺖ ﮐ ﻪ اﻃﺎ ﻋﺖ ﺷﻮﻫﺮ ﺑﮑﻨـﺪ و ﻧﺎ ﻓﺮ ﻣﺎﻧﻲ او ﻧﮑﻨـﺪ واز‬

‫ﻪ او ﺑﻲ رﺧﺼﺖ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻧﮑﻨﺪ و روزه ٌ ﺳﻨﺖ ﺑﻲ رﺧﺼﺖ او ﻧﺪارد و ﻫﺮوﻗﺖ اراده ٌ ﻧﺰدﻳﮑﻲ او ﮐﻨﺪ ﻣﻀﺎﻳﻘ ﻪ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼ ﻪ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﭘﺎﻻن ﺷﺘﺮ‬
‫ﺧﺎﻧ ٌ‬

‫ﻪ رﺣﻤﺖ ﻫﻤ ﻪ او را‬
‫ﻪ ﻏﻀﺐ و ﻣ ﻼﺋﮑ ٌ‬
‫ﺑﺎﺷـﺪ و از ﺧﺎﻧ ﻪ ٌ او ﺑﻲ رﺧﺼﺖ او ﺑـﺪر ﻧﺮود و اﮔﺮ ﺑﯽ رﺧﺼﺖ ﺑـﺪر رود‪ ،‬ﻣ ﻼﺋﮑ ﻪ ٌآﺳـﻤﺎن و ز ﻣﻴﻦ و ﻣ ﻼﺋﮑ ٌ‬

‫ﻟﻌﻨﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑﺮﮔﺮدد‪) ".‬ﺣﻠﻴ ﺔ اﻟﻤﺘﻘﻴﻦ‪ ،‬ص ‪ 114‬و ‪ 115‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴـﻲ( ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻤﺎد زاده ﺣﺪﻳﺚ زﻳﺮ را از ﮐﺎﻓﻲ ﻧﻘﻞ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ‬

‫ﮐ ﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳـﺪ‪ " :‬زن ﺑﺎﻳـﺪ ﺻﺒﺮ و ﺷـﮑﻴﺒﺎﺋﻲ داﺷـﺘ ﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﺷﺪاﺋﺪ ﺑﺮدﺑﺎر ﺷﻮد ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻴﺎ ﻣﺮزد‪) ".‬زﻧﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳـ ﻼم‪ ،‬ص ‪ 148‬ﻋﻤﺎد‬

‫زاده(‬

‫اﻃﺎﻋﺖ از ﺷﻮﻫﺮ ﮐﻠﻴﺪ ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺗﻤـﺎ ﻣﻲ ﺗﻘﻮا و ﭘﺮﻫﻴﺰ ﮐـﺎر ي زن ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ ﻫﺮﮔـﺎه او ﺑ ﻪ ﻣﻘـﺎم ﻧﺎﻓﺮ ﻣـﺎﻧﻲ از ﺷﻮﻫﺮ ش ﺑﺮ آﻳـﺪ‪ .‬ﻧـﺎ ﻓﺮ ﻣـﺎﻧﻲ او از ﺷﻮﻫﺮ ﺑﻴﺎﻧﻲ از ﻳﮏ ﻋﻤﻞ ﻧﺎ‬

‫ﻣﺸـﺮو ع و ﻧﺎ ﺑﻴﺨﺮداﻧ ﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻃﺎ ﻋﺖ و ﻓﺮ ﻣﺎﻧﺒﺮدار ي از ﺷﻮﻫﺮ ﮐﻠﻴﺪ ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ از ﺣﺪﻳﺚ زﻳﺮ ﺑ ﻪ روﺷﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ " :‬ﺛ ﻼﺛ ﺔ ﻻ‬

‫ﺗﻘﺒﻞ ﻟﻬﻢ ﺻـ ﻼة و ﻻ ﺗﺼﻌﺪ ﻟﻬﻢ ﺣﺴﻨ ﺔ اﻟﻌﺒﺪ اﻷ ﺑﻖ ﺣﺘﻲ إﻟﻲ ﻣﻮاﻟﻴ ﻪ و اﻟﻤﺮأة اﻟﺴﺎﺧﻂ ﻋﻠﻴﻬﺎ زوﺟﻬﺎ و اﻟﺴﮑﺮان ﺣﺘﻲ ﻳﺼﺤﻮ‪) ".‬اﻟﺒﻴﻬﻘﻲ( ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" ﺳ ﻪ ﮐﺴﻨﺪ ﮐ ﻪ از آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﮕﻮ ي ﮐ ﻪ ﻋﺒﺎدت ﺷﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺪه ا ي ﮐ ﻪ از آﻗﺎ ي ﺧﻮد ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ و ﺗﺎ ز ﻣﺎﻧﻲ ﮐ ﻪ ﻧﺰد ﻣﺎﻟﮏ ﺧﻮد ش ﺑﺮ‬

‫ﻧﮕﺮدد‪ ،‬زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ش از او ﻧـﺎراض اﺳﺖ و ﺷـﺨ ﺺ ﻣﺴﺖ ﺗـﺎ ﻫﻨﮕـﺎ ﻣﻲ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻫﻮ ش ﻧﻴﺎ ﻣـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ( 44 ) ".‬ﺗﺮ ﻣﺬ ي در ﻣﻮرد ﺧﻮﺷـﻨﻮد ي‬

‫ﺷﻮﻫﺮ و ﭘﺎدا ش آن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ " :‬اﻳﻤﺎ ا ﻣﺮأة ﻣﺎﺗﺖ و زوﺟﻬﺎ ﻋﻨﻬﺎ راض دﺧﻠﺖ اﻟﺠﻨ ﺔ‪) ".‬ﺳﻨﻦ اﻟﺘﺮ ﻣﺬ ي‪ ،‬ذﮐﺮه اﻟﻐﺰاﻟﻲ ﻓﻲ إﺣﻴﺎ ء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ‪،‬‬

‫ﺟﺰ ء ‪ 2‬ﺻﻔﺤ ﻪ ‪ (64‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﻫﺮ زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﻣﻴﻤﻴﺮد ﻣﺎدا ﻣﻲ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ش از او را ﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲ رود‪( 45 ) ".‬‬

‫ﻣﺤﻤـﺪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﮑﻢ ﮐ ﻪ ﻣﺮد ﮐﻠﻴـﺪ ﺑﻬﺸﺖ زن اﺳﺖ ﺻـﺤ ﻪ ﮔﺬاﺷـﺘ ﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ از ﺣﺪﻳﺚ زﻳﺮ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ " :‬ﻗﺎل ﻻ ﻣﺮأة أﻧﻈﺮ ي أﻳﻦ‬

‫أﻧﺖ ﻣﻨ ﻪ )زوﺟﻬـﺎ( ﻓﺈﻧﻤـﺎ ﻫﻮ ﺟﻨﺘـﮏ و ﻧﺎرک‪ ) ".‬ذﮐﺮه اﻟﺴـﻴﻮﻃﻲ ﻓﻲ ﺗﻔﺴـﻴﺮ اﻟﻨﺴـﺎ ء‪ ( 34 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﺑـﺎر ي ﭘﻴﻐﻤـﺒﺮ ﺑـ ﻪ زﻧﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻨﮕﺮ ﮐ ﻪ ﺑﺎ‬

‫ﺷﻮﻫﺮت ﭼﮕﻮﻧ ﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻴﮑﻨﻲ زﻳﺮا او ﺑﻬﺸﺖ و دوزخ ﺗﻮ اﺳﺖ‪( 46 ) ".‬‬

‫ﻋﻠﻲ ﺧﻠﻴﻔ ﻪ ﭼﻬﺎرم ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻧﺰدﻳﮑﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮد ﺑ ﻪ ﻣﺤﻤـﺪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺣﮑﺎﻳﺘﻲ ﺑ ﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳـ ﻼم دارد ﮐ ﻪ ﺷـﻨﻴﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻋﻤﻖ‬

‫ﺑﺎور زن ﺳﺘﻴﺰ و ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳ ﻼم را ﺑ ﻪ ﻧﻴﮑﻮﺋﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد‪ ،‬ﺑ ﻪ آن ﺗﻮﺟ ﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ " :‬روز ي ﻣﻦ و ﻓﺎﻃﻤ ﻪ ﺑ ﻪ ﺣﻀﻮر رﺳﻮل اﮐﺮم )ص( ﺷﺮﻓﻴﺎب‬

‫ﺷـﺪﻳﻢ و آن ﺣﻀـﺮت را ﺑﺴـﻴﺎر ﮔﺮﻳﺎن دﻳﺪﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﺑ ﻪ ﻓﺪاﻳﺖ ﻳﺎ رﺳﻮل ا ﻟﻠ ﻪ ﭼﺮا ﮔﺮﻳ ﻪ ﻣﻴﮑﻨﻴﺪ ؟ ﻓﺮ ﻣﻮد‪ :‬ﻳﺎ ﻋﻠﻲ ﺷﺐ ﻣﻌﺮاج ﮐ ﻪ‬

‫ﻣﺮا ﺑ ﻪ آﺳـﻤﺎن ﺑﺮدﻧـﺪ زﻧﺎﻧﻲ ﭼﻨـﺪ از ا ﻣﺖ ﺧﻮد را در ﻋـﺬاب ﺷﺪﻳـﺪ دﻳـﺪم و ﮔﺮﻳ ﻪ ﻣﻦ ﺑﺮا ي آﻧﻬﺎﺳﺖ ‪ . . .‬زﻧﻲ را دﻳـﺪم ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻮ ﻫﺎ ي ﺳـﺮ ش‬

‫آوﻳﺰان ﮐﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻣﻐﺰ ﺳـﺮ ش )از ﺷـﺪت ﺣﺮارت( ﻣﻲ ﺟﻮﺷـﻴﺪ‪ .‬و زﻧﻲ را ﻣﺸﺎﻫـﺪه ﮐﺮدم ﮐ ﻪ او را ﺑ ﻪ زﺑﺎﻧﺶ آوﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و آب ﺟﻮﺷﺎن‬

‫ﺟﻬﻨﻢ ﺑ ﻪ ﺣﻠﻘﺶ ﻓﺮو ﻣﻲ رﻳﺨﺘﻨﺪ‪ .‬و زﻧﻲ را دﻳﺪم ﮐ ﻪ ﺑﺮ ﭘﺴﺘﺎﻧﻬﺎﻳﺶ آوﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﻲ را ﮐ ﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪن ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻲ ﺧﻮرد و آﺗﺶ در زﻳﺮ‬

‫او ﺷﻌﻠ ﻪ ﻣﻲ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬زﻧﻲ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮدم ﮐ ﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ را ﺑ ﻪ دﺳﺘﻬﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘ ﻪ‪ ،‬ﻣﺎر ﻫﺎ و ﻋﻘﺮب ﻫﺎ را ﺑﺮ او ﻣﺴﻠﻂ ﺳﺎﺧﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﻲ ﮐﻮر و‬

‫ﮐﺮ دﻳﺪم ﮐ ﻪ او را در ﺗﺎﺑﻮت آﺗﺸﻴﻦ ﻗﺮار داده و ﻣﻐﺰ ﺳﺮ ش از ﺗﻨﺶ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آ ﻣﺪ و ﺑﺪﻧﺶ در اﺛﺮ ﻣﺮض ﺟﺬام و ﭘﻴﺲ ﻗﻄﻌ ﻪ ﻗﻄﻌ ﻪ و از ﻫﻢ‬

‫ﻣﺘ ﻼﺷـﻲ ﻣﻴﺸـﺪ‪ .‬و زﻧﻲ را دﻳﺪم ﮐ ﻪ در ﺗﻨﻮر آﺗﺶ او را ﺑ ﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ آوﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬و زﻧﻲ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدم ﮐ ﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪﻧﺶ را از ﺟﻠﻮ و ﻋﻘﺐ‬

‫ﺑﺎﻗﻴﭽﻲ ﻫﺎ ي آﺗﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ و زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﺻﻮرت و دﺳﺘﻬﺎﻳﺶ را ﻣﻲ ﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ و از روده ﻫﺎ ي ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ .‬و زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﺳﺮ ش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮ‬

‫ﺧﻮک و ﺑـﺪﻧﺶ ﺑﺸـﮑﻞ ﭼﻬﺎر ﭘﺎ و ﺑ ﻪ اﻧﻮا ع ﻋﺬاﺑﻬﺎ ﻣﻌﺬب ﺑﻮد‪ .‬و دﻳﮕﺮ ي ﺑﺼﻮرت ﺳﮓ ﺑﻮد و آﺗﺶ از ﭘﺸـﺘﺶ وارد ﻣﻲ ﮐﺮدﻧﺪ و از دﻫﺎﻧﺶ ﺑﻴﺮون‬

‫ﻣﻲ آوردﻧﺪ و ﻣ ﻼﺋﮑ ﻪ ﺑﺎ ﮔﺮز ﻫﺎ ي آﺗﺸﻴﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ و ﺑﺪﻧﺶ ﻣﻲ زدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻀـﺮت ﻓـﺎﻃﻤ ﻪ ) ع( ﻋﺮ ﺿ ﻪ داﺷـﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳﺎ رﺳﻮل اﻟﻠ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﺋﻴـﺪ ﮐ ﻪ ﮐﺎر اﻳﻦ زﻧﻬﺎ ﭼ ﻪ ﺑﻮده ﮐ ﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ آﻧﻬﺎ را ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌـﺬب ﻓﺮ ﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻀـﺮت )ص( ﻓﺮ ﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬آن زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻮ ي ﺳﺮ ش آوﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧﺪ زﻧﻲ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﻣﻮ ي ﺳﺮ ش را از ﻣﺮدان )ﻧﺎ ﻣﺤﺮم( ﻧﻤﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ و آن‬

‫زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ زﺑـﺎﻧﺶ آوﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬زﻧﻲ ﺑـﻮده ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ﺧﻮرا اذﻳﺖ ﻣﻲ ﮐﺮده و آﻧﮑ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﺴـﺘﺎﻧﺶ آوﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ از ﺷﻮﻫﺮ ش ﺗﻤﮑﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﮐﺮده‬

‫اﺳﺖ و آﻧﮑ ﻪ ﺑـﺎ ﭘﺎﻫـﺎﻳﺶ آوﻳﺰان ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻲ اﺟﺎزه ﺷﻮﻫﺮ ش از ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ رﻓﺘ ﻪ اﺳﺖ و آن زن ﮐ ﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑـﺪن ﺧﻮدرا ﻣﻲ ﺧﻮرد زﻧﻲ ﺑﻮده‬

‫ﮐ ﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد را ﺑﺮا ي ﻧﺎ ﻣﺤﺮ ﻣﺎن زﻳﻨﺖ ﻣﻲ ﮐﺮده اﺳﺖ و آن زﻧﻲ ﮐ ﻪ دﺳـﺘﻬﺎﻳﺶ را ﺑ ﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻧﻤﻲ ﺷﺴﺘ ﻪ و ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﺶ را‬
‫ﭘـﺎک ﻧﻤﻲ ﮐﺮده و ﻏﺴـﻞ ﺟﻨـﺎﺑﺖ ﺑﺠـﺎ ﻧﻤﻲ آورده و ﺑ ﻪ ﻧﻤـﺎز ا ﻋﺘﻨﺎﺋﻲ ﻧﺪاﺷـﺘ ﻪ اﺳﺖ و آن زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﮐﻮر و ﮐﺮ و ﻻل ﺑﻮد از زﻧﺎ ﻓﺮزﻧـﺪ ﺑ ﻪ ﻫﻢ ﻣﻲ‬

‫رﺳﺎﻧـﺪه و ﺑ ﻪ ﮔﺮدن ﺷﻮﻫﺮ ﺧﻮد ﻣﻲ اﻧـﺪاﺧﺘ ﻪ‪ .‬آن زن ﮐ ﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑـﺪﻧﺶ را ﻣﻲ ﺑﺮﻳﺪﻧـﺪ ﺧﻮد را ﺑ ﻪ ﻣﺮدان ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧـﺪه ﺗﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟ ﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﺮار‬

‫ﮔﻴﺮد و آﻧﮑ ﻪ ﺑـﺪﻧﺶ را ﻣﻲ ﺳﻮزاﻧﺪﻧـﺪ و او روده ﻫﺎ ي ﺧﻮد را ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬زﻧﻲ ﺑﻮده ﮐ ﻪ ﻣﺮد و زن ﺣﺮام را ﺑ ﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ و آن‬

‫زن ﮐ ﻪ ﺳـﺮو ﺻﻮرﺗﺶ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺧﻮک و ﺑﺪﻧﺶ ﺑﺸـﮑﻞ اﻻ غ ﺑﻮد‪ ،‬زﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺳـﺨﻦ ﭼﻴﻦ و درﻏﮕﻮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬و آﻧﮑ ﻪ ﺑﺼﻮرت ﺳﮓ ﺑﻮد و آﺗﺶ از‬

‫ﭘﺸـﺘﺶ داﺧﻞ و از دﻫﺎﻧﺶ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨـﺪ‪ ،‬زﻧﻲ ﺑﻮده ﺧﻮاﻧﻨـﺪه و آواز ﺧﻮان‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺣﻀـﺮت ﻓﺮ ﻣﻮد‪ :‬وا ي ﺑ ﻪ ﺣﺎل زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ﺧﻮد را ﺑ ﻪ‬

‫ﺧﺸﻢ آورد و ﺧﻮﺷﺎ ﺑ ﻪ ﺣﺎل زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﻫﻤﺴﺮ ش را را ﺿﻲ ﺑﺪارد‪ ) ".‬ﻋ ﻼ ﻣ ﻪ ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﺣﻴﺎت اﻟﻘﻠﻮب (‬

‫ا ﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﺷﻮﻫﺮ ﻳﺰداﻧﻲ‬

‫اﻃﺎ ﻋﺖ زن از ﺷﻮﻫﺮ ش ﺷﺮط ا ﺻﻠﻲ ﺗﻘﻮا و ﭘﺮﻫﻴﺰﮐﺎر ي و ي اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وﺛﻴﻘ ﻪ ا ي اﺳﺖ ﺑﺮا ي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺑﺪ ي ا ش‪ .‬ﻣﺮد ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ‬

‫ﻫﻤﺴـﺮ ش اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮد ﭼﻨﺎن ﻣﺮﺗﺒ ﻪ ا ي ﺑﻠﻨـﺪ ي دارد ﮐ ﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴ ﻪ ﺑﺎ زن‪ ،‬او ﻣﻘﺎم اﻟﻬﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺴﺆﻟﻴﺖ زن در ﻗﺒﺎل ﻣﺮد در ﺣﺪ ﭘﺮﺳـﺘﺶ‬

‫ﺗﻘﺮب ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﮐ ﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪا اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤـﺪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭼﻨﻴﻦ اﺑﺮاز ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮐﻨـﺪ‪ " :‬ﻟﻮ ﮐﻨﺖ آ ﻣﺮ أﺣـﺪا ً أن ﻳﺴـﺠﺪ ﻷ ﺣﺪ ﻷ ﻣﺮت اﻟﻨﺴﺎ ء أن ﻳﺴـﺠﺪن ﻷزواﺟﻬﻦ ﻟﻤﺎ ﺟﻌﻞ اﻟﻠ ﻪ ﻟﻬﻢ‬

‫ﻋﻠﻴﻬﻦ ﻣﻦ اﻟﺤﻖ‪) ".‬اﺣﻤـﺪ و اﺑﻮ داود و اﻟﺘﺮ ﻣﺬ ي( ﻳﻌﻨﻲ ‪ " :‬اﮔﺮ ﺑ ﻪ ﮐﺴـﻲ دﺳـﺘﻮر ﻣﻴﺪادم ﮐﺴﻲ را ﺳﺠﺪه ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺰﻧﺎن دﺳﺘﻮر ﻣﻴﺪادم ﺷﻮﻫﺮان‬

‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺳﺠﺪه ﮐﻨﻨﺪ از ﺑﺲ ﮐ ﻪ ﺧﺪا ﺑﺮا ي ﺷﻮﻫﺮان ﺣﻖ ﺑ ﻪ ﮔﺮدن زﻧﺎن ﻧﻬﺎده اﺳﺖ‪( 47 ) ".‬‬

‫در دﻳﺪﮔﺎه زن ﺳﺘﻴﺰ اﺳ ﻼ ﻣﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻘﻮق ﻣﺮدان ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ زﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺮد در ﺣﺪ ي اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻫﻴﭻ‬

‫درﺟـ ﻪ ا ي از ﺧـﻮد ﮔــﺬر ي زن ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧــﺪ او را از ﻟﺤـﺎظ ﺣﻘـﻮﻗﻲ در ردﻳـ ﻒ ﻣﺮد ﻗﺮار دﻫــﺪ‪ .‬اﺣﻤــﺪ زﮐﻲ "ﺗﻔـﺎﺣ ﻪ" ﻳﮑﻲ از ﻧﻈﺮﻳـ ﻪ ﭘﺮدازان‬

‫اﺳ ﻼ ﻣﻴﺴﺖ ﻣﻌﺎ ﺻﺮ در راﺑﻄ ﻪ ﺑﺮﺗﺮ ي ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺮد ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ و اﺣﺘﺮا ﻣﻲ ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺣﺪﻳﺚ زﻳﺮ را ﻧﻘﻞ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪:‬‬

‫" ﻟﻮ ان ا ﻣﺮأة و ﺿﻌﺖ أﺣﺪ ﺛﺪﻳﻴﻬﺎ ﻃﺒﺨ ﺔ و اﻷﺧﺮ ﻣﺸﺮﻳ ﺔ ﻣﺎ أدت ﺣﻖ زوﺟﻬﺎ‪ .‬وﻟﻮ أﻧﻬﺎ ﻋﺼﺖ ﻣ ﻊ ذاﻟﮏ زوﺟﻬﺎ ﻃﺮﻓ ﺔ ﻋﻴﻦ أﻟﻘﻠﺒﺖ ﻓﻲ اﻟﺪرک اﻷ‬

‫ﺳﻔﻞ ﻣﻦ اﻟﻨﺎر إﻻ أن ﺗﺘﻮب و ﺗﺮﺟ ﻊ‪ ) ".‬اﻟﻤﺼﻨ ﻒ اﺑﻮﺑﮑﺮ اﺣﻤﺪ اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠ ﻪ ﻣﻮﺳﻲ اﻟﮑﻨﺪ ي‪ ،‬ﻣﺠﻠﺪ‪ ، 1‬ﺟﺰ ء ‪ ، 2‬ص ‪ ، 255‬أﻧﻈﺮ اﻳﻀﺎ اﺣﻤﺪ زﮐﻲ‬

‫ﺗﻔﺎﺣ ﺔ‪ ،‬اﻟﻤﺮأة و اﻷﺳ ﻼم‪ ،1985 ،‬ص ‪ (176‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" اﮔﺮ زﻧﻲ ﻳﮑﻲ از ﭘﺴـﺘﺎن ﻫـﺎﻳﺶ را ﺟﻬﺖ ﭘﺨﺘﻦ و دﻳﮕﺮ ي را ﺟﻬﺖ ﮐﺒـﺎب ﮐﺮدن ﭘﻴﺸـﮑﺶ ﮐﻨـﺪ ﺑـﺎز ﻫﻢ ﻋـﺎﺟﺰ از اﻧﺠـﺎم وﻇـﺎﻳﻔﺶ در ﻗﺒـﺎل‬

‫ﺷﻮﻫﺮ ش اﺳﺖ‪ .‬در ﺿـﻤﻦ اﮔﺮ او ﺣﺘﻲ ﻟﺤﻈ ﻪ ا ي ) ﭼﺸﻢ ﺑ ﻪ ﻫﻢ زدن ( در ﻣﻘـﺎم ﻧـﺎ ﻓﺮ ﻣـﺎﻧﻲ از ﺷﻮﻫﺮ ش ﺑﺮآﻳـﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﺶ ﺗ ﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺟﻬﻨﻢ‬

‫اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﮑ ﻪ ﺗﻮﺑ ﻪ ﮐﻨـﺪ و ﺑﺎز ﮔﺮدد‪ ( 48 ) ".‬از اﻳﻦ ﺣـﺪﻳﺚ در ﺑﺨﺎر ي ذﮐﺮ ي ﺑﻌﻤﻞ ﻧﻴﺎ ﻣـﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺎ ﺣـﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ ي از ﺑﺨﺎر ي ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬

‫دارد‪.‬‬

‫از دﻳﺪﮔﺎه اﺳ ﻼ ﻣﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﮐ ﻪ ﻳﮏ ﻣﺮد ﺣﺎ ﺿﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﮐ ﻪ زﻧﺪﮔﻲ ا ش را ﺑﺎ زﻧﻲ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻳﮏ ﻓﺪاﮐﺎر ي ﺷﺮﻳﻔﺎﻧ ﻪ ا ي از ﺟﺎﻧﺐ‬

‫ﻣﺮد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ در ﺣـﺪﻳﺚ ﺻـﺤﻴﺤﻲ از ﺑﺨﺎر ي اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮ ﺻـﻴ ﻒ ﺷـﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ زن در ﻋﻘﻞ و دﻳﻦ ﻧﺎﻗ ﺺ و ﺣﻖ ﻧﺸـﻨﺎ س‬

‫اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮوﺗﻨﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮد اﺳﺖ ﮐ ﻪ زﻧﺪﮔﻲ ا ش را ﺑﺎ او ) زن ( ﺻﺮ ف ﻣﻲ ﮐﻨﺪ‪ .‬زن ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺑﺎ ﻫﺮ درﺟ ﻪ ا ي از ﺧﻮد ﮔﺬر ي ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﮐ ﻪ اﻳﻨﻬﻤ ﻪ اﺣﺴـﺎن ﻣﺮد را ﭘﺎﺳـﺦ دﻫـﺪ‪ .‬در واﻗ ﻊ ﺣﻘﻮق ﺷﻮﻫﺮ آﻧﻘـﺪر ﮔﺴﺘﺮده و وﺳـﻴ ﻊ اﺳﺖ ﮐ ﻪ‪ " :‬ﻣﻦ ﺣﻖ اﻟﺰوج ﻋﻠﻲ اﻟﺰوﺟـ ﺔ ان ﻟﻮ ﺳـﺎل‬

‫ﻣﻨﺨﺮاه د ﻣﺎ وﻗﻴﺤﺎ و ﺻﺪﻳﺪأ ﻓﻠﺤﺴﺘ ﻪ ﺑﻠﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﺎ أذت ﺣﻘ ﻪ‪ ) ".‬ذﮐﺮه اﻟﺴﻴﻮﻃﻲ ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻨﺴﺎ ء ‪ ( 34 :‬ﻳﻌﻨﻲ ‪:‬‬

‫" اﮔﺮ ﺧﻮن‪ ،‬ﮐﺜﺎﻓﺖ و رﻳﻢ از د ﻣﺎ غ ﺷﻮﻫﺮ ﺟﺎر ي ﺑﺎﺷﺪ و زن ﺑﺎ زﺑﺎﻧﺶ آﻧﺮا ﺑﻠﻴﺴﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ او ﻗﺎدر ﺑ ﻪ ﺑﺮ آوردن ﺣﻘﻮﻗﻲ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ش ﻧﺴـﺒﺖ ﺑ ﻪ‬

‫و ي دارد‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺑﻮد‪ ( 49 ) ".‬اﻳﻦ ﺣـﺪﻳﺚ ﭘﻨـﺞ ﺑـﺎر آﻧﻬﻢ ﺑﺎ ﺣﺮ ﻣﺖ زﻳﺎد ي از ﺟﺎﻧﺐ ا ﻣﺎم ﺳـﻴﻮﻃﻲ ﮐ ﻪ ﻳﮑﻲ از ﻣﻌﺮو ف ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎ ي اﺳـ ﻼ ﻣﻲ‬

‫اﺳﺖ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺣﻖ ﻳﺰداﻧﻲ ﻣﺮد ﮔﻔﺘﺎر دﻳﮕﺮ ي دارد ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑ ﻪ آن ﮔﻮ ش ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ‪" :‬ﺣﻀﺮت رﺳﻮل ﻓﺮ ﻣﻮد ‪ . . .‬ﮐ ﻪ زن ﻧﻤﺎز ﺧﻮد را ﻃﻮل‬

‫ﻧﺪﻫﺪ ﺑﺮا ي آﻧﮑ ﻪ ﻣﻨ ﻊ ﮐﻨﺪ ﺷﻮﻫﺮ او را از آﻧﭽ ﻪ از و ي ﺧﻮاﻫﺪ و ﻓﺮ ﻣﻮد ﮐ ﻪ ﻫﺮ زﻧﻲ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ او را ﺑﺮا ي ﻣﺠﺎ ﻣﻌﺖ ﺑﻄﻠﺒﺪ و او ﺗﺄﺧﻴﺮ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﻮﻫﺮ‬
 ‫ﺑﺨﻮاب رود ﭘﻴﻮﺳﺘ ﻪ ﻣ ﻼﺋﮑ ﻪ او را ﻟﻌﻨﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﻮﻫﺮﺑﻴﺪار ﺷﻮد‪ ) ".‬ﺣﻠﻴ ﻪ اﻟﻤﺘﻘﻴﻦ‪ ،‬ص ‪ ، 80‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﻲ (‬

‫ﺣﻘﻮق زﻧﺎن‬

‫اﺣـﺎدﻳﺜﻲ زﻳـﺎد ي را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻣﻮرد ﺣﻘﻮق ﺷﻮﻫﺮان ﻧﻘـﻞ ﮐﺮد‪ ،‬وﻟﻲ آﻧﭽ ﻪ در ﻣﻮرد ﺣﻘﻮق زﻧـﺎن اﻇﻬـﺎر ﺷـﺪه اﺳﺖ ﻗﻠﻴﻞ و ﺳﺎده اﺳﺖ‪ .‬در‬

‫ﺣﺪﻳﺚ زﻳﺮ ﭼﻨﻴﻦ آ ﻣﺪه اﺳﺖ‪ " :‬ﻳﺎ رﺳﻮل اﻟﻠ ﻪ ﻣﺎ ﺣﻖ زوﺟ ﺔ اﺣﺪﻧﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ ؟ ﻗﺎل ‪ :‬ان ﺗﻄﻌﻤﻬﺎ اذا ﻃﻌﻤﺖ و ﺗﮑﺴﻮﻫﺎ اذا اﮐﺘﺴﻴﺖ وﻻ ﺗﻀﺮب اﻟﻮﺟ ﻪ‬

‫و ﻻ ﺗﻘﺒﺢ وﻻ ﺗﻬﺠﺮ إﻻ ﻓﻲ اﻟﺒﻴﺖ‪ ) ".‬اﺣﻤﺪ و اﺑﻮ داود و اﺑﻦ ﻣﺎﺟ ﺔ ( ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ا ي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬زن ﭼ ﻪ ﺣﻘﻲ ﺑﺮ ﻣﺎ دارد ؟ او ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑ ﻪ او)‬

‫زن ( ﻏـﺬا ﺑـﺪﻫﻲ ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ ﮐ ﻪ ﺧﻮدت ﻏﺬا ﻣﻴﺨﻮر ي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ او را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻲ ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ ﮐ ﻪ ﺧﻮدت را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺻﻮرﺗﺶ ﻧﺰن‪ ،‬ﺑ ﻪ او ﻧﺎﺳـﺰا ﻣﮕﻮ‪،‬‬

‫ﻪ دﻳﮕﺮ ي از ﻣﮑﺎن وﻳﮋه زن و ﺣﻘﻮق او در اﺳ ﻼم ﮐ ﻪ از زﺑﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ش ﻣﻴﺸﻨﻮﻳﻢ‪:‬‬

‫او را رﻫﺎ ﻣﮑﻦ ﺑﺠﺰ در ﺣﺼﺎر ﺧﺎﻧ ﻪ‪ ( 50 ) ".‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻤﻮﻧ ٌ‬

‫" ‪ . . .‬ﺑـﺪان ﮐ ﻪ از ﺟﻤﻠ ﻪ ٌ ﺣﻘﻮق زن ﺑﺮ ﻣﺮد آﻧﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻫﺮ ﭼﻬـﺎر ﻣـﺎه ﻳـﮏ ﻣﺮﺗﺒ ﻪ ﺑـﺎ او ﺟﻤـﺎ ع ﮐﻨـﺪ‪ ) ".‬ﺣﻠﻴـ ﺔ اﻟﻤﺘﻘﻴﻦ‪ ،‬ص ‪ ، 117‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‬

‫ﻣﺠﻠﺴﻲ (‬

‫اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺮدان‬

‫ﻣﺮد ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ زﻧﺶ را ﺑﺰﻧﺪ و از ﻣﻘﺎرﺑﺖ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎ او ﺧﻮد دار ي ﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻗﺮآن راﺑﻄ ﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺮد و زن را ﻳﮏ راﺑﻄ ﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺤﺒﺖ و ﺷﻔﻘﺖ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪:‬‬

‫" ‪ . . .‬ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ رأﻓﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮد‪ ) ".‬ﺳﻮره ﻧﻮر‪ ،‬آﻳ ﻪ ‪ ( 21‬ﺳﻴﺪ ﻗﻄﺐ ﻳﮑﻲ از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﺟﻨﺒﺶ اﺧﻮان اﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ‪" ،‬رأﻓﺖ" و‬

‫" ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ " ذﮐﺮ ﺷـﺪه در اﻳﻦ آﻳ ﻪ را ﺑﻴﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺣﺴﺎﺳـﻲ ﻣﻴﺪاﻧﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺮد ﻧﺴـﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺶ دارد‪ ،‬ﭼﻴﺰ ي ﮐ ﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺎﻟﻖ ﻣﺘﻌﺎل‬

‫ﻣﻘﺮر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻗﺪﻳﻢ ﮔﻔﺘ ﻪ اﻧﺪ ﮐ ﻪ " ﻣﻬﺮ" ﻳﺎد ﺷﺪه ﻣﻴﺎن زن و ﺷﻮﻫﺮ در آﻳ ﻪ ﻓﻮق ﻣﻌﻄﻮ ف اﺳﺖ ﺑ ﻪ ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻴﮑ ﻪ "‬

‫رأﻓﺖ" اﺷﺎره ا ي اﺳﺖ ﺑ ﻪ ﻓﺮزﻧـﺪان ﻣﺮد و ﻫﻤﺴـﺮ ش‪ ( 51 ) .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ ي ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑ ﻪ ﺧـﺎﻃﺮ داﺷﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻬﺮﺑـﺎﻧﻲ و رأﻓﺖ ﮐ ﻪ‬

‫ذﮐﺮ ش رﻓﺖ‪ ،‬از ﺟـﺎﻧﺐ زن ﻧﺴـﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻣﺮد ش ﻣﺘﺼـﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼـﻮن از ﻧﻈﺮ ﺑﻴﻨﺶ اﺳـ ﻼ ﻣﻲ‪ ،‬ﮐ ﻪ در آﻳ ﻪ ﻫـﺎ ي ﻗﺮآن و اﺣـﺎدﻳﺚ ﻣﺘﻌـﺪد ﻗـﺎﺑﻞ‬

‫ﻣﺸﺎﻫـﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زن ﺑ ﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻨﺲ ﺿـﻌﻴ ﻒ‪ ،‬و ﺗﻌﺮﻳ ﻒ و ﺗﺼﻮﻳﺮ ي ﻏﻴﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﮐ ﻪ از ا ش داده ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮﺣﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻣﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ً ﻣﺮد ﺑﺎ‬

‫ﻪ ﻋﺮ ﺻ ﻪ ﻫﺎ ي زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑ ﻪ زن دارد‪ ،‬ﺑﻲ ﻧﻴﺎز از ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻋﻄﻮﻓﺖ ﺟﻨﺲ دوم اﺳﺖ‪ .‬و ﻗﺮآن ﺑ ﻪ ﻣﺮدان دﺳﺘﻮر‬
‫ﻣﻘﺎم اﻓﻀـﻠﻲ ﮐ ﻪ در ﻫﻤ ٌ‬

‫ﻣﻴﺪﻫﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ) زﻧﻬﺎ ( ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﺼﺎﺣﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺣـﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ ي اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ﺧﻮب را ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ " :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷـﻤﺎ آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺷﺎن ﺑ ﻪ ﻧﻴﮑﻮﺋﻲ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ ( 52 ) ".‬ا ﻣﺎ اﻳﻦ‬

‫ﻧﻴﮑﻮﺋﻲ در ﺷـﺮاﻳﻂ ﺳـﺨﺖ‪ ،‬ز ﻣﺎﻧﻲ ﮐ ﻪ زن ﺳـﻠﻮک "درﺳﺖ و ﺷﺎﻳﺴـﺘ ﻪ ا ي" ﻧـﺪارد ﺗﺎ ﮐـﺪام ﺣـﺪ ي ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا اﺳﺖ ؟ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺣﮑﺎم ﻗﺮآن ﻣﺮد‬

‫ﻣﺴـﺆﻟﻴﺖ ﭘﻨـﺪ و اﻧـﺪرز زﻧﺶ را دارد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣـﻖ اﻳﻨﮑ ﻪ زﻧﺶ را ﺗﺮک ﮐﻨـﺪ و ﻣﻮرد ﺿـﺮب و ﺷـﺘﻢ ﻗﺮار دﻫـﺪ ﺗـﺎ از رﻓﺘـﺎر ﻣﺘﻤﺮداﻧ ﻪ ا ي او‬

‫ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮ ي ﮐﺮده ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻗﺮآن در اﻳﻨﻤﻮرد ﭼﻨﻴﻦ ﺣﮑﻢ ﻣﻲ ﮐﻨـﺪ‪" :‬ﻓﺎﻟﺼﺎﻟﺤـﺎت ﻗﺎﻧﺘﺎت ﻟﻠﻐﻴﺐ ﺑﻤﺎ ﺣﻔﻆ اﻟﻠ ﻪ واﻟ ﻼﺗﻲ ﺗﺨﺎﻓﻮن ﻧﺸـﺰﻫﻦ ﻓﻌﻈﻮﻫﻦ‬

‫واﻫﺮﻫﻦ ﻓﻲ اﻟﻤﻀﺎﺟ ﻊ و ا ﺿـﺮﺑﻮﻫﻦ‪ ) ".‬ﺳﻮره اﻟﻨﺴﺎ ء‪ ( 34 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬زﻧـﺎﻧﻲ ﮐ ﻪ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﻧﺎ ﻓﺮ ﻣﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻤﻨﺎﮐﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﺨﺴﺖ آن ﻫﺎ را‬

‫ﻣﻮ ﻋﻈ ﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻄﻴ ﻊ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ ،‬آ ﻧﻬﺎ را ﺑ ﻪ زدن ﺗﻨﺒﻴ ﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻃﺎ ﻋﺖ ﮐﺮدﻧﺪ دﻳﮕﺮ ﺣﻖ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧ ﻪ ﺳﺘﻢ ﻧﺪارﻳﺪ ‪( 53 ) ". . .‬‬

‫ﺳﺒﺐ ﻧﺰول اﻳﻦ آﻳ ﻪ را ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ اﻳﻨﻄﻮر ﺗﻮ ﺿﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪:‬‬

‫" ﻧﺰﻟﺖ ﻫﺬه اﻵﻳ ﺔ ﻓﻲ ﺑﻨﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳـﻠﻤ ﺔ و زوﺟﻬﺎ ‪ ،‬ﻓﻴﺈﻧ ﻪ ﻟﻄﻬﺎ ﻟﻄﻤ ﺔ ﻓﻨﺸـﺰت ﻋﻦ ﻓﺮاﺷ ﻪ و ذﻫﺒﺖ إﻟﻲ اﻟﺮﺳﻮل و ذﮐﺮت ﻫﺬه اﻟﺸﮑﺎﻳ ﺔ‪ ،‬و‬

‫إﻧ ﻪ ﻟﻄﻤﻬﺎ وأن اﺛﺮ اﻟﻠﻄﻤ ﺔ ﺑﺎق ﻓﻲ وﺟﻬﻬﺎ ﻓﻘﺎل‪ :‬اﻗﺘﺼـﻲ ﻣﻨ ﻪ ﺛﻢ ﻗﺎل ﻟﻬﺎ ا ﺻﺒﺮ ي ﺣﺘﻲ اﻧﻈﺮ ﻓﻨﺰﻟﺖ ﻫﺬا اﻷﻳ ﺔ )ا ﻟﺮﺟﺎل ﻗﻮا ﻣﻮن ﻋﻠﻲ اﻟﻨﺴﺎ ء (‬

‫ﻓﻠﻌﻞ ﻧﺰﻟﺖ ﻗﺎل اﻟﻨﺒﻲ‪ :‬اردﻧﺎ ا ﻣﺮأ و اراد اﻟﻠ ﻪ أ ﻣﺮآ و اﻟﺬ ي اراد اﻟﻠ ﻪ ﺧﻴﺮا ً‪ ) ".‬اﻟﺮاز ي ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻨﺴﺎ ء‪ ( 34 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" آﻳ ﻪ ﻓﻮق در ارﺗﺒﺎط ﺷـﮑﺎﻳﺖ زﻧﻲ ﻧﺰد ﻣﺤﻤﺪ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ش ﺑ ﻪ ﺻﻮرت او ﺳـﻴﻠﻲ زده ﺑﻮد ) ﮐ ﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻘﺶ آن ﺑﺼﻮرﺗﺶ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻮد ( ﻧﺎزل ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﭘﻴـﺎ ﻣﺒﺮ ﺑ ﻪ او ) زن ( ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﺑـﺎ او ﺗﺴﻮﻳ ﻪ ﮐﻦ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌـﺪا ً اﻓﺰود‪ :‬ﺻﺒﺮ ﮐﻦ ﺗﺎ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ ﮐ ﻪ آﻳ ﻪ ﻓﻮق ﻧﺎزل‬
 ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪ ":‬ﻣﺎ ﻳﮏ ﭼﻴﺰ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ وﻟﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻴﺰ ي دﻳﮕﺮ ي‪ ،‬و ﭼﻴﺰ ي را ﮐ ﻪ ﺧﺪا ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪( 54 ) ".‬‬

‫ﺑ ﻪ ﻣﺸـﮑﻞ ﻣﻴﺘﻮان ﮐ ﻪ ﺣﮑﻢ ﻓﻮق در ﻣﻮرد ﺿـﺮب و ﺷـﺘﻢ و ﺗﻨﺒ ﻪ ﺑﺪﻧﻲ زن‪ ،‬آﻧﻄﻮر ي ﮐ ﻪ ﻣﻔﺴـﺮﻳﻦ اﺳ ﻼ ﻣﻲ در ﺗﻮﺟ ﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺟﺴﻤﻲ ﺑﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ‬

‫زﻧﺎن از ﮐﻠﻤ ﻪ " ﻣ ﻼﺋﻴﻢ" اﺳـﺘﻤﺪاد ﻣﻴﺠﻮﻳﻨﺪرا ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻨﺒ ﻪ ﻓﺰﻳﮑﯽ زن ﺑﻌﻨﻮان آﺧﺮﻳﻦ راه ا ﺻ ﻼﺣﻲ و ﺗﺄدﻳﺒﻲ ﺑﻌﺪ از ﮐﺎر ﺳﺎز ﻧﺒﻮدن دور ي ﺟﺴﺘﻦ‬

‫و ﻣﺤﺮو ﻣﻴﺖ ﺟﻨﺴـﻲ زن ﻣﻄﺮح ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ً زدن " ﻣ ﻼﺋﻴﻢ" ﺑﻌـﺪ از ﺗـﺪﺑﻴﺮ اوﻟﻲ ﮐ ﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ دور ي ﺟﺴـﺘﻦ و ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻨﺴـﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﻋﻤ ﻼ ً و ﻣﻨﻄﻘﺎ ً ﺑﻌﻨﻮان آﺧﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻋﻤ ﻼ ً ﻫﻢ اﻳﻨﻄﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﺒ ﻪ ﺟﻨﺴـﻲ ﺑﺮا ي ﻣﻄﻴ ﻊ ﺳﺎﺧﺘﻦ زن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮا ي اﺳﺘﻴ ﻼ ي‬

‫ﻣﺮد ﺑﺮ ﺟﺴﻢ و روان او ا ﻣﺮﻳﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻬﺎر ﺑﺮا ي ا ﻣﺖ ﻣﺬﮐﺮ ش ارزاﻧﻲ داﺷﺘ ﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﻧﺪ ﮐ ﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﻨﺒ ﻪ ﻓﺰﻳﮑﻲ زن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷ ﻼق زدن ﺑﺮده ﻧﻴﺴﺖ‪( 55 ) .‬‬

‫وﻟﻲ " زدن در ﺣﺪ ي ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﻋﺚ ﺟﺮاﺣﺖ ﻧﺸﻮد‪ ( 56 ) ".‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮﻳﻦ ﻣﺮد ﺣﻖ ﺗﻨﺒ ﻪ ﺟﺴﻤﻲ زﻧﺶ را ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ دارد ﮐ ﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺷﺒﺎﻫﺘﻲ ﺑ ﻪ ﺷ ﻼق‬

‫زدن ﺑﺮده ﻧﺪاﺷـﺘ ﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺑ ﻪ ﺟﺮاﺣﺖ او ﻧﺸـﻮد‪ .‬ﻣـﺘﺮﺟﻢ ﮐﺘـﺎب ﻣﺸـﮑﺎت در ﭘـﺎورﻗﻲ ﻓﺘﻮا ي ﻗﺎ ﺿـﻲ ﺧـﺎن ﮐ ﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ زن را‬

‫ﻣ ﻼﺋﻴﻤﺘﺮ ﺑﺰن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ " :‬زدن زن در ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد ﺟﺎﺋﻴﺰ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ 1‬ــ ز ﻣﺎﻧﻲ ﮐ ﻪ او ) زن ( زﻳﻮر ﻧﭙﻮﺷﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮﻫﺮ ش ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 2‬ــ ز ﻣﺎﻧﻲ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ او را ﺟﻬﺖ آ ﻣﻴﺰ ش ﺟﻨﺴﻲ ﻓﺮا ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ و او ) زن ( ﺑﺪون ﮐﺪام ﻋﺬر ﻣﻌﻘﻮل ﺧﻮ دار ي ورزد‪.‬‬

‫‪ 3‬ــ ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ او دﺳﺘﻮر داده ﻣﻴﺸﻮد ﮐ ﻪ ﺟﻬﺖ ﻋﺒﺎدت ﻏﺴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ ) ﺧﻮد ش را ﺗﻤﻴﺰ ﮐﻨﺪ ( و او ﺳﺮ ﺑﺎز زﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 4‬ــ ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ ﮐ ﻪ ﺑﺪون رﺧﺼﺖ ﺷﻮﻫﺮ از ﻣﻨﺰل ﺑﻴﺮون ﻣﻴﺮود‪( 57 ) " .‬‬

‫در ﭘﺎورﻗﻲ دﻳﮕﺮ ي در ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﺘﺮﺟﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ ":‬ﻫﻴﭻ زﻧﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎ ي ﺷﻮﻫﺮ ش را رد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺠﺰ ا ﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ دﻳﻦ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ‬

‫ﮐ ﻪ زن ﻗﺎ ﻋـﺪه اﺳﺖ و ﻳﺎ در ﻣﺎه ر ﻣﻀﺎن‪ .‬ﺑﻌﻀـﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﻧـﺪ ﮐ ﻪ اﻳﻦ ﻋـﺪم ﭘﺬﻳﺮ ش ﻏﻴﺮ ﺷـﺮ ﻋﻲ اﺳﺖ و ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑ ﻪ ﻃﺮق دﻳﮕﺮ از‬

‫ﻫﻤﺴـﺮ ش ﻟـﺪت ﺑﺮد‪ ،‬ﺑـﺎ در آﻏﻮ ش ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻮﺳـﻴﺪن و ﻏﻴﺮه‪ .‬وﻇﻴﻔ ﻪ زن ﺑﺨﺸـﻴﺪن آرا ﻣﺶ ﺑ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ش در ﺑﺴﺘﺮ اﺳﺖ ﻫﺮﮔﺎه ﮐ ﻪ او ) ﻣﺮد (‬

‫زﻧﺶ را ﺑﻄﻠﺒﺪ‪ ( 58 ) ".‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐ ﻪ ﻣﺸﺎﻫـﺪه ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺒ ﻪ ﺟﺴـﻤﻲ زن در ﺑﺎور و آ ﻣﻮز ش ﻫﺎ ي زن ﺳﺘﻴﺰ اﺳـ ﻼ ﻣﻲ ﺣﻖ ﻣﺴـﻠﻢ ﻣﺮد ﻗﺮار داده‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺑﻦ ﮐﺜﻴﺮ در ﺗﻔﺴـﻴﺮ ش از ﺣﺪﻳﺜﻲ از ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪه ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺑﻦ اﻟﻘﻴﺲ ﻳﺎد آور ﻣﻴﺸﻮد ﮐ ﻪ روز ي در ﻣ ﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺮ زﻧﺶ را ﻣﻴﮕﻴﺮد و ﻣﻴﺰﻧﺪ و‬

‫ﺑ ﻪ او ) اﺑﻦ اﻟﻘﻴ ﺺ ( ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ‪ " :‬ﻗﺎل اﻷ ﺷـﻌﺚ ﺿـﻔﺖ ﻋﻤﺮ ر ﺿـﻲ اﻟﻠ ﻪ ﻋﻨ ﻪ ﻓﺘﻨﺎول ا ﻣﺮأﺗ ﻪ ﻓﻀﺮﺑﻬﺎ ﻓﻘﺎل ﻳﺎ اﺷﻌﺚ اﺣﻔﻆ ﻋﻨﻲ ﺛ ﻼﺛﺎ ﺣﻔﻈﺘﻬﻦ‬

‫ﻋﻦ رﺳﻮل اﻟﻠ ﻪ ﻻ ﻳﺴﺎل اﻟﺮﺟﻞ ﻗﻴﻢ ﺿـﺮب ا ﻣﺮأﺗ ﻪ ‪ ) ". . .‬اﺑﻮ داود و اﻟﻨﺴﺎﺋﻲ و اﺑﻦ ﻣﺎﺟـ ﺔ ذﮐﺮه اﺑﻦ ﮐﺜﻴﺮ ﻓﻲ ﺗﻔﺴـﻴﺮ اﻟﻨﺴﺎ ء‪ ( 34 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪" :‬‬

‫ﺳ ﻪ ﭼﻴﺰ را از ﻣﻦ ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷـﺘ ﻪ ﺑﺎ ش‪ ،‬ﭼﻴﺰ ي را ﮐ ﻪ ﻣﻦ از ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم ﮐ ﻪ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪) :‬از ﻣﺮد ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳـﻴﺪه ﺷﻮد ﮐ ﻪ ﭼﺮا زﻧﺶ را‬

‫ﻣﻴﺰﻧﺪ ‪( 59 ) "( . . .‬‬

‫ﺳﻴﺪ ﻗﻄﺐ ﻳﮑﻲ از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاراﻧﺠﻨﺒﺶ اﺳ ﻼ ﻣﻴﺴﺖ‪ ،‬در ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﺣﻖ ﺗﻨﺒ ﻪ ﻣﺮد در آﻳ ﻪ ﻓﻮق ﭼﻨﻴﻦ ﺗ ﻼ ش ﻣﻴﻮرزد‪:‬‬

‫" و ﺷﻮاﻫﺪ اﻟﻮاﻗ ﻊ‪ ،‬واﻟﻤ ﻼﺣﻈﺎت اﻟﻨﻔﺴـﻴ ﺔ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻌ ﺾ أﻧﻮا ع اﻻﻧﺤﺮا ف‪ ،‬ﺗﻘﻮل‪ :‬إن ﻫﺬه اﻟﻮﺳـﻴﻠ ﺔ ﺗﮑﻮن اﻧﺴﺐ اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ ﻹ ﺷـﺒﺎ ع اﻧﺤﺮا ف ﻧﻔﺴﯽ‬

‫ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬و إ ﺻـ ﻼح ﺳﻠﻮک ﺻﺎﺣﺒ ﻪ ‪ . . .‬و ار ﺿﺎﺋ ﻪ ‪ . .‬ﻓﻲ اﻟﻮﻗﺖ ذاﺗ ﻪ !‪ . . .‬ﻓﺮﺑﻤﺎ ﮐﺎن ﻣﻦ اﻟﻨﺴﺎ ء ﻣﻦ ﻻ ﺗﺤﺲ ﻗﻮة اﻟﺮﺟﻞ اﻟﺬ ي ﺗﺤﺐ ﻧﻔﺴﻴﻬﺎ أن‬

‫ﺗﺠﻌﻠ ﻪ ﻗﻴﻤﺎ ً و ﺗﺮ ﺿـﻲ ﺑ ﻪ زوﺟﺎ ً إﻻ ﺣﻴﻦ ﻳﻘﻬﺮﻫﺎ ﻋﻀـﻠﻴﻬﺎ ! و ﻟﻴﺴﺖ ﻫـﺬا ﻃﺒﻴﻌ ﺔ ﮐﻞ ا ﻣﺮأة و ﻟﮑﻦ ﻫﺬا اﻟﺼـﻨ ﻒ ﻣﻦ اﻟﻨﺴﺎ ء ﻣﻮﺟﻮد ‪ .‬وﻫﻮاﻟﺬ ي ﻗﺪ‬

‫ﻳﺤﺘﺎج اﻟﻲ ﻫﺬه اﻟﻤﺮﺣﻠ ﺔ اﻻﺧﻴﺮة ‪ . . .‬ﻟﻴﺴـﺘﻘﻴﻢ و ﻳﺒﻘﻲ ﻋﻠﻲ اﻟﻤﻮﺳـﺴ ﺔ اﻟﺨﻄﻴﺮة ‪ . . .‬ﻓﻲ ﺳﻠﻢ و ﻃﻤﺄﻧﻴﻨ ﺔ‪ ) ".‬ﻓﻲ ﻇ ﻼل اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻗﻄﺐ‬

‫ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻨﺴﺎ ء‪ ( 34 :‬ﻳﻌﻨﻲ ‪:‬‬

‫" ﺣﻘﺎﻳﻖ زﻧـﺪﮔﻲ و ﻣﺸﺎﻫﺪات رواﻧﻲ‪ ،‬از اﺷـﮑﺎل ﻣﻌﻴﻦ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐ ﻪ اﻳﻦ رو ش ) ﺗﻨﺒ ﻪ ﻓﺰﻳﮑﻲ زن ( ﻳﮑﻲ از ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ راه‬

‫ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن ﮔﻤﺮاﻫﻲ و ﺧﻄﺎ ي وﻳﮋه اﺳﺖ‪ ،‬ا ﺻـ ﻼح ﺧﺼﻮ ﺻـﻴﺎت ﻳﮏ ﺷـﺨ ﺺ ‪ . . .‬و را ﺿﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ او ) زن ( ‪ . . .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل! ﺣﺘﻲ‬
‫ﺑﺪون ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ اﻳﻦ ﺷـﮑﻞ از اﻧﺤﺮا ف رواﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻌﻀﻲ از زن ﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮ ﻗﺪرت ﻣﺮد‪ ،‬ﮐﺴﻲ ﮐ ﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﮐ ﻪ او ) ﻣﺮد ( ﺑﺎﻏﺒﺎن ﻳﺎ‬

‫ﻫﻤﺴـﺮﺷﺎن ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ا ﻋﺘﺮا ف ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺠﺰ ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ ﮐ ﻪ ﻣﺮد از ﻟﺤﺎظ ﻓﺰﻳﮑﻲ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻏﺎﻟﺐ ﺷﻮد! اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﺮ زﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ا ﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻮ ع ) زن (‬

‫وﺟﻮد دارد‪ .‬و زﻧﺎن اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﻲ ﺑﺮا ي اﻳﻨﮑ ﻪ درﺳﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻴﺎز ﺑ ﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠ ﻪ دارﻧﺪ و ‪( 60 ) ". . .‬‬

‫ﺑﻌﻀـﻲ از روﺷﻨﻔﮑﺮان اﺳ ﻼ ﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻗﺘﺒﺎ س ﮔﻔﺘ ﻪ ﻓﻮق ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ " :‬ﻫﺬا اﻟﻲ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻦ ﻳﻘﻮل أن اﻟﻨﺸﻮز ﻫﻮ ﺣﺎﻟ ﺔ ﻣﺮ ﺿـﻴ ﺔ ﺗﻨﺘﺎب اﻟﻤﺮأة و ﻫﺬه‬

‫اﻟﺤﻠـ ﺔ اﻟﻤﺮ ﺿـﻴ ﺔ ﻧﻮ ﻋﺎن‪ :‬اﻻول ﻫﻲ اﻟﺤﺎﻟـ ﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻠﺘـﺬ ﻓﻴﻬﺎ اﻟﻤﺮأة ﺑﺄن ﺗﮑﻮن اﻟﻄ ﻒ اﻟﺨﺎ ﺿ ﻊ و ﺑﺄ ن ﺗﻀـﺮب و ﺗﻌـﺬب و ﻫﻮ ﻣﺎ ﻳﺴـﻤﻲ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ‬

‫( و اﻟﺜﺎﻧﻲ ﻫﻮ اﻟﺤﺎﻟ ﺔ اﻟﻤﺮ ﺿـﻴ ﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﻠﺘﺬ ﻓﻴﻬﺎ اﻟﻤﺮأة ﺑﺄن ﺗﻮﻗ ﻊ اﻷذ ي ﺑﺎﻟﻐﻴﺮ و أن ﺗﺘﺴﻠﻂ و ﺗﺘﺠﺒﺮ و ﺗﺘﺤﮑﻢ و ﺗﺴﻴﻄﺮ و ﻫﺬه‬ ‫‪Masochism‬‬ ‫اﻟﻨﻔﺲ )‬

‫( ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻓﻤﺜﻞ ﻫـﺬه اﻟﻤﺮأة ﻻ ﺣﻞ ﻟﻬﺎ ﺳﻮ ي اﻧﺘﺰا ع ﺷﻮﮐﺘﻬﺎ و ﮐﺴـﺮ ﺳـ ﻼﺣﻬﺎ اﻟﺬ ي ﺗﺘﺤﮑﻢ ﺑ ﻪ و ﺳـ ﻼح اﻟﻤﺮأة‬ ‫‪Sadism‬‬ ‫اﻟﺤﺎﻟ ﺔ ﺗﺴﻤﻲ )‬

‫أﻧﻮﻧﺘﻬـﺎ ا ﻣـﺎ اﻟﻤﺮأة اﻻـﺧﺮ ي اﻟﺘﻲ ﻻ ﺗﺠـﺪ ﻟـﺬﺗﻬﺎ اﻻ ﻓﻲ اﻟﺨﻀﻮ ع و اﻟﻀـﺮب ﻓﺎﻟﻀـﺮب ﻟﻬﺎ ﻋ ﻼج‪ ،‬و ﻣﻦ ﻫﻨﺎ ﺗﺘﻔﻖ ﮐﻠﻤـ ﺔ اﻟﻘﺮآن‪ :‬و اﻫﺠﺮوﻫﻦ ﻓﻲ‬

‫اﻟﻤﻀﺎج و ا ﺿـﺮﺑﻮﻫﻦ ﻣ ﻊ أﺣﺪث ﻣﺎ و ﺻﻞ اﻟﻴ ﻪ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ اﻟﻌﺼﺮ ي ﻓﻲ ﻓﻬﻢ اﻟﻤﺮأة اﻟﻨﺎﺷﺰ‪ ،‬ﻓﮑﺎﻧﺖ ﻫﺬا اﻟﮑﻠﻤ ﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﻌﺠﺰات اﻟﻌﻠﻤﻴ ﺔ ﻟﻠﻘﺮآن‬

‫اذ ﺗﻠﺨ ﺺ ﻣﺎ اﺗﻲ ﺑ ﻪ ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻓﻲ ﻣﺠﻠﺪات ﻋﻦ اﻟﻤﺮأة اﻟﻨﺎﺷﺰ و ﻋ ﻼﺟﻬﺎ ‪ ".‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" ﻳـﺎﻏﻲ ﮔﺮ ي ) ﻧﺸﻮز ( زن ﻳﮏ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺰﺷـﮑﻲ اﺳﺖ و ﺑ ﻪ دو ﻧﻮ ع اﺳﺖ‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐ ﻪ زن ﺑﺮا ي اﻳﻨﮑ ﻪ ﻫﻤﺴـﺮ ﻣﻄﻴ ﻊ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬از‬

‫ﺷﮑﻨﺠ ﻪ و آزار اﺣﺴـﺎ س آﺳـﺎﻳﺶ و ﻟـﺬت ﻣﻴﮑﻨـﺪ و ﺑ ﻪ آن رﻏﺒﺖ دارد‪ .‬و اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ي اﺳﺖ ﮐ ﻪ ر ﺿـﺎ ﺑ ﻪ ﺟﻔـﺎ ي ﻣﻌﺸﻮق ﻧﺎ ﻣﻴـﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬دو ﻣﻴﻦ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ اﺳﺖ ﮐ ﻪ زن دوﺳﺖ دارد ﺑ ﻪ ﻫﻤﺴﺮ ش ﺻﺪ ﻣ ﻪ زده و ﺑ ﻪ ﺣﺮﻳ ﻒ ﭘﻴﺮوز ﺷﺪه و ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻴﺰ ي ﮐ ﻪ ﺳﺎدﻳﺴﻢ ﻧﺎ ﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫زﻧﺎن اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﻲ ﻋ ﻼﺟﻲ ﺟﺰ ﻧﺎﺑﻮد ي اﺑﺰار ﺗﺴﻠﻂ ﺷﺎن‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻃﺒﻴﻌﺖ زﻧﺎﻧ ﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ا ﻣﺎ زﻧﺎن دﻳﮕﺮ ي‪ ،‬آﻧﻬﺎﺋﻲ ﮐ ﻪ از اﻃﺎ ﻋﺖ و‬

‫ﺗﻨﺒ ﻪ ﺷـﺪن ﻟﺬت ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ راه ﻋ ﻼج و در ﻣﺎن ﺷﺎن ﺗﻨﺒ ﻪ ﻓﺰﻳﮑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دﺳـﺘﻮر ﻗﺮآن‪ :‬ﺗﺒﻌﻴﺪ ﮐﻨﻴﺪ آﻧﻬﺎ را در ﮐﻨﺞ ﺧﺎﻧ ﻪ ﻫﺎ و ﺑﺰﻧﻴﺪ آﻧﻬﺎ را‪،‬‬

‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ دارد ﺑﺎ ﮐﺸﻔﻴﺎت ﺟﺪﻳﺪ روان ﭘﺰﺷﮑﻲ در ز ﻣﻴﻨ ﻪ درک زن ﻳﺎﻏﻲ و ﻣﺘﻤﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ا ي از ﻣﻌﺠﺰات ﻋﻠﻤﻲ ﻗﺮآن اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ‬

‫و ﺣﺎ ﺻﻞ ﺣﺠﻢ ﺑﺰرﮔﻲ از ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻢ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ در ز ﻣﻴﻨ ﻪ زﻧﺎن ﻣﺘﻤﺮد و ﻳﺎﻏﻲ اﺳﺖ‪( 61 ) " .‬‬

‫ﻫﺮ دو ﻧﻘﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ و ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ دﺳـﺘﻮرات ﺿـﺪ اﻧﺴﺎﻧﻲ و زن ﺳﺘﻴﺰ ﻗﺮآن اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳـﺪ زﻧﺎن ﮔﻤﺮاه را ﺑﺰﻧﻴﺪ ﺗﺎ از ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ا ﻣﺎ درک وﺑﺎور ي ﮐ ﻪ اﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻳﺎﻏﻴﮕﺮ ي را ﺟﺰ ﻃﺒﻴﻌﺖ زن داﻧﺴﺘ ﻪ و آﻧﺮا ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮﺷﺖ ﺧﻠﻘﺖ ﻣﻲ ﭘﻨﺪارد‪ ،‬ﭼﺮا راه ﻋ ﻼج را ﺑﺮ ﺗﻨﺒ ﻪ‬

‫ﺟﺴـﻤﻲ زن ﻣﻲ ﺑﻴﻨـﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﻣﺸﺎﻫـﺪه ﻣﻲ ﮐﻨﻴـﺪ اﺳـ ﻼ ﻣﻴﻮن اﻳﻦ " ﺑﻴﻤﺎر ي ذاﺗﻲ" ﮐ ﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ي ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ‪ ،‬را ﻣﻌﺠﺰه ﺧﻮاﻧﺪه و ﺑﺮا ي‬

‫ﺗﻮﺟﻴ ﻪ اﻳﻦ ﻫﻤ ﻪ ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ و زن ﺳـﺘﻴﺰ ي وﻗﻴﺤـﺎﻧ ﻪ از ﻋﻠﻢ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﻲ ﻧﻴﺰ اﺳـﺘﻤﺪاد ﻣﻴﺠﻮﻳﻨـﺪ‪ .‬از ﻗﺮآن ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺗـﺎ ﮔﻔﺘـﺎر و ﮐﺮدار ﻣﺤﻤـﺪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ‬

‫اﺳـ ﻼم و ا ﻋﻮان و اﻧﺼـﺎر ش‪ ،‬ﻫﻤ ﻪ ﺗﻨﺒ ﻪ ﺟﺴـﻤﻲ زن را ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﻧﻤﻮده اﻧـﺪ و اﻳﻦ ﺣﻘﻲ اﺳﺖ از آن ﻣﺮدان و ﻓﻘـﻂ ﻣﺮدان‪ .‬ﻣﺮد ي ﮐ ﻪ از ﺗﻤﺮد و‬

‫ﻳـﺎﻏﻴﮕﺮ ي زﻧﺶ ﺑﻴﻢ دارد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ او را ﻧﺼـﻴﺤﺖ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ا ﻣﺮ ﮐـﺎرﮔﺮ ﻧﻴﻔﺘﺎد ﻣﺮد ﺣﻖ دارد ﮐ ﻪ از ﺑﺴﺘﺮ او دور ي ﺟﻮﻳـﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﺆﺛﺮ‬

‫ﻧﻴﻔﺘﺎد او ) ﻣﺮد ( ﺣﻖ دارد ﮐ ﻪ زﻧﺶ را ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺪ ﻗﻄﺐ دﻳﻨﺎ ﻣﻴﺰم راﻧﺪن زن و ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪادن ﺑ ﻪ ﻧﻴﺎز ﻫﺎ ي ﺟﻨﺴﻲ ا ش را وﻗﺘﻲ ﮐ ﻪ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﮐﺎر ﺳﺎزﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮ ﺿﻴﺢ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪:‬‬

‫" ﻫﻨـﺎ ﻳﺠﻲ ء اﻻـ ﺟﺮا ء اﻟﺜـﺎﻧﻲ ‪ . . .‬ﺣﺮﮐـ ﺔ اﺳـﺘﻌ ﻼ ء ﻧﻔﺴـﻴ ﺔ ﻣﻦ اﻟﺮﺟـﻞ ﻋﻠﻲ ﮐـﻞ ﻣﺎ ﺗـﺪل ﺑ ﻪ اﻟﻤﺮأة ﻣﻦ ﺟﻤﺎل و ﺟﺎذﺑﻴـ ﺔ ‪ . .‬و اﻫﺠﺮوﻫﻦ ﻓﻲ‬

‫اﻟﻤﻀﺎﺟ ﻊ ‪ . .‬واﻟﻤﻀـﺠ ﻊ ﻣﻮ ﺿ ﻊ اﻹﻏﺮا ء واﻟﺠﺎذﻳﺒ ﺔ‪ ،‬اﻟﺘﻲ ﺗﺒﻠ ﻎ ﻓﻴﻬﺎ اﻟﻤﺮأة اﻟﻨﺎﺷـﺰ اﻟﻤﺘﻌﺎﻟﻴ ﺔ ﻗﻤ ﺔ ﺳـﻠﻄﺎﻧﻬﺎ‪ .‬ﻓﺄذا اﺳﺘﻄﺎ ع اﻟﺮﺟﻞ أن ﻳﻘﻬﺮ داوﻓﻌ ﻪ‬

‫ﺗﺠﺎه ﻫـﺬا اﻻﻏﺮا ء‪ ،‬ﻓﻘـﺪ أﺳـﻘﻂ ﻣﻦ ﺑـﺪ اﻟﻤﺮأة اﻟﻨﺎﺷـﺰ أ ﻣﻀـﻲ أﺳـﻠﺤﺘﻬﺎ اﻟﺘﻲ ﺗﻌﺘﺰ ﺑﻬﺎ‪) ".‬ﺳـﻴﺪ ﻗﻄﺐ‪ ،‬ﻓﻲ ﻇ ﻼـل اﻟﻘﺮان‪ ،‬ﻓﻲ ﺗﻔﺴـﻴﺮ ﺳـﻮرة‬

‫اﻟﻨﺴﺎ ء‪ (34:‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫ﻪ ﺟـﺬاﺑﻴﺖ و زﻳﺒﺎﺋﻲ زن ﺑﮑﺎر ﮔﻴﺮد‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ دور ي‬

‫" اﻳﻨﺠـﺎ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﻳـﺎ ﻓـﺎز دوم ﻣﻲ آﻳـﺪ ‪ . . .‬ﻣﺮد ﺑﺎﻳـﺪ ﮐ ﻪ ﻳﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺮﺗﺮ رواﻧﻲ ﺑﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻫﻤ ٌ‬

‫ﺟﺴـﺘﻦ وﻳـﺎ راﻧـﺪن او از ﺑﺴﺘﺮ ش‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺤﻞ اﻏﻮا و ﻓﺮﻳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﺋﻲ ﮐ ﻪ زن ﻣﺘﻤﺮد ﺑ ﻪ اوج ﻗـﺪرﺗﺶ دﺳﺖ ﻣﻴﺎﺑـﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮد ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑ ﻪ‬

‫ﻣﻴﻠﺶ ﺑﺮ ﺿﺪ اﻏﻮا ي زن ﻓﺎﻳﻖ آﻳﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﺳﺖ ﮐ ﻪ او ) ﻣﺮد ( ﻣﻮﻓﻖ ﺑ ﻪ ﺧﻠ ﻊ ﺳ ﻼح ﺷﺪه اﺳﺖ‪( 62 ) ".‬‬

‫ﻳﮑﻲ دﻳﮕﺮاز اﺳـ ﻼ ﻣﻴﺴﺖ ﻫﺎ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻫﺎ ي ﻓﻮق را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﮑﺮار ﻣﻴﮑﻨـﺪ‪ " :‬ﻫﺠﺮﻫﺎ ‪ . .‬ﻫﻮ ﻋ ﻼج راد ع ﻟﻠﻤﺮأة ﻣـﺬل ﻟﮑﺒﺮﻳﺎﺋﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺈن أ ﻋﺰ ﻣﺎ ﺗـﺪل ﺑ ﻪ ﻫﻮ‬

‫أﻧﻮﺛﺘﻬﺎ‪ ،‬وأﻗﻮ ي ﻣﺎ ﺗﻐﺰو ﺑ ﻪ اﻟﺮﺟﻞ ﻫﻮ ﻫﺬا اﻟﺴـ ﻼح ‪ . . .‬ﻓﺄذا ﻓﻠ ﻪ ﻟﻬﺎ ‪ . . .‬ﻓﻘﺪ أﺑﻘﺎﻫﺎ ﺑ ﻼ ﺳـ ﻼح ‪ . .‬و ذﻟﮏ أن ﻣﺎ ﺗﺸـﻌﺮ ﺑ ﻪ اﻟﻤﺮأ ع ﻣﻦ ﻫﺰﻳﻤ ﺔ‪) ".‬‬
 ‫اﻟﺒﻬﻲ اﻟﺨﻮﻟﻲ‪ ،‬اﻻﺳ ﻼم و اﻟﻤﺮأة أﻟﻤﻌﺎ ﺻﺮة‪ ،‬ص ‪ ( 105‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" اﻳﻦ راﻧﺪن از ﺧﻮد ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﻋ ﻼﺟﻲ اﺳﺖ ﮐ ﻪ زن ﻳﺎﻏﻲ و ﻣﺘﻤﺮد را از ﻳﺎﻏﻴﮕﺮ ي ﺑﺎز ﻣﻴﺪارد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻋﺚ ﺟﺮﻳﺤ ﻪ دار ﺷﺪن ﻏﺮوراو ) زن ( ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬

‫ﭼﻴﺰ ي ﮐ ﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨ ﻪ زن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد زﻧـﺎﻧﮕﻲ او اﺳﺖ ‪ . . .‬ﺑﻨـﺎ ﺑﺮاﻳﻦ ﺿـﺮﺑ ﻪ ﺧﻮردن آن ﺗﺤﻘﻴﺮ آ ﻣﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﺷـﮑﺴﺖ ﺑﺮا ي او ) زن (‬

‫اﺳﺖ‪( 63 ) ".‬‬

‫ﺑﻨـﺎ ﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺮد ﺣﻖ دارد ﮐ ﻪ زﻧﺶ را از ﺧﻮد ﺑﺮاﻧـﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ او ﻣﻘﺎرﺑﺖ ﺟﻨﺴـﻲ ﻧﮑﻨـﺪ و او را ﺗﻨﺒ ﻪ ﻓﺰﻳﮑﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه از ﻳﺎﻏﻲ ﮔﺮ ي او ﺑﻴﻤﻨﺎک‬

‫اﺳﺖ‪ .‬زن ا ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺣﻖ ﻧﺪارد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻫﻤﭽﻮن راه ﮐﺮد ي ﺟﻬﺖ ا ﺻ ﻼح ﺷﻮﻫﺮ ﻣﺘﻤﺮد ش دﺳﺖ ﺑﺮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ از آﻳ ﻪ زﻳﺮ ﻣﺴﺘﻔﺎد ﻣﻴﺸﻮد‪:‬‬

‫" و إن أ ﻣﺮأة ﺧﺎﻓﺖ ﻣﻦ ﺑﻌﻠﻬﺎ ﻧﺸﻮزأ او ا ﻋﺮا ﺿﺄ ﻓ ﻼ ﺟﻨﺎح ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ أن ﻳﺼـﻠﺤﺎ ﺑﻴﻨﻬﻤﺎ ﺻﻠﺤﺎ ً و اﻟﺼﻠﺢ ﺧﻴﺮ" ) ﺳﻮره اﻟﻨﺴﺎ ء‪ ( 128 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬و اﮔﺮ‬

‫زﻧﻲ از ﺷﻮﻫﺮ ش ﺑﻴﻢ آن داﺷﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎ و ي راه ﻣﺨﺎﻟ ﻒ و ﺑﺪ ﺳﻠﻮﮐﻲ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮد ﻳﺎ از او دور ي ﮔﺰﻳﻨﺪ ﺑﺎﮐﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺼﺎﻟﺤﺖ و‬

‫ﺳﺎزﮔﺎر ي ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪( 64 ) ".‬‬

‫از آﻳ ﻪ ﻫﺎ ي ‪ 34‬و ‪ 128‬ﺳﻮره ﻧﺴـﺎ ء ﺑ ﻪ روﺷـﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳـﺪ ﮐ ﻪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ ﮐ ﻪ زﻧﻲ از ﻳﺎﻏﻴﮕﺮ ي و ﺑﻲ وﻓﺎﺋﻲ ﺷﻮﻫﺮ ش ﻫﺮا س دارد‪ ،‬ﻗﺮآن ﺑ ﻪ او‬

‫دﺳـﺘﻮر ﻣـﺪارا و ﺳـﺎز ش ﻣﻴﺪﻫـﺪ‪ ،‬وﻟﻲ وﻗﺘﻲ ﻗﻀـﻴ ﻪ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺮد ﺑﻴﻢ ﻳـﺎﻏﻲ ﮔﺮ ي از ﺟﺎﻧﺐ زﻧﺶ را دارد‪ ،‬ﻗﺮآن در دﻓﺎ ع از ﺣﻖ‬

‫ﻣﺴﻠﻢ و ﻳﺰداﻧﻲ ﻣﺮد ﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺘ ﻪ و دﺳﺘﻮر راﻧﺪن او ) زن ( از ﺑﺴﺘﺮ و ﺳﺮ اﻧﺠﺎم اﺳﺘﻔﺎده از زور را ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺎر ي در ﺣـﺪﻳﺚ زﻳﺮ ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﺣﻖ اﺧﺘﻴﺎر زن ﻣﻴﺂورد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه ﮐ ﻪ او از ﺟﻔﺎﮐﺎر ي و ﺑﻴﻮﻓﺎﺋﻲ ﺷﻮﻫﺮ ش ﺑﻴﻤﻨﺎک ﺑﺎﺷﺪ‪ " :‬ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸ ﺔ‪ -‬و إن ا ﻣﺮآة‬

‫ﺧﺎﻓﺖ ﻣﻦ ﺑﻌﻠﻬﺎ ﻧﺸﻮزأ أو ا ﻋﺮا ﺿﺄ‪ -‬ﻗﺎﻟﺖ‪ :‬ﻫﻲ اﻟﻤﺮأة ﺗﮑﻮن ﻋﻨﺪ اﻟﺮﺟﻞ ﻻ ﻳﺴـﺘﮑﺜﺮ ﻣﻨﻬﺎ ﻓﻴﺮﻳﺪ ﻃ ﻼﻗﻬﺎ و ﻳﺘﺰوج ﻏﻴﺮ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻘﻮل ﻟ ﻪ‪ :‬ا ﻣﺴﮑﻨﻲ و ﻻ‬

‫ﺗﻄﻠﻘﻨﻲ‪ ،‬ﺛﻢ ﺗﺰوج ﻏﻴﺮ ي ‪ ،‬ﻓﺄﻧﺖ ﻓﻲ ﺣﻞ ﻣﻦ اﻟﻨﻔﻘ ﺔ ﻋﻠﻲ و اﻟﻘﺴـﻤ ﺔ ﻟﻴﻲ ﻓﺬﻟﮏ ﻗﻮﻟ ﻪ ﺗﻌﻠﻲ ـ ﻓ ﻼ ﺟﻨﺎح ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ أن ﻳﺼـﻠﺤﺎ ﺑﻴﻨﻬﻤﺎ ﺻﻠﺤﺎ واﻟﺼﻠﺢ‬

‫ﺧﻴﺮ ــ‪ ) ".‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي ﻋﺮﺑﻲ ــ إﻧﺠﻠﻴﺰ ي ﺟﺰ ء ‪ 7‬ﺣﺪ ﻳﺚ ‪ ( 134‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" از ﻋـﺎﻳﺸ ﻪ ) راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ اﻳﻦ آﻳ ﻪ ﮐ ﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ‪ :‬و اﮔﺮ زﻧﻲ از ﺷﻮﻫﺮ ش ﺑﻴﻢ آن داﺷﺖ ﮐ ﻪ ﺑـﺎ و ي راه ﻣﺨـﺎﻟﻔﺖ و ﺑـﺪ ﺳـﻠﻮﮐﻲ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮد ﻳـﺎ از او‬

‫دور ي ﮔﺰﻳﻨـﺪ( ﻧﻘـﻞ ﺷـﺪه اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ اﻳﻦ آﻳ ﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ زﻧﻲ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ش ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ او را ﺑ ﻪ ﻫﻤﺴـﺮ ي ﺧﻮد ش‬

‫ﻧﮕﻬﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﮐ ﻪ او را ﻃ ﻼق ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ي ازدواج ﮐﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻨﺮو زن ﺑ ﻪ ﻣﺮد ش ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﻣﺮا ﻧﮕﻬﺪار و ﻃ ﻼﻗﻢ ﻣﺪه‪ ،‬و ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ي‬

‫ازدواج ﮐﻦ و ﻣﻦ از ﺗﻮ ﻧﻔﻘ ﻪ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻢ و ﻧ ﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﺮ ﺷﻮ‪ ".‬ﺧﺪاوﻧـﺪ دﺳـﺘﻮر ﻣﻴﻔﺮ ﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺻـﻠﺤﻲ ﺑﺮ ﺿﺎ ي ﻃﺮﻓﻴﻦ ﮐ ﻪ ﺻـﻠﺢ ﺑﻬﺮ ﺣﺎل‬

‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪( 65) ".‬‬

‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨـﺎ ي ﺣـﺪﻳﺚ ﻓﻮق از ﺑﺨـﺎر ي‪ ،‬زﻧﻲ ﮐ ﻪ از ﺑﻴﻮﻓﺎﺋﻲ و ﺟﻔﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﺷﻮﻫﺮ ش ﺑﻴﻢ دارد‪ ،‬ﻗﺮآن ﺑ ﻪ او ﺗﻮاﻓﻖ ﺻـﻠﺢ آ ﻣﻴﺰ را ﺗﻮ ﺻـﻴ ﻪ ﻣﻲ ﮐﻨـﺪ و‬

‫ﺣﺘﻲ از او ) زن ( ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﮐ ﻪ ﺣﺎ ﺿـﺮ ﺑ ﻪ ﺗﺴـﻠﻴﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳـﺘﻬﺎ ي ﻣﺮد ش از آﻧﺠﻤﻠ ﻪ ازدواج و ي ﺑﺎ ﮐﺴﻲ دﻳﮕﺮ ي ﺷﻮد‪ ،‬و ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﺣﺎ ﺿﺮ‬

‫ﺷﻮد ﮐ ﻪ از ﺣﻖ ﺧﻮد ش ﺑﻠﺤﺎظ ﻣﺎﻟﻲ و راﺑﻄ ﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﻫﻢ ﺑﮕﺬرد‪ .‬ﻋﺎﻳﺸ ﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺎ ﻣﺴﺎ ﻋﺪ زن ﺣﮑﺎﻳﺘﻲ دارد ﮐ ﻪ ﺷﻨﻴﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪:‬‬

‫"‪ . . .‬و ﭼﻮن ﺳﻮده دﺧﺘﺮ ز ﻣﻌ ﻪ ﻣﻴﺘﺮﺳـﻴﺪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ او را ﻃ ﻼق دﻫﺪ ﺑ ﻪ ﺣﻀـﺮت ﮔﻔﺖ ﻧﻮﺑﺖ ﻣﺮا ﻣﺮا ﻋﺎت ﻣﮑﻦ ﻣﻦ ﺗﻮﻗ ﻊ ﻫﻤﺒﺴﺘﺮ ي ﺑﺎ ﺗﺮا ﻧﺪارم‬

‫و ﺷﺐ ﺧﻮد را ﺑ ﻪ ﻋﺎﻳﺸ ﻪ ﻣﻴـﺪﻫﻢ وﻟﻲ ﻣﺮا ﻃ ﻼق ﻣﺪه زﻳﺮا ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ روز ﺣﺸـﺮ ﺟﺰ ء زﻧﺎن ﺗﻮ ﻣﺤﺴﻮب ﺑﺸﻮم‪ 23 ) ".‬ﺳﺎل ‪ ،‬ص ‪ ، 209‬ﻋﻠﻲ‬

‫دﺷﺘﻲ (‬

‫ﺗﻨﺒ ﻪ ﺟﺴـﻤﻲ زن ﻣﺘﻤﺮد‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان آﺧﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ و ﭼﺎره ﺟﻮﺋﻲ ﭘﻴﺶ از ﻃ ﻼق اﺳﺖ‪ ،‬زن ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺷﻮد و اﮔﺮ اﻳﻦ ا ﻣﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺎﻓﺘﺎد‪،‬‬

‫ﻣﺮد ﺣﻖ دارد ﮐ ﻪ از ﻫﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﺑﺎ او ) ﻫﻤﺴـﺮ ش ( دور ي ﮔﺰﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺣﮑﻢ ﻗﺮآن ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﻧﻴﮏ ﺑﺎ زن در ﺗﻨﺎﻗ ﺾ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﮑﻢ ﮐ ﻪ زن ﻳﺎﻏﻲ را‬

‫ﺗﻨﺒ ﻪ ﻧﻤﻮده و از ش دور ي ﮔﺰﻳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن از ﻧﻈﺮ اﺳـ ﻼم ﺗﻨﺒ ﻪ ﺟﺴﻤﻲ زن ﺧﻮد ﻋﻴﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ﺷﻔﻘﺖ ﺑﺎ او اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎ ﻣﺒﺮ اﺳ ﻼم ﮐ ﻪ‬

‫ﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺪت ﻳﮑﻤﺎه دور ي ﻣﻴﮕﺰﻳﺪ‪ ( 66 ) .‬ﻏﺰاﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟ ﻪ را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﮑﻨـﺪ‪" :‬‬
‫ﺧﻮد ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧ ﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺳـﻠﻮک را ﺑﺎ زﻧﺎ ش داﺷـﺘ ﻪ‪ ،‬ازﻫﻤ ٌ‬

‫در زﻧﺎن ﺷﺮارت و ﺿﻌ ﻒ وﺟﻮد دارد‪ .‬دﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻲ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﭼﺎره ﮔﺮ ﺷﺮارت ) ﻧﺎﺑﮑﺎر ي ( اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻣ ﻼﻳﻤﺖ ﻋ ﻼج ﺿﻌ ﻒ و ﺳﺴﺘﻲ‪".‬‬

‫) ‪( 67‬‬
 ‫ﻣﺮد ﺣﻖ ازدواج ﺑ ﻪ ﭼﻬﺎر زن آزاد ﻣﺆ ﻣﻴﻨ ﻪ را دارد و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﻨﻴﺰان ﺑﻴﺸﻤﺎر ي راﺑﻄ ﻪ ﺟﻨﺴﻲ داﺷﺘ ﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎ ء اﺣﮑﺎم ﺧﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ش ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻣﺮدان ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ زن ادواج ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ از آﻳ ﻪ زﻳﺮﺑﺮ ﻣﻴﺂﻳﺪ‪:‬‬

‫" و إن ﺧﻔﺘﻢ اﻻـ ﺗﻘﺴـﻄﻮا ﻓﻲ اﻟﻴﺘـﺎ ﻣﻲ ﻓـﺈﻧﮑﺤﻮا ﻣـﺎ ﻃـﺎب ﻟﮑﻢ ﻣﻦ اﻟﻨﺴـﺎ ء ﻣﺜﻨﻲ و ﺛ ﻼـث و رﺑﺎ ع ﻓﺎن ﺧﻔﺘﻢ اﻻ ﺗﻌﻮﻟﻮا ﻓﻮاﺟـﺪة او ﻣﺎ ﻣﻠﮑﺖ‬

‫أﻳﻤﺎﻧﮑﻢ ذﻟﮏ ادﻧﯽ اﻻ ﺗﻌﻮﻟﻮا " ) ﺳﻮره اﻟﻨﺴﺎ ء‪ ( 3 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬اﮔﺮ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺒﺎدا در ﺑﺎره ٌ ﻳﺘﻴﻤﺎن ﻣﺮا ﻋﺎت ﻋﺪل و داد ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ آﻧﮑﺲ از زﻧﺎن‬

‫را ﺑ ﻪ ﻧﮑﺎح ﺧﻮد در آورﻳﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺮ ﺷـﻤﺎ را ﻧﻴﮑﻮ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺖ دو ﻳﺎ ﺳ ﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر و اﮔﺮ ﺑﺘﺮﺳـﻴﺪ ﮐ ﻪ ﭼﻮن زﻧﺎن ﻣﺘﻌﺪد ﮔﻴﺮﻳﺪ راه ﻋﺪاﻟﺖ‬

‫ﻧﭙﻴﻤﻮده و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳـﺘﻢ ﮐﻨﻴـﺪ ﭘﺲ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ زن اﺧﺘﻴﺎر ﮐﺮده و ﻳﺎﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﮐﻨﻴﻴﺰ ي دارﻳـﺪ ﺑﺂن اﮐﺘﻔﺎ ﮐﻨﻴـﺪ ﮐ ﻪ اﻳﻦ ﻧﺰدﻳﮑﺘﺮ ﺑﻌﺪاﻟﺖ و ﺗﺮک ﺳـﺘﻤﮑﺎر ي‬

‫اﺳﺖ " ) ‪( 68‬‬

‫ا ﻣـﺎ ﺑﻌﻀـﻲ ﻫﺎ اﺳـﺘﺪﻻل ﻣﻲ آورﻧـﺪ ﮐ ﻪ ﭼﻮن ﺑﺮ ﻗﺮار داﺷـﺘﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ي ﻧﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺄ ﺑﺎ ﺗﮑﻴ ﻪ ﺑ ﻪ آﻳ ﻪ زﻳﺮ ازدواج ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﮏ زن را ﺟﺎﻳﺰ‬

‫ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ‪ " :‬و ﻟﻦ ﺗﺴـﺘﻄﻴﻌﻮا ان ﺗﻌﺪﻟﻮا ﺑﻴﻦ اﻟﻨﺴﺎ ء وﻟﻮ ﺣﺮ ﺻﺘﻢ ﻓﺎﻻ ﺗﻤﻴﻠﻮا ﮐﻞ اﻟﻤﻴﻞ " ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻣﻴﺎن زﻧﺎن ﺑﻌﺪاﻟﺖ رﻓﺘﺎر‬

‫ﮐﻨﻴﺪ و ﻫﺮ ﭼﻨﺪ راﻏﺐ و ﺣﺮﻳ ﺺ ﺑﺮ ﻋﺪل ﺑﺎﺷﻴﺪ ﭘﺲ ﺑﺘﻤﺎم ﻣﻴﻞ ﺧﻮد ﻳﮑﻲ را ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ و دﻳﮕﺮ ي را ﻣﺤﺮوم ﻧﮑﻨﻴﺪ‪ ) " .‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء‪69 ) ( 129 :‬‬

‫(‬

‫ا ﻣﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻗﺮﻳﺐ ﺑ ﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﺑ ﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور اﻧﺪ ﮐ ﻪ‪:‬‬

‫" ) وﻟﻦ ﺗﺴـﺘﻄﻴﻌﻮان ﺗﻌـﺪﻟﻮا ﺑﻴﻦ اﻟﻨﺴﺎ ء و ﻟﻮ ﺣﺮ ﺻـﺘﻢ ( ا ي ان ﺗﻌﺪﻟﻮا ﻓﻲ ﺷـﻬﻮة اﻟﻘﻠﺐ و ﻣﻴﻞ اﻟﻨﻔﺲ و ﻳﺘﺒ ﻊ ذﻟﮏ اﻟﺘﻔﺎوت ﻓﻲ اﻟﻮﻗﺎ ع و اﻧﻤﺎ‬

‫ﻋﻠﻴ ﻪ اﻟﻌـﺪل ﻓﻲ اﻟﻌﻄﺎ ء و اﻟﻤﺒﻴﺖ و ا ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﻮﻗﺎ ع و اﻟﺤﺐ ﻓﺬﻟﮏ ﻻ ﻳﺪﺧﻞ ﺗﺤﺖ اﻻﺧﺘﻴﺎر‪ )".‬اﻟﻐﺰاﻟﻲ اﺣﻴﺄ ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪ 54‬و ‪( 55‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" ﻋـﺪاﻟﺖ ﻳﺎد ﺷﺪه در آﻳ ﻪ ‪ ، 3‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ) ﺷـﻤﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺘﻮاﻧﻴـﺪ ﻣﻴﺎن زﻧﺎن ﺑﻌـﺪاﻟﺖ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﻴـﺪ و ﻫﺮ ﭼﻨﺪ راﻏﺐ و ﺣﺮﻳ ﺺ ﺑﺮ ﻋﺪل ﺑﺎﺷـﻴﺪ ( ‪،‬‬

‫ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑ ﻪ ﺷـﻬﻮة اﻟﻘﻠﺐ و ﻣﻴﻞ اﻟﻨﻔﺲ و اﻟﺘﻔﺎوت ﻓﻲ اﻟﻮﻗﺎ ع و ﻋـﺪاﻟﺖ ﻳﺎد ﺷﺪه در آﻳ ﻪ ‪ ، 129‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑ ﻪ ﻋﺎﻃﻔ ﻪ و‬

‫ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ زﻧﺎﻧﺶ ﮐ ﻪ اﺧﺘﻴﺎر ي ﻧﻴﺴﺖ‪( 70 ) " .‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻔﺴـﺮﻳﻦ در ادا ﻣ ﻪ اﺳـﺘﺪﻻل ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ در ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺎ زﻧﺎﻧﺶ ﻋﺎدل و ﻣﺼـﻨ ﻒ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا او ﻋﺎﻳﺸ ﻪ را ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﻘﻴ ﻪ‬

‫زﻧﺎﻧﺶ دوﺳﺖ ﻣﻴـﺪاﺷﺖ‪ ( 71 ) .‬ﭘﺲ ﺗـﺎ ﻫﻨﮕـﺎ ﻣﻲ ﮐ ﻪ ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑ ﻪ زﻧـﺎﻧﺶ در راﺑﻄ ﻪ ﺑـﺎ ﺗﻘﺴـﻴﻢ وﻗﺖ و ﻫﻢ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻔﻘ ﻪ "‬

‫ﺑﻌﺪاﻟﺖ" رﻓﺘﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻬﺎر زن داﺷﺘ ﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌـﺪاد ي ﻫﻢ ﺑ ﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور اﻧـﺪ ﮐ ﻪ ﺗﻌﺪاد زﻧﺎﻧﻲ را ﮐ ﻪ ﻳﮏ ﻣﺮد ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺰ ﻣﺎن در اﺧﺘﻴﺎر داﺷـﺘ ﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ 9‬ﺗـﺎاﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ دو ﺗﺎ‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺗﺎ و ﭼﻬﺎر ﺗﺎ‬

‫ﻣﺴﺎو ي اﺳﺖ ﺑ ﻪ ‪ 9‬ﺗﺎ‪ .‬و ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﻫﻨﮕﺎ ﻣﻲ ﮐ ﻪ ﻣﺮد ‪ 9‬ﺗﺎ زن داﺷﺖ‪ ،‬و ﭘﻴﺮو ي از ﺳﻨﺖ و ﺷﻴﻮه زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ راﻫﻲ ﺳﺘﻮده و ﻧﻴﮏ اﺳﺖ‪.‬‬

‫) ‪ ( 72‬ﺑﻌﻀـﻲ ﻫﻢ ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﻧـﺪ ﮐ ﻪ آﻳ ﻪ ﻓﻮق ﮔﻮاﻫﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﺎ ﻣﺤـﺪود ﺑﻮدن ﺗﻌﺪاد ﻫﻤﺴـﺮ‪ ،‬زﻳﺮا ﮐ ﻪ در آﻳ ﻪ ﻓﻮق دو ﻳﺎ ﺳ ﻪ و ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ذﮐﺮ ﻧﺸﺪه‬

‫اﺳﺖ و دﻗﻴﻘﺎ ً ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ دو و ﺳ ﻪ و ﻳﺎ ﭼﻬﺎر‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد دو و ﺳ ﻪ و ﭼﻬﺎر اﺳﺖ ‪( 73 ) . . .‬‬

‫دﻟﻴـﻞ ازدواج ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﮏ زن را ﻏﺰاﻟﻲ ﻳﮑﻲ از ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻔﺴـﺮﻳﻦ اﺳـ ﻼ ﻣﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻴـﺪارد‪ " :‬و ﻣﻦ اﻟﻄﺒﺎ ع ﻣﺎ ﺗﻐﻠﺐ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻟﺸـﻬﻮة‬

‫ﺑﺤﻴﺚ ﻻ ﺗﺤﺼﻨ ﻪ اﻟﻤﺮأة اﻟﻮاﺣﺪة ﻓﻴﺴﺘﺤﺐ ﻟﺼﺎﺣﺒﻬﺎ اﻟﺰﻳﺎدة ﻋﻠﻲ اﻟﻮاﺣﺪة اﻟﻲ اﻻرﺑ ﻊ‪ )" .‬اﻟﻐﺰاﻟﻲ‪ ،‬اﺣﻴﺎ ء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪ ( 32‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" در ﺑﻌﻀـﻲ از ﻣﺮدان ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﺟﻨﺴـﻲ ﭼﻨﺎن ﻏﺎﻟﺐ ) ﺷﺪﻳـﺪ( اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻳﮏ زن ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺎ ﻋﺚ ار ﺿﺎ ي آﻧﻬﺎ ﺷﻮد و او را از ﻋﻤﻞ زﻧﺎ ﻣﺴـﺌﻮن‬

‫ﺑﺪارد‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺮدان اﻳﻨﭽﻨﻴﻨﻲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﮏ زن ازدواج ﮐﻨﻨﺪ و ا ﻣﻴﺘﻮان ﺗﺎ ﭼﻬﺎر زن داﺷﺘ ﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪( 74 ) ".‬‬

‫در ﺿﻤﻦ ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮرات ﻗﺮآن‪ ،‬ﻣﺮدان ﺣﻖ دارﻧﺪ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﮐﻨﻴﺰان ﺷﺎن راﺑﻄ ﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ ﻟﺬت ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫" إذا اﺷﺘﺮ ي ) رﺟﻞ ( ﺟﺎرﻳـ ﺔ ﻓﺈن ﻋﻘـﺪ ﺷـﺮاﺋﻬﺎ ﻳﻘﻴـﺪ ﺣﻞ و ﻃﻬﺌﺎ ﺿـﻤﻨﺎ ً وﻫﻮ ﻟﻴﺲ ﻋﻘﺪ ﻧﮑﺎح ﮐﻤﺎ ﻻ ﻳﺨﻔﻲ ‪ . . .‬ﻋﻘﺪ ﺷـﺮا ء اﻻ ﻣ ﺔ ‪ . . .‬إﻧﻤﺎ ﻫﻮ‬

‫ﻟﻤﮑﻬﺎ ﻗﺼـﺪا ً واﻟﺘﺬذ ﺑﻬﺎ ﺿـﻤﻨﺎ ً ﻓﻬﻮ ﻋﻘﺪ ﺷـﺮا ء ﻻ ﻋﻘﺪ ﻧﮑﺎح‪ ) ".‬ﮐﺘﺎب اﻓﻘ ﻪ ﻋﻠﻲ اﻟﻤـﺬاﻫﺐ اﻻرﺑﻌـ ﺔ ﻋﺒـﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺠﺰﻳﺮ ي‪ ،‬دار اﻟﮑﺘﺐ اﻟﻌﻠﻤﻴ ﻪ‪،‬‬
 ‫‪ 1990‬اﻟﺠﺰ ء اﻟﺮاﺑ ﻊ‪ ،‬ص ‪ ( 89‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" اﮔﺮ ﻣﺮد ي ﮐﻨﻴﺰ ي را ﺧﺮﻳـﺪار ي ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮار داد ﺧﺮﻳﺪ ﺣﻖ اﺳـﺘﻔﺎده ﺟﻨﺴـﻲ از ﮐﻨﻴﺰ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎ ﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ ( 75 ) ".‬ﻃﺒﻖ " ﻗﺮار داد اﺑﺘـﺪا او )‬

‫ﮐﻨﻴﺰ ( را ﻣﺎﻟﮏ ﻣﻴﺸﻮد و ﺛﺎﻧﻴﺎ ً از او ﻟﺬت ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻴﺒﺮد‪( 76) ".‬‬

‫دﻟﻴﻞ اﺳـﺘﻔﺎده ﺟﻨﺴﻲ از ﮐﻨﻴﺰ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﮑ ﻪ ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ازدواج ﮐﺮده و ﻫﻤﺴﺮ ﻫﻢ دارد‪ ،‬را ﻏﺰاﻟﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮ ﺿﻴﺢ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ " :‬ﻟﻤﺎ ﮐﺎﻧﺖ اﻟﺸﻬﻮة‬

‫اﻏﻠﺐ ﻋﻠﻲ ﻣﺰاج اﻟﻌﺮب ﮐﺎن اﺳـﺘﮑﺜﺎر اﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ ﻣﻨ ﻪ ﻟﻠﻨﮑﺎح اﺷـﺪ و ﻻ ﺟﻞ ﻓﺮا غ اﻟﻘﻠﺐ اﺑﻴـﺢ ﻧﮑﺎح اﻻ ﻣـ ﺔ ﻋﻨﺪ ﺧﻮ ف اﻟﻌﻨﺖ ﻣ ﻊ ان ﻓﻴ ﻪ ارﻗﺎق‬

‫اﻟﻮﻟﺪ و ﻫﻮ ﻧﻮ ع أﻫ ﻼک‪ ،‬و ﻫﻮ ﻣﺤﺮم ﻋﻠﻲ ﮐﻞ ﻣﻦ ﻗﺪر ﻋﻠﻲ ﺣﺮة‪ ،‬و ﻟﮑﻦ إرﻗﺎق اﻟﻮﻟﺪ اﻫﻮن ﻣﻦ إﻫ ﻼک اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬و ﻟﻴﺲ ﻓﻴ ﻪ اﻻ ﺗﻨﻐﻴ ﺺ اﻟﺤﻴﺎة ﻋﻠﻲ‬

‫اﻟﻮﻟـﺪ ﻣـﺪة‪ ،‬و ﻓﻲ اﻗﺘﺤﺎم اﻟﻔﺎﺣﺸـ ﺔ ﺗﻐﻮﻳﺖ اﺣﻴﺎة اﻻﺧﺮوﺑﻴ ﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺴـﺘﺤﻘﺮ اﻻ ﻋﻤﺎر اﻟﻄﻮﻳﻠ ﺔ ﺑﺎﻻ ﺿﺎﻓ ﺔ اﻟﻲ ﻳﻮم ﻣﻦ اﻳﺎ ﻣﻬﺎ‪ ) ".‬اﻟﻐﺰاﻟﻲ اﺣﻴـﺎ ء‬

‫ﻋﻠﻮم اﻟﻴﻦ ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪ ( 33‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" از آﻧﺠـﺎﺋﻲ ﮐ ﻪ ﺷـﻬﻮت ﻳـﮏ ﺟﻨﺒ ﻪ ﻏﺎﻟﺒﻲ از ﻃﺒﻴﻌﺖ ا ﻋﺮاب اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﻣﺮدان ﻣﺘﻘﻲ ﺑ ﻪ ﻣﻘﺎرﺑﺖ ﺟﻨﺴـﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺪﻳـﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷـﺪه اﺳﺖ‪ .‬و‬

‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻓﺮا غ ﻗﻠﺒﻬﺎ ي ﺷﺎن ﺟﻬﺖ ﻋﺒﺎدت ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧـﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﮐﻨﻴﺰان ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻘﺎرﺑﺖ ﺟﻨﺴـﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺴـﺖ‬

‫ﺑﺘﺮﺳـﻨﺪ ﮐ ﻪ اﻳﻦ ﻏﺮﻳﻀ ﻪ ﺷﻬﻮاﻧﻲ ﺷﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑ ﻪ ارﺗﮑﺎب زﻧﺎ ﺳﻮق دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻋﻤﻠﻲ ) ﻣﻘﺎرﺑﺖ ﺑﺎ ﮐﻨﻴﺰ ( ﻣﻨﺠﺮ‬

‫ﺑ ﻪ زاده ﺷـﺪن ﮐﻮدﮐﻲ ﮐ ﻪ ﺑﺮده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﭼﻴﺰ ي ﮐ ﻪ ﺧﻮد ﺷـﮑﻠﻲ از ﺗﺒـﺎﻫﻲ اﺳﺖ ‪ . . .‬وﻟﻲ ﺑﺮده ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻳـﮏ ﮐﻮدک ﮔﻨﺎه ﺳـﺒﮑﺘﺮ ي‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺧﺮاﺑﻲ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺮده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻮزاد ﭼﻴﺰ ي ﻣﺆﻗﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ا ﻣﺎ ارﺗﮑﺎب زﻧﺎ ﮔﻤﺮاﻫﻲ اﺑﺪ ي اﺳﺖ‪( 77 ) ".‬‬

‫ﻏﺰاﻟﻲ ﺣﮑﺎﻳﺘﻲ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ اﻳﻦ ﻏﻠﺒ ﻪ ﺷﻬﻮاﻧﻲ دارد ﮐ ﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﻴﺪن اﺳﺖ ﺑ ﻪ آن ﺗﻮﺟ ﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫" ﺣﮑﻲ ﻋﻠﻲ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ‪ . .‬و ﮐـﺎن ﻣﻦ زﻫـﺎد اﻟﺼﺎﺣﺒـ ﺔ و ﻋﻠﻤـﺎ ﺋﻬﻢ اﻧ ﻪ ﮐـﺎن ﻳﻔﻄﺮ ﻣﻦ اﻟﺼﻮم ﻋﻠﻲ اﻟﺠﻤـﺎ ع ﻗﺒﻞ اﻻ ﮐﻞ‪ ،‬ورﺑﻤﺎ ﺟﺎ ﻣ ﻊ ﺛ ﻼﺛﺎ ً ﻣﻦ‬

‫ﺟﻮارﻳ ﻪ ﻓﻲ ﺷـﻬﺮ ر ﻣﻀﺎن ﻗﺒﻞ اﻟﻌﺸﺎ ء اﻻﺧﻴﺮة‪ ) ".‬اﻟﻐﺰاﻟﻲ اﺣﻴﺎ ء ﻋﻠﻮم اﻟـﺪﻳﻦ ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪ ( 33‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﻋﻠﻲ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮐ ﻪ ﻳﮏ ﺻﺤﺎﺑ ﻪ زاﻫﺪ و‬

‫ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮد‪ ،‬روزه ا ش را ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ي ﺑﺎ ﺟﻤﺎ ع اﻓﻄﺎر ﻣﻴﮑﺮد‪ .‬و ﺑﺎ ﺳ ﻪ ﮐﻨﻴﺰ ش ﻗﺒﻞ از ﻋﺸﺎ ء ﻫﻤﺒﺴﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﺪ‪( 78 ) ".‬‬

‫ﻪ ﺑﺮا ي ار ﺿﺎ ي ﺷـﻬﻮات ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻣﺮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺳـﮑﺲ ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ ﻣﺮد و ﻓﻘﻂ ﺑﺮا ي ﻟـﺬت او‪ ،‬ﺑﺮا ي‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﮐ ﻪ زن در اﻳﻦ ﺑـﺎور وﺳـﻴﻠ ٌ‬

‫اﺛﺒـﺎت ﻫﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺣﻘﺎرت آ ﻣﻴﺰ ﺑـﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎز از ﺑﺨﺎر ي ﻧﻘﻞ ﮐﻨﻴﻢ ﮐ ﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳـﺪ‪ " :‬ﻧﺒﻲ اﻟﻠ ﻪ ﮐـﺎن ﻳﻄﻮ ف ﻋﻠﻲ ﻧﺴﺎﺋ ﻪ ﻓﻲ اﻟﻠﻴﻠ ﺔ‬

‫اﻟﻮاﺣﺪة و ﻟ ﻪ ﻳﻮ ﻣﺌﺬ ﺗﺴ ﻊ ﻧﺴﺘﻮة‪ ) ".‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي ﻋﺮﺑﻲ ــ اﻧﺠﻠﻴﺰ ي ﺟﺰ ء ‪ 7‬ﺣﺪﻳﺚ ‪ ( 142‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺑﺎ ﻫﻤ ﻪ ا ي زﻧﺎﻧﺶ در ﻳﮏ ﺷﺐ‬

‫ﻣﻘﺎرﺑﺖ ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻴﮑﺮد‪ ،‬و در اﻳﻦ ز ﻣﺎن او ‪ 9‬زن داﺷﺖ‪( 79 ) ".‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﺤﻤـﺪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳـ ﻼم ﺑﺎر ي ﺧﻮد ش ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑﻮد‪ " :‬ا ﻋﻄﻴﺖ ﻗﻮة ارﺑﻌﻴﻦ ﻓﻲ اﻟﺠﻤـﺎ ع " ) اﻟﻄﺒﻘـﺎت اﻟﮑﺒﺮ ي ﻻ ﺑﻦ ﺳـﻌﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ 8‬ص ‪( 129‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﮐ ﻪ ﻗﺪرت ﺟﻨﺴﻲ ﭼﻬﻞ ﻣﺮد را داراﺳﺖ‪ ( 80 ) ".‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ از اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻳﺎراﻧﺶ از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻋﻠﻲ‬

‫ﻧﻴﺰ از ا ﻣﺘﻴﺎز ي در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺗﻮﺟ ﻪ ﺗﺎن را ﺑﺪان ﺟﻠﺐ ﻣﻲ ﮐﻨﻢ‪:‬‬

‫" و ﻋﻠﻴﺎ ً ﮐﺎن أزﻫﺪ ا ﺻـﺤﺎب رﺳﻮل اﻟﻠ ﻪ و ﮐﺎن ﻟ ﻪ ارﺑ ﻊ ﻧﺴﻮة و ﺳـﺒ ﻊ ﻋﺸﺮة ﺳﺮﻳ ﺔ‪ ) " .‬اﻟﻐﺰاﻟﻲ‪ ،‬اﺣﻴﺎ ء ﻋﻠﻮم اﻟـﺪﻳﻦ ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪ ( 27‬ﻳﻌﻨﻲ‪" :‬‬

‫ﻋﻠﻲ ﮐ ﻪ ﻳﮑﻲ از زاﻫـﺪ ﺗﺮﻳﻦ ا ﺻـﺤﺎب رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺑﻮد ﭼﻬﺎر زن و ﻫﻔـﺪه ﮐﻨﻴﺰ ﻣﺘﻌ ﻪ داﺷﺖ‪ ( 81 ) ".‬در ﺣﺎﻟﻴﮑ ﻪ " و ﮐﺎن ﻓﻲ اﻟﺼـﺤﺎﺑ ﺔ ﻣﻦ ﻟ ﻪ‬

‫اﻟﺜ ﻼث و اﻻرﺑ ﻊ‪ ،‬و ﻣﻦ ﮐﺎن ﻟ ﻪ اﺛﻨﺘﺎن ﻻ ﻳﺤﺼﻲ‪ ) ".‬اﻟﻐﺰاﻟﻲ‪ ،‬اﺣﻴﺎ ء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪ ( 34‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬ﺑﻌﻀﻲ از ا ﺻﺤﺎب ‪ 3‬و ‪ 4‬زن داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐ ﻪ دو زن داﺷﺘﻨﺪ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﻤﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪( 82 ) ".‬‬

‫راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺟﻨﺴـﻲ از ﮐﻨﻴﺰ ﮐ ﻪ در آﻳ ﻪ ﻓﻮق ﻗﺮآن آ ﻣـﺪه و اﻳﻨﺠـﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﻘـﻞ ﺷـﺪ‪ ،‬راز ي ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻋﻘﻴـﺪه ﻣﻴﮑﻨـﺪ‪ " :‬ﺳـﻮ ي ) اﻟﻠ ﻪ ( ﻓﻲ‬

‫اﻟﺴـﻬﻮﻟ ﺔ و اﻟﻴﺲ ﺑﻴﻦ اﻟﺤﺮة اﻟﻮاﺣﺪة و ﺑﻴﻦ اﻻ ﻣﺎ ء ﻣﻦ ﻏﻴﺮ ﺣﺼﺮ‪ ،‬وﻟﻤﻌﺮ ي إﻧﻬﻦ اﻗﻞ ﺗﺒﻌ ﺔ و اﺧ ﻒ ﻣﺆﻧ ﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﻬﺎﺋﺮ‪ ،‬ﻻ ﻋﻠﻴﮏ اﮐﺜﺮت ﻣﻨﻬﻦ ام‬

‫اﻗﻠﻠﺖ‪ ،‬ﻋﺪﻟﺖ ﺑﻴﻨﻬﻦ ﻓﻲ اﻟﻘﺴﻢ أم ﻟﻢ ﺗﻌﺪل‪ ،‬ﻋﺰﻟﺖ ﻋﻨﻬﻢ أم ﻟﻢ ﺗﻌﺰل‪ ) " .‬اﻟﺮاز ي ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻨﺴﺎ ء ‪ ( 3 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫" ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺷـﺮط راﺑﻄ ﻪ ﺟﻨﺴـﻲ ﺑﺎ ﮐﻨﻴﺰ ) ﻫﺮ ﺗﻌـﺪاد ي ﮐ ﻪ ﻣﺮد ﻣﺆ ﻣﻦ در اﺧﺘﻴﺎر دارد ( را ﺑ ﻪ اﻧﺪازه ازدواج ﺑﺎ ﻳﮏ زن آزاد ﻣﺆ ﻣﻨ ﻪ ﺳـﻬﻞ ﺳﺎﺧﺘ ﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﺿـﻤﻦ ﻣﺴﺆﻟﻴﺖ و ﺗﻮﺷ ﻪ ا ي ﮐﻨﻴﺰان ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ از ﺟﻬﺰﻳ ﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺗﻌـﺪاد ﺷﺎن ﮐﻢ و ﻳﺎ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺪارد ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻮ در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد ﺗﻘﺴﻴﻢ وﻗﺖ ﺑ ﻪ ﻋﺪاﻟﺖ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﻲ ﻳﺎ ﻧ ﻪ و ﻣﻬﻢ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻘﺎرﺑﺖ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ را ﮐﺎ ﻣﻞ ﻧﻤﺎﺋﻲ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪) ".‬‬

‫‪( 83‬‬

‫ﻗﺮﺑﻄﻲ در ﻣﻮرد آﻳ ﻪ ‪ 3‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء و اﺳﺘﻔﺎده ﺟﻨﺴﻲ ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﮐﻨﻴﺰان ﺷﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫" اﻟﻤﻌﻨﻲ ) ﻓﺈن ﺧﻔﺘﻢ أﻻ ﺗﻌـﺪﻟﻮ ( ﻓﻲ اﻟﻘﺴﻢ ) ﻓﻮاﺣﺪة أو ﻣﺎ ﻣﺎﻟﮑﺖ اﻳﻤﺎﻧﮑﻢ ( ﻓﺠﻌﻞ ﻣﻠﮏ اﻟﻴﻤﻴﻦ ﮐﻠ ﻪ ﺑﻤﻨﺰﻟ ﺔ واﺣﺪة ‪ ،‬ﻓﺎﻧﺘﻔﻲ ﺑﺬﻟﮏ ان ﻳﮑﻮن‬

‫ﻟ ﻼ ﻣﺎ ء ﺣﻖ ﻓﻲ اﻟﻮاط ‪ ،‬او ﻓﻲ اﻟﻘﺴﻢ ‪ ،‬إﻻ ان ﻣﻠﮏ اﻟﻴﻤﻴﻦ ﻓﻲ اﻟﻌـﺪل ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻮﺟﻮب ﺣﺴﻦ اﻟﻤﻠﮑ ﺔ و اﻟﺮﻓﻖ ﺑﺎﻟﺮﻗﻴﻖ‪ ) " .‬اﻟﻘﺮﻃﺒﻲ ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ‬

‫اﻟﻨﺴﺎ ء ‪ ( 3 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ " :‬آﻧﻬـﺎ ﻧ ﻪ ﺣـﻖ ﻫﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ دارﻧـﺪ و ﻧ ﻪ ﻫﻢ ﺣﻖ ﻧﻔﻘ ﻪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧـﺪ آﻓﺮﻳـﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زن ﻣﺆ ﻣﻨ ﻪ آزاد و ﮐﻨﻴﺰاﻧﻲ ﮐ ﻪ در ﺗﻤﻠﻠﮏ‬

‫دارﻳﺪ‪ ،‬را از ﻳﮏ دﺳﺘ ﻪ‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺻﻮرت ﻣﺎﻟﮏ ﺣﻖ در ﺧﻮر ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺑﺮ ﮐﻨﻴﺰ ش را دارد و ﮐﻨﻴﺰ ﻫﻢ ﺳﺰاوار اﺣﺴﺎن ﻣﺎﻟﮑﺶ اﺳﺖ‪( 84 ) ".‬‬

‫از اﻳﻨﺮو از ﻧﻈﺮ آ ﻣﻮز ش ﻫـﺎ ي اﺳـ ﻼ ﻣﻲ ﻧﻴﺎز ﻣﺮدان ﻣﺘﻘﻲ ﺑ ﻪ ﻣﻘﺎرﺑﺖ ﺟﻨﺴـﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻓﺮا غ ﻗﻠﺐ ﻣﺮد ﻣﺆ ﻣﻦ ﺑﺮا ي ا ﻣﺮ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺎر‬

‫ﺷﺪﻳـﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷـﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺮدان ﻣﺴـﻠﻤﺎن اﺟﺎزه ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧـﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭼﻬﺎر زن ازدواج ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و از ﮐﻨﻴﺰان ﻫﺮ آﻧﭽ ﻪ در ﺗﻤﻠﮏ دارﻧﺪ‬

‫ادا ﻣﻪ‬ ‫ﻟـﺬت ﺟﻨﺴـﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ ا ﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑ ﻪ " زاده ﺷـﺪن ﮐﻮدﮐﻲ ﺷﻮد ﮐ ﻪ ﺑﺮده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺷـﮑﻠﻲ از ﺗﺒﺎﻫﻲ اﺳﺖ‪" .‬‬

‫دارد‬

‫ﻣ ﻨﺎﺑ ﻊ ‪:‬‬

‫‪ 1‬ــ ﻣﺸﮑﺎت‪ ،‬ﮐﺘﺎب ‪ ، 1‬ﻣﻘﺪ ﻣ ﻪ‪ :‬ﻗﺮآن و ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ص ‪ ، 3‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪.‬‬

‫‪ 2‬ــ اﺗﻘﺎن ﻓﻲ ﻋﻠﻮم اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص ‪.182‬‬

‫‪ 3‬ــ ﻣﺸﮑﺎت‪ ،‬ﮐﺘﺎب ‪ ،1‬اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺮآن و ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ص ‪ 2‬و ‪ ، 3‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪.‬‬

‫‪ 4‬ــ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ ‪ ،‬ﻣﻘﺪ ﻣ ﻪ ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪.‬‬

‫‪ 5‬ــ ﻣﺸﮑﺎت ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ‪ ، 1‬اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺮآن و ﺣﺪﻳﺚ ‪ ،‬ص ‪ ، 5‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪.‬‬

‫‪ 6‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺮآن و ﺣﺪﻳﺚ ‪ ،‬ص ‪ 2‬و ‪. 3‬‬

‫‪ 7‬ــ ﻗﺮآن ﺳﻮره ﺑﻘﺮه آﻳ ﻪ ‪. 228‬‬

‫‪ 8‬ــ اﺑﻦ ﮐﺜﻴﺮ‪ ،‬ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻨﺴﺎ ء آﻳ ﻪ ‪. 34‬‬

‫‪ 9‬ــ راز ي‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ‪ ،‬آﻳ ﻪ ‪. 11‬‬

‫‪ 10‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ‪.‬‬

‫‪ 11‬ــ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﮐﺒﻴﺮ راز ي‪ ،‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء آﻳ ﻪ ‪. 11‬‬

‫‪ 12‬ــ اﺣﻤﺪ زﮐﻲ ﺗﻔﺎﺣ ﻪ‪ ،‬زن و اﺳ ﻼم‪ ،‬داراﻟﮑﺘﺎب اﻟﻠﺒﻨﺎﺋﻲ ﺑﻴﺮوت ‪ ، 985‬ص ‪. 36‬‬

‫‪13‬ــ ﺑﺨﺎر ي‪ ،‬ﻋﺮﺑﻲ ــ اﻧﺠﻠﻴﺰ ي ﺧﺰ ء ‪ 1‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 301‬‬

‫‪ 14‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ‪.‬‬

‫‪ 15‬ــ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﮐﺒﻴﺮ راز ي‪ ،‬ﺳﻮره ‪ ، 30‬آﻳ ﻪ ‪. 21‬‬

‫‪ 16‬ــ اﺳ ﻼم و زن داراﻟﻘﻠﻢ‪ ،‬ﮐﻮﻳﺖ‪ ، 1984 ،‬ص ‪. 241‬‬

 ‫‪ 17‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ‪.‬‬

‫‪ 18‬ــ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ، 1‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 28‬‬

‫‪ 19‬ــ ﻗﺮآن ﺳﻮره ﺑﻘﺮه آﻳ ﻪ ‪. 282‬‬

‫‪ 20‬ــ ‪The Age , Life be hind a viel of Islam, 3 / 3 1992 , p II‬‬

‫‪ 21‬ــ اﻟﻤﻨﺼ ﻒ ‪ ،‬اﺑﻮﺑﮑﺮ اﺣﻤﺪ اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠ ﻪ ﻣﻮﺳﻲ اﻟﮑﻨﺪ ي ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول ‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ 2‬ص ‪ ، 263‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷﻮد ﺑ ﻪ اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم دﻳﻦ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ‬

‫دار اﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ﮐﺘﺎب ادب اﻟﻨﮑﺎح ‪ ،‬ص ‪. 52‬‬

‫‪ 22‬ــ ﮐﻨﺰ ﺟﻠﺪ ‪ ، 21‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 919‬‬

‫‪ 23‬ــ اﺣﻤﺪ زﮐﻲ ﺗﻔﺎﺣ ﻪ‪ ،‬زن و اﺳ ﻼم ‪ ،‬ص ‪. 180‬‬

‫‪ 24‬ــ اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ‪ ،‬داراﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ، 2‬ﮐﺘﺎب ادب اﻟﻨﮑﺎح‪ ،‬ص ‪. 34‬‬

‫‪ 25‬ــ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻲ ﻋﻤﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 26‬ــ ﮐﻨﺰ ﺟﻠﺪ ‪ ، 22‬ﺣﺪﻳﺚ ‪ ، 858‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷﻮد ﺑ ﻪ‪ :‬اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ‪ ،‬داراﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ﮐﺘﺎب ادب‬

‫اﻟﻨﮑﺎح‪ ،‬ص ‪. 65‬‬

‫‪ 27‬ــ اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ ‪ ،‬داراﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ ﺑﻴﺮوت ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ﮐﺘﺎب ادب اﻟﻨﮑﺎح ‪ ،‬ص ‪. 65‬‬

‫‪ 28‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪ ،‬ص ‪. 65‬‬

‫‪ 29‬ــ اﻟﻲ ﮐﻞ ﻓﺘ ﺔ ﺗﺆ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻟﻠ ﻪ ــ دﮐﺘﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻌﻴﺪ ر ﻣﻀﺎن اﻟﺒﻮﻃﻲ ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ ،‬رﺳﺎﻟ ﻪ ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ص ‪ 41‬و ‪ ، 1987 ، 42‬ﺑﻴﺮوت‪.‬‬

‫‪ 30‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪ ،‬ص ‪. 43‬‬

‫‪ 31‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪ ،‬ص ‪ 47‬و ‪. 48‬‬

‫‪ 32‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪ ،‬ص ‪. 98‬‬

‫‪ 33‬ــ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ ، 7‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 113‬‬

‫‪ 34‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 114‬‬

‫‪ 35‬ــ اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ‪ ،‬دار اﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ﮐﺘﺎب ادب اﻟﻨﮑﺎح‪ ،‬ص ‪. 51‬‬

‫‪ 36‬ــ ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺑﻨﻘﻞ از اﺣﻤﺪ‪.‬‬

‫‪ 37‬ــ اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ‪ ،‬دار اﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ﮐﺘﺎب ادب اﻟﻨﮑﺎح ص‪. 51 ،‬‬

‫‪ 38‬ــ ﻣﺸﮑﺎت‪ ،‬ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬ﺑﺨﺶ " وﻇﺎﻳ ﻒ زن وﺷﻮﻫﺮ" ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 61‬‬

‫‪ 39‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ﺣﺪﻳﺚ ‪ ، 54‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷﻮد ﺑ ﻪ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ ، 7‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 121‬‬

‫‪ 40‬ــ اﻟﻲ ﮐﻞ ﻓﺘ ﺔ ﺗﺆ ﻣﻦ ﺑﺎﻟﻠ ﻪ ‪ ،‬دﮐﺘﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻴﻌﺪ ر ﻣﻀﺎن اﻟﺒﻮﻃﻲ ‪ ،‬رﺳﺎﻟ ﻪ ﻫﺸﺘﻢ ‪ ،‬ص ‪ 1987 ، 55 ،‬ﺑﻴﺮوت ‪.‬‬
 ‫‪ 41‬ــ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺠﺰﻳﺮ ي ‪ ،‬اﻟﻔﻘ ﻪ ﻋﻠﻲ اﻟﻤﺬاﻫﺐ اﻻرﺑﻌ ﺔ ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪ ، 4‬ص‪ 7 ،‬داراﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ ‪. 1990 ،‬‬

‫‪ 42‬ــ ﻗﺮآن ﺳﻮره ‪ ، 26‬آﻳ ﻪ ‪. 166‬‬

‫‪ 43‬ــ ﻗﺮﺑﻄﻲ ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮره روم ‪ ،‬آﻳ ﻪ ‪. 21‬‬

‫‪ 44‬ــ ﺳﻴﻮﻃﻲ ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء آﻳ ﻪ ‪ ، 34‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷﻮد ﺑ ﻪ ﻣﺸﮑﺎت ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ‪ ، 1‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 74‬‬

‫‪ 45‬ــ ﻣﺸﮑﺎت ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ‪ ، 1‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬ﺑﺨﺶ >> وﻇﺎﻳ ﻒ زن و ﺷﻮﻫﺮ << ﺣﺪﻳﺚ ‪. 60‬‬

‫‪ 46‬ــ ﺳﻴﻮﻃﻲ ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء آﻳ ﻪ ‪ 34‬و ﮐﻨﺰ ‪ ،‬ﺟﺰ ء ‪ ، 22‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 868‬‬

‫‪ 47‬ــ ﻣﺸﮑﺎت ‪،‬ﮐﺘﺎب ‪ ، 1‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬ﺑﺨﺶ >> وﻇﺎﻳ ﻒ زن و ﺷﻮﻫﺮ << ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪ ، 70‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻮﺳﻴﻠ ﻪ اﺑﻮ داود ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﺗﺮ ﻣﺬ ي‬

‫و ‪ . . .‬ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ 48‬ــ اﺣﻤﺪ زﮐﻲ ﺗﻔﺎﺣ ﻪ ‪ ،‬زن و اﺳ ﻼم ‪ ،‬داراﻟﮑﺘﺎب اﻟﻠﺒﻨﺎﺋﻲ ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ ، 1985 ،‬ص ‪ 176‬و ﻫﻤﺠﻨﻴﻦ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷﻮد ﺑ ﻪ ‪ :‬اﻟﻤﺼﻨ ﻒ ‪ ،‬اﺑﻮﺑﮑﺮ‬

‫اﺣﻤﺪ اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠ ﻪ ﻣﻮﺳﻲ اﻟﮑﻨﺪ ي ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ، 1‬ﺑﺨﺶ ‪ ، 2‬ص ‪. 255 ،‬‬

‫‪ 49‬ــ ﺳﻴﻮﻃﻲ ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ‪ ،‬آﻳ ﻪ ‪.34‬‬

‫‪ 50‬ــ اﺑﻦ ﻣﺎﺟ ﻪ ‪ ،‬ﮐﺘﺎب اﻟﻨﮑﺎح ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 1850‬‬

‫‪ 51‬ــ راز ي و ﻗﺮﺑﻄﻲ ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ‪ ،‬آﻳ ﻪ ‪. 21‬‬

‫‪ 52‬ــ ﻣﺸﮑﺎت ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ‪ 1‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬ﺑﺨﺶ >> وﻇﺎﻳ ﻒ زن و ﺷﻮﻫﺮ << ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 68‬‬

‫‪ 53‬ــ ﻗﺮآن ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء آﻳ ﻪ ‪. 34‬‬

‫راز ي ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﮐﺒﻴﺮ ‪ ،‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء آﻳ ﻪ ‪. 34‬‬ ‫‪ 54‬ــ‬

‫‪ 55‬ــ ﻣﺸﮑﺎت ‪،‬ﮐﺘﺎب ‪ 1‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﺨﺶ >> وﻇﺎﻳ ﻒ زن و ﺷﻮﻫﺮ << ‪ ،‬ﺣﺪ ث ‪. 50‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 76‬‬ ‫‪ 56‬ــ‬

‫ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪ ،‬ﭘﺎورﻗﻲ ﺷﻤﺎره ‪. 138‬‬ ‫‪ 57‬ــ‬

‫ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪ ،‬ﭘﺎورﻗﻲ ﺷﻤﺎره ‪. 140‬‬ ‫‪ 58‬ــ‬

‫‪ 59‬ــ اﺑﻦ ﮐﺜﻴﺮ ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ‪ ،‬آﻳ ﻪ ‪ ، 34‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻮﺳﻴﻠ ﻪ اﺑﻮ داود و اﺑﻦ ﻣﺎﺟ ﻪ ﻫﻢ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ 60‬ــ ﺳﻴﺪﻗﻄﺐ ‪ ،‬ﻓﻲ ﻃ ﻼل اﻟﻘﺮآن ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ آﻳ ﻪ ‪ ، 34‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ‪.‬‬

‫‪ 61‬ــ اﻧﺠﻤﻦ ﻫﺎ ي اﺳ ﻼ ﻣﻲ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳ ﻪ ﻣﻨﺎره ‪ ، 1980 ،‬ص ‪. 10‬‬

‫‪ 62‬ــ ﺳﻴﺪ ﻗﻄﺐ ‪ ،‬ﻓﻲ ﻇ ﻼل اﻟﻘﺮآن ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ آﻳ ﻪ ‪ ، 34‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ‪.‬‬

‫اﻟﺒﻬﻲ اﻟﺨﻮﻟﻲ ‪ ،‬اﻻﺳ ﻼم و اﻟﻤﺮاة أﻟﻤﻌﺎ ﺻﺮة ‪ ،‬داراﻟﻘﻠﻢ ‪ ،‬ﮐﻮﻳﺖ ‪ ، 1984‬ص ‪. 105‬‬ ‫‪ 63‬ــ‬

‫‪ 64‬ــ ﻗﺮآن ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء آﻳ ﻪ ‪. 128‬‬

 ‫‪ 65‬ــ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪ ، 7‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 134‬‬

‫‪ 66‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪ 130‬و ‪. 131‬‬

‫اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ ‪ ،‬داراﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ﮐﺘﺎب ادب اﻟﻨﮑﺎح ‪ ،‬ص ‪. 52‬‬ ‫‪ 67‬ــ‬

‫‪ 68‬ــ ﻗﺮآن ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ‪،‬آﻳ ﻪ ‪. 3‬‬

‫‪ 69‬ــ ﻗﺮآن ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ‪،‬آﻳ ﺔ ‪. 129‬‬

‫‪ 70‬ــ اﺣﻤﺪ زﮐﻲ ﺗﻔﺎﺣ ﻪ ‪ ،‬زن و اﺳ ﻼم ‪ ،‬دار اﻟﮑﺘﺎب اﻟﻠﺒﻨﺎﺋﻲ ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ ، 1985‬ص ‪. 58‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷﻮد ﺑ ﻪ اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ‬

‫‪ ،‬داراﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ﮐﺘﺎب ادب اﻟﻨﮑﺎح‪ ،‬ص ‪ 54‬و اﺑﻦ ﻋﺮﺑﻲ اﺣﮑﺎم ﻗﺮآن ﺟﻠﺪ ‪ 1‬ع ص ‪. 504‬‬

‫‪ 71‬ــ راز ي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﮐﺒﻴﺮ ‪ ،‬ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء ‪ ،‬آﻳ ﻪ ‪. 129‬‬

‫‪ 72‬و ‪ 73‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮره ﻧﺴﺎ ء آﻳ ﻪ ‪. 3‬‬

‫اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ ‪ ،‬دار اﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ﮐﺘﺎب ادب اﻟﻨﮑﺎح ‪ ،‬ص ‪. 34‬‬ ‫‪ 74‬ــ‬

‫‪ 75‬ــ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺠﺰﻳﺮ ي ‪ ،‬اﻟﻔﻘ ﻪ ﻋﻠﻲ اﻟﻤﺬاﻫﺐ اﻻرﺑﻌ ﺔ ‪ ،‬داراﻟﮑﺘﺐ اﻟﻌﻠﻤﻴ ﺔ ‪ ، 990 ،‬ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم ‪ ،‬ص ‪. 89‬‬

‫‪ 76‬ــ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪.‬‬

‫اﺣﻴﺎ ي ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ‪ ،‬ﻏﺰاﻟﻲ ‪ ،‬دار اﻟﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ﮐﺘﺎب ادب اﻟﻨﮑﺎح ‪ ،‬ص ‪. 33‬‬ ‫‪ 77‬ــ‬

‫ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒ ﻊ ‪.‬‬ ‫‪ 78‬ــ‬

‫ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎر ي ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪ ، 7‬ﺣﺪﻳﺚ ‪ ، 142‬و ﺑﺨﺶ ‪ 1‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. 268‬‬ ‫‪ 79‬ــ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ اﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ‪ ،‬اﻟﻄﺒﻘﺎت اﻟﮑﺒﺮ ي ‪ ،‬دار اﻟﺘﺤﺮﻳﺮ ‪ ،‬ﻗﺎﻫﺮ‬ ‫‪ 80‬ــ‬

‫اﻧﺘﺸﺎر ﯾ ﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺮ روی زﻧﺪﯾ ﻖ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻣﺤﺘﻮای آن ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ ﺳﻮد ﻣﻨﺪ ﺑﻮدن آن ﻧﻮﺷﺘﺎر در ﻧﻈﺮ‬
‫زﻧﺪﯾ ﻖ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽ ﻪ روی زﻧﺪﯾ ﻖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯿﺸﻮد ﻟﺰو ﻣﺎ ً ﮐﺎ ﻣ ﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و زﻧﺪﯾ ﻖ ﺗﻔﮑﺮ ﻧﻘﺎداﻧ ﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﺧﻮد را ﺗﺸﻮﯾ ﻖ‬
‫ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺗﻤﺎ ﻣ ﯽ ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎی زﻧﺪﯾ ﻖ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن آن اﺳﺖ و زﻧﺪﯾ ﻖ از اﻧﺘﺸﺎر آزاداﻧ ﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮد‬
‫اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬ﻧﺸﺮ و ﻣﺮور ﻣﻄﺎﻟﺐ زﻧﺪﯾ ﻖ در ﺑﺮﺧ ﯽ از ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻼ ف ﻗﻮاﻧﯿ ﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ آن ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫زﻧﺪﯾ ﻖ ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘ ﯽ در اﯾ ﻦ ﻗﺒﺎل ﻧﺪارد‪.‬‬