‫ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻱ‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﻯ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺭﻭ ﺩﺍﺭﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﻴﻨﻮﻡ ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻓﻠﺴﻔﻪ‬

‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻭ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻋﻠﻮﻡ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﻥ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬

‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻯ ﻋﻀﻮ ﻣﺎﺩﺍﻡ ﺍﻟﻌﻤﺮ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﻌﻬﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ‪،‬‬

‫ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺮﺳﻰ ﺳﺎﺑﻖ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻯ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﻯ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺮﺳﻰ ﺳﺎﺑﻖ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻧﺠﻤﻦ‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻃﻰ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻭﻯ ﺳﺮﺩﺑﻴﺮ‬

‫ﻣﺠﻠﻪ ﻓﺮﺍﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻭﻯ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﺳﺘﺎﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻯ ﻭﻳﺪﺋﻮﻳﻰ‬

‫ﻣﺘﻌﺪﺩﻯ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺭﻭﺍﻧﻜﺎﻭﻯ‪ ،‬ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ‬

‫‪1‬‬
 ‫ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻯ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺟﻴﻤﺰ ﺍﭺ‪ .‬ﻣﻮﺭ‬

‫ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﻧﺪﻩ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﺳﺘﺎﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﺎﻯ ﻗﻘﻨﻮﺱ ﺩﻳﺠﻴﺘﺎﻝ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ« )‪ ۱۹۹۸،‬ﻭﻳﺮﺍﺳﺖ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪ ، (۲۰۰۰‬ﺗﻼﻗﻰ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ« ‪ (٢٠٠٢)،‬ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺳﻴﻤﻮﻥ‬

‫ﺭﺍﺟﺮﺳﻮﻥ ﻭﻳﺮﺍﺳﺘﺎﺭ ﻭ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﻧﺪﻩ »ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻭ‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻯ« )‪ (۲۰۰۲‬ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫•ﺑﻨﻴﺎﻥ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‬

‫ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﻯ ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﺭﺑﺮﺕ‬

‫ﻭﻳﻨﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ‪ MIT‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ )ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ‬

‫‪ ،(۱۹۴۰‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭﻯ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻭﻯ ﺳﺮﮔﺮﻡ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﺗﻮﭖ‬

‫ﺿﺪ ﻫﻮﺍﻳﻰ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻴﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺑﻪ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯ ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺮﻳﻊ‬

‫‪2‬‬
 ‫ﺍﻟﺴﻴﺮ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫ﻗﺴﻤﺘﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﭖ ﻣﻰ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎ ﺭﺍ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻭ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬

‫ﺧﻂ ﺳﻴﺮ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺯ ﺗﻮﭖ‬

‫»ﮔﻔﺖ ﻭﮔﻮ ﻛﻨﺪ« ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺗﻮﭖ ﺭﺍ ﺷﻠﻴﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﺎﻟﺶ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﻭﻳﻨﺮ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻧﺶ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺷﺎﺧﻪ ﺟﺪﻳﺪﻯ‬

‫ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ‪ Cybernetics ،‬ﻳﺎ ﺩﺍﻧﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻯ ﺑﺎﺯﺧﻮﺭﺩ‬

‫ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻰ ﺭﺍ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺳﺎﻳﺒﺮﻧﺘﻴﻚ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎﻯ‬

‫ﺩﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻳﻨﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬

‫ﮔﻴﺮﻯ ﻫﺎﻯ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻭﻯ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻰ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﻰ‬

‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻰ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ‪ ۱۹۸۴‬ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﺳﺎﻳﺒﺮﻧﺘﻴﻚ‪ :‬ﻳﺎ‬

‫ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺭ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦ« ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﻳﻢ‬

‫‪3‬‬
 ‫ﺭﻭﺷﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺪﺭﻥ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‪،‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻰ ﻣﺮﻛﺰﻯ ﺍﻳﺪﻩ ﺁﻟﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻳﻚ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺍﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‬

‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺭﻭﺩﻯ ﻭ ﺧﺮﻭﺟﻰ ﻫﺎﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﻟﺰﻭﻣ ﹰﺎ ﺻﻔﺮ ﻭ ﻳﻚ ﻭ ﺭﻗﻤﻰ‬

‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺧﻮﺍﻧﺶ ﻫﺎﻯ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﺣﺴﻰ ﻣﺠﺎﺯﻯ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ‬

‫ﺳﻠﻮﻝ ﻫﺎﻯ ﻓﺘﻮﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﻳﺎ ﺩﻣﺎﺳﻨﺞ ﻭ ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻣﻮﺗﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﺳﻴﻢ‬

‫ﭘﻴﭻ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ...‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﻳﻰ‬

‫ﻣﺠﺎﺯﻯ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﺯ ﺩﻗﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺴﺎﺯﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺪﺕ ﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﺎﻛﺎﺯﺍﻛﻰ ﻭ ﺍﻃﻼﻉ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺍﺯ ﺑﻤﺐ ﺍﺗﻤﻰ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﻧﻈﺮﻡ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺷﺮ ﻧﻮﻳﻨﻰ‬

‫ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻳﻢ‪،‬ﻛﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺁﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) «.‬ﺹ ‪۲۸-‬‬

‫‪(۲۷‬‬

‫ﺩﺭ ‪ ۱۹۵۰،‬ﻭﻳﻨﺮ ﺍﺛﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‪،‬‬

‫‪4‬‬
 ‫»ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﺎ« ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺍﺯ‬

‫ﺁﻥ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺟﺎﻣﻌﻰ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ ﮔﺬﺍﺭﺩ ﻛﻪ‬

‫ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ‪ -‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ ‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﻟﻮﺩﻩ ﺍﻯ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺩﺭ‬

‫ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺑﺎﻗﻰ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫(ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻭﻯ ﺧﻮﺩ ﻧﺎﻡ »ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ« ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻳﺶ‬

‫ﺑﺮﻧﮕﺰﻳﺪ( ﻛﺘﺎﺏ ﻭﻯ ﺩﺭﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺭﺋﻮﺱ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪ -۱ :‬ﺩﺭ ﻧﻈﺮ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺪﻑ ﻳﻚ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -۲‬ﭼﻬﺎﺭ ﺍﺻﻞ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻋﺪﺍﻟﺖ ‪-۳‬‬

‫ﺭﻭﺷﻰ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﻤﻠﻰ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻯ ‪ -۴‬ﻣﺒﺎﺣﺚ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻯ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻭ ‪ -۵‬ﻣﺜﺎﻝ ﻫﺎﻳﻰ ﺍﺯ‬

‫ﻣﻘﻮﻻﺕ ﻛﻠﻴﺪﻯ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‪ .‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻯ‬

‫ﭼﻨﺪﻭﺟﻬﻰ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺁﻥ ﺩﻫﻪ ﻫﺎ‬

‫‪5‬‬
 ‫ﺗﻼﺵ ﻣﻰ ﻃﻠﺒﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎ ﻭ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺘﻨﻮﻋﻰ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻥ ﻭ‬

‫ﻛﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻰ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﺭﻯ ﻭﻓﻖ‬

‫ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﻭﺿﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ‬

‫ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎﻯ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻯ ﺍﻋﻀﺎ‬

‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺍﻥ ﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫ﺭﻭﺍﻧﻰ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭ ﺩﺭﻙ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﻓﻼﺳﻔﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬

‫ﻗﺪﻳﻤﻰ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻯ ﻭ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺠﺪﺩ ﻗﺮﺍﺭ‬

‫ﺩﺍﺩﻩ‪ ،‬ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫•ﻏﻔﻠﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺁﻣﺪﻥ‬

‫‪6‬‬
 ‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺣﻴﻄﻪ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ‬

‫ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻭﻳﻨﺮ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۴۰‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭﻯ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺩﻫﻪ ‪۱۹۶۰‬‬

‫ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻯ ﻣﻬﻢ‬

‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻯ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻰ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻻﺕ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﺮﻗﺖ ﺍﺯ‬

‫ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺮﺍﻳﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﻥ ﭘﺎﺭﻛﺮ ﺭﺍ‬

‫ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺟﻠﺐ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻭﻯ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﺎﻻﺗﻰ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺟﺮﺍﻳﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‬

‫ﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻛﺮﺩ ﺑﻪ ﺗﺪﻭﻳﻦ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻋﻀﺎ ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺭﻧﺪ ‪. ACM ،‬ﭘﺎﺭﻛﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬

‫ﺭﺋﻴﺲ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬

‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ١٩٧٣‬ﻭﺿﻊ ﺷﺪ‪ -‬ﻣﻨﺴﻮﺏ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫(ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ‪ ACM‬ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۸۰‬ﻭ ﻣﺠﺪﺩﹰﺍ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ ‪١٩٩٠‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻯ ﻭ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻧﺪ( ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۶۰،‬ﺗﻌﺮﺽ ﺑﻪ‬

‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺁﮊﺍﻧﺲ‬

‫ﻫﺎﻯ ﺍﻣﻨﻴﺘﻰ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﺑﻪ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺑﺪﻝ ﮔﺸﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﺎ‪،‬‬

‫ﻣﻘﺎﻻﺕ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻭ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻭﺿﻊ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﺮﻳﻢ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۷۰،‬ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻰ‬

‫ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺟﺮﺍﻳﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭﺿﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻭ‬

‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎﻯ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻪ ﻭﺿﻊ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻋﻀﺎ‬

‫ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﻭﺭﺯﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺟﻮﺯﻑ ﻭﺍﻳﺰﻧﺒﺎﻡ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻋﻠﻮﻡ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬

‫‪MIT‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻯ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ‪ ELIZA‬ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ‬

‫ﺷﻜﻠﻰ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺧﺎﻡ ﻳﻚ« ﺭﻭﺍﻧﻜﺎﻭ ﺭﺍﺟﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺍﻯ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ‬

‫ﺑﻴﻤﺎﺭ« ﺭﺍ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎﺯﻯ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﺩﻩ‬

‫‪8‬‬
 ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻭﺍﻳﺰﻧﺒﺎﻡ ﺭﺍ ﻭﺣﺸﺖ ﺯﺩﻩ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻰ‬

‫ﺭﻭﺍﻧﻜﺎﻭﺍﻥ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻯ‬

‫ﺭﻭﺍﻧﻜﺎﻭﻯ ﺍﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻣﻴﺴﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﺮﺧﻰ‬

‫ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ‪ MIT‬ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻋﺎﻃﻔﻰ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬

‫ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﺩﺭﻭﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻭﻯ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ! ﻭﺍﻳﺰﻧﺒﺎﻡ‬

‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻯ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺨﻰ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﻣﺮﺩﻡ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺏ‬

‫»ﻗﺪﺭﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻭ ﻋﻘﻞ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ« )‪ (۱۹۷۶‬ﺭﺍ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ‬

‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻰ ﺭﻭﺩ‪.‬‬

‫•ﺷﺎﺧﻪ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺩﺭ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻯ‬

‫ﺩﺭ ‪ ۱۹۷۶،‬ﻭﺍﻟﺘﺮ ﻣﻨﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ‬

‫ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫‪9‬‬
 ‫ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻧﻮﻳﻦ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺘﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻰ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ‬

‫ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻨﺮ ﺭﺍ ﻣﺠﺎﺏ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﺍﻯ ﻣﺠﺰﺍ ﺍﺯ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ‬

‫ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻯ‪ ،‬ﻛﻪ ﻭﻯ »ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ« ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﻭﻳﻨﺮ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻧﺒﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻨﺮ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ‬

‫ﺑﺮﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ( ﻣﻨﺮ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﺧﻪ ﺍﻯ ﺍﺯ‬

‫ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻯ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺍﺧﻼﻗﻰ »ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ‪،‬‬

‫ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻯ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ« ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻭﻯ ﺩﺭﺳﻰ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺭﺍ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﻧﻬﺎﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ‬

‫ﻛﺎﺭﮔﺎﻩ ﻫﺎﻯ ﻋﻤﻠﻰ ﻭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻫﺎ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬﺍﺷﺖ‬

‫ﻭ ﻛﺘﺎﺑﻰ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬

‫ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۸۰،‬ﻧﺎﻡ »ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ« ﺟﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ‬

‫‪10‬‬
 ‫ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻯ‬

‫ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻰ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﻴﻨﻮﻡ )ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ( ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﻜﻰ‬

‫ﺍﺯ ﻛﺎﺭﮔﺎﻩ ﻫﺎﻯ ﻣﻨﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ١٩٧٨‬ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻭﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬

‫‪ ۱۹۷۹،‬ﺑﻴﻨﻮﻡ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﻯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺩﺭﺱ ﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺗﺪﺭﻳﺲ‬

‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﻧﻬﺎﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ١٩٨٠‬ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ﻫﺎ ﻭ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ‬

‫ﻛﺎﺭﮔﺎﻩ ﻫﺎ ﻭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩﻯ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬

‫ﻭﻯ ﺩﺭ ‪ ۱۹۸۳‬ﺩﺭ ﺳﻤﺖ ﺳﺮﺩﺑﻴﺮ ﻣﺠﻠﻪ ‪ Metaphilosophy‬ﻳﻚ‬

‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﻳﺴﻰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺷﺘﻴﺎﻕ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻭ ﭼﺎﭖ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺍﻯ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺩﺭ ‪،‬‬

‫‪ ۱۹۸۵‬ﺍﻳﻦ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻭ ﺍﺧﻼﻕ« ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻭ‬

‫‪11‬‬
 ‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﭘﺮﻓﺮﻭﺵ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺪﻝ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﺻﻠﻰ ‪ -‬ﻭ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﻳﺴﻰ ‪ -‬ﻣﻘﺎﻟﻪ »ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﭼﻴﺴﺖ؟« ﺟﻴﻤﺰ ﻣﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﻯ ﻛﻼﺳﻴﻚ‬

‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﺪﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻰ‬

‫ﻛﻨﺪ‪ «:‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺧﻼﺀ ﺧﻂ‬

‫ﻣﺸﻰ ﺍﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻯ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺭﺍ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻳﻨﻰ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻰ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻯ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻏﺎﻟﺒ ﹰﺎ ﻳﺎ ﻫﻴﭻ ﺧﻂ ﻣﺸﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺗﺨﺎﺫﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﺎ‬

‫ﺧﻂ ﻣﺸﻰ ﻫﺎﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﺎﺑﺴﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰ ﺭﺳﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳﻒ‬

‫ﻣﺤﻮﺭﻯ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ‬

‫‪12‬‬
 ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩﻯ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﺧﻂ ﻣﺸﻰ ﻫﺎﻳﻰ‬

‫ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺍﻋﻤﺎﻟﻤﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﻨﺪﻯ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻰ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻓﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﻳﮕﺮ‬

‫ﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻳﻚ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺭﻭﺑﻪ ﺭﻭ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺗﻮﺟﻪ‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺧﻂ ﻣﺸﻰ ﻫﺎﻯ ﻓﺮﺩﻯ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺍﺯ‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻯ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﺩﺍﺭﺩ‪ «.‬ﺩﺭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻮﺭ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ‪ -۱ :‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﺧﻼﺀ ﻫﺎﻯ ﺧﻂ‬

‫ﻣﺸﻰ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ‪ -۲‬ﺁﺷﻜﺎﺭﺳﺎﺯﻯ ﺍﺑﻬﺎﻣﺎﺕ‬

‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ ‪ -۳‬ﺻﻮﺭﺗﺒﻨﺪﻯ ﺍﺻﻮﻟﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻯ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬

‫ﻭ ‪ -۴‬ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ‪.‬‬

‫•ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ‬

‫‪13‬‬
 ‫‪١٩٨۵‬ﺳﺮﺁﻏﺎﺯ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻤﺎﺭﻩ‬

‫ﻭﻳﮋﻩ ‪ Metaphilosophy‬ﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻣﻮﺭ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ‬

‫ﺩﻟﻴﻞ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻥ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﺑﻮﺭﺍ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ‬

‫ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ« ﻭ ﻧﻴﺰ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻥ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬

‫ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﻯ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻥ ﺍﺳﻨﭙﺮ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬

‫ﺍﺯ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ« ‪ .‬ﻛﺘﺎﺏ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ‬

‫ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻫﺎ ﺑﺪﻝ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﮋﻭﻫﺸﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ‬

‫ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺩﻫﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻰ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺑﺶ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﺧﻪ ﺍﻯ‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺩﺭ »ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬

‫ﺍﺷﻜﺎﻝ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻫﻰ ﻫﺎﻯ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ‬

‫ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺪﻳﻤﻰ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻟﺰﺍﻡ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩﻥ ﻫﻨﺠﺎﺭ‬

‫‪14‬‬
 ‫ﻫﺎﻯ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺩﺭ ﺳﺎﺣﺖ ﻫﺎﻯ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﻨﺪﻯ ﻧﺸﺪﻩ« ﻣﻮﺭﺩ‬

‫ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻣﻨﺮ ) ‪ - (۱۹۹۶‬ﻛﻪ ﺩﺭ‬

‫ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۷۰‬ﻣﺒﺎﺣﺜﺎﺗﻰ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﺎ ﻭﻯ‬

‫ﺩﺍﺷﺖ ‪ -‬ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺳﺮﺍﺳﺮ‬

‫ﻧﻮﻳﻨﻰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﮔﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺻﺮﻓ ﹰﺎ »ﺷﻜﻞ ﻧﻮﻳﻨﻰ« ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﭼﻮﻥ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪،‬‬

‫ﻗﺪﺭﺕ‪ ،‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫•ﺭﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ‬

‫ﺍﺯ ‪ ۱۹۸۵‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﺷﺪ ﻛﺮﺩﻩ‬

‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﻣﺮﺍﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺸﻰ‪ ،‬ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻫﺎ‪،‬‬

‫ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﺎﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﻇﻬﻮﺭ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺧﻴﻞ ﻣﺘﻨﻮﻋﻰ ﺍﺯ‬

‫‪15‬‬
 ‫ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬

‫ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮﺍﻧﻰ ﻧﻈﻴﺮ ﺩﻭﻧﺎﻟﺪ ﮔﻮﺗﺮﺑﺎﺭ‪ ،‬ﻛﻴﺖ ﻣﻴﻠﺮ‪ ،‬ﺳﻴﻤﻮﻥ ﺭﺍﺟﺮﺳﻮﻥ‬

‫ﻭ ﺩﻳﺎﻥ ﻣﺎﺭﺗﻴﻦ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎﻳﻰ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‬

‫ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻣﺮﺯ ﻫﺎﻯ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﻭ‪ACM-‬‬

‫‪SIGCAS -‬ﺁﻏﺎﺯﮔﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎﻳﻰ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻋﻠﻮﻡ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻭ‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎﻯ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻯ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎﻯ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎ ﻧﻴﺰ‬

‫ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺷﺎﻳﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻥ ﻫﺎ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﻛﺰ‬

‫ﭘﮋﻭﻫﺸﻰ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻟﻬﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺳﺮﻯ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻫﺎﻯ‬

‫‪ETHICOMP‬ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺳﻴﻤﻮﻥ ﺭﺍﺟﺮﺳﻮﻥ ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪،‬‬

‫ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻫﺎﻯ ‪ CEPE‬ﻭ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‬

‫ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﺎﻥ ﻭﻛﺮﺕ ﻭ ﻛﺮﻳﺲ ﺳﻴﻤﺴﻮﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫•ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﺷﺪ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭﻯ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺩﻫﻪ ﺍﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﻧﻈﺮ ﻣﻰ ﺭﺳﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﻯ ﻗﻮﻯ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﭼﺮﺍ ﺩﻭ ﻣﺘﻔﻜﺮ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ ‪ -‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻴﻨﺎ ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ ﻭ ﺩﺑﻮﺭﺍ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ‬

‫‪ -‬ﺍﺧﻴﺮﹰﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻥ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﺧﻪ ﺍﻯ‬

‫ﺍﺯ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻯ ﺑﺤﺚ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ؟‬

‫•ﻓﺮﺿﻴﻪ ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ‬

‫ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ‪ ETHICOMP‬ﺑﻪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۹۵،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻰ ﻣﻰ‬

‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﺧﻪ ﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ‬

‫ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻯ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻯ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺭﺗﻘﺎ ﻣﻰ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻰ ﺍﺯ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮﻝ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎﻯ ﻛﺮﻩ‬

‫‪17‬‬
 ‫ﺯﻣﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪» :‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﺻﻠﻰ ﺍﺧﻼﻗﻰ‬

‫ﺑﻨﺘﺎﻡ ﻭ ﻛﺎﻧﺖ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺻﻨﻌﺖ ﭼﺎﭖ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ‬

‫ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻧﻮﻳﻨﻰ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺷﻜﻞ‬

‫ﮔﻴﺮﻯ ﺍﺧﻼﻕ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻧﺶ ﻣﻰ‬

‫ﺍﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ -۱۴) «.‬ﺹ)‪١٧٧‬‬

‫«ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺘﻀﺎ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ‬

‫ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﺼﻠﺘﻰ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﻯ ﻣﻜﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺍﺯ‬

‫ﺁﻥ ﺭﻭ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻛﺮﻩ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﻯ‬

‫ﺩﺭ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ‪ -۱۴) «.‬ﺹ)‪١٧٩‬‬

‫«ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻣﺮﺯ ﻧﻤﻰ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎﻯ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ‪ ...‬ﺧﺼﻠﺘﻰ‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺘ ﹰﺎ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‬

‫‪18‬‬
 ‫ﺳﺨﻦ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮﻯ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ‬

‫ﺍﻳﻢ‪ -۱۴) «.‬ﺹ ‪(۱۸۶‬‬

‫«ﺍﮔﺮ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ _ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻭﺿﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ‪ -‬ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ‬

‫ﻧﮕﺬﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺁﺩﺍﺑﻰ ﺑﻰ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﻣﻰ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻳﺎ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﺎﻯ ﺳﺎﻛﻦ ﻛﺮﻩ ﺯﻣﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ‪ ...‬ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﺷﻤﻮﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺗﻰ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻭ ﻫﻤﮕﺎﻧﻰ‪) «.‬‬

‫‪ -۱۴‬ﺹ ‪(۱۸۷‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﺧﻼﻗﻰ »ﻣﺤﻠﻰ« ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻫﺎﻯ ﻛﺎﻧﺘﻰ ﻭ ﺑﻨﺘﺎﻣﻰ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻯ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ‬

‫ﺩﺭ ﺁﺳﻴﺎ‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬ﺟﺰﺍﻳﺮ ﭘﺎﺳﻴﻔﻴﻚ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬

‫‪19‬‬
 ‫ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺗﻰ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺴﻂ ﻋﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺍﻣﺮﻭﺯﻯ‬

‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ« ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ« ﺑﻪ‬

‫ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ »ﻋﺎﺩﻯ« ﻋﺼﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺪﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫•ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ‬

‫ﺩﺑﻮﺭﺍ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ‪ ETHICOMP ۱۹۹۹‬ﺧﻮﺩ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﻰ ﺭﺍ‬

‫ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﻧﺨﺴﺖ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ‬

‫ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪:‬‬

‫«ﻣﺎﻳﻠﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮﻯ ﺍﺯ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻫﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻋﻠﻢ‬

‫ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻰ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ‪...‬‬

‫ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻪ ﺍﺧﻼﻕ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﻭ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ‬

‫ﺑﺪﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺧﻼﻕ ﻋﺎﺩﻯ ﺑﻪ ﺍﺧﻼﻕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‪ -۱۵) «.‬ﺹ‪۱۷‬ﻭ‬

‫‪20‬‬
 ‫‪(۱۸‬‬

‫ﺍﻣﺎ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ ﺭﺍ‬

‫ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻰ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ‪ ،‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ‬

‫ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻧﻮﻳﻨﻰ ﻣﻰ ﺍﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴﺘ ﹰﺎ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻭ ﻓﺮﺍﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‬

‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ »ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ« ﻧﻮﻳﻦ »ﻋﺼﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ«‪ ،‬ﻣﺘﻤﻢ‬

‫ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻰ ﻣﺤﻠﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺑﻨﺘﺎﻡ ﻭ ﻛﺎﻧﺖ ‪ -‬ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻰ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻯ‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎﻳﻰ ﻣﺠﺰﺍ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ‪ ،‬ﺁﺳﻴﺎ‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ »ﻣﺤﻠﻰ«‬

‫ﻛﺮﻩ ﺯﻣﻴﻦ‪ -‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺫﺍﺗ ﹰﺎ ﻋﻜﺲ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬

‫ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺘﻔﻜﺮﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻰ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺩﺭﮔﻴﺮ »ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻳﻨﻰ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺍﺧﻼﻗﻰ« ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﮔﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫‪21‬‬
 ‫ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺑﻨﺘﺎﻡ ﻭ‬

‫ﻛﺎﻧﺖ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻥ ﻫﺎ ﺭﺍ ﻫﻢ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺽ ﺧﻮﺩ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻧﻈﺮ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻫﻢ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻪ‬

‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎﻯ ﺗﻔﻜﺮ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬

‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﺩﺭ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻧﻤﻰ ﺍﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﺳﺮﺁﻏﺎﺯ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﻳﻜﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮﺍﻥ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺩﻭ‬

‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺗﺎﺛﻴﺮﺍﺕ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻰ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻯ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﺍﺩﻩ‬

‫ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻭﻳﻨﺮ‪ -‬ﻣﻨﺮ‪-‬ﮔﻮﺭﻧﻴﺎﻙ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ‬

‫ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﺎ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺑﻴﻨﻰ‬

‫ﻣﺒﺎﻧﻰ ﺍﺧﻼﻕ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﻰ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ‬

‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎﺭﺍﻧﻪ ﺗﺮ ﺟﺎﻧﺴﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ‬

‫ﺩﺳﺖ ﻧﺨﻮﺭﺩﻩ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ‬

‫‪22‬‬
 ‫ﺻﺮﻓ ﹰﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻯ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻗﺪﻳﻤﻰ ﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﻮﻳﻦ ‪ -‬ﻭ ﺩﺭ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻯ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﺧﻪ ﺍﻯ ﻣﺠﺰﺍ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ‬

‫ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻯ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺸﺖ‬

‫‪23‬‬