Universiteti I Prishtines Fakulteti I ND PDF

UNIVERSITETI I PRISHTINËS
FAKULTETI I NDËRTIMTARISË DHE I ARKITEKTURËS
Prof. Asoc. Dr. Violeta NUSHI
KONSTRUKSIONET ARKITEKTONIKE 3
Leksione
PRISHTINË, v.a. 2012-2013

S y ll a b u s i
Universiteti i Prishtinës Fakulteti i Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës
Fakulteti / njësia akademike Dega e Arkitekturës
Titulli i kursit / lëndës mësimore Konstruksionet Arkitektonike 3
Niveli dhe lloji i kursit Mandator

Viti i studimeve dhe semestri 2012 / III-të
Vlera në kredi ECTS 5

Mësimdhënësi Prof. asoc. Dr. Violeta NUSHI, IDA , +377 (0)44 120 600, violetanushi@gmail.com
Qëllimi i lëndës:
Zhvillimi i aftësive të studentit për të njohur dhe zotëruar njohurit e analizës, të projektimit dhe të konceptit të konstruksioneve dhe inxhinierisë së ndërtimit.
Përmbajta e shkurtër e lëndës:

Njohuri relevante që do të shpinin drejt zgjidhjes së problemeve konkrete dhe nevojave për konstruksionet ndërtimore, si dhe përmbajtjet teknike që zhvillojnë
shkathtësitë e studentëve për kuptimin dhe hartimin e planeve zbatuese për tipologji të ndryshme të elementeve konstruktive të objekteve, sipas standardeve
dhe kodeve të ndërtimit, si: hyrje, përmbajtja dhe koncepti i konstruksioneve, shkallët - forma, funksioni, llogaritja, dimensionet, paraqitja grafike, konstruksioni
dhe mbajtësit elementar konstruktiv të shkallëve, shkallet e jashtme, rampat dhe ashensorët, dyert dhe dritaret, fasadat, etj.
Obligimet e studentëve Komentet: sistemi i vlerësimit Nota përfundimtare - kriteret, Σ = 100%

Nota/suksesi në % PËRKUFIZIMI
orë/javë javë Σ orë (a) pjesëmarrja dhe angazhimi në ligjërata 5%
10 96-100% SHKËLQYSHËM – njohuri të shkëlqyeshme, vetëm disa gabime minore.
Ligjërata 2 15 30 (b) pjesëmarrja dhe angazhimi në ushtrime 20%
9 86-95% SHUMË MIRË – arritje mbi mesatare, por me disa gabime.
Ushtrime 2 15 30 8 76-85% MIRË – rezultat në përgjithësi i mirë me disa gabime që vërehen . (c) vlerësimi i parë - test 15%
7 66-75% KËNAQSHËM – mirë, por me mjaft gabime. (d) vlerësimi i dytë - provim 60%
Literaturë themelore
6 51-65% MJAFTON – rezultat që plotësojnë kriteret minimale.
dhe plotësuese: 5 0-50% DOBËT – kërkohet edhe pak punë nga studenti për të fituar kredi. Të gjitha kriteret të jenë >51% në raport me Σ.
(1) Ekstraktet e secilit leksion; (2) Francis D.K.Ching, Builiding Construction Illustrated, USA; (3) Ilia Papanikolla, Konstruksionet
Arkitektonike, 1 dhe 2, Tiranë; (4) Djuro Peuliq, Konstruktivni Elementi Zgrada, 1 i 2, Zagreb.
PËRBËRJA E LËNDËS
5. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - MESKATI

1. HYRJE
5.1 Shembuj të dyshemeve
1.1 Konstruksioni - kuptimet themelore
1.2 Historiku i zhvillimit të elementeve konstruktive 5.2 Dyshemetë - funksioni, konstruksioni dhe hollësitë
2. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - SHKALLËT 5.3 Shembuj të tavaneve
2.1 Shembuj të shkallëve 5.4 Tavanet - funksioni, konstruksioni dhe hollësitë
2.2 Shkallët - forma dhe funksioni 6. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - DYERT
2.3 Shkallët - llogaritja, dimensionet dhe paraqitja grafike 6.1 Shembuj të dyerve
2.4 Shkallët - konstruksioni dhe hollësitë 6.2 Dyert - funksioni dhe forma
2.5 Shkallët e jashtme 6.3 Dyert - llogaritja, dimensionet dhe paraqitja grafike
3. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - RAMPAT 7. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - DRITARET
3.1 Shembuj të rampave 7.1 Shembuj të dritareve
3.2 Rampat - forma dhe funksioni 7.2 Dritaret - funksioni dhe forma
3.3 Rampat - konstruksioni dhe hollësitë 7.3 Dritaret - llogaritja, dimensionet dhe paraqitja grafike
4. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - ASHENSORËT 8. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - FASADA
3.1 Shembuj të ashensorëve 7.1 Shembuj të fasadave
3.2 Ashensorët - forma dhe funksioni 7.2 Fasada - funksioni dhe forma
3.3 Ashensorët - konstruksioni dhe hollësitë 7.3 Fasada - konstruksioni dhe hollësitë
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 3
Prof.asoc.Dr. Violeta NUSHI
HYRJE
4 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
1. HYRJE
Njohja e konstruksioneve dhe trajtimi i tyre në pikëpamjen arkitektonike është me rëndësi të veçantë për lidhshmërinë
harmonike të elementëve konstruktive si tërësi arkitekturale dhe/apo urbane. Koncepti i konstruksionit përkufizohet me
ndërlidhjen, mbërthimin apo bashkimin e pjesëve të veçanta për të krijuar të përgjithshmen.
1.1 KONSTRUKSIONI — KUPTIMET THEMELORE
Fjala konstruksion ndërtimor përfaqëson çdo gjë që ndërton njeriu për të krijuar ambiente të caktuara të cilat shërbejnë
për veprimtarit e përkufizuara në harmoni të përmbushjes së nevojave të tij.
1/ Ndërtim i brendshëm, mënyra e vendosjes dhe e lidhjes së pjesëve përbërëse në një ndërtesë, në një mekanizëm, etj.
2/ Pajisje a pjesë e përgatitur më parë, që hyn në përbërjen e një të tëre.
1.1.2 ZHVILLIMET E NEVOJAVE PËR KONSTRUKSIONET — NDËRTIMET
NEVOJAT PËR TU STREHUAR u plotësuan fillimisht me shpellat dhe zgavrat e drurit, kasollet e drurit dhe gurit, të
dheut, shtëpitë individuale, banimi kolektiv, hotelet, etj.
NEVOJAT PËR TË JETUAR MË MIRË u shfaqën për përgatitjen e ushqimit, hapësirat për dëfrim, vendet për të
punuar, shëndetësia, edukimi, hapësirat për terminalet e hekurudhave, aeroportet, etj.
Nevojat e lartëcekura zhvilluan nevojnë e ndërtimeve të konstruksioneve të cilat me kohë u plotësuan duke krijuar në
këtë mëyrë nevojnë e zhvillimt të teknologjisë së ndërtimit dhe materialeve ndërtimore.
 të rikkujtojmë:
1.2.2 ELEMENTET KOVSTRUKTIVE
Për qartësi me të madhe të shume elementeve përbërës të ndërtesës, e gjithë përbërja e saj konstruktive është e
ndare në tri fusha:
1. ELEMENTET BAZË - KOMPONËNTËT (alegori me anatominë e njeriut - indi),
si: pllaka, trau, shkalla, dera, dritarja, harku, etj.
2. PJESËT E KONSTRUKSIONIT - BASHKËSI E ELEMENTËVE (alegori me anatominë e njeirut - organi),
si: kthina e shkallëve, themelet, muret, konstruksonet meskatëshe, etj.
3. KONSTRUKSIONI - TËRËSIA / SISTEMIN E BASHKËSIVE (alegori me anatominë e njeriut - organizmi),
si: konstruksinet e kulmit, mbeshtjellësi i objektit, konstruksioni i ndërteses sipas sitemit masiv, kontenerat, etj.
Pra, konstruksioni është i përbëre nga bashkësitë e komponentëve, përkatësisht pjesët e konstruksionit, që shpesh
mes veti krijojnë një sistem të pjesëve konstruktive, si psh: themelet, pllakat mbështjellëse, sistemi i meskatit, shtangusit,
sistemet e mbushjeve të hapësirave mes shtyllave, ndarjet e brendshme të hapësirës, sistemet e fasadave, sitetemet e
kulmeve, sistemet e komunikimit verikal (shkallet, ashensorët, eskalatorët, rampat) etj. Këto bashkësi janë të kombinuara nga
elementet themelore konstruktive, si: pllaka, shtylla, trau, konzolla, etj. (tashme të treguara).
Në vijim do të prezantojmë pjesët e konstruksionit, me përbërësit e tyre (elementet konstruktive) të cilat formojnë
pjesët e konstrukionit të ndërtesës sipas sistemit konstruktiv (masiv, skeletor, hapësinor apo kombinimi i tyre), në veçanti
bashkësinë e elementeve konstruktive tek: shkallët, dyert, dritaret dhe fasadat.
Në prerjen karakteristike të ndërtesës janë paraqitur

elementet konstruktive të cilët mund të ndahen jo vetëm
sipas cilësive konstruktive por edhe sipas vendvendosjes,
materialit, mënyrës së ndërtimit, etj.
1. themelet,
2. muret,
3. shtyllat,
4. trajet,
5. konstruksionët meskatëshe,
6. shkallët,
7. hapësirat e derës,
8. hapësirat e dritareve,
9. trajet e mbi-derës dhe mbi-dritares,
10. konstruksioni i kulmit,
11. konstruksioni i mbulesës / pullazit,
12. terasat,
13. oxhaqet, etj.
Në vijim të kursit Konstruksine Arkitektonike 3 do të

shqyrtojmë më hollësisht elementet/sistemet e shkallëve,
ashensorëve, eskalatorëve, dyerve, dritareve dhe fasadave. 1. Prerje karakteristike e ndërtesës.
1.2 HISTORIKU I ZHVILLIMIT TË ELEMENTIT KONSTRUKTIV — SHKALLA
Shkalla është njeri ndër elementet konstruktive më me tranzicion në arkitekturë. Ajo krijon dhe vendos lidhjen në mes
të dy hapësirave, të brendeshme apo të jashtme, të niveleve të ndryshme. Pozicioni i saj në objekt, apo edhe jashtë tij,
gjithmon ka ka qenë dhe është i pa zëvendësueshëm.
Shkallët janë ‘objekti’ me i vjetër në arkitekturë dhe ka luajtur rol qëndror në historin e njerëzimit dhe arkitekturës, edhe
pse është e vështirë të tregohet se në cilin vit ato janë të ‘lindura’. Besohet se janë shfaqur rreth viteve 6000 p.e.r. Ato kanë
ndërruar formën gjatë ndërtimeve nëpër epokat në arkitekturë, duke reflektuar trendet e përdorura në kohë të ndryshme dhe
duke nxjerrur në pah talentin e atyre që i kanë disenjuar, mundësit teknologjike për ndërimin e tyre dhe shumë faktorë tjerë
social e psikologjik gjatë periudhave të ndryshme kohore.
a b c
2. Vizualizimi i historikut të konstrukisionit të shkallëve: (a) vëllimet e ngritura tetris cube; (b) asmablet e para të shkallëve
të krijuara duke lidhur trungjet e drurit; (c) Një ngritje në pjërrëtësinë e thepisur të majes së Pinnacles National Monu-
ment, California, United States duke përdorur këmbëze - shkallë (basamak) të zhbiruar në muret mbajtëse.
Supozohet se shkallët e para janë të krijuara duke bërë asamblenë — bashkimin e trugjeve të drurit. Këto
konstruksione u përdorën për t’iu siguruar shftyëzueseve pozitën strategjike për mbijetesë. Sipas kronologjisë së mendimit
logjik, fuksioni fillestar i tyre ishte poashtu t’i shmangeshin vështirësive gjatë lëvizjes në terrenet me pjerrtësi të theksuar, si:
kodrave, bjeshkëve, të tejkaloheshin pengesat dhe vështërsit sa me shpejt dhe me sa më shumë siguri, shpesh në mes të
jetës e vdekjes. Andaj edhe rëndesia e shkallëve të qëndrueshme dhe funksionale daton dhe përcillet tutje në etapat e
ndryshme kohore, stilizimet arkitekturale e tje
3. Forma më e thjesht e
shkallëve, poshtë tek Man o’Ëar
Cove, Dorset, England
Nga historiku i shkallëve shihet sa ato filllimisht u përdorën për t’i evituar problemet e siguris, më pastaj u realizuan në
Kinë si shkallë të gurit të cilat dërgonin në bjeshkën e bekuar Tai Shan, indicator i cili shprehe funksioin e dhënë për qëllime
religjioze. Thuhet se ato i takojnë shekullit të 55 p.e.r. dhe kishin karakterin metaforik — krijimin e lidhjes në mes të tokës dhe
qiellit. Shembuj tjere të ‘shkalleve religjioze’ janë: shkallët biblike të Jacob-it, kulla spirale e Babel-it, shkallët tek piramidat e
Egjiptit, shkallët hyjnore të Shantung-it në Kinë, shumë shkallë me tipare të cuditshme në tempujt e Indisë, etj. Të gjitha këto
shkallë kanë karakteristika të përbashkëta, ato simblizojnë rritjen e dritës, diellin apo rrugën tokë-qiell të cilën e shtegëtojnë
zotrat.
Forma dhe stili i kthinës së shkallëve ka pasuar ndryshime dhe është modifikuar me kohën dhe në përputhjë me
trendet arkitekurale. Sot, kur ato i vleresojmë përgjatë historisë, impresionohemi nga talenti i shfaqur i projektuesëve në
raport me kufizimet e teknologjisë së ndërtimit në kohën e realizimit të tyre.
Koncepti i dizajnimit të shkallëve u zhvillua me tej. Në shekullin e nëntmbëdhjet disenjimi i shkallëve ishte shumë më
shumë se përmbushja e nevojave për funksioni e tyre elementar. Filluan të shfaqet dizajne estetike të cilat kombinonin
format (rrethore, eliptike, etj.) me materialet (drurin, metalin, betonin e armuar, etj.).
Dizajnimi me përfytyrimin futuristik i shkallëve sot duket mjaft i arritur, veqanarisht pas disenjimeve të Eva Jiricna-s, e
cila shfaqi konceptet e reja të konstruksionit dhe të formave në vitet e 1980’a kur filloi ta përdor qelqin dhe çelikun e
pandryshkshëm në konstruksionet e shkallëve.
Megjithëse shkallët janë origjinalisht të disenjuara si konstruksione praktike me specifika funksionale, shkallët nuk janë me të
admiruara nëse nuk i kan kualitetet arkitektonike të begatuara edhe me arritjet e punës artistike.
4. ‘Shkalltë e shenjëta”
në Angkor Ëat, Cambodia.
10 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
a
5. Historiku i shkallëve dhe dallimet sipas materialeve të përdorura (a) shkallët spirale
në pallatin Contarini del bovolo, Venice, Iitaly; (b) forma e lakuar e basamakeve dhe e
krahëve të shkallëve në një library, Lisbon, Portugai; (c) vashdimi I objektit të Deutsches
Historisches Museum German, Berlin, Germany; dhe (d) shkallë nga qelqi sot...
b c d
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 11
ELEMENTI KONSTRUKTIV — SHKALLA
12 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
2.1 SHKALLËT — FUNKSIONI DHE FORMA
SHKALLËT (kthina e shkallëve) janë pjesë konstruktive që krijojnë dhe vendosin lidhjen në mes të dy hapësirave, të
brendeshme apo të jashtme, të niveleve të ndryshme përmes numrit të shkallës, lartësië dhe basamakut. Pozicioni i saj në
ndërtesë gjithmon ka qenë dhe është i pa zëvendësueshëm pasi shërbejnë për komunikimin vertikal të shfrytëzueseve, të
cilët përmes basamakëve (shkelseve) dhe të lartësive të njëjta, si dhe pushimoreve të ndërmjetme, arrijnë të lidhin dy dhe/
apo më shumë etazha të ndërtesës.
Funksioni elementar i shkallëve është që të lidh fizikisht dy apo më shume etazha vertikalisht. Ato i shërbejnë
njerëzve, të cilët mund të bartin gjësendet. Është e vetmja qasje e shfrytëzuesve të ndërtesës me jashtë në rastin e avarive
dhe fatkeqësive që mund të ndodhin në ndërtesë. Për këtë arsye, shkallet duhen të jenë të veçanta dhe të sigurta, të kenë
lidhje të mirë me hyrjen/daljen e ndërtesës, të kenë ndriçim dhe ventilim natyror dhe të jenë të rezistueshme ndaj zjarrit.
NDARJET DHE LLOJET E SHKALLËVE bëhen sipas:

 VENDOSJES SË TYRE NË NDËRTESË / HAPËSIRË: të jashtme dhe të brendshme;
 FUNKSIONIT: kryesore, dytësore, kundër zjarrit, reprezentative, të bodrumit, të tavanit, të djathta, të majta;
 NUMRIT TË KRAHËVE: njëkrahëshe, dykrahëshe, trikrahëshe, katërkrahëshe, etj.
 FORMËS GJEOMETRIKE TË KTHINËS / KRAHËVE TË SHKALLËVE: ortogonale, harkore, eliptike, spirale,

segmente rrethore, etj.
 MATERIRIALIT: gurit, druri, celikut, metaleve, betonit, betonit të armuar, qelqit, poliesterit, kombinimit të dy apo më
shumë materialeve, etj.
 TEKNIKËS / TEKNOLOGJISË SË NDËRTIMIT: të muaratura, të derdhura, gjysëm fabrikuara/montazh, montazh, etj.

LEKSIONE_v.a. 2012-2013 13
2.1 NUMRI I KRAHËVE TË SHKALLËVE DHE FORMA GJEOMETRIKE E TYRE
Në vijim janë të paraqitura grafikonet të cilat pasqyrojnë llojet e shkallëve sipas numrit të krahëve të tyre, si : nje
kriheshe, dy kriheshe, etj., dhe sipas formës gjeometrie të krahëve, perkatesisht kthinës së shkallëve, si: ortogonale,
harkore, eliptike, spirale, segmente rrethore, etj.
10. Forma të planimetrive për kthinat e shkallëve
14 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
b. c.
a.
d. e.
f.
11. Paraqitja tri dimensionale e krahëve të shkallëve dhe mundësia e mbështetjeve konstruktive të tyre:
b.c.dbe f. ne muret gjatësore, apo c. në muret tërtore, apo e. në bërthamen e kthinës së shkallëve.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 15
Për shkaqe ekonomike dhe të sigurisë, shkallët kanë dimensone të caktuara në mënyrë që njërzit t’I shftytëzojnë ato me sa
më shumë komoditet. Në vijim janë të paraqitura tipe dhe lloje të ndryshne të shkallëve, të cilat dallojnë për nga forma
gjeometrike, materialet e përdorura, efektet arkitekturale dhe artisike, etj.
Shumë shpesh, për shkak se atyre ju nevoitet gjatësi e krahëve, si pasoj e zhvillimit të basamakëve, bëhet ndarja e krahut në
pikat më të volitëshme duke krijaur pushimoret të cilat poashtu dimensionohen sipas normativave.
Basamakët alternative mund të përdorën

aty ku nuk ka sipërfaqe të mjaftueshme per
zhvillimin e plotë të gjatësisë së krahut të
shkallëve. Basamaket alternativë zakonisht
kombinohen me lartësi të mëdha të
shkallëve, përkatësisht me kënd më te
madhe të ramjes se rapmës, apo një
basamak të këtë dy lartësim, nje hapi I
majt të ndritet me një lartësi e pastaj me
hapin e djathët të ngihemi ne lartësin tjëtër.
Keto shkallë titullohen ehe shkallët Samba,
shih fotot në vijim.
12. Planimetri minimale e krahut të shkallëve e arritur me lartësi të madhe të shkallës
16 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
13. Këto ilustrime paraqesin

shkallë racionale, me c’rast e
tërë hapësira / këthina për
shkallët përdorët si mobilar, në
këtë rast si rafte për librat.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 17
Edhe pse shkallët samba nuk janë komode për shftyrësim dhe janë të
rrezikshme pasi nuk kane fare rregulla dhe aplikueshmëri të standardeve
antroplogjike, ato përdorën shumë për të bëre kursimin e hapësirës ku kërkohet
sipërfaqe minimale e planimetrisë së shkallëve.
Shkallët spirale (hekical) konsiderohen si më elegantet nga të gjitha llojet.
Forma spirale e tyre ka definimet matematikore nga të cilat ato zhvillohen.
Sipas bushtit të spirales, vija e lëvizja së tyre rrethore krijon rrafshin spiral të
rampës e cila perfundimisht arrin të lidhë lartësit e meskateve dhe distancat e
etazhave.
14. Shkallë spirale (a) klasike dhe (b) (c) dhe (d) postmoderne
18 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
15. Helical - shkallë spirale
Shkallë modern në formë të spirales asimetrike ‘Kështjella metalike’ e shkallëv spirale
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 19
a b
16. a,b,c,d,e,f,g. Shkallët e vetmbajtura nuk mbështeten fare në mure apo pjese tjera të konstruk-
sinit. Mbëshetja e tyre prej një niveli në tjetrin bëhet pa asnjë mbështetës të ndërmjetëm. Të gjitha
tipet e shkallëve spirale mund të jenë të vetmbajtura siq mund të konstruktohen edhe si shtyllë e
vetme mbeshtetëse.
20 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
c d
e f g
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 21
Disenjatorët inovativ sot kanë arritë që të zhvillonojnë shkallë me forma mjaft dinamike, materiale të ndryshme për
shkallët dhe elementet e tyre përbërse, sikurse të përdorën teknika të ndryshme konstruktive. Në litraturën sot ato dallohen
për ‘largimet’ nga format tradicionale, të dimensionimit, të përdorimit të materialeve apo edhe të vet lirisë së shperhjes
arkitekturale të tyre.
Llojet e shkallëve të paraqitura në vijim janë kombinim i drurit të lameluar, metalit, qelqit, etj. dhe duken shumë të
pasigurta për përdoruesit, vecanarisht fëmijët, por pavarsisht ilusionit të pasigurisë ato disenjime vërtet kanë dhe ruajn detyrat
dhe funksinet e tyre fillestare.
a b c
6. Forma dinamike të shkallëve të vetëmbajtura (a)(b), me forma dhe material të cilat mbeshtetën
në konceptet e shirit të Mobius-it (c).
22 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
Imagjinata dhe inovacionet e disenjatorëve sot nuk ndalen. Shkallët infinite, me konceptin matematikor ‘inifnit’, ishin të
paarritura dikur por sot në teknologjinë e ndërtimtarisë janë të realizushme. Në viijm është paraqitur koncepti i till i aplikuar në
elementin konstruktiv — shkallët, që mund lirisht t’i kualifikoj ato në monument apo pjesë artistike.
* për të rikujtuar—Simboli për infinitin apo ‘Mobius strip’ - shiriti i Mobiusit (sinonime) gjason në gjeometrinë e fashës /
shiritit të Mobius-it i cili ka potencial të rëndësishëm si formë arkitekturale, i cili vështirë visualizohet apo hulumtohet pa
ndihmën e veglave të teknologjisë digjitale. Është formë e mundur edhe për ndërtesat të cilat transemtojnë parimet e shiritit të
Mobiusit, trend arkitektural në zhvillimet sot. Ky zhvillim ka gjenezën në konceptet matematikore të cilat janë mbi inspirimin
arkitekutal dhe mundësit e konstruksionit
Shiriti I Mobiusit është siparfaqe e pa orjentuar: mund të ilustohet me një shirit nga letra (përdredhe shiritin dhe ngjiti
fundet së bashku për të formësuar rrethin dhe të verifiko) që ka vetem një sipërfaqe: është ‘e pamundur’ ta ngjyrosni atë me
dy ngjyra pasi përdredhja e tij kalon nga dukja e brendëshme në atë të jashtëme.
Shiriti Mobius është emëtuar sipas astronomistit dhe matematicientit August Ferdinand Möbius (1790-1868). Ai erdhi
deri tek kjo figurë - shirit në Shtator 1858. Në mënyrë të pavarur, matematicienti gjerman Johann Benedict Listing (1808-
1882) shpiku objektin e njejtë në Korrik 1858. Ndoshta ne duhet të falsim dhe emërtojme shiritin si Listing në vend të shiritit
Mobius.
Objekti i ‘quditshëm’ gjeometrik, ngusht i lidhur me konceptin e Mobius stip është Klein bottle. Ky objekt mund të
krijohet duke ngjitur dy shirita të Mobiusit përgjate fundeve të veta. Kjo nuk mund të bëhet me hapësirën tridimensinale të
rëndomtë të Eukledianit pa krijimin e vet-ndërhyrjeve të trupave.
Shiriti Mobius gjithmon ka fascionuar arkitektët me karakterin unik të tij. Në vijim janë paraqitur realizimet akutale të
bazuara në këtë concept.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 23
(a) (b)
7. (a) Mobius Strip - shiriti I Mobiusit dhe (b) shkallet sipas konceptit të till nga Michel de Broin, Montéal, 2003
8. (a) Klein Bottle - shishja e Kleinit dhe (b) shtëpia sipas konceptit të till
nga McBride Charles Ryan Architects, Rye, Australia
24 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
9. (a,b) Forma të basamakëve

dhe (c,d) shkallëve të prezentuara
mund të jënë shembuj të përafërt
me shkallët infinite pasi qe duken
si të pafundëme. Duken sikur
shiriti I Mobiusit apo gota e Kleinit.
Mbetemi aspak të sigurt për për-
fundimet e tyre...
(c)
(a)
(b) (d)
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 25
17. Format spirale

të shkallëve nga
materialet e ndry-
shme, druri dhe ce-
liku.
26 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
18. Format spirale të shkallëve

nga materialet e ndryshme,
qelqi dhe çeliku.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 27
23. Forma të shkallëve të bazuara në konceptet e arkitekturës dekonstruktive nga materi-

alet e ndryshme, druri dhe celiku.
28 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
18. Forma të shkallëve të bazuara në konceptet e arkitekturës dekonstruktive dhe asaj

infinite nga materialet e ndryshme, druri dhe celiku.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 29
2.2 SHKALLET - PROJEKTIMI DHE DIMENSIONIMI
Dimensionimi I larësiv e dhe I shkelses se shkallës dueht te jete në proporcion me akomodimin dhe levizjet e trupit të
njeriut, perkatësisht me antropologjine e trupit të njeriut.
Shkallët duhet të jenë të volitshme, uniforme dhe të parrezikshme gjatë përdorimit të tyre. Kjo varet nga këndi i pjerrtësis,
d.m.th. raportit në mes të BASAMAKUT/ SHKELSËS (b) dhe LARTESISË (h).
Bazë e llogaritjes merret raporti i hapit mesatar të njeriut të rritur në planin horizontal (62-64cm) dhe atij në planin verti-
kal (31cm).
2h+b = 62-64cm,
ku h — lartësia e shkelëses / basamakut dhe
b — gjerësia e shkelëse / basamakut
Në rast së ‘h’ shkon drejt zeros, atëherë b = 62-64cm, ose e kundërta. Ky barazim ka kuptim vetëm brenda kufirit të
caktuar (h = 124-190 mm, dhe b = 380-255 mm), sepse mund të vërtetohet edhe për lartësi shumë të vogla dhe shkelje të
gjëra edhe e kundërta.
Për këtë arsye, në vijim është dhënë grafikoni dhe tabelari i dimensioneve të parallogaritura të cilat duhet të merren në
kondideratë. Për shkakë të sigurisë shkallët duhet të kenë të njejtat lartësi në të gjithë lartësin e hapësirës për tu kaluar, pra
në lartësin e katit.
Numri i lartësive të shkallëve për një etazhë njesohet duke pjestuar lartësin e etazhës (H) me ‘h’ e përvetësuar (h p) dhe më
pastaj duke e zëvendesuar anasjelltas numrin e lartësive në (H) për të gjetë ‘h’ e vërtet (h v), dhe rrjedhimisht në formulën e
basamakëve: b=(62-64) - 2hv
30 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
Dimensionet — raporti i
lartësisë me basamkun
Lartësia Basamaku h=25cm

(mm) (mm)
90º
125 380
75º
h=20-25cm
135 370
º
60
140 355
ngritëse
h=13-19cm 19
º
45
145 340 > h< h
13 63-2
rt.
ndë
150 330 b=
7
9 /1
e
ek.
º 2
in
160 320 30 i al e
opt
ar
në t
a
ët
m
sa t
rr ma h=13
llë
165 305 pje
all ë
-h
ka
të 20º b=48
sh
ë le
ll ma
shk
170 290 ka nor
15 º
shallë e
180 280 shk jas h tm
ë të
185 265 s hkall
llë rampa
shka hme
a izës b
190 255 të lëv masa në cen.
19. (a) Tabela e shkallëzimit të raportit në mes të lartësisë së shkallës dhe gjërësisë së basamakut dhe (b)
grafikoni i pjerrtësisë së raporitit në mes të lartësisë dhe basamakut i shprehur me këndet adekutate.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 31
2.3 ELEMENTET E PROJEKTIMIT PËR SHKALLËT
Elementet kryesore të projektimit për shkallët janë:

a. GJERËSIA E DOBISHME E SHKALLËS - është largësia nga sipërfaqja e veshjes së murit deri në anën e bre nds hme
të basamakut, e cila njësohet me min 90cm per një person deri 180cm për tre persona.
b. LARGËSIA MBI RAMPE është largësia nga sipërfaqja horizontale e basamakut deri në sipërfaqen e poshtme të
rampës që ndodhet sipër. Matet gjithmonë nga skaji i jashtëm i basamakut. Kjo lartësi nuk mund të jete me e vogël
së 180cm.
c. NËN-RAMPA është sipërfaqja e poshtme e rampës e cila mund të jete e rrafsh, gjysme e rrafsh dhe e shkallëzuar
d. PUSI I SHKALLËS është hapësirë që formohet midis dy rampave paralele
e. VIJA E NGRITJES është bashkimi i të gjitha cepave të basamakëve të së njëjtës rampe
f. KËNDI I RAMPËS është vija që formohet midis vijës së ngjitjes dhe planit horizontal
g. VIJA E KALIMIT është vija sipas së cilës ngjitet njeriu në shkalles. Në shkallet rampe të drejt, basamakët janë të
njëjtën gjerësi prandaj vija e kalimit nuk paraqet ndonjë karakteristik të posaçme dhe shënohet, si rregull në mesin e
shkallës.
Për shkak të specifikës funksionale dhe konstruktive, shkallet konsiderohen element konstruktive me nevojën me të theksuar
për nivelin e SIGURISË që në fazën e projektimit: 1. lartësia e gardhit duhet të jetë me e lartë së 90cm; 2. muret që rrethojnë
shkallët të janë të rezistueshme ndaj zjarrit në kohëzgjatje prej dy orëve; 3. kafazet e shkallëve tek ndërtesat e larta duhen të
kenë hapje automatike e nevojshme për rastet e zjarrit; 4. kafazit të shkallëve duhet t’ju sigurohet ventilimi dhe ndriçimi
natyror; 5. largësia maksimale e shfrytëzuesit të ndërtesës nga shkallët nuk duhet të jetë me e madhe së 30m.
32 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
a. e. dhe f.
c. nënrampa krahu i shkallës me

basamak, gjerësi b
sheshi i dhe lartësi h
midis rampave
pushimit
b. lartësia
>220 cm
gjërsia e shkallës
b. e rrafshët pak e dhëmbëzuar
d. pusi i shkallës
b
a. gjërsia e dobishme
pusi i hapur pusi me mur shumë e dhëmbëzuar
e. vija e ngritjes
g.
20. Elementet e projektimit për
shkallët dhe për kthinën e shkallëve.
pusi me shtylla pa pus
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 33
2.5 SHPËRNDARJA E BASAMAKËVE SIPAS VIJËS SË NGRITJES / ZBRITJES
SHKALLËT ME NGRITJE TË DREJT (25)

 lidhin hapësirat e deniveluara me nje drejtim / vijë të lëvizjes, pa kethime-pushimore apo qarkore;
 kodet e ndërtesave limitojnë lartesin e kaluar pa oushimore në max. 3766mm;
 qasja në kthinën e shkallëve mund të bëht tërdhoraizi apo në mënure gjatësore me krahun e shkallëve.
SHKALLËT ME KTHIM CEREKHARKOR (26)
 apo shkallët me L-formë, bëjnë kthimin cerekharkor të vijes se ngritjesvnga e mjata;
 Të dy krihët qe përmbushin pushimoren ndihëmëse, mund të jëne proporcional apo disproporcinal (numrin e
basamakëve) varësisht nga mundesit e shtrirjes se kthinës së shkallëve.
21. Shkallët me ndritje të drejtë 22. Shkallët me kthim cerekharkor
34 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
SHKALLËT ME KTHIM GJYSËMHARKOR (27)

 apo shkallët me U-formë, bëjnë kthimin gjysëmharkor të vijës së ngritjes;
 ky tip i vijës së lëvizjes është më kompaktë se shkallët me ngritje në një drejtim;
 dy krahët e koncentruar në pushimore mund të jënë proporcional apo disproporcinal (numrin e basamakëve) varësisht
nga mundesit e shtrirjes se kthinës së shkallëve.
SHKALLËT QARKORE (28)
 Shkallë qarkore janë të gjitha shkallët qe kanë vijën e lëvizjes të pa shkëputur dhe qarkore, duke formësuar kështu krihët
gjysëm rrethor apo spiral;
 Qarkimet mund të jenë të pasigurta për lëvisje pasi ato ofrojnë hapësirë të vogël për shputën e shftyëzuësëve në këndët
e ngushta të krahëve të harkuar.
24. Shkallët me kthim çerekrethor — qarkore

23. Shkallët me kthim gjysëmrrethor
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 35
SHKALLËT RRETHORE (28)

 apo shkallët vijën e lëvizjes rrethore duke përcellur formën e planimetrisë rrethore;
 ky tip i është më i favorshem se lëvisja qarkore me kushtë qe rrezja e brenshme e krahut të shkallëve të jetë dy herë me
e madhe se gjërësia e krahut të shkallës;
SHKALLËT SPIRALE (29)
 Shkallë spirale janë të gjitha shkallët qe kanë vijën e lëvizjes të pa shkëputur dhe qarkore, duke formësuar kështu
spiralen me qendërsi në shtyllën qendrre të kthinsë së shkallëve.
 Shkallët spirale marrin minimunim e hapësirës së kthinës së shkallëve në planimetri, por kodet e ndërtesave e ndalojnë
përdorimin e tyre, përveq në njësit dhe shtëpit individuale.
25. Shkallët me kthim rrethor
26. Shkallët me kthim spiral
36 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
2.6 MBËSHTETJA E BASAMAKVE DHE KRAHËVE TË SHKALLËVE -

KONSTRUKSIONI I KTHINAVE TË SHKALLËVE
KONSTRUKSIONI i shkallëve apo mbështetja e basamakëve dhe e krahëve të shkallës përcaktohet në varësi të mundësive
për mbështetjen vertikale të konstruksionit, sistemit konstruktivë, hapit konstruktiv, etj. Është i përbëre prej pllakave /rampave
të pjerrëta dhe të rrafshëta, të cilat mbështeten në traje, në konzola apo në pllaka. Sistemet e konstruksionit dhe pamjet e
tyre janë të treguara në vijim.
Më poshtë janë treguar zonat mbështetëse të konstruksionit të shkallëve të cilat varen nga tërësia e sistemit konstruktiv e
ndërtesës në tërësi, si: tërësisht apo pjesërisht në muret tërthore, gjatësore, apo edhe në oazën e dajeeshkallës, etj.
U U U A
U W W W – A A A A
1 prerja 2 prerja 3 prerja 4– prerja 10 prerja

9 prerja
baza baza baza baza baza baza
A W U W A A
U – INKASTRIMI
NË MUR
5 prerja 6 prerja 7 prerja

8 prerja W – INKASTRIMI
27. Llojet e mbështjes
NË TRA së basamakëve
A - MBËSHTETJE
baza baza baza E LIRË
baza
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 37
–
(a (b) (c)
(d) (e)
31. Mbështetja e basamakëve, fillimisht në krahët e shkallëve dhe bashkë me pushimoret të mbështetur sipas
skemës në vijim: (a) në muret gjatësore, (b) në muret tërthore, (c) dhe (d) pjesërisht në muret gjatësore dhe
(e) në bërthamën e kthinës së shkallëve.
 vërejte: koncepti i analizuar për shkallët / kthinën dy krahëshe me mundësi aplikimi edhe tek format tjera
38 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
28. Detale të pozicionimit të traut me pllakën.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 39
40 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 41
42 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
2.7 LLOJET E MATERILEVE PËR SHKALLËT
Materialet e përdorura për ndërtimin e shkallëve të brendshme ndahen në ato që përdoren për konstruksionin (mbajtese) dhe
në materialet për mveshjen e shkallëve (rrallë janë të ngjajshëme). Materialet për mveshje duhen të jenë të rezistueshem
ndaj ngrryrjes dhe fërkimit.
Për konstruksion e shkallës përdoret druri, celiku, betoni i armuar, guri, qelqi, etj., apo kombinimi i tyre.
Përzgjedhja e materialit për veshje bëhet në harmoni me frekuencen e shftyrëzimit, intenzitetin e frekuencës, etj., prandaj
përdoren materialet të cilat janë të rezistueshme në abrazion, si p.sh. mermeri, graniti, guri artificial (terraco), ceramika, që lqi,
apo materialet e ngrohta si druri, plastmasa, tepihu, etj. (kryesisht në ndërtesëet e banimi t individual).
Në vijim janë të paqyruara përorimet e shkallëvë nga druri, betoni dhe qeliku.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 43
Shkallët nga druri janë të konstruktura nga këto elemente:

2.7.1 SHKALLËT NGA DRURI
Trarëzat e drurit/dërrasave të cilat mbajnë basamakët dhe lartësit e krahëve të
shkallës.
Cokëllat - përfundimet e trarëzave
Basamakët - shkelëset
Lartësit - dërrasat të cilat mbullin hapësirat në mes të basamakëve
Karriget që ndihmojnë në mbështjen e

trarëzave në trajet mbajtëse Karimanot
Pllaka e ankorimit për dyshemen / kon- Mbajtësit
struksinin e meskatit metalik
Veshja nga druri mbi kompenata e drurit e Ramat

basamakëve dhe lartësive. Përpunimi
Cokëlla e plotë Cokëllat e
Lartësia plota
Basamaku
Trarëzat
Dhombëzim I teheve të Distancerët
Veshja kompënsatës për punët e
Pengesat e
ndërpresi I zjarrit tepisonit.
nevojshme
trarëza për muret
distanceri
44 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
2.7.1 SHKALLËT NGA DRURI
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 45
2.7.2 SHKALLËT NGA BETONI
Skajet e pllakave të shkallëve duhet Shkallët e betonit janë të parafabrikuara, të armuara në një
të jenë të ngritura sipër për të for- drejtim, me një shkallë të pjesën e epërme. Nëse krahu i
muar cokllën apo murin e parapetit shkallës është i kontstruktuar pas trajeve të meskatit apo brin-
min. 40mm në murin e jëve horizontal të mureve mbajtesë, atëhere ajo konsiderohet
betoit 100mm si tra. Shkallët nga betoni duhet të parallogariten, disenjohen
Kërkesat për gardhin sipas standar- sipas ngarkesave, gjërësisë, etj., parime të parashtruara nga
dit të lejuar, h-900mm. Trashësia e pllakës ,
strukturistët.
min. 90mm.
Shtylla mbajtëse për kalimoaron

Rozeta metalike
Pozicioinimi gjatë betonimit
Shtylla e gardhit
e akoruar për basamakë
Shufrat e armaturës (ShA)

max. 40mm
Gardhi mund të mbështetet mbi murin e parapetit
max. r-12mm
apo të aneohet anash murit.
Shufrat e armatuës për min. 600
cepin e basamakut
max. r-12mm Shkallët - basamakët në fillim duhen të kenë materialet e
max. r-19mm rezistueshme ndaj abrazionit dhe ajo arrihet me vendosjen e:
 vendosjen e profilit metalik në fundin basamakut

Min. 26mm shtresa mbrojtëse për ShA
Shufrat e armaturës gjatësore  basamak metalik, plastëmaseje apo vinajli
dhe tërthore
Mbështetja e traut
 shirita abrazioni - basamak mermeri
46 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
Tipe të shkallëve të betonit sipas teknologjisë së ndrërtimitë të derdhura, me

kallypë të parafabrikuar, të parafabrikuara, etj. Apo me material të kombinuara.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 47
2.7.3 SHKALLËT NGA ÇELIKU

Profilet metaike shërbejnë sikur trarza dhe cokëlla
Gjërsit e basamakëe mbulojnë hapësirën në mes të trarzave Shkallët nga metali janë në concept sikkur shkallët nga druri.
Janë të mbundura të jenë ta parafabrikuara.
Trau mbështetës i çelikut

Kanali/trarëza e çelikut
Basamakët e betonit të mbështetur në mbajtësit e çelikut
Mbajtësi - rami metalik i pushimores nga betoni
Mbajtësi - gypi apo profili i çelikut
Kanali i metalit mund të
mbështetet në pllakën mbajtëse
apo në muret mbajtëse, apo mund të
varet në litarët të cilët janë të mbërthyer
Taban i çelikut t-51mm i mbushur me trashësi min. te betonit
në strukturën e meskatit sipër
Gardhi i parafabrikuar nga gypat metlik
32mm diametër
Tra i çelikut, min. h-255mm
Finalizimi me pllaka të karton-gipsit apo llamarinë metalike
Rrafshi i cokllës
Shtangus “L” i cili Lartësitë e mbyllura në mes të basamakëve
shtangon me bulona
trarzën me meskatin Basamak nga tabanët e çelikut të mbushur me beton të lehtë
të salduar për trarzat e çelikut
Basamak me shufra, cepi i
formësuar me pllakë lidhëse Basamak me pllaka të rrafshëta me teksturë-relief në sipërfaqe
dhe shiritat abraziv
 vërejte: në shumë kode të ndërtimit nuk janë të preferuara

shkallët me lartësi të hapura në mes të basamakëve.
48 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
min. 660mm gjërësi e pastër

2.7.4 SHKALLËT SPIRALE
(diametri më i madhë është më i Varianta të ndryshme për
favorshëm për ngritje dhe lëvizje ankorimin e platformërs -
Platforma 900 mund të jetë katrore, pushimores për strukturën e Këndi i basamakut
drejtkëndore apo çerekharkore. meskatit: max.300
Min.190mm në
pikën 305mm largë
Përballimi i lartësia e katit me Platforma - psushimorja skajit të brendshem
lartësitë e shkallëve duhet të bëhet drejtkëndore është e fiksuar në të basamaktut
Brenda 3/4 e rrethit. katin sipër për tërë gjërësin e saj
Shtylla qendrore mund të përfundoj Lartesia e basamakut është e Basamakët e aluminit apo çelikut
në lartësinë e gardhit apo deri në fiksuar drejperdrejtë në katin sipër mund të jenë me relief
fundimin e etazhës vijuese. - pa pushimore. siperfaqesorë të teksturuar, nga
Lartësia e gardhit, h-1000mm betoni apo nga pllaka të terraces
Platforma - pushimorja ështe e Basamakëve të drurit i nevoitet

fiksuar në katin sipër me të dy sub-baza e çelikut. Basamakët
anët e saja. duhet të jenë nga druri i fortë ose
Lartësia e shkallës, max. 240mm e
nga komensatat e veshura me
cila varet nga këndi i basamakut Platforma çerekrrethore është e tepison.
dhe lartësia e katit. fiksuar në hapjen qarkore të katit
Lartësia në mes të
rampave, min. 2000mm
Kalimaro dhe shtyllat e
gardhit nga druri apo
metali
Pllaka e basamentit e
ankoruar për strukutën
e meskaktit.
Lartësia e katit:
dysheme - dysheme
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 49
Gyp 32mm,
e fiksuar për 2.7.5 SHKALLËT MARINARE DHE PUSETAVE
murin apo
për trarzën Shkallët marinar shfrytëzohen më shumë në ndërtesat industriale, të ndërtuara në hapësirat e
serviseve. Mund të përdorën edhe në rezidencat private ku sipërfaqet vërtet janë të kufizuara apo
75-150mm qarkullimi është minimal.
Ilustrimet e mëposhtme tregojnë shkallët e ndërtuara nga pjesët metalike / nga çeliku. Format e
shkallëve mund të ndërtohen edhe nga materiali i drurit.
Ndërtimet e sigurta përbëjnë: lartësinë e duhur të basamakëve, hapësirë e duhur për këmbët /
trarëzat, mbështetje e duhur e trarëzave dhe gardhit, sipërfaqe jo rrëshqitëse të basamakëve.
Është më e mirë
265-305mm qasja në shkallë Plateforma /
nga anash. pushimore
h-915mm e për të kaluar
600 - 700 lartësinë e
Gjerësia gardhit -
min. 610mm ngritësve parapetit
Trarëza e çelikut
Pllakës e
Shurfra
brinjesuar e Fiksim për mur d-19mm
celikut apo tubë e
celikut Min. 455 mm
Pengesat Shkelëset nga tubat
këndore e çelikut d-25mm
305-345mm
Trarëzat mund te
jenë kanale,
Min. 180mm
këndore apo shufra
të petëzuara
Fiksimet për 305mm deri
dysheme. tek lartësia 1
50 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
2.7.6 ASHENSORI Janë dy lloje të ashensorëve më të përdorur:

ELEKTRIK dhe HIDROULIK
Në ndërtesë ashensori kuptohet në përbërje të: kabinës dhe

mekanizmit, të cilat së bashku krijojë hapësirën e kthinës së
ashensorit.
FUNKSION i ashensorit është bartja e mjeteve dhe
shfrytëzuesve në drejtimin vertikal të ndërtesës. Kthina e
ashensorit duhet të jetë e sigurt, me rrethojë të plotë dhe me
materialet ndërtimore të rezistueshme ndaj ndaj zjarrit
(vërejtje: përherë duhen të merren parametrat mekanik të
ashensorit para së të projektohet hapësira për kthinën e tij.)
Konstruksioni i kthinave të ashensorëve, së bashku me
përbërjet tjera (si shkallët, nyjet e instalimeve, nyje sanitare,
etj.) në të shumtën e rasteve bëhet nga betoni i armuar,
pasi shpesh merr detyrën e shtangimit të ndërtesës ndaj
ndikimeve termike. Veçanërisht duhet t’i kushtohet vëmendje
pllakës së mekanizmit si pasoj e ndikimit të forcave dinamike.
Përveç ashensorëve kem shkallët elektrike/eskalatorët, të
cilët shërbejnë për komunikimin vertikal të shfrytëzuesve dhe
mallerave në ndërtesën të karakterit individual apo publik.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 51
PLANIMETRIA E ASHENSORËVE, tipi, dimensioni, numri,

shpejtesia dhe gjithe aranzhimet e tyre varen nga:
 Funksini i ndërtesës
 Sasia dhe frekuencca e trafikut që nevoitet në ndërtesë
 Distanca totale e komunikimit vertical
 Koha e vajte-ardhjes dhe shpejtësia e dëshiruar
Blloqet apo vertikalet e ashensor;ve udhëheqen nga e njejta
komand kontrolluse.
- varet nga operimi i ashensorit

(75-500mm) dhe (125mm)
- 205mm
- hapësirë për monovrimin e

pavarur (min.100mm)
- dera (915, 1000, 1200 mm)
52 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
DISA UDHËZIME për shfytëzuesit me aftësi të kufizuar

1.5 x thellësia e
kabinës
- dukshmeria e shenjave te
apo min.3000mm
Blloqet e ashensorëve ngrijtes/zbritjes të jetë min.h-
duhet të alokohen afër 1800mm nga dyshemeja
- 1.75 x thellësia e komunkimit tjetër verti-
kabinës cal, hkallëve dhe hyrjeve - tabelat komandueset të
apo daljeve nga jenë të vendosura në h-
ndërtesa. 1000mm nga dyshemeja
- 2x thellësia e
Dy apo me shumë - dyert të parashihen me
kabinës
shtigje (60cm) nevoiten hapje automatike të cilat do
- max. 8 kabina
për katër apo më shumë të funksionojnë edhe në
për një
kabina të ashensorit rastet e bllokimeve nga
vertikale
shftytëzuesit apo objektet.
Ndërpresit duhet të jenë me

Gjërësia min. e kabinës 180cm për derë anësore, ose
dimensione min. 19mm, të
200cm për dyer ballore. jenë të rradhitur sipas ngrijtes
me lexueshmëri nga e mjata
në të djatht.
Thellësia min. e kabinës 130cm. Lartësia e tablelës koman-

duese h-1220mm për casje
frontale dhe 1370mm për
Gjërsia min. e derës 90cm. casje ansore.
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 53
- aneksi në çati i kafazit të ashensorit shërben ASHENSORI ELEKTRIK përbëhet nga kabina e cila është
për pajisjet mekanike të tij e montuar në shinat udhëheqëse të lëvizjes përmes
litarëve të çelikut., pajisjeve elektrike-makinerive të
- paneli i ndërpresave të cilët kontrollojnë
vendosura në aneksin në çati, mbi kthinën e ashensorit.
shpejtësinë, ndërprerjen dhe gjithë
mekanizmin lëvizës të ashensorit; ASHENSORËT ME INGRENAZH me shpejtësinë 1.75 m/s
dhe janë të përshtatshëm për ndërtesat mesatarisht të
- pajisjet mekanike për ngritjen e kabinës; larta, apo mund të arrijnë shpejtësi deri në 6 m/s dhe janë
të përshtatshëm për ndërtesat e larta.
- konstruksioni metalik i trajeve mbajtëse;
qifti i çikrikëve të litarëve lëvizës; - Lk = 400 cm - 600 cm
- etazhi e fundit
- platforma pritëse e meskatit e ngjitur me - litarët e çelikut që lëvizin kabinën e ashensorit

hapjet e mureve - qasjes në ashensorë - gjerësia e kthinës së ashensorit në varësi të madhësisë
së kabinës së ashensorit
- siguresa e kabinës së ashensorit është për të - ‘Kabllot e udhëtimit’ është kablloja elektrike e cila
ngadalësuar lëvizjen e saj dhe parandalimin e kontrollon dhe lidh kabinën e ashensorit me tabelën
lëvizjes në rast avarie kontrollues.
- binarët kontrollues nga shiritat e çelikut të cilët
- dera rrëshqitëse e kabinës e cila hapët sipas kontrollojnë lëvizjen e kabinës dhe kundërpeshës; janë të
urdhrit të dhënë përmes ndërpresës. siguruar/përforcuar me çdo meskat.
Kundërpeshat nga blloqet e hekurit të derdhur.
- amortizatori është piston apo pajisje elastike
e cila absorbon dhe ndikon si kundërpeshë e
kabinës dhe shpejtësisë së saj në lëshim të
papritur. - lartësia apo rrugëtim është distanca vertikale e kaluar prej
platforma fillestare dhe asaj përfundimtare.
-puset e ashensorit e cila zgjatet nga platforma
me e ulët e shfrytëzuesve për nevojat e - kati poshtëm
mekanizmit të kabinës dhe amortizatorëve.
54 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
Ashensorët hidraulik përbëhen prej kabinës e

cila mbështetet nga piston i cili lëvize sipas
lëvizjes nën shtypje. Aneksi në çati nuk është i
nevojshëm, por shpejtësia e ulët e ashensorëve
hidraulik dhe gjatësia e limituar e pistonave -ndryshon sipas lartësisë së kabinës dhe
bënë që ata të përdorën për ndërtesat me shpejtësisë, lejohet 360-490cm
lartësia deri në gjashtë kate. - platforma/kati i fundit
- binarët kontrollues
- shtegu/kanali i ashensorit duhet të jetë zjarr
rezistues dhe duhet të arrijë deri ne kulmin e
zjarr rezistueshëm apo 920 mbi kulmin që nuk
- lëvizja vertikale max. 2100cm
është i zjarr rezistueshëm
- pistoni hidraulik
- dhoma e makinerisë në të cilën alokohen
makineritë, pajisjet e kontrollit, tabelat e ngritjes
dhe zbritjes se kabinës; e planifikuar afër
platformës së fundit.
- platforma/kati i fundit
- puset e ashensorit
- ndryshon në mes të 160-185cm
- puset e pistonit hidraulik
120-210cm
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 55
KABINA TË ASHENSORIT
56 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 57
58 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
DYER TË ASHENSORIT
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 59
DYER TË ASHENSORIT
60 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
DYER TË ASHENSORIT
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 61
SHKALLËT LËVIZËSE janë shkallë që lëvizin sipas energjisë e cila bëne qe ato të sillen të pashmangshmërisht në shiritin
lëvizës për të përshkruar nivelin e dëshiruar për ngritje në hapësirat e shfytëzushme. Ato mund të lëvizin njerëzit në mënyre
efikase dhe komode në numrin e limituar të kateve, max. 6 kate.pasi që shkallët lëvizëse kan; shpejtësi konstante, praktikisht
nuk ka kohë pritje, por duhet të parashihet sipërfaqe adekuate për prijen e rradhëve në pikën nisëse dhe arritëse. Shkallët
lëvizëse nuk përdorën për largimet emergjente nga ndërtesat.
- 5cm nga trau

mbajtës
- gjerësia
formale
82,100, apo
120 cm
- gjerësia e
shkallëve
Shkallët lëvizëse nevojiten të
60,80,
mbështeten në dy skajet
apo100cm lartësia
gjatësore; mbështetje e
- 91cm ndërmjetme bëhet nëse lartësia
është më shumë së 550cm.
- 120cm 97cm
gjerësia e Dimensionet e paraqitura janë
82cm
kafazit 120, vetëm për projektimin fillestar.
140 apo - kapriata mban shkallët Duhet të konsultohen prodhuesit
165cm elektrike dhe krijon lidhur me madhësit specifike,
hapësirën e nevojshme kapacitetin dhe dinensinet
për pajisjet mekanike strukturale të nevojshme për
mbështetjen e tyre në ndërtesë.
62 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
Gjerësia Shtigjet lëvizëse janë siperfaqe te cilat lëvizin me energjine qe i

formale 82,100, banë ato te sipërfaqe tërë kohen të lëvizeshme, të ngjajshme me
ose 120cm shiritat e konvertorëve, të cilat shftyrësohen për lëvizjen e
këmbësorëve horiontalish ose në pjerrëtësi të ulët.
Gjerësia e
shtegut lëvizës
61, 1400 ose
160cm
Gjerësia e Mbështetja e ndërmjetme e

hapjes kërkuar sipas hapjes
konstruktive Thellësia e kapriatës
130, 140 ose mbështetëse 100cm.
160cm
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 63
Eskalatori më i lartë në botë i cili gjendet në Umeda Sky Building,

Osaka, i shtati nga më të lartit në Japoni. Kjo sturkutrë 173m, e për-
bërë nga dy kulla të cilat lidhen mes veti në dy katet më të larta, e
disenjuar nga Hiroshi Hara dhe e ndërtuar nga Takenaka Corporation
në 1993.
64 LEKSIONE_v.a. 2012-2013
LEKSIONE_v.a. 2012-2013 65

Universiteti I Prishtines Fakulteti I ND PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Universiteti I Prishtines Fakulteti I ND PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UNIVERSITETI I PRISHTINËS

FAKULTETI I NDËRTIMTARISË DHE I ARKITEKTURËS

Prof. Asoc. Dr. Violeta NUSHI

PRISHTINË, v.a. 2012-2013

Universiteti i Prishtinës Fakulteti i Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës

Fakulteti / njësia akademike Dega e Arkitekturës

Titulli i kursit / lëndës mësimore Konstruksionet Arkitektonike 3

Niveli dhe lloji i kursit Mandator

Vlera në kredi ECTS 5

Përmbajta e shkurtër e lëndës:

Obligimet e studentëve Komentet: sistemi i vlerësimit Nota përfundimtare - kriteret, Σ = 100%

5. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - MESKATI

2. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - SHKALLËT 5.3 Shembuj të tavaneve

2.1 Shembuj të shkallëve 5.4 Tavanet - funksioni, konstruksioni dhe hollësitë

2.2 Shkallët - forma dhe funksioni 6. ELEMENTI KONSTRUKTIVË - DYERT

1.1 KONSTRUKSIONI — KUPTIMET THEMELORE

2/ Pajisje a pjesë e përgatitur më parë, që hyn në përbërjen e një të tëre.

1.1.2 ZHVILLIMET E NEVOJAVE PËR KONSTRUKSIONET — NDËRTIMET

Në prerjen karakteristike të ndërtesës janë paraqitur

Në vijim të kursit Konstruksine Arkitektonike 3 do të

1.2 HISTORIKU I ZHVILLIMIT TË ELEMENTIT KONSTRUKTIV — SHKALLA

ELEMENTI KONSTRUKTIV — SHKALLA

2.1 SHKALLËT — FUNKSIONI DHE FORMA

NDARJET DHE LLOJET E SHKALLËVE bëhen sipas:

 NUMRIT TË KRAHËVE: njëkrahëshe, dykrahëshe, trikrahëshe, katërkrahëshe, etj.

 FORMËS GJEOMETRIKE TË KTHINËS / KRAHËVE TË SHKALLËVE: ortogonale, harkore, eliptike, spirale,

 TEKNIKËS / TEKNOLOGJISË SË NDËRTIMIT: të muaratura, të derdhura, gjysëm fabrikuara/montazh, montazh, etj.

2.1 NUMRI I KRAHËVE TË SHKALLËVE DHE FORMA GJEOMETRIKE E TYRE

10. Forma të planimetrive për kthinat e shkallëve

Basamakët alternative mund të përdorën

12. Planimetri minimale e krahut të shkallëve e arritur me lartësi të madhe të shkallës

13. Këto ilustrime paraqesin

15. Helical - shkallë spirale

Shkallë modern në formë të spirales asimetrike ‘Kështjella metalike’ e shkallëv spirale

9. (a,b) Forma të basamakëve

17. Format spirale

18. Format spirale të shkallëve

23. Forma të shkallëve të bazuara në konceptet e arkitekturës dekonstruktive nga materi-

18. Forma të shkallëve të bazuara në konceptet e arkitekturës dekonstruktive dhe asaj

2.2 SHKALLET - PROJEKTIMI DHE DIMENSIONIMI

Lartësia Basamaku h=25cm

2.3 ELEMENTET E PROJEKTIMIT PËR SHKALLËT

Elementet kryesore të projektimit për shkallët janë:

c. nënrampa krahu i shkallës me

2.5 SHPËRNDARJA E BASAMAKËVE SIPAS VIJËS SË NGRITJES / ZBRITJES

SHKALLËT ME NGRITJE TË DREJT (25)

21. Shkallët me ndritje të drejtë 22. Shkallët me kthim cerekharkor

SHKALLËT ME KTHIM GJYSËMHARKOR (27)

24. Shkallët me kthim çerekrethor — qarkore

SHKALLËT RRETHORE (28)

25. Shkallët me kthim rrethor

26. Shkallët me kthim spiral

2.6 MBËSHTETJA E BASAMAKVE DHE KRAHËVE TË SHKALLËVE -

1 prerja 2 prerja 3 prerja 4– prerja 10 prerja

baza baza baza baza baza baza

5 prerja 6 prerja 7 prerja

28. Detale të pozicionimit të traut me pllakën.

2.7 LLOJET E MATERILEVE PËR SHKALLËT

Shkallët nga druri janë të konstruktura nga këto elemente:

Cokëllat - përfundimet e trarëzave

Karriget që ndihmojnë në mbështjen e

Veshja nga druri mbi kompenata e drurit e Ramat

2.7.1 SHKALLËT NGA DRURI