Professional Documents
Culture Documents
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
رف و ر ِ
ت
رف ء و ا و ا ڈى ہ،ا دہ وروا و اوراس ِم ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
رى( ا ا ،ا اور ا ڈى ِم ا و )ر تِ د را
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ا ا ت اور رے ا رى ،ا ى ،س زى اور در ، ا س
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ر ا ڈا
) ،(IRI, IIUا ڈى وا )(AWKUM ڈا
ا ن دان ، ِم ا ، و ا
م ،ن وا ِم ا
ا ا ن دان ،
ظ ق
ا ن دان ، ِم ا : رف ور ِ
ت م ب :
ر ا ڈا : و
و ا
ا ا ن دان، ، ِم ا
ا ڈا و و ورت: ر
ا ا ن دان، ، ِم ا
ڈا و
م ڈ ،ن وا
ا ا ن دان،
ِم ا :
ا ،دان، ا ن ،رڈن
saeed@awkum.edu.pk : اى
0313-9700523 وا ا :
2023ء ِ ا ّول: ا
-- ا ِد ت:
2
ِ ْﺴ ِﻢ اﷲِ اﻟﺮﺣْ ٰﻤﻦ اﻟﺮﺣ ِْﻴﻢ
س ر ت
ان
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
3
19 )(BPS ِم ا ڈ ا .5
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
31
رف و ا ا ن دان ا ، ِم ا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
33 ز اد اور ز ) : (AWKUMرغ ا ا ڈى ِم ا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
2015ء ورى2023ء 34 (:اَ ت ) ِظ ِ و ا ڈى ِم ا
4
34 دہ و و ،ر ِ ت م
و ا ڈى ِم ا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
5
00 ہ )(Review of Previous Literature ِدرا ت
00 )(Research Methodology ِ
00 )(Plan of Work
00 )(References ا و ا ت
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
6
00 )(Sections ل
00 )(Sub-Sections
00 )(Discussions
00 )(Chapter’s Summary ب
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
9
ا ن دان :ا رف ، ِم ا
ا ن دان م 25ورى 2009ء ا ا ر درس ہ و ِ
ا ڈى ِم ا ِم ا اس م ۔
آر ں ) (Batchesدا و ا ا ا ِم ا
۔ آرا اور ِ ت ز ِر وں ء و اب اور و
م م) (Faculty of Arts & Humanities ،ن وا ِم ا
ذ آ ۔ ى ز ن وادب ،ز ن وادب اور ِن ا ا
ں اس ڈا و ِم ا ) (Dean دہ اس ا
آ ٰ ا ۔ اس ا از دود ذ دارى رج 3ورى2022ء
ا 2020 21ء ڈا ز 2017 22ء اُ د و اورا
ا ؒ)ا اُ ذاور رڈا م ا ا دور ر ،وہ از
ڈا ا و اُ د و ا ّو ر ۔ ا ( ا ا و
ى دارادا ۔ ا ن دان‘اس م ا ڈا رڈ ا
)(BPS ا ڈا و .2 )(TTS ڈا و .1
)(BPS و ،ا ڈا .6 )(TTS ا و ن،ا ڈا ا .5
10
)(BPS ن ا ،ڈ .4 )(BPS ا ،ڈ .3
____ )(BPS ا ،ڈ .5
12
م)(AWKUM 2017 22ء 2020 21ء ،ن وا ڈ ( )
2019ء 2017ء 07ا 2015ء و 05 03رچ 2015ء 10ا ( ) رِ
ا 2014ء 11ورى2015ء ،ٹ ر آف 25اَ ِم ا ا و ا
ا 2014ء ،ٹ ر آف 2008ء 24ا 04د ر ِم ا
، ا 2008ء ، 2008 27ء 03د / ر ِم ا
رڈ) ڈل د ارس( ن ر ا 2002 29ء 2008 26ء ،
، ا 1993ء 2002 28ء ، 22ا / ر ِم ا
prof.niaz@awkum.edu.pk ر )(Official Email ر
ور( ، وا ا تِ ،م ا ا 2011 11ء ) ِ ِڈا ر
ا ن دان ، ِم ا رى 2018ء ل ، )(Tenured ا و ا
)(AWKUM ِم ا 2017ء ، 10رى 2013ء 31د )(TTS و ا
)(AWKUM ِم ا 2010ء 09رى 2013ء ، 02 ر)(BPS
ا ، 2010
ء، 9رچ 2009ء )(BPS و ا
، 2002ء 8رچ 2009ء ، 05 ر )(BPS
)(AWKUM ِم ا ا ر ، ، ا ادارت)(Editorship
karim_dad@awkum.edu.pk ر )(Official Email ر
13
،ا ا ،ا -اے ور(،ا دۃ ا ) ا -ڈى ِم ا )(Educational Details
ور( ، وا ا تِ ،م ا ا 2011ء ) 19د ِ ِڈا ر
ا ن دان ، ِ ما 2020ء ل ، 18د )(Tenured ا و ا
)(AWKUM ِم ا 2020
ء، 12رچ 2012ء 17د )(TTS و ا
( ر چ ر چ)آن آن ا ) (Vfastا ،وى ا ادارت)(Editorship
abzahir@awkum.edu.pk ر )(Official Email ر
دان(
ا ن ، ِم ا ) ،(BPS و )ا ڈا .6
( ،د ) ا و م و
08ن1975ء ِ و دت
دارا م ، ) ء/ا وا اے ا ا ا -ڈى ا ا
ہ ر ،( ،ﺷ ﺎدة اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﺔ ،ﺷ ﺎدة اﻟﺘﺨﺼﺺ وﻻﻓﺘﺎء ، ا )(Educational Details
14
)،(AWKUMاﻟﺸ ﺎدة اﻟﻌﺎﻟﻴﺔ ،ا -اے ،EPMا ا ا ِم ا )(Educational Details
15
ر چ ا ،ا ر ( ن دان ) ا ، ِم ا : ِم ا .2ر ِ
) www.kitabosunnat.com:ت(102 : ر ،دان2014 ،ء ، ا
ت ،دان ، ِ
ت ا ا ر ،ادارہ اُردو ك و اد ن و ا : ِ
ت اد ن و ا .3
) ت(66 : ر ا ّول 2021 :ء ،
ا ّول : ت ،دان ، ِ
ت ا ا ر ( ،ادارہ ى وا و و ) اردو ، ِ
ت ا ِل .4
) ت(56 : ر 2021ء ، د
ِ ا ّول : ا ،دان ، ر رس ا ا ر ى اُردو ،ا :ا ت د و ا .5
) ت(81: ر 2013ء ،
ِ رم : ا ِ ا ّول2020:ء ، ا ت ،دان ، وا ِ
ت و و ،ادارہ و ا ِل .6
) www.kitabosunnat.com:ت(66 : ر 2023ء ،
ت رف ،ا دات ،دات ،ر ت اور د ) ا اد ن و ا و .7
ر 2021 :ء2022-ء ، ت دان ،اى -ڈرا ا ِ
ت ا و ت( ،ادارہ
2015ء ، ِ ا ّول : ا ) (IRICدان ، ر چ ا ا ،ا ا و .8
) www.kitabosunnat.com:ص(52 ر 2016ء ، دوم :
saeed@awkum.edu.pk ر )(Official Email ر
0313-9700523 وا ا
دان(
ا ن ، ِم ا ) ،(BPS و ڈا ز )ا .8
دان( ، اب ) ز م ،و
1977 06ء ر ِو دت
،ا -اے ) ،(AWKUMا دۃا ڈى /ا ِم ا
ا - ا
و ت ت ، ،ا ِل ، ا ت ہ ت/
ا ت
ا ات اور ا ﻓﺴﺦ ﻧ ﺎح ا ب ، ( ان )ڈا
ِ
ہ )(Title of PhD Thesis
دان(
ا ن ، ِم ا ) ،(BPS و ڈا زار )ا .9
دان( ، د ز زار ار ن) م ،و
12رى 1982ء ر ِو دت
ر ،ا م آ د( ، ) ا ا ا ڈا رل IRIا ا
)، (AWKUMاﻟﺸ ﺎدةاﻟﻌﺎﻟﻤﻴﺔ،ا اے ڈى /ا ِم ا
ا -
ز ن وادب ،ا م ،ر ت ہ ت/
د ارس ر ِ ت :روا اور ب ( ڈاك ا ) ان
ِ
"ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ اﻟﻐﻴﺐ)اﻟﺘﻔﺴ ا ﻜﺒ (" ( رازىؒ )544ھ606-ھ( ا م ) ا ( ان )ڈا
ِ
ن :رۃ رآ 36آ اور رۃ ا اور ، اُردو )(Title of PhD Thesis
18
: اور ، " ﺗﺎوﻳﻼت ا ﻞ اﻟﺴﻨﺔ" اُردو ىؒ ر ا م ا ان )ا ( ِ
14 01
ت آ 45رۃ ن آ رۃ ا )(Title of MPhil Thesis
دان(
ا ن ، ِم ا ) ،(BPS ان)ڈ ڈا .2
) در ،ر ہ( دو ان م
1979ء 05 ر ِ و دت
ت ،ا ) ، (AWKUMا اے ا ڈى /ا ِم ا
ا - ا
ہ 2022 ،ء و ك ن ا آن ر ى و ( )ڈا ان
ِ
و ا ا :رۃ ا و ، ى اد ؒ " ﻔﺴ ﺴ " اُردو ( )ا ان
ِ
shahidkamran_malik@yahoo.com ر )(Email
ن(
ا ن دا ، ِم ا ) ،(BPS ا )ڈ .3
ى ا ا ؒ ) ،در ،ر ہ( ا م ،و
1982ء 15 ر ِ و دت
) ، (AWKUMاﻟﺸ ﺎدةاﻟﻌﺎﻟﻤﻴﺔ /ا ِم ا ا -ڈى ا
رۃ ا :رۃ ا ر و ، ى اد ؒ " ﻔﺴ ﺴ " اُردو ( )ا ان
ِ
ا ن دان ، ِم ا 2009ء ل ، )(BPS ڈ
ssalimullah@awkum.edu.pk ر )(Official Email ر
20
ہ رف ور وا ا ن دان ، ِم ا
ر ُا د ، ا ؒ ڈا ،ان و ڈا ا و ٰ ا
،ڈا ا ام ا ،ڈا ا م ڈا اج ا ا م د ۔ ان وہ وڈ ا
اور ر دا ہ و ، ى ، ، ،ڈا ا ا ن ،ڈا
: ر ) (Profiles ا ا م د ،درج ذ ر ان ر ا
،ا م آ د 1987ء ،و وزارت 1983ء 31اَ ا وا ر) ( 16اَ ا ا
) ،(HED ا 1983ء ، 1971ء 15اَ 2 ( ) ر ِم ا
(: ) ا
1. Foundations of Education, (For B.Ed), April 2000
2. Perspectives of Education &Contemporary Social Issues (B.Ed), March 2000
3. Teacher Education
ﺗﺤﻘﻴﻖ ودراﺳﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻟﻤﺨﻄﻮط ح اﻟﻤﺼﺎﺑﻴﺢ ﻟﻠﻘﺎ ﻧﺎ اﻟﺪﻳﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ان )ا (ِ
) (Title of MPhil Thesisﺑﻦ ﻋ اﻟ ﻴﻀﺎوي اﻟﺸ ازي اﻟﻤﺘﻮ ٰ ٦٨٥ھ =١٢٨٦ء )1998ء(
،ا ن دان ا 2009ء 2015 03ء ،م ا و ا ت ا
، ا 2009ء ، 2003ء 30 25ا ت)(HED را
، 2003ء ، 90رى 1995ء 24ا )(A.T
، 1978ء 08رى 1995ء ، ا د ت)(T.T
(: ت)اُردو ، ، ت ،ا و ت و ہ
ى ا ا ت :ا م ا ا (، ، ، .1اﻵﺛﺎراﻟﻤﺮﻓﻮﻋﺔ اﻻﺧﺒﺎرِاﻟﻤﻮﺿﻮﻋﺔ)
ڈا اج ن :ا ، ، ى )و دت 1263 :ھ=1848ء،و ت1304:ھ=1887ء(،
،دان ِ ،ا ّول1424 :ھ=2005ء ِ ،دوم1431 :ھ= ،ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ا
www.alukah.net: ر ،ت ، 280: 2010ء ِ ،م1438 :ھ=2016ء ،ز ن :
رت " ط":اﻵﺛﺎراﻟﻤﺮﻓﻮﻋﺔ اﻷﺧﺒﺎراﻟﻤﻮﺿﻮﻋﺔ"ﻟﻌﺒﺪ اﻟ ٹ :اس ) ب( وار
22
ح ا ور )،(SZIC اﻟﻠﻜﻨﻮي :ﺗﺤﻘﻴﻖ ودراﺳﺔ" ان زا ا
۔ ں
1994ء 1996ء رو
، م ڈا اج ا :ا ن ا ل( ،و ) ا ددا آل ر لﷺ
ِ .2
دان ، ،ا ز داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ،
ِ ا ّول1987 :ء ، دان ،ا وا ، ا ا ، م ڈا اج ا ن .3ا ِم د ،ا
ِ دوم1990:ء،ز ن :اُردو ،ت 125 : ا
، ،ا ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا ن ن اذ ر ،ا .4ا ِم ُد
2020:ء ،ز ن :اُردو ،ت502: دان ِ ،ا
ِ ا ّول : دان ،ا ، ،ا ز ،داراﻟﻌﻠﻢ ، م ڈا اج ا ن ،ا .5ا ِم
1984ء ،ز ن :اُردو ،ت73:
ن، را : ي ،
.6اﻻ اراﻟﻤﺮﻓﻮﻋﺔ اﻻﺧﺒﺎراﻟﻤﻮﺿﻮﻋﺔ اﻟﻤﻌﺮوف ﺑﺎﻟﻤﻮﺿﻮﻋﺎت ا ﻜ ٰ
،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا ن :ا و رى ا )و ت1606 =1014:ء ( ،
،02 :ت ،1068: (2016 :ء ،ز ن :اُردو ، دان ِ ،ا ّول)اُردو ، ، ،ا ز
www.kitabosunnat.com: ر
، ،ا ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا ن ،ا م و .7ا ل
ِ رم2017:ء،ز ن : ِ م2015:ء ،ا ِ دوم2014:ء ،ا ِ ا ّول2013 :ء ،ا دان ،ا
) ذ( " ان ا ،ٹ:اس ب ب دوم " ر اُردو ،ت ، 236 :
ِ ذ اور ب م " وا اور ڈا ز ن )ص (٨٧ ٧٤ڈا
م ء ڈا اج ا ا ز اور و ڈا ن)ص (١١١ ١٠١و ت) ذ( " ان
ِ ب ۔ ارہ دان اور ور ، ذ ،ب وا
، 395:ھ( ،اُردو ا رس ز )ا :ا ا ( ، ، ، .8أ اد ﻠﻤﺎ ِ
ت اﻟ آن ِ اﻟﻌﺰﻳﺰ )
دان ، ، ،ا ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا ن :ا ،
ِ ا ّول 2018 :ء،ز ن :اُردو ،ت90 : ا
ا ا ل ا : (، و ، .9اﻧﺒﺎء اﻻذﻛﻴﺎء ﺑﺤﻴﺎة اﻻﻧ ﻴﺎء ﻋﻠﻴ ﻢ اﻟﺴﻼم)
، ا ،ا م ڈا اج ا ن :ا و ، ؒ)1445ء1505-ء( ،اُردو
ِ ا ّول2014:ء ، دان ،ا ، ،ا ز ا ور ودارا آن وا ، ا زہ، ،
اور ب ﺣﻴﺎة اﻻﻧ ﻴﺎء ﺻﻠﻮات اﷲ ﻋﻠﻴ ﻢ ا ڈا ز ن :اُردو ،ت )133 :ٹ :ب
(۔ ا ر ﻌﺪوﻓﺎﺗﻬﻢ
،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا ن ( ،ا ہ) ا م ا ا ت .10ا ء ام
ت ( ِ ، ت( ِ ،دوم1983 :ء) م ا دان ِ ،ا ّول1981 :ء) م ا ، ،ا ز
23
ہ"(2014 : ِ ،ء ؓام ا ا ت ؑم اور م2006:ء اور ِ رم2008 :ء) م"ا
ہ"(،ز ن :اُردو ،ت200: ا م ا ا ت 2016 :ء ) م "ا ء ا م ِ اور ز
( ، ) و و ) ِ ا ّول( :ڈا ، م ڈا اج ا ،ا ن 100 .11
دان ِ ،ا ّول : ، ،ا ز اج ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، ( :ا و و ) دوم و
اول( ِ ،رم2009 :ء )ا ان،اردو : 2003ء ِ ،دوم2005 :ء ِ ،م2007 :ء ) م
( ،ز ن :اُردو ، 2018 :ء) م 100 2014 :ء ، زار ر( 2013 : ِ ،ء ِ ،
(۔ ت ت ، ت )740:ٹ :ا
س ب ا ا م ہ
،ا ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا :ا ن ں ،و وا س .12ون ا
) ٹ :دوم ر ِ ا ّول :رى 2018ء ،ز ن :اُردو ت ، 210: دان ،ا ، ز
ں ر (۔ وا س اور ا اس ب م
: رہ ِ ،ا : ىؒ ِ ،م ا ا ا روى د : ( ، ، ، .13ﺼﺎÒﺮاﻟﺴﻨﺔ)
،دارا آن وا ،رو ، م ڈا اج ا ن :ا و ، ( ، ا 1955ء )
ت 742:
،02 : 2008-2007 :ء،ز ن :اُردو ، دان ِ ،ا
)1916ء1987-ء( ، ر ا ا :ا آن ( ، ، .14اﻟﺒﺼﺎÒﺮُﻟﻠﻤﺘﻮﺳﻠ َﺑﺎﻟﻤﻘﺎﺑﺮ)
(1438 :ھ ا ِ ،ا ّول)اُردوا ا ن، ، ، م ڈا اج ا :ا ن و
ر (1439 :ھ = 2018ء ،ز ن :اُردو ،ت ،486: = 2017ء ِ ،،دوم)اُردوا
ؑء ، ٰ ،ۃ ا ع ا ہ اور ڈا ؒ ب (اﻟﺒﺼﺎÒﺮﻟﻤﻨ اﻟﺘﻮﺳﻞ ﺑ ﻞ اﻟﻤﻘﺎﺑﺮ ن
) .15ا
،داراﻟ آن م ڈا اج ا ،ا ن و ت ا ط اورد ،
ِ م :رى 2010ء ،ا ِ دوم :د ِ ا ّول :رى 2009ء ،ا ،دان ،ا ،ز واﻟﺴﻨﺔ ،
، ،ا ز ا ،ور و داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، ،ا زہ ، ، ا 2011ء ،ا
ر ِ رم :ورى 2013ء،ز ن :اُردو ،ت ،303: دان ،ا
( :ا م ہ و ا ث د ىؒ ،اردو ( ، ، ، ر اﺣ ﺎم رب اﻟﻌﺎﻟﻤ )اُردو .16اﻟﺒﻼغ اﻟﻤﺒ
،ا ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا :ا ن و ى ، :
ر ِ ا ّول2018:ء ،ز ن :اُردو ،ت ،480: دان ،ا ، ز
م ا ا ا :ا ا ظ ا ا ( ، و .17ﺗ ﻴ اﻟﻌﺠﺐ ﺑﻤﺎ َو َر َد ﻓﻀ ِﻞ رﺟﺐ )
:ا و ، ؒ )و دت773:ھ=1373ء،و ت852:ھ=1449ء( ا ا
ِ ا ّول2009 :ء ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ا ،ور ،ا ، ، ،دارا م ڈا اج ا ن
،ت ، 74: ِ م2017:ء ،ز ن : ِ دوم2012:ء ،ا دان ،ا ، ،ا ز ،
www.alukah.net: ر
ا ؒز)1330ھ- ا ا : .18اﻟﺘﺤﻔﺔ ا ﻳﻤﺔ ﺑﻴﺎن ﻌﺾ اﻻﺣﺎدﻳﺚ اﻟﻀﻌﻴﻔﺔ واﻟﺴﻘﻴﻤﺔ،
24
،داراﻟ آن م ڈا اج ا :ا ن و ، 1420ھ=1910ء1999-ء( ،اُردو
)364ٹ :زہ
،دان ِ ،ا ّول2013:ء ِ ،دوم2015:ء،ز ن :اُردو ،ت : ،ا ز واﻟﺴﻨﺔ ،
و و ا رو ورق " اﻟﺘﺤﻔﺔ ا ﻳﻤﺔ ﺑﻴﺎن ﻛﺜ ﻣﻦ اﻻﺣﺎدﻳﺚ اﻟﻀﻌﻴﻔﺔ واﻟﺴﻘﻴﻤﺔ " م درج ا
رہ م درج (۔ ا
ا ا را :ا م ( ، ، ، .19ﺗﺬ ة اﻟﺴﺎﻣﻊ واﻟﻤﺘ ﻠﻢ آداب اﻟﻌﺎﻟﻢ واﻟﻤﺘﻌﻠﻢ )
،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا :ا ن و ، ، ا ا ِا ا
ِ ا ّول2018:ء ،ز ن :اُردو ،ت228 : دان ،ا ، ،ا ز
،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا :ا ن ۃ( ، رۃ ا .20ﺗﺮﺟﻤﺔ اﻟ آن اﻟﺤﻜﻴﻢ ) رۃ ا
( ،ت217 : ا ڈا 2017:ء) دان ِ ،ا ، ،ا ز
، ، ( ، )ا ِ : ( ، ، ، .21ﺴ ﻴﻞ ﺑُﻠﻐﺔ اﻟﺤ ان رﺑﻂ آﻳﺎت اﻟ آن)
ِ ا ّول : ا ور ،ا ،ا زہ، ، ا ،ا م ڈا اج ا :ا ن
،02:ت 1136 : ِ دوم2009 :ء ،ز ن :اُردو ، 2008ء ،ا
( ، رۃ ا ت ، ت ،ا آن ،دى ، آن :ا ّول) .22
اول : ا ور ،ا ،ا زہ ، ، ا ،ا م ڈا اج ا :ا ن
(۔ و ) ٹ:اس اب ر 2011ء ،ز ن :اُردو ،ت ،214:
دان ِ ، ، ،ا ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا ت ،ا ن .23
(۔ و د ا ت آپ 2007:ء ،ز ن :اُردو ،ت ) 495:ٹ : ا
ؒ )994ء- ا ا : ( ، ، ، .24ﺣﻴﺎة اﻻﻧ ﻴﺎء ﺻﻠﻮات اﷲ ﻋﻠﻴ ﻢ ﻌﺪوﻓﺎﺗﻬﻢ )اردو
، ،ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا :ا ن ، ، 1066ء( اردو
ِ دوم2014:ء ، ِ ا ّول2013:ء ،ا ا ،ور ،ا ، ،ا زہ ، ا دان و ا
2016ء ،ز ن :اُردو ،ت )208:اس ڈا ۃ1437ھ=ا ِ رم:ذوا ِ م2015:ء ،ا ا
(۔ ( و ، ب اﻧﺒﺎء اﻻذﻛﻴﺎء ﺑﺤﻴﺎة اﻻﻧ ﻴﺎء ﻋﻠﻴ ﻢ اﻟﺴﻼم ﻟﺤﺎﻓﻆ ﺳﻴﻮ )
ا : ن ہ ا ق ث د ىؒ ،ر اُردو :ا ﻣﺴﺎِ Òﻞ ار ﻌ ، .25ﺧﺼﺎÒﻞ ِﻣﺴﻠﻤ
:ا و ( ، ا ( ِ ،دوم1968 :ء ) ا د رى ِ ،ا ّول1962:ء ) ا
،را زار ،راول ى ِ ،م : ر ا آن، دارا م ، م ڈا اج ا ن
(،ز ن :اُردو ،ت188 : ا ( ِ ،رم1439:ھ= 2018ء ) ا 1429ھ= 2008ء )
،ا ا ، م ڈا اج ا -ا س( ،ا ن ﻗ ََﺒﺴﺎت ﻣﻦ ﻛﺘﺐ اﻟﺘﻔﺴ )ا .26اﻟﺨ ا ﻜﺜ
ر ،ت ، 151: 1982 :ء ،ز ن : روڈ،ر ،دان ِ ،ا
ا آن ،ر ، ،دارا م م ڈا اج ا .27دہ ﻧﻤﻮﻧﺰﻛﺘﺎب ) ز ن ز ر ب( ،ا ن
:ا د ،ز ن : دان ِ ،ا ، ،ا ز ، دان اور دارا
25
:ا ن و ىؒ )1922ء2006-ء( ، :ا دو ا ؟ ، .28ر ل ا ﷺ
2021ء ، ِ ا ّول : دان ،ا ، ،ا ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا
ز ن :اُردو ،ت106:
2011:ء،ز ن :اُردو ) ٹ : ِ ،ا م ڈا اج ا ( ،ا ن )ا .29ر ِ
ت
د ا ت ا ت ( ا
ا ، : و ( ، ، ، .30زاداﻟﻄﺎﻟﺒ ﻣﻦ م رﺳﻮل رب اﻟﻌﺎﻟﻤ )
، ،ا ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا :ا ن و ،
ر 1998ء،ز ن ، :ت،170: : دان ِ ،ا
ِ ا ّول : دان ،ا ، ،ا ز .31ﺳِﻠ اﻟﺪر ﺧﻼﺻﺔ اﻵﻳﺎت واﻟﺴﻮر ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ،
ر ،02:ت،1282=612+670: 2018ء ،ز ن :اُردو ،
،ا ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا ہ ،ا ن ؓام ا ا ت .32
ِ دوم : ں( ،ا وا س ِ ا ّول :رى 2018ء) م ون) (52ا دان ،ا ، ا ز
2019ء ،ز ن :اُردو ت376: ا
،ا م ڈا اج ا ب( ،ا ن ت ر ں ا ء ل) .35
ا ،ور ،ز ن :اُردو ، و ،ا زہ ،
،ا ا ) ر( ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، ،وف ا : م ڈا اج ا .36م ا آن ،ا ن
،02:ت ،900: ِ ا ّول1436:ھ= 2015ء،ز ن :اُردو ، دان ِ ،ا ، ز
www.kitabosunnat.com: ر
ڈا اج ى( ،ا ن اور م ڈ ا ظ ا ّول)اُردوز ن آن .37ﻗﺎﻣﻮس ا ﻜﺘﺎب :
،ا ز ا زار ،ور و داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، ،ا زہ، ، ا ،ا م ا
ِ ا ّول :ورى2007ء) ف اﻻﻟﻒ -ف اﻟ ﻤﺰہ( ،ت ، 300:داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، دان ،ا ،
ِ دوم :ن2016ء )اﻻﻟﻒ اﻟﻤﻤﺪودة -ف اﻟﺜﺎء( ،ت )668: دان ،ا ، ،ا ز
(۔ ب اﻟﻠﺒﺎب ﺗﺎوﻳ ِﻞ اﻻﻟﻔﺎظ اﺷ ﻠﺖ ا ﻜﺘﺎب اُردو ڈا درا
، ا ى ا ا ؒ ،ا : ، م ڈا اج ا :ا ن ( ، ) .38ا آن ا
2012 :ء 2013 ،ء ،ت ) 1128 :ٹ :اس ا ،ور ِ ،ا ، ا زہ ،
، م 1983ء داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، ت ﺗﺮﺟﻤﺔ اﻟ آن اﻟﺤﻜﻴﻢ
ہ روں ر آ ز
26
ا (۔ ر 2012،ء رہ وار ، ،دان ا ز
،ا م ڈا اج ا ى( ،ا ن آ ڈ .39اﻟﻠﺒﺎب ﺗﺎوﻳ ِﻞ اﻻﻟﻔﺎظ اﺷ ﻠﺖ ا ﻜﺘﺎب)
، ،ا ز دان ،ا ّول1404:ھ=1984ء ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، روڈ،ر ، ،ا ا
دان ،دوم1409:ھ=1988ء ،م1427:ھ= 2006ء ،رم1435:ھ=2013ء ،ز ن :
www.alukah.net: ر ،ت ، 570 :
م ڈا اج ا و و :ا ن ع ا د ، و .40اﻟﻤﺠﻤﻮﻋﺔ اﻻﺣﺎدﻳﺚ اﻟﻀﻌﻴﻔﺔ واﻟﻤﻮﺿﻮﻋﺔ :
، ،ا ز ا ،ور ،اول2010:ء ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، ، ، ،دارا
) ٹ :اس ب ر ،02:ت ، 848 : دان ،دوم2012:ء ،ز ن :اُردو ،
(۔ ارد ى ر چ ز ا م آ د 2014ء دو" " Y ا
ى اور ا آن وا و ر ،ا دات :ا آن : ور .41
، ،ا ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا و و :ا ن ا م ر ،
2007:ء ،ز ن :اُردو ،ت 27 : دان ِ ،ا
دان ِ ، ، ،ا ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ڈا اج ا ن اذ ر ،ا ن .42
ِ رم : ِ م2008:ء ،ا دوم2007 :ء ،ا ِ ا ّول2006:ء ،ا دان ،ا ، ز
2014 :ء ، ِ ِ 2011 :ء ،ا ؒ ( ،ا ا ر 2010ء )از دار ادر ،اردو زار ،ر د و
ر ِ 2021 :ء ،ز ن :اُردو ،ت،560: 2019 :ء ،ا ِ 2015 :ء ،ا ِ ا
(۔ ارد ى ر چ ا م آ د 2014ء ا " " X ا )اس ب
ؒ ل ا ا :ا م ا ( ، ، ، .45ﻣﻔﺘﺎح اﻟﺠﻨﺔ اﻻﺣﺘﺠﺎج ﺑﺎﻟﺴﻨﺔ)
ڈا اج :ا ن ، ، ، )و دت849 :ھ=1445ء ،و ت911 :ھ=1505ء( ،
،دان ِ ،ا ّول1428:ھ=2007ء ِ ،دوم1431 :ھ= ،ز ،داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ، م ا
www.alukah.net: ر ،ت ، 201: 2010ء ِ ،م :م 1438ھ= 2016ء ،ز ن :
: ا ،ور ِ ،ا ، ،ا ن ر , م ڈا اج ا .46ﻣﻨﺎ ﺞ اﻟﻤﻔ ﻳﻦ ،ا ن
ا ن ور اور ب ) ٹ:ز ر 2013ء،ز ن :اُردو ،ت،462:
27
ِ ب ر (۔ و ام دان ا اے ِم ا
ر ٗا ا ر ا : ( ، ، ، .47ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﻟﺼﻐﺎ )
:ا ن ، ، ،اُردو )650-577ھ=1181ء1252-ء (ا وف ا م وى ى
ِ ا ّول2012 :ء، ا ،ور ،ا و ،ا زہ ، ، ،ا م ڈا اج ا
ِ دوم :رى2018ء،ز ن :اُردو ،ت 160: ،دان ،ا ،ز داراﻟ آن واﻟﺴﻨﺔ ،
( : ؒ)1916ء1987-ء( ِ ،ا ّول ) ا آن : .48ﻧﻴﻞ اﻟﺴﺎÒﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت اﻟﻤﻔ ﻳﻦ،
ا ن ، ،ا ، ، م ڈا اج ا :ا ن و 2001ء ، ن1422ھ=
2015ء،ز ن :اُردو ،ت 699:
،اُردو(1436:ھ= ا ِ دوم)
(: ت)اُردو ، ت ،ا و ت و ع / /ز وز ز
.49اﺳﻤﺎء اﷲ اﻟﺤﺴ ،ز
ن:اُردو٧
( ،ز ن :اُردو ، ، .50اﻻﻋﻼن ﺑﺎﻟﺘﻮﺑﻴﺦ ﻟﻤﻦ ذم اﻟﺘﺎرﻳﺦ )
ۃ ا ﷺ ،ز ن :اُردو .51ا
ن:اُردو
( ،ز ، ، .52ﺴﺘﺎن اﻟﻤﺤﺪﺛ )
.53اﻟﺘﺤﻘﻴﻖ واﻟﺘ ﻳﺞ ﻟﻼﺣﺎدﻳﺚ اﻟﻮاردة ﻛﺘﺎب اﻟﻤﺠﺮوﺣ ﻣﻦ اﻟﻤﺤﺪﺛ واﻟﻀﻌﻔﺎء واﻟﻤ وﻛ
.54ﺴ ﻴﻞ ا ﻜﺘﺎب ،ز ن :
)1312ھ- ا از و و ب اﻟﺘﻮﺻﻞ ا ٰ ﺣﻘﻴﻘﻴﺔ اﻟﺘ َﻮﺳﻞ و .55
1412ھ=1912ء1992-ء(،ز ن :اُردو
( ،ز ن :اُردو ، ، .56اﻟﺘﻮﺻﻞ ا ٰ اﺣ ﺎم اﻟﺘﻮﺳﻞ)
ـ ا وا ظ .57ح و
،ز ن :اُردو .58ح ا ء
.59ﻛﺘﺎب اﻟﺼﻼة ،ز ن :اُردو
.60ﻣﺸ ﻞ اﻟ آن
.61ﻣﻌﺎﻟﻢ اﻟﻌﺮﻓﺎن ﺷﺌﻲ ﻣﻦ ﻋﻠﻮم اﻟ آن ،ز ن :
.62ﻣﻨﺎ ﺞ اﻟﻤﺤﺪﺛ ،ز ن :اُردو
ا ن دان ( ، ِم ا ، و ا ا ام ا ن) ڈا
،ا ا ن ،ا ر 2012ء 2013ء ، )(IPFP ِم ا و ا
ن دان (
ا ، ِم ا ، ڈ ) ا ڈا
) دان( ا م ،و
1977 15ء ر ِ و دت
)، (AWKUMاﻟﺸ ﺎدةاﻟﻌﺎﻟﻤﻴﺔ،ا اے ڈى /ا ِم ا
ا - ا
، ، ت ہ ت/
، اُردو "ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ اﻟﻐﻴﺐ)اﻟﺘﻔﺴ ا ﻜﺒ (" ( رازىؒ ا م) ا ( ان )ڈا
ِ
:رۃآل ان آ 171 130 اور )(Title of PhD Thesis
ن دان (
ا ، ِم ا ، ڈ ہ و )
) دان( ر ہ و د م ،و
ت ) ، (AWKUMا اے ا ا ا
ا ن دان ) ،(UCW ر رو ( ہ ڈ ) ڈ
ن دان (
ا ، ِم ا ، ڈ ر )
ر د ر ان ا م
:اں 2012ء2014-ء ) ، (AWKUM ا اے ِم ا ا
30
رف و ا ا ن دان ا ، ِم ا
ر2009ء ا اے ِم ا د دا ا ن دان ، ِم ا
رغ دس Batches و ام دس ل رى ر ت) (Batch۔ دو
۔اس آ ى )د اں( ت اں 2017ء 2019-ء ۔ اں 2009ء ں ا ا
رى ۔ اں ل ر چ ڈ ى و ا رف ا اور ا -ڈى ِم ا
ا ۔2017ء ا ت 2013ء دا 2011ء ا اے
آ ر ۔درج آ ۔ م و ام و ام آ ز ا ِم ا
ر ۔ و ا ا ى ٰ ا ا ذ ر ر2009ء ر2023ء
ت اد ء و ں رغ ا ) : (AWKUMدس ا اے ِم ا
اد ت ء رج ہ ہ دا ا ت
13 08 05 011 14 Batch-01
ر2009ء2010-ء
39 26 13 05 44 اں2009ء2011-ء Batch-02
57 41 16 09 66 اں 2010ء2012-ء Batch-03
62 49 13 07 69 اں 2011ء2013-ء Batch-04
50 35 15 __ 50 اں 2012ء2014-ء Batch-05
48 30 18 022 50 اں 2013ء2015-ء Batch-06
48 37 11 07 55 اں 2014ء2016-ء Batch-07
36 18 18 03 39 اں 2015ء2017-ء Batch-08
23 11 12 04 27 اں 2016ء2018-ء Batch-09
20 11 09 01 21 اں 2017ء2019-ء Batch-10
396 266 130 39 435 10 Sessions 10 Batches
ت اد ء و )ِ :(AWKUM
ت ا ّول رغ ا ا اے
ت اد ء و ت ء ہ دا ا ت
17 13 04 17 اں 2011ء2013-ء Batch-01
ر اور ت اد ا اء ، 14ا ت دا وا ء و ا اے ِم ا 1
۔ و و ت ِ 2010ء ا دو اء) رغ ،دان( ا
۔ ا و ت ن دو ا ت 2ا اے ِم ا
31
ت اد ء و اور ز ) : (AWKUMرغ ا ا ِم ا
ت ء و ت ز ء و رغ ا رج ہ ا ِد دا ا ت
ت ء ت ء D.Out Enrolled Academic Session Batch #
__ __ __ 16 05 11 01 17 اں2017ء2021-ء Batch-01
__ __ __ 19 06 13 06 25 اں2018ء2022-ء Batch-02
17 05 12 __ __ __ 08 25 اں2019ء -ر2023ء Batch-03
30 04 26 __ __ __ 06 36 اں2020ء -ر2024ء Batch-04
26 06 20 __ __ __ 04 30 اں 2021ء -ر2025ء Batch-05
25 16 09 __ __ __ __ 25 اں 2021ء -ر2026ء Batch-06
98 31 67 35 11 24 25 158 06 Acad. Sessions 06 Batches
ت اد ء و اور ز ) : (AWKUMرغ ا ا ِم ا
ت ء و ت ز ء و رغ ا رج ہ ا ِد دا ا ت
ت ء ت ء D.Out Enrolled Academic Session Batch #
__ __ __ 19 __ 20 011 20 اں2009ء2011-ء Batch-01
__ __ __ 11 03 08 __ 11 ر2011ء2012-ء Batch-02
__ __ __ 05 01 04 __ 05 ر2012ء2013-ء Batch-03
__ __ __ 10 __ 10 __ 10 اں2012ء2014-ء Batch-04
__ __ __ 10 04 06 012 11 ر2013ء2014-ء Batch-05
__ __ __ 07 01 06 013 08 اں2013ء2015-ء Batch-06
__ __ __ 07 __ 07 014 08 ر2014ء2015-ء Batch-07
__ __ __ 09 __ 09 025 11 ر2015ء2016-ء Batch-08
__ __ __ 14 02 12 026 16 ر2016ء2017-ء Batch-09
__ __ __ 39 12 27 017 40 ر2017ء2018-ء Batch-10
__ __ __ 19 __ 19 __ 19 اں2018ء2020-ء Batch-11
ا ۔ ان
،ا (ذا و ت ء ا ر ہ ِ )ا ا 1ا ت ا ّول
و ام رى ر ۔ ذا و ت ء رس ورك ا ا ا ا 2ا ت
ا ۔ ان
ا ) ر ہ(ذا و ت ء ا ر ہ ِ م ا 3ا ت
ا ۔ ا ن ا رذا و ت ء ا ر ہ ان 4ا ت
۔ رى نذا و ت ء و ام اور س ن ا روح ا ز دو 5ا ت
ا ۔ ى ا ن اور رون ن د ن ذا و ت ء ا ر ہ و ز 6ا ت دو
ا ۔ ان
ا ا ذا و ت ء ا ر ہ ِ ا و 7ا ت د
32
__ __ __ 10 04 06 011 11 ر2019ء2020-ء Batch-12
__ __ __ 39 14 25 012 40 اں2019ء2021-ء Batch-13
__ __ __ 24 07 17 __ 24 اں2020ء2020-ء Batch-14
32 14 18 __ __ __ __ 32 اں2021ء -ر2023ء Batch-15
33 15 18 __ __ __ 043 37 ر2022ء -اں2023ء Batch-16
40 15 25 __ __ __ __ 40 اں2022ء -ر2024ء Batch-17
40 14 26 __ __ __ __ 40 ر2023ء -اں2024ء Batch-18
ز ت ء ت: ء: : دا : : ا :
105 44 61 223 48 176 15 343 18 18
2015ء ورى2023ء (:اَ ت ) ِظ ِ و ا ڈى ِم ا
ت اد ء و ا ل ت اد ء و ا ل
02 2016ء 07 2015ء
05 2018ء 04 2017ء
08 2020ء 01 2019ء
10 2022ء 17 2021ء
56 اد 02 2023ء
(KP) ، ا )ر(، / و 2015ء 29اَ م اج ا ڈا اء ا ڈا .2
ا ، ت ، ن ا 2015ء 29اَ ا ڈا و ر ڈا .3
)(AWKUM ِم ا و ا 2015ء 16 م اج ا ڈا ا ڈا .4
ر ت، ا و ا 2015ء 19 ن ڈا ا ا ڈا .5
ا ، ا ، و ا 2015ء 10د ڈا و ( ) ڈا .7
1
و ام رى ر ۔ ذا و ت ء رس ورك نا ا ڈى ت
34
ا ، ا ت ، ر ا 2016ء 04اَ ا ڈا و ڈا .8
)(PAF ر ،ك وِ 2016ء 18 م اج ا ڈا ا ڈا .9
ا ، ت ، ن ا 16ورى2017ء ن ڈا ا .10ڈا ا اج ن
ات ، ِم ا و 16ورى2017ء ا ا ڈا و و ن .11ڈا
)(AWKUM ِم ا و ا 2017ء 03ا ڈا و زار .12ڈا
)(AWKUM ِم ا و ا 2017 24ء ڈا ز .13ڈا
ا ، ا ، و ا 2018ء 05 ڈا و ن ا .14ڈا
ن ر ،ر ہ ، ر ِم ا 2018ء 05 ن ى( ڈا ا دل ) .15ڈا
،دان ن ا م ، 2018ء 18 ن ڈا ا ( ء ا .16ڈا )
ہ ود ،ارہ ر ، ر ِم ا 2018ء 18 ڈا ا .17ڈا
ا ، ، 2018ء 07 ا ڈا و دا .18ڈا
ا ، ، 2019ء 24اَ داد ( ڈا ز ن ) .19ڈا
)(KP ت ، ن ا 22ن2020ء داد ڈا .20ڈا ا ا
)(AWKUM ِم ا ڈ 29ن2020ء داد ڈا ر .21ڈا
ا ، ا ت ، ر ا 2020ء 14 ز ڈا و .22ڈا
ا ، ا ت ، ر ا 2020ء 26اَ ز ڈا و .23ڈا
ا ، ) ،(TT 2020ء 10 ن ڈا ا د .24ڈا
ا ، ، 2020ء 15 ن ہ) ز ( ڈا ا .25ڈا
ا ، ا ا و ى ،SST 2020ء 27اَ ن ڈا ا دارز ہ .26ڈا
ا ، ، 2020ء 29د ڈا ء ا .27ڈا
ا ، ت ، ن ا 07رى2021ء ن ڈا ا ا .28ڈا
ت)(HED, KP ا و 25ورى 2021ء ا ا ڈا و ِ دى .29ڈا
ا ، ت ، ن ا 25ورى 2021ء ا ڈا و ہ .30ڈا
ر)(PAF /و ا 17رچ 2021ء داد ڈا ا .31ڈا
ا )(KSA ر چ ا 2021ء ا ز ڈا و ح ا .32ڈا
ر ت ، ا و ا 2021ء 07اَ ز ڈا و ا .33ڈا
35
،د ،SBBU ، ر ِم ا 2021ء 07اَ ڈا ا .34ڈا
ا ، ، 2021ء 16اَ ڈا ء ا .35ڈا
ا ، ، 2021ء 16اَ ز ڈا و ا .36ڈا
ر ،رہ ،د ، ر ِم ا 2021ء 17اَ ڈا و دا .37ڈا
ا ، ا ت ، ر ا 2021ء 26اَ ا ڈا و ن .38ڈا
ہ ود ،ارہ ر ، ر ِم ا 2021ء 20اَ ا ڈا و ا ون .39ڈا
)(E&SED, KP ، ل 2021ء 21اَ ڈا ) ا ( .40ڈا
ا ، ا ت ، ا و 2021ء 26 ڈا و .41ڈا
ا ، ا ا و ى ،SST 2021ء 30 داد ڈا ا .42ڈا
ر ،رہ ،د ، ر ِم ا 2021ء 16د ڈا ہ ں .43ڈا
ا ، ، 2021ء 16د ا ڈا و روان ہ .44ڈا
ت)(HED, KP ا ا و 03رى2022ء ا داد ڈا .45ڈا ا ا
ڈو ن( ى) ر را 18رى2022ء ا ڈا و م از .46ڈا
ب ) ،(V ر ِم ا 22ورى2022ء ز ڈا و ) ( ء ا .47ڈا
ا ، ، 22ورى2022ء ڈا و د .48ڈا
)(AWKUM ِم ا ڈ 2022ء 14 ڈا و ان .49ڈا
ا ، ، 2022ء 14 ن ڈا ا .50ڈا ا ارا
،د ،SBBU ، ر ِم ا 2022ء 24 داد ڈا .51ڈا ا س ا
ا ، ، 2022ء 24 ا ڈا .52ڈا ا ز
ا ، ، 2022ء 12د ا ڈا ز ن .53ڈا
ت)(HED, KP ا و ا 2022ء 12د ن ڈا ا ا .54ڈا
،د ،SBBU ، ر ِم ا 23رى2023ء ز ڈا و ہ ر ا .55ڈا
ا ، ا ى ل ، ، 28ورى2023ء ا ڈا ہ و .56ڈا
36
و ات ا ت ا ت و
د اور اس ت اس س د و دى
و م ، از،ا ن ۔ ّ ا ا اور ا
، د ا ر دو ے ا ِ
ف را ن د دو وں
ا ت رت ان ۔اس ت ذ وں ،د و وں ،رودادوں و ہ ا
ض ۔ وا ورى د ا ا اف اورا
و ت و ہ اور ا ا د ،ر اد ب، ا ت
ر ر اور ت ا و ، ٹ و ددا
ت وہ ادب اور ِع ز د اس ت ف اور
و ا دى ن ن اوران ل دہ ذرا و 1؟ اد رى ا روا
ت ا ؟ ا ف ت وآرا ء ّوج و ؟ اور ں ں و
ا ۔ اوراس م ں ا اف ا د اور اد
د ں ا ا د ا ذ ا ا ع ر ا ت د ا
۔ و و ۔ ا ت د ار رى
دہ ،درو ا ا ر اور ں ا ل ،و اور ا م
،ا ا ى و ں ا ا م ا ت
ت ز و ۔ ر ر ں اور
و و ا ، ،ر ان در و ا ) ان اور د ر ا رى و
ر ا اور و اد( ت اورد ا
ر ۔ زى را دارى اور اور ں ى د ارك اور د ،
ا دوا د ا ور اس ن د م ا رى ذر
اورا د ،ا ر ،ا ِ ر ۔ا ض ا رى آ ن د
۔ ا دے ا ت د ر ء راور اوراس ا رو
: ز ن ،س رى روڈ ،ا -ا ر ِ ،ا رہ ا ل)ا م آ د: و ا در، 1ڈا
1992ء( ص71:
37
ا ود ا ت ا ى ت و
ا ل ا م و ن ا ى ت
، (Citation & Referencing Style Manual) ت ُا ا د ى و در
س ز
ِ ، (Documentation Style, Editing Style, Writing Style)ساُ ب
ِ
ان
ِ ۔ ںResearch Manual (اورStyle Format) زى و
: ذ درج ذ ا ا ى اور در
اُ ب ( اMLA1) ا ا اے.1
اُ ب ( اAPA2) اے اے.2
(CMS3) اُ ب ا .3
(HRS4) اُ ب رورڈ ا.4
(MSS5) اُ ب ا .5
: اس رف ڈا ا ر ا ن، و آ م ا ب ا آ ا
ا راج ۔ وہ ہ ز ح ا- "ا ا ا
م، ، اس اور، ٔ ، ب م
ا راج وف ق ذ ے ۔ آ ا اور ا
"6 د، ذ
(Nature) اج ۔ ِم ا اث روا ا اس ا ب
۔ اس ى ا از و ر ہ و ، ا
، ، ،(ِ ورت ) م / ، م / / ،ان ب
ب رى ت ا راج اور ِ ا م و م
ا ۔ ا ف رى ان ا ۔ ا ر و
1
Modern Language Association (Style Manual for Citation & Referencing)
2
American Psychological Association (Citation/Referencing Style Manual)
3
Chicago Manual of Style (For Citation & Referencing)
4
Harvard Referencing Style
5
Muslim Scholars Style (For Citation & Referencing)
124: ص،(ء2015 :ِ دوم ا، ون ا زار، ر روڈ، : آ د ) اُ ل،ڈا ا ر ا ن6
38
؟ )(Islamic Studies Research Manual ِم ا ر ِ
ت
د را ا ن دان ، م ا اد " ِم ا "ر ِ
ت ز
)(Islamic Studies Research Manualاور ُا ب ا ،ا اور ا ڈى
،ا ى ،س زى اور ، ص ا س و و اور اور
۔ ا ت اور ر ت ر دہ ر ت ،ا ا ر رى رے
اج ِم ا آ ُا ب ) (CMS 17th Edition ا
اور ا ا اس اور
۔ ا ر اس ا ب ا رہ م د و ن ں ) (Academiaاس
ر ۔ و ا ق ا ى اد
د د را وہ اس ز ز ا ڈى ،ا اور ا ر چ
ت & (Research Proposals ت و ت ا ا ت اورر اُ
ڑے درآ ) Research Dissertationsش اُ
۔ ) (Uniformity م وا م اور
40
، د و ں س ر ں رۃ م ) وع ( ا م )ال(
ِ ا آن
،رۃ ٰ ،رۃ ،رۃ ا ا ،رۃ ا ا ،رۃ ،رۃ د ،رۃ :رۃ آل ان ،رۃ
۔ ،رۃ ۃ ،رۃ ،رۃ ق ،رۃ ح ،رۃ ،رۃ ،رۃ ص ،رۃ ا ن ،رۃ ،رۃ
ا راج اور ا ى ل: اور اردو آ
و اور وا ت رے ار د رى :
ﺎﺳ ٌﻖ ﺑ َ َﺒﺎٍٴ َﻓ َﺘ َﯿ ُﻨ ْﻮ ٓ اَ ْن ُﺗ ِﺼ ْﯿ ُﺒ ْﻮا َﻗ ْﻮ ًﻣﺎ ِﲜ َ َﻬﺎﻟَ ٍﺔ َﻓ ُﺘ ْﺼﺒ ُﺤ ْﻮا َ ٰ َ َ ْ َٰ َ ُ ْ َ َ ُ ْ َ
ِ ِ ِ ﻓ " ﳞﺎ اﻟ ِﺬ اﻣﻨﻮا ِانﺟﺎﺋﮑﻢ
َﻣﺎ َﻓ َﻌ ْﻠ ُﺘ ْﻢ ٰﻧ ِﺪﻣ ْ َ
ِﲔ "1
آد رے س ے اس ا :اے ں ا ن "
)و دا ( ن م ا و ، ا ح
ے" ا د ا ء اس
ت آ آ ا راج اُ ب: ا ت د اد ن
ورت " ا د و آ ز " آن ت آ م م ا
ں ا د ں ا س د ا اد ن ا ا
)(Commaآ : ، اوراس ( ا ظ) رت رۃ آن
،رۃ ا ات06:49 آن
ا ر رے ا ۔ د س ورت م د اس
س ب و ب و ہ ا راج ۔ ذ
ان ں د ُ ،اس رے ا
۔ اور ت اس س ب ا
1رۃ ا ات06:49
41
/ ( ب) ا ( ، )ا : م /
1
( و ہ)ا ، ، م ، /ڈا و ہ ،ا /و Author’s Name
1
ؒ ، ن ا ا ، دا ،ا ا ا ء م ڈا اج ا ن :ا
دودىؒ و ہ ىؒ ،ا ن ا ر ىؒ ، ا ف ا ،
42
او م اورو درج /ا ِ ا ب س-ن
ارد م م اس ارد/ )
"،س-ن " دو وف م ا ظ ن د ا م( ِ /ا
۔ ورق ت ، ب ا ٹ :رہ ا
43