ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

29-5-2020

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ Γ.

As
ki
so

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

po

Γ ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
li

Ο.Π ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ – ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΣ

(ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΑΚΡΟΤΑΤΑ)
s

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ :ΤΕΣΣΕΡΙΣ (5)

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΓΑΒΙΗΛ 1
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑ Α
Α.1. Έστω μία συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ. Αν
 η f είναι συνεχής στο Δ και
 f΄(x) = 0 για κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ,
τότε να αποδείξετε ότι η f είναι σταθερή σε όλο το διάστημα Δ.
Μονάδες 6

Α.2. Πότε λέμε ότι μία συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σε ένα κλειστό
διάστημα [α ,β] του πεδίου ορισμού της ;
Μονάδες 5
As

Α.3.Τι σημαίνει γεωμετρικά το Θεώρημα Μέσης Τιμής του Διαφορικού

Λογισμού;
ki

Μονάδες 4
so

Α.4.Να χαρακτηρίσετε κάθε μία από τις παρακάτω προτάσεις σαν σωστή
(Σ) ή λανθασμένη (Λ):
po

(α) Αν μία συνάρτηση f δεν είναι συνεχής σε ένα σημείο x0 τότε δεν
li

μπορεί να είναι παραγωγίσιμη στο x0

(β) Αν υπάρχει το xlim f (x)  0 τότε f (x)  0 κοντά στο x 0 .
s

x0

(γ) Η εικόνα f (Δ) ενός διαστήματος Δ μέσω μίας συνεχούς και μη

σταθερής συνάρτησης f είναι διάστημα.
(δ)Ένα τοπικό μέγιστο μιας συνάρτησης μπορεί να είναι μικρότερο
από ένα τοπικό ελάχιστο αυτής.
(ε) Tο όριο xim
0
x 20  x 1 είναι καλώς ορισμένο.
Μονάδες 10

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΓΑΒΙΗΛ 2
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑ Β
Δίνεται συνεχής συνάρτηση f : [1,  )   για την οποία για κάθε x  1
 3 x  x
ισχύει f ( x)  lim , καθώς και συνάρτηση g :    με τύπο
x 0 x
4 3 2
g ( x)  x  4 x  6 x  4 x  1, x  .

B1. Να μελετήσετε την g ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.

Μονάδες 3
g ( x)
Β2. Δείξτε ότι η τιμή του lim ισούται με το μέγιστο της g.
x 1 ( x  1)2

Μονάδες 3
Αν είναι f 2 ( x)  4 f ( x)  g ( x)  4, x  1
As

B3.α. Να δείξετε ότι f ( x)  ( x  1)2  2, x  1

Μονάδες 5
ki

β. Nα δείξετε ότι η f αντιστρέφεται, να βρείτε την αντίστροφη

so

συνάρτηση, της οποίας να κάνετε και την γραφική παράσταση.

Μονάδες 5
po

γ. Έστω M ( x, f 1 ( x)) τυχαίο σημείο της γραφικής παράστασης της f 1

li

και Α η προβολή του στον άξονα x΄x. Aν είναι Β(2,0) να

υπολογίσετε τα παρακάτω όρια
s

()  1  ( ) 1 
lim και lim  
x2 () x  2 (  )  1
 ( ) 

Μονάδες 3+3
δ. Nα βρείτε το ρυθμό μεταβολής της γωνίας    
x , τη χρονική
στιγμή που το Μ διέρχεται από το Ρ(6,3), αν γνωρίζεται ότι το Α
απομακρύνεται από την αρχή Ο(0,0) με ταχύτητα 2m/sec.
Μονάδες 3

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΓΑΒΙΗΛ 3
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑ Γ
Δίνεται η  fog  ( x)  e x 1  ln x, x>0 ,όπου g ( x )  x  1, x   .

Γ1.Να δείξετε ότι f ( x)  e x  ln( x  1), x>-1 .

Μονάδες 3
Γ2.Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.
Μονάδες 4
Γ3. Aν 0<κ<λ , να δείξετε ότι υπάρχει ένα τουλάχιστο x0   2,3  τέτοιο
f ( )  1 f (  2)  f (  1)
ώστε   2020 .
x0  2 x0  3

Μονάδες 4
 x2  1  x
As

x2
Γ4. Δείξτε ότι για κάθε x>1 ισχύει ln  e e .
 x 1 
ki

Μονάδες 3
so


Γ5.Aν είναι lim  e x  ln( x  1)   lim x x 2  1  x
x  x 

po

α. Δείξτε ότι xlim


 ex  ln( x  1)   
li

Μονάδες 3
β. Βρείτε το πλήθος των ριζών της εξίσωσης f 2 ( x)  3 f ( x)  2  0 . (1)
s

Μονάδες 4
γ. Αν x1 , x2 με x1  0  x2 ρίζες της (1), δείξτε ότι υπάρχουν
1 ,  2   x1 , x2  :  2  e  1
1

Μονάδες 4

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΓΑΒΙΗΛ 4
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑ Δ
Δίνεται παραγωγίσιμη συνάρτηση f : (0,  )   και α μία θετική
πραγματική παράμετρος. Αν γνωρίζεται ότι
 f ( x)  a  e f ( x )ax , x>0
 g ( x)  e f ( x)ax  x, x>0
 x  ax
 f (1)  lim
x 0 x
Δ1. Δείξτε ότι η συνάρτηση g είναι σταθερή για κάθε x>0
Μονάδες 3
Δ2. Δείξτε ότι f ( x)  ln x  ax, x>0 Μονάδες 3
Δ3. Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.
As

Μονάδες 3
2 x  5x
ki

Δ4.Aν v :    με v(x)< x x 1 για κάθε πραγματικό x και

3 2
lim  2ln x  x   lim v( x) να βρείτε το πλήθος των ριζών της εξίσωσης
so

x  x 
2
f (ln x  1)  f ( x) . Μονάδες 4
po

1
Δ5. Βρείτε την τιμή του α, ώστε η ελάχιστη τιμή της t με t ( x)   f (eax )
a
li

να γίνεται μέγιστη. Μονάδες 4

s

Δ6. Να δείξετε ότι η ελάχιστη τιμή του α>ο για τον οποίο ισχύει
f ( x )   1 για κάθε x>0 ισούται με 1( Μονάδες 3) και στη συνέχεια για
α=1
α. Δείξτε ότι η ( ) : y=x-ln(2e) εφάπτεται της γραφικής παράστασης
της συνάρτησης f. Μονάδες 2
β. Δείξτε ότι για κάθε x>0, για την συνάρτηση v με v(x)=f(x)+x-1
ισχύει v  e x  2   v ( x 2  3)  v (e x  1)  v ( x 2  2) Μονάδες 3

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΓΑΒΙΗΛ 5
 Ενδεικτικές Λύσεις

Επιµέλεια : Νίκος Ελευθερίου

ΘΕΜΑ Α

Α1. Σχολικό Βιβλίο, Απόδειξη στη σελίδα 133

Α2. Σχολικό Βιβλίο, Ορισµός στη σελίδα 104

Α3. Σχολικό Βιβλίο, στη σελίδα 128

Α4. α. Σωστό ϐ. Σωστό γ. Σωστό δ. Σωστό ε. Λάθος

ΘΕΜΑ Β
As

Β1. Είναι g(x ) = x 4 − 4x 3 + 6x 2 − 4x + 1 = (x − 1)4 , x ∈ R που είναι παραγωγίσιµη µε g′ (x ) = 4(x − 1)3 , x ∈ R. Το

πρόσηµο της g′ και η µονοτονία της g ϕαίνονται στον παρακάτω πίνακα
ki

x −∞ 1 +∞
so

g ′ (x ) − 0 +
po

g
min
li

Η g παρουσιάζει ολικό ελάχιστο το min g = g(1) = 0.

s

g (x )
Β2. Είναι lim = lim (x − 1)2 = 0 = min g
x →1 (x − 1)2 x →1

Β3. α. Για κάθε x ⩾ 1 έχουµε

f 2 (x ) − 4f (x ) = g(x ) − 4 ⇔ (f (x ) − 2)2 = (x − 1)4 ⇔ ∣f (x ) − 2∣ = (x − 1)2

Επιπλέον, για κάθε x ⩾ 1 είναι

ηµ(3x ) − x ηµ(3x )
f (x ) ⩾ lim = lim (3 − 1) = 3 − 1 ⇔ f (x ) − 2 ⩾ 0
x →0 x x →0 3x

΄Αρα, f (x ) = (x − 1)2 + 2, x ⩾ 1.
ϐ. Η f είναι παραγωγίσιµη µε f ′ (x ) = 2(x − 1) > 0, για κάθε x > 1 και επειδή είναι συνεχής, είναι γνησίως αύξουσα
στο [1, +∞), οπότε 1-1, οπότε αντιστρέφεται. Είναι f ([1, +∞)) = [2, +∞) = Df −1 και για κάθε x ⩾ 1, y ⩾ 2 ισχύει
x = f (y) ⇔ y = f −1 (x ). ΄Εχουµε
√
y = f (x ) ⇔ y = (x − 1 )2 + 2 ⇔ x = 1 + y−2

για κάθε x ⩾ 1, y ⩾ 2. ΄Αρα, f −1 (x ) = 1 + x − 2, x ⩾ 2.

√

1
γ. Είναι
f −1 (x ) − 1 x >2
√
(AM ) − 1 x −2 1
lim = lim = lim+ = lim+ √ = +∞
x →2 (AB) x →2 x −2 x →2 x −2 x →2 x −2
Επιπλέον, για κάθε x > 2 ισχύει
(AB) 1 (AB)
∣ ηµ ∣⩽∣ ∣
(AM ) − 1 (AB) (AM ) − 1
(AB) (AB) 1
΄Οµως lim = 0, άρα από το κριτήριο παρεµβολής είναι lim [ ηµ ] = 0.
x →2 (AM ) − 1 x →2 (AM ) − 1 (AB)
As

δ. Για κάθε x > 2 είναι

(AM ) f − 1 (x ) 1 1
εφω = ⇒ εφ(ω(x )) = = + √
(AB) x −2 x −2 x −2
ki

Οπότε παραγωγίζοντας ως προς x παίρνουµε

so

1 dω 1 1
=− − √ , x >2
συν2 ω(x ) dx (x − 2)2 (x − 2) x −2
po

m−1 . ΄Αρα,
4 dω 2 dω dω dx dω 4
Για x = 6 είναι (AM ) = 3 και συνω = , οπότε ∣ =− = ⇒ ∣ =− rad/s.
5 dx x =6 25 dt dx dt dt (6,3) 25
li

ΘΕΜΑ Γ
s

Γ1. Θέτοντας y = x − 1 για x > 0 ⇔ y > −1 είναι

f (x − 1) = e x −1 − ln[(x − 1) + 1] ⇔ f (y) = e y − ln(y + 1) ⇔ f (x ) = e x − ln(x + 1), x > −1

(x + 1)e x − 1
Γ2. Η f είναι παραγωγίσιµη µε f ′ (x ) = e x −
1
, x > −1. Θεωρούµε τη συνάρτηση h (x ) =
=
x +1 x +1
x ′ x
(x + 1)e − 1, x ⩾ −1 που είναι παραγωγίσιµη µε h (x ) = (x + 2)e > 0, για κάθε x ⩾ −1, οπότε h είναι γνησίως
αύξουσα, δηλαδή ϑα ισχύει

ˆ −1 < x < 0 ⇔ h (x ) < 0

ˆ x ⩾ 0 ⇔ h (x ) ⩾ 0

Το πρόσηµο της f ′ και η µονοτονία της f ϕαίνονται στον παρακάτω πίνακα

x −1 0 +∞
f ′ (x ) − 0 +

f
min

Η f παρουσιάζει ολικό ελάχιστο το min f = f (0) = 1, δηλαδή ισχύει f (x ) ⩾ 1, για κάθε x > −1 µε το ¨=¨ να ισχύει
µόνο για x = 0.

2
Γ3. Η δεδοµένη εξίσωση είναι ισοδύναµη µε την

(x − 3)[f (κ ) − 1] + (x − 2)[f (λ + 2) − f (λ + 1)] − 2020(x − 2)(x − 3) = 0

Θεωρούµε τη συνάρτηση t (x ) = (x − 3)[f (κ ) − 1] + (x − 2)[f (λ + 2) − f (λ + 1)] − 2020(x − 2)(x − 3), x ∈ [2, 3] που
είναι συνεχής και

ˆ t (2) = 1 − f (κ ) < 0, για κάθε κ ≠ 0, αφού f (x ) ⩾ 1, για κάθε x > −1 µε το ¨=¨ να ισχύει µόνο για x = 0.

ˆ t (3) = f (λ + 2) − f (λ + 1) > 0, για κάθε λ > −1, αφού η f είναι γνησίως αύξουσα και λ + 2 > λ + 1

΄Αρα, από το ϑεώρηµα του Bolzano υπάρχει x0 ∈ (2, 3) τέτοιο, ώστε t (x0 ) = 0, οπότε προκύπτει το Ϲητούµενο.

Γ4. Για κάθε x > 1 έχουµε

f ′ ∶$ 2
x < x 2 ⇐Ô⇒ f (x ) < f (x 2 ) ⇔ e x − ln(x + 1) < e x − ln(x 2 + 1) ⇔

2 x2 + 1 2
⇔ ln (x 2 + 1) − ln(x + 1) + e x < e x ⇔ ln ( ) + ex < ex , ό.έ.δ.
x +1

Γ5. α. Είναι
√
x >0
√ √ ⎛ 1 √ ⎞
x
lim (e − ln(x + 1)) = lim (x x2 + 1 − x ) = lim x 2 1+ − x =
x →+∞ x →+∞ x →+∞ ⎝
As

x2 ⎠

⎡ √ √ ⎤
⎢ 2⎛ 1 1 ⎞⎥ √ √
ki

⎢
= lim ⎢x 1+ 2 − ⎥ = (+∞) ( 1 − 0 − 0) = +∞
x →+∞ ⎢ ⎝ x
⎥
x 3 ⎠⎥
⎣ ⎦
ϐ. Η δεδοµένη εξίσωση ισοδύναµα γίνεται
so

f 2 (x ) − 3f (x ) + 2 = 0 ⇔ (f (x ) − 1) (f (x ) − 2) = 0 ⇔ f (x ) = 1 ή f (x ) = 2
po

ˆ Η f (x ) = 1 = min f έχει µοναδική ϱίζα x = 0.

ˆ Για τα επιµέρους διαστήµατα τιµών της f στα διαστήµατα του x που είναι µονότονη έχουµε
li

– f ((−1, 0]) = [1, lim f (x )) = [1, +∞) ∋ 2

x →−1+
s

– f ([0, +∞)) = [1, +∞) ∋ 2

΄Αρα, η f (x ) = 2 έχει, λόγω µονοτονίας, δύο ακριβώς ϱίζες x1 ∈ (−1, 0) και x2 > 0.

΄Αρα, η αρχική εξίσωση έχει τρεις ϱίζες.

γ. Ισχύουν :

ˆ f (x1 ) = 2 ⇔ e x1 − ln(x1 + 1) = 2

ˆ f (x2 ) = 2 ⇔ e x2 − ln(x2 + 1) = 2

Αφαιρώντας κατά µέλη παίρνουµε

e x2 − e x1 ln(x2 + 1) − ln(x1 + 1)
e x2 − e x1 − ln(x2 + 1) + ln(x1 + 1) = 0 ⇔ − =0 (1)
x2 − x1 x2 − x1

e x2 − e x1
ˆ Για την v(x ) = e x στο [x1 , x2 ] από το ΘΜΤ παίρνουµε ότι υπάρχει ξ1 ∈ (x1 , x2 ) τέτοιο, ώστε e ξ1 = .
x2 − x1
ˆ Για την u (x ) = ln(x ) στο [x1 + 1, x2 + 1] από το ΘΜΤ παίρνουµε ότι υπάρχει ξ2 ∈ (x1 , x2 ) τέτοιο, ώστε
1 ln(x2 + 1) − ln(x1 + 1)
= .
ξ2 x2 − x1
1
΄Αρα, η (1) γίνεται e ξ1 − = 0 ⇔ ξ2 ⋅ e ξ1 = 1.
ξ2

3
ΘΕΜΑ ∆

∆1. Η g είναι παραγωγίσιµη µε

g′ (x ) = (f ′ (x ) + a )e f (x )+ax − 1 = e −f (x )−ax e f (x )+ax − 1 ⇒ g′ (x ) = 0

για κάθε x > 0. ΄Αρα, η g είναι σταθερή.

∆2. Είναι f ′ (1) = lim ( − a ) = 1 − a. ΄Οµως f ′ (1) + a = e −f (1)−a ⇒ f (1) = −a ⇒ g(1) = 0. Οπότε g(x ) = 0, για
ηµx
x →0 x
κάθε x > 0. ΄Αρα είναι
e f (x )+ax − x = 0 ⇔ f (x ) + ax = ln x ⇔ f (x ) = ln x − ax, x > 0

∆3. Η f είναι παραγωγίσιµη µε f ′ (x ) = − a, για κάθε x > 0. Το πρόσηµο της f ′ και η µονοτονία της f ϕαίνονται
1
x
στον παρακάτω πίνακα

1
x 0 a
+∞
f ′ (x ) + 0 −
max
f

1
As

Η f παρουσιάζει ολικό µέγιστο το max f = f ( ) = −1 − ln a.

a
ki

∆4. Η εξίσωση έχει νόηµα για

x >0
ln x 2 + 1 > 0 ⇔ ln x > −1/2 ⇔ x > e −1/2
{
so

Η f ′ είναι παραγωγίσιµη µε f ′′ (x ) = − 2 < 0, για κάθε x > 0, οπότε η f ′ είναι γνησίως ϕθίνουσα, εποµένως έχουµε
1
po

f ′ (x ) = f ′ (ln x 2 + 1) ⇔ x = ln x 2 + 1 ⇔ 2 ln x − x = −1
li

Θεωρούµε τη συνάρτηση h (x ) = 2 ln x − x, x > e −1/2 που είναι παραγωγίσιµη µε h ′ (x ) = − 1. Το πρόσηµο της h ′

2
x
και η µονοτονία της h ϕαίνονται στον παρακάτω πίνακα
s

x e −1/2 2 +∞
h ′ (x ) + 0 −
max
h

Η h παρουσιάζει ολικό µέγιστο το max h = h (2) = 2 ln 2 − 2. Επιπλέον lim h (x ) = −1 − e −1/2 . ΄Εχουµε

x →e −1/2

2x − 5x 5x [(2/5)x − 1]
lim = lim
3x + 2x +1
=
x →+∞ x →+∞ 3x [1 + 2(2/3)x ]

5 x
(2/5)x − 1 0−1
= lim ( ) = (+∞) = −∞
x →+∞ 3 1 + 2(2/3) x 1+0
x x
2 −5
Επειδή v(x ) < , για κάθε x ∈ R, είναι lim v(x ) = lim h (x ) = −∞ Οπότε
3x + 2x +1 x →+∞ x →+∞

ˆ h ((e −1/2 , 2]) = (−1 − e −1/2 , 2 ln 2 − 2] ∋ −1

ˆ h ([2, +∞)) = (−∞, 2 ln 2 − 2] ∋ −1

΄Αρα, και λόγω µονοτονίας, η εξίσωση h (x ) = 1, άρα και η ισοδύναµη αρχική έχει 2 ακριβώς ϱίζες.

4
∆5. Είναι t (x ) = − f (e ax ) = e ax − x, x ∈ R που είναι παραγωγίσιµη µε t ′ (x ) = ae ax − 1, x ∈ R Το πρόσηµο της t ′
1
a
και η µονοτονία της t ϕαίνονται στον παρακάτω πίνακα

x −∞ − ln a /a +∞
t ′ (x ) − 0 +

t
min

ln a ln a + 1 ln a
Η t παρουσιάζει ολικό µέγιστο το min t = t (− )= = s(a ), a > 0. Η s είναι παραγωγίσιµη µε s′ (a ) = − ,
a a a2
′
a > 0. Το πρόσηµο της s και η µονοτονία της s ϕαίνονται στον παρακάτω πίνακα

a 0 1 +∞
s ′ (a ) + 0 −
max
s

Η s παρουσιάζει ολικό µέγιστο για amax = 1.

∆6. Για κάθε x > 0 είναι f (x ) ⩽ max f = −1 − ln a. Πρέπει −1 − ln a ⩽ −1 ⇔ ln a ⩾ 0 ⇔ amin = 1.

As

α. Για a = 1 είναι f ( ) = − ln 2 − και f ′ ( ) = 1, οπότε η εφαπτοµένη της Cf στο ( , − ln 2 − ) είναι

1 1 1 1 1
2 2 2 2 2
ki

1 1
(ϸ ) ∶ y + ln 2 + = (x − ) ⇔ (ϸ ) ∶ y = x − ln 2 − 1 ⇔ (ϸ ) ∶ y = x − ln(2e )
2 2
so

ϐ. Θεωρούµε τη συνάρτηση p(x ) = v(x + 1) − v(x ) = ln x − 1, x > 0 που είναι δις-παραγωγίσιµη µε v′ (x ) =

1
> 0 και
x
v′′ (x ) = − < 0, για κάθε x > 0, οπότε η v′ είναι γνησίως ϕθίνουσα. Εποµένως, ϑα είναι p′ (x ) = v′ (x + 1)−v′ (x ) < 0,
1
po

x2
για κάθε x > 0, οπότε και η h είναι γνησίως ϕθίνουσα. Αρκεί να δείξουµε ότι h (e x + 1) < h (x 2 + 2) ⇔ e x + 1 > x 2 + 2 ⇔
e x − x 2 − 1 > 0, για κάθε x > 0. Θεωρούµε τη συνάρτηση r (x ) = e x − x 2 − 1, x > 0 που είναι δις-παραγωγωγίσιµη µε
li

r ′ (x ) = e x − 2x και r ′′ (x ) = e x − 2, x > 0. Το πρόσηµο της r ′′ και η µονοτονία της r ′ ϕαίνονται στον παρακάτω πίνακα
s

x 0 ln 2 +∞
r ′′ (x ) − 0 +

r′ min

Οπότε ισχύει r ′ (x ) ⩾ r ′ (ln 2) = 2 − 2 ln 2 > 0, για κάθε x > 0, δηλαδή η r είναι γνησίως αύξουσα. ΄Αρα, για x > 0 είναι
r (x ) > r (0) = 0, ό.έ.δ.