Φυσική Β γυμνασίου ΘΕΩΡΙΑ 1ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ σελίδα 1

ΘΕΩΡΙΑ 1ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ

Βήμα 1 : Μελετήστε με προσοχή την θεωρία που ακολουθεί και στη συνέχεια απαντήστε τις
ερωτήσεις που βρίσκονται στο αρχείο : ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ.

Στην θεωρία αυτή θα θυμηθούμε ύλη που κάναμε στα αρχικά μαθήματα φυσικής. Συγκεκριμένα θα
ξαναθυμηθούμε:
Α) Τι είναι φυσικό μέγεθος
Β) Πως μπορούμε να εξηγούμε συμβολισμούς που βλέπουμε στη φυσική
Γ) Πως μπορούμε να καταλάβουμε αν ένα φυσικό μέγεθος είναι θεμελιώδες ή παράγωγο.
Δ) Τι είναι και τι χρειάζεται το διεθνές σύστημα μονάδων
Ε) Ποια είναι τα φυσικά μεγέθη που έχουμε μάθει (μέχρι να κλείσουν τα σχολεία) στη φυσική.
Καλή Μελέτη

ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΦΥΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ –ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ.

1) Τι ονομάζεται φαινόμενο;
Φαινόμενο ονομάζεται κάθε μεταβολή που συμβαίνει γύρω μας. Για παράδειγμα Α) Η κίνηση ενός αυτοκινήτου, Β)
Το σκάσιμο ενός μπαλονιού Γ) Η πτώση μίας μπάλας από ψηλά Δ) Το κάψιμο ενός ξύλου είναι μερικά φαινόμενα.

2) Τι είναι τα φυσικά μεγέθη;

Για να καταλάβουμε καλύτερα ένα φαινόμενο πρέπει να μελετήσουμε και να μετρήσουμε ορισμένους παράγοντες. Οι
παράγοντες αυτοί ονομάζονται φυσικά μεγέθη. Παραδείγματα:
1) Για να μελετήσουμε την κίνηση ενός αυτοκινήτου πρέπει να μετρήσουμε την ταχύτητα του, το χρόνο που
κινήθηκε, την ισχύ του (πόσοι ίπποι είναι ), τον όγκο της βενζίνης που καταναλώνει (πόσα λίτρα βενζίνης καίει) κ.α
Όλοι αυτοί οι παράγοντες δηλαδή, ταχύτητα, χρόνος, ισχύς, όγκος βενζίνης είναι φυσικά μεγέθη.
2) Για να μελετήσουμε την πτώση (πέσιμο) μιας μπάλας πρέπει να μετρήσουμε την απόσταση από το έδαφος, το
βάρος της μπάλας, το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να φτάσει στο έδαφος κ.α. Η απόσταση, το βάρος, το
χρονικό διάστημα είναι φυσικά μεγέθη .

3) Ποια είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να θεωρηθεί μία έννοια στη φυσική ως φυσικό μέγεθος ;
Για να θεωρηθεί μία έννοια ως φυσικό μέγεθος θα πρέπει να μπορούμε να την μετρήσουμε.
Παράδειγμα : Το μήκος είναι ένα φυσικό μέγεθος εφόσον μπορούμε να το μετρήσουμε. Μπορούμε δηλαδή να πούμε «
το μήκος της αυλή του σχολείου μας είναι 70 μέτρα».
Αντίθετα η χαρά δεν είναι φυσικό μέγεθος εφόσον δεν μπορούμε να την μετρήσουμε. Δεν μπορούμε δηλαδή να
πούμε αυτός είναι 100 μονάδες χαράς χαρούμενος.
Παρατήρηση : Για να μπορέσουμε να μελετήσουμε τα διάφορα φαινόμενα πρέπει να κάνουμε μέτρηση στα φυσικά
μεγέθη που σχετίζονται με αυτά. Μελέτη φυσικού φαινομένου «με το μάτι, το αυτί κλπ» δεν έχει καμιά αξία για την
Φυσική.

4)Πως μετράμε τα διάφορα φυσικά μεγέθη;

Απάντηση
Για να μετρήσουμε ένα φυσικό μέγεθος το συγκρίνουμε με ένα ίδιο φυσικό μέγεθος το οποίο ονομάζεται μονάδα
μέτρησης. Ο αριθμός που προκύπτει από αυτή τη σύγκριση ονομάζεται αριθμητική τιμή του μεγέθους. Η αριθμητική
τιμή μαζί με τη μονάδα μέτρησης αποτελούν το μέτρο του μεγέθους.
Σε κάθε ένα από τα φυσικά μεγέθη συναντάμε τους εξής συμβολισμούς
Α) Το σύμβολο του μεγέθους π.χ
 για τη χρονική στιγμή χρησιμοποιούμε το σύμβολο t,
 για την μάζα χρησιμοποιούμε το σύμβολο m,
 για την απόσταση που διένυσε ένα κινητό (δηλαδή ένα αντικείμενο που κινείται) χρησιμοποιούμε το σύμβολο
S.
Κάθε φυσικό μέγεθος έχει τον δικό του συμβολισμό.

Β) Το σύμβολο της μονάδας στην οποία μετράμε την τιμή του μεγέθους π.χ
Φυσική Β γυμνασίου ΘΕΩΡΙΑ 1ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ σελίδα 2
Ι) για την χρονική στιγμή χρησιμοποιούμε την μονάδα δευτερόλεπτο που συμβολίζεται με s ιι) για την μάζα
χρησιμοποιούμε την μονάδα γραμμάριο που συμβολίζεται με g
Ιιι) για την απόσταση που διένυσε ένα κινητό (δηλαδή ένα αντικείμενο που κινείται) χρησιμοποιούμε την μονάδα
μέτρο που συμβολίζεται με m

Παραδείγματα : Βλέπουμε κάπου γραμμένο :

Α) m=5 Κg , αυτό σημαίνει ότι η μάζα του αντικειμένου είναι 5 χιλιόγραμμα.
Β) S=30 m, αυτό σημαίνει ότι ένα κινητό (δηλαδή ένα αντικείμενο που κινείται) διένυσε απόσταση 30 μέτρων
Γ) t=67 s , αυτό σημαίνει ότι η χρονική στιγμή για την οποία μιλάμε είναι το 67 δευτερόλεπτο,

5) Ποια σφάλματα μπορεί να παρουσιαστούν κατά τη μέτρηση ενός φυσικού μεγέθους

Απάντηση

Σε κάθε μέτρηση εμφανίζονται σφάλματα (λάθη) μικρά ή μεγάλα. Τα σφάλματα αυτά μπορεί να οφείλονται

Α) Σε ατέλειες της κατασκευής του οργάνου που χρησιμοποιούμε.

Β) Σε λανθασμένους χειρισμούς που μπορεί να κάνουμε κατά τη μέτρηση.
Γ) Σε άλλους παράγοντες που έχουν να κάνουν με το ίδιο το φυσικό μέγεθος.

7) Σε ποιες κατηγορίες χωρίζονται τα φυσικά μεγέθη;

Απάντηση
Τα φυσικά μεγέθη χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Τα θεμελιώδη και τα παράγωγα.

8) Τι είναι τα θεμελιώδη φυσικά μεγέθη;

Απάντηση
Θεμελιώδη φυσικά μεγέθη ονομάζονται τα μεγέθη που δεν ορίζονται (περιγράφονται) με την βοήθεια άλλων μεγεθών
(αλλά προκύπτουν από την διαίσθηση μας). Τέτοια φυσικά μεγέθη είναι ι) το μήκος που συμβολίζεται με Δχ ιι) Το
χρονικό διάστημα που συμβολίζεται με το γράμμα Δt (time) ιιι) η μάζα που συμβολίζεται με το γράμμα m (mass)
κ.α.

9) Τι ονομάζονται παράγωγα φυσικά μεγέθη;

Παράγωγα φυσικά μεγέθη είναι τα μεγέθη που ορίζονται (δηλαδή που περιγράφονται) με την βοήθεια άλλων
φυσικών μεγεθών και με τη χρήση απλών μαθηματικών πράξεων. Μερικά από τα παράγωγα μεγέθη είναι : το
εμβαδόν, ο όγκος, η πυκνότητα, η ταχύτητα κ.α

10) Τι είναι το διεθνές σύστημα μονάδων

Απάντηση
Στο παρελθόν οι επιστήμονες από διαφορετικές χώρες δεν χρησιμοποιούσαν τις ίδιες μονάδες μέτρησης για τα
φυσικά μεγέθη και αυτό είχε ως συνέπεια να γίνεται πολύ δύσκολη η επικοινωνία και η συνεργασία μεταξύ τους. Για
παράδειγμα για την μέτρηση του μήκους άλλοι χρησιμοποιούσαν τα μέτρα, άλλοι τις γυάρδες, άλλοι τα πόδια με
αποτέλεσμα να μην μπορούν να καταλήξουν σε κοινά συμπεράσματα σε ότι αφορούσε τη μελέτη των φαινόμενων.
Οι επιστήμονες αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα κοινό σύστημα μονάδων που θα ισχύει σε όλες τις χώρες και θα
Φυσική Β γυμνασίου ΘΕΩΡΙΑ 1ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ σελίδα 3
αφορά τις επιστημονικές μετρήσεις. Το σύστημα αυτό ονομάστηκε Διεθνές Σύστημα Μονάδων (System International
S.I)
Το διεθνές σύστημα μονάδων είναι ένα σύστημα μονάδων (ένας πίνακας με μονάδες) που μας δείχνει σε τι μονάδες
μετράμε το κάθε μέγεθος. Ονομάζεται έτσι γιατί ισχύει για όλο τον κόσμο (διεθνώς). Το διεθνές σύστημα μονάδων
συμβολίζεται σαν S.I
Παρατήρηση: Η καθιέρωση του Διεθνούς Συστήματος Μονάδων δεν σημαίνει ότι καταργήθηκαν τα προϋπάρχοντα
συστήματα μέτρησης άλλα ότι δημιουργήθηκε ένας κοινός κώδικας.

11) Ποια φυσικά μεγέθη έχουμε μάθει μέχρι σήμερα στη φυσική
Απάντηση
Για τα φυσικά μεγέθη που έχουμε μάθει μέχρι σήμερα στη φυσική είναι

Φυσικό μέγεθος Σύμβολο Μονάδα στο S.I Θεμελιώδες ή Παράγωγο

Μήκος (διαδρομής) S 1 m (μέτρο) Θεμελιώδες
Χρονικό διάστημα Δt 1 s (δευτερόλεπτο) Θεμελιώδες
Μάζα m 1 Kg (χιλιόγραμμο) Θεμελιώδες
Εμβαδόν E 1 m2 (τετραγωνικό μέτρο) Παράγωγο
Όγκος V 1 m3 (κυβικό μέτρο) Παράγωγο
Πυκνότητα ρ 1 Kg/m3 (χιλιόγραμμο ανά κυβικό μέτρο) Παράγωγο
Μέση ταχύτητα υμ 1 m/s (μέτρο ανά δευτερόλεπτο) Παράγωγο
Δύναμη F 1 Ν (νιούτον) Παράγωγο