ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.3 Τα φυσικά μεγέθη και οι μονάδες τους

Τι είναι μέγεθος;
Μέγεθος είναι κάθε ποσότητα που μπορεί να μετρηθεί.

Τι είναι μέτρηση;
Είναι η διαδικασία σύγκρισης ίδιων μεγεθών.

Τι είναι τα φυσικά μεγέθη;

Ονομάζονται τα μεγέθη που χρησιμοποιούμε για την περιγραφή των φυσικών φαινομένων.
Το μήκος, ο χρόνος, ο όγκος, η μάζα είναι μερικά παραδείγματα φυσικών μεγεθών.

Τι είναι η μονάδα μέτρησης;

Μονάδα μέτρησης είναι ένα μέγεθος το οποίο έχουμε σαν πρότυπο και με αυτό συγκρίνουμε και
μετράμε όλα τα άλλα όμοια μεγέθη.

Ποια μεγέθη ονομάζονται θεμελιώδη;

Θεμελιώδη ονομάζονται τα μεγέθη τα οποία δεν ορίζονται με τη βοήθεια άλλων μεγεθών.
Θεμελιώδη μεγέθη στη Φυσική είναι π.χ. το μήκος, η μάζα και ο χρόνος.

Τι είναι οι θεμελιώδεις μονάδες;

Θεμελιώδης ονομάζονται οι μονάδες μέτρησης των θεμελιωδών μεγεθών.

Τι είναι το Διεθνές Σύστημα Μονάδων και ποιες οι μονάδες του μήκους, της μάζας και του χρόνου στο
σύστημα αυτό;
Η επιστημονική κοινότητα αποφάσισε έπειτα από συμφωνία να δημιουργήσει μια κοινή «γλώσσα»
συνεννόησης και έτσι καθιερώθηκε το Διεθνές Σύστημα Μονάδων (System International, S.I).
Η μονάδα μέτρησης του μήκους στο S.I είναι το ένα μέτρο (1m).
Η μονάδα μέτρησης της μάζας στο S.I είναι το ένα χιλιόγραμμο (1kg) ή πιο απλά το ένα κιλό.
Η μονάδα μέτρησης του χρόνου στο S.I είναι το ένα δευτερόλεπτο (1s).
 ΦΥΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

1) Για κάθε ένα από τα παρακάτω φυσικά μεγέθη , να γράψετε το σύμβολο, τη μονάδα
μέτρησης στο S.I. καθώς και μία από τις λέξεις : διανυσματικό ή μονόμετρο

Όνομα Σύμβολο Μονάδα Διανυσματικό ή

φυσικού μεγέθους φυσικού μεγέθους μέτρησης μονόμετρο
Μάζα
Βάρος
Πυκνότητα
ταχύτητα
Χρόνος
Έργο

2) α) Ποια μεγέθη λέγονται μονόμετρα και ποια διανυσματικά;

β) Να αντιστοιχήσετε κάθε στοιχείο της 1ης στήλης με ένα της 2ης. (Προσοχή, ένα
στοιχείο της 2ης στήλης περισσεύει)
γ) Να χαρακτηρίσετε τα παρακάτω φυσικά μεγέθη σαν μονόμετρα ή διανυσματικά,
σημειώνοντας δίπλα από αυτό το γράμμα Δ ή Μ αντίστοιχα:

1η ΣΤΗΛΗ 2η ΣΤΗΛΗ

ΦΥΣΙΚΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΜΟΝΑΔΑ S.I.

1. θερμοκρασία Α. W
2. δύναμη Β. kg/m3
3. κινητική ενέργεια Γ. N
4. ισχύς Δ. m/s
5. μετατόπιση Ε. m
6. πυκνότητα ΣΤ. J
Ζ. Κ

3) α) Η πυκνότητα του νερού που υπάρχει σ’ ένα ποτήρι είναι ρ=1g/cm3. Αν

αφαιρέσουμε από το ποτήρι τη μισή ποσότητα νερού, πόση θα είναι η πυκνότητα του
νερού που θα απομείνει;(εξήγηση)
β) Η πυκνότητα του χρυσού είναι 19g/cm3. Ένα δαχτυλίδι έχει μάζα 28.5g και όγκο
1,5 cm3 . Να εξετάσετε αν το δαχτυλίδι είναι χρυσό.

4) Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: Η ταχύτητα 72 km/h αντιστοιχεί σε

α. 10 m/s β. 20 m/s γ. 72 m/s δ. τίποτε απ΄ αυτά
 1

ΚΙΝΗΣΕΙΣ
2.1 Περιγραφή της Κίνησης

Τι είναι η Κινηματική; Ποια κίνηση ονομάζεται ευθύγραμμη;

Κινηματική είναι ο κλάδος της Φυσικής που έχει ως αντικείμενο τη μελέτη της κίνησης.
Ευθύγραμμη κίνηση ονομάζεται μια κίνηση που εξελίσσεται σε ευθεία γραμμή.

Ποια μεγέθη ονομάζονται μονόμετρα και ποια διανυσματικά;

Μονόμετρα ονομάζονται τα μεγέθη τα οποία, για να τα προσδιορίσουμε πλήρως, αρκεί να
γνωρίζουμε μόνο το μέτρο τους.
Διανυσματικά ονομάζονται τα μεγέθη τα οποία για να τα προσδιορίσουμε πλήρως, θα
πρέπει εκτός από το μέτρο τους να γνωρίζουμε και την κατεύθυνση (δηλαδή τη διεύθυνση
και τη φορά) τους. Ένα διανυσματικό μέγεθος παριστάνεται μ’ ένα βέλος.
Για να προσδιορίσουμε την κατεύθυνση ενός διανυσματικού μεγέθους, χρειαζόμαστε δύο
δεδομένα:
α) τη διεύθυνση του, δηλαδή την ευθεία πάνω στην οποία βρίσκεται το μέγεθος, και
β) τη φορά του, δηλαδή τον προσανατολισμό του πάνω στην ευθεία αυτή.

Πότε ένα σώμα χαρακτηρίζεται σαν υλικό σημείο;

Υλικό σημείο ονομάζεται κάθε αντικείμενο το οποίο σε σχέση με το περιβάλλον του έχει
τόσο μικρές διαστάσεις, ώστε να μπορούμε να τις θεωρήσουμε ασήμαντες. Ένα υλικό
σημείο έχει μάζα όχι όμως διαστάσεις.

Πως προσδιορίζεται η θέση ενός υλικού σημείου πάνω σε μια ευθεία;

Η θέση ενός υλικού σημείου πάνω σε έναν άξονα καθορίζεται:
α) από την απόσταση του σώματος από το σημείο αναφοράς και
β) από την κατεύθυνση, δηλαδή από το αν είναι δεξιά ή αριστερά από το σημείο
αναφοράς
Δεξιά του σημείου αναφοράς οι αριθμοί είναι θετικοί (+), ενώ αριστερά του σημείου
αναφοράς οι αριθμοί είναι αρνητικοί (-). Κατά συνέπεια, όταν το κινητό είναι δεξιά του
σημείου αναφοράς, η θέση του είναι θετική, ενώ όταν είναι αριστερά, θέση είναι
αρνητική.
r
Η θέση συμβολίζεται με x και όπως υποδεικνύει και το βέλος στο σύμβολο x, είναι μέγεθος
διανυσματικό.

Τι ονομάζεται τροχιά και τι μήκος της διαδρομής ενός σώματος;

Το σύνολο των διαδοχικών θέσεων από τις οποίες περνάει ένα κινούμενο σώμα
βρίσκονται πάνω σε μια γραμμή (όχι απαραίτητα ευθεία). Η νοητή αυτή γραμμή
ονομάζεται τροχιά του σώματος.

Τι ονομάζεται διάστημα της κίνησης ενός σώματος;

Το συνολικό μήκος της διαδρομής ενός κινητού δηλαδή το συνολικό μήκος της τροχιάς
ενός σώματος ονομάζεται διάστημα και συνήθως συμβολίζεται με S . Το διάστημα, σε
uur
αντίθεση με τη μετατόπιση ∆x , είναι μονόμετρο μέγεθος και είναι πάντα θετικός αριθμός.

Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στις έννοιες μετατόπισης και του διαστήματος;
Μετατόπιση Δx Διάστημα S
Μας δείχνει πόσο άλλαξε η θέση ενός Ισούται με το συνολικό μήκος της
σώματος και υπολογίζεται από τη σχέση διαδρομής που έκανε το σώμα
∆x = x2 − x1
Διανυσματικό Μονόμετρο
Θετικό ή αρνητικό Πάντα θετικό

2.2 Η έννοια της ταχύτητας

Η έννοια της ταχύτητας στην καθημερινή ζωή.

Η ταχύτητα ενός σώματος όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό από την καθημερινή μας ζωή
εκφράζει το πόσο γρήγορα κινείται ένα σώμα.
 2
Η μέση αριθμητική ταχύτητα και η στιγμιαία ταχύτητα
Σαν μέση αριθμητική ταχύτητα ορίζεται το πηλίκο του μήκους της διαδρομής που
διανύει ένα κινητό σε ορισμένο χρονικό διάστημα ως προς το χρονικό διάστημα αυτό.
µηκο ς διαδροµης S
µεσ η ταχυτητα = uµ =
χρονικ ο διαστηµα ∆t

όπου S είναι το συνολικό μήκος της διαδρομής που έκανε το σώμα ή αλλιώς όπως
λέγεται, το «διάστημα» που έκανε το σώμα και ∆t είναι το χρονικό διάστημα κατά το
οποίο κινήθηκε το σώμα.
Η μέση αριθμητική ταχύτητα είναι μέγεθος μονόμετρο και είναι πάντα θετικός αριθμός.

Η μέση διανυσματική ταχύτητα

Σαν μέση διανυσματική ταχύτητα ορίζουμε το πηλίκο της μετατόπισης ένός κινητού σε
ορισμένο χρονικό διάστημα ως προς το χρονικό διάστημα αυτό.
uur
µετατοπιση r ∆x
µεσ η διανυσµατικ η ταχυτητα = u=
χρονικ ο διαστηµα ∆t
uur
όπου ∆x είναι η μετατόπιση του σώματος και ∆t είναι το χρονικό διάστημα κατά το οποίο
κινήθηκε το σώμα.
Όπως γίνεται αντιληπτό από τον τρόπο με τον οποίο είναι γραμμένες οι παραπάνω σχέσεις, η
μέση αριθμητική ταχύτητα και η μέση διανυσματική ταχύτητα δεν είναι γενικά ίδιες.
Η μέση διανυσματική ταχύτητα συμπίπτει με την μέση αριθμητική ταχύτητα μόνο όταν το
σώμα κινείται σε ευθεία γραμμή με σταθερή φορά.

Κίνηση με σταθερή ταχύτητα

Ποια κίνηση ονομάζεται ευθύγραμμη ομαλή; Ποια είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά

της;

Ένα σώμα κάνει ευθύγραμμη ομαλή κίνηση όταν κινείται με σταθερή ταχύτητα κατά
μέτρο, διεύθυνση και φορά.
r
u = σταθερη

Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της ευθύγραμμης ομαλής κίνησης είναι τα παρακάτω:

uur
- Το σώμα διανύει ίσες μετατοπίσεις ∆x σε ίσα χρονικά διαστήματα ∆t
r
- Η στιγμιαία ταχύτητα του σώματος είναι σταθερή και ίση με την ταχύτητα u της
ευθύγραμμης ομαλής κίνησης
- Η μέση αριθμητική ταχύτητα, η μέση διανυσματική ταχύτητα και η στιγμιαία
ταχύτητα είναι σταθερές και ίσες με την ταχύτητα u της ευθύγραμμης ομαλής κίνησης
uur
- Το διάστημα S και η μετατόπιση ∆x του σώματος ταυτίζονται

Τι είναι οι εξισώσεις κίνησης και ποιες είναι οι εξισώσεις κίνησης για την ευθύγραμμη
ομαλή κίνηση;

Εξισώσεις κίνησης είναι οι μαθηματικές σχέσεις που ισχύουν σε μια κίνηση και μας δείχνουν
πως συνδέεται η ταχύτητα u και η θέση x του σώματος σε σχέση με το χρόνο t .
Για την ευθύγραμμη ομαλή κίνηση οι εξισώσεις κίνησης είναι:
Εξίσωση κίνησης για την ταχύτητα:
u = σταθερη
Εξίσωση κίνησης για τη θέση:
x = u ⋅t
Η σχέση αυτή δείχνει ότι στην ευθύγραμμη ομαλή κίνηση η θέση του σώματος είναι ανάλογη με το
χρόνο.
 3
Ποια μορφή έχουν τα διαγράμματα της κίνησης στην ευθύγραμμη ομαλή κίνηση;

Διάγραμμα ταχύτητας σε συνάρτηση με το χρόνο

Στην ευθύγραμμη ομαλή κίνηση το διάγραμμα της ταχύτητας σε συνάρτηση με το χρόνο

επειδή η u = σταθερη είναι μια ευθεία γραμμή παράλληλη με τον άξονα του χρόνου.

u(m/s)

0
t(s)

Διάγραμμα θέσης σε συνάρτηση με το χρόνο

Στην ευθύγραμμη ομαλή κίνηση το διάγραμμα της θέσης σε συνάρτηση με το χρόνο για
την εξίσωση της κίνησης x = u ⋅ t είναι μια ευθεία η οποία ξεκινά από την αρχή των
αξόνων.

x(m)

0
t(s)

Κίνηση με μεταβαλλόμενη ταχύτητα

Οταν το μέτρο της ταχύτητας, είτε η κατεύθυνση της ταχύτητας, μεταβάλλονται τότε λέμε
ότι το σώμα κάνει μεταβαλλόμενη κίνηση.
 ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΗ – ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΗ ΟΜΑΛΗ ΚΙΝΗΣΗ

1ο. Ένα σώμα κινείται ευθύγραμμα ομαλά με σταθερή ταχύτητα U =10m/sec.

α. Να γίνει το διάγραμμα ταχύτητας χρόνου
β. Να βρεθεί η μετατόπιση του σώματος από την χρονική στιγμή t1=10sec έως
t2=20 sec.

2ο. Να συμπληρωθούν τα κενά στον παρακάτω πίνακα που αναφέρεται σε μια ευθύγραμμη
ομαλή κίνηση.

3ο. Να γράψετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λάθος (Λ).
Οι προτάσεις αφορούν την ευθύγραμμη ομαλή κίνηση.

Α. Το πηλίκο είναι σταθερό.

Β. Η ταχύτητα είναι ανάλογη με το χρόνο

Γ. Η μετατόπιση είναι ανάλογη με το χρόνο
Δ. Το διάγραμμα της ταχύτητας σε συνάρτηση με το χρόνο είναι ευθεία γραμμή
παράλληλη στον άξονα του χρόνου.
Ε. Το διάγραμμα της ταχύτητας σε συνάρτηση με το χρόνο είναι ευθεία γραμμή που
περνάει από την αρχή των αξόνων.

4ο. Στη διπλανή εικόνα δίνεται το διάγραμμα της θέσης σε

συνάρτηση με το χρόνο ενός δρομέα.
Α. Τι είδους κίνηση εκτελεί ο δρομέας;
Β. Πόση είναι η μετατόπιση του από τη χρονική στιγμή
t1=4s μέχρι t2=8s;
Γ. Να υπολογίσεις την ταχύτητα του δρομέα.

5ο. Στο σχήμα απεικονίζεται η γραφική

παράσταση σε συνάρτηση με το χρόνο της
θέσης τριών κινητών Α, Β και Γ που κινούνται
ευθύγραμμα. Ποιο κινητό κινείται με μεγαλύτερη
ταχύτητα;
α. Το κινητό Α.
β. Το κινητό Β.
γ. Το κινητό Γ.
δ. Και τα τρία κινητά κινούνται με την ίδια ταχύτητα.
 1

3.1 Η έννοια της δύναμης – 3.2 Δύο σημαντικές δυνάμεις στον κόσμο

1. Τι είναι Δύναμη;
Δύναμη είναι η αιτία που μπορεί να θέσει σε κίνηση ένα ακίνητο σώμα ή να μεταβάλει την κίνηση ενός ήδη κινούμενου
σώματος, ή να το παραμορφώσει.

2. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία μιας δύναμης;

Τα χαρακτηριστικά στοιχεία μιας δύναμης είναι το μέτρο, η κατεύθυνση της δύναμης και το σημείο εφαρμογής.
• Το μέτρο της δύναμης μας δίνει πληροφορίες για το πόσο μικρή ή μεγάλη είναι μια δύναμη.
• Η κατεύθυνση της δύναμης μας δίνει πληροφορίες για το από πού, και προς τα πού επιδρά η
δύναμη.
• Το σημείο εφαρμογής μάς δίνει το σημείο, πάνω σε ένα σώμα, στο οποίο ασκείται η δύναμη.

3. Τι είδους μεταβολές προκαλούν οι δυνάμεις όταν ασκούνται στα σώματα; Αναφέρετε παραδείγματα.
Οι δυνάμεις προκαλούν μεταβολή στην ταχύτητα των σωμάτων στα οποία ασκούνται Για παράδειγμα, όταν ένας
ποδοσφαιριστής ασκήσει δύναμη με το πόδι του σε μια μπάλα, τότε η μπάλα θα αλλάξει ταχύτητα
Μία ακόμα μεταβολή που προκαλούν οι δυνάμεις είναι ότι μπορούν να παραμορφώσουν τα σώματα στα οποία
ασκούνται. Αν για παράδειγμα κρατήσουμε στα χέρια μας ένα κομμάτι πλαστελίνη και το πιέσουμε τότε αλλάζει
η μορφή της πλαστελίνης.

4. Τι ονομάζουμε αλληλεπίδραση των σωμάτων;

Δύο σώματα Α και Β λέμε ότι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους όταν το A ασκεί δύναμη στο Β αλλά και το Β ασκεί
δύναμη στο Α αντίστοιχα. Έτσι, η αμοιβαία επίδραση δύο σωμάτων ονομάζεται αλληλεπίδραση.

5. Σε ποιες κατηγορίες χωρίζουμε τις δυνάμεις; Αναφέρετε μερικά παραδείγματα.

Οι δυνάμεις χωρίζονται σε δυνάμεις, οι οποίες ασκούνται λόγω επαφής με ένα σώμα και γι' αυτό ονομάζονται
και Δυνάμεις Επαφής, και σε δυνάμεις που ασκούνται από απόσταση, και γι' αυτό ονομάζονται Δυνάμεις από
απόσταση.
Δυνάμεις επαφής είναι: α) οι δυνάμεις μεταξύ σωμάτων όταν συγκρούονται, β) οι δυνάμεις των νημάτων και των
ελατηρίων στα σώματα, γ) η δύναμη της τριβής ανάμεσα σε επιφάνειες, δ) οι δυνάμεις που ασκούν τα υγρά στα
σώματα τα οποία βρίσκονται μέσα τους.
Δυνάμεις από απόσταση είναι: α) η βαρυτική δύναμη, β) οι ηλεκτρικές δυνάμεις, γ) οι μαγνητικές δυνάμεις.

6. α) Ποια όργανα χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση των δυνάμεων; β) Ποια είναι η μονάδα μέτρησης της
δύναμης; γ) Τι πληροφορίες μας δίνει ο νόμος του Hook;
α) Τα όργανα μέτρησης των δυνάμεων ονομάζονται δυναμόμετρα, β) Μονάδα μέτρησης της δύναμης στο S.Ι.
είναι το 1 Ν (Newton), γ) Ο νόμος του Hook περιγράφει τις δυνάμεις που ασκούνται από ελατήρια και
διατυπώνεται ως εξής: η επιμήκυνση ενός ελατηρίου είναι ανάλογη με τη δύναμη που ασκείται σε αυτό. Η
μαθηματική περιγραφή του νόμου είναι F=k χ όπου F είναι η δύναμη που ασκείται, k μία σταθερά που
ονομάζεται σταθερά του ελατηρίου και χ η επιμήκυνση του ελατηρίου.

7. α) Τι ονομάζουμε βάρος ενός σώματος; β) Από ποιους παράγοντες εξαρτάται το βάρος ενός σώματος;
α) Βάρος ενός σώματος ονομάζεται η ελκτική δύναμη που ασκεί η μάζα της Γης στη μάζα ενός σώματος. Η
προέλευση του βάρους ενός σώματος είναι η Γη.
β) Το βάρος ενός σώματος εξαρτάται από την απόσταση του σώματος από το κέντρο της Γης. δηλαδή όσο
αυξάνεται αυτή η απόσταση, τόσο μειώνεται το βάρος του σώματος. Επίσης εξαρτάται από το γεωγραφικό
πλάτος που βρίσκεται το σώμα δηλαδή διαφέρει από τόπο σε τόπο.

8. Τι ονομάζεται τριβή. Ποια είναι η κατεύθυνση της;

Η Τριβή είναι η δύναμη που ασκείται από ένα σώμα σε ένα άλλο όταν βρίσκονται σε επαφή και το ένα κινείται ή
τείνει να κινηθεί σε σχέση με το άλλο. Η διεύθυνση της τριβής είναι παράλληλη προς τις επιφάνειες που
εφάπτονται και έχει φορά τέτοια ώστε να αντιστέκεται στην ολίσθηση της μίας επιφάνειας πάνω στην άλλη.
 2
9. Αναφέρατε τον νόμο του Νεύτωνα – Αδράνεια.
Ένα σώμα συνεχίζει να παραμένει ακίνητο ή να κινείται ευθύγραμμα και ομαλά εφόσον δεν ασκείται σε
αυτό δύναμη ή η συνολική (συνισταμένη) δύναμη που ασκείται πάνω του είναι μηδενική.
Η παραπάνω πρόταση αποτελεί τον πρώτο νόμο του Νεύτωνα για την κίνηση των σωμάτων.
Η πρόταση αυτή του Νεύτωνα συνδέεται με μια ιδιότητα των σωμάτων που ονομάζεται αδράνεια.
Αδράνεια είναι η τάση των σωμάτων να αντιστέκονται σε οποιαδήποτε μεταβολή της κινητικής τους
κατάστασης (ταχύτητας).

10. Ισορροπία υλικού σημείου

Λέμε ότι ένα σώμα, που θεωρείται υλικό σημείο, ισορροπεί όταν είναι ακίνητο ή κινείται με σταθερή
ταχύτητα.
Σε αυτή την περίπτωση, σύμφωνα με τον πρώτο νόμο του Νεύτωνα, η συνισταμένη όλων των δυνάμεων
που ασκούνται σε αυτό είναι ίση με το μηδέν.
Συμβολικά, η συνθήκη ισορροπίας υλικού σημείου γράφεται:

11. Να σχεδιάσετε τις δυνάμεις που ασκούνται σε ένα κιβώτιο, αν ένας άνθρωπος ασκεί οριζόντια δύναμη σ'
αυτό, όταν: α) το σώμα βρίσκεται σε λεία επιφάνεια β) το σώμα βρίσκεται σε τραχιά επιφάνεια.
α) Για το λείο επίπεδο οι δυνάμεις που ασκούνται πάνω στο κιβώτιο είναι το βάρος του W με φορά προς τα κάτω.
η κάθετη δύναμη αντίδρασης FN που ασκεί η επιφάνεια με φορά προς τα πάνω και η οριζόντια δύναμη F που
ασκείται από τον άνθρωπο οριζόντια και με φορά προς τα
αριστερά, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.
 3
β) Οι δυνάμεις που ασκούνται στο κιβώτιο στην περίπτωση της τροχιάς επιφάνειας είναι το βάρος του w με
φορά προς τα κάτω, η κάθετη δύναμη αντίδρασης FN της επιφάνειας με φορά προς τα πάνω, η οριζόντια δύναμη
F που ασκείται από τον άνθρωπο καθώς και η δύναμη της τριβής Τ με ίδια διεύθυνση και αντίθετη φορά από
αυτή της F όπως φαίνεται στο διπλανό σχήμα.

12. Εφάρμοσε τις γνώσεις σου και γράψε τεκμηριωμένες απαντήσεις στις ερωτήσεις που ακολουθούν:
α. Ποια είναι η κοινή αιτία που προκαλεί την πτώση ενός αντικειμένου προς τη Γη και την κίνηση της σελήνης
γύρω από τη Γη;
Η κοινή αιτία που προκαλεί την πτώση ενός αντικειμένου προς τη Γη και την κίνηση της σελήνης γύρω από τη Γη
είναι μία δύναμη από απόσταση, η γνωστή σε όλους μας βαρυτική δύναμη. Ονομάζεται δύναμη από απόσταση
γιατί ασκείται από το ένα σώμα στο άλλο χωρίς τα δύο σώματα να έρχονται σε επαφή.

β. Ένας συμμαθητής σου εκφράζει την άποψη: «Ενα σώμα έχει βάρος μόνο όταν βρίσκεται πάνω στην
επιφάνεια της Γης, ενώ δεν έχει όταν βρίσκεται στην επιφάνεια της σελήνης». Συμφωνείς με την άποψή του; Να
εξηγήσεις.
Γνωρίζουμε ότι το βάρος ενός σώματος ελαττώνεται όσο αυξάνει το ύψος από την επιφάνεια της Γης. Έτσι για
ένα σώμα που βρίσκεται στη σελήνη η βαρυτική δύναμη Θα είναι πολύ μικρή σε σχέση με αυτήν που Θα είχε το
ίδιο σώμα εάν βρισκόταν στην επιφάνεια της Γης. Έτσι κάθε σώμα θα έχει βάρος στην επιφάνεια της σελήνης, θα
είναι όμως περίπου 6 φορές μικρότερο από αυτό που θα είχε στην επιφάνεια της Γης.

γ. Να αναφέρεις τρία παραδείγματα εμφάνισης της δύναμης τριβής σε κινήσεις που παρατηρούνται στην
καθημερινή ζωή.
Η τριβή είναι η δύναμη που αναπτύσσεται με την επαφή δύο σωμάτων. Είναι πολυ σημαντική για την
καθημερινότητά μας. Στην τριβή οφείλεται η ικανότητα των ανθρώπων να βαδίζουν πάνω στο έδαφος. Αν δεν
υπήρχε αυτή τότε θα γλιστρούσαμε, όπως συμβαίνει όταν βαδίζουμε πάνω στον πάγο.
Επίσης, η κίνηση του αυτοκινήτου λόγω της περιστροφής των τροχών του πετυχαίνεται λόγω της ύπαρξης της
τριβής. Σε αντίθετη περίπτωση οι τροχοί θα περιστρέφονταν συνεχώς στην ίδια θέση χωρίς το αυτοκίνητο να
μετακινείται.
Ένα ακόμα παράδειγμα βλέπουμε σε ένα κιβώτιο στο οποίο αφού δώσουμε μια αρχική ταχύτητα και το
αφήσουμε να κινηθεί σε μια τραχιά επιφάνεια, παρατηρούμε ότι η ταχύτητά του σιγά σιγά ελαττώνεται, μέχρις
ότου σταματήσει.

13. Μια γόμα βρίσκεται ακίνητη πάνω στο γραφείο σου. Να σχεδίασης τις δυνάμεις που ασκούνται πάνω στη
γόμα και να αναφέρεις από ποιο σώμα ασκείται η κάθε μία. Να τις κατατάξεις σε δυνάμεις από επαφή και από
απόσταση. Να κάνεις το ίδιο στην περίπτωση που η γόμα κινείται προς μία κατεύθυνση πάνω στη σελίδα του
τετραδίου σου προκειμένου να σβήσεις μια πρόταση.
Όταν η γόμα βρίσκεται ακίνητη πάνω στο θρανίο, τότε πάνω της ασκείται το βάρος που ασκείται από τη Γη και
είναι δύναμη από απόσταση, καθώς και η κάθετη δύναμη FN που ασκεί το θρανίο στη γόμα, η οποία είναι
δύναμη από επαφή.
Στην περίπτωση που κινούμε με το χέρι μας τη γόμα, τότε ασκούνται επιπλέον, εκτός από το βάρος και την
κάθετη δύναμη του θρανίου, η δύναμη που ασκείται από το χέρι μας στη γόμα, καθώς και η τριβή που ασκείται
από το θρανίο παράλληλα στο επίπεδο του θρανίου και αντίθετα με τη φορά κίνησης της γόμας. Οι δύο αυτές
δυνάμεις είναι και
οι δύο δυνάμεις από
επαφή.
 ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΗΡΙΑ ΚΑΙΣΑΡΗ

ΦΥΣΙΚΗ B’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

∆ΥΝΑΜΕΙΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ – ΚΡΙΣΕΩΣ – ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΣΗΜΙΝΑ ΚΑΤΣΕΝΗ

ΦΥΣΙΚΟΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΈΤΟΣ 2010-2011

Εκπαιδευτήρια Καίσαρη Φυσική B’ Γυµνασίου

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
1. Ποια αποτελέσµατα µπορεί να έχει η επίδραση µιας δύναµης σε ένα σώµα;

2. Να αναφέρετε παραδείγµατα δυνάµεων επαφής και δυνάµεων από απόσταση.

3. Τι είναι το δυναµόµετρο;

4. Ποια είναι η µονάδα της δύναµης στο S.I.;

5. Για τον πλήρη προσδιορισµό της δύναµης τι πρέπει να γνωρίζουµε;

6. Τι γνωρίζετε για τη βαρυτική δύναµη; (τι είναι, διεύθυνση, φορά και µονάδα µέτρησης)

7. Τι γνωρίζετε για τη δύναµη της τριβής; (τι είναι, διεύθυνση, φορά και µονάδα µέτρησης)

8. Πώς προσθέτουµε δύο δυνάµεις που έχουν (α) ίδια κατεύθυνση και (β) αντίθετη κατεύθυνση;

9. Πώς προσθέτουµε δύο δυνάµεις που σχηµατίζουν ορθή γωνία µεταξύ τους; (µέτρο και

κατεύθυνση συνισταµένης)

10. Τι ονοµάζουµε αδράνεια ενός σώµατος και ποιο µέγεθος εκφράζει το µέτρο της;

11. Να διατυπώσετε το πρώτο νόµο του Νεύτωνα και να αναφέρετε ένα παράδειγµα.

12. Πότε λέµε ότι ένα σώµα ισορροπεί;

13. Τι είναι µάζα και τι βάρος ενός σώµατος; Ποια είναι η σχέση υπολογισµού του βάρους ενός

σώµατος;

14. Ποιες οι διαφορές µεταξύ µάζας και βάρους ενός σώµατος;

15. Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η επιτάχυνση της βαρύτητας;

16. Να διατυπώσετε τον τρίτο νόµο του Νεύτωνα και να αναφέρετε ένα παράδειγµα.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣ – ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ

1. Ποιες δυνάµεις λέγονται: α) ίσες, β) αντίθετες, γ) αντίρροπες, δ) οµόρροπες; Σχεδιάστε ένα

σχήµα για κάθε µια από τις παραπάνω περιπτώσεις.

2. Είναι δυνατόν η ολική δύναµη δύο δυνάµεων F1 και F2 µε µέτρα 4Ν και 3Ν αντίστοιχα να

έχει µέτρο 5Ν; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

-2-
Εκπαιδευτήρια Καίσαρη Φυσική B’ Γυµνασίου

3. Ποιες από τις προτάσεις που ακολουθούν είναι σωστές; Όταν ένα σώµα είναι ακίνητο αυτό

σηµαίνει ότι:

a) Στο σώµα δεν ασκούνται δυνάµεις.

b) Οι δυνάµεις που ασκούνται στο σώµα αλληλοεξουδετερώνονται.

c) Ασκούνται δυνάµεις αλλά δεν µπορούν να το µετακινήσουν γιατί είναι βαρύ.

d) Η συνισταµένη των δυνάµεων που ασκούνται στο σώµα είναι µηδέν.

4. Με βάση τον πρώτο νόµο του Νεύτωνα µπορούµε να συµπεράνουµε ότι:

Αν ένα σώµα είναι ακίνητο αυτό σηµαίνει πως στο σώµα δεν …………………… καµία δύναµη ή ότι

ασκούνται ………………… αλλά η …………………………… αυτών των δυνάµεων είναι ……………………… .

Στην περίπτωση που κινείται αλλά η ταχύτητα του παραµένει σταθερή και διάφορη του

µηδενός, δηλαδή κάνει …………………… …………………… κίνηση, θα πρέπει η συνισταµένη των

δυνάµεων να είναι ……………… .

5. Να εξηγήσετε την κίνηση των επιβατών ενός λεωφορείου:

α) Όταν φρενάρει.

β) Όταν ξεκινά.

6. Ένα σώµα κινείται µε σταθερή ταχύτητα. Στο σώµα

F1
ασκούνται συνεχώς τρεις σταθερές δυνάµεις. Στο διπλανό

σχήµα έχουν σχεδιαστεί δύο από αυτές. Σχεδιάστε την F2

τρίτη δύναµη F3 .

F1 F1
7. Να σχεδιάσετε την κατεύθυνση της
F2 F1
συνισταµένης δύναµης που θα

ασκηθεί στο σώµα στις περιπτώσεις

του διπλανού σχήµατος. F2 F2

8. Ποιες από τις προτάσεις που ακολουθούν είναι σωστές;

a) Η αδράνεια των σωµάτων µετριέται µε το φυσικό µέγεθος που ονοµάζουµε µάζα.

b) Μόνο τα ακίνητα σώµατα έχουν αδράνεια.

c) Όλα τα σώµατα έχουν αδράνεια.

-3-
Εκπαιδευτήρια Καίσαρη Φυσική B’ Γυµνασίου

d) Όταν σπρώχνουµε τα σώµατα προς τη κατεύθυνση που κινούνται δεν εµφανίζουν

αδράνεια.

9. Σε ένα αρχικά ακίνητο σώµα µάζας m ασκείται µόνο µια σταθερή δύναµη F. Ποια από τα

παρακάτω είναι σωστά;

a) Το σώµα θα εκτελέσει ευθύγραµµη οµαλή κίνηση.

b) Το σώµα επιταχύνεται.

c) Η ταχύτητά του θα είναι σταθερή.

10. Να συµπληρωθούν τα παρακάτω κενά:

a) Όταν σε ένα σώµα δεν ασκούνται ………………… ή ασκούνται αλλά η συνισταµένη του είναι

µηδέν τότε το σώµα ή θα παραµένει ……………… ή θα …………………… µε σταθερή ………………… .

b) Όταν ένα σώµα κάνει ελεύθερη πτώση η συνισταµένη των δυνάµεων που ενεργούν στο

σώµα είναι ίση µε ……… ………………… του και η επιτάχυνση µε την οποία πέφτει είναι ίση µε

την επιτάχυνση ……… …………………… . Αυτός είναι ο λόγος που γράφουµε ……… = m ………

11. Η µάζα ενός σώµατος είναι m=3Kg και το βάρος του στην επιφάνεια της Γης είναι W=30N.

Μεταφέρουµε το σώµα στο διάστηµα εκτός βαρυτικού πεδίου. Η µάζα του σώµατος θα

παραµείνει ………………… ενώ το βάρος του θα ………………… .

12. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λάθος:

a) Η µάζα και το βάρος είναι το ίδιο µέγεθος.

b) Το βάρος κάποιου ανθρώπου είναι 65 Kg.

c) Το βάρος ενός σώµατος µάζας 1 Kg στην επιφάνεια της θάλασσας είναι περίπου 10 N.

d) Η µάζα ενός σώµατος αλλάζει από τόπο σε τόπο, ενώ το βάρος όχι.

e) Η µάζα ενός σώµατος εκφράζει τη δυσκολία που προβάλλει το σώµα στην αλλαγή της

κινητικής του κατάστασης.

f) Στον ίδιο τόπο η µάζα και το βάρος είναι µεγέθη ανάλογα.

13. Αφού η δράση και η αντίδραση είναι δυνάµεις αντίθετες γιατί δεν αλληλοεξουδετερώνονται;

Έχει νόηµα η συνισταµένη δράσης και αντίδρασης στο ίδιο σώµα;

-4-
Εκπαιδευτήρια Καίσαρη Φυσική B’ Γυµνασίου

14. Ένα φορτηγό και ένα µικρό αυτοκίνητο συγκρούονται µεταξύ τους. Ποιες από τις παρακάτω

προτάσεις είναι σωστές και ποιες λάθος;

a) Το φορτηγό ασκεί δύναµη µεγαλύτερου µέτρου στο αυτοκίνητο από ότι το αυτοκίνητο στο

φορτηγό.

b) Οι δύο δυνάµεις είναι ίσες µεταξύ τους.

c) Οι δύο δυνάµεις έχουν αντίθετες κατευθύνσεις.

d) Οι δύο δυνάµεις έχουν ίσα µέτρα και αντίθετες κατευθύνσεις.

15. Πάνω σε ένα οριζόντιο γραφείο ισορροπεί ένα βιβλίο. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις

είναι σωστές και ποιες λάθος;

a) Το βάρος του βιβλίου και η δύναµη στήριξης από το γραφείο στο βιβλίο

αλληλοαναιρούνται.

b) Το βάρος του βιβλίου και η δύναµη στήριξης έχουν σχέση δράσης – αντίδρασης.

c) Η αντίδραση του βάρους ασκείται στη γη.

d) Η αντίδραση της δύναµης στήριξης ασκείται στο γραφείο.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΣΥΝΙΣΤΑΜΕΝΗ ∆ΥΝΑΜΗ - 1ΟΣ ΝΟΜΟΣ ΝΕΥΤΩΝΑ

1. Να υπολογίσετε την ολική δύναµη σε

κάθε µία από τις περιπτώσεις του

F1 F2 F1 F2 F1 F2 F3
διπλανού σχήµατος αν δίνονται για την
(α) (β) (γ)
κάθε περίπτωση:

α) F1 = 4N , F2 = 9N
F4 F3 F2 F1 F3 F2 F1

β) F1 = 11N , F2 = 4N (δ) (ε)

γ) F1 = 3N , F2 = 6N , F3 = 12N

δ) F1 = 13N , F2 = 8N , F3 = 5N , F4 = 9N

ε) F1 = 14N , F2 = 4N , F3 = 14N

-5-
 Εκπαιδευτήρια Καίσαρη Φυσική B’ Γυµνασίου

2. Να υπολογιστεί το µέτρο της συνισταµένης των δυνάµεων σε κάθε περίπτωση του παρακάτω

σχήµατος (όλες οι δυνάµεις είναι στο επίπεδο του τετραδίου).

F3=7N F3=9N
F2=6N
F3=6N
F2=19N F1=19N F2=13N F1=17N F1=8N
F2=6N F1=12N

F4=6N Σχήµα ∆
Σχήµα A
F4=7N
Σχήµα Γ
Σχήµα Β

3. Στις περιπτώσεις (Α) και (Β) του διπλανού σχήµατος F2 F3 F1 F1

δίνεται ότι το υλικό σηµείο ισορροπεί και ότι F1 = 3N (A) (B)
F2
και F2 = 4N. Να υπολογίσετε για κάθε περίπτωση το F3

µέτρο της δύναµης F3. (Όλες οι δυνάµεις ανήκουν στο

επίπεδο του τετραδίου) (Απ: 1Ν , 5Ν)

4. Ένα σώµα κινείται µε σταθερή ταχύτητα σε ευθύγραµµη τροχιά ενώ ασκούνται σε αυτό τρεις

δυνάµεις. Η µία έχει την κατεύθυνση της ταχύτητας και µέτρο 15Ν, η άλλη έχει µέτρο 20Ν

και κατεύθυνση αντίθετη της ταχύτητας. Να προσδιορίσετε το µέτρο της τρίτης δύναµης και

την κατεύθυνσή της. (Απ: 5Ν)

5. Να υπολογιστεί το µέτρο της συνισταµένης δυο δυνάµεων F1=30N και F2=30N και να γίνουν

τα αντίστοιχα σχήµατα σε millimetre χαρτί, όταν οι δυνάµεις σχηµατίζουν γωνίες α) 0o (ίδια

κατεύθυνση) , β) γωνία 90o , γ) γωνία 30o δ) γωνία 180o (αντίθετη κατεύθυνση).

(Απ: 60Ν , 42Ν , 57Ν , 0Ν)

6. Το σφαιρίδιο µάζας m του διπλανού σχήµατος δέχεται

την επίδραση τριών συνευθειακών δυνάµεων µε µέτρα

F2 m F1
F1=5Ν, F2=2N και F3 και ισορροπεί. Να υπολογίσετε:

α) Την ολική δύναµη που ασκείται στο σφαιρίδιο.

β) Το µέτρο της δύναµης F3.

-6-
Εκπαιδευτήρια Καίσαρη Φυσική B’ Γυµνασίου

7. Σφαίρα µάζας m=2Kg αρχικά ηρεµεί και κάποια στιγµή δέχεται την επίδραση δύο δυνάµεων µε

ίσα µέτρα F1=F2=4N. Να υπολογίσετε τη συνολική δύναµη που θα ασκηθεί στο σώµα αν οι

δυνάµεις είναι:

α) Ίδιας κατεύθυνσης.

β) Αντίθετης κατεύθυνσης.

γ) Κάθετες µεταξύ τους.

ΜΑΖΑ – ΒΑΡΟΣ

8. Ένας µετεωρίτης µάζας m=20Kg διέρχεται µέσα από το

βαρυτικό πεδίο της Γης.

a) Να σχεδιάσετε τη δύναµη που ασκεί η Γη στο µετεωρίτη.

b) Αν ο µετεωρίτης πέσει στη Γη χωρίς να διασκορπιστεί η

µάζα του, ποιο θα είναι το βάρος του στην επιφάνεια της Γης; (∆ίνεται g=10m/s2)

(Απ: 200N)

3ΟΣ ΝΟΜΟΣ ΝΕΥΤΩΝΑ

9. Ένας άνθρωπος βάρους W=800N στέκεται ακίνητος πάνω στην επιφάνεια της Γης.

a) Να σχεδιάσετε τις δυνάµεις που δέχεται ο άνθρωπος και να υπολογίσετε τη δύναµη που

του ασκείται από το έδαφος.

b) Να υπολογίσετε την αντίδραση στη δύναµη του βάρους που δέχεται ο άνθρωπος. Ποιο

σώµα δέχεται τη δύναµη αυτή;

(Απ: 800N, 800Ν)

10. ∆ύο παγοδρόµοι Α και Β µε µάζες mA=70Kg και mΒ=60Kg

αντίστοιχα, βρίσκονται ακίνητοι πάνω σε πίστα πάγου (τριβές

αµελητέες) κρατώντας τις άκρες ενός τεντωµένου οριζόντιου

και αβαρούς σχοινιού. Κάποια στιγµή ο παγοδρόµος Β αρχίζει να

τραβά το σχοινί προς το µέρος του µε σταθερή δύναµη.

α) Να σχεδιάσετε τις δυνάµεις που ασκούνται στους δύο παγοδρόµους.

β) Αν FB η δύναµη που ασκείται στον παγοδρόµο Β και FΑ η δύναµη που ασκείται στον

παγοδρόµο Α, να εξηγήσετε τι σχέση έχουν οι δυνάµεις FA και FB.

-7-
 1
ΠΙΕΣΗ

Τι είναι πίεση ?

Ονομάζουμε πίεση το πηλίκο της κάθετης δύναμης που ασκείται σε μια επιφάνεια προς το εμβαδόν
της επιφάνειας αυτής.

Δύναμη που ασκείται κάθετα στην επιφάνει α F

Πίεση =
Εμβαδόν επιφάνειας
P =
Α

Τι συμβαίνει στην πίεση όταν η δύναμη διπλασιάζεται και τι συμβαίνει στην πίεση όταν η επιφάνεια
διπλασιάζεται ?

Η πίεση και η δύναμη είναι ανάλογα μεγέθη που σημαίνει ότι όταν διπλασιάζεται η δύναμη
διπλασιάζεται και η πίεση ενώ η Πίεση και η επιφάνεια είναι αντιστρόφως ανάλογα μεγέθη που
σημαίνει ότι όταν διπλασιάζεται η επιφάνεια υποδιπλασιάζεται η Πίεση και το αντίστροφο.

Μονάδα μέτρησης πίεσης

Στο (S.I.) η δύναμη μετριέται σε Ν και το εμβαδόν επιφάνειας σε m2 . Αρα η πίεση μετριέται σε Ν/m2
που λέγεται Pascal

Ν
1 Pa = 1
m2

H Δύναμη και η πίεση είναι όμοια η διαφορετικά μεγέθη? Τι εκφράζει η πίεση ?

α) Η δύναμη και η πίεση είναι διαφορετικά μεγέθη. Η δύναμη είναι διανυσματικό μέγεθος και
μετριέται σε Ν ενώ η Πίεση είναι μονόμετρο μέγεθος και μετριέται σε Ν/m2 .

β) Η πίεση εκφράζει τη δύναμη που ασκείται κάθετα στη μονάδα επιφάνειας.

Ενας μαθητής έχει μάζα m=55 kg και το εμβαδόν της σόλας του παπουτσιού του είναι Α=250 cm2.
Πόση πίεση ασκεί ο μαθητής στο έδαφος όταν στέκεται με τα δύο η με το ένα πόδι ?
(g=10 m/s2 )

To βάρος του μαθητή είναι

W=mg ⇒ W=55 * 10 ⇒ W= 550 Ν
Το εμβαδόν της σόλας είναι Α=250*10-4 m2 (προσοχή στην μετατροπή από cm2 σε m2)
Όταν στηρίζεται στο έδαφος με τα 2 πόδια ασκεί πίεση

W 550 550
P= ⇒P = Pa ⇒ P = * 10 4Pa ⇒ P = 1,1 * 10 4Pa
Α 2 * 250 * 10 −4 500

Όταν στηρίζεται με το ένα πόδι τότε επειδή η επιφάνεια στήριξης υποδιπλασιάζεται τότε η Πίεση
διπλασιάζεται δηλαδή P=2,2*104 Pa η αλλοιώς

W 550 550
P = ⇒P = Pa ⇒ P = * 104 Pa ⇒ P = 2,2 * 104 Pa
Α 250 * 10 −4
250

ΥΔΡΟΣΤΑΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ

Ποια σώματα ονομάζονται ρευστά. Αναφέρατε παραδείγματα.

Ρευστά ονομάζονται τα σώματα που έχουν μεταβλητό σχήμα και κάθε φορά παίρνουν το σχήμα του
δοχείου στο οποίο τοποθετούνται. Τα ρευστά σώματα έχουν επίσης την ιδιότητα να ρέουν, σε
αντίθεση με τα στερεά.
Τα κυριότερα ρευστά είναι ο αέρας και το νερό. Μερικά ακόμη ρευστά είναι το λάδι, το πετρέλαιο και
ο υδράργυρος.
 2

Όταν καταδυθούμε σε μεγάλο βάθος στη θάλασσα τι θα νοιώσουμε και γιατί ?

Νοιώθουμε πόνο στα αυτιά που προκαλεί η πίεση του νερού. Γιαυτό οι δύτες αναπνέουν με συσκευές
που ρυθμίζουν την πίεση του αέρα ώστε να εξισορροπεί την πίεση που ασκεί το νερό.

Τι ονομάζουμε Υδροστατική Πίεση ? Που οφείλεται η πίεση των υγρών ?

Υδροστατική ονομάζεται η πίεση που ασκεί ένα υγρό που ισορροπεί και οφείλεται στη βαρύτητα.

Όταν ένα υγρό βρίσκεται σε ισορροπία πιέζει κάθε σώμα που βρίσκεται στο εσωτερικό του. Λόγω της
βαρύτητας τα ανώτερα στρώματα του νερού ασκούν δυνάμεις στα κατώτερα στρώματα με
αποτέλεσμα να εμφανίζεται η Πίεση.

Τι είναι τα μανόμετρα η πως μετράμε την πίεση στα υγρά ?

Τα μανόμετρα είναι ειδικά όργανα για τη μέτρηση της υδροστατικής πίεσης.

Με τα μανόμετρα μετράμε την πίεση που ασκείται σε μία ελαστική μεμβράνη την οποία βυθίζουμε στο
νερό. Παρατηρούμε ότι ακόμα και αν περιστρέφουμε την μεμβράνη η ένδειξη του μανομέτρου είναι η
ίδια. Συμπεραίνουμε ότι :
Τα υγρά ασκούν πίεση προς κάθε κατεύθυνση. Επομένως η πίεση δεν έχει ούτε διεύθυνση ούτε φορά.
Η αλλοιώς Η υδροστατική πίεση είναι ανεξάρτητη από τον προσανατολισμό της επιφάνειας του
σώματος που είναι βυθισμένο.

Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η υδροστατική πίεση? Εξαρτάται από το σχήμα του δοχείου και τον
όγκο του υγρού ?

Η Υδροστατική Πίεση είναι ανάλογη

α) Του βάθους (h) από την επιφάνεια του υγρού

(Σε διπλάσιο βάθος έχουμε διπλάσια πίεση)
β) Της πυκνότητας (ρ) του υγρού
Η υδροστατική πίεση στο ίδιο βάθος σε 2 υγρά είναι διπλάσια στο υγρό με την διπλάσια πυκνότητα
γ) Της επιτάχυνσης της βαρύτητας
Η υδροστατική πίεση οφείλεται στην βαρύτητα.

Η Υδροστατική Πίεση δεν εξαρτάται από το σχήμα του δοχείου και τον όγκο του υγρού.

Να εκφράσεται με μαθηματική σχέση τον νόμο της υδροστατικής Πίεσης.

P= ρ g h ( Νόμος υδροστατικής πίεσης) Όπου

P υδροστατική πίεση σε Pa
ρ πυκνότητα του υγρού σε Kg/m3
g επιτάχυνση της βαρύτητας σε m/s2
h το βάθος από την επιφάνεια του σώματος σε m

Αν ανοίξουμε όμοιες τρύπες σε ένα πλαστικό δοχείο γεμάτο με νερό σε σημεία που βρίσκονται σε
διαφορετικό βάθος τι θα παρατηρήσουμε ?

Θα παρατηρήσουμε ότι το νερό θα εκτοξεύεται σε διαφορετικές αποστάσεις. Μάλιστα από την τρύπα
μεγαλύτερου βάθους το νερό εκτοξεύεται σε μεγαλύτερη απόσταση. (Επιβεβαίωση της μεγαλύτερης
πίεσης σε μεγαλύτερο βάθος)

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΠΙΕΣΗ

Τι ονομάζεται ατμοσφαιρικός αέρας και που οφείλεται στο γεγονός ότι η γη περιβάλλεται από
ατμόσφαιρα?

H ατμόσφαιρα αποτελείται από μίγμα αερίων το οποίο ονομάζεται ατμοσφαιρικός αέρας

 3
Η Γη περιβάλεται από ατμόσφαιρα επειδή τα μόρια του αέρα κινούνται προς κάθε κατεύθυνση και
έλκονται λόγω της βαρύτητας από την γη.

Ο ατμοσφαιρκός αέρας έχει βάρος ? Ασκεί πίεση ?

Ο αέρας αν και αόρατος έχει μάζα και βάρος επομένως ασκεί πίεση σε κάθε σώμα που βρίσκεται μέσα
σε αυτόν.

Τι ονομάζουμε ατμοσφαιρική πίεση και που οφείλεται ?

Την πίεση που ασκεί ο αέρας ο οποίος περιβάλλει από παντού την ονομάζουμε ατμοσφαιρική πίεση και
οφείλεται στο βάρος του αέρα.

Από τι εξαρτάται η τιμή της ατμοσφαιρικής πίεσης ? Με τι ισούται η πίεση της ατμόσφαιρας ?

Η τιμή της ατμοσφαιρικής πίεσης εξαρτάται από το ύψος. Τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας
πιέζουν τα κατώτερα με αποτέλεσμα η τιμή της πίεσης στην επιφάνεια της θάλασσας να είναι
μεγαλύτερη. Αυτό σημαίνει ότι για μεγαλύτερο υψόμετρο η τιμή της ατμοσφαιρικής πίεσης μειώνεται.
Η τιμή της πίεσης αυτής είναι 100000 Pa = 1 atm. H τιμή αυτή ισούται με τη υδροστατική πίεση μιας
στήλης νερού ύψους 10 m. Άλλη μονάδα είναι το 1 Torr (Torricelli), για το οποίο ισχύει 760 Torr = 1
atm.

Για ποιο λόγο δεν ασθανόμαστε την επίδραση της ατμοσφαιρικής πίεσης ?

Η πίεση στο εσωτερικό του σώματος μας είναι ίση με την ατμοσφαιρική. Και επομένως η ολική δύναμη
που ασκείται στο σώμα μας λόγω της εσωτερικής και εξωτερικής πίεσης είναι μηδέν.
(Σε μεγαλύτερα ύψη όμως, όπως γνωρίζουμε, η ατμοσφαιρική πίεση μειώνεται αρκετά οπότε είναι
διαφορετική από αυτή που έχει ο άνθρωπος. Λόγω της ευαισθησίας των αυτιών μας σε αυτή την
αλλαγή, νιώθουμε αυτή τη διαφορά πίεσης σαν πόνο.)

Τι είναι τα βαρόμετρα?

Βαρόμετρα ονομάζονται τα όργανα που χρησιμοποιούνται για την μέτρηση της ατμοσφαιρικής πίεσης.

Ποιες είναι οι ομοιότητες υδροστατικής και ατμοσφαιρκής πίεσης.

α) Και οι δύο πιέσεις οφείλονται στο βάρος των ρευστών

β) Και οι δύο πιέσεις αυξάνονται με το βάθος.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΠΙΕΣΕΩΝ ΣΤΑ ΡΕΥΣΤΑ

Να διατυπώσετε την αρχή του Pascal. Που βρίσκει εφαρμογή ?

Κάθε μεταβολή στην πίεση σε οποιοδήποτε σημείο ενός ρευστού που βρίσκεται σε περιορισμένο χώρο
και είναι ακίνητο, προκαλεί ίση μεταβολή της πίεσης σε όλα τα σημεία του.
Η αρχή του Pascal βρίσκει εφαρμογές στο υδραυλικό φρένο των αυτοκινήτων, στο υδραυλικό
πιεστήριο καθώς και στην υδραυλική αντλία.

Να περιγράψετε την λειτουργία του υδραυλικού πιεστηρίου με βάση την αρχή του Pascal

Η δύναμη F1 που ασκείται στο έμβολο με εμβαδό Α1 ασκεί πίεση στο

F1
Υγρό P1 = Αυτή η πίεση μεταδίδεται σε όλο το υγρό σύμφωνα
Α1

Με την αρχή του Pascal, επομένως και στο έμβολο με εμβαδόν A2

F2
Ασκείται πίεση P2 = ίση με την P1 .
Α2
 4

F1 F
Δηλαδή P1= P2 ⇒ = 2
A1 A2

Πόση είναι η συνολική πίεση που ασκείται σε οποιοδήποτε σημείο ενός υγρού σε βάθος h από την
επιφάνεια του? Γιατί ?

Pολική = Pατμοσφαιρική + ρ g h

Επειδή στην επιφάνεια του υγρού ασκείται και η ατμοσφαιρική πίεση αυτή μεταδίδεται σε όλο το υγρό
και προστίθεται στην ήδη υπάρχουσα υδροστατική πίεση σε βάθος h .

Ποια είναι η αρχή των συγκοινωνούντων δοχείων?

Από τον νόμο της υδροστατικής πίεσης προκύπτει ότι 2 σημεία ενός υγρού που ισορροπεί έχουν την
ίδια πίεση όταν βρίσκονται στο ίδιο βάθος. Δηλ. στο ίδιο οριζόντιο επίπεδο. Γιαυτό και η ελεύθερη
επιφάνεια του υγρού βρίσκεται πάντα στο ίδιο οριζόντιο επίπεδο. Αυτό συμβαίνει ακόμα και όταν τα
υγρά βρίσκονται σε διαφορετικά αλλά συγκοινωνούντα δοχεία.

Γιατί οι δεξαμενές υδροδότησης των πόλεων κατασκευάζονται σε υψηλότερα σημεία ?

Με βάση την αρχή των συγκοινωνούντων δοχείων πρέπει οι δεξαμενές να κατασκευάζονται

υψηλότερα από τους ορόφους των σπιτιών διότι με την διαφορά πίεσης (υψηλότερη πίεση στην
δεξαμενή) το νερό να ωθείται προς τα σημεία χαμηλότερης πίεσης χωρίς να χρειάζεται αντλία.

Διαθέτουμε 3 όμοια ποτήρια γεμάτα με νερό αλατόνερο και οινόπνευμα . Να συγκριθούν οι πιέσεις
στο πυθμένα των δοχείων αν ξέρεις ότι οι πυκνότητες είναι ρ νερου = 1, ρ αλατόνερου =1,2 και
Ρ οινοπνεύματος = 0,9 .

Επειδή η Υδροστατική πίεση στο ίδιο βάθος και στον ίδιο τόπο είναι ανάλογη της πυκνότητας τότε θα
ισχύει για τις πιέσεις
P αλατ. > Ρ νερού > Ρ οινοπ.
 1
ΑΝΩΣΗ

Όταν προσπαθούμε να βυθίσουμε ένα σώμα μέσα σε ένα ρευστό, αισθανόμαστε μια δύναμη η οποία
αντιστέκεται στην προσπάθεια μας, π.χ όταν προσπαθούμε να βυθίσουμε μια πλαστική μπάλα στο
νερό. Η δύναμη αυτή ονομάζεται άνωση και δίνεται από τη σχέση:
A = dυγ ⋅ g ⋅ Vβυϑ
όπου Vβυθ ο όγκος του βυθισμένου σώματος. Την άνωση την οποία μετράμε σε N.

• Η άνωση είναι η συνισταμένη δύναμη όλων των δυνάμεων που δέχεται το σώμα λόγω της
υδροστατικής πίεσης.

• Η άνωση έχει κατακόρυφη διεύθυνση και φορά προς τα πάνω.

• Η άνωση είναι ανεξάρτητη από το σχήμα και το βάρος του σώματος που είναι βυθισμένο
αλλά και από το βάθος στο οποίο βρίσκεται το σώμα.

• Η άνωση εξαρτάται μονάχα από τα μεγέθη τα οποία εμφανίζονται στον μαθηματικό της τύπο
δηλαδή από την πυκνότητα του ρευστού, την επιτάχυνση της βαρύτητας και από τον
όγκο του σώματος ο οποίος είναι βυθισμένος στο ρευστό.

Τι γνωρίζετε για την αρχή του Αρχιμήδη;

Σύμφωνα με την Αρχή του Αρχιμήδη:
Σε κάθε σώμα που βυθίζεται μέσα σε ένα υγρό, ασκείται από το υγρό κατακόρυφη δύναμη προς
τα πάνω που ονομάζεται άνωση.
Το μέτρο της άνωσης ισούται με το βάρος του υγρού που εκτοπίζεται από το σώμα.

Τι είναι το φαινόμενο βάρος;

Από την προσωπική μας εμπειρία γνωρίζουμε ότι είναι πιο εύκολο να σηκώσει κανείς μια μεγάλη
πέτρα όταν αυτή είναι βυθισμένη στο νερό παρά όταν η πέτρα βρίσκεται στην ξηρά. Έτσι πολλές
φορές σχηματίζεται λανθασμένα η εντύπωση ότι το βάρος ενός σώματος ελαττώνεται όταν το
βυθίζουμε στο νερό. Μάλιστα αν κρεμάσουμε το σώμα από ένα δυναμόμετρο στον αέρα και
παρατηρήσουμε την ένδειξη του δυναμόμετρου όταν βυθίσουμε το σώμα στο νερό θα δούμε ότι η
ένδειξη ελαττώνεται. Εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι το βάρος του σώματος είναι το ίδιο είτε το
σώμα είναι στο νερό, είτε στο έδαφος, είτε στον αέρα. Αφού όμως δεν αλλάζει το βάρος γιατί
μειώνεται η ένδειξη του δυναμόμετρου όταν βυθίζουμε το σώμα στο νερό; Η απάντηση είναι εξαιτίας
της άνωσης.

Συνθήκη πλεύσης

Πότε ένα σώμα επιπλέει στο νερό και πότε βυθίζεται;

Για να επιπλέει ένα σώμα, βυθισμένο ολόκληρο ή κατά ένα μέρος σε ένα ρευστό πρέπει να ισχύει:
A =W
Από τη συνθήκη πλεύσης A = W με κάποια μαθηματική ανάλυση προκύπτει τελικά ότι όταν η
πυκνότητα του ενός σώματος είναι μικρότερη από τη πυκνότητα του ρευστού που το περιβάλλει
δηλαδή αν ισχύει
dσ ≤ dυγ
τότε το σώμα επιπλέει ενώ αν η πυκνότητα του σώματος είναι μεγαλύτερη από την πυκνότητα του
ρευστού που το περιβάλλει δηλαδή όταν ισχύει

dσ > dυγ
τότε το σώμα βυθίζεται στο υγρό.
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΙΕΣΗ

1) Το εμβαδόν του μικρού και του μεγάλου δοχείου μιας υδραυλικής αντλίας είναι Α1 =
0,1 m2 και Α 2 = 0,2 m2 αντίστοιχα. Στο μεγάλο έμβολο τοποθετούμε βαρίδιο βάρους
w = 2000 N. Τί δύναμη πρέπει να ασκήσουμε στο μικρό έμβολο ώστε να ανυψώσουμε το
σώμα;

2) Δοχείο λαδιού, που ο πυθμένας του έχει εμβαδόν 0,1m2, περιέχει λάδι πυκνότητας
900kg/m3 μέχρι ύψος 0,2m. Να βρεθούν:
α. η υδροστατική πίεση στον πυθμένα του δοχείου
β. η δύναμη που ασκεί το λάδι στον πυθμένα του δοχείου. Δίνεται g=10m/s2

3) Ένα υποβρύχιο βρίσκεται σε βάθος 10m.

α) Πόση είναι η υδροστατική πίεση σε αυτό το βάθος; (g=10 m/s2, ρ=1020 kg/m3)
β) Πόση δύναμη πρέπει να ασκήσει ένας ναύτης για να ανοίξει μία καταπακτή 0,5m επί
0,5m σε αυτό το βάθος;

4) Κρατάς μία πινέζα μεταξύ του δείκτη και του αντίχειρα σου, με δύναμη 10 Ν. Η μύτη
της πινέζας έχει διάμετρο 0,1mm ενώ η κεφαλή της έχει διάμετρο 10mm.
α) Πόση είναι η δύναμη που δέχεται ο αντίχειρα σου; Πόση είναι η δύναμη που δέχεται ο
δείκτης σου;
β) Γιατί πονάς περισσότερο στο δάκτυλο που ακουμπάει η μύτη της πινέζας;

5) Στο διπλανό σχήμα ένας δύτης βρίσκεται σε βάθος 10m.

α) Πόση είναι η πίεση στο σημείο Α;
β) Πόση είναι η υδροστατική πίεση στο σημείο B; 10m
γ) Πόση είναι η πίεση στο σημείο B;
Δίνονται g=10 m/s2, ρ=1020 kg/m3

6) α) Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η υδροστατική πίεση και ποιος είναι ο σχετικός
τύπος; (Εξηγήστε τα σύμβολα).
β) Να συγκρίνετε τις υδροστατικές πιέσεις στον πυθμένα ενός στενού σωλήνα ύψους 10
m και στον πάτο μίας λίμνης βάθους επίσης 10 m, αν γνωρίζετε ότι ο σωλήνας είναι
γεμάτος με νερό από την παραπάνω λίμνη. Αιτιολογήστε την επιλογή σας.

7) Μια κυρία με ψηλοτάκουνες γόβες ή ένας ελέφαντας νομίζετε ότι πιέζει περισσότερο
το έδαφος; Η κυρία ζυγίζει 500 Ν και το εμβαδόν της βάσης του κάθε τακουνιού της είναι
Α1=1 cm2 . O ελέφαντας ζυγίζει 100.000 Ν και τα πέλματα του έχουν συνολική
επιφάνεια Α2=1000 cm2.

8) Πισίνα σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου περιέχει νερό σε βάθος h=2m. Αν το

εμβαδό του πυθμένα της είναι Α=10m2 και η υδροστατική πίεση που ασκείται σ΄ αυτόν
είναι Pυδρ=20.000Pa,
α) να υπολογίσετε την κάθετη δύναμη που ασκεί το νερό στον πυθμένα και
β) να βρείτε την πυκνότητα του νερού της πισίνας. Δίνεται g=10m/s2.
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΑΝΩΣΗ - ΠΛΕΥΣΗ

9) α) Να διατυπώσετε την αρχή του Αρχιμήδη. Να γράψετε και τον μαθηματικό της τύπο.
β) Βυθίζουμε εξ ολοκλήρου μέσα στο νερό μια ξύλινη σφαίρα η οποία έχει πυκνότητα
ρξ= 0,7g/cm3 και μια σιδερένια σφαίρα ίδιου όγκου και πυκνότητας ρΣ = 7g/cm3. Ο
λόγος της άνωσης Αξ που δέχεται η ξύλινη σφαίρα προς την άνωση ΑΣ που δέχεται
η σιδερένια σφαίρα θα είναι ίσος με :
i) Αξ /ΑΣ = 1 ii) Αξ / ΑΣ = 10 iii) Αξ / ΑΣ = 0,1 iv) Αξ / ΑΣ = 7
Να επιλέξετε και να δικαιολογήσετε τη σωστή απάντηση.

10) Αντιστοιχίστε τους όρους που βρίσκονται στην αριστερή στήλη με τις προτάσεις που
βρίσκονται στην δεξιά:

11) Νεαρός μάζας m=40 kg επιπλέει στην επιφάνεια νερού πισίνας.

α) Πόσο είναι το μέτρο της άνωσης που ασκείται;
β) Πόσος είναι ο όγκος του σώματος του που είναι βυθισμένος στο νερό;
γ) Πόση δύναμη ασκεί ο νεαρός στο νερό;
Δίνονται ρνερού=1000 kg/m3 και g=10 m/s2

12) Ένα μεταλλικό σώμα ζυγίζει στον αέρα 2,5 Ν και όταν είναι βυθισμένο στο
οινόπνευμα εξ’ ολοκλήρου 2,1 Ν . Αν η πυκνότητα του οινοπνεύματος είναι ροιν=0,8
gr/cm3, να υπολογίσετε την πυκνότητα του σώματος.

13) Ένας ξύλινος κύβος όγκου V=800 cm3 και πυκνότητας ρ=600 kg/cm3 επιπλέει σε
νερό πυκνότητας ρνερού=1000 kg/cm3 . Πόσος είναι ο όγκος του τμήματος του κύβου που
είναι βυθισμένος στο νερό; Δίνεται g=10 m/s2.

14) Tο σύστημα ισορροπεί Το σώµα

δέχεται Άνωση
µέσα στο νερό

Η πυκνότητα του νερού είναι :

ρ=1000 Kg /m3
α) Πόση Άνωση δέχεται το κόκκινο σώµα
στο νερό ;
β) Ποιος είναι ό όγκος του σώµατος ;
γ) Ποια είναι η πυκνότητα του σώµατος;
Στο σχ (α) το δυναµόµετρο δείχνει 4Ν
και στο (β) δείχνει 3,2Ν.
 5.1 ΕΡΓΟ

Πότε μπορούμε να πούμε ότι ένα σώμα έχει ενέργεια;

Ένα σώμα έχει ενέργεια όταν μπορεί να προκαλέσει μεταβολές στον εαυτό του η στο περιβάλλον
που βρίσκεται. Η ενέργεια εμφανίζεται με διάφορες μορφές, μετατρέπεται από μια μορφή σε άλλη,
αλλά κατά τις μετατροπές της η συνολική ενέργεια διατηρείται.

Η έννοια του έργου

Με την έννοια του έργου περιγράφουμε τη μεταφορά ή τη μετατροπή της ενέργειας κατά τη δράση
μιας δύναμης.

Τι ονομάζουμε έργο δύναμης; Από ποιους παράγοντες εξαρτάται;

Γενικά, μια δύναμη που ασκείται σ' ένα σώμα μπορεί να παράγει έργο (W) πάνω σ' αυτό όταν το
σώμα μετακινείται. Στην απλούστερη περίπτωση, όπου η δύναμη είναι σταθερή και το σώμα
μετακινείται κατά τη διεύθυνσή της, το έργο ορίζεται ως το γινόμενο της δύναμης επί τη
μετατόπιση του σώματος.
Εξαρτάται από την δύναμη που εφαρμόζεται στο σώμα και την μετατόπιση του σώματος.

Ποια μαθηματική σχέση μάς δίνει το έργο W δύναμης F;

Έργο = Δύναμη x Μετατόπιση δηλαδή W=F • Δx

Μονάδα μέτρησης του έργου στο S.I.

Η μονάδα έργου ονομάζεται Joule συμβολίζεται με J και είναι
1 J=1 N • m και τα πολλαπλάσιά του, 1 kJ = 103 J και 1 MJ = 106 J.
Έργο 1 Joule παράγει δύναμη 1 Ν που ασκείται σε σώμα το οποίο μετατοπίζεται κατά 1 m, κατά
την κατεύθυνση της δύναμης.

Περιπτώσεις έργου
Το έργο μπορεί να είναι θετικό, αρνητικό ή μηδέν.
Είναι θετικό όταν η δύναμη έχει την ίδια κατεύθυνση με τη μετατόπιση του σώματος.
Είναι αρνητικό όταν η δύναμη έχει αντίθετη κατεύθυνση από τη μετατόπιση του σώματος.
Είναι μηδέν όταν η διεύθυνση της δύναμης είναι κάθετη στη διεύθυνση της μετατόπισης.

Πόσο είναι το έργο του βάρους ενός σώματος;

Για ένα σώμα που μετατοπίζεται κατακόρυφα προς τα κάτω το έργο του βάρους είναι
Ww = w • h =m•g•h
Στην περίπτωση που το σώμα μετατοπίζεται κατακόρυφα προς τα πάνω το έργο του βάρους είναι
Ww = - w • h = - m•g•h επειδή η δύναμη του βάρους είναι αντίθετη στη μετατόπιση.

Εξαρτάται το έργο του βάρους από την διαδρομή που ακολουθεί ένα σώμα;
Το έργο του βάρους δεν εξαρτάται από την διαδρομή που ακολουθεί αλλά από την διαφορά ύψους
μεταξύ αρχικής και τελικής θέσης.
Παράδειγμα Το έργο του βάρους είναι το ίδιο είτε κατεβούμε από τις σκάλες είτε κατεβούμε με
τον ανελκυστήρα.

Πρέπει να γνωρίζουμε
Το έργο του βάρους είναι διανυσματικό μέγεθος; OXI είναι μονόμετρο
Εργο παράγεται κάθε φορά που ασκείται δύναμη σε ένα σώμα; OXI μπορεί η δύναμη να είναι
κάθετη στην μετατόπιση

Να συμπληρωθούν τα κενά
Μια δύναμη που ασκείται σ' ένα σώμα μπορεί να παράγει έργο πάνω σ' αυτό όταν το
σώμα ................
Στην απλούστερη περίπτωση, όπου η δύναμη είναι σταθερή και το σώμα μετακινείται κατά
τη ............
της, το έργο ορίζεται ως το ............ της δύναμης επί τη ………. του σώματος ή
συμβολικά: ................................ Το έργο είναι ........... μέγεθος δηλαδή έχει μόνο μέτρο. Η
μονάδα του έργου στο SI σύστημα είναι το..................................... Το έργο μιας δύναμης
εκφράζει τη ............................... ενέργειας από ένα σώμα σε ένα άλλο ή τη της από μια μορφή
σε άλλη.
 5.2 ΔΥΝΑΜΙΚΗ – ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Η ενέργεια εμφανίζεται με πολλές μορφές αλλά οι δύο συνηθέστερες μορφές της ενέργειας είναι η
δυναμική και την κινητική.

Πόσα είδη δυναμικής ενέργειας γνωρίζεται;

α) Την βαρυτική δυναμική ενέργεια (υδυναμική). Η βαρυτική δυναμική ενέργεια του σώματος είναι
ίση με το έργο της δύναμης που το ανύψωσε. Δηλαδή: U=W=w • h
Η βαρυτική δυναμική ενέργεια που έχει ένα σώμα σε κάποιο ύψος είναι ανεξάρτητη από το δρόμο
που ακολούθησε για να βρεθεί σ' αυτό το ύψος.
β) Την δυναμική ενέργεια παραμόρφωσης. Ελαστική παραμόρφωση έχουμε όταν τα σώματα
επανέρχονται στην αρχική τους κατάσταση όταν πάψει να ασκείται η δύναμη που τα
παραμόρφωσε.Κάθε σώμα που έχει υποστεί ελαστική παραμόρφωση, έχει δυναμική ενέργεια, που
εξαρτάται από το μέγεθος της παραμόρφωσής του. Η δυναμική ενέργεια σε αυτήν την περίπτωση
ισούται με το έργο της δύναμης που τους ασκήθηκε για να τα παραμορφώσει.

Από τι εξαρτάται η δυναμική ενέργεια;

Aν σ' ένα σώμα ασκείται δύναμη, το σώμα έχει δυναμική ενέργεια που εξαρτάται από το μέγεθος
της δύναμης, τη θέση ή την κατάσταση (παραμόρφωση) του σώματος και δεν εξαρτάται από τη
διαδρομή (τροχιά) που ακολούθησε το σώμα για να φθάσει σε αυτή τη θέση ή την κατάσταση.

Κινητική ενέργεια. Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η κινητική ενέργεια;

Κάθε σώμα το οποίο κινείται έχει μια μορφή ενέργειας η οποία ονομάζεται κινητική ενέργεια.
Η κινητική ενέργεια εξαρτάται από τη μάζα και την ταχύτητα του κινούμενου σώματος.
1
Η κινητική ενέργεια που αποκτά το σώμα είναι: Ek = m • u2 όπου m η μάζα του σώματος και
2
υ η ταχύτητά του. Μονάδα κινητικής ενέργειας, όπως και κάθε μορφής ενέργειας, είναι το joule.

Αν σε ένα σώμα ασκήσουμε δύναμη F που το μετατοπίζει κατά Δx, πόση είναι η κινητική
ενέργεια που απέκτησε το σώμα στο τέλος της συγκεκριμένης μετατόπισης;

Στην περίπτωση αυτή το έργο της δύναμης W θα ισούται με την κινητική ενέργεια που απέκτησε
το σώμα στο τέλος της μετατόπισης.

Συμπλήρωση κενών
Ένα σώμα που έχει .................... w και βρίσκεται σε ..................... h από κάποιο οριζόντιο
επίπεδο έχει ................................... ενέργεια. Η βαρυτική δυναμική ενέργεια αναφέρεται
σε ...................................από την οποία μετράμε το ........................... και στην οποία
θεωρούμε ότι έχει την τιμή ....................... Η βαρυτική δυναμική ενέργεια που έχει ένα σώμα σε
κάποιο ύψος είναι .......................... από το δρόμο που ακολούθησε για να βρεθεί σ' αυτό το
ύψος.
Κάθε σώμα που έχει υποστεί ελαστική παραμόρφωση, έχει ............................... ενέργεια, η
οποία ισούται με το ....................... της δύναμης που του ασκήθηκε για να το παραμορφώσει και
.................................. από τον τρόπο που παραμορφώθηκε.

Στις προτάσεις που ακολουθούν να κυκλώσεις το γράμμα που αντιστοιχεί στην ορθή
απάντηση.
Ένας πύραυλος που κινείται με ορισμένη ταχύτητα στο διάστημα, ενεργοποιεί τις μηχανές του και
διπλασιάζει την ταχύτητά του, ενώ ταυτόχρονα αποβάλλει την άδεια δεξαμενή καυσίμων
μειώνοντας τη μάζα του στη μισή. Η κινητική του ενέργεια: (α) δε μεταβάλλεται, (β)
οκταπλασιάζεται, (γ) τετραπλασιάζεται, (δ) διπλασιάζεται, (ε) τίποτε από τα παραπάνω.
Ένα βέλος εκτοξεύεται από το έδαφος με τη βοήθεια ενός τόξου και αφού ανέβει μέχρι ένα
ορισμένο ύψος, στη συνέχεια προσπίπτει ξανά στο έδαφος. Η διαδικασία από τη στιγμή που το
βέλος αρχίζει να κινείται με τη βοήθεια του τόξου μπορεί να περιγραφεί με την ακόλουθη σειρά
ενεργειακών μετασχηματισμών: (α) κινητική ενέργεια-βαρυτική δυναμική ενέργεια-έργο, (β) έργο-
κινητική ενέργεια-ελαστική δυναμική ενέργεια-κινητική ενέργεια, γ) ελαστική δυναμική ενέργεια-
βαρυτική δυναμική ενέργεια-κινητική ενέργεια, ε) τίποτε από τα παραπάνω.
 5.3 Η ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ

Τι ονομάζουμε μηχανική ενέργεια ενός σώματος ή ενός συστήματος;

Το άθροισμα της δυναμικής (U) και της κινητικής ενέργειας (K) ενός σώματος ή συστήματος κάθε
χρονική στιγμή ονομάζεται μηχανική ενέργεια του σώματος ή του συστήματος (Εμηχανική):
Εμηχανική= U + Eκ

Διατήρηση της μηχανικής ενέργειας - θεώρημα διατήρησης της μηχανικής ενέργειας

Όταν σ' ένα σώμα ή σύστημα επιδρούν μόνο βαρυτικές, ηλεκτρικές ή δυνάμεις ελαστικής
παραμόρφωσης, η μηχανική του ενέργεια διατηρείται σταθερή.

Συμπλήρωσε τις λέξεις που λείπουν από το παρακάτω κείμενο έτσι ώστε οι προτάσεις
που προκύπτουν να είναι επιστημονικά ορθές:

Το άθροισμα της ............................. (U) και της ........................ ενέργειας (K)

ενός ............................... ή ...................... κάθε χρονική στιγμή
ονομάζεται .............................. ενέργεια του ............................. ή
του ................................. Ένα σώμα αποκτά κινητική και δυναμική ενέργεια μέσω
του ............................... των δυνάμεων που ενεργούν σ' αυτό.
Όταν σ' ένα σώμα ή σύστημα σωμάτων επιδρούν μόνο ............................... , ..........................
ή δυνάμεις ................... παραμόρφωσης, η μηχανική του ενέργεια διατηρείται σταθερή.

Στις προτάσεις που ακολουθούν να κυκλώσεις το γράμμα που αντιστοιχεί στην ορθή
απάντηση.

Μια σφαίρα κινείται κατά μήκος μιας σχεδόν κυκλικής κατακόρυφης σιδηροτροχιάς χωρίς τριβές
εκκινώντας από το ανώτερο σημείο της τροχιάς. Η κινητική της ενέργεια, η δυναμική της ενέργεια
σε σχέση με το έδαφος και η μηχανική της ενέργεια: (α) αυξάνεται, αυξάνεται, αυξάνεται, (β)
μειώνεται, μειώνεται, μειώνεται, (γ) αυξάνεται, μειώνεται, μειώνεται, (δ) αυξάνεται, μειώνεται,
παραμένει η ίδια, (ε) τίποτε από τα παραπάνω.

5.4 ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Χημική ενέργεια

Η ενέργεια αυτή που οφείλεται στις δυνάμεις που ασκούνται μεταξύ των ατόμων που σχηματίζουν
τα μόρια των χημικών ενώσεων είναι δηλαδή δυναμική ενέργεια, η οποία ονομάζεται χημική
ενέργεια
Στα καύσιμα όπως το πετρέλαιο, τη βενζίνη, το φυσικό αέριο κ.ά. υπάρχει αποθηκευμένη χημική
ενέργεια. Στα αυτοκίνητα η χημική ενέργεια των καυσίμων μετατρέπεται αρχικά σε θερμική των
καυσαερίων και στη συνέχεια σε κινητική ενέργεια του οχήματος.
Στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια η χημική ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στο καύσιμο υλικό
(άνθρακα, πετρέλαιο ή φυσικό αέριο) μετατρέπεται σε θερμική και τελικά σε ηλεκτρική. Η
μετατροπή αυτή πραγματοποιείται με καύση των χημικών ενώσεων. Στα τρόλεϊ όμως και στα
ηλεκτρικά τρένα η ηλεκτρική ενέργεια μετατρέπεται σε κινητική των οχημάτων.

5.5 ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Πώς διατυπώνεται η Αρχή Διατήρησης της Ενέργειας;

Η ενέργεια ποτέ δεν παράγεται από το μηδέν και ποτέ δεν εξαφανίζεται. Μπορεί να μετατρέπεται
από τη μια μορφή στην άλλη, ή να μεταφέρεται από ένα σώμα σε άλλο.
 5.8 ΙΣΧΥΣ

Τι ονομάζουμε ισχύ; Ποια είναι η μονάδα μέτρησής της;

Το φυσικό μέγεθος που συνδέει το παραγόμενο έργο ή την ποσότητα της παραγόμενης ενέργειας
με τον αντίστοιχο χρόνο ονομάζεται ισχύς. Η ισχύς είναι ένα μέγεθος που δείχνει πόσο γρήγορα
παράγεται κάποιο έργο ή μετασχηματίζεται κάποια μορφή ενέργειας και ορίζεται ως το πηλίκο του
έργου (W) που παράγεται ή της ενέργειας (E) που μετασχηματίζεται δια του αντίστοιχου χρονικού
διαστήματος.

Μονάδα ισχύος είναι το Watt .

1 joule
1W=
1 sec

Μια μηχανή έχει ισχύ 1W, όταν παράγει έργο 1 J σε χρόνο 1 s.

1 kW=1000 W=103 W και 1 MW= 1.000.000 W=106 W

Ειδικά για τις μηχανές των αυτοκινήτων έχει διατηρηθεί ως μονάδα ισχύος ο ίππος (1 HP) που
είναι ίσος με 3/4 kW, οπότε μια μηχανή 134 ίππων έχει ισχύ 100 kW .
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΡΓΟ – ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΙΣΧΥ

1) Αφήνουμε ένα σώμα μάζας m = 2kg να πέσει από ύψος h =10m από το έδαφος. Η
αντίσταση του αέρα θεωρείται αμελητέα και η επιτάχυνση της βαρύτητας g = 10m / s2 .
α) Να σχεδιάσετε και να υπολογίσετε τις δυνάμεις που ασκούνται στο σώμα κατά την
πτώση του.
β) Πόσο είναι το έργο του βάρους από τη θέση όπου αφήσαμε το σώμα μέχρι αυτό να
φτάσει στο έδαφος;
γ) Πόση βαρυτική δυναμική ενέργεια έχει το σώμα σε ύψος h=10m ως προς το έδαφος;

2) Ένα όχημα μάζας m=500kg κινείται με ταχύτητα u1 = 72 km / h. Ο οδηγός του πατάει

το γκάζι και η ταχύτητα του οχήματος γίνεται u2 =108 km / h. Να βρείτε την αρχική και
την τελική κινητική ενέργεια του οχήματος. Πόσο αυξήθηκε η κινητική ενέργεια του
οχήματος κατά την επιταχυνόμενη κίνησή του;

3) Κιβώτιο μεταφέρεται πάνω σε οριζόντιο επίπεδο κατά 5m, με την επίδραση οριζόντιας
δύναμης 20Ν και τριβής 10Ν.
Να βρεθεί το έργο:
α. της οριζόντιας δύναμης,
β. της τριβής,
γ. του βάρους του κιβωτίου και
δ. της κάθετης αντίδρασης του επιπέδου

4) α) Διατυπώστε το θεώρημα διατήρησης της μηχανικής ενέργειας.

β )Αν γνωρίζετε ότι η τεντωμένη χορδή ενός τόξου έχει δυναμική ενέργεια 50J, πόση
θα είναι η κινητική ενέργεια του βέλους όταν εκτοξεύεται από το τόξο.
Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

5) Από ύψος 3,6m αφήνουμε να πέσει ελεύθερα μια πέτρα που έχει μάζα 1Kg. Πόσο
είναι το μέτρο της ταχύτητας με την οποία η πέτρα φτάνει στο έδαφος; Δίνεται
g=10m/s2.

6) Μία μπάλα που έχει μάζα m = 1 kgr κινείται με ταχύτητα v = 8 m/sec σε ύψος
h = 7 m από το έδαφος. Να υπολογίσετε τη δυναμική, κινητική και μηχανική της ενέργεια
ως προς το έδαφος.

7) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σ ή Λ. Όποιες είναι λάθος να

αιτιολογηθούν.
α) Οι βαρυτικές δυνάμεις είναι άλλοτε ελκτικές και άλλοτε απωστικές.
β) Κατά την κάθοδο ενός σώματος το έργο του βάρους είναι αρνητικό.
γ) Η συνισταμένη δύο αντίθετων δυνάμεων ισούται με το μηδέν.
δ) Η μάζα ενός σώματος είναι η ίδια και στη Γη και στη Σελήνη.
ε) Η δυναμική ενέργεια μίας τεντωμένης χορδής ισούται με το έργο της
δύναμης που την τέντωσε.
στ) Η ισχύς εκφράζει πόσο γρήγορα παράγεται ένα έργο και ισχύει P = W ∙ t.

8) Πόση είναι η ισχύς μηχανής που σε t= 2 min παράγει έργο 2400 joule ? Εάν η μηχανή
αυτή λειτουργεί για t= 5 min πόσο έργο θα παράγει?
9) Να γράψετε στο φύλλο απαντήσεων τον αριθμό της πρότασης και δίπλα το γράμμα Σ
αν πιστεύετε ότι είναι σωστή ή το γράμμα Λ αν είναι λάθος.
1. Ένα αερόστατο ανεβαίνει με σταθερή ταχύτητα. Καθώς ανέρχεται η κινητική του
ενέργεια ελαττώνεται.
2. Όλες οι δυνάμεις παράγουν έργο.
3. Δεν μπορεί το έργο μιας δύναμης να είναι αρνητικό
4. Το έργο μιας δύναμης δίνεται από τον τύπο W=F.Δx μόνο αν η δύναμη έχει την ίδια
κατεύθυνση με τη μετατόπιση.
5. Μια μπάλα πέφτει από κάποιο ύψος με την επίδραση μόνο του βάρους της, το οποίο
και παράγει έργο. Τότε η μηχανική της ενέργειά διατηρείται σταθερή.
6. Μια μηχανή Α έχει μεγαλύτερη ισχύ από μια άλλη μηχανή Β. Τότε η μηχανή Β παράγει
γρηγορότερα κάποιο έργο απ’ ότι η Α.

10) Ένα πουλί μάζας m = 200 g πετά σε ύψος h = 50 m οριζόντια ως προς το έδαφος
με ταχύτητα μέτρου υ = 20 m/s. Να βρείτε την μηχανική του ενέργεια. Δίνεται: g=10
m/s2

11) α. Τι λέει η αρχή διατήρησης της μηχανικής ενέργειας;

β. Ένα σώμα στη θέση Α έχει Uδυν= 4J και Εκιν= 6J.
Στη θέση Β τι είδους ενέργεια θα έχει το σώμα και πόση;

12) α. Τι είναι η ισχύς; (κανόνας, τύπος)

β. Τι εννοούμε όταν λέμε ότι μία μηχανή έχει ισχύς 1W;

13) α) Από τι εξαρτάται η δυναμική ενέργεια ;

β) Ένα σώμα έχει κινητική ενέργεια ΕΚ1= 400 J. Ένα άλλο σώμα που έχει την ίδια μάζα
με το πρώτο αλλά διπλάσια ταχύτητα θα έχει κινητική ενέργεια :
i) EK2= 100 J, ii) EK2= 400 J, iii) EK2= 800 J, iv) EK2= 1600 J.
Να επιλέξετε και να δικαιολογήσετε τη σωστή απάντηση.

14) Σε ένα σώμα που μετατοπίζεται ευθύγραμμα κατά Δx ενεργεί μια σταθερή δύναμη F
ίδιας κατεύθυνσης με τη μετατόπιση και παράγει έργο W.
Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας.

15) Ένα σώμα αφήνεται ελεύθερο από ύψος h από το έδαφος, όπου εκεί έχει δυναμική
ενέργεια 100j. (Η αντίσταση του αέρα είναι αμελητέα). Ποια από τις παρακάτω προτάσεις
είναι σωστή και ποια λανθασμένη;
α) Η δυναμική ενέργεια του σώματος, όταν φτάνει στο έδαφος είναι ίση με 100j.
β) Η κινητική ενέργεια του σώματος, στο μέσο της διαδρομής είναι ίση με 100j.
γ) Η μηχανική ενέργεια του σώματος, λίγο πριν φτάσει στο έδαφος είναι ίση με 100j.
δ) Η δυναμική ενέργεια του σώματος, στο μέσο της διαδρομής είναι ίση με 100j.
ε) Η κινητική ενέργεια του σώματος, όταν φτάνει στο έδαφος είναι ίση με 100j .
 ΦΥΣΙΚΗ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Άσκηση 1

Ένα αυτοκίνητο κινείται στην εθνική οδό Αθήνας-Θεσσαλονίκης και διανύει ένα
ευθύγραμμο τμήμα 75Km σε 1 ώρα.
α. Να υπολογίσετε τη μέση ταχύτητά του σε m/s και Km/h.
β. Αν κατόρθωνε να διατηρήσει σταθερή την παραπάνω ταχύτητα, σε πόσο χρόνο θα
διένυε 150Km;

Λύση:

Δεδομένα - Ζητούμενα:

t  1h
s  75km
α. u ;
β. t =; για Δx = 150km

s
α. Η μέση ταχύτητα δίνεται από τη σχέση u   . Αντικαθιστούμε τα δεδομένα και
t
75m
έχουμε u    75km / h . Για να υπολογίσουμε την ταχύτητα σε m/s πρέπει να
1h
μετατρέψουμε τα 75km σε m ως εξής : s  75km  75  1000m  75.000m
και την 1h σε s ως εξής: t  1h  1  3.600s  3.600s και έπειτα κάνουμε
s 75.000m
αντικατάσταση στον τύπο u   ή u   20,83m / s ή u   20,83m / s .
t 3.600s

β. Αν το αυτοκίνητο διατηρήσει σταθερή την ταχύτητα του, τότε θα κάνει

x
ευθύγραμμη ομαλή κίνηση και η ταχύτητα του δίνεται από τον τύπο: u  ή
t
x 150km
t  ή t   2h ή t  2h
u 75km / h
Επομένως, το αυτοκίνητο με ταχύτητα 75Km/h θα διένυε απόσταση 150km σε 2h.
Άσκηση 2

Ένα αυτοκίνητο κινείται σε ένα αυτοκινητόδρομο με σταθερή ταχύτητα 72km/h. Να

υπολογίσετε πόση απόσταση θα διανύσει σε 5s; Θεωρήστε ότι ο αυτοκινητόδρομος
είναι μια ευθεία.
Λύση:

Δεδομένα - Ζητούμενα:

υ = 72km/h
t = 5s
x=;
Αρχικά παρατηρούμε ότι οι μονάδες μέτρησης του χρόνου είναι διαφορετικές
1000m
επομένως u  72   20m / s
3600s
Το αυτοκίνητο κάνει ευθύγραμμη ομαλή κίνηση και ισχύει:
x
u ή x  u  Δt ή x  20m/s  5s  100m ή x  100m
t
Επομένως το αυτοκίνητο που κινείται με ταχύτητα 72km/h θα διανύσει 100m σε
χρόνο 5s.

Άσκηση 3
Να υπολογίσετε τη συνισταμένη δύο δυνάμεων F1= 6N και F2 = 8N αν σχηματίζουν
γωνία: α) 0ο β) 180ο και γ) 90ο.

Λύση:

α) Οι δύο δυνάμεις έχουν την ίδια διεύθυνση και φορά, οπότε για να βρούμε το μέτρο
της συνισταμένης θα τις προσθέσουμε:

F  F1  F2  6 N  8 N  14 N ή F  14 

Η δύναμη είναι διανυσματικό μέγεθος. Γι’ αυτό κάθε φορά πρέπει να προσδιορίζουμε
τη διεύθυνση και τη φορά απεικονίζοντας τις δυνάμεις σε ένα σχήμα.
 F1 F2

FΟΛ

β) Οι δυνάμεις έχουν ίδια διεύθυνση αλλά αντίθετη φορά, οπότε για να βρούμε το
μέτρο της συνισταμένης θα αφαιρέσουμε την μικρότερη από τη μεγαλύτερη και η
δύναμη θα έχει φορά ίδια με τη φορά της μεγαλύτερης.

F  F2  F1  8N  6 N  2 N ή F  2 N

F2 F1

FΟΛ

γ) Όταν οι δυνάμεις είναι κάθετες με τη μέθοδο του παραλληλογράμμου σχεδιάζουμε

τη συνισταμένη δύναμη F. Και για να βρούμε το μέτρο της συνισταμένης
χρησιμοποιούμε το πυθαγόρειο θεώρημα

2
F  F12  F22 ή

F  F12  F22 ή

F  (6 N) 2  (8 N) 2  36 N 2  64 N 2  100 N 2  10 N
 F1 Fολ

φ
F2

Για να βρούμε την κατεύθυνση της συνισταμένης δύναμης Fολ, υπολογίζουμε την
έ _ ά F F
εφαπτομένη της γωνίας φ ως εξής:    1 ή   1
ί _ ά F2 F2

Άσκηση 4

Πέντε παιδιά δένουν με σχοινί έναν αβαρή κρίκο και αρχίζουν να τον τραβούν. Τα
τρία παιδία ασκούν δυνάμεις F1 = 56N, F2 = 44N και F3= 40N προς την ίδια
κατεύθυνση ενώ τα άλλα δυο ασκούν δυνάμεις F4 = 60N και F5 προς την αντίθετη
κατεύθυνση. Να υπολογίσετε την F5 αν ο κρίκος παραμένει ακίνητος;

Λύση:

Δεδομένα - Ζητούμενα

F1 = 56N
F2 = 44N
F3= 40N
F4 = 60N
Ο κρίκος ισορροπεί
F5=;

F5 F4 F3 F1
F2

Ο κρίκος παραμένει ακίνητος, δηλαδή ισορροπεί. Έτσι, η συνισταμένη των δυνάμεων

που ασκούνται στον κρίκο πρέπει να είναι μηδέν.
Εδώ οι δυνάμεις έχουν ίδια διεύθυνση, οπότε για να είναι η συνισταμένη τους μηδέν,
πρέπει η συνισταμένη των F1, F2 και F3 να έχει το ίδιο μέτρο με τη συνισταμένη των
F4και F5. Έτσι,
F1, 2,3  F4,5 ή

F1  F2  F3  F4  F5 ή

F5  F1  F2  F3  F4 ή

F5  56 N  44 N  40 N  60 N ή

F5  80 N

Άσκηση 5

Ένας κολυμβητής επιπλέει στην επιφάνεια της πισίνας που προπονείται. Ο

κολυμβητής δέχεται άνωση από το νερό ίση με 800Ν.
α. Να υπολογίσετε τη μάζα του;
β. Πόσος είναι ο όγκος του μέρους του σώματος του που είναι βυθισμένο στο νερό;
γ. Πόση δύναμη ασκεί ο κολυμβητής στο νερό;
Δίνονται η πυκνότητα του νερού ρν = 1000kg/m3 και g= 10m/s2
Λύση

Δεδομένα - Ζητούμενα

Α=800Ν
g= 10m/s2
ρν=1000kg/m3
α. m=;
β. Vβ=;
γ. F=;

α. Στον κολυμβητή ασκούνται το βάρος του w  m  g και η άνωση Α. Ο κολυμβητής

επιπλέει, οπότε στον κατακόρυφο άξονα ισορροπεί, οπότε

w 800 N
A  w  mg ή m    80kg
g m
10 2
s
β. Η άνωση που δέχεται ο κολυμβητής είναι A     g  V και από εδώ

υπολογίζουμε τον όγκο του βυθισμένου σώματος

A 800 N
V    0.08m 3
  g kg m
1000 3  10 2
m s

γ. Η άνωση είναι η δύναμη που ασκεί το νερό στον κολυμβητή. Σύμφωνα με τον
τρίτο νόμο του Νεύτωνα και ο κολυμβητής θα ασκεί δύναμη ίδιου μέτρου και
αντίθετης κατεύθυνσης στο νερό. Δηλαδή : F = A = 800N.