• •

No. 4 - APRIL 1932

Lidmaatschap van de Hnlpvereeniging „Het Penningske" minstens 1 cent per week
(Vermindering bij Getallen).

HET PENNINGSKE.
Maandblaadje, uitgaande van de samenwerkende Zendings-Vereenigingen

Halmahera, van Ternate af gezien.

Met den motor op reis.
Het volgend stukje werd ons gezonden
door Mevrouw Hot uit Boeli, Halmahera.
Onze lezers zullen er ongetwijfeld gaarne
kennis van nemen.
„Ik ga U vertellen over een klein reisje,
dat we gemaakt hebben, een van drie dagen.
We hebben het begin December onder­
nomen. Maar voor het zoover is, moet er
nog heel wat gebeuren. Want de toebe­
reidselen blijven dezelfde of het voor een
groote of kleine reis geldt. Er zijn onder­
weg geen hotels, waar je kunt gaan eten
of nachtverblijf zoeken. Dus je moet zor­
gen, dat je van alles bij je hebt. Zal ik maar
eens opnoemen, wat we zoo al meenemen?
Vooreerst dan om voor het nachtverblijf te
zorgen: twee veldbedden, matrasjes (eigen­
gemaakte), lakens, kussens en klamboes
tegen de muskieten. En vervolgens voor
den inwendigen mensch: levensmiddelen,
verschillende busjes, rijst, koffie-extract,
thee, blikjes-melk, zout, boter enz. En dan
nog een snelkoker of petroleumstel, een
ketel om water te koken, (omdat we hier
O •
nooit ongekookt water kunnen drinken),
pannen, lepels, vorken, kopjes, theepot. U
merkt wel een huishouding in het klein.
De Djoeroe-moedi, oftewel stuurman zegt
altijd, dat hij aan de mee te nemen barang
kan zien of de Njonja meegaat, want dan
is er veel meer rommel! (Dat zegt hij
wel niet, maar ik ben zeker, dat hij het
denkt). Ik voor mij vind, dat we ons toch
al zoo moeten behelpen! We bezuinigen zoo­
veel mogelijk, wat niet beslist noodzakelijk
is, wordt geweerd, maar ja, een lamp behoort
er ook nog bij, hier waar het pl.min. zes
uur donker is. We hebben een paar kastjes
in de prauw, zoodat we daar alles kunnen
bergen. Ziezoo, de prauw is ingericht ten
minste, wat mijn aandeel betreft. De Toean
komt er nog bij met den motor en de blik­
ken benzine en wat er allemaal verder bij
behoort. Nu moeten we eerst nog zorgen
dat ons huis in orde is, vóór we weggaan.
Aan de huisjongens moet eten gegeven wor­
den voor den tijd, dat we weg zijn even­
eens voor den hond en de poes. Eén jongen
gaat met ons mee, die moet ook weer eten
apart hebben. Mijn man heeft nog verschil­
lende zaken met de goeroe's te regelen, maar
ten slotte komt alles in orde.
Dinsdagmorgen vroeg zouden we ver­
trekken. Nog vóór de zon op was, waren
we in de weer. De menschen, die mee gin­
gen: de djoeroe-moedi en twee roeiers wa­
ren er ook al. Al onze bagage wordt in de
prauw gebracht, die den vorigen dag reeds
te water is gelaten. Dit is altijd een heele
gebeurtenis voor de Boeliers, daar onze
prauw groot is, komen er heel wat menschen
aan te pas. Met veel gelach, geroep en ge­
gil, waarbij ze eigenlijk weinig kracht zet­
ten, komt de prauw eindelijk in haar ele­
ment. Met het op 't droge zetten, is het
altijd nog een beetje meer herrie, want dat
is zwaarder werk. Toch doen allen graag
mee, heel broederlijk staan Christenen, Hei­
denen en Slammen naast elkaar te trekken
en allerlei gekke geluiden uit te stooten. Na
afloop krijgt ieder een paar cigaretten en ze
zijn allemaal tevreden. Over het algemeen
zijn de Boeliers zoo hulpvaardig niet, maar
dit schijnt toch een bijzondere attractie te
wezen.
Maar, o ja, we zouden op reis gaan. Het
huis wordt goed gesloten, we nemen af­
scheid van de jongens, drukken hen op het
hart goed voor de kippen en het erf te zor­
gen en dan word ik door mijn man in de
prauw gedragen. Een paar Boeliers kijken
O
rustig toe, maar veel aandacht wordt er niet
aan geschonken aan het vertrek van den
zendeling. Ook bij het thuiskomen is dit
zoo. De eerste keeren deed ons dit wel
koud en onhartelijk aan, maar nu zijn wij
er aan gewoon en verwachten niet beter. Ik
geloof wel, dat de menschen het prettig
vinden, als we gezond en wel terugkomen,
maar t o o n e n doen ze het niet.
Nu komt de spanning van het motoraan-
zetten, een motor heeft soms gekke kuren.
Doet hij het op het land goed, dan weigert
hij weieens aan de prauw, en dan hebben
de menschen groote pret. Ditmaal echter
geen kans daarvoor! Even aanzetten en de
motor deed het!
Ons doel voor dien morgen was Maba,
daar hier evenals in de twee volgende kam­
pongs slechts Mohammedanen wonen, heeft
de zending hier alleen scholen. De goeroe
doet dan voornamelijk dienst als onder­
wijzer en het hangt veel van den man en
zijn ijver af, of de evangelisatie flink ter
hand genomen wordt. We waren in een uur
te Maba; de goeroe had motorgeronk ver­
nomen, dus stond hij met zijn vrouw aan
het strand gereed om ons te ontvangen. Ze
vonden het prettig, dat ik er ook bij was,
en ik vond het aangenaam deze kampongs
eens te bezoeken. Eerst even met de njora
en goeroe gepraat en toen naar school. Het
is wel een heel verschil met de Holland-
sche, maar daar kan ik nu niet op in gaan.
De kinderen vonden het wel gewichtig, dat
de Njonja ook naar school kwam en deden
hun uiterste best. Vooral met de kleintjes
was het leuk. Na afloop gaf ik ze allen een
paar ijsbonbons. U hadt die bruine oogjes
eens moeten zien glanzen. Ook de groote
jongens namen ze met graagte aan.
Het was half één geworden. De school­
tijden zijn hier anders dan in Holland: van
half acht tot tien uur voor de kleintjes,
daarna heeft de goeroe een half uur pauze
en om half elf komen de grooten tot half
een. 's Middags is er geen school. Nadat de
kinderen ons netjes gegroet hadden, gin­
gen we met den goeroe naar huis. De njora
had een glas lekkere limonade gemaakt van
versche citroenen, jammer dat 't water zoo
naar rook smaakte, maar we waren zeer
dorstig, zoodat het ons niet erg deerde.
Trouwens aan dat rookwater moet men wel
wennen, men krijgt het bij alle njoras, hoe
netjes ze ook zijn, omdat ze het water al­
tijd op een open vuur koken. Mijn man
moest nog wat schoolzaken met den goeroe
—
O D
behandelen en ik praatte met de njora, een
vriendelijk menscli. Ze vertelde me van
haar drie meisjes, die telkens om een hoek
kwamen gluren. Na een uurtje gingen we
naar de prauw 0111 dien middag onze tweede
kampong te bereiken: Gotawani. Goeroe,
njora en kinderen brachten ons naar het
strand, nog wat wuiven, terwijl we met een
klein prauwtje naar onze prauw gebracht
werden. De motor liep prachtig, ik zat rus­
tig te lezen in het huisje. Mijn man zit al­
tijd bij den motor, dien kan hij niet aan de
menschen overlaten. In dat opzicht is de
motor voor hem geen verbetering, hij is nu
altijd in de weer, terwijl hij zich vroeger
rustig kon laten roeien. Toch heeft hij het
er graag voor over.
Even vóór Gotawasi weigerde de motor,
nu moesten we zien binnen te komen, dat is
lang zoo gemakkelijk nog niet. Voor deze
kampong liggen veel riffen, men moet goed
den weg weten om daar precies tusschen
door te varen. Onze twee roeiers probeer­
den de prauw binnen te brengen, doch het
lukte niet erg. 't Leek mijn man beter hulp
te roepen, hij beschikt over een aardig
stemgeluid, binnen korten tijd kwam de
goeroe in een klein prauwtje om den Toean
te begroeten. Hij ging gauw terug en keer­
de weer met eenige flinke gespierde man­
nen, en nu ging het in een flink tempo de
haven binnen. De golven tilden de prauw
hoog op en als de roeiers niet oppasten gin­
gen we met een vaart achteruit. De menschen
zetten door en zoo was eindelijk de gevaar­
lijke zone gepasseerd. Het touw werd uit­
gegooid, door de schooljeugd gepakt en zoo
werden wij Gotawasi binnengesleept. De
goeroe had verteld, dat ik er bij was, en
daar de menschen hier nog niet zoo verwend
zijn als in Boeli, waar ze het niets bijzon­
ders vinden een blanke vrouw te ontmoeten,
stonden ze hier vol spanning te kijken, hoe
de Njonja er wel uit zou zien. We legden
aan bij het posthuis, dat voor Regeerings-
ambtenaren gebouwd is maar daar wij ook
gebruik van mogen maken. In allerijl werd het
aangeveegd en zoo hielden wij onze blijde
incomste te Gotawasi, voorafgegaan en ge­
volgd door vele bewoners, meest vrouwen.
Daar de Indische huizen nogal open zijn,
konden ze goed waarnemen, wat die vreem­
delingen al zoo bij zich hadden. Wij maak­
ten ondertusschen onze veldbedden in orde
en ik ging voor het eten zorgen. Dat het
schoonmaken heel vluchtig was gegaan, was
duidelijk, overal hingen de spinnewebben en
lag het vuil langs den kant. Graag zou je
zelf even aan den gang gaan om dit schoon
te maken, maar dat gaat nu eenmaal niet.
We waren blij, dat we iets eten konden en
voelden ons daarna weer opgefrischt en uit­
gerust. Toen kwam de njora ons met haar
man begroeten. Ze zijn hier pas, sedert en­
kele maanden getrouwd en de njora ziet er
zoo jong uit, haast nog een kind. Ze is heel
verlegen, geeft alleen antwoord, als ik wat
vraag, zegt verder geen woord.
Zoo langzamerhand was het donker ge­
worden, we hadden de lamp aangestoken,
onze stoelen in de voorgalerij gezet, hoor­
den telkens geschuifel, en toen op eens za­
gen we schoolkinderen en ook wel groote­
ren neergehurkt voor het posthuis. De jon­
gens hadden hun fluiten meegebracht en
nauwelijks hadden we het gevraagd, of daar
klonk een aardig wijsje, en zoo volgde 't
een na 't ander. Ze vonden het wat leuk,
0111 voor Toean en Njonja te spelen. Graag
hadden we met de menschen gepraat, hun
iets van het Evangelie verteld. Maar alleen
de schoolkindereu verstaan Maleisch, de
ouderen slechts de landstaal en die spre­
ken wij, jammer genoeg, niet.
Den volgenden morgen stond school­
inspectie te Bitjoli op het programma. We
hadden gehoord, dat er een weg was, en
ook dat een Chinees een fiets had, die hij
wilde leenen. Dat was dus een prachtige
oplossing, mijn man stapte 's morgens kwart
voor zeven op een fiets, die wel erg ram­
melde, doch overigens goed te berijden
was. Het was jammer, dat ik nu niet mee-
kon, dus bleef ik rustig in het posthuis. Ik
had lectuur genoeg bij me, het was een
mooie dag, wel warm, maar in huis heerlijk
koel. Vanaf de voorgalerij kon ik de mooie,
blauwe zee zien met de witte schuimkop­
pen van de branding, die een donderend ge­
raas maakt. Ik had al enkele malen uitge­
keken naar de njora, want ik had eigenlijk
medelijden met haar, ze was nog zoo jong
en kinderlijk, en evenals haar man een
landskind. De meeste goeroes en njoras zijn
Ambonneezen, en deze zien gewoonlijk op
hun collega's van het land wat neer. De
njora van Bitjoli is een flinke Ambonnee-
sche vrouw, die deze jonge njora een prul
vindt, omdat ze niet goed kan koken, enz.
Daarom probeerde ik met haar te praten
over verschillende dingen, maar ze bleet
stil en schuw. Hoewel ze, toen we vertrok­
ken, vriendelijker was dan bij onze komst.
• n
En later, met Nieuwjaar in Boeli, scheen
ze ons geheel te vertrouwen.
Even i uur kwam mijn man terug, een
frisch bad en een glas limonade brachten
hem weer bij. Dien middag toen het minder
warm was, zijn wij de kampong ingegaan.
De mannen groetten ons allemaal, de mees­
te vrouwen lachten verlegen, als ik ze ech­
ter groette, gaven ze wel antwoord. Op de
wandeling ontdekten we twee Christen-Am-
bonneezen, die een klein winkeltje hielden.
We hebben gepraat, wat kleinigheden ge­
kocht en hoorden dat ze 's Zondags samen
met den goeroe en njora godsdienstoefe-
ninrg houden. Het werk voor de goeroe's en
hunne vrouwen is wel heel moeilijk in deze
kampongs, daar ze heelemaal alleen staan
tegen een geheel anders gezinde bevolking.
Ze hebben nooit het voorrecht hun eigen
gemeente te kunnen voorgaan, al is die nog
zoo klein. Wel vertellen de goeroe's op
school de Bijbelsche geschiedenis, dat we­
ten de ouders en over het algemeen vinden
ze het goed. Deze voorgangers hebben wel
in bizondere mate ons aller gebed van
noode, opdat ze met geestdrift en blijmoe­
digheid hun moeilijke taak mogen voortzet­
ten.
's Middags kwam de goeroe van Bitjoli
aanwandelen met eenige schoolkinderen,
omdat ik levensmiddelen voor hen had. In
deze kleine plaatsjes moeten de menschen
alles duur betalen en daarom heb ik aan­
geboden enkele dingen voor hen te koopen.
Dat komt dan veel voordeeliger en ze aan­
vaarden het meestal dankbaar. Zoodoende
ben ik leverancierster in dop van rijst, sui­
ker, thee, petroleum, zeep, enz.
Den volgenden morgen was Gotawasi aan
de beurt voor schoolinspectie. Mijn man
moest er natuurlijk den ganschen school­
tijd aan gelooven, ik ben ook een uurtje
gaan kijken. Ook hier kwam ik met ijsbon­
bons te voorschijn en dat viel eveneens in
goede aarde. Na de pauze ging ik terug om
te pakken, daar we na het eten zouden ver­
trekken. Hoe primitief het verblijf hier ge­
weest was, het was toch aardig. Mijn man
had den motor nagekeken om te zien, wat
er aan haperde, toen de motor na eenig
sputteren onmiddellijk aansloeg en goed liep,
zei de djoeroe-moedi: „De motor is best,
Toean, misschien was hij gisteren boos,
omdat U eerst gezegd had, dat we naar
Gotawasi gingen en U daarna naar Bitjoli
wildet!" Typisch gedacht, maar het zit in
verband met hun beschouwingen, die hoe­
wel ze Christen zijn, zich de dingen als be­
zield voorstellen of liever door magische
krachten bezeten.
De goeroe zou ons met eenige mannen
door de branding heen brengen, want dat
is lang niet zonder gevaar. Mijn man waag­
de het den motor aan te zetten, eerst kalmp­
jes, toen halve kracht, ten slotte volle
kracht, en heusch, het lukte. Vol bewonde­
ring keken de menschen naar dat kleine
ijzeren ding achter aan die prauw, dat zoo
prachtig hielp om de branding door te ko­
men, terwijl ze er anders zoo hard voor
moesten roeien. En nu ging het huiswaarts,
een tochtje van ruim 4 uur. Alles ging goed,
maar o wee, ongeveer één uur voor Boeli
kwam een reuze bui opzetten. Zoo'n tropi­
sche regenbui valt niet mee. Ik had eerst
medelijden met de menschen, die buitenop
zaten, maar toen kreeg ik het ook met me-
zelve, daar het in het huisje begon te
lekken.
Toen we aankwamen bedaarde de bui.
De jongens hadden niet eens het geronk
van den motor gehoord door het leven van
den regen. Wc waren juist voor donker
thuis, dankbaar dat onze God ons weer
veilig ons huis had doen bereiken. Het was
wel een kort reisje, maar de gevaren der zee
zijn altijd vele, vooral daar ons vaartuig
maar een klein scheepje is.
En nu alle bekende en onbekende vrien­
den onze hartelijke groeten, ons allen één
wetend in het groote Zendingswerk van en
voor onzen Koning Jezus.
Uwe
M. BOT-MAK.
aaaaoaaoaacoaa
Voor geldzaken, administratie, expe­
ditie en adresveranderingen van Het
Penningske wende men zich tot Br.
J. L. D. v. d. Roest, Jansveld 51,
Utrecht. Postrekening No. 84454.
aaaoaacaoaaaaa
a
N.V. VAN DE RHEE'S DRUKKERIJ, ROTTERDAM.