WWW.PRENHALL.

COM/ROBBINS

NHAÄN THÖÙC VAØ

RA QUYEÁT ÑÒNH CAÙ NHAÂN
 Sau khi hoïc xong chöông naøy chuùng ta coù theå:

1. Giaûi thích hai ngöôøi khaùc nhau nhìn cuøng

moät söï vieäc vaø dieãn giaûi khaùc nhau nhö theá
MUÏC TIEÂU

naøo.
2. Trình baøy 3 nhaân toá cuûa quy keát
3. Giôùi thieäu nhöõng sai leäch trong nhaän thöùc
4. Trình baøy moái lieân heä giöõa nhaän thöùc vaø ra
quyeát ñònh
5. Moâ taû caùc böôùc ra quyeát ñònh vaø öùng duïng
vaøo toå chöùc thöïc teá

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–2

Nhaän thöùc laø gì vaø taïi sao nhaän thöùc laïi quan troïng?

Nhaän thöùc
Nhaän thöùc laø moät quaù 1. Haønh vi cuûa con ngöôøi
trình qua ñoù caù nhaân toå döïa treân nhaän thöùc cuûa
chöùc saép xeáp vaø dieãn giaûi hoï veà söï thaät laø gì, chöù
nhöõng aán töôïng giaùc khoâng phaûi döïa treân
quan cuûa mình ñeå tìm chính söï thaät ñoù
hieåu moâi tröôøng xung
quanh 2. Theá giôùi nhö chuùng ta
nhaän thöùc laø moät theá
giôùi quan troïng veà
caùch cö xöû

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–3

 Caùc yeáu toá
aûnh höôûng
ñeán nhaän Ngöôøi nhaän thöùc
thöùc -Thaùi ñoä -Kinh nghieäm
-Ñoäng cô -Kyø voïng
-Lôïi ích
Caùc nhaân toá tình huoáng:
- Thôøi gian Nhaän thöùc
- Moâi tröôøng laøm vieäc
- Moâi tröôøng xaõ hoäi Caùc yeáu toá muïc tieâu:
-Tieáng ñoäng - Söï môùi laï
-Kích thöôùc - Chuyeån ñoäng
-Neàn taûng - Gaàn guõi
© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–4
 Nhaän thöùc con ngöôøi: ñaùnh giaù veà nhöõng
ngöôøi khaùc
Lyù thuyeát quy keát
Lyù thuyeát quy keát cho raèng
khi caù nhaân quan saùt haønh
vi, hoï seõ coá gaéng xaùc ñònh
haønh vi ñoù xuaát phaùt töø beân
trong hay beân ngoaøi.

Tính phaân bieät: cho thaáy caùc haønh vi khaùc nhau trong caùc
tình huoáng khaùc nhau
Tính ñoàng nhaát: Phaûn öùng cuøng moät caùch nhö nhöõng ngöôøi
khaùc trong cuøng moät tình huoáng
Tính kieân ñònh: Phaûn öùng cuøng moät caùch trong moïi thôøi
ñieåm
© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–5
 Chuùng ta keát
luaän raèng…

Caù nhaân naøy

Caù nhaân
Nhöõng ngöôøi Caù nhaân naøy cuõng thöôøng naøy than
khaùc khoâng thöôøng than than phieàn ôû phieàn vì hoï
than phieàn phieàn ôû nhaø nhöõng nhaø khoù tính
(tính ñoàng haøng naøy (tính haøng khaùc (Nguyeân
nhaát thaáp) kieân ñònh cao) naøy (tính phaân nhaân beân
bieät thaáp) trong)

Nhöõng Caù nhaân naøy Caù nhaân

Caù nhaân naøy
ngöôøi khaùc khoâng than naøy than
thöôøng than
cuõng than phieàn ôû nhöõng phieàn vì
phieàn ôû nhaø
phieàn (tính nhaø haøng khaùc nhaø haøng
haøng naøy
ñoàng nhaát (tính phaân bieät quaù teä
(tính kieân
cao) cao) (Nguyeân
ñònh cao)
nhaân beân
ngoaøi)
© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–6
 Nhöõng sai leäch trong quy keát

Sai leäch quy keát cô baûn

Nhöõng sai leäch quy keát cô
baûn laø khuynh höôùng kyø
voïng döôùi möùc aûnh höôûng
cuûa yeáu toá beân ngoaøi vaø kyø
voïng vöôït möùc aûnh höôûng
cuûa caùc yeáu toá beân trong
khi phaùn xeùt haønh vi cuûa
nhöõng ngöôøi khaùc

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–7

 Nhöõng sai leäch trong quy keát (tieáp theo)

Thaønh kieán của baûn

thaân
Khuynh höôùng cuûa caù
nhaân quy keát cho thaønh
coâng cuûa mình laø nhôø
caùc yeáu toá beân trong vaø
than phieàn veà nhöõng
thaát baïi laø do caùc yeáu toá
beân ngoaøi

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–8

Nhöõng haïn cheá thöôøng gaëp khi phaùn xeùt ngöôøi khaùc

Nhaän thöùc choïn loïc

Con ngöôøi giaûi thích
nhöõng ñieàu hoï thaáy döïa
treân söï quan taâm cuûa
mình, kieán thöùc neàn taûng
cuûa mình, kinh nghieäm
vaø thaùi ñoä cuûa mình

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–9

 Nhöõng haïn cheá thöôøng gaëp khi phaùn xeùt ngöôøi khaùc

Taùc ñoäng haøo quang

Ruùt ra aán töôïng chung veà
moät ngöôøi döïa treân moät ñaëc
tính duy nhaát cuûa ngöôøi ñoù.

Taùc ñoäng traùi ngöôïc

Ñaùnh giaù ñaëc tính caù nhaân do
aûnh höôûng bôûi söï so saùnh vôùi
nhöõng ngöôøi khaùc xeáp theo
thöù töï töø cao ñeán thaáp cho
moãi ñaëc tính

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–10

 Nhöõng haïn cheá thöôøng gaëp khi phaùn xeùt ngöôøi khaùc

Pheùp chieáu Raäp khuoâng

Deã daøng quy keát ngöôøi Phaùn xeùt moät ngöôøi döïa
khaùc vì nghó raèng nhöõng treân nhaän thöùc veà nhoùm maø
ngöôøi ñoù cuõng gioáng ngöôøi naøy laø thaønh vieân
mình

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–11

 Öùng duïng cuï theå trong toå chöùc

 Phoûng vaán tuyeån duïng

– Thaønh kieán nhaän thöùc aûnh höôûng ñeán tính chính xaùc
cuûa caùc nhaø phoûng vaán khi ñaùnh giaù caùc öùng cöû vieân
 Kyø voïng veà keát quaû coâng vieäc
– Töï döï baùo veà keát quaû hoaøn thaønh: keát quaû thöïc hieän
coâng vieäc cao hay thaáp phaûn aùnh nhaän thöùc veà kyø
voïng cuûa ngöôøi laõnh ñaïo ñoái vôùi nhaân vieân.
 Ñaùnh giaù keát quaû thöïc hieän
– Caùc ñaùnh giaù khen ngôïi laø nhaän thöùc chuû quan veà keát
quaû thöïc hieän coâng vieäc.
 Noã löïc cuûa nhaân vieân
– Ñaùnh giaù noã löïc cuûa caù nhaân laø ñaùnh giaù chuû quan bò
giôùi haïn bôûi nhaän thöùc bò boùp meùo hay thaønh kieán.
© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–12
 Moái quan heä giöõa nhaän thöùc vaø
ra quyeát ñònh caù nhaân

Vấn đề
Sự không nhất quán giữa vụ
việc ở hiện tại và tình trạng
mong muốn Nhaän thöùc
cuûa ngöôøi
ra quyeát
Quyết định ñònh
Sự chọn lựa được quyết
định từ những chọn lựa

Keát quaû
sau cuøng
© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–13
 Moâ hình ra quyeát ñònh hôïp lyù

Moâ hình ra quyeát ñònh hôïp lyù

Moâ hình ra quyeát ñònh ñöôïc trình baøy
caùch caùc caù nhaân neân cö xöû nhö theá
naøo ñeå ñaït ñöôïc keát quaû sau cuøng
cao nhaát

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–14

 Caùc böôùc trong moâ hình ra quyeát ñònh hôïp lyù

(1) Xaùc ñònh vaán ñeà

(2) Ñeà ra tieâu chuaån quyeát ñònh

(3) Ñaët troïng soá cho moãi tieâu chuaån

(4) Phaùt trieån caùc giaûi phaùp

(5) Ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp

(6) Löïa choïn giaûi phaùp toát nhaát

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–15

 Caùc giaû ñònh veà moâ hình ra quyeát ñònh hôïp lyù

1. Vaán ñeà roõ raøng

2. Bieát ñöôïc caùc löïa choïn
3. Thöù töï öu tieân roõ raøng
4. Nhöõng öu tieân khoâng thay ñoåi
5. Khoâng bò giôùi haïn veà thôøi gian vaø chi phí
6. Möùc thöôûng phaït toái ña

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–16

 Caùc quyeát ñònh ñeà ra trong toå chöùc thöïc teá
nhö theá naøo?
Tính hôïp lyù bò giôùi haïn
Caùc caù nhaân ra quyeát ñònh xaây döïng
moâ hình ñôn giaûn, moâ hình naøy ruùt ra
nhöõng ñieåm quan troïng töø vaán ñeà,
khoâng tính ñeán taát caû söï phöùc taïp cuûa
vaán ñeà

Ra quyeát ñònh baèng caûm tính

Ra quyeát ñònh caûm tính ñöôïc
hình thaønh do coøn quaù ít kinh
nghieäm
© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–17
 Caùc quyeát ñònh ñeà ra trong toå chöùc thöïc teá
nhö theá naøo? (tieáp theo)

 Vaán ñeà ñöôïc xaùc ñònh nhö theá naøo/taïi sao

– Nhìn thaáy quan troïng hôn taàm quan troïng cuûa vaán ñeà
– Lôïi ích caù nhaân (Neáu vaán ñeà lieân quan ñeán ngöôøi ra
quyeát ñònh)
 Phaùt trieån giaûi phaùp
– Haøi loøng: tìm kieám giaûi phaùp ñaàu tieân giaûi quyeát vaán
ñeà.
– Coá gaéng giöõ cho quaù trình nghieân cöùu ñôn giaûn

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–18

 Löïa choïn giaûi phaùp

Töï tìm toøi Töï tìm toøi döïa treân

thoâng tin coù saün
Haïn cheá trong ñaùnh giaù
khi ra quyeát ñònh Con ngöôøi coù khuynh
höôùng döïa treân ñaùnh
giaù cuûa mình theo thoâng
tin coù saün

Töï tìm toøi döïa treân

maãu ñaïi dieän
Ñaùnh giaù nhöõng ñieàu
töông töï xaûy ra cho
duø noù khoâng xaûy ra
© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–19
 Lựa chọn giải pháp

Cam keát leo thang

Cam keát cho quyeát ñònh
ñaõ ra tröôùc ñoù cho duø
thoâng tin khoâng khaû quan

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–20

 Moâ hình ra quyeát ñònh

Cao
Phaân Nhaän
tích thöùc
cho mô hoà
Dung sai

Tröïc
tieáp Haønh vi
Thaáp

Hôïp lyù
Caûm tính
Caùch suy nghó

EXHIBIT 5-5

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–21

Nhöõng haïn cheá cuûa toå chöùc ñoái vôùi
ngöôøi ra quyeát ñònh
 Ñaùnh giaù keát quaû thöïc hieän
– Tieâu chuaån ñaùnh giaù aûnh höôûng ñeán söï löïa choïn
haønh ñoäng.
 Heä thoáng khen thöôûng
– Ngöôøi ra quyeát ñònh löïa choïn haønh ñoäng theo nhöõng
ñieàu toå chöùc mong muoán.
 Caùc quy ñònh chính thöùc
– Caùc luaät ñònh vaø chính saùch cuûa toå chöùc giôùi haïn söï
löïa choïn giaûi phaùp cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh.
 Haïn cheá veà thôøi gian
– Toå chöùc yeâu caàu caùc quyeát ñònh ñöa ra trong thôøi
haïn cuï theå
 Tieàn leä trong quaù khöù
– Quyeát ñònh trong quaù khöù aûnh höôûng ñeán quyeát
ñònh hieän taïi.
© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–22
© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–23
 THẢO LUẬN NHÓM

 Khi một nhân viên rất có năng lực của công ty có

ý định nộp đơn xin thôi việc. Qua lời anh nhân
viên bạn biết được lý do thôi việc là anh ta
không hài lòng về cách làm việc của sếp trực tiếp
của mình. Nếu là trưởng phòng nhân sự, bạn sẽ
giải quyết trường hợp này như thế nào?

© 2003 Prentice Hall Inc. All rights reserved. 5–24