Professional Documents
Culture Documents
Temẓi n Caɛban
Tallit n ṭṭrad
D tallit (25) yebḍan ɣef sin yiḥricen. Tewwet yiwen n uḍar deg ṭṭrad n
tsellullit (26) taɣelnawt (27) ma d aḍar wis sin deg timunent (28) n tmurt
n Lezzayer. Talalit-iw teḍra-d deg ṭṭrad (1954-1962) mi izeggen useggas
1957, deg unebdu, akka i iyi-d-teqqar yemma. Ar tura ur ssineɣ ara anwa
ass neɣ anwa ayyur ideg d-luleɣ. Ayɣer? Acku imawlan-iw ur neɣri ara,
asmi i d-usiɣ ɣer ddunit mačči deg uxxam n tɣiwant i iyi-ssersen.
Ssersen-iyi deg yitaftaren n tirni n tsellullit taɣelnawt (FLN), ddaw n
tzemmurt, d tin i d tadbelt (29) n tmurt n Lezzayer n yimiren. Fransa
mazal teḥkem akk tamurt. Laɛqed neɣ arra n laɛmer i s-d-fkan i baba
gren-iyi-it ɣer lǧib n tqendurt-iw, txaḍ-it yemma, yeffer ɣef tiṭ. Ur ilaq ara
ad t-afen yirumyen ma kecmen s axxam ad nadin akken i uɣen tannumi.
Talfi lufan ad d-tzeg tiṭ-nsen ɣef yiwen n lkaɣeḍ am win n warra, ttbut
amezwaru n tedbelt n tmurt n Lezzayer tilellit, iberdiyen n Qasi At
Meẓyan, yeɛni baba ad rkun deg leḥbus n Fransa ur nettssuruf ara ɣef
temsal yerzan tanaya (30)-ines akken nnumen qqaren imḍebren-ines.
Imiren ṭṭrad ɣas ma diri-t mačči d ayen yelhan maḍi, yessazzal idammen
n yimdanen, yesgujjul igerdan, ittarra tilawin d tuǧǧal ɣas ma mazal-itent
meẓẓiyit, lxersum yal axxam ad s-yefk tunṭict-is n leḥzen mebla ma yettu
yiwen maca yella wayen yelhan deg-s. Ṭṭrad diɣen, iteẓẓu tagmat gar
yimdanen, wa yettall (33) wa, yiwen ur ittak afus deg wayeḍ, yiwen ur
itett kra ma yeqqim gma-s neɣ lǧar-is akken.
Ayen i sen-ikkes urumi ttafen-t gar-asen. Dɣa ula d tamezduɣt kifkif, win
iweɛɛan yesddari win ur nesɛi ad ig leqrar i twacult-is, mačči sya lḥif ad
yexdem rray-is, syin Fransa ad texdem ayla-s. Annect-a yenna-t-id
umssnaw Karl Marx mi d-yerza ɣer At Tirrugza akken ad yejji acku
yusa-d yuḍen.D ṭṭbib-is i t-id-iceyyɛen ɣer tmurt n Leqbayel, tamurt n
ubeḥri aḥlawan akken ad yaf iman-is. Yenna deg wawal-is yeqqimen d
ussin (34) ar ass-a: “Leqbayel neɣ Imaziɣen s umata ulac d acu ara
sen-slemdeɣ deg tnemla (35), timetti-nsen d tanemla s timmad-is”. Ma d
nekk meskin ur nessin, mazal ur frizeɣ ara timsal, ixxamen n medden
rriɣ-ten d ayla-nneɣ.
– Ulac-it da, a-t-an deg udrar, i s-terra yemma Faḍma mi s-yekkes uxlaɛ.
Yiwen wanzi (40) yeqqar: “Win yeqqes urẓaẓ yettarra zɛaf ɣef yibẓaẓ”. Mi
ẓran s tidet ulac Buḥu Ubelluḍ din ɣlin ɣef leqcac n uxxam, ur ǧǧin yiwet n
tɣawsa ad teqqim akken tebded. Rẓan bufraḥ, rẓan taccuyt, rẓan ifenǧalen
d wayen-nniḍen… Yiwen n uɛsekri i wimi ḥercent taṭṭucin-is iwala yiwet n
twinest (41) tecreḍ deg yiwet n teɣmert n tɣerɣert. Din din yessawel i
uɣella-(42)ines, winna yusa-d yeṭallay anda i s-yettwehhi userdas-nni.
Nwan akk d tadimt n yiwen uxemmuj ameqqran, ahat daxel-is i yeffer
Buḥu Ubelluḍ.
Uɣen tannumi rezzun-d ɣer din acku tteklen yiwen ur ten-izznuzu, deg
laman i llan.
Ihi, taddart n Ruḍa ɣur-s yiwen n lǧamaɛ yebna deg ṭṭerf n tmeqbert
i d-yettbanen mebɛid d tiẓgi n yisekla n umadaɣ. Almi ara tawḍeḍ ɣer din
ɣur-s ara k-id-sfiqen yiẓra i d-yeffɣen nnig n tmurt, derren sin sin, wigi d
inciben n yiẓekwan, gar-asen mɣin-d yisekla (46) n umadaɣ s leǧdari.