You are on page 1of 3

Deɛwessu n yimawlan (1)

Ɛeddan yiseggasen, lulen-d wiyaḍ, tarwa n Dda Bujemɛa uwḍen i zzwaǧ, iga-asen
ixxamen, zewǧen merra, yal yiwen deg uxxam-is. Yeqqim-d Dda Bujemɛa yettidir netta
akked tmettut-is, ttdeggiren tudert s tmara, ggran-d weḥd-nsen am yiqermen, arraw-nsen
srafgen am yifrax n lɛecc. Yiwen, yunag ɣer tmurt n Kanada akked tmeṭṭut-is, ma d wayeḍ,
iruḥ ɣer Lezzayer tamaneɣt akked twacult-is. Ma yella d yessi-s, ttidirent deg taddart acku
dinna i zewǧent. Qqaren wat zik, yelha win yettarwen aṭas n dderya acku win i qessiḥen
wayeḍ ad yiḥnin, d ayen i as-yeḍran i Dda Bujemɛa asmii d-testeqsa fell-as temɣer iḥuss i
leǧwareḥ-is neqsen, yal tama ansa i d-tettcekti, teǧǧa-t tezmert, maca yezga yeḥrez asirem
imi yettemsefham netta d tmeṭṭut-is, muḥal tesnuɣna-t neɣ yesnuɣna-tt, yezga wanɛem d
yirbaḥ gar-asen. Maca, mi ara d-mektin arraw-nsen yesrafgen seg yirebbiyen-nsen tjerreḥ
tasa-nsen, ttkawen yifadden-nsen. Tameṭṭut n Dda Bujemɛa, tečča tiyita meqqren, tettarra
kan ɣer daxel, tecweḍ tasa-s ɣef warraw-is i tt-yeǧǧan, yennulfa-d deg-s waṭṭan d ameqqran,
iɣeblan akked wurfan, yeṭṭef-itt deg wussu, maca ur tɛeṭṭel ara temmut, truḥ am targit,
tuker-itt lmut d takerḍa, ulac win yebnan ɣef lmut-is, truḥ s ucayaḍ n warraw-is ur teẓri
acḥal d aseggas. Ulac win ur tɣaḍ ara, imezdaɣ n taddart ttrun akk fell-as, acku d tameṭṭut d
wawal, ḥemmlen-tt merra medden, ttaddren-tt-id kan deg wayen yelhan.
Tikkelt-a ula d arraw-is usan-d ɣer yemma-tsen, win yettidiren deg Lezzayer
tamaneɣt yufa-tt-id am uqejmur teḍleq deg tesga n uxxam, ma d win i d-yusan seg Kanada
yufa-tt-id d aɛemmur n wakal, ur d-yelḥiq ara tamḍelt. Ttrun sawalen anwa ara yettrun yid-
sen, mmektan-d yemma-tsen i ten-id-irebban, mmektan-d temẓi akked wussan yelhan i
sɛeddan yid-s, rran-d ccfawat, ndemmen deg wayen i xedmen, maca ulac d acu i zemren ad
d-rren, ayen iruḥen ur d-yettuɣal, ula d awal ma yeffeɣ-d seg yimi am teldunt, ur d-tettuɣal.
Sɛeddan kra n wussan akked baba-tsen d yessetma-tsen. Mi kkren ad ruḥen ɛuhden
yessetma-tsen ad d-ssefqaden fell-asent. Syin uɣalen ansi i d-kkan, yal wa yuɣal ɣer lɛecc-is.
Ma d Dda Bujemɛa, yeqqim-d deffir tmeṭṭut-is i lmerta n wussan. Arraw-is, yal wa yettwali
kan sdat n yiḍarren-is, ẓran liḥala ideg ǧǧan baba-tsen, maca ulac win yuwi nnif ad t-yawi
neɣ ad as-yeg leqrar ; wa, yettkel ɣef wa, ifukk usirem deg wul n Dda Bujemɛa, ifeddix n
tmeṭṭut-is yerna tirɣi n warraw-is. Tluɣ tudert-is, yeggra-d deg yir ddunit.
Deg tallit-a deg nella, qqaren win ur nesɛi tiḥdayin yenger, ɣas nettmagar-itent s
yimeṭṭi ass ideg ara d-lalent, d nutenti i isefḍen imeṭṭi n yimawlan mi ara imɣuren, dima ɣer
yidis n yimawlan akken yebɣu yili lḥal. Rray n warraw n Dda Bujemɛa d uzlig, d uɛwij,
yexleq-iten Rebbi d izelmaḍen, maca yessi-s d tiyeffusin ččurent d tayri n yimawlan,
ttuɣalent-as s lmendad akken iwata lḥal, ttaǧǧant tilufa-nsent fell-as, yessaḥen-d Rebbi
ulawen-nsent, uɣent-t d nnuba, yal ass anta ara yilin yid-s, mɛawanent taɛkemt,
ttwanasent-t, buddent-t, akken tebɣu taẓay teɛkemt, ṣebrent-as, acku imawlan ayen i asen-
txedmeḍ ay amdan drus, muḥal yiwen yezmer ad yerr lxir n yimawlan.
Dda Bujemɛa, yemmed deg leɛmer, teǧǧa-t tezmert, yeggra-d gar yifassen n yessi-s,
maca ur yeɣli ara, ur t-yeṭṭif ara wussu, yesɛa zzher, rnu yettaɣ iṣurdiyen n Fransa acku
yexdem aṭas dinna.
Yal tikkelt mi ara d-ixelleṣ, arraw-is merra ; aqcic, taqcict, sɛan amur-nsen, urǧin
yexdim amgirred gar-asen, neɣ iɣunza-ten ɣas akken nutni ǧǧan-t. Zeddig wul-is ɣer-sen,
ddeɛwat-is siwa s lxir, yal ass, yessaram ahat ad d-qqlen s abrid n lewqam. Ɛeddan rebɛa n
yiseggasen ɣef tmettant n tmeṭṭut n Dda Bujemɛa, ula d yiwen seg warraw-is ur d-yessefqed
ɣef baba-s, yuwi-ten zzhu n ddunit, baba-tsen ugin-t, idrimen-is lhan, dagi i as-yenna : Ɛli
rẓag, leqsem-is ẓid.
Islam BESSACI, Deɛwessu n yimawlan, Alger, HCA
Deɛwessu n yimawlan (2)

Udem-is kerzen-t wussan, iḍarren-is ččuren d tifexsa, ileḥḥu i leḥfa deg tegrest neɣ
deg unebdu, lqedd-is yekna am useḍru, ẓẓayet teɛkemt i iɛebba, acḥal n yiseggasen-ay-a i
yettɛebi taɛkemt n leɛtab akked yiɣeblan. Calwaw yeɣli-d ɣef wallen-is, ɣef way-a ur
yettwali ara, ixuṣṣ deg usekkud. Aglim yenṭeḍ ɣef yiɣes, tazmert-is kerzen-tt yiseggasen,
akka i d winterẓa ddunit, yeggra-d uɛebbuḍ sdeffir n tezmert. D tagi i d liḥala n Dda
Bujemɛa, akka i as-yura, ulac win izemren ad yerwel i lmektub. Dda Bujemɛa d argaz yesɛan,
muḥal yessuget awal, tudert-is tbedd ɣef tidet, ɣas akken yeṛwa tidak yuran, maca iqubel
kra i d-yusan s
tebɣest, muḥal yecceḍ ɣer yir abrid. Yunag ɣer tmurt n Fransa asmi yella d ameẓyan, temẓi-
s merra yesɛedda-tt dinna, ayen yugaren 20 n yiseggasen. Asmi tefra tegrawla n tmurt n
Lezzayer, 6 n yiseggasen kan yuɣal-d ɣer tmurt-is, ɣer yidurar n Leqbayel ɣer wakal n
lejdud-is, ɣer taddart anda ilul. Dda Bujemɛa yufa-t-id lḥal yezweǧ yesɛa dderya, snat n
teḥdayin akked sin n warrac, irebba-ten- id akken iwata armi meqqrit, yesker-iten-id s lḥif,
muḥal yexdem maḥyaf gar-asen. Ixeddem tamurt yerna sennig n tezmert-is, awi-d kan ad d-
yessas talqimt ara ččen warraw-is akked tmettut-is.
Yiwet n tikkelt, yessi-s n Dda Bujemɛa xedment imensi ɛerḍent-d ɛemm-nsent
ameqqran, Caɛban. Akken ad iqenneɛ baba-tsent ad yezweǧ. Dda Bujemɛa ur yelli ara d
lɣafel, iḥulfa s kra mi d-tennejmaɛ twacult akken ma tella : qeṣṣren, uddren-d akk tiqdimin,
syin Caɛban iɛedda srid ɣer yeswi, yenna :
- A Bujemɛa a gma, ilaq tura ad tgeḍ leqrar i yiman-ik, yessi-k ǧǧant ixxamen-nsent fell-ak ;
lwaǧeb-nsent,xedment-t ; tura, yuwi-ak-d kan ad tzewǧeḍ, d tameṭṭut-ik kan ara k-irefden,
ara ak-igen leqrar, d Rebbi i yebɣan akka, mačči d kečč i d amezwaru, mačči d aneggaru,
maččifell-ak i d-yebda lmut. Tameṭṭut-ik yemmuten, yif-itt Rebbi, ad fell-as yeɛfu
yerḥem.Ɣer din akk ara naweḍ, d abrid urǧin nexli. Dda Bujemɛa ibedd ccɛer deg uqerru-s,
yeccuɛben uksum-is mi yesla i wayen d-yenna gma-s Caɛban, yeɛreḍ ad yeṭṭef iman-is ur
yezmir ara, yeṭṭerḍeq d imeṭṭi, yerra-t llǧen d amger, yugi ad yeqbel, maca ḥerṣen-t mačči d
kra, tebɛen-t armi i d-yefka mayna. Awal yuzzel deg taddart, yuɣ am lebraq, slan merra s
zzwaǧ n DdaBujemɛa, ula d mmi-s yellan deg Lezzayer tamaneɣt yuweḍ-it yisali. Asmi yesla
tfukk fell-as ddunit, am win iɣef d-yeɣli udrar. Azekka-nni taṣebḥit yekker, yeṭṭef-d abrid
ɣer tmurt, yerra srid ɣer taddart, anda yella uxxam-nsen. Akken yekcem deg yimi n
tewwurt, Dda Bujemɛa akked yessi-s ur uminen ara, wehmen, bedden deg ttewḥid, dɣa
yemmeɣ yemsalam d baba-s d yessetma-s, yerra iman-is ur yeẓri kra, syin yenṭeq ɣer baba-s
yenna :
- Suref-iyi a baba, surfemt-iyi a yessetma, ǧǧiɣ aṭas seg lwaǧeb-iw armiɛeddaɣ tilas, yečča-
iyi-ttuzaylal, yeqmec-iyi Rebbi allen-iw, ur ẓriɣ anda ttedduɣ, d yemma ad as-yeɛfu Rebbi i
yi-d-yesfaqen deg targit, tennuɣ-iyi merra, tura, sarameɣ ad teɛyu ccedda, aql-i usiɣ-d ɣur-k
a baba ɛzizen ad k-awiɣ ad tiliḍ yid-i.Dda Bujemɛa, yerfa s lehdur i yesla, yenna :
A rrbeḥ a tafat, ansi akka i d-tecreq ass-a !
- Amek ! Semmus n yiseggasen ay-a ulac win yuggaden Rebbi ad d-yessefqed fell-i am kečč
am gma-k, lemmer mačči d yessetma-k ur ẓriɣ anwa asif ara yi-yeččen, tura ur tesseḍḥaḍ
ara, tesɛiḍ udem s way-s i d-truḥeḍ ?. Din yessi-s refdent awal, ur bɣint ara ad snuɣnint
gma-tsent ssutrent deg baba-tsent akken ad-yefk mayna, ad yeddu akked mmi-s ɣer
Lezzayer tamaneɣt xerṣum ad yekkes ciṭuḥ n lxiq, rnu bɣant ad iruḥ ɣas ɣef wallen n
medden.
- A baba, ddiq deg wulawen ;kečč, ul-ik yewseɛ, ma yella d axxam-ik ɣas kkes aɣbel fell-as,
aql-aɣ ad as-d-nessefqad sya ɣer da. Mmi-s yeqqim yeggugem ur t-id-yuli wawal, yeẓra d acu
ara yexdem i baba-s ɣer sdat, akken i as-yenna winna : ǧǧet-iyi kan ad ssiwḍeɣ icenfiren-iw
ɣer waman imir ssneɣ d acu ara xedmeɣ. Yessewǧed Dda Bujemɛa lekwaɣeḍ-is akked lqecc-
is, ihegga akk iman-is akken ad yeddu d mmi-s, maca sennig wul-is. Mi yekcem ɣer tkerrust
n mmi-s, yessaked ɣer yessi-s, allen-is mremɣent-d d imeṭṭi, ɛemrent am tegnawt. Akken
tqelleɛ tkerrust tuɣ abrid nLezzayer, teǧǧa-d aɣebbar ɣer deffir, tiḥdayin rrant-tt i yimeṭṭi.
Iɣaḍ-itent baba-tsent i tent-yeǧǧan, rnu am wakken ur ttkilent ara ɣef gma-tsent akken ad
as-yexdem lewqam. Akken qqaren wat-zik : zik nettidir nsell, maca tura nettidir nettwali.
Yuweḍ DdaBujemɛa ɣer Lezzayer s axxam n mmi-s, ɛerḍen ad as-xedmen akk ttawilat ilaqen
i wakken ur yettḥulfu ara s lexṣaṣ, maca deffir way-a heggan-as taxazabit, ḥeylen-as armi i
as-kksen lekwaɣeḍ-is, uɣalen d nutni i yettḍebiren fell-as. Qqaren ; yekka-d lexdeɛ seg
laman, d ayen i as-yeḍran i DdaBujemɛa, yettamen aṭas mmi-s, anda yebɣu yini-as ruḥ ad
iruḥ, akken i as-yenna ad yexdem, mmi-s yufa-tt d lemzeyya, Idrimen n baba-syerra-ten
fell-as.Uryesseqneɛ ara s wayen i as-yexdem i baba-s, yerna icehhed fell-as d ameɣbun, ur
yesɛi ḥedd ad as-yeg leqrar, ur yeksib ara leɛqel-is, asmi yessaweḍ ɣer lebɣi-s, yundi-as
tasraft.Yuwi-t s axxam n yimɣaren yeǧǧa-t din.Dda Bujemɛa yeṭṭerḍeq d imeṭṭi yefhem
taluft din kan, yenna :
- Wekleɣ-ak Rebbi a mmi ! Ad yeg Rebbi anda i tt-tundiḍ ad k-teṭṭef. Akken ad yessefreḥ
tameṭṭut s wayen yexdem i baba-s, deg ubrid-is, yuɣal-d am wusem, tenneqlab yis-s
tkerrust, yerreẓ deg wammas, yeqqel d amagul.

Islam BESSACI, Daɛwessu n yimawlan, HCA, tamaziɣt tura

You might also like