I.
ANG FILIPINO BILANG WIKANG PAMBANSA AT
ANG MGA PARAAN NG PAGDEVELOP NITO.
1934 Konstitusyonal Kumbensyon, mainit ang balitaktakan
nang talakayin ang isyu tungkol sa wika.
Saligang Batas 1935, Artikulo XIII, Seksyon 3 – “Ang
Pambansang Asemblea ay gagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na
batay sa isa sa mga umiiral na katutubong
wika. Hanggang hindi nagtatadhana ng iba ang batas, ang
Ingles at Kastila ay patuloy na
gagamiting opisyal.”
Ang Asembleang Konstitusyonal na ito na binubuo ng mga
hirang na delegado mula sa iba't ibang lugar sa Pilipinas ay
naging makiling sa kabuluhan ng bernakular na wikang
pambansa bilang "simbolo ng kalayaan at bilang tanikala na
magbibigkis sa kaluluwa ng bayang Pilipino. "
Sa pangunguna ni Pangulong Manuel L. Quezon, isa sa mga
sinaunang batas na naisagawa ay ang Batas Komonwelt Blg .
184 na inaprobahan noong Nobyembre 13 , 1936.
Batas Komonwelt Blg . 184. Layunin ng batas na ito ang
lumikha ng isang institusyong pangwika na mangangasiwa sa
pagkakaroon ng wikang pambansa. Ang institusyong ito ay
tinaguriang Surian ng Wikang Pambansa o (SWP)
Mahalaga sa isang bansa at sa mga mamamayan nito na
magkaroon ng isang wikang bibigkasin at maiintindihan ng
lahat . Ito ay magbibigkis sa mamamayang Pilipino upang
magkaroon ng pambansang pagkakakilanlan at pagkakaisa.
Ma-isa- sakatuparan lamang ang mga bagay na ito kung
magkakaroon ng isang wikang pambansa batay sa isa sa mga
katutubong wika ng Pilipinas . Hindi madaling proseso ang
magsagawa ng ganitong pagpili sa wikang pambansa kaya
marapat lamang ang Surian ng Wikang Pambansa."
Jaime C. De Veyra - Ang naging unang tagapangulo ng SWP.
Samantalang sina Cecilio Lopez, Santiago Fonacier, Filemon
Sotto, Felix S. Salas, Casimiro S. Perfecto at Hadji Butu
naman ang naging unang mga miyembro.
Naging gampanin ng SWP ang mga sumusunod :
1. Gumawa ng pag - aaral tungkol sa mga pangunahing wikang
sinasalita ng hindi bababa sa kalahating milyong Pilipino ;
2. Gumawa ng komparatibong pag-aaral sa bokabularyo ng
mga pangunahing wikang ito ;
3. Pag-aralan at malaman ang ponetiko at ortograpiya ng
Pilipinas ;
4. Gumawa ng masusing komparatibong pag-aaral ng mga
panlapi sa Pilipinas ;
5. Pumili ng katutubong wika na gagawing batayan para sa
ebalwasyon at adapsyon ng pambansang wika.
Wala pa halos isang taon nang ipasa ng mga kagawad ng SWP
noong Nobyembre 17, 1937 ang resolusyong nagpapahayag
na “Ang wikang Tagalog ang magiging batayan ng Wikang
Pambansa.” Ayon sa kanila ang wikang Tagalog ang lubos na
nakatugon sa mga hinihingi ng Batas Komonwelt Blg. 184.
Sa bisa ng kautusang tagapagpaganap Blg. 134 noong
Disyembre 30, 1937, iprinoklama ng Pangulong Manuel L.
Quezon na ang wikang Tagalog ang magiging batayan ng
wikang pambansa. Magkakabisa ang proklamasyong ito
dalawang taon matapos itong mapagtibay.
Sa ilalim ng panukala ni Jaime C. De Veyra,
nakapagpalimbag ang SWP ng diksyunaryo na may titulong
“A Tagalog English Vocabulary” at Ang Balarila ng
Wikang Pambansa.”
1
Ang balarilang ito ay buong-buo kay Lope K. Santos na
naging kagawad na Tagalog ng SWP. Ito ay nagdaan sa
pagsusuri ng isang lupong nagsipaghanda at saka ipinailalim sa
pagpapasya ng SWP.
ipinakilala ni Lope K. Santos ang Abakada na may 20 titik:
A-B-K-D-E-G-H-I-L-M-N-NG-O-P-R-S-T-U-W-Y.
Noong 1940, ipinag-utos ang pagtuturo ng wikang pambansa
sa lahat ng pampubliko at pribadong paaralan sa buong bansa.
Kaalinsabay ng kautusang ito ang pagbubuwag at pagtatapos
ng tungkulin ng SWP sa dahilang nagampanan na nito ang
lahat ng gawaing iniatang dito. Hindi na kailangan pang-
magdaos ng mga sesyon ang SWP maliban na lamang kung
ipag-utos ng Pangulo.
Ngunit sa bisa ng Batas Komonwelt Blg. 50, muling ibinalik
ang SWP. Naging panibagong hamon sa SWP ang pagdating
ng mga Hapon nang sumiklab ang Ikalawang Digmaang
Pandaigdig.
Hulyo 19, 1942, ibinaba ang Order Militar Blg. 13 na
nagdeklara sa mga wikang Hapon at Tagalog bilang opisyal
na mga wika ng Pilipinas.
Nang maupong Pangulo si Jose P. Laurel, ipinag-utos niyang
ituro ang wikang pambansa sa lahat ng paaralan sa Pilipinas.
Sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 10. Ipinag-utos
din niya ang pagpapalit ng pamagat ng Pambansang Awit sa
“Diwa ng Bayan” at pagsasalin ng titik nito sa wikang
Tagalog na ginawa ni Lope K. Santos na siya nang Direktor ng
SWP.
Pinasigla ni Lope K. Santos ang pagsusulat sa wikang
pambansa. Nagdaos ng mga seminar at pasanayan sa
paggamit ng wikang pambansa sa UP, PNS at iba pa. Ang
mga dokumento at patalastasan ng pamahalaan ay isinalin at
ang opisyal na Gazette ay inilathala sa Wikang Pambansa.
Simula Hunyo 4, 1946, nagkabisa ang Batas Komonwelt Blg.
570 na nagproklama na ang wikang pambansa na tatawaging
Wikang Pambansang Pilipino ay isa nang Wikang Opisyal.
Noong Hulyo 1946, pumalit si Jose Villa Panganiban bilang
bagong Direktor ng SWP.
Pagkalipas ng ilang buwan, nagbitiw si Jose Villa Panganiban
sa kanyang tungkulin, Humalili si Julian Cruz Balmaceda,
isang manunulat at mananaliksik.
Noong Hulyo 28, 1947. Siya ay nakapagpalimbag ng mga
panayam at inumpisahan din ang paggawa ng Diksyunaryong
Tagalog.
Halos dalawa’t kalahating buwan pa lamang sa puwesto si
Balmaceda nang siya’'y bawian ng buhay noong Setyembre 18,
1947. Kaya’t noong Disyembre 29, 1947 ay hinirang ni
Pangulong Manuel Acuña Roxas si Cirio H. Panganiban
bilang bagong Direktor.
Ipinagpatuloy ni Cirio H. Panganiban ang diksyunaryong
pinasimulan ng kanyang sinundan. Pinasimulan din niya ang
paghahanda ng mga Ispesyalisadong Talasalitaan, tulad ng
Legal Terms, Arithmetical and Geometrical Terms, at iba
pa.
Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang
Proklamasyon Blg. 12, noong Marso 26, 1954,
na nagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang
Pambansa mula Marso 29 hanggang Abril 4 taun-taon,
gayundin ang pagdiriwang ng Araw ni Balagtas tuwing Abril
2.
2 tungo sa paglinang at pormal na adapsyon ng isang panlahat
Makalipas ang isang taon nilagdaan ni Pangulong Magsaysay
ang Proklamasyon Blg. 186 na nagsususog sa Proklamasyon
Blg. 12 na ililipat ang petsa ng pagdiriwang ng Linggo ng
Wika simula Agosto 13 hanggang Agosto 19, taun-taon.
Naging masasakitin si Cirio H. Panganiban kaya hinirang ni
Pangulong Magsaysay si Cecilio Lopez. Binigyang diin ni
Lopez ang lingewistika at pinasigla ang makabagong
linggwistikong Pag-aaral sa wikang pambansa at iba pang mga
katutubong wika sa Pilipinas.
Dahil sa kakulangan ng pondo, nagbitiw sa tungkulin si
Lopez noong Mayo 25, 1955.
Humalili si Jose Villa Panganiban bilang Direktor. Binalikat
niya ang pagsasalin at pagsasaliksik. Naging bunga nito ang
paggamit ng wikang pambansa sa mga Diploma, Pasaporte at
iba pa. Nailathala ang English-Tagalog Dictionary at
sinimulan ang talasalitaan ng walong pangunahing wika sa
Pilipinas.
Noong 1959, ibinaba ng Kalihim Jorge B. Romero ng
Edukasyon ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 na
nagsasaad
na ang wikang pambansa ay tatawagin Nang Pilipino upang
mailagan na ang mahabang katawagang “wikang
pambansang Pilipino” o “wikang pambansa batay sa
Tagalog.”
Nagretiro si Jose Villa Panganiban noong 1970, kung kaya't
hinirang ni Pangulong Marcos si Ponciano B.P. Pineda
bilang Direktor na dati nang nanunungkulan katuwang na
Direktor ng SWP.
Nagkaroon ng bagong tungkulin ang SWP sa bago nitong
pamunuan. Sa kauna-unahang pagkakataon, nagkaroon ng mga
komite ang SWP; Komite sa Gramatika at Leksikograpiya,
Edukasyon at Kultura, Popularisasyon at mga Suliranin,
Paglalathala at.. Istandardisasyon. Malaki ang naging tulong
ng mga Komiteng ito sa mabilis at malawak na
pagpapalaganap ng wikang pambansa.
Noong Oktubre 4, 1971, pinagtibay ng sanggunian ng SWP
ang pinagyamang alpabeto na binuo ng 31 na letra A, B, C,
CH, D, E, F, G, H, I, J, K, L, LL, M, N, Ñ, NG, O, P, Q, R,
RR, S, T, U, V, W, X, Y, Z.
Mabilis ang progreso ng wikang pambansa kahit na
masalimuot na pangyayari ang hinaharap nito. Ito ang
isinasaad sa Saligang Batas 1972.
Ang Saligang Batas na ito ay opisyal na ipalalaganap sa Ingles
at Sa Pilipino, at isasalin sa lahat ng diyalektong sinasalita ng
mahigit sa limampung libong tao, gayundin sa Kastila at
Arabik.
Ang Batasang Pambansa ay dapat gumawa ng mga hakbang
na wikang pambansa na tatawaging Filipino.
Hulyo 10, 1974. Nilagdaan ng Kalihim ng Edukasyon at
Kultura ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 na
nagtatakda ng mga panuntunan sa pagpapatupad ng Patakarang
Edukasyon Bilinggwal sa mga paaralan na nagsimula sa taong-
aralin 1974-75.
“Ang Edukasyong Bilinggwal ay nangangahulugan ng
magkahiwalay na paggamit ng Pilipino at English bilang
midyum ng pagtuturo ng mga tiyak na asignatura. Dapat
masunod ang magkahiwalay na gamit o paggamit ng Pilipino
at English sa pagtuturo.”
Ang SWP ay nagdaos ng mga salingkurang pagsasanay,
seminar, gawaing-kapulungan at iba pang kauring Gawain
tungkol sa bilinggwalismo para sa mga pinuno’t tauhan ng
lahat ng tanggapang pampamahalaan, sa lahat ng guro,
propesor, pinuno't tagapangasiwa ng mga paaralan.
3
Ayon sa Saligang Batas ng 1987, Art. XIV, Seksyon 6: “Ang
wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang
nililinang ito’y dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa
umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Sagisag rin ng pagkakaroon ng modernisasyon ng wikang
pambansa, pinagtibay noong 1987 ang bagong Alpabetong
Filipino na may 28 titik: A-B-C-D-E-F-G-H-I-J-K-L-M-N-
Ñ-NG-O-P-Q-R-S-T-U-V-W-X-Y-Z.
Dumating ang panahong hindi na angkop ang pangalan ng
SWP dahil iba na ang inaatas dito. Kaya, sa pamamagitan ng
Kautusang Tagapagpaganap Ig. 117 na nilagdaan ng
Pangulong Corazon Aquino noong Enero 1987 ay nilikha
ang Linangan ng mga Wika sa Pilipinas o LWP.
Binubuo ang LWP ng isang Direktor, kasama ng Pangalawang
Direktor at nang limang sangay nito. Ito ang mga sangay ng
pananaliksik at pagpapaunlad, leksikograpiya, pagsasalingwika
at panitikan, preserbasyon at promosyon, at pampangasiwaan.
Agosto 25, 1988, nilagdaan ni Pangulong Corazon Aquino ang
Atas Tagapagpaganap Blg. 335.
Nag-aatas sa lahat ng mga
Kagawaran/kawanihan/ahensya/opisina/instrumentaliti ng
pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang na kailangan
para sa layuning magamit ang Filipino sa opisyal na mga
transaksyon, komunikasyon at korespondensya.
Alinsunod pa rin sa pagpapatupad ng Saligang Batas ng 1987
Art. IV, Seksyon 9, itinatag ang Komisyon sa Wikang
Filipino o KWF.
Agosto 14, 1991, sa bisa ng Batas Republika Blg. 7104 na
nilagdaan ng Pangulong Corazon Aquino. Ang KWF na nasa
ilalim ng tanggapan ng Pangulo ay may pangkalahatang
layuning:
magsagawa, mag-ugnay at magtaguyod ng mga
pananaliksik para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap, at
preserbasyon ng Filipino at iba pang mga wika sa Pilipinas.
Nagkaroon ng 6 na sangay ang KWF:
 Dibisyon ng Leksikograpiya,
 Dibisyon ng Linggwistika,
 Dibisyon ng Pagsasaling-wika,
 Dibisyon ng Ibang mga Wika at Literatura ng
Pilipinas,
 Dibisyon ng Impormasyon at Publikasyon,
 Dibisyong Pampangasiwaan.
Misyon ng KWF: Magbalangkas, mag-ugnay at magpatupad
ng mga programa at proyekto sa pananaliksik upang higit pang
mapabilis ang pagsulong at pagbulas ng wikang Filipino bilang
midyum ng pagkalahatang talastasan at gayundin ng mga
layuning intelektwal. Kakambal ng pagpupunyaging ito ang
mga gawain ng pangangalaga at pagpapanatili ng iba pang mga
katutubong wika ng bansa.
Bisyon ng KWF: Magawa ang Filipino na isang modernong
wikang magagamit na mabisang kasangkapan sa kabuuan ng
pambansang pagpapaunlad.
Si Ponciano B.P. Pineda pa rin ang nahirang bilang Punong
Komisyoner at kinatawan sa Tagalog. Kasama niyang
nanumpa sa tungkulin ang iba pang mga Komisyoner noong
Marso 20, 1992. Sina:
1. Ernesto Cubar - Ilokano,
2. Teresita G. Maceda - Cebuano,
3. Nita P. Buenaobra -Bikolano,
4. Andrew Gonzalez - Kapampangan,
5. Florentino Hornedo - Ivatan,
6. Angela P. Sarile - Hiligaynon,
7. Bonifacio P. Sibayan - Kankanay.
4
Binigyan ng depinisyon ng KWF ang Filipino sa pamamagitan
ng Resolusyon Blg. 1-92 noong Mayo 13, 1992 na sinusugan
naman ng Resolusyon Blg. 96-1 noong Agosto, 1996.
“Ang Filipino ay ang katutubong wika na ginagamit sa buong
Pilipinas - bilang wika ng komunikasyon ng mga etnikong
grupo. Katulad ng iba pang wikang buhay, ang Filipino ay
dumaraan sa proseso ng paglinang sa pamamagitan ng mga
paghihiram sa mga wika ng Pilipinas at mga di-katutubong
wika at sa ebolusyon ng iba’t ibang barayti ng wika para sa
iba-ibang sitwasyon, sa mga nagsasalita nito na ma’y iba't
ibang salitang sosyal, at para sa mga paksa ng talakayan at
iskolarling pagpapahayag.”
Bilang tugon sa Batas Republika Blg. 7104, Seksyon 14,
itinatag ng KWF ang mga Panrehiyong Sentro sa Wikang
Filipino o PSWF
Bawat etnolinggwistikong rehiyon na nakabase sa isang pang-
estadong unibersidad o kolehiyo na magpapatupad sa lahat ng
mga programa at proyekto ng KWF.
Ang pagtatatag ng mga RSWF ay pinagtibay noong Mayo 9,
1994 ng Board of Commissioners.
1997 - nilagdaan ni Pangulong Fidel V.Ramos ang
Proklamasyon Blg. 1041. nagpapahayag ng taunang
pagdiriwang tuwing Agosto 1-31 bilang Buwan ng Wikang
Pambansa.
II. FILIPINO BILANG WIKANG PAMBANSA
Ayon kay Barker (1993), Kinukunikta ng wika ang nakaraan ,
ang kasalukuyan at ang hinaharap. Iniingatan din nito ang
kultura at mga tradisyon. Maaring mawala ang matatandang
henerasyon subalit sa pamamagitan ng wika naipapabatid pa
rin nila ang kanilang mga ideya, tagumpay, kabiguan at
maging ang kanilang mga plano o adhikain sa hinaharap.
Masasabi kung gayun na sa pamamagitan ng wika ay
umuunlad tayo sa mga aspektong intelekwal , sikolohikal at
kultural.
Kasaysayan ng Wikang Filipino
Ayon kay McFarland (1992) Mahigit sa 7,000 mga isla ang
bumubuo sa Pilipinas na may iba't ibang wika na may bilang
na 109. Binubuo ito ng iba’t -ibang grupong etnolinggwistiko
na pinangungunahan ng
namana at itinaguyod ng mga Pilipino hanggang sa
kasalukuyang henerasyon.
Pagkaka-iba ng “P” at “F” – Ayon kay Penida (1996) “Ang
Filipino ay liberalized variety of Pilipino. Liberal ang
pagtanggap nito ng mga salitang katutubo o dayuhan man para
ganap itong maging buhay at dinamikong wika na natural na
ginagamit sa pag-uusap at maging sa pagsulat. Hindi lamang
ito linggwa franka sa ka-Maynilaan kundi sa buong Pilipinas.”
Samantalang ang Pilipino ay purong Tagalog.
III. DEPINISYON NG WIKANG FILIPINO

 Cebuano Mula sa inilahad na maikling kasaysayan ng wikang pambansa,

 Tagalog ang depinisyon ng KWF ay maaaring hatiin sa Apat:
 Ilokano
 Hiligaynon I. Ang Filipino ay Pambansang Linggwa ng
Pilipinas. Ang Filipino bilang linggwa franka,
 Bicolano
ay tumutulong sa mga taong nagmula sa iba’t
 Samar-Leyte
ibang rehiyon na magkaunawaan at makapag-
 Waray
ugnayan.
 Kapangpangan
 Pangasinense II. Ang Filipino ay Wikang Pambansa ng
Pilipinas. Ginagamit ito sa pulitika, kultura at
Na sumasakop sa 90% ng bansa.
lipunan. Dinedevelop at ginagamit ito bilang
simbolo ng pambansang pagkakaisa.
Samantala sinabi ni Consatantino (1992) May higit na 500
mga wika at dayalekto ang bansa batay na rin sa pagkakaroon
ng iba't ibang etnikong grupong nakatira sa bawat rehiyon na
III. Ang Filipino ay Wika sa Opisyal na
may kani - kanilang wikang sinasalita.
Komunikasyon. Ang wikang Filipino bilang
wikang opisyal ay higit na nauunawaan ng mga
Panahon ng Kastila - Sa panahon ng mga Kastila lalong
Pilipino sa mga opisyal sa talakayan at opisyal
nagkawatakwatak ang mga Pilipino. Matagumpay na nahati at
na talakayan na transaksyon.
nasakop ng mga dayuhan at mga katutubo. Ang mga prayle
ang nag - aral ng katutubong wika ng iba't ibang etnikong
IV. Ang Filipino ay Opisyal na Wikang Panturo at
grupo; ang naturang wika ang ginamit ng mga prayleng kastila
Pagkatao. Bilang opisyal na wika, itinituro at
sa pakikipag ugnayan at pakikipagtalastasan sa mga
ginagamit bilang wikang panturo ang Filipino.
katutubong Pilipino.
Sa ilalim ng Patakaran sa Edukasyon
Panahon ng Amerikano - Makamasa naman ang edukasyon Bilinggwal ng 1987, isinasaad na ang paggamit
sa panahon pananakop ng mga Amerikano. Dahilan ito para ng Filipino bilang wika ng literasi.
maging lubhang popular ang wikang Ingles kaysa sa wikang
kastila.
IV. PARAAN NG PAGDEVELOP SA WIKANG
5
FILIPINO
Pinalawak nila ang pagpapagamit ng wikang Ingles sa larangan
Marami nang paraan ang ginagawa upang madevelop ang
ng edukasyon na labis naming ikinasiya ng mga Pilipino. At
wikang pambansa. Ang ilan sa mga ito ay:
bilang bahagi ng programang pagpapalaganap ng wikang
Ingles ay nagpadala ang gobyernong Amerikano ng mga
I. Pagsasabatas at Pagsunod sa Batas Tungkol sa
estudyanting Pilipino sa Amerika upang hasain sa Ingles
Wika. Ang pormal na mga hakbang sa
kasabay naman ng pag-aayos ng kurikulum para sa
pagdevelop ng wikang pangbansa ay
pagpapabuti ng pag-aaral ng wikang Ingles. Subalit ang mga
nagsimula ng isaad sa 1935 Konstitusyon na –
paksang pinag-aralan sa loob ng klase ay tungkol sa mga
ang Konggreso ay gagawa ng hakbang tungo
Amerikano - ang kanilang kasaysayan, literatura, kultura,
sa pagpapaunlad atpagpapatibay ng isang
ekonomiya at politika. Ito ang simula ng pagkakaroon ng
kolonyal na mentalidad ng mga katutubong mamamayan na
 wikang pangbansa na batay sa isa sa mga
umiiral na wikang katutubo.

II. Tulong ng Iba’t ibang organisadong pangwika

sa pangunguna ng KWF sa pamamagitan ng
iba’t ibang wika.

III. Sa pamamagitan ng mga seminar at mga

konferensyang pangwika lalong na dedevelop
ang Filipino sa tulong ng mga baging kaalaman
na nagpapalawak sa pag-unawa ng mga
kalahok sa kanilang tungkulin.

IV. Paggamit ng Wikang Filipino sa Iba’t ibang

domeyn ng Wika. Magiging modernisado at
intelikwalisado ang Wikang Filipino kung
gagamitin ito sa iba’t – ibang domeyn ng wika,
gobyerno, kalakalan, edukasyon, propesyon at
mas.

V. Iba pang paraan. Panghihiram ng mga salita,

ayon sa KWF ang Filipino bilang wikang
buhay ay dumaraan sa proseso ng
pagdedevelop sa pamamagitan ng panghihiram
sa mga Wika sa Pilipinas at sa mga banyagang
Wika.

VI. Pagreforma sa Alfabeto. Ang pagbabago at

pagreforma ay nakabatay sa pangagailangan ng
lipunan at sa mabilis na pagbabagong
nagaganap sa lipunan. Makakatulong ito sa
istandardisasyon ng Wikang Filipino.

7
V. TUNGKULIN AT GAMIT NG FILIPINO

Ginagamit ang Filipino sa interaksyon ng mga mamayang

Pilipino sa isa’t isa:

I. Binibigkis ng Wikang Filipino ang Lipunang

Pilipino.

II. Ang Wikang Filipino ay kasangkapan sa

pagpapanatili ng kulturang Pilipino.
III. Ang wikang Filipino ay sumasalamin ng
kulturang Pilipino.

IV. Ang wikang Filipino ay lagusan o daluyan ng

kaisipang Pilipino at daan tungo ng mga
Pilipino.

V. Sinisimbolo ng Wikang Filipino ang pagka-

makabayan.