Leksikograpiya

•Dictionary of Lexicography (Hartmann, 2002).Ang leksikograpiya ay tumutukoy sa

propesyunal na Gawain atakademikong larangan na nakatuon sa mga diksyunaryo at iba
pangkatulad na sanggunian.Dibisyon:
•Lexicographic practice – pagbuo ng diksyunaryo; iniuugnay saindustriya ng paglilimbag ng
aklat.
•Lexicographic theory – pananaliksik ukol sa mga teorya sa pagbuo ngdisksyunaryo; iniuugnay
sa akademikong pananaliksik sa mgalarangang gaya ng linggwistika.
•Words, Meaning and Vocabulary (Jackson at Amvela, 2007)– Ang lexicographic theory ay
tumutukoy sa mga pamamaraan(technique) at simulain (principles) na kaugnay ng proseso
ngpagbuo at pag-eedit ng mga diksyunaryo.
•Corelli, 2006- Ang leksikograpiya ay isang mahalagang sangay ng linggwistika na sumasaklaw sa
teorya at praktika ng pagbubuong mga diksyunaryo.
•Merriam-Webster Online Dictionary, 2010- Ang leksikograpiya ay proseso ng paglikha o pag-
eedit ngdiksyunaryo at mga simulain at praktika ng paggawa ngdiksyunaryo.
“Ang leksikograpiya ay tumutukoy sa sangay ng linggwistika nanakatuon sa proseso , teorya at
praktika ng pagtitipon ng mgasalita upang makabuo ng mga sangguniang leksikograpikalkatulad
ng diksyunaryo.”
Leksikolohiya
•Words, Meaning and Vocabulary (Jackson at Amvela, 2007)- Ang leksikolohiya ay tumutukoy sa
pananaliksik sa lexis (angkorpus/buod/pinakakatawan ng mga salita sa isang partikular na wika.
•Dictionary of Lexicography (Hartmann, 2002)-Ang leksikolohiya ay sangay ng linggwistika na
kaugnay ng pag-aaralsa mga salita, at ang pagkakabuo, kayarian at kahulugan ng mga ito. -
Nililinaw kung paano nabubuo, pinagsasama-sama, binabago,ginagamit sa iba’t ibang
konteksto at binibigyang-kahulugan ang mgasalita
Leksikolohiya = teorya Leksikograpiya = praktika
•Magkaugnay dahil ang pananaliksik sa •Nakabatay naman sa mga sanggunian gaya
leksikolohiya angnagbibigay daan sa ng diksyunaryo ang mga pananaliksik sa
pagkabuo ng diskyunaryo (leksikograpiya) leksikolohiya.

Mga simpleng pagpapakahulugan:

• Dictionary of Language Teaching and Applied Linguistics (Richards, et al., 2002) - Ang
leksikograpiya ay ang sining ng pabuo ng diksyunaryo
• McKean, 2007 - Ang leksikograpiya ay ang praktika ng pagbuo ng diksyunaryo

Mga Sangay ng Leksikograpiya:

1. Leksikograpiyang praktika (practical lexicography) – sining ng pagbubuo at pag-eedit
ng mga diskyunaryo (Nation Master, 2009)
2. Leksikolohiyang praktikal (practical lexicology) – akademikong larangan ng pagsusuri
at paglalarawan sa paguugnayan ng mga salita ng isang wika at pagbubuo ng mga teorya
ukol sa mga bahagi at istruktura ng diksyunaryo. (Nation Master, 2009)
3. Leksikograpiyang pedagohikal (pedagogical lexicography) – sangay ng leksikograpiya
na nakatuon sa praktikal na gamit sa pagtuturo ng mga sangguniang leksikograpikal gaya
ng diksyunaryo; pinagbubuti ang paglikha ng mga diksyunaryo ayon sa pangangailangan
ng mga target na gagamit nito; maging user-oriented (Hartmann, 2001)
4. Metaleksikograpiya – proseso ng rebisyon at balidasyon o kritisismo ng diksyunaryo;
pag-eedit ng diksyunaryo sa tulong nga mga eksperto at batay sa puna ng mga target na
gagamit nito. (Jackson, 2002)
• Bamboo Web Online Encyclopedia (2009)
Pangkalahatang dibisyon ng leksikograpiya:
 a. General lexicography – pagbabalangkas, pagbubuo, paggamit at pagsusuri sa mga
diksyunaryong panlahat; e.g. Webster International Dictionary
b. Specialized lexicography - pagbabalangkas, pagbubuo, paggamit at pagsusuri sa mga
diksyunaryong tiyak sa isang partikular na larangan; Dictionary of Medicine
• Corpus Lexicography (Summers, 2005)
- The importance of representativeness in relation to frequency
- Sangay ng leksikograpiya na nakatuon sa pagtitipon, pagpapalawak at pagmamantini ng
corpus ng isang wika.
- Corpus = pangunahing talasalitaan ng isang wika

Leksikograpiya at Linggwistika
Ang leksikograpiya ay ang aktwal na paggamit sa linggwistika.
linguistic analysis field linguistics descriptive linguistics
historical linguistics psycholinguistics
sociolinguistic at stylistic Dialectology morphological analysis
studies
phonetic study” of the Contrastive
ethnolinguistics language linguistics

Leksikograpiya at Linggwistika
Ang mga bunga ng lingwistika ay ginagamit ng leksikograpiya, at ang mga bunga ng
leksikogapiya ay ginagamit naman sa lingwistika. Nagagamit ito sa mga teknikal na mga
terminolohiya at pati na rin sa istandardisasyon ng wika.
Leksikon at Gramatika
• Ang leksikon ay ang bukabularyo ng tao, wika o sangay ng lingwistika.
Sa teorya ng lingwistika, mayroon itong dalawang bahagi:
a. Leksikon – katalog ng mga salita ng isang wika (wordstock)
b. Balarila – sistema ng mga alintuntunin sa pagbuo ng mga salita upang ito’y maging
makabuluhan
•. Kasama sa leksikong ang mga bound morphemes (e.g. affixes), compound words, idiomatic
expresssions, at collocations.
•. Sinisikap naman ng diksyunaryo na ilista, sa paraang pa-alpabeto, ang leksikon ng isang wika,
pero hindi kasali dito ang bound morphemes.
Ang leksikon ng wikang Filipino ay ang sarili nating vokabularyo.
May limang paraan sa pagbubuo ng mga salita:
• pagtatambal- pinagtambal na mga morfema. halimbawa: bahaghari mula sa bahag at hari.
• akronim- hango ito mula sa inisyal o mga unang pantig ng mga salita. halimbawa: NSO mula sa
National Statistics Office.
• pagbabawas o clipping- ito ay ang pagpapaikli ng mga salita na kadalasang ginagamit sa
pasalitang paraan. halimbawa: fon para sa telefon.
• pagdaragdag- kung may salitang binabawasan, mayroon din namang dinaragdagan.
halimbawa: sampalin ginagawang sampalilukin.
• paghahalo o blending- ito ang pagbabawas at pagtatambal ng mga salita. halimbawa: cha-cha
mula sa charter change.
Mga Diksyunaryo: Practikal at Panteorya

 Ang diksyunaryo (talahuluganan, talatinigan) ay isang aklat ng mga nakatalang mga salita
ng isang partikular na wika na ang ayos ay ayon sa pagkakasunud-sunod ng titik ng abakada
o alpabeto.
 Nakatala rin dito ang mga kahulugan ng salita, maging ang mga etimolohiya o pinagmulan
ng salita, mga pagbigkas (diksyon), at iba pang mga impormasyon;
 isa rin itong aklat – na kung tawagin ay leksikon (lexicon) na may mga nakatalang salita ng
isang wika at nakaayos din ayon sa mga titik ng abakada o alpabeto ngunit naglalaman
naman ng mga katumbas na salita sa ibang wika.
 Ang tawag sa taong tagapaghulog o tapagtala ng mga salita sa isang diksiyunaryo ay
diksiyunarista (leksikograpo). Kung susuriin, ang salitang talatinigan ay nangangahulugang
listahan ng mga pagbigkas, subalit minsan din itong ginagamit na panturing sa aklat na
diksiyunaryo.
PRAKTIKAL

 Ay ang dugo at laman leksikographer at ikinunsulta sa mga

ngdiksyunaryo na itinala ng isang mambabasa.
 Nakatala ng pa-alpabeto
Teoretikal salitang kanyang nalaman sa buong
buhay niya.
 “in-built” dictionary ng isang
 Ginagamit niya ito sa pagpili ng mga
indibidwal na tagapagsalita ng isang
salitang angkop sa iba’t ibang
wika.
konteksto.
 Kinakatawan nito ang
 Ang leksikon ng indibidwal –
pansemantikang kakayahan ng isang
personal
indibidwal at ang lahat ng mga
 Ito ay palaging nagbabago.
 Maaaring hindi nakahanay.
Ang diksyunaryo ay isang mapagkukunan ng impormasyon na gumaganap ng isang orienting at
paliwanag na papel sa gawain ng isang tagasalin. Ito ay isang sangguniang aklat na naglalaman
ng mga salita (o morpema, parirala, idyoma, atbp.) na nakaayos sa isang tiyak na
pagkakasunud-sunod (naiiba sa iba't ibang uri ng mga diksyunaryo), nagpapaliwanag ng
kahulugan ng mga yunit na inilarawan, nagbibigay ng iba't ibang impormasyon tungkol sa mga
ito o ang kanilang pagsasalin sa ibang wika, o nagbibigay ng impormasyon tungkol sa mga bagay
na kinakatawan nila.
Ang Lexicography ay ang agham ng mga diksyunaryo, ito ay isang sangay ng linggwistika na
tumatalakay sa kasanayan at teorya ng pag-iipon ng mga diksyunaryo. Ang lugar na ito ay
bahagyang nabibilang sa inilapat na linggwistika. May kondisyong posibleng hatiin ang
leksikograpiya sa praktikal at teoretikal.
Estrera, E. et.al, (Abril 23, 2016). PANLEKSIKOGRAPIYA.
https://www.scribd.com/doc/310133984/leksikolohiya-at-leksikograpiya