1|P age

KABANATA 1
WIKA

Katuturan at Katangian ng Wika Mahahalagang Tala:

KATUTURAN:

Ang wila ay isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa pamamagitan ng

mga pasulat at pasalitang simbulo (Webster, 1974)
Ang wika ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong gawaing pantao.
(Archibald Hill, What is language, c1980s)
Ang wila ay isang masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos
sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura. (Henry Gleason)

KATANGIAN:
1. Ang wika ay tunog - nagsisimula ang isang wika sa mga tunog na nagsisilbing berbal na mga

simbolong nabubuo at nirerepresenta ng mga letra.

2. Ang wika ay arbitraryo - pinagkakasunduan ng isang grupo ng taong gumagamit ng wika
gayundin, ang bawat wika ay may kakaibang katangiang nabubukod sa iba pang wika.

3. Ang wika ay masistema - ang anumang wika ay may sinusunod na organisasyon at may taglay
na istruktura (ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantika at pragmatiks).

• Ponerma - tumutukoy sa makabuluhang tunog ng isang wika.

• Ponolohiya - makaagham na pag-aaral ng makabuluhang tunog sa isang wika Morpema
- tumutukoy sa pinakamaliit na yunit ng isang salita.

• Morpolohiya - makaagham na pag-aaral sa mga morpema ng isang wika.

• Sintaks - tumutukoy sa masistema ng palabuuan ng mga sugnay, parirala at
pangungusap.
• Semantiks - Pag-aaral sa kahulugan ng isang wika.
• Pragmatiks - Pag-aaral kung papaano iniimpluwensyahan ng konteksto ang paraan ng
paghahatid ng impormasyon ng mga sentens. Samakatwid, ito ay pag-aaral ng aktwal na
pagsasalita.
4. Ang wika ay sinasalita - nabubuo ang wika sa tulong ng mga aparato at ibat ibang sangkap

sa pagsasalita tulad ng labi, dila, ngipin, ilong, lalamunan at iba pa.

5. Ang wika ay nakabuhol sa kultura - Pinatutunayan lamang na walang superyor na wika

sapagkat ang bawat wika ay may sariling kakanyahang kultural. Ibigsabihin, hinuhubog ng
wika ang kultura at hinuhubog naman ng kultura ang wika (Sapir at Whorf, w.p.)

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

2|P age

6. Ang wika ay daynamiko - nagbabago ang wika batay sa nagbabagong panahon.

Nagkakaroon

ng mga bagong salita at nakapaglilinang din ng bagong pagpapakahulugan batay sa

sumusulong na panahon.

Halimbawa: Ang toxic noon ay lason ngayon O labis pagkapagod.

7. Ang wika ay malikhain - paggamit ng wika sa sariling kaparaanan at batay sa sumusulong na
mga pangkat ng taong may itinatampok na identidad. Binigyang-diin nito ang pagiging distinct
na anyo ng ekspresyon o paggamit ng wika sa pagpapahayag ng saloobin, damdamin o
naiisip.
Hallimbawa: ang sumisibol na pamamaraan ng mga jejemon at bekimon.

8. Ang wika ay makapangyarihan - ginagamit ang wika sa pagtatamo ng impluwensiya para

makapagpabago ng pananaw, makaimpluwensya ng kaisipan, makabuo ng mga bagong
ideya, makapaapekto sa pagsusulong ng mga pamamaraan at polisiya at higit ay
makapagpakilos.

MGA TEORYA NG PINAGMULAN NG WIKA

Maraming haka-haka tungkol sa pinagmulan ng wika. Bukod sa dami-daming teorya ng

iba't ibang tao hindi padin maipaliwanag kung saan, paano at kailan talaga nagsimula ang
wika. Tinatanggap ng mga dalubwika na hanggang sa ngayon ay wala pa ring katiyakan ang
iba't ibang teorya tungkol sa pinagmulan nito. Isa itong palaisipang hanggang sa kasalukuyan
ay hinahanapan ng patunay subalit nananatili pa ring hiwaga o misteryo.

Teorya ang tawag sa siyentipikong pag-aaral sa iba't ibang paniniwala ng mga bagay-
bagay na may mga batayin subalit hindi pa lubusang napapatunayan. Iba't ibang pagsipat o
lente ang pinanghahawakan ng iba't ibang eksperto. Ang iba ay siyentipiko ang paraan ng
pagdulog samantalang relihiyoso naman sa iba. May ilang nagkakaugnay at may ilan namang
ang layo ng koneksiyong sa isa't isa.

Tore ng Babel

Batay sa istorya ng Bibliya, iisa lang ang wika noong unang panahon kaya't walang
suliranin sa pakikipagtalastasan ang tao. Naghangad ang tao na higitan ang kapangyarihan
ng Diyos, naging mapagmataas at nag-ambisyong maabot ang langit, at nagtayo ng
pakataas-taas na tore. Mapangahas at mayabang na ang mga tao, subalit pinatunayan ng
Diyos na higit siyang makapangyarihan kaya sa pamamgitan ng kaniyang kapangyarihan,

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

3|P age

ginuho niya ang tore. Ginawang magkakaiba ang Wika ng bawat isa, hindi na magkaintindihan
at naghiwa-hiwalay ayon sa wikang sinasalita. (Genesis kab. 11:1-8)

Bow-wow

Ayon sa teoryang ito, maaaring ang wika raw ng tao ay mula sa panggagaya sa mga
tunog ng kalikasan. Ang mga primitibong tao diumano ay kulang na kulang sa mga
bokabularyong magagamit. Dahil dito, ang mga bagay-bagay sa kanilang paligid ay
natutunan nilang tagurian sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga ito. Marahil ito
ang dahilan kung bakit ang tuko ay tinatawag ng tuko dahil sa tunog na nalilikha ng nasabing
insekto. Pansinin ang mga batang natututo pa lamang magsalita. Hindi ba’t nagsisimula sila sa
panggagaya ng mga tunog, kung kaya’t ang tawag nila sa aso ay aw-aw at sa pusa ay miyaw.
Ngunit kung totoo ito, bakit iba-iba ang tawag sa aso halimbawa sa iba’t ibang bansa gayong
ang tunog na nalilikha ng aso sa Amerika man o sa Tsina ay pareho lamang?

Ding-dong

Kahawig ng teoryang bow-bow, nagkaroon daw ng wika ang tao, ayon sa teoryang ito,
sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga bagay-bagay sa paligid. Ngunit ang
teoryang ito ay hindi limitado sa mga kalikasan lamang kungdi maging sa mga bagay na likha
ng tao. Ayon sa teoryang ito, lahat ng bagay ay may sariling tunog na siyang kumakatawan sa
bawat isa at ang tunog niyon ang siyang ginagad ng mga sinaunang tao na kalauna’y
nagpabagu-bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan. Tinawag din ito ni Max Muller na
simbolismo ng tunog.

Pooh-pooh
Unang natutong magsalita ang mga tao, ayon teoryang ito, nang hindi sinasadya ay
napabulalas sila bunga ng mga masisidhing damdamin tulad ng sakit, tuwa, sarap, kalungkutan,
takot, pagkabigla at iba pa. Pansinin nga naman ang isang Pilipinong napapabulalas sa sakit.
Hindi ba’t siya’ y napapa-Aray! Samantalang ang mga Amerikano ay napapa-ouch!

Ano’ng naibubulalas natin kung tayo’y nakadarama ng tuwa? Ng sarap? Ng takot?

Yo-he-ho
Pinaniniwalaan ng linggwistang si A.S. Diamond (sa Berel, 2003) na ang tao ay natutong
magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal. Hindi nga ba’t tayo’y nakalilikha rin ng
tunog kapag tayo’y nag-eeksert ng pwersa. Halimbawa, ano’ng tunog ang nililikha natin kapag
tayo’y nagbubuhat ng mabibigat na bagay, kapag tayo’y sumusuntok o nangangarate o
kapag ang mga ina ay nanganganak?

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

4|P age

Yum-yum
Katulad ng teoryang ta-ta, sinasabi rito na ang tao ay tutugon sa pamamagitan ng
pagkumpas sa alinmang bagay na nangangailangan ng aksiyon. Ang pagtugong ito ay
isinasagawa sa pamamagitan ng bibig ayon sa posisyon ng dila. Katulad halos ng teoryang ta-
ta ang paliwanag ng mga proponent ng teoryang ito sa pinagmulan ng wika.

Ta-ta

Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na kanyang
ginagawa sa bawat partikular na okasyon ay ginaya ng dila at naging sanhi ng pagkatuto ng
taong lumikha ng tunog at kalauna’y nagsalita. Tinatawag itong ta-ta na sa wikang Pranses ay
nangangahulugang paalam o goodbye sapagkat kapag ang isang tao nga namang
nagpapaalam ay kumakampay ang kamay nang pababa at pataas katulad ng pagbaba at
pagtaas na galaw ng dila kapag binibigkas ang salitang ta-ta.

Sing-song

Iminungkahi ng linggwistang si Jesperson na ang wika ay nagmula sa paglalaro, pagtawa,

pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pang mga bulalas-emosyunal. Iminungkahi pa niya na
taliwas sa iba pang teorya, ang mga unang salita ay sadyang mahahaba at musikal, at hindi
maiikling bulalas na pinaniniwalaan ng marami.

Hey you!
Hawig ito ng teoryang pooh-pooh. Iminungkahi ng linggwistang si Revesz na bunga ng
interpersonal na kontak ng tao sa kanyang kapwa tao ang wika. Ayon kay Revesz, nagmula ang
wika sa mga tunog na nagbabadya ng pagkakakilanlan (Ako!) at pagkakabilang (Tayo!).
Napapabulalas din tayo bilang pagbabadya ng takot, galit o sakit (Saklolo!). Tinatawag din
itong teoryang kontak.

Coo Coo

Ayon sa teoryang ito, ang wika ay nagmula sa mga tunog na nalilikha ng mga sanggol.
Ang mga tunog daw na ito ang ginaya ng mga matatanda bilang pagpapangalan sa mga
bagay-bagay sa paligid, taliwas sa paniniwala ng marami na ang mga bata ang nanggagaya
ng tunog ng mga matatanda.

Babble Lucky
Ayon sa teoryang ito, ang wika raw ay nagmula sa mga walang kahulugang bulalas ng
tao. Sa pagbubulalas ng tao, sinuwerte lamang daw siya nang ang mga hindi sinasadya at

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

5|P age

walang kabuluhang tunog na kanyang nalikha ay naiugnay sa mga bagay-bagay sa paligid na

kalaunan ay naging pangalan ng mga iyon.

Hocus Pocus

Ayon kay Boeree (2003), maaaring ang pinanggalingan ng wika ay tulad ng

pinanggalingan ng mga mahikal o relihiyosong aspeto ng pamumuhay ng ating mga ninuno.
Maaari raw kasing noo’y tinatawag ng mga unang tao ang mga hayop sa pamamagitan ng
mga mahikal na tunog na kalaunan ay naging pangalan ng bawat hayop.

Eureka!

Sadyang inimbento ang wika ayon sa teoryang ito. Maaari raw na ang ating mga ninuno
ay may ideya ng pagtatakda ng mga arbitraryong tunog upang ipakahulugan sa mga tiyak na
bagay. Nang ang mga ideyang iyon ay nalikha, mabilis na iyong kumalat sa iba pang tao at
naging kalakaran sa pagpapangalan ng mga bagay-bagay (Boeree, 2003).

La-la
Mga pwersang may kinalaman sa romansa. Ang salik na nagtutulak sa tao upang
magsalita.

Ta-ra-ra-boom-de-ay

Likas sa mga sinaunang tao ang mga ritwal. Sila ay may mga ritwal sa halos lahat ng
gawain tulad ng sa pakikidigma, pagtatanim, pag-aani, pangingisda, pagkakasal,
pagpaparusa sa nagkasala, panggagamot, maging sa paliligo at pagluluto. Kaakibat ng mga
ritwal na iyon ay ang pagsasayaw, pagsigaw at incantation o mga bulong. Ayon sa teoryang
ito, ang wika raw ng tao ay nag-ugat sa mga tunog na kanilang nililikha sa mga ritwal na ito na
kalauna’y nagpapabagu-bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.

Mama

Ayon sa teoryang ito, nagmula ang wika sa mga pinakamadadaling pantig ng

pinakamahahalagang bagay. Pansinin nga naman ang mga bata. Sa una’ y hindi niya
masasabi ang salitang mother ngunit dahil ang unang pantig ng nasabing salita ang
pinakamahalaga diumano, una niyang nasasabi ang mama bilang panumbas sa salitang
mother.

Rene Descartes

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

6|P age

Hindi pangkaraniwang hayop ang tao kung kaya't likas sa kaniya ang gumamit ng wika
na aangkop sa kaniyang kalikasan bilang tao. May aparato ang tao lalo na sa kaniyang utak
gayundin sa pagsasalita upang magamit sa mataas at komplikadong antas ang wikang
kailangan niya hindi lamang para mabuhay bagkus magampanan ang iba't ibang tungkulin
nito sa kaniyang buhay.

Plato

Nalikha ang wika bunga ng pangangailangan. Necessity is the mother of all invention. Sa
paniniwalang ito, gaya ng damit, tirahan at pagkain, pangunahing pangangailangan din ng
tao ang wika kung kaya;t naimbento ito ng tao.

Jose Rizal

Kung lahat ng likas na bagay ay galing sa Poong Maykapal, bakit hindi ang wika?
Naniniwala ang pambansang bayani na kaloob at regalo ng Diyos ang wika sa tao

Charles Darwin
Nakikipagsalaparan ang tao kung kaya't nabuo ang wika. Survival of the fittest, elimination
of the weakest. Ito ang simpleng batas ni Darwin. Upang mabuhay ang tao, kailangan niya ng
wika. Ito ay nakasaad sa aklat na Lioberman (1975) na may pamagat na “On the Origin of
Language”, sinasaad dito na ang pakikipagsapalaran ng tao para mabuhay ang nagtuturo sa
kanya upang makalikha ng iba’t ibang wika.

Wikang Aramean
Believes that all languages originated from their language, Aramean or Aramaic. Syria.
May paniniwalang ang kauna-unahang wikang ginagamit sa daigdig ay ang lenggwahe ng
mga Aramean. Sila ang mga sinaunang taong nanirahan sa Syria (Aram) at Mesopotamia.
Tinatawag na Aramaic ang kanilang wika.

Haring Psammatichos
Sinasabi sa paniniwalang ito na bilang hari ng Ehipto, gumawa ng isang eksperimento si
Psammatichos kung paano nga ba nakapagsasalita ang tao. May dalawang sanggol siyang
pinalaki sa loob ng kuweba at mhigpit na ipinag-tos na hindi ito dapat makarinig ng anumang
salita. Sa tagal ng panahon nakapagsalita raw ng "Bekos" ang dalawang bata na ang ibig
sabihin ay tinapay. Sa maikling sabi, likas na natututuhan ng tao ang wika kahit hindi ituro ang
pinanghahawakan ng teoryang ito.

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

7|P age

Alin sa mga teoryang ito ang wasto? Hindi natin matutukoy. Kaya nga teorya ang tawag
sa mga ito, mga haka-haka lamang na mahirap patunayan at husgahan. Ang pagpipilit na ang
isa ang tama ay tiyak na hahantong lamang sa walang hanggang pagtatalo. Bawat teorya ay
may sari-sariling kalakasan at kahinaan na maaaring maging batayan upang ating paniwalaan
o di kaya’y tanggihan. Magkagayon man, mahalaga ang bawat isa sa pagtalakay sa
pinagmulan ng wika.

KAHALAGAHAN NG WIKA
Mahalaga ang wika sa tao sapagkat ito ang pinakapangunahing kailangan upang
maipahayag natin ang damdamin, saloobin kaisipan at iba pa.

Wikang Filipino

Ang pambansang wika ng Pilipinas ay ang wikang Filipino ito ay may taglay na malalim,
malawak at natatanging kaalaman at karunungan. Kung mahusay nating magagamit ito sa
ating buhay at iba-iba pang mga aspeto nito ay masasabi ngang magbubunga ito ng
kaunlaran at karunungan. Ang wikang ito na mahiwaga na nagpababatid ng mga kaalaman
ay lalong mabisang maikakasangkapan sa ating pambansang kaunlaran kung ito'y lubos at
puspusang pinapairal sa iba't-ibang larangan at disiplina.
Kahalagahan ng Wikang Filipino sa Edukasyon
1. Ginagamit ang wikang Filipino bilang isang midyum para makasulat, makabasa at
makaintindi ng mga aralin at mga bagay na dapat matutunan at malaman. Kung walang wika
ay hindi matututo ang isang mag-aaral sa mga bagay na kailangan niyang malaman, hindi rin
magkakaintindihan ang bawat isa.
2. Ang wikang Filipino ang susi sa maayos at mabilis na komunikasyon ng bawat isa, ito ay
ginagamit upang magkaunawaan at magkaintidihan ang sinasabi ng mga mag-aaral. Kaya
napakahalaga ng pakikinig dahil sa ganitong paraan natututo ang bawat isa.
3. Ang wikang Filipino ang gamit sa pakikipag-ugnayan sa pag-aaral at sa pagtuturo sa iba.
Ang sukatan ng karunungan at katalinuhan ay kakayahan nito sa pagsasalin ng mga natutunan
sa ibang tao.
4. Ang wikang Filipino ay instrumento sa pagpapaunlad ng kultura at sining sa isang bayan
o bansa.
Samakatuwid, napakahalaga ng wikang Filipino sa larangan ng edukasyon sapagkat ito
ang nagbibigay buhay, diwa at ang nagpapakilala sa bansa, ito ang sumasalamin sa kultura,
kaugalian, paniniwala, kaalaman at karunungan ng mga mamayan, ang nagbabatid ng
kakayahan ng mga tao, ito ang daluyan ng ating komunikasyon, ito ang larawan na
nagpapakita ng ating pagkakakilanlan, kung paano tayo tatanawin at ituturing ng mga tao sa
labas ng bansa. Wikang Filipino ang kaluluwa ng Pilipinas, ang karunungan nito ang susi sa
pambansang pag-unlad sa iba't-ibang aspeto para sa iisang minitmithing tagumpay.

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

8|P age

ANG TUNGKULIN NG WIKA

Ginagamit natin ang wika, hindi kaya ginagamit tayo nito
Mga Panlahat na Gamit ng Wika saa anumang bagay o gawain, saan mang lugar, o
pagkakataon ang wika ay lagi na nating ginagamit. Ito ang nagbibigay katuparan sa lahat
ng ating pagkilos, kinokontrol nito ang ating pag-iisip maging ang ating pag- uugali.
Naglahad sina Michael A.K. Halliday, Roman Jakobson at W.P. Robinson ng
pangkalahatang gamit ng wika upang mapag-aralan natin kung papaano napapakilos o
napagagalaw ng wika ang lahat ng bagay sa mundo.
Ayon kay Michael A.K. Halliday
1. Instrumental – Ginagamit ang wika ng tagapagsalita para mangyari / maganap ang
mga bagay-bagay. Pinababayaan ng wikang pagalawin ( manipulate) ng
tagapagsalita ang kanyang kapaligiran. Maaaring humiling ang mga tao ng mga
bagay at maging dahilan ng paggawa at pagkaganap ng mga bagay-bagay sa
paggamit ng mga salita lamang.
Halimbawa:
Mga bigkas na ginaganap (performative utterances) – pagpapangalan/ pagbabansag,
pagpapahayag, pagtaya.
Iba pa – pagmumungkahi, panghihikayat, pagbibigay- panuto, pag-uutos, pagpilit.

2. Regulatory - Gamit ng wika para alalayan ang mga pangyayaring nagaganap (pag-
alalay o maintenance of control). Maaaring kasangkot ang sarili o iba. Inaalalayan
ng wika ang pakikisalamuha ng mga tao; itinatakda nito ang mga papel na
ginagampanan ng bawat isa, nagbibigay-daan para alalayan ang pakikisalamuha
at nagbibigay ng talasalitaan para sumang-ayon, di-sumang-ayon at pag-alalay at
pag- abala (disrupt) sa gawa/ kilos ng iba.
Ito ang gamit ng wika na nagbibigay sa mga tao para alalayan ang mga pangyayaring
nagaganap.
Halimbawa: pag-ayon, pagtutol, pag-alalay sa kilos/ gawa, pagtatakda ng mga tuntunin
at alintuntunin sa paglalaro, pagsagot sa telepono, pagtatalumpati sa bansa.

3. Representasyunal – Gamit ng wika sa pagpaparating ng kaalaman tungkol sa

daigdig, pag-uulat ng mga pangyayari, paglalahad, pagpapaliwanag ng mga

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

9|P age

pagkakaugnay-ugnay, paghahatid ng mga mensahe, atbp.May nagaganap na

pagpapalitan ng kaisipan. May mga tuntunin upang alalayan ang gawi/ ugaling
pangwika kapag may pagpapalitan ng impormasyon ay dapat maging totoong-
totoo at hindi kalahati lamang ang dapat gumawa ng palagay (assumptions)
tungkol sa alam ng tagapakinig; hindi dapat kulang o pumupuri ang impormasyong
ibinibigay; at kung tapat ang intensyon, dapat iwasan ang ano mang
misrepresentasyon at kalalabisan.
Sa mga pagkakataong naiiba(idiosyncratic view) ang pananaw ng isang tao tungkol sa
kung ano ang daigdig; maaaring ituring na naiiba (peculiar) ang mga bigkas na
nagsasaad ng pagkatawan sa daigdig.
Magiging dahilan ng pagturing sa isang tao na henyo/ pantas (genius) o nasisiraan ng
bait; mapangarapin o di kaya’y tagapagligtas ang ilang uri ng pagiging iba (peculiarities).
Maaaring mag-iba-iba sa iba-ibang panahon ang isipan ng karamihan (consensus) na
nagiging batayan ng pagpapasya ng iba-ibang kinatawan ng pagbabago sa daigdig
(world shifts), patag ang daigdig; maliliit (particles) ng atom, patay ang Diyos; marumi ang
sex, pasalita ang wika, atbp.
Halimbawa: pag-uulat, paglalahad, pagpapaliwanag, paghahatid ng mensahe,
pagbibigay ng tama/ maling impormasyon, pagsisinungaling, pagpapahayag. Karamihan
sa pang-araw-araw na gamit ng wika ang gamit na ito.
4. Interaksyunal - (Phatic communion ayon kay Malinowski) Gamit ng wika upang
mapanatili ang pakikipagkapwa-tao. Bahagi nito ang phatic communion; iyong mga
di-pinupuna/ walang kabuluhang (meaningless) pakikipagpalitan na nagsasaad ng
isang bukas na tulay (channel) ng pakikipagtalastasan kung kinakailangan. Sa isang
malawak na kaisipan, tumutukoy ang gamit na ito sa lahat ng gamit ng wika upang
mapanatili ang mga lipon/ grupo: salita ng mga teenager; mga biruan ng pamilya/
mag-anak; mga katawagan sa bawat propesyon (jargon), mga palitan sa mga
ritwal; mga wikang panlipunan at panrehiyon, atbp.
Dapat matutuhan ng mga tao ang mga iba’t ibang uri ng gamit ng wika kung nais nilang
makisalamuha nang mahusay sa iba.

Nangangailangan ang matagumpay na interaksyon ng wastong pag-uugali (good

manners), wastong pagsasabi sa wastong paraan at paggawa ng mga bagay ayon sa

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

10 | P a g e

kinagawian (presented way).  Madaling makita ang mga paglabag sa kaugalian, maging
malaswang salita (dirty words) sa maling tagpuan o di pagtayo sa ilanga pagkakataon.
Maaaring parusahan ang mga ito nang higit pa sa pagkadulas sa pangyayari.
Halimbawa: pagbati, pagpapaalam, pagbibiro, panunudyo, pag-aanyaya, paghihiwalay,
pagtanggap, atbp.
5. Personal – Gamit ng wika para ipahayag ang katauhan ng isang tao, alam ng bawat
isa na bahagi ng kanyang katauhan ang wika. May “tinig” o kinalalaman ang mga
tao sa nangyayari sa kanila. Malaya silang magbuka ng bibig o hindi, magsabi ng
marami o magsawalang-kibo kung nais nila, ang pumili ng kung paano sasabihin ang
kanilang sasabihin. Binibigyan din ng wika ang bawat tao ng paraan ng
pagpapahayag ng damdamin maging ito ay sa anyo ng mga padamdam,
pagrerekomenda, pagmumura o sa pamamagitan ng maingat na pagpili ng salita.
Maaaring ding magkaroon ng pagkukuyom sa sarili o pagbubulas ng damdamin.
Halimbawa: pagsigaw, pagrerekomenda, pagmumura, pagpapahayag ng galit, paghingi ng
paumanhin.

Totoong may gamit na personal ang wika ngunit napakahirap itong ilarawan nang buo. Sa
gamit na ito, nagsasama-samang gumagalaw sa mga paraang walang nakaaalam ang wika,
ang isipan, ang kalinangan/ kultura at ang katauhan/ personalidad.
6. Heuristic – Gamit ng wika bilang kagamitan sa pagkatuto ng mga kaalaman at pag-
unawa. Maaaring gamitin ang wika para malaman ang mga bagay sa daigdig.
Nagbubunga ng sagot ang mga tanong, konklusyon ang pangangatwiran, mga
bagong tuklas na pagsubok sa hypothesis, atbp. Ang gamit na ito ang batayan ng
kaalaman sa iba-ibang disiplina. Binibigyan ng wika ang tao ng pagkakataong
magtanong tungkol sa kalikasan ng daigdig na pinananahanan nila at bumuo ng
mga posibleng sagot. Isang paraan para ipakilala ang kabataan sa gamit na ito ng
wika ang pormal na edukasyon. Karaniwan nang isang sistemang abstraktong
nagpapaliwanag ng isang bagay ang kinalalabasan nito. Kaya isang resultang
kailangan sa paglikha ang simbolismo ng metalanguage – isang wikang ginagamit sa
pagtukoy sa wika na naglalaman ng mga katawagan tulad ng tunog, pantig,
kayarian, pagbabago, pangungusap, atbp.

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

11 | P a g e

Halimbawa: pagtatanong, pagsagot, pangangatwiran, pagbibigay-konklusyon, paggawa

ng hypothesis, pagbibigay katuturan, pagsubok/pagtuklas, pagpapaliwanag, pagpuna,
pagsusuri, pagbuo, pageeksperimento, pagsang-ayon, di- pagsang-ayon, pag-uulat,
pagtaya.
Naging institusyon na ang gamit na ito ng wika sa mga kalagayang pang-edukasyon at sa
mga gawaing pangkaalaman ngunit patuloy pang makapupukaw ng iba- ibang
panananaliksik ang mga posibleng paraan ng pagkaalam sa pamamagitan ng wika at
hindi paggamit ng wika. Isa ring suliranin ay kung pano nabubuo, inaaayos at nililinang ang
kaalaman. Mahalaga ang papel ng wika sa mga pagbabagong nangyayari sa retorika ng
iba-ibang disiplina.

7. Imahinatibo – Gamit ng wika sa pagbuo ng isang sistema ng haraya maging mga

akdang pampanitikan, sistemang pampilosopiya, o huwarang pangarap (utopian
visions) sa isang dako o pangarap at pag-iisip ng walang magawa sa kabilang dako.
Ito rin ang wikang ginagamit para sa kasiyahan sa paggamit ng wika bilang tunog;
pag-iingay ng sanggol ( baby’s babbling), pag-awit ng isang mang-aawit at ang
paglalaro ng malikot na isip ng makata. Mga larong pangwika, panunukso,
panunudyo, pagsasalaysay nang labis. Ilan lamang ito sa mga pagkakataong gamit
ng imahinatibo ng wika upang aliwin ang sarili o ibang tao. Pinahihintulutan din ng
gamit na ito ng wika na pansinin di lamang ang tunay na daigdig kundi pati na ang
mga posibleng daigdig at marami pang imposibleng daigdig. Pinahihintulutan din
nito ang paglalagay ng sarili sa katauhan ng mga nababasa/ nakikita sa telebisyon
at sine: nakikinig sa radyo, cd player, MP3 player (vicarious experience). Tinutulungan
ding matugunan ang maraming estetiko at artistikong pangangailangan (urges).
Pinahahalagahan ang gamit na imahinatibo kung nagbubunga ito ng artistikong
paglikha ngunit sa karamihan, nagsisilbi itong isang susi sa mga pagkakataon sa
paglikha at pagtakas sa katotohanang ipinahihintulot nito.

I. Ayon kay Roman Jakobson

 Kognitibo/ reperensyal/ Pangkaisipan – Pagpaparating ng mensahe at impormasyon.
 Conative – Paghimok at pag-impluwensya sa iba sa pamamagitan ng mga pag-
uutos at pakiusap.

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

12 | P a g e

 Emotive – Pandamdamin, Pagpapahayag ng mga saloobin, damdamin at emosyon.

 Phatic – pakikipagkapwa-tao
 Metalinggwal – paglinaw sa mga suliranin tungkol sa mga layunin (intensyon) ng mga
salita at kahulugan.
 Poetic – patula, paggamit ng wika para sa sariling kapakanan.

II. Ayon kay W.P. Robinson

 Estetiko – Paggamit ng wika sa paglikha ng panitikan.
 Ludic – Pagtutugma, paggawa ng mga salitang walang katuturan o kawawaan,
pagsubok sa mga posibilidad ng wika habang natututuhan ito, pagbibiro.
 Pag-alalay sa pakikipagsalamuha at pakikipagkapwa-tao – paggamit ng wika upang
simulan, alalayan at tapusin ang pagkikita ( nangyayari kapag ang dalawa o higit
pang tao ang nagkikita), mga ritwal sa wika (kumusta/pagbati), wika bilang
kagandahang –asal (kumusta ka?); pagbati, pasasalamat, pagpapahayag ng
kalungkutan o pakikiramay.
 Pag-alalay sa iba – Paggamit ng wika upang alalayan o impluwensiyahin ang kilos o
damdamin ng iba – paggamit ng mga tuntunin at ekspresyon ng tungkulin/
obligasyon – pag-uutos, pakiusap, pagbababa, pagpuna, pagpapalakas ng loob,
panghihikayat, pag-aanyaya, pagpapahintulot, panghihiram, pagtawad.
 Pag-alalay sa sarili – Kaugnay ang ugali at damdamin “Pagkausap sa Sarli” nang
tahimik o mag-isa, pagpaparating sa iba ng ating iniisip, pagbibigay ng opinyon,
pangangatwiran, pagpapaliwanag.
 Pagpapahayag ng Sarili – Pagpapahayag ng sarili, katauhan at damdamin – tuwiran
sa pamamagitan ng pandamdam, paggamit ng mga salita tungkol sa damdamin;
di-tuwiran sa pamamagitan ng bilis, taas ng tinig, tunog ng tinig (voice quality).
 Pagtatakda sa tungkulin o Papel sa lipunan – paggamit ng wika upang itakda o
ipahayag ang kaugnayang pansosyal ng mga tao – mga ginagamit kapag
nakikipag-usap sa isang tao at mga ginagamit kapag nagsasalita tungkol sa iba (G.
Gng. Bb…)
 Pagtukoy sa daigdig na di-panglinggwistika –
a) Pagkilala (discrimination) – pagkilala at pagpapahayag ng kaibhan at
pagkakatulad ng mga bagay.

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

13 | P a g e

b) Pagbuo (organization) – pag-uuri-uri at pagbibigay – katuturan sa mga kaugnayan

ng mga bagay sa ibang bagay.
 Pagtuturo – Paggamit ng wika sa pagpaparating (imparting) ng bagong
impormasyon at kasanayan.
 Pagtatanong at Panghuhula – Pagtataka, paghahanap, paghingi ng impormasyon
at panuto, pagbuo ng haraya (imagining) pagpapasubali (suppoising).
 Metalangguage - Paggamit ng wika sa pagtalakay.

Anu-ano ang mga tungkulin ng wika

Isang proseso ng pagpapalitan ng impormasyon na kadalasan na ginagawa sa

pamamagitan ng karaniwang sistema ng mga simbolo ang komunikasyon. Ang araling
pangkomunikasyon ang disiplinang pang-akademya kung saan pinag-aaralan ang
pakikipagtalastasan.

Ginagamit ang wika sa pagpapahayag ng pangungusap. Madaling maunawaan ang

pangungusap kahit gaano pa kahaba o ano man ang anyo nito. Malinaw ito kaya madaling
naiintindihan ng bumabasa o nakikinig ang kahulugan nito.

Pagpapaliwanag o pagpapaunawa ang tawag sa gawaing pangkaisipan upang

matugunan ang pakikipagugnayang ginagamitan ng mga pananalita o mga hudyat o senyas
ng kamay, maaaring kasabayan ng taong nakikipagugnanayan, o matapos ang bawat bahagi
ng paglalahad ng taong nakikipagugnayan. Nagaganap ang pagpapaunawa sa pagitan ng
dalawa, tatlo, o higit pang bilang ng mga tagapagsalita o tagapaglahad na hindi
nakapagsasalita o nakasesenyas mula sa pinagmumulang wika.

Pagsasalitaan ang tawag sa isang paraan ng pakatuto. Nagpapalinaw ang usapan

tungkol sa isang paksa sa pagsasaulo ng mga bagay. Sa pamamagitan ng salitaan
,nakapagpapalitan tayo ng mga kuro-kuro.

Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na batas upang maipahayag ang
nais sabihin ng kaisipan. Ginagamit ang pamamaraang ito sa pagpapaabot ng kaisipan at
damdamin sa pamamagitan ng pagsasalita at pagsulat. Isa rin itong likas na makataong
pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin at mga hangarin sa pamamagitan
ng isang kaparaanang lumilikha ng tunog; at kabuuan din ito ng mga sagisag sa paraang

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

14 | P a g e

binibigkas. Sa pamamagitan nito, nagkakaugnayan, nagkakaunawaan at nagkakaisa ang

mga kaanib ng isang pulutong ng mga tao.

Iba-ibat tungkulin ng wikang pilipino ayon sa eksaktong kahulugan.

1. Interaksyunal- nagpapanatili ng relasyong sosyal.

halimbawa:

pasalita: pangangamusta
pasulat: liham pang-kaibigan

2. Instrumental- tumutugon sa mga pangangailangan.

halimbawa:

pasalita: pag-uutos
pasulat: liham pang-aplay

3. Regulatori- kumukontrol/gumagabay sa kilos o asal ng iba.

halimbawa:

pasalita: pagbibigay ng direksyon

pasulat: panuto

4. Personal- nagpapahayag ng sariling damdamin o opinyon.

halimbawa:

pasalita: pormal o di-pormal na talakayan

pasulat: liham sa patnugot

5. Imahinasyon- nagpapahayag ng imahinasyon sa malikhaing paraan.

halimbawa:
pasalita: malikhaing pagsasabuhay/pamamaraan

pasulat: mga akdang pampanitikan

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

15 | P a g e

6. Heuristic- naghahanap ng mga impormasyon o datos.

halimbawa:

pasalita: pagtatanong
pasulat: survey

7. Informative- nagbibigay ng mga impormasyon.

halimbawa:

pasalita: pag-uulat
pasulat: balita sa pahayagan

MGA ANTAS NG WIKA

Ang wika ay mahalaga sa lipunang ating ginagalawan. Ito ang ginagamit natin sa
pang-araw-araw na pakikipag-ugnayan sa kapwa. Ayon kay Tumangan (1986), “ang wika ay
mahalagang bahagi ng lipunan sa dahilang ito ang kasangkapang kailangan sa
pakikipagtalastasan.”
Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang katigorya sa antas na ginagamit ng tao batay sa
kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang ginagalawan, lugar na tinitirhan, panahon, katayuan
at okasyong dinadaluhan.

Pormal – Ito ay antas ng wika na istandard at kinikilala/ginagamit ng nakararami.

 Pambansa. Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at pambalarila para sa

paaralan at pamahalaan.
Ang mga salitang ito ang ginagamit sa mga aklat, babasahin at sirkulasyong pangmadla. Ito
rin ang wikang ginagamit sa mga paaralan at sa pamahalaan.
Halimbawa: Asawa, Anak, Tahanan
 Pampanitikan o panretorika. Ito ay ginagamit ng mga malikhain manunulat. Ang mga
salita ay karaniwang malalim, makulay at masining.

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

16 | P a g e

Ito ang may pinakamayamang uri. Ginagamit ang salita sa ibang kahulugan. Mayaman sa
paggamit ng idyoma, tayutay. Ginagamit ng mga manunulat, dalubhasa at mananaliksik. Ito
ay nagaganap sa tuwing ang wikang pampanitikan
Halimbawa: Mabulaklak ang dila, Di-maliparang uwak, Kaututang dila, Balat sibuyas,Taingang
kawali Nagbukas ng dibdib, Kahati sa buhay, Bunga ng pag-ibig, at Pusod ng
pagmamahalan.

Impormal- Ito ay antas ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, madalas gamitin sa
pakikipag-usap at pakikipagtalastasan.

 Lalawiganin. Ito ay gamitin ng mga tao sa particular na pook o lalawigan, makikilala ito
sa kakaibang tono o punto.
 Ito ang mga salitang karaniwang salitain o dayalekto ng mga katutubo sa lalawigan
gaya ng Cebuano, Bicolano, Batangueno at iba pa na may tatak –lalawiganin sa
kanilang pagsasalita. isang palatandaan ng lalawiganing tatak ay ang punto o accent.

Halimbawa: Papanaw ka na ? (Aalis ka na?), Nakain ka na? (Kumain ka na?), Buang! (Baliw!)

 Kolokyal. Pang araw-araw na salita, maaring may kagaspangan nang kaunti,

maari rin itong refinado ayon sa kung sino ang nagsasalita. Ang pagpapaikli ng isa,
dalawa o higit pang titik sa salita.
Ito ang ginagamit sa pang-araw-araw na hinalaw sa pormal na mga salita. Nagtataglay ng
kagaspangan ang mga salitang ito subalit maaari rin namang maging repinado batay sa kung
sino ang nagsasalita gayon din sa kanyang kinakausap.
Halimbawa: Nasan, pa`no,sa’kin,kelan, Meron ka bang dala? Alala,naron,antay,lika,kanya-
kanya,lugal

 Balbal. Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas
na ito; ikalawa sa antas bulgar.
May katumbas itong slang sa Ingles at itinuturing na pinakamababang antas ng wika. Singaw
ng panahon sapagkat bawat panahon ay may nabubuong salita. Ito ang nagpapatunay ng

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101

17 | P a g e

pagiging dinamiko ng wika. Itinuturing din itong pinakamababang antas ng wika na

karaniwang ginagamit sa lansangan.
Halimbawa:
Chicks (dalagang bata pa)
Orange (beinte pesos)
Pinoy (Pilipino)
Parak (pulis)
Eskapo (takas ng bilangguan)
Istokwa (naglayas)
Juding (bakla)
Tiboli (tomboy)
Balkonik (taong maraming balahibo sa katawan)
Brokeback (lalaki sa lalaking relasyon)
Lobat (lupaypay)

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA FIL101