Antas ng kaalaman ng mga mag-aaral ng Stem 11-B ng Notre Dame of Surala

Incorporation sa mga bahagi ng Tayutay

Isang Pananaliksik na Iniharap sa Kagawaran ng Edukasyon

Bilang Pagtugon sa Kahingian ng Asignaturang Pagbasa at Pagsulat Tungo sa

Pananaliksik

BEARNEZA, JEANDEL
DEMASUAY, GRAZYL
MANLAPAO, KURT EMMANUEL
MONDRAGON, KYLA
PARK, YEON JU
VALENCIA, ROVIC
 TALAAN NG NILALAMAN

Pamagat ng Pahina
Mga Pagkilala
Talaan ng nilalaman
Listahan ng mga Talahanayan at Pigura

Kabanata

I Suliranin at Kaligiran Nito

Introduksyon/Panimula
Paglalahad ng Suliranin
Kahalagahan ng Pag-aaral
Saklaw at Limitasyon
Depinisyon ng mga Terminolohiya

II Introduksyon/Panimula

III Paglalahad ng Suliranin

IV Kahalagahan ng Pag-aaral

V Saklaw at Limitasyon

VI Depinisyon at Terminolohiya

VII Listahan ng mga Talahanayan at Pigura

 KABANATA I

ANG SULIRANIN AT KALIGIRAN NITO

INTRODUKSYON

Sa paglipas ng panahon at henerasyon, madaling magbago at napakabilis ng mga

bagay na nangyayari sa mga tao na tila ang pag pindot sa mga pindutan ay karaniwan,
nakagawian, at isang hanay ng mga uso sa parehong oras. Para bang nakakalimutan
ng mga tao na maging malikhain sa mga gawaing pasalita o pasulat.

Ayon kay Bernales et al. (2018), totoong sa pang-araw-araw na buhay, mas gusto
ng mga ordinaryong tao ang mga salitang karaniwan sa kanilang mga mata at pandinig.
Kung maaari, ayaw na nilang mag-isip ng malalim tungkol sa kahulugan. Ngunit kung
minsan ang isang manunulat o tagapagsalita ay kailangang gumamit ng mga salita na
sumasalamin sa lawak ng kanilang karanasan, dami ng pagbasa, at lalim ng kanilang
kultura.

Dagdag pa nila, dapat linawin sa puntong ito ng pag-aaral na ang mga metapora
na tinutukoy ay ang parehong tayutay sa iba pang lumang libro ng mambabasa, lalo na
sa larangan ng panitikan.

Sinabi rin ni Almario, (1991) na “kailangan ang mataas na kaalaman sa

wika ng panitikan upang higit na maintindihan ang isang akdang pampanitikan”.
Upang maging bihasa sa wika, kailangang maging bihasa sa mga tayutay.

Ayon naman kay Abad (2003) ang tayutay ay sinadya ng paglayo sa karaniwang
kahulugan ng mga salita upang gumana ang guni-guni, at gawing lalong maharaya,
mabisa at kaakit-akit ang pagpapahayag. Ang paggamit ng tayutay ay naka
pagdaragdag sa kalinawan, kapamigatan at kagandahan ng isang katha o akda,
pasalita man o pasulat.
 Ang isang bansa ay may isang wika na siyang pagkakakilanlan nito. Wala ang
isang bansa kung wala ang tao, ang tao na kumukumpleto sa isang bansa gamit ang
kanilang sariling kultura, paniniwala, at wika. Sa araw-araw na pakikisalamuha sa iba't
ibang tao, may iba-ibang pagpapakahulugan ang bawat isa sa kanya-kanyang kilos,
gawi, at kung ano ang nais ipahiwatig sa kapwa. Kung kaya't ang isang wika ay sining
dahil maaaring maging maganda o nakaaakit ang isang wika sa pamamagitan ng
pagpapahayag sa paraang pasulat o pasalita.

May lipon ng mga salita na bumubuo sa wika na siyang nag-uugnay at nag iisa sa
mga tao sapagkat nagsisilbing daan ang wika sa pagkakaunawaan at pagkakakilanlan
sa landas na kinabibilangan ng bawat isa. Tunay ngang kailangan ng isang tao ang
wika lalong-lalo na sa pagsasalita at pagsulat upang maging daan ng pagpapahayag ng
kanyang ideya, saloobin, paniniwala at nadarama. Sa pagpapahayag ng mga saloobin
o nadarama ang tao ay maaaring gumamit ng tayutay na salita o mabulaklaking mga
tanaga na siyang nagpapaganda sa pandinig ng mga nakikinig at nagpapaganda sa
mata ng mga mambabasa na maging makulay at kaakit-akit ang pagpapahayag.

Samantala, ayon kay Rubin (1987), ang tayutay ay isang sadyang pag-alis sa
karaniwang paggamit ng salita. Iba ang presentasyon at hindi malinaw ang kahulugan.
Kaya't masasabing isang larawan o larawan ang nililikha. "Ang pagpapahayag ay hindi
pangkaraniwan, kakaiba at mabisa, mahusay magsalita, mapang-akit at patula.

Ang wika ng Casanova et al. (2001), bilang isang anyo ng pagpapahayag, ang
tayutay ay naglalayong ipaalam ang mga abstract na konsepto o bigyang-diin ang mga
konsepto sa pamamagitan ng karaniwang pagtutugma ng mga kahulugan at
interpretasyon na kadalasang agad na naiintindihan ng tumatanggap, maging ito ay
isang mambabasa, madla, tagapakinig, o tagamasid.
 Samakatuwid, ang kahulugan ng pangungusap na ito ay hindi malinaw, ngunit
may malalim na kahulugan na nangangailangan ng maingat na pagsusuri,
interpretasyon at pag-unawa.

Dagdag pa ni Casanova, et al. (2001), ang tayutay ay may angking kagandahan

sa wika. Naipapakita ang mga ito ang kakayahan ng wika ng kanlungin ng isang
konsepto sa pamamagitan ng pamamahayag sa tulong ng isang manlilikha.

Inilalarawan ang Tayutay bilang kaluluwa ng panitikan. Samakatuwid, bilang mga

mananaliksik, mayroon tayong pananagutan na magkaunawaan upang sapat na may
angkop at maiangkla ang panitikan gaya ng itinuturo nito sa mga mag-aaral.

Ayon naman kay Evasco, et al. (2016), ang tayutay o figurative language ay
wikang nagpapahayag ng kahulugan na iba sa literal na kahulugan nito. Ang
talinghaga ng panitikan ay makikita sa kahusayan ng mga tayutay na bumubuo nito.
Nilalaman nito ang utak at damdamin na humuhubog sa ating panitikan at literatura.

Samantala wika rin Simbulan, (1980), “dapat tayo magkaroon ng isang pusong
nakakaunawa upang makayang pakahulugan ang mga damdamin ng may-akda, ang
kanyang hinagpis at kaligayahan, isang pusong maaaring makatarok sa lalim ng
kawalang pag-asa sa mga taludtod ng isang makata masilip ang nakatambad na
daigdig ng kagandahan at kapangitan ng buong kaluwalhatian at pagkilala.
Maunawaan ang kahulugan ng isang hungkag na tagumpay, ang
pamumulaklak ng isang pag-ibig at ang mabilis na paglipas nito. Upang masuri
tumatalakay ang mga tayutay, kailangang mahusay na mahanap at makilala ang mga
ito sa isang antolohiya ng mga tula mula sa isang may-akda. Sa ganitong
pamamaraan, masasanay tayo bilang mga mananaliksik na kumilala ng mga
tayutay kasabay ng pag-aaral at pagtalakay ng estilo at damdamin ng manunulat
diskurso ng pagkilala ng mga tayutay at pag-aaral tungkol sa may-akda.
 Paglalahad ng Suliranin

Ang layunin ng pag-aaral na ito ay isang pagtatangka upang masukat ang kaalaman sa
pagtukoy ng tayutay ng mga mag-aaral na nagpapakadalubhasa sa asignaturang
Filipino ng Notre Dame of Surala Incorporation.

Ang pananaliksik na ito ay naglalayong masagot ang mga sumusunod na espisipikong

katanungan:

a. Anong uri ng tayutay ang kanilang madaling matukoy?

b. Bakit kailangan pag-aralan ang mga bahagi ng Tayutay?
c. Ano-ano ang mga hanguan ng kakayahan sa pagtukoy ng tayutay ng mga
nagpakadalubhasa sa asignaturang Filipino ng Notre Dame of Surala Incorporation?

Kahalagahan ng Pag-aaral

Naniniwala ang mananaliksik na mahalaga ang pag-aaral na ito. Maaari itong

magamit ng mga kasalukuyang mag-aaral na nagpapakadalubhasa sa asignaturang
Filipino dahil ito ay kanilang magiging gabay upang higit na mapalawak ang kanilang
kaalaman tungkol sa pagtukoy at paggamit ng tayutay na siyang mahalaga sa pagtuturo
nila sa asignaturang Filipino sa hinaharap. Makakatulong din ito sa kanila upang higit
pang mapaunlad ang kanilang pagiging masining at malikhain sa pagsulat ng tula
maging sa pagsasalita. Karagdagan pa riyan, mahalaga ito sa kanila upang
makahagilap sila ng iba’t ibang datos at impormasyon upang mapabuti at mapaunlad pa
ang kanilang karunungan sa pagtukoy ng tayutay.

Sa kapwa mananaliksik, ito ay makakatulong rin sa pagkalap nila ng impormasyon at

datos na may kaugnayan sa tayutay. Magagamit ang bawat impormasyon na
nakalimbag sa pananaliksik na ito upang mapayabong pa ang iyong ginawang
pananaliksik.
Sa mga guro na nagtuturo ng tayutay, malaking tulong ito sa kanilang pagtuturo ang
mga kaugnay na pag-aaral, datos, at mga impormasyong nakalap sa pananaliksik na ito
dahil maaari nila itong gamitin sa pagpapabuti ng kanilang pagtuturo at pagpapagaan
ng mga gawaing may kinalaman sa tayutay ng kanilang mga mag-aaral.

Ang mga mag-aaral naman na hirap sa pagtukoy ng tayutay ay maaaring magkaroon

ng gabay kung paano nila matutukoy ang mga tayutay na may kahirapang intindihin.

Sa mga tao namang may interes sa tayutay ay makakatulong ang pag-aaral na ito sa
kanilang suliranin sa pagtukoy ng tayutay.

Saklaw at Limitasyon

Ang pag-aaral na ito ay nakatuon sa pananaliksik tungkol sa kakayahan sa pagtukoy ng

mga tayutay. Saklaw ng pag-aaral na ito ang mga piling tayutay sa pagpapasidhi ng
damdamin, gaya ng simili o pagtutulad, metapora o pagwawangis, personipikasyon,
hayperbole o pagmamalabis. Hindi naman saklaw ng pag-aaral ang iba pang tayutay
gaya ng aliterasyon, asonans, konsonans, onomatopeya, anaphora, epipora,
anadiplosis, eupemismo, retorikal na tanong. Klaymaks, anti-klaymaks, sarcasm, at
paralelismo.

Depinisyon ng mga Terminolohiya

Para sa layunin ng kombensyon at ganap na pag-unawa, ang sumusunod na

terminolohiya ay binigyan ng kaukulang operasyonal na depinisyon, kung gayon, batay
sa kung paano ginagamit ang bawat isa sa pamanahong papel na ito:

Ang hyperbole o pagmamalabis ay lagpas sa katotohanan o eksaherado ang

pahayag kung pakasusuriin (Bernales, et al., 2018).
Ang metapora o pagwawangis ay paghahambing gaya ng pagtutulad, nagkaiba
lamang sa hindi na nito paggamit ng mga salita o pariralang pantulad sapagkat
direktang nang ipinaaangkin ang katangian ng tinutularan. Isa sa mga pinaka gamiting
uri. (Monleon, 1980)

Ang personipikasyon o pagbibigay-katauhan ay ginagamit upang bigyang buhay,

pag taglayin ng katangiang pantao-talino, gawi, kilos, ang mga bagay na likas na
walang buhay. Ito ay naisakatuparan sa pamamagitan ng mga pananalitang nagsasaad
ng kilos tulad ng pandiwa, pandiwa at pangngalan katauhan (Monleon, 1980).

Ang simili o pagtutulad ay pinakamadaling uri ng tayutay dahil kagyat na nakikilala sa

mga salita o pariralang ginagamit tulad ng: parang, wangis, aimo’y, gaya ng, tulag ng,
mistula, tila, atbp. Ito’y paghahambing ng dalawang magkaiba o di magkauring bagay,
tao, kaisipan, pangyayari at iba pa sa hayagang pamamaraan.

Ang tayutay ayon kay Arrogante (2002), tayutay ang tawag sa paggamit ng
matalinghagang pagpapahayag.

Ayon naman kay Bisa (1999; sa Bernales, et al., 2018) ay mga kasangkapang
panretorika na mahahati sa dalawa: kasangkapan sa paglikha ng tunog o musika, at
kasangkapan sa pagpapasidhi ng guni guni at damdamin.

Ang tayutay ay isang sinadyang paglayo sa karaniwang paggamit ng mga salita upang
madaling maunawaan, mabisa at kaakit-akit ang pagpapahayag. Nakadaragdag ito sa
kalinawan, kapamagitan at kagandahan ng isang katha, pasalita man o pasulat.

Mga Sanggunian
Internet
https://www.academia.edu/42347611/
Ang_Antas_ng_Pagkatuto_ng_mga_Mag_aaral_sa_Kolehiyo_ng_Pangangalakal_sa_B
ukidnon_State_University_sa_Pag_aaral_ng_mga_Matatalinghagang_Salita?
fbclid=IwAR1rpt8kUgQ2aj1MxQdOfdNbOBGjt0NLExcB0d21fvUvwLNvDcGzgUFnIJM

https://www.scribd.com/embeds/434938994/content?
start_page=1&view_mode=scroll&access_key=key-
fFexxf7r1bzEfWu3HKwf&fbclid=IwAR3ieuOhg2iP-
Oj2ZYIOTuuEfgS4AGkzEZJyBa92JxUEXMMMz4xmQP7-ph0