Baitang 7- Ikatlong Markahan (Ika-lima at ika-Anim na Linggo)

Kahulugan ng Balita
Ang isang balita ay i ang imporma yon tungkol sa isang kaganapan o isang hanay ng
mga kaganapan na, sa loob ng isang tukoy na pamayanan, lipunan o lugar, ay may
kaugnayan, nobela o hindi pangkaraniwang.
Ano ang balita:
Ang isang balita ay isang impormasyon tungkol sa isang kaganapan o isang hanay ng
mga kaganapan na, sa loob ng isang tukoy na pamayanan, lipunan o lugar, ay may
kaugnayan, nobela o hindi pangkaraniwang. Ang salitang, tulad nito, ay nagmula sa
Latin balita.

Sa puntong ito, ang isang balita ay ang kwento, ang pagtatayo at ang pagpapaliwanag
ng isang katotohanan, kaganapan o kaganapan na itinuturing na mahalaga o nauugnay
na ibunyag para sa kaalaman sa publiko.

Ang balita ay ang mga account ng pinakamahalagang mga kaganapan o nangyari sa

isang araw o isang linggo. Ito ang pumupuno sa mga pahina ng pahayagan o
pahayagan, portal ng balita sa web o mga programa sa balita sa radyo at telebisyon.

Upang makabuo ng isang balita, nagsisimula kami mula sa isang formula ng anim na
katanungan, Ano ang mga ito:

1. Anong nangyari?
2. Kanino ito nangyari
3. Bilang hakbang?
4. Kapag pumasa ako?
5. Saan ito nangyari?
6. Bakit o bakit nangyari ito?

Sa balita, ang impormasyon ay dapat isaayos sa pababang pagkakasunud-sunod

depende sa kahalagahan ng tinukoy. Kaya, ang baligtad na iskema ng pyramid ay
ginagamit, alinsunod sa kung saan ang pinakamahalagang data ay matatagpuan sa
simula at ang hindi gaanong makabuluhang data ay matatagpuan hanggang sa huli.

Ang balita ay maaaring sumangguni sa pinaka-magkakaibang mga larangan at

kaganapan: politika, ekonomiya, lipunan, giyera, krimen, pangyayari, trahedya, protesta,
atbp. Ito ang ilan sa mga karaniwang tema, ngunit gayundin ang palakasan, agham,
teknolohiya o palabas negosyo

Sa isang item ng balita, dapat mayroong pinakamaraming posibleng pagiging pansin at

katotohanan sa paraan ng pagkakaugnay ng isang kaganapan sa balita, para dito,
dapat na nakakabit ang mamamahayag sa kanilang propesyonal na code ng etika.
Tingnan din:

 Pamamahayag.
 Pindutin

Katangian ng isang balita

 Katotohanan: ang mga katotohanang tinukoy ay dapat na totoo at napatunayan.

 Kalinawan: ang impormasyon ay dapat na ipakita nang tuloy-tuloy at malinaw.
 Kabutihan: ang mga katotohanan ay dapat ipaliwanag sa isang konkretong
paraan, pag-iwas sa paulit-ulit na impormasyon o pagtukoy ng hindi kaugnay na
data.
 Pangkalahatan: lahat ng balita ay dapat na interesante o may kaugnayan sa
publiko at sa lipunan sa pangkalahatan.
 Kasalukuyan: ang mga kaganapan na tinukoy ay dapat na kamakailan-lamang.
 Nobela: ang mga katotohanan ay dapat na nobela, hindi pangkaraniwan, o
bihirang.
 Interes ng tao: ang balita ay maaari ring may kakayahang ilipat o ilipat.
 Kalapitan: ang mga nabanggit na kaganapan na pumukaw sa higit na interes
mas malapit sila sa tatanggap.
 Katanyagan: kung ang mga mahahalagang tao ay kasangkot, ang balita ay
gumagawa ng higit na interes.
 Bunga: dapat bigyan ng priyoridad kung ano ang nakakaapekto sa buhay ng
mga tao.
 Pagkakataon: ang bilis ng paglabas ng isang kaganapan ay nagdaragdag ng
halaga dito bilang balita.
 Kinalabasan: ang ilang mga balita ay partikular na kagiliw-giliw dahil mayroon
silang hindi inaasahang o nakakagulat na mga kinalabasan.
 Paksa: ang ilang mga paksa sa kanilang sarili ay bumubuo ng interes sa publiko,
tulad ng pagsulong sa agham at teknolohiya.

Mga bahagi ng isang balita

Kapag sumusulat ng isang item ng balita, dapat itong maglaman ng tatlong
pangunahing mga bahagi:

 Headline: Ito ay ang hanay ng mga elemento ng degree, na binubuo ng isang

paunang pamagat, pamagat at sub-pamagat; Dapat itong makuha ang pansin ng
iyong mga mambabasa.
o Magdamit: ay nagpapahiwatig ng isang pangunahing antecedent upang
maunawaan ang headline at ang balita.
o Kwalipikasyon: nai-highlight ang pinakamahalaga sa balita.
 o Subtitle (o pag-download): Ito ay isang extension ng nilalaman na
advanced sa headline, na isinusulong ang ilang mga detalye.
 Tingga o tingga: ay ang unang talata, sa loob nito ang pinakamahalagang
bahagi ng balita ay nakatuon.
 Katawan ng paunawa: Ito ang teksto kung saan nauugnay ang balita, iniuutos
nito ang impormasyon alinsunod sa pinakamahalaga sa hindi gaanong
mahalaga.
Gayundin, sa pamamahayag, ang balita ay maaaring maglaman ng iba pang mga
elemento:

 Volanta o epigraph: teksto sa itaas ng pamagat sa mas maliit na font.

 Larawan: imahe ng balita.
 Caption: nagpapaliwanag na caption ng larawan.
 Mga brick: maliit na mga subtitle sa loob ng katawan ng balita upang ayusin ang
nilalaman.

 Mga Highlight: parirala na kinuha mula sa katawan ng balita na may

impormasyon ng interes.

 sing at
 housing assistance ang naibigay ng
ahensiya.
 5. Halos nasa 500,000 naman ang nai-
award ng ahensiya mula July 2010
hanggang August
 2015 sa ilalim ng Aquino
administration
 Chito Cruz.
  -Housing and Urban Development
Coordinating Council (HUDCC)
chairman
 - dating general manager ng NHA
bago itinalaga ni Aquino na pinuno ng
HUDCC bilang kapalit ni
 Vice President Jejomar Binay, na
nagbitiw sa Gabinete noong Hunyo
kaugnay ng pagtakbo niyang
 pangulo sa 2016 elections
 -pinuri siya ni Aquino
 Oct 15, 2015
 -ika-40 taong anibersaryo ng NHA
 -dumalo doon si PNoy
Halimbawa ng Balita.

Babae, namatay sa Earthquake Drill (Vallery Mayames)

Namatay ang isang 19- taong gulang na babae habang 12 estudyante ang sugatan
nang magkaroon ng Earthquake Drill sa paaralan ng Saint Louis University kahapon ng
umaga ( November 12, 2016). Itinakbo ang babae sa hospital ngunit siya’y na dead-on-
arrival. Ayon sa mga nakakita, nadulas ang babae sa hagdanan habang bumababa at
natagpuang nakahandusay matapos ang Earthquake Drill.

Rodrigo Duterte, pangulong ‘serial killer’ (Laila Dugay)

Laman kahapon, ika-10 ng Oktubre ng iba’t ibang pahayagan at telebisyon ang isang
pahayagan ng French na tinatawag na ‘serial killer’ si Pangulong Duterte dahil sa
madugong kampanya nito kontra sa illegal na droga.
Ang paunang-pahinang balita ng pahayagang Liberation(nangungunang pahayagan ng
France) ay ang pinakabagong pamumuna mula sa ibang bansang media ng
administrasyong Dutertr kontra sa illega na droga. Laman din ng pahagang ito ang isyu
ng Davao death squad, ang pagbabalik-tanaw sa pagmumurs ng Pangulong Duterte sa
mga Santo Papa, kay Pangulong Obama ay kanyang pahayag tungkol sa mga Hudyo.

Sa isang pakikipanayam kay Interior Secretary Mike Sueno, sinabi niyang ang
pagtawag ng ‘serial killer’ kay pangulong Duterte ay sobra. “Hindi nila nauunawaan ang
ating sitwasyon”, dagdag niya.

Sa isang pahayag naman ni Spokeperson Ernesto Abella, sinabi niyang ang artikulo ay
nagpapakita ng irresponsible at kulang ng pagkakaintindi sa kalagayan ng ating bansa.

Sa kabila nito, marami pa rin ang natutuwa sa ginagawa ng pangulo. Tinuturing ng iba
na meseyanik o may divine mission ang pangulo para sa ating bansa.

Balik Eskwela! (KB Mar Bautista)

Matapos ang isang linggong pahinga at bakasyon ay balik nanaman sa normal ang
takbo ng mga pangyayari sa paaralan.  Balik eskwela nanaman matapos ang
sembreak.  Ngayon ay ika-siyam ng nobyembre ang ikatlong araw ng muling
pagbabalik ng mga mag-aaral ng San Luis sa klase.  May mga nanghihinayang, may
nalulungkot at syempre may nasasabik nang makita si crush.  Nalulungkot dahil balik
eskwela na ule at goodbye hometown nanaman, see you ule sa bakasyon.  May mga
nanghihinayang din dahil kulang ang araw at oras na nakasama nila ang kanilang mga
kamag-anak n asana ay mas pinahaba pa ang bakasyon para masulit ang bonding sa
bawat isa.  Syempre may mga nasasabik dahil heto na makikita ko nanaman si crush,
kumusta na kaya siya? Nasulit niya kaya ang bakasyon? Namiss niya rin kaya ako,
kung sana’y alam din niya pero ok na ule dahil nasisilayan ko na siya.  Tulad ng dati ay
nagsisimula ang araw sa isang flag ceremony, luminya ng tuwid at umawit ng maayos
para hindi ipaulit.  Pagbalik sa silid aralan, tuloy ang klase kasabay ng daldalan.  Buong
maghapon sa paaralan, buong maghapong may matututunan, buong maghapong
kulitan.  Alas tres ng na isang oras nalang ay makakauwi na, bukas muli mga
kaeskwela.

Paghahanda para sa Panagbenga Festival (Nathalie Roman)

Ang Panagbenga Festival ay ang pinakahihintay na pagdiriwang dito sa lungsod ng
Baguio.Nariyan ang market encounter o session in bloom na kung saan ang ibang mga
nagtitinda ng mga pasalubong mula sa ibang lugar ay dumarayo upang magbenta dito.
Ang parada ng mga ginawang float ng bawat establisyimento na gawa mula sa mga
pinagsama-samang mga bulaklak. Hindi naman mawawala ang Cheer Dance
Competition ng mga nasa elementarya, sekondarya at nasa kolehiyo.

Isa sa mga kalahok sa nasabing kompetisyon ay ang Baguio Central Elementary

School. Isa sila sa mga kalahok sa Cheer Dance Competition sa pangkat ng
elementarya. Ang layunin nila sa pagsali ay upang manalo at makilala ang angking
galing ng mga mag-aaral sa paaralang ito. Oktubre pa lamang ngayon ngunit puspusan
na ang pag-eensayo ng mga kalahok na mula sa ikaapat na baitang hanggang sa ika-
anim na baitang sa nasabing kompetisyon. Bawat kasapi ng pangkat ng Baguio Central
Elementary School ay ginagawa ng maayos at mahusay ang kanilang bahagi para sa
kompetisyon. Nilalaan nila ang kanilang oras para sa kanilang mag-eensayo sa hapon
kahit oras na iyon para sila’y umuwi. Katuwang ng mga mag-aaral ang kanilang mga
magulang na matiyagang naghihintay at sumusuportahan sa kanilang mga anak na
kasapi sa kompetisyon. Kasama ang mga guro at ang punongguro na sumusuporta at
gumagabay sa mga mag-aaral upang mapalabas ang isang magandang presentasyon.

Patunay ito na ang pagkakaisa, pagsusumikap at  pagtutulungan hindi lamang ng mga
kasaping mga mag-aaral kung hindi pati na rin ng mga magulang, mga guro at
punongguro ng paaralan para sa maganda at maayos na presentasyon.

Balitang Dagli (Grail Diwag)

DLSU pasok na sa finals ng UAAP season 79

Noong ika-dalawangputtatlo ng Nobyembre.Pasok na sa final ng UAAP season 79 ang

De La Sall University matapos talunin ang adamson University 69-64.

Nagtapos sa 13-1 records ang Green Archers mula pa noong elimination round. Bumida
ang ginawang 25 points ni Jeron Teng habang nagdagdag naman ng 21 points,16
rebounds at apat na blocks si Ben Mabala. Makakaharap ng Green Archers ang
mananalo sa final 4 match-up sa pagitan ng Ateneo de Manila University at Far Eastern
University kung saan hawak ng Blue eagles ang twice-to-beat advantage kontra sa
defending champion na tamaraws.

GAWAIN 1:

Manood ng mga balita sa telebisyon at isulat ito isa –isa. Base sa sariling
pagkakaintindi.

1.

2.

3.

4.

5.
Gawain 2: Bumuo ng tatlong balita na nakabase sa kinakaharap na krisis ng ating
bansa.

sing at
housing assistance ang naibigay ng
ahensiya.
5. Halos nasa 500,000 naman ang nai-
award ng ahensiya mula July 2010
hanggang August
2015 sa ilalim ng Aquino administration
Chito Cruz.
-Housing and Urban Development
Coordinating Council (HUDCC)
chairman
- dating general manager ng NHA bago
itinalaga ni Aquino na pinuno ng HUDCC
bilang kapalit ni
Vice President Jejomar Binay, na
nagbitiw sa Gabinete noong Hunyo
kaugnay ng pagtakbo niyang
pangulo sa 2016 elections
-pinuri siya ni Aquino
Oct 15, 2015
-ika-40 taong anibersaryo ng NHA
-dumalo doon si PNoy
1. Unang balita

2. Pangalawang Balita

3. Pangatlong Balita

PAGSULAT NG BALITA
Pagsasanay 2
Gumawa ng balita gamit ang mga
sumusunod na datos.
Mga pahayag ni Aquino
1. Ako naman po ay may bitbit sa inyong
kaunting good news. Sa pagkakatanda ko,
meron
kayong authority na magbigay ng bonus
na tatlong libo. Kaya sa sipag naman po
ni
Executive Secretary, binuo na ho natin
yung tatlo, dagdagan pa natin ng pito,
gawin na
nating sampu
2. Sinisigurado ko sa inyo, ipagpatuloy
n’yo ang ginagawa n’yo, napakadaling
pirmahan naman
ng dokumentong ‘yon
3. Kapag nag-commit po ‘yan (si Cruz)
ng target, hindi lang on time, kadalasan,
ahead of
schedule pa...Kaya nga ho, tuwing ka-
meeting ko ang NHA, talagang hindi
nangangasim
ang sikmura ko
4. mula nang maitatag ang NHA noong
1975, mahigit 1.35 milyong permanent
housing at
housing assistance ang naibigay ng
ahensiya.
5. Halos nasa 500,000 naman ang nai-
award ng ahensiya mula July 2010
hanggang August
2015 sa ilalim ng Aquino administration
Chito Cruz.
-Housing and Urban Development
Coordinating Council (HUDCC)
chairman
- dating general manager ng NHA bago
itinalaga ni Aquino na pinuno ng HUDCC
bilang kapalit ni
Vice President Jejomar Binay, na
nagbitiw sa Gabinete noong Hunyo
kaugnay ng pagtakbo niyang
pangulo sa 2016 elections
-pinuri siya ni Aquino
Oct 15, 2015
-ika-40 taong anibersaryo ng NHA
-dumalo doon si PNoy
PAGSULAT NG BALITA
Pagsasanay 2
Gumawa ng balita gamit ang mga
sumusunod na datos.
Mga pahayag ni Aquino
1. Ako naman po ay may bitbit sa inyong
kaunting good news. Sa pagkakatanda ko,
meron
kayong authority na magbigay ng bonus
na tatlong libo. Kaya sa sipag naman po
ni
Executive Secretary, binuo na ho natin
yung tatlo, dagdagan pa natin ng pito,
gawin na
nating sampu
2. Sinisigurado ko sa inyo, ipagpatuloy
n’yo ang ginagawa n’yo, napakadaling
pirmahan naman
ng dokumentong ‘yon
3. Kapag nag-commit po ‘yan (si Cruz) ng
target, hindi lang on time, kadalasan,
ahead of
schedule pa...Kaya nga ho, tuwing ka-
meeting ko ang NHA, talagang hindi
nangangasim
ang sikmura ko
4. mula nang maitatag ang NHA noong
1975, mahigit 1.35 milyong permanent
housing at
housing assistance ang naibigay ng
ahensiya.
5. Halos nasa 500,000 naman ang nai-
award ng ahensiya mula July 2010
hanggang August
2015 sa ilalim ng Aquino administration
Chito Cruz.
-Housing and Urban Development
Coordinating Council (HUDCC)
chairman
- dating general manager ng NHA bago
itinalaga ni Aquino na pinuno ng HUDCC
bilang kapalit ni
Vice President Jejomar Binay, na
nagbitiw sa Gabinete noong Hunyo
kaugnay ng pagtakbo niyang
pangulo sa 2016 elections
-pinuri siya ni Aquino
Oct 15, 2015
-ika-40 taong anibersaryo ng NHA
-dumalo doon si PNo
Baitang 8- Ikatlong Markahan (Ika-lima at ika-Anim na Linggo)

Ano Ang Mga Halimbawa Ng Elemento Ng Pelikula? (Sagot)

ELEMENTO NG PELIKULA – Sa paksang ito, ating tatalakayin kung ano nga ba ang
mga halimbawa ng Elemento Ng Pelikula.

Ang isang pelikula ay katulad lamang ng isang aklat na mayroong iba’t-ibang elemento
at aspeto. Pareho rin silang nagpapakita ng isang kwento. Subalit, iba lamang ang
plataporma na gamit.

Sa pelikula, mayroong tatlong pangunahing elemento ito ang:

Sequence Iskrip – Ito’y tumutukoy sa mga pagkasunod-sunod ng mga kaganapan sa

isang kwento. Sa mga libro, ito ay ang pangunahing kaganapan, kasukdulan, at ang
pabagsak na aksyon. Ang magandang pelikula ay may kwento na hindi madaling
mahuhulaan ng mga manonood ang mga susunod na mangyayari.

Sinematograpiya – Ito ang isa sa pinakamahalagang aspeto ng isang pelikula. Ang

sinematograpiya ang paggamit ng mga kamara upang isalarawan ang mga pangyayari
sa isang eksena. Bukod dito, ito ay nagiging instrumento na nagpapakita ng emosyon
ng mga tauhan.

Tunog at musika –  ito ang elemento na nagpapasidhi ng damdamin at emosyon ng

mga pangyayari sa pamamagitan ng paggamit ng wastong tunog at pagpapatunog ng
angkop na musika para mapukaw ang interes ng mga manonood.

Mga Tanong at Sagot ng Mga Pelikulang Pangkalahatang Kaalaman sa Pagsusulit

Tanong

1. Saang taon pinakawalan ang The Godfather?

2. Aling artista ang nanalo ng pinakamahusay na aktor na si Oscar para sa mga pelikulang
Philadelphia (1993) at Forrest Gump (1994)?
3. Ilan ang self-referential cameos na ginawa ni Alfred Hitchcock sa kanyang mga pelikula
mula 1927-1976 - 33, 35 o 37?

4. Aling 1982 na pelikula ang lubos na tinanggap ng mga tagahanga ng pelikula para sa
paglalarawan nito ng pag-ibig sa pagitan ng isang batang, walang-batang batang batang
lalaki at isang nawalang, mapagkawanggawa at mapag-alaalang bisita mula sa ibang
planeta?

5. Aling aktres ang naglaro ng Mary Poppins sa 1964 na pelikula na si Mary Poppins?

6. Saang 1963 klasikong pelikula ay lumitaw si Charles Bronson?

7. Alin sa 1995 film na ginampanan ni Sandra Bullock ang karakter na Angela Bennett -
Wrestling Ernest Hemingway, The Net o 28 Days?

8. Alin sa babaeng direktor ng New Zealand ang nagdidirekta ng mga pelikulang ito - Sa
Cut (2003), The Water Diary (2006) at Bright Star (2009)?

9. Alin ang aktor na nagbigay ng tinig para sa karakter na Nemo sa 2003 na film Finding
Nemo?

10. Aling bilanggo ang tinaguriang 'pinaka-marahas na bilanggo sa Britain' na paksa ng

isang pelikulang 2009?

11. Ano ang pelikulang 2008 na pinagbibidahan ni Chritian Bale ang quote na ito:
"Naniniwala ako na anuman ang hindi pumatay sa iyo, ginagawa ka lang ... estranghero."?

12. Amerikanong artista na gumanap sa bahagi ng Tokyo underworld boss na si O-Ren Ishii

sa KillBill Vol I & II

13. Sa aling pelikula ang Hugh Jackman star bilang isang karibal na salamangkero ng
karakter na ginampanan ni Christian Bale?

14. Ang direktor ng pelikula na si Frank Capra, sikat sa Ito ay isang Kahanga-hangang

Buhay, ay isinilang sa aling mediteranean na bansa?

15. Alin ang aktor ng aksyong British na gumanap ng bahagi ng Lee Christmas kasama ang
Sylvester Stallone sa pelikulang The Expendables?
16. Aling Amerikanong artista ang nag-star sa tabi ni Kim Bassinger sa pelikula na 9½
Weeks?

17. Aling dating artista ng Doctor Who ang gumanap sa bahagi ng Nebula sa 'Avengers:
Infinity War'?

18. Sino ang nag-star bilang Juno MacGuff sa tapat ni Michael Cera sa 2007 film na Juno?

19. Ano ang pangalan ng 2015 film tungkol sa isang frontiersman sa isang expedition ng fur
trading noong 1820s at ang kanyang pakikipaglaban para sa kaligtasan matapos na
maiiwasan ng isang oso?

20. Aling pelikula na pinagbibidahan nina Chris Hemsworth at Daniel Brühl, ang tsart sa
formula 1 na magkakasundo nina James Hunt at Niki Lauda?
Baitang 9- Ikatlong Markahan (Ika-lima at ika-Anim na Linggo)

TAYUTAY – Mga Uri At Halimbawa Nito

TAYUTAY – Sa paksang ito, tutuklasin natin ngayon ang mga iba’ ibang uri ng mga
tayutay at mga halimbawa ng mga uri nito .

Kahulugan

Ang tayutay ay isang sinadyang paglayo sa karaniwang paggamit ng mga salita upang
gawing mabisa, matalinghaga, makulay at kaakit-akit ang pagpapahayag.

Mga Uri Ng Tayutay

1. Pagtutulad (Ingles: Simile)

Ito ay isang paghahambing sa dalawang magkaibang tao, bagay, pangyayari atbp. Gumagamit
ang pagtutulad ng mga salitang tulad ng, katulad ng, parang, kawangis ng, animo, kagaya ng
atbp.

HAL.

Ikaw ay kagaya ng ibong lumilipad

Ang kagandahan mo ay tulad ng isang anghel.

2. Pagwawangis (Ingles: Metaphor)

Ito ay katulad ng pagtutulad, maliban sa hindi ginagamit ang mga salitang tulad ng,
katulad ng, parang, kawangis ng, animo, kagaya ng atbp.

HAL.

Si Jon ay lumalakad na babae.

Malakas na lalaki si Ken.

3. Pagtatao (Ingles: Personification)

Ito ay pagsasalin ng talino, gawi at katangian ng tao sa bagay.

HAL.
 Ang mga damo ay sumasayaw.

Tumatawa ng malakas ang mga puno.

4. Eksaherasyon (Ingles: Hyperbole)

Ito ay lubhang pinalalabis o pinakukulang ang katunayan at kalagayan ng tao, bagay,

pangyayari atbp.

HAL.

Ang pagmamahal ko sa iyo ay singlayo ng buwan.

Parang nabiyak ang aking ulo sa kaiisip sa ginawa mo.

5. Paguyam(Ingles: Sarcasm/Irony)

Isang tayutay na kung saan ito ay pangungutya o pangaasar ito sa tao o bagay.

HAL.

Ang sipag mo naman, Juan. Makikita ko ang sipag mo sa madumi mong kwarto.

Sa kagandahan mo, nakikita ko ang mga butas-butas at mga tagihawat ng

mukha mo.

6. Paglipat-wika

Ito ay paggamit ng pang-uri upang ipaglalarawan ang mga bagay.

HAL.

Ang masayang larawan ni Pedro ay nagpapakita nga kanyang emosyon ngayon.

Ang ulilang bag na iyan ay galing kay Celia.

7. Paglilipat-saklaw (Ingles: Synecdoche)

Pagbanggit ito sa bahagi nga isang bagay o ideya bilang katapat ng kabuuan.

HAL.

Tatlong kamay ang tumutulong sa kawawang ulila

Si Santiago ay humingi ng kamay ng dalaga.

8. Pagtawag (Ingles: Apostrophe)

Ito ay pagtawag sa mga bagay na parang ikinausap sila.

HAL.

O Pag-ibig, nasaan ka na?

 Galit, layuan mo ako magpakailanman.

9. Tanong Retorikal (Ingles: Rhetorical Question)

Mga tanong ito na hindi nangangailangan nga sagot.

HAL.

Kailangan ko bang tangappin na hindi niya ko mapapansin at mamahailin?

Wala na bang pag-asa na makaahon tayo sa kahirapan nang dahil sa mga

sunud-sunod na mga problema natin?

10. Pagpapalit- tawag (Ingles: Metonymy)

Ito ay pansamantalang pagpapalit ng mga pangalan ng bagay na magkaugnay.

HAL.

Igalang dapat ang mga maputing buhok.

Mas magiting ang panulat kaysa espada.

11. Panaramdam (Ingles: Exclamatory)

Ito ay naglalarawan sa mga karaniwang damdamin

HAL.

Noon, kapag nakikita kita, punung-puno ako ng kaligayahan at kilig per ngayon,
sa tuwing nakikita kita na may ibang kasama, dumilim ang mundo ko at punung-
puno ng pighati at kirot.

12. Tambisan(Ingles: Antithesis)

Ito ay pagtatabi ng mga hagap na nagkakahidwaan sa kahulugan upang lalong

mapatingkad na lalo ang mga salita.

HAL.

Ang pag-ibig ay ideyal ngunit ang kasal ay tunay na bagay.

Marami ang tinawag pero kaunti ang napili.

13. Paghihimig (Ingles: Onomatopoeia)

Ito ay pagpahiwatig ng kahulugan sa pamamagitan ng tunog o himig ng mga salita.

HAL.

Maririnig ko ang tiktok ng orasan.

 Mainga ang aw-aw ng aso kong si Iggy.

14. Pag-uulit(Ingles: Alliteration)

Ginagamit nito ang magkatulad na titik o pantig sa simula ng dalawa o mahigpit pang
salitang ginagamit sa isang pangungusap.

HAL.

Si Sam ay sumasayaw sa silid-aralan.

Masipag maglaba ang mga magulang ko.

15. Pagtanggi(Ingles: Litotes)

Ito ay ginagamit ang salitang “hindi” sa unahan ng pangungusap.

HAL.

Hindi niyo ako maloloko

Hindi siya sumama sa outing ng kanilang barkada.

16. Salantunay(Ingles: Paradox)

Ito ay ang pagpapahayag ng isang katotohanan sa pamamagitan ng paggamit ng

sangkap na animo’y di totoo sa biglang basa o dinig.

HAL.

Ang mga palaging talo sa buhay ang nagtagumpay.

Ang mayaman ay mahirap sa kaligayahan.

17. Pangitain(Ingles: Vision imagery)

Ito ay nagpapahayag ng mga laman ng isip na animo’y tunay na kaharap o nakikita sa

nagsasalita.

HAL.

Naiisip ko na maging mapayapa ang lahat.

Nakikita kong mananalo ako sa kompetisyon.

18. Paghahalintulad(Analogy)

Ito ay pagtutulad ng dalawang bagay, lugar, o ideya na magkatumbas.

HAL.
 Ang dalaga ay parang isang bulaklak, at ang binata ay parang isang bubuyog.

Ako ay isang buwan na sumisikat sa gabi, at ikaw ay isang araw na sumisikat sa

umaga.

GAWAIN:

Bumuo ng tig limang pangungusap ng bawat tayutay, husayan ang paggawa

nito.
Baitang 10- Ikatlong Markahan (Ika-lima at ika-Anim na Linggo)

A ng wika ay sandata na ginagamit ng kahit anumang uri ng tao sa lipunan. Bata, matanda, may
pinag-aralan o wala, mayaman man o mahirap, wika ang bukod tanging instrumentong
pangkomunikasyon na walang pinipili.
Ang lahat ay pantay-pantay. Gamit natin ito upang maipahayag natin ang ating saloobin, damdamin,
at mga ideya o opinion.

Kahulugan ng Matalinhagang Salita

Ang wikang Pilipino ay mayaman at hitik sa maraming klase ng panitikan. Gabay ito at gamit ng
ating mga linggwistiko at mga manunulat sa paglimbag at paglathala ng mga iba’t-ibang uri ng
babasahin. Isang uri ng panitikang Pilipino ang matalinhagang salita.
Ang parte ng wikang ito ay may malalim na mga kahulugan o di kaya’y halos walang tiyak o
kasiguraduhang ibig-ipahiwatig maliban sa literal na kahulugan nito. Ito ay ginagamitan ng mga
kasabihan, idyoma, personipikasyon, simili at iba pang uri ng mga mabubulaklak at nakakalitong
mga salita.

Karamihan sa ating mga manunulat ay gumagamit ng mga matalinhgang salita. Ito ay sumasalamin
sa kanilang malalim na uri ng pagkatao. Naglalarawan din ito ng pagiging tunay na alagad ng sining
ng wikang Pilipino. Ang pagsusulat sa patalinhagang pamamaraan ay isang istilo para mahikayat ng
may akda ang kanyang mga mambabasa.
Mahirap unawain at intindihin ang isinasaad ng mga matalinhagang salita. Ngunit sa kabila nito ay
nagbibigay ito ng interes at misteryo upang mas unawain pa at pilit na alamin ang ibig ipahiwatig ng
mga may akda. Sa gawing ito ay mas natutuunang pansin natin ang pagkakaroon ng mahabang
oras sa pagbabasa.

Mga Halimbawa ng mga Matalinhagang Salita

1. Kautotang dila – Kakwentuhan
2. Krus sa balikat – pabigat o pasanin sa buhay
3. Itim na tupa – suwail na anak o kapatid
4. Balat sa tinalupan – paglalarawan sa damdamin ng isang taong galit
5. Tubong lugaw – malaking pera mula sa maliit na puhunan
6. Matimtimang Cruz – mahinhin at pino kung kumilos
7. Lintik lang ang walang ganti – Kailan man ay hindi mo magagantihan ang kidlat na siyang
tinutukoy sa salitang lintik.
8. Hampas sa amo ang latay ay sa kalabaw – ang kasiraan ng nasa taas ay mas masarap kesa
sa mga nasa ibaba
9. Balat sa pwet – may dalang malas sa buhay
10. Halik ni Judas – traydor
11. Haba ng buhok – pakiramdam ay maganda
12. Balasubas – Walang modo
13. Nauna pa ang kariton sa kalabaw – Mayabang o adelentado
14. Kambal tuko – di makapaghiwalay
15. Sanggang dikit – matalik na magkaibigan
16. Matapobre – mapanglait
17. May nunal sa dila – madaldal
18. Matigas pa sa riles – kuripot
19. Makapili – traydor
20. Mang-oonse – madaya/makupit

Kahalagahan ng mga Matalinhagang Salita

Mahalaga ang pag-gamit ng mga salitang matalinhaga. Dito nahuhubog ang ating intelektuwal na
kaisipan. Nagkakaroon din tayo ng mas malalalim na pang-unawa at pag-aaral sa mga salita na ang
akala natin ay simple lamang. Nahihimok din tayo na pagyabungin at mas palaganapin ang wikang
sariling atin.

Isa sa mga popular na babasahin na punong-puno ng matatalinhagang salita ay ang bibliya, na

nailathala noon unang panahon. Wala sa anumang uri ng diksiyonaryo matatgpuan ang kahulugan
ng bawat isa dito. Para ito ay lubos na maintindihan, kailangan ay maging sinsero ka at bukas ang
iyong kaisipan upang maintindihan ang damdamin ng may akda. Ang bawat matalinhagang salita ay
likas na may kurot at kiliti sa bawat mambabasa. Ito ang mga nagsisilbing pampagana at pampalasa
ng mga babasahin.

Maging sa larangan ng pamamahayag sa telebisyon, radio, at diyaryo ay di mahuhuli ang pag gamit
ng matalinhagang salita. Nagbibigay ito ng dagdag na kulay sa bawat mensahe na gusto nilang
iparating.

Dito nila nagagamit ang kanilang katalinuhan sa pagpili ng mga salita o wika upang makuha ang
atensiyon ng kanilang mga manunuod. Sa sektor man ng sining ng pinilakang tabing at mundo ng
aliwan, madalas din nating marinig ang mga ganitong uri ng wika. Mga salitang namumutawi sa
bibig ng mga artista na nag-iiwan ng tatak sa kanilang mga pagkatao. Ang mga iba dito ay nagiging
parte na sa sirkulasyon ng wikang Pilipino.
GAWAIN: Bumuo ng pangungusap ng may gamit ang mga matatalinhagang salita.
Tatlumpung mga halimbawa ng idyoma.
Baitang 5- Ikatlong Markahan (Ika-lima at ika-Anim na Linggo)
Ano ang Pang-abay?

Ang pang-abay o adverb kung tawagin sa wikang Ingles ay mga salitang nagbibigay

turing o naglalarawan sa pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay.

Mga Halimbawa ng Pang-abay

Narito ang ilan sa mga halimbawa ng pang-abay sa pangungusap.

 Hindi maikakaila ang kabutihang taglay ni Mary.

 Niyakap ko siya nang mahigpit.
 Pupunta ako bukas sa parke.
 Walong basong tubig ang iniinom ko araw-araw.
 Tila mahina na si Ka Pedring.
 Talagang hanga ako sa galing mong umawit.
 Mula ngayon ay kakain na ako ng gulay.
 Nagpaluto ako ng biko kay Aling Marta.
 Kailan po ang balik ninyo?
 Uuwi ako mamayang gabi.

Mga Uri ng Pang-abay

May 17 uri ng pang-abay: ang pang-abay na pamanahon, panlunan, pamaraan, pang-

agam, ingklitik, benepaktibo, kusatibo, kondisyonal, pamitagan, panulad, pananggi, pan
ggaano, panang-ayon, panturing, pananong, panunuran, at pangkaukulan.
1. Pamanahon

Ang pang-abay na pamanahon ay nagsasaad kung kailan naganap o magaganap ang

kilos na taglay ng pandiwa sa pangungusap.

May tatlong uri ang pang-abay na pamanahon: ang may pananda, ang walang
pananda, at ang nagsasaad ng dalas.

A. Pamanahong may Pananda

Ito ay ginagamitan ng mga

panandang nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula, umpisa, o hanggang.
Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pamanahon na may Pananda

 Iba ang panahon noon.

 Umpisa bukas ay gigising ako ng maaga.
 Naaalala ko ang aking kamusmusan tuwing umuuwi ako sa probinsya.
 Kapag Mayo ay dinadalaw ko ang aking Lola.
 Kung araw ng Linggo lang ako ay pumupunta sa simbahan.
B. Pamanahong Walang Pananda

Ito ay ginagamitan ng mga

panandang kahapon, kanina, ngayon, mamaya, bukas, sandali, atbp.
Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pamanahon na walang Pananda

 Pupunta kami bukas sa palengke.

 Kunin mo mamaya ang telang ipinatago ko sa’yo.
 Sandali na lang at magsisimula na ang palabas.
 Si Alden ay kanina pa naghihintay kay Maine.
 Kahapon ka sana umuwi dito.
C. Pamanahong Nagsasaad ng Dalas

Ito ay ginagamitan ng mga salitang nagsasaad ng dalas. Halimbawa nito ay ang mga
salitang araw-araw, taun-taon, tuwing, oras-oras, linggo-linggo, atbp.
Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pamanahon na Nagsasaad ng Dalas

 Magsipilyo ka araw-araw.
 Pumupunta kami sa Japan taun-taon.
 Oras-oras ay inaabangan mo ang pagbabalik niya.
 Linggo-linggo kami naliligo sa talon.
 Tuwing Byernes ay maaga akong gumigising.
2. Panlunan

Ang pang-abay na panlunan ay tumutukoy sa pook o lugar na pinangyarihan,

pinangyayarihan, o pangyayarihan ng kilos sa pandiwa.

Ilan sa mga panandang ginagamit dito ay ang mga salitang sa, kina, o kay.

Mga Dapat Tandaan:
Sa – ginagamit kapag ang kasunod ay isang pangngalang pambalana o isang
panghalip.
Kay o Kina – ginagamit kapag ang kasunod ay pangngalang pantangi na pangalan ng
isang tao.
Mga Halimbawa ng Pang-abay na Panlunan sa Pangungusap

 May nakita akong masarap na ulam sa karinderya.

 Ang aking bahay ay malapit sa simbahan.
 Pupunta ako kina Mang Tomas bukas.
 Pakikuha mo kay Cherry ang aking kaldero.
 Maraming nais maging iskolar sa UP.
3. Pamaraan

Ang pang-abay na pamaraan ay naglalarawan kung paano naganap, nagaganap, o

magaganap ang kilos na ipinapahayag ng pandiwa.

Ginagamitan ito ng mga panandang nang, na, o -ng.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pamaraan sa Pangungusap

 Sumigaw ako nang malakas.

 Bakit siya umalis na masaya?
 Kumain kami nang mabilis.
 Niyakap ni Nanay ang aming bunso nang mahigpit.
 Umalis tayo nang maaga.
4. Pang-agam

Ang pang-abay na pang-agam ay nagbabadya ng di-katiyakan o pag-aalinlangan sa

pagganap sa kilos ng pandiwa.

Ginagamitan ito ng mga pariralang marahil, siguro, tila, baka, wari, o parang.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pang-agam sa Pangungusap

 Marami na marahil ang nakaaalam ng sikreto niya.

 Siguro ay bukas na tayo umalis.
 Ang sabi ni Jose ay baka di tayo matuloy dahil umuulan.
 Ang batang ito ay parang walang magulang.
 Umuulan kaya marahil walang namimili sa palengke.
5. Ingklitik o Kataga

Ang pang-abay na ingklitik ay mga kataga na karaniwang nakikita pagkatapos ng unang

salita sa pangungusap.

Ang mga ito ay

ang man, kasi, sana, nang, kaya, yata, tuloy, lamang/lang, din/rin, ba, pa, muna, pala, n
a, naman, at daw/raw.
Mga Halimbawa ng Pang-abay na Ingklitik o Kataga sa Pangungusap

 Alam pala ni Brando ang lihim ni Brenda.

 Bakit daw ngayon ka lang?
 Saan pa kayo pupunta?
 Siya naman ang pag-igibin mo ng tubig.
 Paano kaya kung wala na si Inday?
6. Benepaktibo

Ito ay nagsasaad ng benepisyo para sa isang tao dahil sa pagkaganap sa kilos ng

pandiwa o layunin ng pandiwa.
Ginagamitan ito ng panandang para sa.
Mga Halimbawa ng Pang-abay na Benepaktibo sa Pangungusap

 Magbenta ka ng balot at penoy para sa matrikula mo.

 Kumain ng gulay para sa ikalalalaks ng katawan.
 Si Tatay ay naghahanapbuhay para sa aming pangkain.
 Ang mga bayani ay nag-alay ng buhay para sa bayan.
 Si Mila ay nanahi ng damit para sa kanyang anak na si Sam.
7. Kusatibo o Kawsatibo

Ito ay nagsasaad ng dahilan sa pagganap ng kilos ng pandiwa.

Ginagamitan ito ng parirala na pinangungunahan ng dahil sa.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Kusatibo o Kawsatibo sa Pangungusap

 Dahil sa iyo ay pinalabas din ako ng ating guro.

 Dahil sa hindi ko pagsama sa field trip ay may proyektong pinagawa sa akin si
Ginang Robles.
 Dahil sa kapalpakan ng pinuno ay nagdusa ang mga mamamayan.
 Dahil sa hindi pakikinig ng leksyon kaya ako bumagsak sa pagsusulit.
 Dahil sa kaingayan kaya nagalit si Ginoong Santos sa akin.
8. Kondisyonal

Nagsasaad ito ng kondisyon para maganap ang kilos na isinasaad ng pandiwa.

Ito ay may pariralang kung, kapag/pag, o pagka.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Kondisyonal sa Pangungusap

 Bibilis kang magbasa kung magsasanay ka palagi.

 Bibilihan kita ng laruan kapag marunong ka ng magsulat ng pangalan mo.
 Lalaki kang marunong kung nakikinig ka sa mga sinasabi ko.
 Hindi ka magkakasakit kung marunong kang mag-ingat sa katawan mo.
 Aalis lang tayo kapag naubos mo na ang kinakain mo.
9. Pamitagan

Ito ay nagsasad ng paggalang. Ginagamitan ito ng mga salitang po, opo, ho, o oho.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pamitagan sa Pangungusap

 Saan po kayo pupunta?

 Opo, maliligo na po ako.
 Bakit ho kayo bumalik?
 Ang kinakain ko po ay prutas at gulay.
 Mahilig po akong sumayaw.
10. Panulad

Ginagamit ito sa pagtutulad ng dalawang mga bagay. Ito ay ginagamitan ng

salitang kaysa.
Mga Halimbawa ng Pang-abay na Panulad sa Pangungusap

 Mahusay umawit si Jona kaysa kay Kyla.

 Mas gusto kong maglaro kaysa magbasa.
 Ang gusto ko ay kumain kaysa matulog.
 Magaling sumayaw si John kaysa kay Camille.
 Ang pagkain ay higit na mahalaga kaysa laruan.
11. Pananggi

Nagsasaad ito ng pagtanggi o pagtutol. Ito ay ginagamitan ng mga

pariralang hindi, di at ayaw.
Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pananggi sa Pangungusap

 Hindi na ako kakain.

 Ayaw kong sumama sa inyo.
 Di na ako pupunta sa palaruan bukas.
 Hindi kita mahal.
 Ayaw ko na sa’yo.
12. Panggaano o Pampanukat

Nagsasaad ang pang-abay na panggaano ng timbang, bigat, o sukat. Ito ay sumasagot

sa tanong na gaano o magkano.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Panggaano sa Pangungusap

 Nadagdagan ang timbang ko ng tatlong kilo.

 Uminom ka ng dalawang basong tubig kada umaga.
 Bumili ka ng sampung kilong baboy sa palengke.
 Inabot ako ng kalahating araw sa paghihintay sa iyo.
 Bibigan kita ng apat na kilong mangga.
13. Panang-ayon

Ito ay nagsasaad ng pagsang-ayon. Ginagamit dito ang mga

salitang oo, opo, tunay, sadya, talaga, syempre.
Mga Halimbawa ng Pang-abay na Panang-ayon sa Pangungusap

 Oo, sasama ako sa inyo bukas.

 Tunay ngang tama ang iyong hinala sa kanya.
 Talaga palang galing sa nakaw ang perang dala niya.
 Oo, ibibili kita ng pasalubong pag-uwi ko.
 Sadya namang walang galang ang batang si Ramon.
14. Panturing

Ito ay nagpapahayag ng pagkilala o pagtanaw ng utang na loob

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Panturing sa Pangungusap

 Mabuti na lang at dumating ka dahil ikaw lang ang hinahanap ni Jesa.

 Nang dahil sa’yo ay natapos ko ang aking takdang aralin.
 Mabuti na lang at pinahiram mo ako ng pera dahil makakabayad na kami sa
ospital.
15. Pananong

Ito ay ginagamit sa pagtatanong hinggil sa pandiwa, pang-uri o pang-abay.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pananong sa Pangungusap

 Berta, ano’t masama raw ang loob mo sa akin?

 Gaano karami ang sumalubong kay Presidente?
 Kanino nanggaling ang pulang sapatos si Becky?
 Paano kaya pumunta sa Baguio?
 Saan ang daan patunong Sorsogon?
16. Panunuran

Ito ay nagpapahayag ng pagkakasunod-sunod sa panahon o pagkakalagay.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Panunuran sa Pangungusap

 Panunod lamang dumating si Ana kay Claire.

 Sunud-sunod ang pila ng mga tao sa NFA rice.
 Kahuli-hulihan si Kelly sa pila.
17. Pangkaukulan

Ito ay ginagamitan ng mga salitang tungkol, hinggil, o ukol.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pangkaukulan sa Pangungusap

 Ang plano ko tungkol sa bayan ay madali lamang.

 Hinggil saan ang pagpupulong ngayon?
 Ang palabas ay tungkol sa buhay ni Charo.
Baitang 6- Ikatlong Markahan (Ika-lima at ika-Anim na Linggo)

PANG-ANGKOP – Ang Kahulugan At Ang Mga Halimbawa Nito

PANG-ANGKOP – Sa paksang ito, ating alamin at tuklasin ang pang-angkop na isang

bahagi ng pananalita, ang kahulugan nito at ang mga halimbawa.

Ito ay isa sa walong mga bahagi ng pananalita na mga katagang nagdudugtong sa

magkakasunud-sunod na salita sa isang pangungusap para magiging magaan o
madulas ang pagbigkas nito. Ito rin ang ginagamit para pag-ugnayin ang mga panuring
at mga salitang binibigyan nito ng turing.

Mayroong tatlong pang-angkop: na, ng o -ng at g.

1. NA

Ito ay nagdudugtong ng dalawang salita na kung saan nagtatapos sa katinig ang

nauunang salita maliban sa letrang n. Para sulatin ito, sapat ihiwalay ito sa salitang
pinag-uugnay

Halimbawa:

 Ang banal na kaulatan
 Ang malinis na hangin
 Ang matalim na espada
 Ang maitim na dyaket
 Ang sikat na artista
 Ang kristal na baso
 Ang makinis na mukha ni Loisa
 Ang mahusay na manunulat
 Ang matigas na bato
 Ang matinik na cactus

2. NG
Ito naman ay isinulat na dinugtungan sa mga salitang nagtatapos sa patinig na mga letrang a, e,
i, o, at u.

Halimbawa:

 Ang masaganang halaman
 Ang malaking mga ugat ng puno
 Ang basang mga nilabadang damit
 Ang kotseng pula
 Ang berdeng sapatos
 Ang dalawang mata
 Ang mabagyong panahon
 Ang maruming damit
 Ang buong istorya ni Jonathan.
 Ang salaring tulisan

3. -NG
Ito naman ay ginagamit para dugtungan ang magkakasunod na salita na kung saan nagtatapos
sa katinig na n ngunit kinakaltas na ito kaya hindi ang pang-angkop na g ang ginagamit.
Halimbawa:

 luntian ng halaman – luntiang halaman

 usapan ng inutil – usapang inutil
 malinis na kasuotan – kasuotang malinis

4. G
Ito naman ay ginagamit sa mga salitang nagtatapos sa katinig na n dinurogtungan

Halimbawa:

 Kainang nasa kalye
 Tulisang kriminal
 Pikong mapang-api