ΕΛΛ. ΓΛΩΣΣΑ ΣΤ΄ ΤΑΞΗΣ ΑΡ. ΦΥΛ.

41
Ξεχωρίζω τις προτάσεις με βάση τη δομή τους,
το περιεχόμενό τους, την ποιότητά τους και τη σχέση τους με άλλες - 1
Όνομα: __________________________

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥΣ

ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Ανάλογα με τη δομή της μια πρόταση μπορεί να είναι:
α) Aπλή β) Σύνθετη γ) Επαυξημένη δ) Ελλειπτική (Βλ. Αρ. Φ. 7 ΣΤ΄ Τάξης)

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥΣ

Ανάλογα με το περιεχόμενο μιας πρότασης ( δηλ. ανάλογα με το τι δηλώνει μια πρόταση )
μπορούμε να την κατατάξουμε σε μια από τις εξής τέσσερις κατηγορίες:
α) Προτάσεις αποφαντικές ή κρίσεως: Οι προτάσεις με τις οποίες ο ομιλητής
θέλει να δώσει μια πληροφορία ή να διατυπώσει μια γνώμη. π.χ. Αύριο θα πάμε
εκδρομή. - Το καινούριο του ποδήλατο είναι φανταστικό.
β) Προτάσεις προστακτικές ή επιθυμίας: Οι προτάσεις με τις οποίες ο ομιλητής
εκφράζει επιθυμία, ευχή, προσταγή, απαγόρευση κ.ά. π.χ. Γράφε γρήγορα. - Μην
τρώτε στην τάξη.
γ) Προτάσεις επιφωνηματικές: Οι προτάσεις με τις οποίες ο ομιλητής εκφράζει
έκπληξη, θαυμασμό, λύπη, χαρά κ.ά.
π.χ. Τι όμορφη μέρα! - Πόσο ωραία αισθάνομαι κοντά σας!
δ) Προτάσεις ερωτηματικές: Οι προτάσεις με τις οποίες ο ομιλητής διατυπώνει μια
ερώτηση. π.χ. Πού ήσουν το πρωί;

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ

Οι προτάσεις ως προς την ποιότητά τους (δηλ. με βάση το κριτήριο της κατάφασης ή
της άρνησης) χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
α) Καταφατικές λέγονται οι προτάσεις που δεν περιέχουν άρνηση.
π.χ. Τα θέλω όλα. - Φέρε μου ένα παγωτό.
β) Αρνητικές λέγονται οι προτάσεις που περιέχουν άρνηση, δηλαδή τις λέξεις όχι,
δεν (δε), μην (μη) π.χ. Δε θέλω τίποτα. - Να μη μου φέρεις τίποτα.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ

Ανάλογα με τον τρόπο που συνδέονται οι προτάσεις μεταξύ τους χωρίζονται σε
ανεξάρτητες (κύριες) ή εξαρτημένες (δευτερεύουσες).
 Στην παρατακτική σύνδεση συνδέονται όμοιες προτάσεις, δηλαδή ανεξάρτητες
προτάσεις μεταξύ τους ή εξαρτημένες προτάσεις μεταξύ τους.
 Στην υποτακτική σύνδεση συνδέεται μια εξαρτημένη πρόταση με μια κύρια.
(Βλ. Αρ. Φ. 26 ΣΤ΄ Τάξης)

1. Γράφω το είδος ως προς τη δομή τους για κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:
(Απλή → Α , Σύνθετη → Σ, Επαυξημένη → ΕΠ, Ελλειπτική → ΕΛ)

 Ο καιρός είναι άστατος. ( ___ )

 Ο Γιώργος είναι ζωηρός και ανήσυχος. ( ___ )
 Καλό ταξίδι! ( ___ )
 Στον γαλάζιο ουρανό κυριαρχούσε ο υπέρλαμπρος ήλιος. ( ___ )
 Ώρα να φύγουμε! ( ___ )
 Ο Πέτρος είναι διαπρεπής και επιτυχημένος γιατρός. ( ___ )
 Τον επισκέφτηκε η γιαγιά του και ο παππούς του. ( ___ )
2. Γράφω το είδος των προτάσεων ως προς το περιεχόμενό τους:
(αποφαντική ή κρίσεως, προστακτική ή επιθυμίας, επιφωνηματική, ερωτηματική)

 Πού έβαλες το κουστούμι μου; (_____________)

 Έλα μέσα γρήγορα. (_____________)
 Το 10ο Δ. Σ. Ηλιούπολης πιστοποιήθηκε ως Διεθνές Σχολείο. (_____________)
 Να κατεβείτε κάτω στην αυλή. (_____________)
 Ποιανού είναι αυτό το βιβλίο; (_____________)
 Πέρασε μια αυτοκινητάρα! (_____________)
 Ανακοινώθηκαν οι βάσεις για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. (_____________)

3. Βρίσκω το είδος των προτάσεων ως προς τη σχέση τους με τις άλλες:

(ΑΝ: Ανεξάρτητη, ΕΞ: εξαρτημένη)

 Ό, τι και να πεις ( ___ ) έχεις δίκιο. ( ___ )

 Θα βγείτε διάλειμμα, ( ___ ) όταν κτυπήσει το κουδούνι. ( ___ )
 Αν δεν κάτσεις φρόνιμα, ( ___ ) δε θα σου πάρω παγωτό. ( ___ )
 Αν και διάβασα πολύ, ( ___ ) δεν έγραψα καλά. ( ___ )

4. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως προς τα συστατικά το περιεχόμενο και

την ποιότητα:

Ως προς Ως προς το Ως προς

Προτάσεις
τη δομή περιεχόμενο την ποιότητα
α) Ο καθηγητής παρέμεινε
σιωπηλός.

β) Όλα στη θέση τους λοιπόν!

γ) Ο διευθυντής φαίνεται
νέος και δυναμικός.
δ) Πόσο γρήγορα κυλάνε οι
μέρες του χρόνου!
ε)Το αεροπλάνο
προσγειώθηκε στις οκτώ.
στ) Πόσο έχουν αυξηθεί
σήμερα οι απαιτήσεις της
κοινωνίας!
ζ) Μη μου ξαναμιλήσεις!

η) Ο τελευταίος να κλείσει
την πόρτα.
θ) Σταματήστε τους
πολέμους!