Professional Documents
Culture Documents
By
Professor
Department of Computer Science & Engineering
International Islamic University Chittagong
12.03.2023
Chapter One
Chapter Two
01. Formulae
02. Some technique to integrate the functions for indefinite integral
Chapter Three
Chapter Five
Chapter Six
When t = 0, v = 30
Putting these values in (ii),
10
v c
1 2t
10
30 c
1 2 0
10
30 c
1
Example 2: A flare is ejected vertically upwards from the ground at 15 m/s. Find the height of
the flare after2.5 second.
Solution: [The object has acting on it the force due to gravity, so its acceleration is
9.8 m / sec 2 [in MKS system]
We have, v adt
v 9.8dt
v 9.8t c --------------------------------(i) [ dt t ]
Now at t = 0, the velocity, v 15m / sec
Putting these values in (i)
v 9 .8 t c
15 9.8 0 c
15 0 c
15 c
c 15
From (i), v 9.8t c
v 9.8t 15 [ c 15]
So the expression for velocity becomes: v 9.8t 15
Now, we need to find the displacement, so
We have: s vdt
s vdt
s ( 9.8t 15) dt [ v 9.8t 15 ]
s 9.8t dt 15dt 9.8 t 1 dt 15 dt
t 11 x n 1
s 9 .8 15 t [ x n dx c]
11 n1
t2
s 9 .8 15 t 4.9 t 2 15 t
2
s 4.9 t 2 15 t c ------------------------------(ii)
Now, we know from the question that when t = 0, s = 0
Putting these values in (ii),
s 4.9 t 2 15 t c
0 4.9 .0 2 15.0 c
Example 3: The electric current (in mA) in a computer circuit as a function of time
is i 0.3 0.2 t . What total charge passes a point in the circuit in 0.050s ?
Solution: The charge, q , is given by: q i dt
q (0.3 0.2 t ) dt
t 1 1
q 0.3 dt 0.2 t dt 0.3 dt 0.2 t dt 0.3 t 0.2 c
11
At t = 0, q = 0
Putting these values in (i)
q 0.3 t 0.1 t 2 c
0 0 .3 0 0 .1 0 2 c
0 0. c
0c
c0
From (i), q 0.3 t 0.1 t 2 c
q 0.3 t 0.1 t 2 0 [ c 0]
q 0.3 t 0.1 t 2 -----------------------------(ii)
At time t 0.050
q 0.3 t 0.1 t 2
q 0.3 (0.050) 0.1 (0.050) 2 0.015 0.00025 0.01475
0.042t mA 0.042 10 3 t A
1
From (i), VC i dt
C
----------------(ii)
Now, we are told that when t = 0, VC = 0.
Putting these values in (ii)
K = 0.
Thus
Integration can be used to find areas, volumes, central points and many useful things. It is
often used to find the area underneath the graph of a function and the x-axis
To find the area bounded by the curve y f ( x ) , the x-axis and the ordinates at x a and
b n 1
x b that is prove that f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
Y Q
y f x
P2
P1
N
P M
h h h h X
O a A A1 A2 A3 B
b
Figure 01
b
Let, I f ( x )dx
a
Suppose that the curve of y f ( x ) shown above the figure.
Let, P & Q be the two points on the curve, Such that
OA a
OB b
AA 1 h, AA 2 2h
Then AB OB OA b a ---------------------------------------------(i)
We have, y f ( x ) --------------------------------------------------------------(iii)
Putting the values of x in (iii),
When x a then y f (a )
When x a h then y f (a h )
When x a 2h then y f (a 2h )
When x a 3h then y f (a 3h )
When x a 4h then y f (a 4h )
----------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------
Now we see the area of all inner rectangles are
Lim h(h 2h 3h nh )
h 0
Lim h h(1 2 3 n )
h0
n(n 1) nh (nh h ) n(n 1)
Lim h 2 Lim [ 1 2 3 n ]
h 0 2 h0 2 2
1(1 h )
Lim [nh b a 1 0 1] From Page no 10, equation no (ii)]
h 0 2
1 1
xdx
0 2
1 n 1
x
e dx Lim hf (a rh )
0 h0 r 0
1 n 1
e x dx Lim h e a rh [ f (a rh ) e a rh ; From (i)]
0 h0 r 0
n 1
0 rh
h Lim e [a 0]
h 0 r 0
h Lim(e e 0 h e 0 2h e 0 3h e 0 ( n 1)h )
0
h 0
h Lim(1 e h e 2h e 3h e ( n 1)h ) [e 0 1]
h 0
Lim h(1 e h (e h ) 2 (e h ) 3 (e h ) n 1 )
h0
(e h ) n 1 xn 1
Lim h [ 1 x x 2 x n 1 ; x 1]
h0 eh 1 x1
e hn 1
Lim h
h 0 eh 1
e1
Lim h [a 0, b 1, nh b a 1 0 1] [Page no 10, equation (ii)]
h0 eh 1
h
(e 1) Lim h
h0 e 1
h h2 h3
(e 1) Lim [ e h 1 h ]
h 0 h2 h3 2! 3!
1 h 1
2! 3!
1
Example 08 : e x dx Directly
0
1
Solution: I e x dx
0
ex e 1
0
1
e 0 e 1 e 1
x dx
2
Example 09:
0
b n 1
Solution: We have, f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
Given, f ( x ) x 2
f (a rh ) (a rh ) 2
Here a 0, b 1
b n 1
f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
1 n 1
x dx Lim h f (a rh)
2
h 0
0 r0
n 1 n 1 n 1 n 1
Lim h (a rh ) 2 Lim h (0 rh ) 2 Lim h (rh ) 2 Lim h r 2 h 2
h 0 h 0 h 0 h 0
r0 r0 r0 r0
n 1 n 1 n
Lim h h 2 r 2 Lim h 3
r 2
Lim h 3 r 2
h0 h 0 h0
r0 r0 r 1
3 2 2 2 2
Lim h (1 2 3 n )
h0
n(n 1)( 2n 1) n(n 1)( 2n 1)
Lim h 3 [ 1 2 2 2 3 2 n 2 ]
h0 6 6
x dx
3
Example 10:
0
b n 1
Solution: We have, f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
Given, f ( x ) x 3
f (a rh) (a rh ) 3
Here a 0, b 1
b n 1
f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
1 n 1
x dx Lim h f (a rh)
3
h 0
0 r0
n 1 n 1 n 1 n 1
Lim h (a rh ) 3 Lim h (0 rh ) 3 Lim h (rh ) 3 Lim h r 3 h 3
h 0 h 0 h 0 h0
r0 r0 r0 r0
n 1 n 1 n
Lim h h 3 r 3 Lim h 4
r 3
Lim h 4 r 3
h0 h0 h 0
r0 r0 r 1
Lim h 4 1 3 2 3 3 3 n 3
h0
2
n(n 1) n(n 1) n(n 1) nh(nh h ) nh(nh h )
Lim h 4
Lim h4 Lim
h 0
2 h 0 2 2 h 0 2 2
1.(1 h ) 1.(1 h )
Lim [ nh 1]
h 0 2 2
1.(1 0) 1.(1 0) 1.(1) 1.(1) 1
Answer
2 2 2 2 4
2
Example 11: x 2 dx
1
b n 1
Solution: We have, f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
Given, f ( x ) x 2
f (a rh ) (a rh ) 2
Here a 1, b 2
We have, b a nh
2 1 nh
x dx Lim h f (a rh)
2
h 0
1 r0
n 1 n 1 n 1
Lim h (a rh ) Lim h (1 rh ) Lim h (1 2rh r 2 h 2 )
2 2
h 0 h 0 h 0
r0 r0 r0
n 1 n 1 n 1
Lim h (1) Lim h 2rh Lim h (r 2 h 2 )
h0 h 0 h 0
r0 r0 r0
n n n
Lim h (1) Lim h 2rh Lim h (r 2 h 2 )
h 0 h 0 h 0
r 1 r 1 r 1
n n
Lim h(1 1 1 1) Lim 2h 2 r Lim h 3 r 2
h 0 h 0 h 0
r 1 r 1
x dx
2
Example 12:
1
b n 1
Solution: We have, f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
Given, f ( x ) x 2
f (a rh ) (a rh ) 2
Here a 1, b 2
We have, b a nh
2 1 nh
nh 2 1 3
nh 3
x dx Lim h f (a rh)
2
h 0
1 r0
n 1 n 1
Lim h (a rh ) 2 Lim h ( 1 rh ) 2
h 0 h0
r0 r0
n 1
Lim h (1 2rh r 2 h 2 )
h0
r0
n 1 n 1 n 1
Lim h (1) Lim h 2rh Lim h (r 2 h 2 )
h 0 h 0 h 0
r0 r0 r0
n n n
Lim h (1) Lim h 2rh Lim h (r 2 h 2 )
h 0 h 0 h 0
r 1 r 1 r 1
n n
Lim h(1 1 1 1) Lim 2h 2 r Lim h 3 r 2
h 0 h 0 h 0
r 1 r 1
Example 13: e x dx
a
b n 1
Solution: We have, f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
Given, f ( x ) e x
We have,
f ( x) e x
f (a rh ) e ( a rh )
b n 1
Now, f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h0 r 0
e dx Lim hf (a rh)
x
h0
a r0
b n 1
e
x
dx Lim h e ( a rh )
h 0
a r0
b n
e
x
dx Lim h e ( a rh )
h 0
a r 1
Lim h (e ( a h ) e ( a 2h ) e ( a 3h ) e ( a nh ) )
h0
1 xn
` [ 1 x 1 x 2 x n 1 ]
1 x
1 (e h ) n (a h) 1 e
nh
Lim h.e ( a h ) . Lim h .e .
h0 1 e h h 0 1 e h
(ba )
(a h ) 1 e
Lim h.e . [ nh b a]
h0 1 e h
1.e ( a h ) e ( b a ) .e ( a h ) 1.e ( a h ) e b a a h
Lim h. Lim h.
h0 1 e h h0 1 e h
1.e ( a h ) e b h 1.e a .e h e b .e h
Lim h. Lim h .
h 0 1 e h h 0 1 e h
e h (e a e b ) a b e h
Lim h. ( e e ) Lim h .
h0 1 e h h 0 1 e h
a b h.e h a b e h h
(e e ) Lim (e e ) Lim
h0 1 e h h0 1
e h ( h 1)
e
h h
(e a e b ) Lim (e a e b ) Lim h
h 0 1 h 0 (e 1)
( h 1)
e
h
(e a e b ) Lim 2 3
h0 h h h
(1 1)
1! 2! 3!
h
(e a e b ) Lim 2 3
h0 h h h
( )
1! 2! 3!
sin x dx
0
Lim h(sinh sin 2h sin 3h sin nh ) -------------------(i)
h 0
h h 3h 3h 5h 5h 7h
S 2 sin cos( ) cos( ) cos( ) cos( ) cos( ) cos( )
2 2 2 2 2 2 2
h h
cos(nh ) cos(nh )
2 2
h h 3h 3h 5h 5h 7h
S 2 sin cos( ) cos( ) cos( ) cos( ) cos( ) cos( )
2 2 2 2 2 2 2
h h
cos(nh ) cos(nh )
2 2
h h
2 cos( ) cos(nh )
sin x dx Lim h 2 2 [From (iii)]
h 0 h
0
2 sin
2
h h h
2 cos( ) cos(nh )
sin x dx Lim 2 2 2
h 0 h
0
sin
2
Given, f ( x ) sin x
f (a rh) sin(a rh )
b n 1
We have, f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
b n 1
h h 3h 3h 5h
S 2 sin cos(a ) cos(a ) cos(a ) cos(a )
2 2 2 2 2
5h 7h h h
cos(a ) cos(a ) cos(a nh ) cos(a nh )
2 2 2 2
h h 3h 3h 5h 5h
S 2 sin cos(a ) cos(a ) cos(a ) cos(a ) cos(a )
2 2 2 2 2 2
7h h h
cos(a ) cos(a nh ) cos(a nh )
2 2 2
Given, f ( x ) x 3
f (a rh) (a rh ) 3
Here a 2, b 3
nh b a
nh 3 2 1
b n 1
f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
3 n 1
x dx Lim h f (a rh)
3
h 0
2 r0
n 1
Lim h (a rh ) 3
h 0
r0
n 1
Lim h ( 2 rh ) 3 [ a 2, b 3]
h 0
r0
n
Lim h ( 2 rh ) 3
h 0
r 1
n
Lim h 8 12rh 6r 2 h 2 r 3 h 3
h0
r 1
n n n n
Lim h 8 Lim h 12rh Lim h 6r h Lim h r 3 h 3 2 2
h0 h 0 h0 h 0
r 1 r 1 r 1 r 1
n n n n
Lim h8 Lim 12h 2 r Lim 6h 3 r 2 Lim h 4 r 3
h 0 h 0 h 0 h0
r 1 r 1 r 1 r 1
Lim 6h (1 2 3 n 2 ) Lim h 4 (1 3 2 3 3 3 n 3 )
3 2 2 2
h 0 h 0
2
n(n 1) n(n 1)( 2n 1) n(n 1)
Lim 8nh Lim 12h Lim 6h 3 2
Lim h 4
h0 h 0 2 h0 6 h 0
2
2
nh( nh h) nh( nh h)( 2nh h) nh( nh h)
Lim 8nh Lim 12 Lim 6 Lim
h 0 h 0 2 h 0 6 h 0
2
2
1 (1 h ) 1 (1 h )( 2 1 h ) 1 (1 h )
Lim 8 1 Lim 12 Lim Lim
h0 h0 2 h 0 6 h 0
2
2
1 (1 0) 1 (1 0)( 2 1 0) 1 (1 0)
8 1 12
2 6 2
2
1 2 1 1 32 24 8 1 65
8 1 12 8 6 2 Answer
2 6 2 4 4 4
2
Example 17: Evaluate cos x dx
0
Solution: nh b a
nh 0
2
nh
2
Given, f ( x ) cos x
f (a rh ) cos(a rh )
b n 1
We have, f ( x ) dx Lim h f (a rh )
a h 0 r 0
2 n 1
cos x dx
0
Lim h(cosh cos 2h cos 3h cos nh ) -------------------(i)
h 0
2
cos x dx
0
Lim h(cosh cos 2h cos 3h cos nh )
h 0
1
n Where x rh
n
x 0 rh
n x a rh
Therefore, S Lim 2
r0 r n
2
n
That is a 0 , is the lower limit.
Also, b a nh
b 01
b 1 ; is the upper limit
25 Prof. Dr. A.N.M. Rezaul Karim/CSE/IIUC
1 n 1
S Lim
r0
r
n n 2
1
n
n
1
Lim h
r0
h0 2
2 1
1 r
n
n
1
Lim h
h 0
r0 1 r h
2 2
n
1
S Lim h
h 0
r0 1 r h
2 2
1
dx
1 x
0
2
[h dx]
tan 1 x 1
0 tan 1 1 tan 1 0 tan 1 tan
4
tan 1 tan 0 0
4
4
n
n
Lim Answer
r0 r n
2 2
n 4
n
r3
Example 19: Evaluate Lim
n
r 1 r n
4 4 Putting
1
h
n
r3 n nh 1
Solution: Let, S Lim
n
r 1 r n
4 4 1
and if n then h
n
r3 n
S Lim 4 1
r 1 n r
4
n
h
n
n
r3
S Lim 1
n
r 1 r4 h
n 4 1 4
n h0
r3 That is n then h 0
n
Lim n3 We have,
r 1 r
n 4
b n 1
n 1 f ( x ) dx Lim h f (a rh )
n a h 0 r 0
3 Where, b a nh
r
n
b a nh
n
Lim
n
r 1 r 4 Where x rh
n 1 x 0 rh
n
x a rh
That is a 0 , is the lower limit.
Also, b a nh
b 01
26 1Dr.; is
bProf. the upper
A.N.M. limit
Rezaul Karim/CSE/IIUC
3
r
1 n n
S Lim
n
n r 1 r 4
1
n
Therefore,
3
r
1 n n
S Lim r 1
r
n n 4
1
n
S Lim h
n
rh 3
h 0
r 1 1 rh
4
1 3 1 3
x dx 1 4x dx 1 1 1
1 x
0
4
4 0 1 x 4
log 1 x 4
4 0
4
log(1 1 4 ) log(1 0)
1
log 2 log 1 1 log 2 0 S 1 log 2 Answer
4 4 4
1 22 32 n2
Example 20: Evaluate Lim .................
n 1 n 3 23 n 3 33 n 3 n 3 n 3
1 22 32 n2
Solution: Let S Lim .......... .......
n 1 n 3 23 n 3 33 n 3 n 3 n 3
n r2
S Lim
n r 1 r 3 n3
n r2 n
r2 n
r2
S Lim Lim Lim
n r 1 n 3 r3 n
r 1 n3 r3 n
r 1 r3
n 3 3
3
n 3 1 3
n n n
r2
n r2 n
n2
S Lim Lim 1
n r 1 r 3 n r 3 Putting h
3 r 1
n 1
n 1 n
n n nh 1
2 1
r and if n then h
n
n
n
S Lim ----------------------------(i) 1
n r 1 r 3 h
n 1 n
n 1
h
h0
That is n then h 0
S
1
3
ln(1 1 3 ) ln(1 0 3 )
1
S ln 2 ln 1
3
1 2 a
S ln [ log a log b log ]
3 1 b
1
S ln 2 Answer
3
1 n2 n2 1
Example 21: Evaluate Lim .................
n n
(n 1) 3 (n 2 ) 3 8n
1 n2 n2 1
Solution: Let S Lim .......... .......
n n
(n 1) 3 (n 2) 3 8n
1 1 1
Example 24: Evaluate Lim ................ 1
n n 1m
n 2m n nm Putting h
n
1 1 1 nh 1
Solution: Let Lim ................
n n 1m
n 2m n nm 1
n
and if n then h
1 n
S Lim
n
r 1 n r m
1
h
n
1 n
S Lim 1
r 1 rm
n
n 1 h
n
h0
n 1
n That is n then h 0
S Lim
r 1 1
n
1 rm
n We have,
n
h b n 1
S Lim f ( x ) dx Lim h f (a rh )
r 1 1 rm h
h 0
a h 0 r 0
n
1 Where, b a nh
S Lim h
r 1 1 rmh
h 0 b a nh
n
1
S Lim h Where x rh
r 1 1 mrh
h 0
x 0 rh
1
dx 1
1 mdx x a rh
S 1 mx
0
m 0 1 mx That is a 0 , is the lower limit.
Also, b a nh
b 01
b 1 ; is the upper limit
31 Prof. Dr. A.N.M. Rezaul Karim/CSE/IIUC
1
S ln(1 mx ) 10
m
1
S ln(1 m.1) ln(1 m.0)
m
1
S ln(1 m) ln(1)
m
1
S ln(1 m) 0
m
1
S ln(1 m) Answer
m