Sains Haris

MENTAFSIR MAKLUMAT

Soalan berdasarkan kepada

 Jadual
 Graf
 Carta palang
 Rajah

Untuk menyatakan:

 Tujuan penyiasatan

 Hubungan di antara Pembolehubah manipulasi dan Pembolehubah

Bergerakbalas.

 Pola atau corak maklumat yang diberi

 Kesimpulan atau apa yang dipelajari dari penyiasatan

Tuisyen Personal Haris 1

Sains Haris
Hubungan di antara pembolehubah / maklumat/manipulasi dan
bergerakbalas.

Cara-cara membina ayat dari penyiasatan:

- Kenalpasti Pembolehubah Manipulasi(PM) dan Pembolehubah

Bergerakbalas(PB) dalam soalan

- Memerhati maklumat dan mengenalpasti pola/ corak

- Hubungkan/kaitkan Pembolehubah manipulasi(PM) dan Pembolehubah

bergerakbalas.(PB)

Nota: Pembinaan ayat adalah sama seperti ayat hipotesis

Pola / Corak_______________ PM______________ ,

Pola / Corak_____________ PB _____________.

Contoh-contoh ayat.

Semakin bertambah ketinggian struktur, semakin berkurang masa yang diambil untuk
tumbang.
Pola PM pola
PB

Semakin bertambah panjang tali, semakin berkurang bilangan ayunan

bandul.

Semakin lama masa diambil, semakin tinggi suhu air.

atau

PM _______________ pola / corak ________________ ,

PB ______________ pola / corak _________________

Tuisyen Personal Haris 2

Sains Haris
Contoh ayat :

Apabila ketinggian struktur menaik, masa yang diambil untuk struktur tumbang menurun

PM pola PB pola

Jika panjang tali menaik, bilangan ayunan bandul menurun.

Bila masa yang diambil menaik, suhu air akan menaik.

Contoh soalan:

a) Nyatakan hubungan antara jisim gula dengan masa yang diambil untuk gula
larut.

b) Berikan hubungan di antara pembolehubah dimanipulasi dengan

pembolehubah bergerakbalas.

c) Nyatakan hubungan di antara pembolehubah dimanipulasi dengan

pembolehubah bergerakbalas.

d) Nyatakan hubungan diantara dua pembolehubah yang dinyatakan dalam

penyiasatan.

e) Nyatakan hubungan di antara dua maklumat yang diberikan

LATIHAN

1. Sekumpulan murid menjalankan penyiasatan untuk mengkaji bolehkah

mikroorganisma bertumbuh. Mereka merenjiskan sekeping roti dengan
Tuisyen Personal Haris 3
Sains Haris
beberapa titisan air. Roti itu telah diletakkan di dalam beg plastic dan
dibiarkan selama tiga minggu. Carta palang dibawah menunjukkan keputusan
yang telah diperolehi.

Bilangan tompok hitam

25

20

15

10

0
1 2 3 Minggu

a Nyatakan hubungan di antara minggu dengan bilangan tompok-tompok

. hitam.
Semakin bertambah bilangan minggu,
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Semakin bertambah bilangan tompok-tompok hitam.
………………………………………………………………………………………………………………………………….

2. Sarah, Sufi and Safwan menjalankan penyiasatan untuk mengenalpasti

hubungan di antara jarak sumber cahaya dari objek dengan panjang dan saiz
bayang-bayang. Mereka mencatatkan pemerhatian di dalam jadual berikut.

Jarak sumber cahaya Panjang bayang- Saiz bayang-

dari objek (cm) bayang (cm) bayang (cm)
6 20 16
10 16 X
14 12 8
18 8 6

a) Nyatakan hubungan di antara jarak sumber cahaya dengan panjang dan

saiz bayang-bayang.
Semakin……………………………………………………………………………………………………………………………
dekat jarak sumber cahaya dari objek(cm),Semakin panjang bayang-bayang.

Semakin berkurang jarak sumber cahaya dari objek(cm),

…………………………………………………………………………………………………………………………..
Semakin bertambah panjang dan saiz bayang-bayang.
3. Tiga bekas R,S dan T, diisi dengan kuantiti tanah kebun yang sama telah
ditanam dengan anak benih kacang yang sama tinggi. Anak benih ditanam pada
jarak 5 cm di antara satu sama lain. Bekas – bekas tersebut di biarkan
dikawasan lapang dan disiram dengan jumlah air yang sama setiap hari. Selepas
tiga minggu putara ketinggian anak benih telah diambil. Keputusan dicatatkan
dalam jadual seperti di bawah.
Tuisyen Personal Haris 4
Sains Haris

Bekas Bilangan anak benih Purata tinggi anak benih

P 3 16 cm
Q 6 12 cm
R 9 8 cm

a) Nyatakan hubungan di antara bilangan anak benih dengan purata ketinggian

anak benih.
Semakin banyak bilangan anak benih di dalam bekas,
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Semakin pendek purata ketinggian anak benih
Semakin bertambah bilangan anak benih di dalam bekas,
………………………………………………………………………………………………………………………………
Semakin berkurang purata ketinggian anak benih
4. Dalam satu penyiasatan, sekumpulan murid menggunakan kereta mainan
berkuasa spring.

Jadual di bawah menunjukkan pemerhatian mereka

Masa diambil
Bilangan kali spring diputar Jarak dilalui (cm)
(s)
3 40 10
5 40 8
7 40 6

a) Nyatakan hubungan di antara bilangan kali spring diputar dengan masa

yang diambil.
Semakin banyak bilangan kali spring diputar,Semakin sedikit masa yang diambil.
……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………..

5. Keputusan dari satu penyiasatan telah direkodkan seperti berikut.

Tinggi lampu dari meja(cm) 30 25 20

Panjang bayang-bayang yang 8 13 18

terbentuk

Tuisyen Personal Haris 5

 Sains Haris
a) Nyatakan hubungan di antara pembolehubah manipulasi dengan
pembolehubah bergerakbalas.
Semakin berkurang tinggi lampu dari meja,Semakin bertambah panjang bayang-bayang yang terbentuk.
………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Carta palang menunjukkan bilangan rusa yang ditemui di dalam hutan dari
tahun 2004 hingga 2007.
Bilangan rusa
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2004 2005 2006 2007 Tahun

a) Nyatakan hubungan di antara tahun dengan bilangan rusa.

Semakin bertambah bilangan tahun,
……………………………………………………………………………………………………………………………
Semakin berkurang bilangan rusa.
……………………………………………………………………………………………………………………………

7. Satu penyiasatan telah dijalankan oleh sekumpulan murid. 4 ekor tikus putih
dimasukkan ke dalam kandang M dan 12 ekor ke dalam kandang N. Saiz kedua-
dua kandang ini adalah sama. Tikus-tikus di dalam kandang N diberi jumlah
makanan dan air yang sama dengan tikus-tikus di kandang M setiap hari. Setiap
ekor tikus dikandang M dan N ditimbang selepas 3 minggu. Putara jisim tikus-
tikus dalam setiap kandang dicatat.

Kandang Bilangan tikus Putara jisim tikus

M 4 72 g
N 12 50 g
Apakah hubungan di antara pembolehubah manipulasi dengan pembolehubah
bergerakbalas?
Semakin bertambah bilangan tikus,Semakin berkurang putara jisim tikus.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

8. Satu penyiasatan telah dijalankan untuk mengkaji hubungan di antara pengguna

dengan sumber makanan dalam satu habitat. Ianya melibatkan tikus dan ular di
satu kawasan sawah padi. Pemerhatian dari penyiasatan telah dicatatkan dalam
jadual berikut.

Tuisyen Personal Haris 6

Sains Haris

Minggu 1 2 3 4
Bilangan ular 9 14 18 23
Bilangan tikus 48 38 32 22

a) Apakah hubungan di antara pengguna dengan sumber makanan di dalam

penyiasatan tersebut?
Semakin bertambah bilangan ular pada setiap minngu,Semakin berkurang bilangan tikus.
……………………………………………………………………………….………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

9. Isi padu awal air dalam bekas ialah 30 ml. Jadual di bawah menunjukkan catatan
paras air di dalam bekas selepas diletakkan dibawah cahaya matahari selama
sejam

Diameter bekas Paras air di dalam bekas

3 25
6 15
10 10

a) Nyatakan hubungan di antara pembolehubah manipulasi dengan

pembolehubah bergerakbalas.
Semakin bertambah diameter bekas,semakin berkurang paras air di dalam bekas.
…………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………….

10. Jadual di bawah menunjukkan bilangan penyu yang ditemui di sebuah negara
dari tahun 2001 hingga 2005

Tahun 2001 2002 2003 2004 2005

Bilangan penyu 250 205 155 105 55

a) Apakah hubungan di antara bilangan tahun dengan bilangan penyu?

Semakin bertambah bilangan tahun,Semakin berkurang bilangan penyu.
……………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

11 Jadual di bawah menunjukkan keputusan penyiasatan tentang jarak yang dilalui

oleh sebuah kereta mainan di atas tiga jenis pemukaan yang berbeza.

Tuisyen Personal Haris 7

Sains Haris

Jenis permukaan Jarak yang dilalui oleh kereta mainan (cm)

Jubin 26

Simen 15

Kertas pasir 10

a) Apakah hubungan di antara jenis permukaan dengan jarak yang dilalui oleh
kereta mainan.
Jika jenis permukaan kasar,maka jarak yang dilalui oleh kereta mainan sedikit.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Jika jenis permukaan adalah kertas pasir,maka jarak yang dilalui oleh kereta mainan sedikit.
……………………………………………………………………………………………………………………………………

Murid-murid tahun 5 telah menjalankan satu penyiasatan untuk mengkaji

12
bilangan lantunan bola pingpong apabila dijatuhkan dari ketinggian yang
berbeza.

Ketinggian bola pingpong Bilangan lantunan bola

dilepaskan (cm) pingpong
1 8
1.5 12
2.0 16

a) Nyatakan hubungan di antara ketinggian bola ping pong dilepaskan dengan

bilangan lantunan bola ping pong.
Semakin jauh ketinggian bola ping pong dilepaskan,
…………………………………………………………………………………………………………………………
semakin banyak bilangan lantunan bola ping pong.
…………………………………………………………………………………………………………………………
Semakin bertambah ketinggian bola ping pong dilepaskan,
semakin banyak bilangan lantunan bola ping pong.

Maklumat didalam jadual di bawah menunjukkan masa yang diambil oleh

13
peladang untuk membajak sawah menggunakan dua kaedah yang berbeza.

Kaedah membajak Masa yang diambil

Tuisyen Personal Haris 8

Sains Haris
Haiwan 2 minggu
Traktor 2 hari

Apakah hubungan di antara pembolehubah manipulasi dengan

a)
pembolehubah bergerakbalas.
Jika kaedah membajak adalah kaedah traktor maka masa yang diambil adalah sekejap.
…………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………….

14 Jadual di bawah menunjukkan jarak planet dari matahari.

Planet Jarak dari matahari (km) Suhu planet ( º C)

Utarid 150 juta 449
Marikh 229 juta 36

Zuhal 1429 juta - 184

Neptun 4496 juta - 223

a) Nyatakan hubungan di antara jarak dari matahari dengan suhu planet-

planet
Semakin bertambah jarak dati matahari,semakin bertambah suhu planet.
……………………………………………………………………………………………………………………………..
Semakin bertambah jarak planet dari matahari,semakin berkurang suhu planet.
…………………………………………………………………………………………………………………………….

15 Gambarajah di bawah menunjukkan satu eksperimen yang telah dijalankan oleh

murid-murid tahun 4.

paku besi

minyak
air
kalsium klorida
kontang
P Q R

Selepas seminggu keadaan paku-paku diperhatikan dan keputusan dicatat

seperti jadual dibawah.

Tabung uji Keadaan paku

P Tidak berkarat
Q Berkarat

Tuisyen Personal Haris 9

Sains Haris
R Berkarat

a) Nyatakan hubungan di antara pembolehubah manipulasi dan pembolehubah

bergerakbalas.
jika paku terdedah pada air dan udara, maka paku akan berkarat
…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………..

16 Rajah di bawah menunjukkan keputusan penyiasatan yang telah dijalankan oleh

Ali keatas objek X dan Y yang dimasukkan kedalam larutan garam.

Objek Y
800 ml (5 g)
Latutan
Objek X
garam
(20 g)

a) Apakah hubungan di antara jisim objek dengan keupayaan untuk terapung.

semakin bertambah jisim objek semakin berkurang keupayaan untuk terapung
…………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………….

17 Jadual 1 menunjukkan bilangan spesis ikan yang terdapat di sebatang sungai

dari tahun 2000 hingga 2004.

Tahun 2000 2001 2002 2003 2004

Bilangan
120 105 95 85 75
spesis

a) Apakah hubungan di antara pembolehubah manipulasi dengan

pembolehubah bergerakbalas.
semakin bertambah bilangan tahun semakin berkurang bilangan spesis ikan
……………………………………………………………………………..……………………………………

………………………………………………………………………………………………………………….

18 Tiga buah bekas yang berbeza saiz diisi dengan 100 ml diletakkan dibawah
cahaya matahari. Selepas 2 jam pemerhatian dibuat dan keputusan dicatatkan
dalam jadual di bawah.

Bekas Isipadu air yang tinggal selepas 2 jam (ml)

20

Tuisyen Personal Haris 10

 Sains Haris
35

48

a) Apakah hubungan di antara luas permukaan yang terdedah dengan isi padu
air yang tinggal selepas 2 jam?
semakin berkurang luas permukaan yang terdedah semakin bertambah isipadu air yang tinggal selepas 2 jam
…………………………………………………………………………………………………………………………………….

19 Satu eksperimen telah dijalankan untuk menyiasat kecerahan mentol

menggunakan bilangan sel kering yang berbeza.

Bilangan sel kering Kecerahan mentol

1 Malap
2 Cerah
3 Sangat cerah

a) Apakah hubungan di antara dua pembolehubah?

semakin bertambah bilangan sel kering semakin bertambah kecerahan mentol

……………………………………………………………………………..……………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..

Tuisyen Personal Haris 11