Doç. Dr.

Hacı KARA

DENİZ HUKUKU
Denizcilik Fakülteleri İçin
 İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ...............................................................................................VII

İÇİNDEKİLER....................................................................................XI

KISALTMALAR............................................................................ XLIX

KAYNAKÇA.....................................................................................LIII

KİTAPLAR.......................................................................................LIII

MAKALELER................................................................................. LXII

İNTERNET KAYNAKLARI..................................................... LXVIII

BİRİNCİ BÖLÜM
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI

KAYNAKÇA..........................................................................................3
§1. TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI OLARAK HUKUK.......3
A. HUKUKUN TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE
HUKUKLA İLGİLİ KAVRAMLAR......................................4
I. TANIMI VE ÖZELLİKLERİ.................................................4
1. TANIMI..................................................................................4
2. ÖZELLIKLERI....................................................................4
II. KAVRAMLAR............................................................................5
XII

B. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK, HUKUK

SİSTEMLERİ VE HUKUKUN DALLARI............................6
I. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK............................................6
II. HUKUK SİSTEMLERİ............................................................7
1. KITA AVRUPASI HUKUKU...........................................7
2. ANGLO-AMERİKAN HUKUKU.................................8
3. İSLAM HUKUKU.............................................................10
4. SOSYALİST HUKUK SİSTEMİ..................................11
III. HUKUKUN DALLARI..........................................................12
1. KAMU HUKUKU.............................................................12
2. ÖZEL HUKUK...................................................................13
3. KARMA HUKUK.............................................................13
C. HUKUKUN KAYNAKLARI...............................................13
I. YAZILI KAYNAKLAR...........................................................13
1. ANAYASA............................................................................15
a. Anayasaların Kısa Tarihçesi......................................15
b. Anayasanın Değiştirilmesi.........................................16
2. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER...........................17
3. KANUN................................................................................19
a. Kavram............................................................................19
b. Kanun Yapma Tekniği.................................................19
aa. Hükümlerin Düzenlenmesi................................19
bb. Sistematik............................................................... 20
cc. Yabancı Hukukla Uyum Sağlanması............... 20
c. Kanunların Özellikleri............................................... 20
aa. Kanunların yazılı olması..................................... 20
bb. Kanunların genel olması..................................... 20
cc. Kanunların soyut olması..................................... 20
dd. Kanunların sürekli olması...................................21
4. CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ......... 22
a. 2017’den Önceki Düzenleme................................... 22
b. 2017 Yılındaki Değişiklikle Yapılan Düzenleme. 23
 XIII

c. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Özellikleri.. 23

5. TÜZÜK VE YÖNETMELİK......................................... 25
a. Tüzük.............................................................................. 25
b. Yönetmelik.................................................................... 26
6. ATİPİK DÜZENLEYİCİ İŞLEMLER.........................27
II. YAZILI OLMAYAN KAYNAKLAR..................................27
1. ÖRF VE ADET HUKUKU.............................................27
2. ÖRF VE ADET HUKUKUNUN UNSURLARI.....27
a. Süreklilik........................................................................27
b. Zorunluluk İnancı....................................................... 28
3. ÖRF VE ADET HUKUKUNUN TÜRLERİ........... 28
a. Genel Örf Ve Adet...................................................... 28
b. Ticari Örf Ve Adet.......................................................29
III. YARDIMCI KAYNAKLAR..................................................29
1. DOKTRİN...........................................................................29
2. MAHKEME KARARLARI...........................................29
D. HUKUKİ BOŞLUK...............................................................30
I. BOŞLUĞUN DOLDURULMASI.......................................31
II. HUKUK KURALLARININ YORUMU...........................31
1. ADLİ YORUM....................................................................31
2. AKADEMİK YORUM......................................................32
E. HAK VE ALACAK KAVRAMLARI....................................32
I. HAK KAVRAMI.......................................................................32
II. ALACAK KAVRAMI..............................................................33
F. BORÇ VE SORUMLUKUK KAVRAMLARI......................34
I. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİSİ................................................... 34
II. SORUMLULUK KAVRAMI................................................35
G. YAPTIRIM TANIMI VE TÜRLERİ...................................36
I. TANIMI...................................................................................... 36
II. TÜRLERİ................................................................................... 36
XIV

1. ÖZEL HUKUKTAN KAYNAKLANAN

MÜEYYİDELER............................................................... 36
a. Cebri İcra....................................................................... 36
b. Geçersiz sayma............................................................. 36
c. Tazminat.........................................................................37
2. KAMU HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN
YAPTIRIMLAR.................................................................37
a. Ceza.................................................................................37
b. Zoralım...........................................................................37
c. İdari işlemlerin iptali ve tazminat.............................37

İKİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI DENIZ HUKUKU
(DENIZ KAMU HUKUKU)

KAYNAKÇA........................................................................................41
§2. ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU.......................................42
A. ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU.................................42
B. ULUSLARARASI DENİZ HUKUKUNUN KISA
TARİHÇESİ..........................................................................43
§3. ULUSLARARASI DENİZ ALANLARI....................................47
A. İÇSULARI.............................................................................47
I. TANIMI.......................................................................................47
II. İÇSULARIN SINIRLARININ BELİRLENMESİ
VE KAPSAMI........................................................................... 48
1. İÇ SULARIN SINIRLARININ
BELİRLENMESİ.............................................................. 48
a. Normal Esas Hat.......................................................... 48
b. Düz Esas Hat................................................................. 49
2. İÇ SULARIN KAPSAMI............................................... 50
a. Körfezler Ve Koylar......................................................51
 XV

b. Limanlar.........................................................................52
c. Kapalı Denizler.............................................................53
d. İç Denizler......................................................................53
III. İÇSULARININ HUKUKİ REJİMİ................................... 54
1. KIYI DEVLETİNİN İÇSULARDA
BULUNAN YABANCI TİCARET
GEMİLERİ ÜZERİNDEKİ HUKUKİ
YETKİLERİ........................................................................ 56
a. Kıyı Devletinin Özel Hukuktan Doğan Yetkileri.56
b. Kıyı Devletinin İdare Hukukundan Doğan
Yetkileri...........................................................................57
c. Kıyı Devletinin Ceza Hukukundan Doğan
Yetkileri...........................................................................57
aa. Genel Olarak...........................................................57
bb. Cezai Yargı Yetkisine Getirilen Sınırlamalar..58
1) Raymond George Anderson Davası.........................59
2) Joseph Wildenhus Davası...........................................59
2. TÜRKİYE’NİN İÇSULARDA BULUNAN
YABANCI GEMİLER ÜZERİNDEKİ
YETKİLERİ.........................................................................61
a. Türk Hukukunda Hukuki Yargı Yetkisi..................61
b. Türk Hukukunda Cezaî Yargı Yetkisi......................62
B. KARASULARI......................................................................62
I. TANIMI VE SINIRLARI......................................................62
a. TANIMI.........................................................................62
b. SINIRLARI.................................................................. 63
1. TÜRK KARASULARININ GENİŞLİĞİNİN
DÜZENLENMESİ........................................................... 64
a. 476 Sayılı Karasuları Kanunu................................... 64
b. 2674 Sayılı Karasuları Kanunu..................................65
II. KARASULARININ HUKUKİ REJİMİ.......................... 66
1. GENEL OLARAK............................................................ 66
XVI

2. ZARARSIZ GEÇİŞ HAKKI..........................................67

a. Geçiş Kavramı.............................................................. 68
b. Zararsızlık Kavramı.................................................... 69
3. ZARARSIZ GEÇİŞ HAKKINDAN
YARARLANACAK GEMİLER....................................70
a. Ticaret Gemileri...........................................................70
b. Savaş Gemileri.............................................................. 72
III. TÜRK KARASULARININ HUKUKİ REJİMİ........... 72
1. ZARARSIZ GEÇİŞ HAKKI......................................... 72
a. Ticaret Gemileri...........................................................73
b. Savaş Gemileri...............................................................73
2. TÜRK KARASULARINDA YARGI YETKİSİ.......74
a. Ticaret Gemileri Hakkında........................................74
aa. Hukuki Yargı Yetkisi.............................................74
bb. Cezai Yargı Yetkisi.................................................74
b. Savaş Gemileri ve Diğer Ticari Amaçla
Kullanılmayan Devlet Gemileri Üzerinde
Yargı Bağışıklığı............................................................78
aa. Genel Olarak Yargı Bağışıklığı...........................78
bb. 1926 Tarihli Devlet Gemilerinin Bağışıklığına
İlişkin Brüksel Sözleşmesi...................................78
3. MONTRÖ BOGAZLAR SÖZLEŞMESİ REJİMİ...78
a. Ticaret Gemilerinin Geçişi....................................... 80
aa. Barış Zamanında.................................................. 80
bb. Türkiye’nin Tarafsız Olduğu Savaş
Zamanında:............................................................ 80
cc. Türkiye’nin Taraf Olduğu Savaş Zamanında.80
dd. Türkiye’nin Kendisini Pek Yakında Bir
Savaş Tehlikesi Tehdidi altında Saydığı
Zamanında............................................................. 80
b. Savaş Gemilerinin Geçişi...........................................81
aa. Barış Zamanında...................................................81
1) Boğazdan Geçişle İlişkin Sınırlamalar....................81
 XVII

2) Karadeniz’e İlişkin Sınırlamalar...............................81

bb. Türkiye’nin Tarafsız Olduğu Savaş
Zamanında............................................................. 82
cc. Türkiye’nin Taraf Olduğu Savaş Zamanında.82
c. Montrö Sözleşmesinin Feshi ve
Değiştirilmesine İlişkin Düzenleme....................... 82
d. Montrö Sözleşmesi ve 1982 Deniz Hukuku
Sözleşmesi..................................................................... 83
C. BİTİŞİK BÖLGE...................................................................84
I. BİTİŞİK BÖLGE KAVRAMI............................................... 84
II. BİTİŞİK BÖLGENİN GENİŞLİĞİ.................................... 84
III. BİTİŞİK BÖLGENİN HUKUKİ REJİMİ........................85
D. KITA SAHANLIĞI...............................................................86
I. KITA SAHANLIĞI KAVRAMI......................................... 86
II. 1958 TARİHLİ SÖZLEŞMEDE KITA SAHANLIĞI.. 87
III. 1982 SÖZLEŞMESİNDE KITA SAHANLIĞI............... 87
1. TANIMI............................................................................... 87
2. DEVLETİN YETKİLERİ................................................89
E. MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGE.....................................90
I. TANIMI...................................................................................... 90
II. MÜNHASIR BÖLGEDE DEVLETİN YETKİLERİ... 90
III. MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGE VE KITA
SAHANLIĞI............................................................................. 92
IV. TÜRKİYE’NİN MÜNHASIR EKONOMİK
BÖLGESİ.................................................................................... 94
F. AÇIK DENİZ.........................................................................95
I. TANIMI.......................................................................................95
II. AÇIK DENİZE İLİŞKİN DÜZENLEME........................ 96
III. AÇIK DENİZDE HUKUKİ REJİM................................... 96
1. HUKUKİ YARGI YETKİSİ........................................... 97
a. Ticari Gemiler.............................................................. 97
b. Savaş Gemileri...............................................................98
XVIII

2. AÇIK DENİZDE GENEL KURALIN

İSTİSNALARI................................................................... 99
a. Ziyaret Hakkı............................................................... 99
b. Kesintisiz Takip Hakkı............................................... 99
c. Deniz Haydutluğu......................................................101
d. Köle Ticareti................................................................101
e. İzinsiz Yayın................................................................ 102
f. Çatma........................................................................... 102
g. Deniz Kirliliği............................................................. 103
h. Diğer Müdahale Sebepleri....................................... 104
G. ULUSLARARASI DENİZ YATAĞI...................................105

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DENIZ TICARETI HUKUKU
(DENIZ ÖZEL HUKUKU)

KAYNAKÇA......................................................................................109
§4. DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN TEMEL
KAYNAKLARI.........................................................................112
A. KANUNLAR.......................................................................112
I. TÜRK TİCARET KANUNU........................................... 112
II. DİĞER KANUNLAR............................................................114
B. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER..................................115
C. TÜZÜK VE YÖNETMELİKLER.......................................117
§5. TÜRK DENİZCİLİK İDARESİNİN HUKUKİ YAPISI........117
A. HUKUKİ DÜZENLEME....................................................117
B. ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞI ANA
HİZMET BİRİMLERİ........................................................118
§6. GEMİ KAVRAMI.....................................................................119
A. TANIMI VE TÜRLERİ:.....................................................119
 XIX

I. TANIMI.....................................................................................119
1. SUDA HAREKET GEREKTIREN BIR
AMACA TAHSIS EDILMIŞ OLMA........................ 120
2. YÜZME ÖZELLIĞINE SAHIP BULUNMA........ 120
3. PEK KÜÇÜK OLMAMALIDIR................................ 120
II. TÜRLERİ................................................................................. 122
1. KULLANIM AMACINA GÖRE............................... 122
2. TAHRIK GÜCÜNE GÖRE........................................ 123
3. KULLANILDIĞI YERE GÖRE................................. 123
4. KAZANÇ SAĞLAYIP,
SAĞLAMADIKLARINA GÖRE.............................. 124
B. HUKUKİ NİTELİĞİ VE ÖZELLİKLERİ.........................125
I. HUKUKİ NİTELİĞİ............................................................ 125
II. ÖZELLİKLERİ...................................................................... 125
1. BÜTÜNLEYICI PARÇA.............................................. 126
2. EKLENTI.......................................................................... 126
III. GEMİNİN DENİZE ELVERİŞLİLİĞİ........................... 127
1. TANIMI............................................................................. 127
2. GEMININ DENIZE ELVERIŞSIZ HALE
GELMESI.......................................................................... 128
a. Tamir Kabul Etmez Gemi....................................... 128
b. Tamire Değmez Gemi.............................................. 128
IV. GEMİNİN AYIRDEDİCİ UNSURLARI...................... 129
1. GEMININ ADI............................................................... 129
2. GEMININ BAYRAĞI................................................... 129
a. Türk Bayrağı Çekme Hakkı.................................... 129
aa. Gerçek Kişilere Ait Gemiler............................. 129
bb. Donatma İştirakine Ait Gemiler..................... 130
cc. Tüzel Kişilere Ait Gemiler............................... 130
b. Türk Bayrağı Çekme Hakkının İstisnaları.......... 130
aa. Türk Gemisinin Geçici Olarak Yabancı Bayrak
Çekmesi................................................................ 130
XX

bb. Yabancı Geminin Türk Bayrağı

Çekebilmesi.......................................................... 131
c. Türk Bayrağı Çekme Hakkının İspatı.................. 132
aa. Gemi Tasdiknamesi........................................... 132
bb. Bayrak Şahadetnamesi....................................... 133
3. BAĞLAMA LIMANI..................................................... 134
4. GEMININ TONAJI....................................................... 134
a. Gros Tonilato.............................................................. 135
b. Net Tonilato................................................................ 135
c. Ölü Ağırlık.................................................................. 136
5. GEMININ KLASI.......................................................... 136
C. GEMİ SİCİLLERİ...............................................................137
I. MİLLİ GEMİ SİCİLİ............................................................ 137
1. GEMI SICIL TEŞKILATI............................................ 138
2. GEMILERIN SICILE TESCILI................................. 139
a. Tescili Zorunlu Gemiler.......................................... 139
b. Sicile Tescil Edilebilecek Gemiler......................... 139
c. Tescili Mümkün Olmayan Gemiler...................... 139
3. SICILE TESCIL İŞLEMLERI.................................... 139
a. Değişikliklerin İşlenmesi......................................... 140
b. Silinme..........................................................................141
aa. İstem Üzerine.......................................................141
bb. Kendiliğinden.......................................................141
4. TESCILIN HÜKÜMLERI.......................................... 142
a. Gemi Sicilindeki Kayıtlar........................................ 143
aa. Açıklayıcı Kayıtlar.............................................. 143
bb. Kurucu Kayıtlar.................................................. 143
b. Şerhler.......................................................................... 143
II. TÜRK ULUSLARARASI GEMİ SİCİLİ....................... 144
1. TESCIL EDILECEK GEMILER VE YATLAR..... 144
a. Gemiler........................................................................ 144
b. Yatlar............................................................................. 145
 XXI

2. KAYIT HARCI................................................................ 146

3. YILLIK TONAJ HARCI............................................... 146
4. TUGS’A TESCIL VE SONUÇLARI......................... 147
a. Türk Bayrağı Çekme Hakkından Yararlanma.... 147
b. TUGS’a Kayıtlı Gemilerde Gemi Adamı
İstihdamı..................................................................... 148
aa. Gemi Adamlarının Uyruğu Ve İstihdamı.... 148
bb. Gemi Adamlarının Sosyal Güvenliği Ve
Çalışma Şartları.................................................. 149
cc. Yabancı Uyruklu Gemi Adamlarının Ülkeye
Giriş-Çıkış Ve Konaklamaları......................... 149
dd. Gemi Adamlarının Ücretleri........................... 149
c. TUGS’a Kayıtlı Gemilerin Sigortası..................... 150
d. TUGS’a Dair Mali Hükümler................................. 150
III. YAPI HÂLİNDEKİ GEMİLERE ÖZGÜ SİCİL.......... 152
IV. BAĞLAMA KÜTÜĞÜ......................................................... 152
1. TANIMI............................................................................. 153
2. HUKUKI NITELIĞI..................................................... 153
3. BAĞLAMA KÜTÜĞÜNE KAYITLI GEMI
VE DENIZ VE İÇSU ARAÇLARININ DEVRI... 154
D. GEMİLERİN MÜLKİYETİ...............................................155
I. UYGULANACAK HÜKÜMLER.................................... 155
II. MÜLKİYETİN KAZANILMASI.................................... 156
1. ASLEN İKTISAP............................................................ 156
a. Sahiplenme.................................................................. 156
b. Zamanaşımı İle Kazanma........................................ 156
2. DEVREN İKTISAP........................................................ 158
III. MÜLKİYETİN KAYBI........................................................ 159
1. GEMININ ZIYAI........................................................... 159
2. TERK.................................................................................. 160
3. ZAMANAŞIMI............................................................... 160
E. GEMİLER ÜZERİNDE SINIRLI AYNİ HAKLAR..........160
XXII

I. GEMİ REHNİ......................................................................... 160

1. SICILE KAYITLI OLMAYAN GEMILERIN
REHNI................................................................................161
2. SICILE KAYITLI OLAN GEMILERIN REHNI..161
a. Tersane Sahibinin Kanuni İpotek Hakkı............. 162
aa. Tanımı................................................................... 162
bb. Kapsamı................................................................ 162
cc. Süresi..................................................................... 163
dd. Tersane Sahiplerinin Sırası............................... 163
b. Sözleşmeye Dayalı İpotek Hakkı........................... 164
II. GEMİ İPOTEĞİ..................................................................... 164
1. NITELIĞI.......................................................................... 164
2. KURULMASI.................................................................. 165
a. Şekli.............................................................................. 165
b. Tescili........................................................................... 165
c. Tescil Edilecek Hususlar.......................................... 166
3. İPOTEĞIN TÜRLERI................................................. 166
a. Birlikte Gemi İpoteği................................................ 166
b. Üst Sınır İpoteği......................................................... 166
c. Yabancı Para İpoteği................................................. 166
d. Sabit Değerli İpotek................................................... 167
e. Kıymetli Evraka Ait İpotek..................................... 167
f. Yapı İpoteği................................................................. 167
4. İPOTEĞIN TEMINAT ALTINA ALDIĞI
ALACAK............................................................................ 168
5. İPOTEĞIN KAPSAMI................................................. 168
a. Genel Olarak............................................................... 168
b. Kiralanmış Olan Gemideki İpoteğin Kapsamı.. 169
c. Birden Çok Gemi Ve Gemi Payı Üzerindeki
İpoteğin Kapsamı...................................................... 170
d. İpotekli Gemide Sigorta tazminatı........................ 170
aa. Gemi ipoteğinin sigortacıya bildirilmesi...... 170
 XXIII

6. GEMI İPOTEĞININ DEVRI VE

DEĞIŞTIRILMESI.........................................................171
a. İpoteğin Devri.............................................................171
b. İpoteğin Değiştirilmesi............................................ 173
aa. İpoteğin İçeriğinin Değiştirilmesi................. 173
bb. İpoteğin Derecesinin Değiştirilmesi............. 173
cc. İpoteğe Konu Alacağın Yerine Başka Bir
Alacağın Konulması............................................174
7. GEMI İPOTEĞININ SONA ERMESI.....................174
a. Alacağın Sona Ermesi................................................174
b. Alacaklının Feragat Etmesi......................................174
c. Alacaklı ve Malik ya da Alacaklı ve Borçlu
Sıfatlarının Aynı Kişide Birleşmesi........................175
d. Birlikte Gemi İpoteğinde Malikin
Alacaklıya Ödemede Bulunması.............................175
e. Geminin İcra Yoluyla Paraya Çevrilmesi..............176
f. Alacaklının Gemi Malikine Karşı Sahip
Olduğu Talep Hakkının Zamanaşımına
Uğraması.......................................................................176
g. Tarafların Anlaşması.................................................176
h. İpoteğin süresinin dolması...................................... 177
i. Geminin Türk Bayrağını Çekme Hakkını
Kaybetmesi.................................................................. 177
j. İpotekli Borcun Gemi Malikinin Onayı
Olmaksızın Başkasına Nakli................................... 177
III. YAPI HÂLİNDEKİ GEMİLER ÜZERİNDE
İPOTEK.................................................................................... 177
1. KONUSU............................................................................178
2. KURULMASI...................................................................178
3. KAPSAMI..........................................................................178
4. DERECESI........................................................................ 179
IV. GEMİLER ÜZERİNDE İNTİFA HAKKI..................... 179
XXIV

§7. DONATAN VE DONATMA İŞTİRAKİ..................................180

A. DONATAN..........................................................................180
I. DONATANIN SORUMLULUĞUNU
GEREKTİREN HALLER................................................... 180
1. DONATANIN HAKSIZ FIIL
SORUMLULUĞU.......................................................... 180
2. GEMI ADAMLARININ
KUSURLARINDAN DOĞAN
SORUMLULUĞU...........................................................181
3. DONATANIN, KAPTANIN YAPTIĞI
İŞLEMLERDEN DOĞAN SORUMLULUĞU..... 183
a. Kaptanın Kanuni Yetkisi Dâhilinde Yaptığı
İşlemlerden Sorumluluk.......................................... 183
b. Kaptanın Yükle İlgili İşlemlerinden
Sorumluluk................................................................. 183
4. DONATANIN DENIZ KIRLILIĞINDEN
SORUMLULUĞU.......................................................... 184
5. DONATANIN ÇATMADAN
SORUMLULUĞU.......................................................... 186
6. DONATANIN KURTARMADAN
SORUMLULUĞU.......................................................... 186
7. DONATANIN MÜŞTEREK AVARYADAN
SORUMLULUĞU.......................................................... 187
II. DONATANIN SORUMLULUĞUNU
SINIRLANDIRMASI.......................................................... 187
III. DONATANA KARŞI AÇILACAK DAVALARDA
YETKİLİ MAHKEME......................................................... 188
B. GEMİ İŞLETME MÜTEAHHİDİ......................................188
C. DONATMA İŞTİRAKİ.......................................................188
§8. KAPTAN...................................................................................189
A. KAPTANIN GÖREV VE YETKİLERİ..............................189
I. GÖREVLERİ.......................................................................... 189
 XXV

1. GEMININ DENIZE VE YOLA ELVERIŞLI

OLUP OLMADIĞINA DIKKAT ETMEK............. 190
2. GEMININ YÜKLEMEYE VE
BOŞALTMAYA ELVERIŞLI OLUP
OLMADIĞINA DIKKAT ETMEK.......................... 190
3. GEMIDE HAZIR BULUNMAK................................191
4. BEKLEMEKSIZIN YOLA ÇIKMAK.......................191
5. UYGUN ROTAYI TAKIP ETMEK...........................191
6. GEMI JURNALI TUTMAK....................................... 192
7. YABANCI MEVZUATA UYMAK............................ 192
8. DENIZDE CAN KURTARMAK.............................. 193
9. DENIZ RAPORU DÜZENLETMEK...................... 194
a. Tespit Edilecek Konular........................................... 194
b. Deniz Raporu Düzenleme Yeri............................... 194
c. Tespit Usulü................................................................ 194
10. BORDA EVRAKINI GEMIDE
BULUNDURMAK........................................................ 196
II. KAPTANIN YETKİLERİ..................................................200
1. DONATANI TEMSIL ETMEK.................................200
a. Gemi Bağlama Limanında İken.............................200
b. Gemi Bağlama Limanı Dışında İken.................... 201
aa. Genel Temsil Yetkisi.......................................... 201
bb. Kredi İşlemleri..................................................... 201
cc. Kambiyo Taahhüdünde Bulunmak................202
c. Kaptanın Donatanı Temsil Yetkisinin
Sınırlandırılması Veya Kaldırılması.....................202
2. KAPTANIN YÜK İLGILILERINI TEMSIL
YETKISI............................................................................202
a. Yük İlgililerinin Menfaatlerini Korumak
Yükümlülüğü..............................................................202
b. Eşya Üzerinde Tasarruf Yetkisi.............................. 203
B. KAPTANIN SORUMLULUĞU........................................ 203
XXVI

I.
DONATANA KARŞI SORUMLULUĞU...................... 203
1. DONATANA BILGI VERME
YÜKÜMLÜLÜĞÜ......................................................... 203
2. NAVLUN VE DIĞER PARALARI
DONATANA VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ...........204
3. KENDI HESABINA GEMIYE EŞYA
YÜKLEMEME................................................................204
II. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI SORUMLULUĞU.....204
§9. DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ................................... 204
A. GENEL OLARAK.............................................................. 204
1. GEMI EDINME, FINANSMAN VE
TEMINAT SÖZLEŞMELERI.................................... 205
2. GEMININ BAKIM/ONARIM VE
KORUNMASINA DAIR SÖZLEŞMELER............ 205
3. KILAVUZLUK HIZMET SÖZLEŞMELERI........ 205
4. EKONOMIK MENFAAT (KAZANÇ)
SAĞLAMAYA DAIR GEMIYI KULLANMA
VE GEMIDEN YARARLANMAYA DAIR
SÖZLEŞMELER............................................................. 205
5. GEMININ YÖNETIM VE TEMSILINE
DAIR SÖZLEŞMELER................................................. 205
a. Gemi yönetim sözleşmeleri (Ship
Management Agreement-SHIPMAN 1998,
2009)............................................................................ 205
b. Acentelik sözleşmeleri.............................................. 205
B. GEMİ KİRA SÖZLEŞMESİ.............................................. 206
I. TANIMI VE UNSURLARI...............................................207
1. TANIMI.............................................................................207
2. UNSURLARI...................................................................207
a. Gemi.............................................................................207
b. Tarafların Anlaşması................................................208
c. Kira Bedeli...................................................................209
 XXVII

d. Zilyetliğin Kiracıya Devri....................................... 210

II. GEMİ KİRA SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ....... 212
1. KIRAYA VERENIN BORÇLARI............................. 212
a. Gemiyi Teslim Etmek............................................... 212
b. Gemiyi Kullanıma Uygun Bulundurmak............ 212
c. Sözleşmede Belirlenen Kullanım Amacına
Uygun Gemi Adamı Tahsis Etmek....................... 213
d. Kira Sözleşmesini Gemi Siciline Şerh Vermek... 213
e. Gemiye Ait Vergi Ve Benzeri Mali
Yükümlülükler İle Yan Giderlere Katlanmak..... 215
f. Kiralananın Ayıbından Sorumluluk..................... 215
aa. Kiralananın Teslim Anındaki Ayıplarından
Sorumluluk........................................................... 215
bb. Kiralananın Sonradan Ayıplı Hâle
Gelmesinden Sorumluluk................................. 215
2. AYIBIN GIDERILMESINI İSTEME VE
FESIH HAKKI.................................................................216
3. KIRA BEDELININ İNDIRILMESINI
İSTEME HAKKI.............................................................216
4. ZARARIN GIDERIMINI İSTEME HAKKI.........217
a. Zapttan Sorumluluk...................................................217
aa. Kiralananın El Değiştirmesi.............................217
bb. Üçüncü Kişinin Sınırlı Ayni Hak Sahibi
Olması....................................................................217
b. Özel Durumlar............................................................217
aa. Kiralanan Gemide Değişiklik Yapılması.......217
bb. Alt Kira Ve Kullanım Hakkının Devri.......... 218
5. KIRACININ BORÇLARI............................................ 218
a. Gemiyi Teslim Alma................................................. 218
b. Kira Bedelini Ödeme................................................ 219
aa. İfa Zamanı............................................................ 219
bb. Kiracının Temerrüdü Halinde Alacağın
Teminat Altına Alınması.................................. 220
XXVIII

c.
Gemiyi Amacına Uygun Ve Özenle Kullanma.. 221
d.
Gemi Adamlarının Çalıştırılması......................... 221
e.
Bakım Giderlerine Katlanma.................................. 222
f.
Sigorta Yaptırma........................................................ 223
g.
Geminin Kullanılmasından Doğan İstemleri
Karşılama..................................................................... 225
h. Ayıpları Kiraya Verene Bildirme............................ 225
i. Geminin Ayıplarının Giderilmesine Ve
Gemide Yenilik Ve Değişiklik Yapılmasına
Katlanma Borcu......................................................... 225
j. Geminin Bakımı, Tamirleri Ve Parçalarının
Değiştirilmesi İle İşletilmesinden Doğan
Giderlere Katlanma...................................................226
k. Gemiyi İade Etme......................................................226
III. ZAMANAŞIMI...................................................................... 227
C. ZAMAN ÇARTERİ SÖZLEŞMESİ...................................227
I. TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ.................................. 228
1. TANIMI............................................................................. 228
2. HUKUKI NITELIĞI..................................................... 229
II. UNSURLARI.......................................................................... 230
1. SÖZLEŞME BULUNMALI........................................ 230
2. GEMI DONATILMIŞ OLMALI............................... 231
3. GEMININ TICARI YÖNETIMI TAHSIS
OLUNANA BIRAKILMALI...................................... 231
III. TAHSİS EDENİN (DONATANIN) BORÇLARI...... 232
1. GEMIYI TESLIM ETMEK......................................... 232
2. GEMININ TEKNIK YÖNETIMINI
ÜSTLENMEK................................................................. 232
3. GEMININ SIGORTALARINI YAPTIRMAK..... 232
4. GEMIYI DONATMAK................................................ 233
5. MASRAFLARI KARŞILAMAK............................... 233
 XXIX

6. GEMIYE GEREKLI ERZAK VE

LEVAZIMATI TEMIN ETMEK............................... 233
7. GEMININ BELGELERINI TEMIN VE
MUHAFAZA ETMEK.................................................. 233
IV. TAHSİS EDİLENİN (ÇARTERERİN) BORÇLARI.233
1. GEMININ TICARI YÖNETIMINI
ÜSTLENMEK................................................................. 233
2. GIDERLERI KARŞILAMAK....................................234
3. ÜCRET ÖDEMEK VE ÜCRETIN TEMINATI.. 235
a. Tahsis Ücreti............................................................... 235
b. Teminat........................................................................ 235
aa. Hapis Hakkı......................................................... 235
bb. Alacak Rehni........................................................ 236
cc. Üçüncü Kişilerden Olan Alacaklarla İlgili
Hapis Hakkı......................................................... 236
4. GEMIYI İADE ETMEK............................................... 237
V. ZAMANAŞIMI...................................................................... 238
D. NAVLUN SÖZLEŞMESİ................................................... 238
I. GENEL OLARAK................................................................. 238
II. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE
TÜRLERİ................................................................................. 239
1. TANIMI VE HUKUKI NITELIĞI...........................240
2. ŞEKLI..................................................................................240
3. TÜRLERI.......................................................................... 242
a. Yolculuk Çarteri......................................................... 242
aa. Tam Çarter........................................................... 242
bb. Kısmi Çarter........................................................ 242
b. Kırkambar Sözleşmesi.............................................. 243
4. ASIL NAVLUN-ALT NAVLUN SÖZLEŞMESI...244
III. TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE
YÜK İLGİLİLERİ.................................................................246
1. SÖZLEŞMENIN TARAFLARI.................................246
XXX

a. Taşıyan.........................................................................246
aa. Taşıyanın Adamları............................................246
bb. Fiilî Taşıyan......................................................... 247
b. Taşıtan..........................................................................248
2. YÜK İLGILILERI...........................................................248
a. Yükleten.......................................................................248
b. Gönderilen..................................................................249
IV. SÖZLEŞMENİN İFASI.......................................................249
1. TESLIM ALMA.............................................................. 250
2. YÜKLEME....................................................................... 250
a. Yükleme Yeri............................................................... 250
b. Yükleme Süresi........................................................... 251
aa. Yükleme Süresinin Hesaplanması.................. 251
bb. Yükleme Süresinden Sayılmayan Haller....... 253
cc. Hızlandırma Primi............................................. 255
c. Sürastarya Süresi........................................................ 255
d. Yükleme Giderleri..................................................... 258
e. Yüklemenin Hiç Yapılmaması Veya Eksik
Yapılması...................................................................... 259
aa. Yüklemenin Hiç Yapılmaması......................... 259
bb. Yüklemenin Eksik Yapılması........................... 259
f. Taşıtanın Yüklemeyle İlgili Talimat
Vermemesi...................................................................260
g. Birden Fazla Taşıtan Ve Yükleten Bulunması.....260
aa. Birden Fazla Taşıtan Bulunması.....................260
bb. Birden Fazla Yükleten Bulunması................... 261
3. YOLCULUK..................................................................... 261
4. BOŞALTMA..................................................................... 261
a. Boşaltma Giderleri.................................................... 262
b. Boşaltma Süresi.......................................................... 262
c. Eşyanın Boşaltılmaması Veya Teslim
Alınmaması................................................................. 263
 XXXI

5. TESLIM ETME...............................................................264
V. TAŞIMA BELGELERİ.........................................................264
1. KONIŞMENTO..............................................................264
a. Tanımı..........................................................................264
b. Türleri........................................................................... 265
aa. Tesellüm Konişmentosu................................... 265
bb. Yükleme Konişmentosu.................................... 265
c. Konişmentonun Niteliği.......................................... 265
d. İçeriği............................................................................266
aa. Konişmentoda Yeralan Kayıtlar......................266
bb. Yazıdan Doğan Sorumluluk............................. 269
e. Konişmentonun İşlevleri.......................................... 269
aa. Taşıyanın Belirlenmesi...................................... 269
bb. Taraflar Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi.. 270
cc. Taşımaya Dair Hükümlerin Tespiti............... 271
dd. Eşyayı Tanımlayan Bazı Özelliklerin İspatı.271
f. Konişmentolu Yükün Teslim Edilmesi................ 272
2. DENIZ YÜK SENEDI................................................... 273
a. Tanımı.......................................................................... 273
b. İşlevi.............................................................................. 273
VI. TAŞIYANIN SORUMLULUĞU...................................... 274
1. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNA DAIR
DÜZENLENME............................................................. 274
a. Lahey/Visby Kuralları.............................................. 274
b. Hamburg Kuralları.................................................... 275
c. Rotterdam Kuralları................................................. 275
d. TTK Hükümleri........................................................ 276
2. BAŞLANGIÇTAKI ELVERIŞSIZLIKTEN
SORUMLULUK.............................................................. 277
a. Denize, Yola Ve Yüke Elverişlilik........................... 277
aa. Denize Elverişli Gemi........................................ 277
bb. Yola Elverişli Gemi............................................. 278
cc. Yüke Elverişli Gemi........................................... 279
XXXII

b. Sorumluluğun Niteliği.............................................280
c. Elverişsizlik Kavramının Nispiliği........................ 281
d. Zarar Kavramı Ve İspat Yükü................................. 281
3. TAŞIYANIN EŞYANIN ZIYA VE HASARI
VEYA GEÇ TESLIMINDEN DOĞAN
ZARARLARDAN SORUMLULUĞU.................... 283
a. Genel Olarak............................................................... 283
b. Hasar Ve Zıya Ve Gecikme......................................284
aa. Hasar......................................................................284
bb. Zıya........................................................................286
cc. Gecikme................................................................ 288
c. Bildirim Yükümlülüğü............................................. 289
aa. Zıya Ve Hasar Halinde...................................... 289
bb. Geç Teslim Halinde........................................... 290
4. ÖZEL SORUMLULUK HALLERI.......................... 291
a. Başka Gemiye Yükleme Ve Aktarmadan
Sorumluluk................................................................. 291
b. İzinsiz Güverteye Yüklemeden Sorumluluk....... 291
c. Haksız Sapmadan Sorumluluk............................... 292
aa. Takip Edilmesi Gereken Rota.......................... 292
bb. Geminin Umulmayan Bir Hâl Nedeniyle
Zıyaı....................................................................... 292
cc. Haklı Nedenle Rotadan Sapma....................... 293
VII. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNUN
SINIRLANDIRILMASI..................................................... 293
1. TANIM.............................................................................. 293
2. KOLI VE ÜNITE KAVRAMI..................................... 293
3. SORUMLULUĞUNUN
SINIRLANDIRABILECEĞI MIKTAR.................. 294
4. TAŞIYANIN SINIRLI SORUMLULUKTAN
YARARLANAMAYACAĞI HALLER.................... 295
a. Eşyanın Cins Ve Değerininin Belirtilmesi.......... 295
 XXXIII

b. Eşyanın Cins Ve Değerinin Kasten Gerçeğe

Aykırı Bildirilmesi..................................................... 296
c. Taşıyanın Kastı Ve Pervasızca
Sorumluluğunun Bulunması.................................. 296
aa. Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan
Yararlanamaması................................................ 296
bb. Taşıyanın Adamlarının Sınırlı Sorumluluktan
Yararlanamaması................................................ 299
5. TAZMINATIN MIKTARI..........................................300
VIII. TAŞIYANIN VE FİİLÎ TAŞIYANIN
SORUMLULUĞU.................................................................300
IX. TAŞIYANIN SORUMLU OLMADIĞI HALLER...... 301
1. MUTLAK SORUMSUZLUK HALLERI............... 301
a. Genel Olarak............................................................... 301
b. Teknik Kusur.............................................................. 302
c. Yangın........................................................................... 303
d. Kurtarma.....................................................................304
2. MUHTEMEL SORUMSUZLUK HALLERI........304
X. TAŞITAN VE YÜKLETENİN SORUMLULUĞU.... 306
XI. NAVLUN, MESAFE NAVLUNU VE FESİH
TAZMİNATI.......................................................................... 307
1. NAVLUN........................................................................... 307
2. MESAFE NAVLUNU.................................................... 308
3. FESİH TAZMİNATI..................................................... 308
XII. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ..........309
1. TARAFLARIN HERHANGI BIR SEBEP
GÖSTERMEKSIZIN SÖZLEŞMEYI
FESHETMESI.................................................................309
2. TARAFLARIN HAKLI NEDENLE
SÖZLEŞMEYI FESHETMESI....................................310
3. GEMININ VE YÜKÜN ZAYI OLMASI
NEDENIYLE SÖZLEŞMENIN
HÜKÜMDEN DÜŞMESI ERMESI......................... 312
XXXIV

a. Geminin Zayi Olması............................................... 312

aa. Yolculuk başlamadan önce............................... 312
bb. Yolculuk başladıktan sonra............................... 312
b. Eşyanın Zayi Olması..................................................314
aa. Yolculuk Başlamadan Önce...............................314
1) Eşya sözleşmede ferden belirlenmişse...................314
2) Eşya, Sözleşmede Tür Veya Cinsi İle
Belirlenmişse...............................................................314
bb. Yolculuk başladıktan Sonra.............................. 315
1) Eşyanın Tamamının Zayi Olması......................... 315
2) Eşyanın bir kısmının zayi olması........................... 315
XIII. ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE............316
XIV. EMREDİCİ HÜKÜMLER..................................................317
1. TAŞIYANIN BORÇ VE
SORUMLULUKLARINA İLIŞKIN
EMREDICI HÜKÜMLER...........................................317
2. TAŞITAN VE YÜKLETENIN BORÇ
VE SORUMLULUKLARINA İLIŞKIN
EMREDICI HÜKÜMLER...........................................318
3. DENIZDE TAŞIMA BELGELERINE
İLIŞKIN EMREDICI HÜKÜMLER.........................318
4. EMREDICI HÜKÜMLERIN İSTISNASI..............319
E. DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ.......322
I. DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMA
SÖZLEŞMESİ......................................................................... 322
II. SÖZLEŞMENİN TARAFLARI........................................ 322
1. TAŞIYAN VE FIILÎ TAŞIYAN.................................. 322
2. YOLCU............................................................................... 322
III. TAŞIYANIN VE YOLCUNUN BORÇ VE
YÜKÜMLÜLÜKLERİ........................................................ 323
1. TAŞIYANIN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERI.. 323
a. Yolcunun Gemide Seyahat Etmesi........................ 323
b. Yolcu Bagajının Taşınması...................................... 324
 XXXV

aa. Yolcu Bağajı.......................................................... 324

bb. Değerli Eşyanın Taşınması.............................. 324
cc. Ölen Yolcunun Bagajı......................................... 325
c. Yolcunun Uğradığı Zararlardan Sorumluluk...... 325
d. Sigorta Yaptırma........................................................ 325
e. Hapis Hakkı................................................................ 325
2. YOLCUNUN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ.326
a. Taşıma Ücretini Ödeme........................................... 326
b. Kaptanın Talimatına Uyma.................................... 326
c. Gemiye Zamanında Gelmek................................... 326
d. Bagaj Hakkında Doğru Bilgi Verme
Yükümlülüğü.............................................................. 326
e. Bagajın Zıyaı Veya Hasara Uğradığının
Bildirimi....................................................................... 327
3. TAŞIYANIN SORUMLULUĞU............................... 327
a. Taşıyanın Sorumluluk Sınırları.............................. 327
aa. Yolcunun Gemi Kazasında Ölmesi Veya
Yaralanması.......................................................... 328
bb. Yolcunun Gemi Kazası Dışında Ölmesi Veya
Yaralanması.......................................................... 329
cc. Gemi Kazasında Yolcu Bagajının Zıyaı Ve
Hasara Uğraması................................................ 329
dd. İstemlerin Birleşmesi......................................... 330
ee. Sorumluluğu Sınırlandırma Hakkının
Kaybı...................................................................... 330
b. Fiilî Taşıyanın Sorumluluğu................................... 331
IV. TAŞIMA SÜRESİ.................................................................. 332
1. YOLCU VE KABİN BAGAJI....................................... 332
2. KABİN BAGAJI............................................................... 332
3. DİĞER BAGAJ................................................................. 332
V. YABANCILIK UNSURU BULUNMASI...................... 332
VI. ZAMANAŞIMI...................................................................... 333
§10. SORUMLULUĞUN SINIRLANMASI....................................333
XXXVI

A. DENİZ ALACAKLARINA KARŞI

SORUMLULUĞUN SINIRLANMASI..............................333
I. GENEL OLARAK................................................................. 334
II. ALACAKLAR HAKKINDA.............................................. 335
1. SINIRLANDIRMAYA TABI ALACAKLAR........ 335
2. SÖZLEŞMENIN UYGULAMA ALANININ
GENIŞLETILMESI....................................................... 336
3. SINIRLANDIRILMASI MÜMKÜN
OLMAYAN ALACAKLAR......................................... 337
III. SORUMLULUĞU SINIRLAMA HAKKI.................... 339
1. SINIRLAMA LIMITLERI.......................................... 339
a. Ölüm Veya Yaralanmadan İleri Gelen
Alacaklar Hakkında.................................................. 339
b. Malvarlığı Zararına İlişkin Alacaklar
Hakkında..................................................................... 339
c. Yolcuların Alacakları Hakkında............................340
2. KILAVUZA KARŞI SINIRLAMA LIMITLERI.. 341
IV. KİŞİSEL FON KURULMASI............................................ 341
V. SINIRLAMA HAKKINI ORTADAN KALKMASI.. 344
B. PETROL KİRLİLİĞİ ZARARININ TAZMİNİNE
DAİR ÖZEL HÜKÜMLER................................................ 344
I. GENEL OLARAK.................................................................344
II. 1992 TARİHLİ SORUMLULUK VE FON
SÖZLEŞMELERİNİN UYGULANMASI.................... 345
1. SÖZLEŞMENIN UYGULANMASI İÇIN
GEREKLI ŞARTLAR.................................................... 345
2. SÖZLEŞMENIN UYGULAMA ALANININ
GENIŞLETILMESI.......................................................346
3. YABANCILIK UNSURU............................................. 347
III. ZARARDAN SORUMLUK...............................................348
1. ZARARDAN SORUMLU OLAN KIŞI...................348
IV. SORUMLULUK FONU......................................................349
 XXXVII

1. SORUMLU KIŞININ ORTAKLARININ

FON TESISI..................................................................... 349
2. SINIRLAMA HAKKININ ORTADAN
KALKMASI...................................................................... 351
3. KILAVUZA KARŞI DAVA AÇILMASI................... 351
4. HALEFIYET.................................................................... 352
5. ALACAKLARIN TEMINATI................................... 353
V. DAVAYA DAİR ÖZELLİKLER......................................... 353
1. GÖREVLI MAHKEME............................................... 353
2. DAVANIN İHBARI VE DAVAYA MÜDAHALE.353
3. YARGILAMA VE TAKIP GIDERLERI................. 354
§11. DENİZ KAZALARI................................................................ 354
A. MÜŞTEREK AVARYA....................................................... 354
I. GENEL OLARAK................................................................. 354
II. TANIMI VE UNSURLARI............................................... 356
1. TANIMI............................................................................. 356
2. UNSURLARI................................................................... 357
3. TÜRLERI.......................................................................... 358
4. İKAME MASRAFLARI............................................... 358
III. DİSPEÇ.....................................................................................360
1. TANIMI.............................................................................360
2. DISPEÇ YAPTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ.............. 361
a. Dispeçi Yaptıracak Kişi............................................ 361
b. Dispeçin Yapılacağı yer............................................ 361
c. Dispeççinin Belirlenmesi........................................ 362
d. Dispeç Raporuna İtiraz Ve Dispeçin
Onaylanması............................................................... 362
e. Dispeç Raporunun Onaylanması
Hakkındaki Kararın Hükmü.................................. 363
IV. GARAME PAYLARININ BORÇLULARI VE
TEMİNAT...............................................................................364
XXXVIII

1. GARAME PAYLARININ BORÇLULARI............364

2. TEMINAT........................................................................364
3. MÜŞTEREK AVARYA PAYLAŞTIRMASI............364
4. ZAMANAŞIMI............................................................... 365
B. ÇATMA................................................................................365
I. GENEL OLARAK................................................................. 365
II. ÇATMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLERİN
UYGULANMASI..................................................................366
1. TTK HÜKÜMLERININ ÇATMAYA
UYGULANMASI...........................................................366
2. ÇATMAYA 1910 TARIHLI BRÜKSEL
SÖZLEŞMESININ UYGULANMASI.................... 367
3. TÜRK BOĞAZLARINA İLIŞKIN
DÜZENLEME................................................................. 368
III. ÇATMANIN TANIMI VE TÜRLERİ........................... 371
1. TANIMI............................................................................. 371
2. HUKUKI NITELIĞI..................................................... 372
3. ÇATMANIN TÜRLERI.............................................. 372
a. Kusursuz Çatma......................................................... 372
b. Kusurlu Çatma........................................................... 373
aa. Tek Taraflı Kusurlu Çatma............................... 373
bb. İki Taraflı Kusurlu Çatma................................ 373
c. Kıyas Yoluyla Çatma................................................. 373
IV. ÇATMA SONUCUNDA TAZMİNİ GEREKEN
ZARARLAR............................................................................ 375
1. MADDI ZARARLAR................................................... 375
2. BEDENI ZARARLAR.................................................. 377
V. SORUMLU KİŞİLER........................................................... 378
1. DONATAN....................................................................... 378
2. GEMI ADAMLARI........................................................ 378
3. KILAVUZ.......................................................................... 379
4. ÜÇÜNCÜ KIŞILER....................................................... 379
 XXXIX

VI. ÇATMADAN SORUMLULUK DAVASININ

ÖZELLİKLERİ...................................................................... 380
VII. ZAMANAŞIMI...................................................................... 381
C. KURTARMA.......................................................................381
I. KURTARMA FAALİYETİ................................................. 381
1. GENEL OLARAK.......................................................... 381
2. KURTARMA FAALIYETININ TANIMI VE
HUKUKI NITELIĞI..................................................... 382
a. Tanımı.......................................................................... 382
b. Hukuki Niteliği.......................................................... 383
3. UNSURLARI................................................................... 383
a. Gemi Veya Diğer Eşya Tehlikeye Uğramalıdır.. 383
b. Kaptan Veya Malik Makul Bir Şekilde
Açıkça Karşı Koymamış Olmalıdır....................... 384
c. Kurtarma Faaliyetinin İfası..................................... 384
d. Faydalı Sonuç Alınmalıdır...................................... 385
e. Kurtarma Faaliyeti Gönüllü Olmalıdır................ 385
II. KURTARILACAK EŞYA.................................................... 386
1. GEMI.................................................................................. 386
2. EŞYA................................................................................... 386
3. NAVLUN........................................................................... 386
III. KURTARMA SÖZLEŞMESİ............................................. 386
1. KAPSAMI......................................................................... 386
2. KURTARMA SÖZLEŞMESININ
UYARLANMASI VEYA DEĞIŞTIRILMESI....... 387
3. SÖZLEŞME İLE DEĞIŞTIRILEMEYECEK
HÜKÜMLER................................................................... 388
IV. TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ......................... 388
1. KURTARANIN YÜKÜMLÜLÜKLERI................ 388
a. Kurtaran....................................................................... 388
b. Kurtaranın Yükümlülükleri.................................... 389
XL

2. TEHLIKE ALTINDAKI GEMININ MALIKI

VE KAPTANI VEYA GEMIDEKI EŞYANIN
MALIKININ YÜKÜMLÜLÜKLERI...................... 390
V. KURTARMA ÜCRETİ VE GİDERLER........................ 390
1. KURTARMA ÜCRETI VE KAPSAMI................... 390
2. ÖZEL TAZMINAT........................................................ 391
3. KURTARMA ÜCRETININ BELIRLENMESI... 393
4. KURTARMA ÜCRETINDEN SORUMLU
OLAN KIŞILER.............................................................. 394
5. KURTARMA ÜCRETININ
PAYLAŞTIRILMASI..................................................... 394
a. Kurtaranlar Bakımından......................................... 394
b. Gemi Adamlarına Ve Kurtaranın Diğer
Adamlarına Verilecek Pay....................................... 395
VI. TEMİNAT............................................................................... 396
VII. İNSAN KURTARMA.......................................................... 397
VIII. KURTARMA DAVASININ ÖZELLİKLERİ............... 397
IX. ZAMANAŞIMI...................................................................... 398
§12. CEBRİ İCRAYA DAİR ÖZEL HÜKÜMLER..........................398
A. GEMİ ALACAKLARI.........................................................398
I. GEMİ ALACAKLISI KAVRAMI..................................... 399
1. GEMI ALACAKLISI HAKKI VEREN
ALACAKLAR.................................................................. 401
a. Gemi Adamı Alacakları...........................................402
b. Ölüm Ve Yaralanmadan Kaynaklanan
Alacaklar......................................................................403
c. Kurtarma Ücreti........................................................403
d. Karantina Ve Kılavuzluk İçin Ödenecek
Resimler.......................................................................403
e. Haksız Fiil Alacakları...............................................404
f. Müşterek Avarya Alacakları....................................404
 XLI

2. GEMI ALACAKLISI HAKKI VERMEYEN

ALACAKLAR.................................................................. 405
3. GEMI ALACAKLISI HAKKININ
ALACAKLISI VE BORÇLUSU..................................405
II. GEMİ ALACAKLARININ TEMİNAT ALTINA
ALINMASI..............................................................................406
1. GEMI ALACAKLISI HAKKININ KAPSAMI....406
2. GEMI ALACAKLISI HAKKINA
DAIR KANUNI REHIN HAKKININ
ÖZELLIKLERI...............................................................407
a. Temin Ettiği Alacaklar.............................................407
b. Takip Hakkı................................................................407
c. Önceliği Ve Sırası.......................................................407
aa. Önceliği.................................................................407
bb. Sırası.......................................................................408
3. KANUNI REHIN HAKKININ DÜŞMESI..........408
B. DENİZ ALACAKLARININ TAHSİLİ VE CEBRÎ
İCRA USULÜ..................................................................... 409
I. İHTİYATİ HACİZ.................................................................410
II. DENİZ ALACAKLARININ TAHSİLİ İÇİN
GEREKLİ ŞARTLAR............................................................411
1. BIR DENIZ ALACAĞI BULUNMALIDIR............411
2. DENIZ ALACAĞI MUACCEL OLMALIDIR.......414
a. Vadesi Gelmiş Deniz Alacakları Bakımından.....414
b. Vadesi Gelmemiş Deniz Alacakları
Bakımından.................................................................414
c. Yeniden Veya Aynı Alacak İçin İhtiyati Haciz.... 415
3. BIR GEMI BULUNMALIDIR....................................416
a. Deniz Alacağının Doğumuna Sebep Olan
Geminin İhtiyati Haczi.............................................416
b. Deniz Alacağını Teminat Almak İçin
Malikin Diğer Gemilerinin Haczi..........................419
XLII

4. İHTIYATI HACZE YETKILI MAHKEME

KARAR VERMELIDIR................................................419
a. Esas Hakkında Dava Açılmadan Önce..................419
aa. Türk Bayraklı Gemiler Bakımından.............. 420
bb. Yabancı Bayraklı Gemiler................................. 420
b. Esasa Dair Dava Açıldıktan Sonra......................... 421
c. İhtiyati Hacze İtiraz Edilmişse............................... 421
d. Tenfiz Davası Hakkında.......................................... 422
e. Haksız Tedbire Dair Tazminat Davası
Hakkında..................................................................... 422
5. ALACAKLI TEMINAT GÖSTERMELIDIR....... 422
III. İHTİYATİ HACZİN UYGULANMASI........................ 424
1. KARARI UYGULAMA SÜRESI.............................. 424
2. GEMIYE EL KONULMASI VE MUHAFAZASI.424
a. Geminin Limanda Olması...................................... 424
b. Geminin seferde olması........................................... 426
IV. GEMİLERİN CEBRİ İCRA YOLUYLA SATIŞI......... 426
1. GEMININ TÜRKIYE’DE CEBRI İCRA
YOLUYLA SATIŞI......................................................... 426
2. BIR TÜRK GEMISININ YURTDIŞINDA
SATILMASI..................................................................... 428

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DENIZ İŞ HUKUKU

KAYNAKÇA......................................................................................431
§13. DENİZ İŞ HUKUKUNA DAİR ÖZELLİKLER......................431
A. DENİZ İŞ HUKUKUNA UYGULANACAK
HÜKÜMLER VE TANIMLAR:.........................................432
I. UYGULANACAK HÜKÜMLER.................................... 432
1. DENIZ İŞ KANUNU’NUN KAPSAMI................. 432
 XLIII

2. TÜRK TICARET KANUNU..................................... 433

3. TÜRK BORÇLAR KANUNU................................... 434
II. TANIMLAR............................................................................ 435
1. GEMI.................................................................................. 435
2. İŞVEREN.......................................................................... 435
3. KAPTAN VE GEMIADAMI...................................... 436
4. İŞVEREN VEKİLİ:........................................................ 437
B. DENİZ İŞ HUKUKU DAVALARI......................................437
I. GÖREV..................................................................................... 437
1. İŞ MAHKEMELERI...................................................... 438
2. ASLIYE HUKUK MAHKEMELERI....................... 439
3. ASLIYE TICARET MAHKEMELERI...................440
II. YETKİLİ MAHKEME.........................................................446
III. DAVA ŞARTI OLARAK ARABULUCULUK..............446
IV. SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞUNA
BAŞVURMA........................................................................... 447
C. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE TÜRLERİ.... 448
I. TANIMI....................................................................................448
II. TÜRLERİ................................................................................. 450
1. BELIRSIZ SÜRELI HIZMET SÖZLEŞMESI...... 450
2. BELIRLI SÜRELI HIZMET SÖZLEŞMESI......... 450
a. Belirli Süre İçin Yapılmış Hizmet Sözleşmesi......451
b. Belirli Sefer İçin Yapılmış Hizmet Sözleşmesi.....451
III. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
VE SONUÇLARI................................................................... 452
1. HIZMET SÖZLEŞMESININ HAKLI
NEDENLE (BILDIRIMSIZ) FESHI........................ 452
a. İşveren Veya İşveren Vekili Tarafından
Haklı Nedenle Fesih................................................. 453
b. Gemi adamı Tarafından Haklı Nedenle Fesih... 454
XLIV

c. İşveren, İşveren Vekili Veya Gemi Adamı

Tarafından Bildirimsiz Fesih (Haklı
Nedenle Fesih)........................................................... 454
d. Hizmet Sözleşmesinin Kendiliğinden Sona
Ermesi........................................................................... 454
e. Gemi Mülkiyetinin Devrinin Hizmet
Sözleşmesine............................................................... 455
2. HIZMET SÖZLEŞMESININ SONA
ERMESINDE BILDIRIM VE SONUÇLARI........ 455
a. Feshin Bildirilmesi.................................................... 455
b. Fesihte İhbar Süreleri............................................... 456
c. İhbar Tazminatı......................................................... 457
d. Kıdem Tazminatı....................................................... 457
3. ÇALIŞMA BELGESI..................................................... 462
4. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNDE
YURDA İADE.................................................................. 462
a. Hizmet Sözleşmesinin Yurtdışında Sone
Ermesi........................................................................... 462
b. Yurt İçine İade Zorunluluğu...................................463
c. Yabancı Gemi Adamının İadesi.............................464
D. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN ŞARTLARI....................... 464
I. ÇALIŞMA SÜRESİ...............................................................464
1. İŞ SÜRESI.........................................................................464
2. FAZLA ÇALIŞMA..........................................................465
II. ÇALIŞMA ÜCRETİ............................................................. 467
1. ÜCRET VE AVANS........................................................ 467
2. ÜCRETTEN KESINTI YAPILMASI......................469
a. Ücret Kesintisi............................................................469
b. Zarar Karşılığı Kesinti..............................................469
III. İAŞE VE İKAMET................................................................ 470
1. İAŞE.................................................................................... 470
2. İKAMET............................................................................ 470
 XLV

IV. İZİN HAKKI........................................................................... 470

1. YILLIK ÜCRETLI İZIN.............................................. 470
2. HAFTA TATILI ÜCRETI........................................... 471
3. GENEL TATIL................................................................ 472

BEŞİNCİ BÖLÜM
DENIZ CEZA HUKUKU

KAYNAKÇA......................................................................................475
§14. DENİZ CEZA HÜKÜMLERİ..................................................476
A. TÜRK TİCARET KANUNU’NDAKİ DENİZ
HUKUKUNA DAİR CEZA HÜKÜMLERİ.......................476
I. KANUNA AYKIRI ŞEKİLDE BAYRAK ÇEKME..... 476
II. TASDİKNAME VEYA ŞAHADETNAME
ALMADAN VE GEMİDE
BULUNDURMADAN BAYRAK ÇEKME.................. 476
III. HARP GEMİLERİ İLE İSTİHKÂMLAR
ÖNÜNDE VE LİMANDA BAYRAK ÇEKMEMEK.477
IV. GEMİNİN ADININ VE BAĞLAMA
LİMANININ YAZILMAMASI........................................ 477
B. CEZA KANUNUN’DAKİ DENİZ HUKUKUNA
DAİR CEZA HÜKÜMLERİ...............................................477
I. TÜRK CEZA KANUNUNUN YER
BAKIMINDAN UYGULANMASI................................. 477
1. TÜRKİYE’DE İŞLENEN SUÇLAR......................... 477
2. YABANCI ÜLKEDE İŞLENEN BAZI SUÇLAR. 478
II. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA..... 481
1. KASTEN TEHLİKEYE SOKMAK.......................... 481
2. TAKSİRLE TEHLİKEYE SOKMAK...................... 482
III. ÇEVRENİN KİRLETİLMESİ.......................................... 482
1. ÇEVRE SUÇLARININ DÜZENLENMESI......... 482
XLVI

a. Türk Ceza Kanunundaki Düzenleme................... 482

b. Denizlerin Gemiler Tarafından
Kirletilmesinin önlenmesine Ait
Uluslararası Sözleşme (MARPOL-73/78
Sözleşmesi).................................................................. 483
2. TÜRK CEZA KANUNUNDA
DÜZENLENEN SUÇLAR.......................................... 485
a. Çevrenin Kasten Kirletilmesi................................. 485
b. Çevrenin Taksirle Kirletilmesi............................... 487
IV. ULAŞIM ARAÇLARINA VEYA SABİT
PLATFORMLARA KARŞI SUÇLAR............................ 489
1. ULAŞIM ARAÇLARININ KAÇIRILMASI
VEYA ALIKONULMASI............................................. 489
V. KIT’A SAHANLIĞINDA VEYA MÜNHASIR
EKONOMİK BÖLGEDEKİ SABİT
PLATFORMLARIN İŞGALİ............................................ 490
VI. ASKERİ TESİSLERİ TAHRİP VE DÜŞMAN
ASKERİ HAREKETLERİ YARARINA ANLAŞMA.490
C. DENİZDE CAN VE MAL KORUMA HAKKINDA
KANUN’DAKİ DÜZENLENEN DENİZ
HUKUKUNA DAİR CEZA HÜKÜMLERİ.......................491
I. KANUNDA SAYILAN BAZI FİİLERİN
İŞLENMESİ............................................................................. 491
II. YOLCU TAŞIMASINA İZİN VERİLMEYEN
GEMİLERDE YOLCU TAŞINMASI.............................. 493
III. GEREKLİ SERTİFİKALARA SAHİP
OLMADAN YOLCULUK YAPILMASI........................ 493
IV. TEHLİKELİ EŞYANIN KURALLARA AYKIRI
OLARAK TAŞINMASI....................................................... 494
V. YARDIM İŞARETLERİNİ KULLANMAMA VE
YARDIM ÇAĞRISINA UYMAMA................................ 494
KAVRAMLAR DİZİNİ.................................................................... 499