ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐIỆN – ĐIỆN TỬ

------

BÁO CÁO GIỮA KÌ

Đề tài: Tìm hiểu về mô hình kênh truyền Rayleigh

Giáo viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Nam Phong

Sinh viên thực hiện: Đinh Công Bình

Mã số sinh viên: 20192711

Lớp: 142101
Mục lục

I. Nguồn gốc.............................................................................................................. 3
II. Ứng dụng...........................................................................................................3
III. Tính toán............................................................................................................ 5
3.1. Hiệu ứng Doppler:...........................................................................................5
3.2. Độ dịch chuyển Doppler cực đại:....................................................................5
3.3. Tỷ lệ vượt ngưỡng mức (Level crossing rate)..................................................5
3.4. Thời gian mất mát trung bình (Average fade duration)...................................6
3.5. Mật độ phổ công suất Doppler........................................................................6
3.6. Ví dụ................................................................................................................7
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................9

Hình 1. Minh họa kênh truyền Fading...........................................................................4

Hình 2. Một giây của Rayleigh fading với độ dịch chuyển Doppler tối đa là 10 Hz.....4
Hình 3. Một giây của Rayleigh fading với độ dịch chuyển Doppler tối đa là 100 Hz...4
Hình 4. Hiệu ứng Doppler.............................................................................................5
Hình 5. Kết quả mô phỏng bằng mathlab......................................................................8
 I. Nguồn gốc
Rayleigh fading được đặt tên theo Lord Rayleigh (tên thật là John William Strutt), một
nhà khoa học người Anh, người đã nghiên cứu và đưa ra mô hình mất mát tín hiệu
không dây vào thế kỷ 19.
Phân tán đa đường (Multipath Propagation): Trong môi trường không dây, tín hiệu từ
nguồn gửi có thể đến người nhận qua nhiều đường truyền khác nhau. Mỗi đường
truyền có thể có độ dài và độ trễ khác nhau, dẫn đến hiện tượng tín hiệu bị trộn lẫn khi
đến đích. Khi các tín hiệu này kết hợp lại tại người nhận, có thể xảy ra hiện tượng tán
xạ và giao thoa, dẫn đến biến đổi trong biên độ và pha của tín hiệu. Hiện tượng này
gọi là phân tán đa đường và tạo ra sự biến đổi không đều của tín hiệu, gây ra hiện
tượng fading.
Sự phân bố ngẫu nhiên của biên độ (Random Amplitude Distribution): Hiệu ứng
fading Rayleigh cũng có thể được giải thích bằng việc xem xét biên độ của tín hiệu
khi nó đi qua một môi trường không dây. Nếu mô hình biên độ của tín hiệu sau khi đi
qua môi trường không dây tuân theo phân phối Rayleigh, thì biên độ của tín hiệu tại
bất kỳ thời điểm nào sẽ được xem như một biến ngẫu nhiên với phân phối Rayleigh.
Điều này dẫn đến sự biến đổi ngẫu nhiên của biên độ, gây ra hiện tượng fading
Rayleigh.
Tổng hợp lại, hiệu ứng fading Rayleigh trong truyền thông không dây có nguồn gốc từ
sự phân tán đa đường và phân phối ngẫu nhiên của biên độ của tín hiệu khi đi qua môi
trường không dây.

II. Ứng dụng

Yêu cầu có nhiều nguồn phân tán có nghĩa là Rayleigh fading có thể là một mô hình
hữu ích trong trung tâm thành phố xây dựng dày đặc, nơi không có tầm nhìn trực tiếp
giữa bộ phát và bộ nhận và nhiều tòa nhà và vật thể khác làm giảm, phản xạ, lắt léo và
gieo xạ tín hiệu. Công việc thực nghiệm tại Manhattan đã phát hiện gần như Rayleigh
fading ở đó. Trong truyền thông tín hiệu tro-tơ và tro-ion, các hạt trong lớp khí quyển
đóng vai trò là nguồn phân tán và môi trường này cũng có thể xấp xỉ Rayleigh fading.
Nếu môi trường có tình huống mà, ngoài sự phân tán, có một tín hiệu mạnh ở bộ nhận,
thường là do tầm nhìn trực tiếp, thì trung bình của quá trình ngẫu nhiên sẽ không còn
bằng không, mà thay đổi xung quanh mức công suất của đường chính. Tình huống
như vậy có thể được mô phỏng tốt hơn như là Rician fading.

Hình 1. Minh họa kênh truyền Fading

Lưu ý rằng Rayleigh fading là một hiện tượng quy mô nhỏ. Có các tính chất chung
của môi trường như mất mát đường truyền và hiện tượng che khuất mà fading được
chồng lên.
Tốc độ mà kênh mất mát diễn biến sẽ bị ảnh hưởng bởi tốc độ di chuyển của bộ nhận
và/hoặc bộ phát. Chuyển động gây ra hiện tượng Doppler trong các thành phần tín
hiệu nhận được. Hình minh họa sự biến đổi công suất trong 1 giây của một tín hiệu
không đổi sau khi đi qua một kênh Rayleigh fading đơn lẻ với Doppler shift tối đa là
10 Hz và 100 Hz. Các Doppler shift này tương ứng với vận tốc khoảng 6 km/h (4
mph) và 60 km/h (40 mph) tại 1800 MHz, một trong những tần số hoạt động cho điện
thoại di động GSM. Đây là hình dạng cổ điển của Rayleigh fading. Lưu ý đặc biệt các
"mất mát sâu" nơi cường độ tín hiệu có thể giảm đi một vài nghìn lần, hoặc 30-40 dB.

Hình 2. Một giây của Rayleigh fading với độ dịch chuyển Doppler tối đa là 10 Hz

Hình 3. Một giây của Rayleigh fading với độ dịch chuyển Doppler tối đa là 100 Hz

Để giảm hiệu ứng của việc làm mờ Riley, hệ thống giao tiếp không dây thường sử
dụng các kỹ thuật như tiếp nhận nhiều lần, liên quan đến việc sử dụng một số ăng-ten
để nhận tín hiệu từ các hướng khác nhau, hoặc bồi thường, liên quan đến việc đặt tín
hiệu để khắc phục sự can thiệp mờ.

III. Tính toán

Vì nó dựa trên phân phối đã được nghiên cứu kỹ càng với các đặc tính đặc biệt, phân
phối Rayleigh thích hợp cho việc phân tích, và các yếu tố chính ảnh hưởng đến hiệu
suất của một mạng không dây có các biểu thức phân tích.
Lưu ý rằng các tham số được thảo luận ở đây áp dụng cho một kênh không tĩnh. Nếu
một kênh không thay đổi theo thời gian, nó sẽ không mất mát và thay vào đó duy trì ở
một mức cụ thể. Các trường hợp riêng biệt của kênh trong trường hợp này sẽ không
tương quan với nhau, do giả thiết rằng mỗi thành phần phân tán mất mát độc lập. Khi
có sự chuyển động tương đối giữa bất kỳ bộ phát, bộ nhận và nguồn phân tán nào, mất
mát mất tính tương quan và thay đổi theo thời gian.
III.1. Hiệu ứng Doppler:

Hình 4. Hiệu ứng Doppler

Hiệu ứng Doppler là hiện tượng thay đổi tần số của sóng khi nguồn phát hoặc bộ nhận
đang di chuyển so với người nhận tín hiệu. Hiệu ứng này được giải thích bằng cách
rằng sự thay đổi vận tốc tương đối giữa nguồn phát và người nhận gây ra một sự thay
đổi độ dài sóng, làm thay đổi tần số của sóng điều chỉnh theo quy tắc Doppler. Khi
nguồn phát hoặc người nhận tiến gần nhau, tần số sóng tăng lên (dương Doppler), và
khi họ tiến xa nhau, tần số sóng giảm (âm Doppler). Hiệu ứng Doppler được áp dụng
trong nhiều lĩnh vực, bao gồm truyền thông không dây, radar, thiên văn học và y học.
III.2. Độ dịch chuyển Doppler cực đại:
Trong một số ứng dụng wireless, chẳng hạn trong hệ thống thông tin di động, người ta
thường biểu diễn thông số này dưới dạng tốc độ di chuyển của mobile. Nếu mobile
dịch chuyển với tốc độ v (m/s), tần số sóng mang f(Hz), c là tốc độ ánh sáng (m/s) thì
độ dịch chuyển Doppler cực đại sẽ là:
vf
f d=
c
f d = 0 ứng với kênh truyền tĩnh
III.3. Tỷ lệ vượt ngưỡng mức (Level crossing rate)
Tỷ lệ vượt ngưỡng mức là một đại lượng đo độ nhanh của mất mát tín hiệu. Nó đo
lường tần suất mà mất mát tín hiệu vượt qua một ngưỡng nào đó, thường là theo
hướng tăng dương. Đối với Rayleigh fading, tỷ lệ vượt ngưỡng mức được tính như
sau:
2

LCR = √ 2 π f d ρ−e ρ
với f d là độ dịch chuyển Doppler tối đa và ρ là ngưỡng được chuẩn hóa theo tín hiệu
gốc (RMS):
Rthreshold
ρ=
Rrms
III.4. Thời gian mất mát trung bình (Average fade duration)
Thời gian mất mát trung bình đo lường thời gian mà tín hiệu mất mát và dưới ngưỡng
ρ. Đối với Rayleigh fading, thời gian mất mát trung bình được tính như sau:
ρ ¿ 2
1
AFD ¿ ⅇ − ρ f ¿
d √2 π

Tỉ lệ vượt ngưỡng mức và thời gian mất mát trung bình kết hợp với nhau cung cấp
phương tiện hữu ích để mô tả mức độ mất mát theo thời gian.
Đối với một giá trị ngưỡng chuẩn hóa cụ thể ρ, tích của thời gian mất mát trung bình
và tỷ lệ vượt ngưỡng mức là một hằng số và được biểu thị bởi:
2

AFD x LCR = 1 - e− ρ

III.5. Mật độ phổ công suất Doppler

Phổ công suất Doppler chuẩn hóa của Rayleigh fading với một độ dịch chuyển
Doppler tối đa là 10 Hz.

Mật độ phổ công suất Doppler của một kênh mất mát mô tả mức độ mở rộng phổ nó
gây ra. Điều này cho thấy một tần số thuần túy, ví dụ như một hàm sin thuần túy, mà
là một xung trong miền tần số, được lan truyền ra khắp phổ tần số khi nó đi qua kênh.
Đó là biến đổi Fourier của hàm tự tương quan theo thời gian. Đối với Rayleigh fading
với một anten thu thẳng đứng có độ nhạy bằng nhau trong tất cả các hướng, đã được
chứng minh rằng:

√ (f )
2
S(v) = π f 1− v
d
d

Phương trình này chỉ có giá trị cho các giá trị của ν nằm giữa ± fd; phổ là zero bên
ngoài khoảng này. Phổ này được hiển thị trong hình với độ dịch chuyển Doppler tối
đa là 10 Hz. Hình dạng "hình bát" hoặc "hình bồn tắm" là hình dạng cổ điển của phổ
Doppler này.

III.6. Ví dụ

Mô phỏng quá trình truyền tín hiệu điều chế DPSK qua kênh truyền fading

Rayleigh có độ dịch chuyển Doppler cực đại bằng 100Hz, tần số lấy mẫu tín hiệu là
100KHz kết hợp với nhiễu AWGN. Tính và vẽ tỉ lệ lỗi bit ứng với các giá trị SNR
khác nhau
% Tạo một đối tượng mô tả kênh truyền Rayleigh .

chan = rayleighchan(1/10000,100);

% Tạo chuỗi dữ liệu phát

M = 2; % Số mức của điều chế DPSK

tx = randint(50000,1,M); % Chuỗi bit ngẫu nhiên

dpskSig = dpskmod(tx,M); % Tín hiệu điều chế DPSK

fadedSig = filter(chan,dpskSig); % Truyền qua kênh truyền fading

% Tính BER ứng với các giá trị khác nhau của SNR.Kênh truyền và đánh giá chất
lượng kênh truyền 239

SNR = 0:2:20; % Khoảng giá trị SNR tính theo dB.

for n = 1:length(SNR)

rxSig = awgn(fadedSig,SNR(n)); % Cộng nhiễu AWGN.

rx = dpskdemod(rxSig,M); % Giải điều chế.

% Tính BER. Bỏ qua mẫu đầu tiên ứng với điều kiện đầu của DPSK

[nErrors, BER(n)] = biterr(tx(2:end),rx(2:end));

end

% Tính BER theo lý thuyết.

BERtheory = berfading(SNR,'dpsk',M,1);

% Vẽ đồ thị kết quả.

semilogy(SNR,BERtheory,'b-',SNR,BER,'r*');

legend('BER ly thuyet','BER thuc nghiem');

xlabel('SNR (dB)'); ylabel('BER');

title(' Truyen tin hieu DPSK qua kenh truyen fading Rayleigh');
Kết quả mô phỏng bằng mathlab như sau:

Hình 5. Kết quả mô phỏng bằng mathlab

Tài liệu tham khảo

[1] Rayleigh fading - Wikipedia

[2] Ts. Phạm Hồng Liên, Đặng Ngọc Khoa, Trần Thanh Phương, “Mathlab và ứng
dụng trong viễn thông”, 11/2005