You are on page 1of 183

‫د ملانځه اهميت‬

‫ثاليم‬
‫والصلحاء‪،‬پري طريقت‬
‫حمبوب العلماء ّ‬
‫حضرت موالنا رياض الحق صاحب‪،‬دامت برکاھتم‬
‫طليهي مراز‪ :‬شظػت مٍالها هٍرمصمع صاشب رشمي هللا‬

‫پښجٍ ثػزمي‬
‫مهجي يعرت هللا بن قٌيع ياري طيػهللا مويب مٍرڇَ"ثىبلي هللا"‬
‫(‪)2‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫نٌػؿت‬
‫د کػجاب د مصوم ـػ ض ‪11 .............................................................................‬‬
‫انؾٍس! ‪11 ............................................................................................‬‬
‫ای د دهیا پػیفان شالي مؾلماهاهٍ! ‪11 .........................................................‬‬
‫ثمھیع‪11 ................................................................................................:‬‬
‫دلماهځي مىصع‪11 ................................................................................... :‬‬
‫لمٍهځ د هللا پاکﷻ یاد ‪11 ......................................................................‬‬
‫ای د هبی پػیفان شالي امجیاهٍ ‪11 ...............................................................‬‬
‫لمٍهځ ‪11 .......................................................................................................‬‬
‫د لماهځي نػطٍالي‪11 ................................................................................‬‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫د يػان مريع د اياثٍ څظي د لماهځي نػطٍالي ‪11 ...................................................‬‬
‫ٓ‬
‫اوؿ ايات‪11 ............................................................................................‬‬
‫ٓ‬
‫دوم ايات‪11 ............................................................................................‬‬
‫ٓ‬
‫دريم ايات ‪11 ..........................................................................................‬‬
‫ٓ‬
‫څلٍرم ايات‪11 .........................................................................................‬‬
‫ٓ‬
‫پوځم ايات ‪11 ..........................................................................................‬‬
‫د اشاديدٍ څظي د لماهځي نػطٍالي ‪11 ................................................................‬‬
‫اوؿ شعيح ‪11 .........................................................................................‬‬
‫دوم شعيح‪11 .........................................................................................‬‬
‫دريم شعيح ‪12 .......................................................................................‬‬
‫څلٍرم شعيح‪12 ......................................................................................‬‬
‫د پوځي لموځٍ نػطٍالي د دي امت د طصٍصياثٍ څظي دي ‪11 ........................‬‬
‫د لماهځي شىيىت ‪11 .................................................................................‬‬
‫د لماهځي د شىيىت پي بارى کی دوي يصي ‪11 .......................................................‬‬
‫اولي يصي‪11 ............................................................................................‬‬
‫دويمي يصي‪11 .........................................................................................‬‬
‫(‪)3‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پي ټٍلي کائواثٍ باهعي لمٍهځ الزم دي ‪11 .......................................................‬‬
‫زمٍږ پي لماهځي کی ټٍلي ـبادات را زمؿ ؿٍيعي ‪11 ........................................‬‬
‫پي لماهځي کی ټٍلي اهعامٍهي قامَ دي‪11 .....................................................‬‬
‫لمٍهځ يٍ لٍي ازجماـي کار دي ‪11 ..............................................................‬‬
‫د لماهځي اًميت‪11 ..................................................................................‬‬
‫ٓ‬
‫د يػان مريع پي هؾػ کی د لماهځي اًميت ‪11 .......................................................‬‬
‫لمٍهځ د هللا پاکﷻ د يػب او هږديکت ذريفي دى ‪11 ....................................‬‬
‫لمٍهځ اهؾان د بعو کاروهٍ څظي راګػځٍی ‪11 ................................................‬‬
‫دثکلیم اوكم پي وطت کی دلماهځي طاص اًجمام کٍؿ‪11 ..............................‬‬
‫لمٍهځ د ورور ګلٍي ذريفي دى ‪11 ................................................................‬‬
‫د اشاديدٍ پي رڼا کښي د لماهځي اًميت ‪11 .........................................................‬‬
‫اوؿ شعيح ‪11 .........................................................................................‬‬
‫دوم شعيح‪11 ........................................................................................:‬‬
‫دريم شعيح ‪11 .......................................................................................‬‬
‫د بي لماهځي پي بارى کی د صصابي کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”مغًب ‪11 .........................‬‬
‫اوؿ اخػ (د صصابي يٍؿ) ‪11 .......................................................................‬‬
‫دويم اخػ (د صصابي يٍؿ) ‪12 .....................................................................‬‬
‫د بي لماهځي پي بارى کی د څلٍرو اماماهٍ مغًب‪12 .........................................‬‬
‫د بي لماهځي لپارى وـيعوهي ‪12 ...........................................................................‬‬
‫بي لماهځي ؿړي کانػ دي‪11 .......................................................................‬‬
‫اوؿ شعيح‪11 ........................................................................................ :‬‬
‫دويم شعيح ‪11 .......................................................................................‬‬
‫دريم شعيح ‪11 .......................................................................................‬‬
‫څلٍرم شعيح‪11 ......................................................................................‬‬
‫پوځم شعيح ‪11 .......................................................................................‬‬
‫د صصابي کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”پي هيؼ بي لماهځي کؽ کانػ دي ‪11 ..................‬‬
‫(‪)4‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫بي لماهځي مفػک دي ‪11 ...........................................................................‬‬
‫اوؿ شعيح ‪11 .........................................................................................‬‬
‫دويم شعيح ‪11 .......................................................................................‬‬
‫دريم شعيح ‪11 .......................................................................................‬‬
‫بي لماهځي کؽ بي ايماهي دي ‪11 .................................................................‬‬
‫بي لماهځي بي ديوي دي‪11 ..........................................................................‬‬
‫د بي لماهځي کؽ پي اؿالم کی ًيڅ شصي هؾجي ‪11 ........................................‬‬
‫د ثارک الصالة ؿػى د هللا پاک ًيڅ ـٌع او وـعى هؾجي ‪11 ...............................‬‬
‫بي لماهځي د دين هٍر اشکام ًم طائؿ کٍي‪12 ..............................................‬‬
‫د ييامت پي ورځ بي لماهځي پي طؾارى او ثاوان کی دي ‪11 ...............................‬‬
‫د بي لماهځي کؽ ټٍؿ ـملٍهي بػباد دي ‪11 ...................................................‬‬
‫د ييامت پي ورځ بي بي لماهځي د يارون‪ ،‬نػـٍن‪ً ،‬امان او ُا ْبي بن طلم ؿػى يػػي‬
‫‪11 ........................................................................................................‬‬
‫د بي لماهځي بٌاهي هللا پاک ثي يبٍلي هعي ‪11 ................................................‬‬
‫د لمٍهځ هي کٍهکی کؾاهٍ لپارى ؿؼا ‪11 ................................................................‬‬
‫د بي لماهځي لپارى پوځي يؾمي ـغابٍهي ‪11 .....................................................‬‬
‫پي دهيا کی پوځي ـغابٍهي‪11 ...................................................................... :‬‬
‫د مػګ پي وطت کی دري ـغابٍهي ‪11 ...........................................................‬‬
‫پي يبػکی دری يؾمي ـغابٍهي‪11 ..................................................................‬‬
‫د يبػ څظي ایؾجلٍ وروؿجي بی لماهځي ثي دری يؾمي ـغابٍهي ‪11 ......................‬‬
‫پي دوږخ کی د بی لماهځي کؾاهٍ قلي ‪11 .......................................................‬‬
‫دوږطیاهٍ څظي د زوجیاهٍ پٍښجوي ‪11 ...........................................................‬‬
‫د يیامت پي ورځ د بی لماهځي طلګٍ رؿٍایػػی ‪11 .............................................‬‬
‫د يٍي لمٍهځ پػيږدلٍ ـغاب ‪11 ...................................................................‬‬
‫د بي لماهځي پي ژوهع کی ؿکٍن هؾجي ‪11 ......................................................‬‬
‫د بي لماهځي څظي د هللا پاکﷻ هاراطي ‪11 .................................................‬‬
‫(‪)5‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د شظػت ـمػ ناروؽ رض د زطمي کيعو پي شالت لمٍهځ ادا کٍؿ ‪11 ................‬‬
‫ـبػثواکي يصي ‪11 ............................................................................................‬‬
‫اولي يصي‪ :‬د بي لماهځي پي هصٍؿت ؿػى د رزؽ ثوګٍالي ‪11 .............................‬‬
‫دويمي يصي‪ :‬بي لماهځي د طوؼيػ پي قکَ کي‪11 ............................................‬‬
‫دريمي يصي‪ :‬لمٍهځ پػيږدؿ ثػ زها او يجَ ًم ؿظجي ګواى دى ‪12 ........................‬‬
‫څلٍرمي يصي‪ :‬د بی لماهځي پي بارى کی د مار ؿػى طبػی‪12 ...............................‬‬
‫پوځمي يصي‪ :‬د اوښ طپَ مالک د لماهځي لپارى راکښيوٍؿ ‪11 ..........................‬‬
‫قپږمي يصي‪ :‬د بي لماهځي څظي طوؼيػ ًم پواى كٍاړي ‪11 ................................‬‬
‫اوومي يصي‪ :‬د يٍي اوښي طپَ بي لماهځي مالک ثي قيعي هي ورکٍؿ ‪11 ............‬‬
‫ٓ‬
‫پي لماهځي کی د ؿؾجي کٍهکی کؾاهٍ اطػ پاي او يٍ څٍ ـبػثواکي يصي ‪11 ................‬‬
‫ٓ‬
‫پي لماهځي کی د ؿؾجي کٍهکی کؾاهٍ اطػ پاي ‪11 ..........................................‬‬
‫پي لماهځي کی د ؿؾجي کٍهکی کؾاهٍ لپارى ـبػثواکي يصي‪11 ..................................‬‬
‫اولي يصي‪ :‬يٍى ځٍاهي اهرلي د اور پي لمبٍ کی ‪11 ............................................‬‬
‫دويمي يصي‪ :‬د قيػاهي نػيب لي وزٌي د شظػت مفاويي رض د زماـت لمٍهځ‬
‫يظا کیعؿ ‪11 ..........................................................................................‬‬
‫د ؿٌار د لماهځي نظيلت‪11 .............................................................................‬‬
‫اوؿ شعيح‪11 ........................................................................................ :‬‬
‫دوم شعيح‪11 ........................................................................................:‬‬
‫دريم شعيح‪11 ...................................................................................... :‬‬
‫څلٍرم شعيح‪11 .....................................................................................:‬‬
‫پوځم شعيح‪11 ...................................................................................... :‬‬
‫د ماځيګػ د لماهځي اًميت ‪11 ..........................................................................‬‬
‫اوؿ شعيح‪11 ........................................................................................ :‬‬
‫دوم شعيح‪12 ........................................................................................:‬‬
‫دريم شعيح‪12 ...................................................................................... :‬‬
‫څلٍرم شعيح‪12 .....................................................................................:‬‬
‫(‪)6‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پوځم شعيح‪11 ...................................................................................... :‬‬
‫د ؿٌار او ماځيګػ پي لماهځي کی د ماليکٍ ازجماع ‪11 .....................................‬‬
‫د ماطؾجن د لماهځي اًميت ‪11 ........................................................................‬‬
‫اوؿ شعيح‪11 ........................................................................................ :‬‬
‫دوم شعيح‪11 ........................................................................................:‬‬
‫د لماهځي ګػټي نائعي ‪11 ...................................................................................‬‬
‫اولي ګػټي ‪:‬د لماهځي پي بػکت لٍي لٍي ثکليهٍهي طجميږي ‪11 ............................‬‬
‫ٓ‬
‫دويمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ د دهيا او اطػت د کاميابي د شصٍؿ ذريفي دى‪11 .................‬‬
‫دريمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ د ملهػت او لٍړي درزاثٍ د شصٍؿ ذريفي دى ‪11 .................‬‬
‫څلٍرمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ کٍهکي د زوت الهػدوس وارخان دي‪11 .............................‬‬
‫پوځمي ګػټي‪ :‬لمٍهځ د زوت کيلي (ڇابي) دى ‪11 .............................................‬‬
‫قپږمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ د هبي”ـليي الؾالم” رنايت او ملګػثيا دى ‪11 .......................‬‬
‫اوومي ګػټي ‪:‬لمٍهځ ټٍلي ګواوي طجمٍي‪11 .....................................................‬‬
‫اثمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ د ګواًٍهٍ لپارى کػهارى دى ‪11 ................................................‬‬
‫د لمٍهځ کٍهکي اـؼاز او اکػام ‪11 .................................................................‬‬
‫پػ وطت باهعي د لماهځي ادا کٍلٍ نظيلجٍهي ‪12 .............................................‬‬
‫د شظػت مٍالها ياؿم هاهٍثٍي”رشمي هللا”د ميػموي يصي‪11 ...........................‬‬
‫پي لمٍهځ کٍهکي باهعي د دوږخ اور شػام دي ‪11 ............................................‬‬
‫د زماـت د لماهځي اشکام او نظائَ‪11 .............................................................‬‬
‫پي زماـت ؿػى د لماهځي کٍلٍ نظيلت ‪11 ...................................................‬‬
‫پي زماـت ؿػى لمٍهځ ادا کٍؿ وازب دي‪11 ...............................................‬‬
‫د زماـت د لماهځي اًميت ‪11 ...................................................................‬‬
‫ٓ‬
‫د زماـت د اًميت پي بارى کي د صصابي کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”اخار(ايٍاؿ) ‪11 .‬‬
‫يٍاځي د زهاهٍ د زماـت کٍلٍ شکم ‪11 ........................................................‬‬
‫د زهاهٍ لپارى د زماـت پي لماهځي کي قػيکيعؿ ‪11 ........................................‬‬
‫د زماـت پػيږدوهکي لپارى وـيعوهي ‪11 ..............................................................‬‬
‫(‪)7‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د زماـت پػيږدلٍ قػـي ـغروهي ‪11 ............................................................‬‬
‫اولي اًميت‪12 ..................................................................‬‬ ‫د اوؿ صم او ثکبيػ ٰ‬
‫د اوؿ صم نظيلت ‪12 .............................................................................‬‬
‫اوؿ نظيلت‪ :‬د اوؿ صم د پارى دري وارى د اؿجلهار دـا ‪12 ...........................‬‬
‫دويم نظيلت‪ :‬د هللا پاک او ماليکٍ دـا ‪11 ..................................................‬‬
‫دريم نظيلت‪ :‬پي اوؿ صم باهعي يػـي اهعازي کٍؿ‪11 ..................................‬‬
‫اولی نظيلت او اًميت ‪11 .............................................................‬‬ ‫د ثکبيػ ٰ‬
‫اولی نظيلت ثػ کٍم وطت پٍري ‪11 .................................................‬‬ ‫د ثکبيػ ٰ‬
‫د مٍالها ګوګًٍي”رشمي هللا”پي هؾػ کي د ثکبيػ اولي اًميت ‪11 ......................‬‬
‫د شظػت ؿفيع بن مؾيب”رشمي هللا”پي هؾػ کي د ثکبيػ اولي اًميت ‪11 ........‬‬
‫د مٍالها الياس”رشمي هللا”پي هؾػ کي د ثکبيػ اولي اًميت ‪11 .........................‬‬
‫رکٍع‪ ،‬ؿرعى يٍمي او زلؾي‪11 .........................................................................‬‬
‫د رکٍع او ؿرعي کم مىعار ‪11 ...................................................................‬‬
‫د رکٍع او ؿرعي درزي ‪11 ........................................................................‬‬
‫د يٍمي او زلؾي ثهصيَ او شکم ‪11 .................................................................‬‬
‫د يٍمي او زلؾي درزي ‪11 ........................................................................‬‬
‫د رکٍع ثؾبيس او د يٍمي دـا ‪11 .................................................................‬‬
‫د ؿرعي ثؾبيس او د زلؾي دـا ‪11 ............................................................‬‬
‫د لمٍهځ کٍهکي کؾاهٍ مجفلو څٍ شکايات ‪11 .....................................................‬‬
‫اولي يصي ‪:‬د لماهځي پي بػکت ؿػى ناؿو يٍ هيک اهؾان زٍړ ؿٍ ‪11 .................‬‬
‫دويمي يصي‪:‬د لماهځي پي بػکت ؿػى زمػي پيػى دار زٍړ ؿٍ‪11 ..........................‬‬
‫دريمي يصي‪ :‬د لماهځي پي بػکت ؿػى ـلمي مؾئلي شَ کيعؿ ‪12 .......................‬‬
‫څلٍرمي يصي‪ :‬د لماهځي پي بػکت ؿػى پي اور کي د ماقٍم هي ؿٍځيعؿ ‪11 ..........‬‬
‫پي لماهځي کي طښٍع او طظٍع ‪11 ....................................................................‬‬
‫د طفٍع او طظٍع ثفػيم ‪11 ...................................................................‬‬
‫پي لماهځي کي د طفٍع او طظٍع اًميت ‪11 ................................................‬‬
‫(‪)8‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ٓ‬
‫پي يػان مريع کي د طفٍع او طظٍع اًميت ‪11 ...........................................‬‬
‫د اشاديدٍ پي رڼا کي د طفٍع او طظٍع اًميت ‪11 ........................................‬‬
‫د طفٍع او طظٍع پي بارى کي مظجلم ايٍاؿ ‪11 ...........................................‬‬
‫د شظػت ـلي رض يٍؿ‪11 .......................................................................:‬‬
‫د شظػت ابن ـباس رض يٍؿ ‪11 ...............................................................‬‬
‫د شظػت ابٍالعردا رض يٍؿ ‪11 .................................................................‬‬
‫د شظػت يجادى رض يٍؿ‪11 ......................................................................‬‬
‫د شظػت شؾن بصػي”رشمي هللا”يٍؿ ‪11 ..................................................‬‬
‫د مهجي قهيؿ ـدماهي”رشمي هللا”يٍؿ‪11 ......................................................‬‬
‫د طفٍع او طظٍع پيعا کٍلٍ ثاکيع‪11 .........................................................‬‬
‫اوؿ روايت‪11 ........................................................................................ :‬‬
‫دويم روايت ‪11 ........................................................................................‬‬
‫دريم روايت‪11 ....................................................................................... :‬‬
‫څلٍرم روايت‪11 ..................................................................................... :‬‬
‫پوځم روايت ‪11 ........................................................................................‬‬
‫طالصي ‪11 ..............................................................................................‬‬
‫د هيکاهٍ او صالصاهٍ لمٍهځ ‪11 ...........................................................................‬‬
‫د طليهي موصٍر ـباؿي”رشمي هللا”لمٍهځ ‪11 ................................................‬‬
‫پي لماهځي کي د طفٍع او طظٍع پيعا کٍلٍ ثعبيػوهي ‪122 ......................................‬‬
‫اوؿ ثعبيػ‪ :‬د ګواًٍ څظي پػًيؼ کٍؿ ‪122 .....................................................‬‬
‫دويم ثعبيػ ‪:‬د شػامٍ څظي ځان ؿاثَ ‪122 ...................................................‬‬
‫دريم ثعبيػ ‪:‬پي اوداؿي کي هللا پاک ج ثي مجٍزي کيعؿ ‪121 ............................‬‬
‫څلٍرم ثعبيػ‪ :‬اذان ثي ثٍزي کٍؿ ‪121 ..........................................................‬‬
‫پوځم ثعبيػ ‪:‬د لماهځي اهجؾار ‪121 ................................................................‬‬
‫قپږم ثعبيػ‪ :‬د كيػهللا څظي بي ثٍزي کيعؿ ‪121 ............................................‬‬
‫اوم ثعبيػ ‪:‬د لماهځي الهاظ او مفوي ثي مجٍزي کيعؿ ‪121 .................................‬‬
‫(‪)9‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اثم ثعبيػ‪:‬ثفعيَ ارکان ‪121 ........................................................................‬‬
‫ٓ‬
‫هٌم ثعبيػ‪ً:‬ػ لمٍهځ طپَ اطػي لمٍهځ ګڼَ ‪121 ...........................................‬‬
‫لؾم ثعبيػ‪:‬د هيکاهٍ طلګٍ ملګػثيا‪121 .........................................................‬‬
‫د لمٍهځ کٍهکي کؾاهٍ يؾمٍهي ‪121 ...................................................................‬‬
‫اوؿ ‪:‬مػٌاون ني الصالة ‪121 .....................................................................‬‬
‫دوم ‪:‬مفاثب ني الصالت ‪121 .....................................................................‬‬
‫دريم ‪:‬مفهٍن ـوي ‪121 ..............................................................................‬‬
‫څلٍرم ‪:‬طاقفين‪121 ................................................................................‬‬
‫پوځم ‪:‬مىػبين ‪121 ...................................................................................‬‬
‫د لماهځي ؿمٍلٍ لپارى يٍ څٍ اصٍؿ‪121 ..............................................................‬‬
‫ٓ‬
‫اوؿ اصَ ‪:‬يػائت زدى کٍؿ ‪121 ..................................................................‬‬
‫ٓ‬
‫دوم اصَ‪:‬د ؿٍرة ناثصي پي ًػ ايات باهعي ويم کٍؿ ‪121 ..............................‬‬
‫دريم اصَ ‪:‬پي رکٍع او ؿرعى کي د دـاګاهٍ اًجمام کٍؿ ‪121 ..........................‬‬
‫د يٍمي دـا ‪121 .......................................................................................‬‬
‫د زلؾي دـا ‪121 .....................................................................................‬‬
‫څلٍرم اصَ‪:‬پي لماهځي کي د الؿٍ شػکت کوټػولٍؿ ‪121 .................................‬‬
‫پوځم اصَ‪:‬پي لماهځي کي قاوطٍا کػجلٍ څظي پػًيؼ کٍؿ‪121 ...........................‬‬
‫قپږم اصَ ‪:‬وؿٍؿي ونؿ او ليػي کٍؿ ‪112 ..................................................‬‬
‫د وؿٍؿي طجمٍلٍ لپارى بلي هؾظي ‪111 ........................................................‬‬
‫ٓ‬
‫اوم اصَ‪ً:‬ػ لمٍهځ طپَ اطػي لمٍهځ وګڼي ‪111 ............................................‬‬
‫د هبي کػيم ص لمٍهځ‪111 .........................................................................‬‬
‫د صصابي کػامٍ لمٍهځ‪111 ................................................................................‬‬
‫د شظػت ابٍبکػ صعيو رطي هللا ـوي لمٍهځ ‪111 .........................................‬‬
‫د شظػت ـلي رض لمٍهځ ‪111 ...................................................................‬‬
‫د شظػت ـبعهللا بن زبيػ رض لمٍهځ‪111 ....................................................‬‬
‫د شظػت ـبعهللا بن ـباس رض لمٍهځ ‪111 .................................................‬‬
‫(‪)01‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د شظػت ـبعهللا بن زبيػ رض لمٍهځ‪111 ....................................................‬‬
‫د ـلماء کػامٍ رح لموځٍهي ‪111 ..........................................................................‬‬
‫د شظػت ذوالوٍن مصػي رح لمٍهځ ‪111 .....................................................‬‬
‫د شظػت مصمع بن هصػ رح لمٍهځ ‪111 .......................................................‬‬
‫د امام اـؾم ابٍشويهي رح لمٍهځ‪111 ...........................................................‬‬
‫د شظػت ؿهيان خٍري رح لمٍهځ‪111 ..........................................................‬‬
‫د امام قانفي رح لمٍهځ ‪111 ......................................................................‬‬
‫د شظػت ؿفيع بن مؾيب رح لمٍهځ ‪111 ...................................................‬‬
‫د شظػت مؾػوؽ رح لمٍهځ ‪111 ................................................................‬‬
‫د شظػت ابػاًيم ثيمي رح لمٍهځ ‪111 .........................................................‬‬
‫د هيک زهاهٍ لموځٍهي ‪111 ................................................................................‬‬
‫د رابفي بصػيي رح لمٍهځ ‪111 .....................................................................‬‬
‫د يٍي ميوځي لمٍهځ ‪111 ...........................................................................‬‬
‫‪‬‬
‫(‪)00‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د کػجاب د مصوم ـػ ض‬
‫علی حبیبک‬ ‫ّٰ‬ ‫ّٰ‬
‫صل ّٰ‬
‫هم ّْ‬
‫هم لک احلمد کما ینبغی جلالؿ وجهک وعظیم سلطانک‪ ،‬اللّ ّ‬
‫اللّ ّ‬
‫وعلی آلو واصحابو أمجعنی‪...‬امابعد‬
‫زلمد صلی ا﵁ علیو وسلّم ّٰ‬
‫ونبیک ّ‬
‫ټٍلي ثفػيهٍهي د هللا پاک دپارہ کٍم ڇي دـؾمت‪،‬ـؼت او لٍی قان‬
‫مػثبی واال دی ڇا ڇي ټٍلي کایواثٍ ثي وزٍد ورکړی او ټٍؿ کایوات دی پي‬
‫اهؾاهی طعمت کی لګٍلی دی‪ .‬هللا پاک د اهؾان د ؽاًػی او باغوی زؾماهی‬
‫او روشاهی ټٍؿ ثػبیت او اصالح لپارى اؿباب پیعا کړیعی پي ًمعی اهؾان‬
‫یػػی د هفمجٍ باران کړیعی۔ او د هبی کػیمﷺدامجی پي شیح یػػی‪‬ھمعا اهؾان‬
‫طیػاالمم زٍړ کړی او دهیا ثي راؿجٍلی دی‪ .‬هن ؿبا د مؾلماهاهٍ ؿیوی د‬
‫دودی د ګواًٍهٍ لي املي د هللا پاکﷻ د ذکػ او یاد څظي طالی دی ۔او د هللا‬
‫پاک د مصبت او اغاـت څظي یػػی مض د طپلٍ طٍاًفاثٍ وغػنجي اړولی دی‬
‫دوی هي د هللا پاکﷻ ـبادت پي ؿمي غػیىي ؿػى کٍی۔او هي ًم د هللا‬
‫پاکﷻ ؿػى ثفلو ؿاثی۔ ًمعا وزي دى ڇي هن ؿبا مؾلماهان ذلیلي‪،‬‬
‫رؿٍا‪،‬مهلؾي او پي ريم ريم ثکلیهٍ کی مبجال دی ۔ او د دهیا دکػهارو كالمان‬
‫دی ۔ هن ڇي مٍهږ مؾلماهان پي کٍم ذلت‪،‬رؿٍایػػی او کمؼوری مبجال یٍ‬
‫ھیڅکلي ًمعاؿی ذلیلي ؿٍی هي یٍ‪ .‬د ًػغػني ـالمی غاكٍثی غايجٍهي پػ مٍږ‬
‫شملی کٍی او مٍهږ د دوی پي مىابلي کی کمؼوری او بی ثٍاهي یٍ‪ .‬کي ڇیػثي د‬
‫مؾلماهاهٍ ذاثی شالت ثي وګٍرو ًػ کؽ بي پي ريم ريم ثکلیهٍ کی مبجال وی۔‬
‫څٍک د مػض او هازٍړی لي املي پػیفاهي دی‪ .‬څٍک پي کٍرهی مفکالثٍ اطجي‬
‫دی او ڇاثي ايجصادی مفکالت دی‪ .‬طالصي دا ڇي ًػ مؾلمان اههػادا پي‬
‫ـریبي مفکالثٍ اطجي دی۔ پي دی ټٍلي ثکلیهٍد اطجي کیعو اًمي وزي دا دى‬
‫ڇي مٍږ د لماهځي پي قان لٍی ـبادت پػی ایښی دی۔ کڈیػثي مٍږ لمٍهځ ًم‬
‫(‪)02‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کٍو هٍ بؽ صػؼ رؿمی لمٍهځ دی ڇي طفٍع‪ ،‬طظٍع او ثٍزي څظي بالکَ‬
‫طالی وی ۔ هٍ دا لموځٍهي د يبٍلیعو پػ ځای دـغاب ذریفي دى‪.‬‬
‫انؾٍس!‬
‫هن لموځٍهي پػ مٍږ بٍج دی‪.‬مٍږ داؿی لموځٍهي کٍو ڇي د ثکبیػ‬
‫ثصػیمي څظي ثػ ؿالم پٍری یٍ ځَ ًم هللا پاکﷻ پي یاد هي راځی‪ .‬دوکاهعار‬
‫د طپَ دوکان پي ؿٍچ کی وی‪ .‬غبیب او ډاکػټػ د طپَ درملجٍن‬
‫اومػیظاهٍپي ؿٍچ اطجي وی‪ .‬بؼګػ د طپَ کښت پي ؿٍچ کی ډوب وی او د‬
‫دی ؿٍچ څظي دلماهځي غػنجي هي راځی ڇي پي لماهځي کی ؿٍچ ووًی۔‬
‫دًمعی بی لماهځي طلګٍ مجفلو هبی کػیمﷺونػمایَ‪:‬ڇي پي طلګٍ باهعی بي‬
‫داؿی زماهي راؿی ڇي دوی بي لموځٍهي کٍی لیکن دوی بي پي لمٍهځ کٍهکی‬
‫کؾاهٍ کی هي قمارؿ کیږی‪.‬‬
‫یفوی پي ډیػ لٍی مؾرع کی بي یٍ ًم پي طفٍع ؿػى لمٍهځ کٍهکی هي‬
‫وی‪.‬د يیامت پي ورځ بي د بوعى څظي ثػ ټٍلٍ مظکی د لماهځي شؾاب کیږی‪ .‬د‬
‫کٍم کؽ ڇي لموځٍهي ؿم وى۔ دًلي هٍر ټٍؿ اـماؿ بي ؿم وی او د ڇا‬
‫لموځٍهي ڇي ؿم هي وى ًلي پي طؾارى کی دی او ټٍؿ اـماؿ بي یػػی طػاب وی‬
‫هن کڈیػثي مؾلماهان د لماهځي شىیىت وپیژهی‪.‬او پي پٍرى طفٍع او طظٍع‬
‫ؿػہ لمٍهځ ادا کړی هٍ ډیػ ژر بي لٍړی مػثبی ثي ورؿیږی‪،‬او ثَ بي کامیاب‬
‫وی‪ .‬د اؿمان څظي بي د رشمجٍهٍ باران پػ وؿی د ځمکی طؼاهی او مالٍهي بي د‬
‫دى الس ثي راؿی او پي ځمکي بي د دى شکٍمت او د دى رـب او دبعبي وی‪.‬‬
‫دًمعی لموځٍ بػکت وو ڇي صصابي کػام دومػى لٍړی مػثبی ثي ورؿیعى ڇي‬
‫ټٍلي دهیا ورثي ؿالم کٍی‪ً .‬لي ؿادى مؼازي او اوښان پالٍهکی صصابي کػامٍ‬
‫کؾػی ثظت اوبادقاًی ورطجمي کړى او پي ًلي‬‫“رطي هللا ـوٌم”د‪‬يیصػ او ٰ‬
‫ځای یػػی اؿالمی شکٍمت او اؿالمی ریاؿت يائم کړی‪.‬‬
‫(‪)03‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ای د دهیا پػیفان شالي مؾلماهاهٍ!‬
‫کڈیػثي پي دهیا کی ـؼت كٍاړی۔ هٍ د هللا پاکﷻ ؿػى ثفلو وؿاثی‬
‫ٓ‬
‫د لموځٍ پابوعی اوکړی‪.‬مؾرعان اباد کړی او د هللا پاکﷻ د ځمکی مالکان‬
‫زٍړ قی‪.‬لمٍهځ داؿی ـبادت دی ڇي ؿجاؿٍ ټٍلي اـماؿ د قػیفت مػابو‬
‫ٓ‬
‫زٍړوی‪ ،‬اوثاؿٍ ثي د دهیا او اطػت نالح او کامیابی درکٍی‪.‬‬
‫پعی کػجاب کی "د لماهځي اًمیت" کی د لماهځي اھمیت‪ ،‬شىیىت‪،‬‬
‫مؾائَ‪ ،‬نظایَ او دلماهځي پػیږدلٍ مجفلو وـیعوهي‪ ،‬ؿؼاوی او د ـبػت‬
‫ډکی يصی بیان ؿٍیعی ۔ ثػ څٍ مؾلماهان د لماهځي اًمیت وپیژیوی او پػ‬
‫وطت پي پٍرہ طفٍع او ـازؼی ؿػى لمٍهځ اداکړی‪،‬او د هللا پاکﷻ درشمت‬
‫مؾجصو زٍړ ؿی‪.‬‬
‫ٓ‬
‫پي اطػ کی د هللا پاکﷻ څظي دا دـا کٍو‪.‬ڇي هللا پاکﷻ د دهیا ڼٍلي‬
‫مؾلماهاهٍ ثي پي دین باهعی اؿجىامت او د هیک ـمَ کٍلٍ ثٍنیو ورهصیب‬
‫کړی‪ .‬هللا پاکﷻ دی دلماهځي پي بػکت د مؾلماهاهٍ ګواًګارى زړوهي ّ‬
‫موٍر او‬
‫روښاهي کړی‪ .‬هللا پاکﷻ دی مٍږ ثاؿی ټٍلٍ ثي د مؾرعاهٍ د ثفمیػ‪،‬ابادی او‬
‫د لموځٍ باهعی د مٍاؽبت او پابوعی کٍلٍ ثٍنیو راهصیب کړی‪.‬‬
‫هللا پاکﷻ دی دا کػجاب د ـٍام او طٍاص ټٍلٍ دپارہ هانؿ او ګػټٍر‬
‫زٍړ کړی او هللا پاکﷻ دی زما دا ؿفی او کٍقـ يبٍؿ کړی‪ .‬او پعی کی‬
‫مٍزٍدى زیاثی او کمی مفاؼ کړی‪ .‬هللا پاکﷻ دی دا کػجاب زما او زما د‬
‫مفاویویوٍ(کٍمٍ کؾاهٍ ڇي پعی کػجاب کی کٍمک او ثفاون راؿػى کړیعی)‬
‫(‪)04‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ٓ‬
‫لپارہ اطػت کی د هرات او طالصٍن ذریفي وګػځٍی اوهللا پاک‪‬ﷻ دی طپلي‬
‫ٓ‬
‫رطا را هصیب کړی (امین یارب الفالمین)‬
‫کوع === فعسی أف یکوف موتک بغتتةً‬ ‫إغتنم فی ِ‬
‫الفراغ فضل ر ٍ‬
‫د ناركت پي وطت کی د لماهځي نظیلت شاصلٍؿ د طپَ ځان دپارہ‬
‫كویمت وبٍلي‪.‬ځکي ڇي مػګ اڇاهک او هاڅاپي راثلٍهکی دی ۔‬
‫ثمھیع‪:‬‬
‫د هللا پاک ډیػ ډیػ قکػ دی ڇي مٍږ یػػی مؾلماهان پیعا کړی یٍ اومٍږ‬
‫مصػهی ّ‬
‫صلی هللا ـلیي وؿلم امجیان‬ ‫ٰ‬ ‫د هللا پاکﷻ د مصبٍب شظػت ّ‬
‫مصمع‬
‫یٍ‪ .‬کٍم ڇي ثػ ټٍلٍ امجیاهٍ انظَ دی‪ .‬لیکن ډیػ انؾٍس دا دی ڇي مٍږ‬
‫لموځٍهي هي کٍو۔ شاؿ دا ڇي هللا پاکﷻ پي طپَ کالم کی ډیػ ځایٍهٍ کی د‬
‫لماهځي د شهاؽت او پابوعی کٍلٍ شکم راثي کړی دی‪ .‬هن مٍږ مؾلماهان پي‬
‫طپلي اؿالم اومؾلماهی رؿٍا کٍو‪ .‬د دهیا پي کارو کی ًمیفي پػمظجګ کٍو۔ د‬
‫دهیا ًػ کار پي پٍرى نکػ او ثٍزي ؿػى کٍو۔ لیکن د لماهځي ًیڅ پػوا هي کٍو او‬
‫لماهځي ثي ھیڅ ثٍزي ًم هي کٍو‪.‬‬
‫یٍ اردو قفػ دی‬
‫هللا کٍ بھٍؿ گػےئ لٍگ نکػ روزی میں‪ -‬ثالش رزؽ کی ےہ رزاؽ کا طیاؿ ہی‬
‫هہیں‪.‬‬
‫د رزؽ پي نکػ او ؿٍچ کی طلىٍ هللا پاک ًیػ کړی‪ .‬دوی د رزؽ پي‬
‫ثالش او پلټوي کٍی‪ ،‬لیکن د رزؽ ورکٍهکی ذات (هللا پاک) وغػنجي یػػی ھیڅ‬
‫نکػ هؾجي‪.‬‬
‫(‪)05‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دلماهځي مىصع‪:‬‬
‫د لماهځي مىصع د هللا پاکﷻ ذکػ او یاد کٍؿ دی‪ .‬د هللا پاکﷻ‬
‫ارقاد دی‬
‫اننی أنا ا﵁ ال اّٰلو اال انا فاعبدنی واقم الصلوة لذکری‬
‫ژباړى‪ :‬بي قٌي زى هللا يم زما څظي ما ؿیٍا بَ ًیڅٍک د ـبادت الیو هؾجي‪.‬‬
‫هٍ زما ـبادت اوکړی او زما د یاد لپارى لموځٍهي ادا کړی‪ .‬مػلب دا ڇا ڇي‬
‫لمٍهځ ادا کړی ګٍیا دى هللا پاکﷻ یاد کړی او ڇا ڇي لمٍهځ پػیږدی ًلي‬
‫ٓ‬
‫هللاﷻ ًیػکړی‪ ،‬او هللا پاکﷻ ًیػوؿ ًالکت او بػبادی دى۔ پي يػان مریع‬
‫کی هللا پاکﷻ د ثیػ امجٍهٍ ( لکي يٍم هٍح‪ ،‬يٍم لٍط‪ ،‬يٍم ـاد‪ ،‬يٍم خمٍد‬
‫وكیػى) او يٍمٍهٍ ثغکػى کړیعى کلي ڇي دوی د هللا پاکﷻ ـبادت کٍی۔ او د‬
‫ٓ‬
‫هللا پاکﷻ د یادولٍ پي بػکت دوی ًم پي طپلٍ ښاروهٍ کی طٍقالي او اباد‬
‫وى۔ لیکن کلي ڇي دوی د هللا پاکﷻ یاد او دًلي ـبادت پػیښٍدی هٍهللا‬
‫پاکﷻ پػ دوی باهعی طپَ ـغابٍهي راوؿجي او د ؿؼا پي غٍر یػػی دوی ټٍلي‬
‫هؾَ ثباى کړی۔او د هللا پاکﷻ پي مىابلي کی د دوی مالٍهي‪ ،‬زايعادوهي‪،‬‬
‫اوالدوهي او د دوی غايت اويٍت ھیڅ پي کار هي راكلي۔ او د ځمکی لي مظي د‬
‫دوی وزٍد بالکَ طجم او هیؾجی ؿٍ‪.‬‬
‫لمٍهځ د هللا پاکﷻ یاد‬
‫کڈیػثي مٍږ او ثاؿی د ؿابىي امجٍ او يٍمٍهٍ د ـغاب باوزٍد د هللا‬
‫پاکﷻ د یاد څظي كانلي ؿٍ او د لموځٍهٍ اًجمام هي وکٍو او د هللا پاکﷻ د‬
‫راطی کٍلٍ اشؾاس لي مٍږ څظي طجم ؿی هٍ پٍى ؿی ڇي ذلت‪ ،‬رؿٍایػػی او‬
‫(‪)06‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ثباًی زمٍږ پي ثىعیػ کی ولیکَ ؿٍى‪ .‬ځکي ڇي لمٍهځ د دین ؿجن او ثمبي دى‪.‬‬
‫لمٍهځ پػیږدؿ د کػهػ ـالمي او هښي دى‪.‬هٍ کلي ڇي یٍ اهؾان د دین ؿجن او‬
‫ٓ‬
‫ثمبي هړوی او د کػهػ ـالمي اطجیاروی هٍ ًلي کؽ بي پي دهیا او اطػت کی‬
‫ذلیلي کیږی‪.‬‬
‫ای د هبی پػیفان شالي امجیاهٍ‬
‫د طعای لپارى پي طپَ ځاهٍ باهعی رشم اوکړی‪ .‬د لموځٍهٍ اًجمام‬
‫اوکړی‪.‬كهلت مي کٍی‪ .‬د هللا پاکﷻ د یاد څظي مي كانلي کیږی۔ او د هللا‬
‫پاک ﷻ پي شکمٍهٍ باهعی ـمَ اوکړی‪ .‬پي ًمعی کی ؿجاؿٍ کامیابی دى‪ .‬پي‬
‫اؿالمی اشکاماثٍ د ـمَ کٍلٍ بػکت دا وو ڇي د ـػبٍ لږ مؾلماهان د ټٍلی‬
‫هړی کػهارو باهعی كالبي او د ټٍلی هړی مالکان ؿٍى‪.‬‬
‫ٓ‬
‫طالصي دا ڇي لمٍهځ د دهیا او اطػت کامیابی او د ههؽ او باغن د اصالح‬
‫لپارى پیػاو مػقع او د رب د لىاء زریفي دى‪ .‬‬
‫لمٍهځ ‪‬‬
‫د لماهځي لغٍي تُعيف ‪:‬پي َعبي ژبي کی لماهځي تي قالة ويل کيږي چي د‬
‫ًغي مُوي دى ‪:‬دَا کٍل‪ .‬‬
‫د لماهځي اقىالزي تُعيف ‪:‬لمٍهځ د فكٌاء کعامٍ پي اقىالح کی د يٍ څٍ‬
‫صاص او مؿٌٍرى افُالٍ (لکي ليام‪،‬رکٍع‪،‬ؽدطى او لُطى) مدمٍَي تي وايػػي‪ .‬‬
‫د لماهځي فعمٍالي‬
‫د لماهځي فعض والي د لعان مديط‪،‬مبارک زطيحٍ او د امت د اذماع‬
‫څضي جابت دي ‪،‬لمٍهځ د اؽالم تع ټٍلٍ لٍي رکن دي چي د ًغي ادا کٍل پي‬
‫ًع مؼلمان باهطي فعض دي کي ًغي هع وي کي ښځي ‪،‬ځٍان يػػي کي ؽپين‬
‫ږيعي‪ ،‬مٍړ وي کي مؼکين‪،‬ذٍړ وي او کي هاذٍړى‪،‬مؼافع وي کي مكيم‪،‬پي‬
‫امن او امان کی وي او کي د ذوګ پي زالت کی ي ػي‪،‬صالقي دا چي لمٍهځ‬
‫(‪)07‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ًيڅکلي ًم هي مُافيږي زتۍ چي د ذٌاد پي مبارک ميطان کی ًم لمٍهځ‬
‫پعيږدل مُاؼ هطي‪ .‬‬
‫د لعان مديط د اياتٍ څضي د لماهځي فعمٍالي ‪‬‬
‫لمٍهځ دومعى ٌَيم َبادت دي چي پي لعان ـعيف کی د ټٍلٍ‬
‫َبادتٍهٍ څضي زيات د لماهځي زکم او تاکيع بيان ؽٍيطي د لماهځي زکم او‬
‫بيان پي لعان مديط کی تكعيبا ‪ ۷۷۷‬وارى راغلي دي‪،‬دلتي مٍږ يٍ څٍ اياتٍهي‬
‫راهكلٍو‪ :‬‬
‫اول ايات‬
‫)ٔ (‬ ‫الزَكا َة وارَكعواْ مع َّ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫نی‬
‫الراكع َ‬ ‫الصالََة َوآتُواْ َّ َ ْ ُ َ َ‬
‫یمواْ َّ‬
‫َوأَق ُ‬
‫ژباړى‪:‬د هللا پاکﷻ فعمان دي‪:‬لمٍهځ ادا کٍي ‪،‬زکاتٍهي ورکٍي او د رکٍع‬
‫کٍنکی کؼاهٍ ؽعى يٍ ځاي رکٍع کٍي‪ .‬‬
‫دوم ايات‬
‫د هللا پاکﷻ بل فعمان دي ‪ .‬‬
‫(ٕ)‬
‫نی كِتَابًا َّم ْوقُوتًا‬‫ِِ‬
‫ت َعلَى الْ ُم ْؤمن َ‬ ‫إِ َّف َّ‬
‫الصالََة َكانَ ْ‬
‫بي ـکي لمٍهځ پع مؤمواهٍ باهطي پي صپل مكعر ؽٍي وصتٍ کی ادا‬
‫کٍل فعض ؽٍيطي‪ .‬‬
‫دريم ايات‬
‫د هللا پاکﷻ فعمان دي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 1‬ؽٍرى البكعى ‪۴۳‬‬
‫‪ : 1‬الوؼاء‪۳۰۱‬‬
‫(‪)08‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اى ْم ِسِّرا َو َعالنِیَةً ّْمن قَػْب ِل أَف‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫قُل لّْعِب ِاد َّ ِ‬
‫الصالََة َویُنف ُقواْ شلَّا َرَزقْػنَ ُ‬
‫یمواْ َّ‬ ‫ین َآمنُواْ یُق ُ‬
‫ي الذ َ‬ ‫َ َ‬
‫(ٖ)‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫یَأِْتَ یػَ ْوٌـ الَّ بػَْی ٌع فیو َوالَ خالَ ٌؿ‪.‬‬
‫(اي پيغمبعى) زما مؤمواهٍ بوطګاهٍ تي ووايي چي دوي لمٍهځ ادا کړي او‬
‫د ًغي ورځي د راتګ څضي مشکی پي پټي او ښکارى باهطي هفكي او زما پي الرى‬
‫کی صعڅٍهي وکړي‪ ،‬کٍمي وره چيهي د اَمالٍ ؽٍدا کيږي او هي ًم دوؽتي او‬
‫ملګعتيا پکار راځي‪ .‬‬
‫څلٍرم ايات‬
‫د هللا پاکﷻ فعمان دي‪.‬‬
‫ك ُى ُم الْ ُم ْؤِمنُو َف َحقِّا‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫الَّ ِذین ی ِقیموف َّ ِ‬
‫اى ْم یُنف ُقو َف★ أ ُْولَئِ َ‬
‫(ٗ)‬
‫الصالََة َوشلَّا َرَزقْػنَ ُ‬ ‫َُ ُ َ‬
‫او کٍم کؼان چي لمٍهځ کٍي او کٍم مال چي مٍږ دوي تي ورکړيطي د ًغي‬
‫څضي پي هيکٍ کاروهٍ کی هفكي او صيعاتٍهي کٍي ‪ً،‬مطا هي او قسير مؤموان‬
‫دي‪ .‬‬
‫پوځم ايات‬
‫د هللا پاکﷻ فعمان دي‪.‬‬
‫(٘)‬
‫وؿ لَ َعلَّ ُك ْم تػُ ْر ََحُو َف‪.‬‬ ‫الزَكا َة وأ ِ‬ ‫ِ‬
‫الر ُس َ‬
‫َطیعُوا َّ‬ ‫الص َال َة َوآتُوا َّ َ‬
‫یموا َّ‬
‫َوأَق ُ‬
‫او لموځٍهي لائم کړي ‪،‬زکاتٍهي ادا کړي‪،‬او د هللا پاکﷻ او د ًغي د‬
‫رؽٍل اواَت اوکړي تع څٍ پع تاؽٍ باهطي د هللا پاکﷻ رزمت وؽي ‪‬‬
‫د ازاديحٍ څضي د لماهځي فعمٍالي ‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 1‬ؽٍرى ابعاًيم‪۱۳:‬‬
‫‪ : 1‬االهفال‪۴ ،۱:‬‬
‫‪ : 1‬الوٍر‪۵۶:‬‬
‫(‪)09‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اول زطيث‬
‫ن‬ ‫ِ‬ ‫وؿ ا﵁ َ َّ َّ ِ َّ‬ ‫َع ِن ابْ ِن عُ َمَر َر ِض َي اللَّوُ َعْن ُه َما قَ َ‬
‫صلى اللوُ َعلَْیو َو َسل َم " ‪ :‬بُ َ‬ ‫اؿ َر ُس ُ‬ ‫اؿ ‪ :‬قَ َ‬
‫وؿ ا﵁ ‪َ ،‬وإِقَ ِاـ‬ ‫س ‪َ :‬ش َه َادةِ أَ ْف َال إِلَ َو إَِّال اللَّوُ‪َ ،‬وأ َّ‬
‫َف ُزلَ َّم ًدا َر ُس ُ‬ ‫اْل ْس َال ُـ َعلَى َخَْ ٍ‬‫ِْ‬
‫(‪)ٙ‬‬
‫ضا َف‪".‬‬ ‫احل ّْج‪ ،‬و ِ‬ ‫الص َالةِ‪ ،‬وإِیت ِاء َّ ِ‬
‫ص ْوـ َرَم َ‬‫الزَكاة‪َ ،‬و َْ َ َ‬ ‫َّ َ َ‬
‫د زنعت َبطهللا بن َمع رض څضي روايت دي چي هبي کعيمﷺ‬
‫وفعمايل‪:‬د اؽالم بوياد پي پوځي ؽتوٍ باهطي لائم دي‪ ،‬د کلمي ويبي ال الي اال‬
‫هللا مسمط رؽٍل هللا ګٍاًي او ـاًطي ورکٍل ‪،‬لمٍهځ لائمٍل زکات ادا‬
‫کٍل‪،‬زخ ادا کٍل او د رمنان د مياـتي روژي هيٍل‪ .‬‬
‫دوم زطيث‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬ ‫َع ِن ابْ ِن عُ َمَر أ َّ‬
‫ت أَ ْف أُقَات َل الن َ‬
‫َّاس‪،‬‬ ‫اؿ ‪ " :‬أُم ْر ُ‬ ‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫َف َر ُس َ‬
‫الص َال َة‪َ ،‬ویػُ ْؤتُوا‬
‫یموا َّ‬ ‫ِ‬ ‫َح ََّّت یَ ْش َه ُدوا أَ ْف َال إِلَ َو إَِّال اللَّوُ‪َ ،‬وأ َّ‬
‫وؿ ا﵁ ‪َ ،‬ویُق ُ‬ ‫َف ُزلَ َّم ًدا َر ُس ُ‬
‫ص ُموا ِم ّْن ِد َماءَ ُى ْم َوأ َْموا َذلُ ْم‪ ،‬إَِّال ِِبَ ّْق ِْ‬
‫اْل ْس َالِـ‪َ ،‬و ِح َسابػُ ُه ْم‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ك َع َ‬ ‫الزَكا َة‪ ،‬فَِإ َذا فَػ َعلُوا َذل َ‬
‫َّ‬
‫(‪)ٚ‬‬
‫َعلَى ا﵁ "‪.‬‬
‫د زنعت َبطهللا بن َمع رض څضي روايت دي چي هبي کعيمﷺ‬
‫وفعمايل ‪:‬ماتي دا زکم ؽٍيطي چي زى د صلګٍ ؽعى تع ًغٍ پٍري ذٌاد اوکړم‬
‫تع څٍ چي دوي د دي صبعي ګٍاًي او ـاًطي راکی چي د هللا پاکﷻ څضي‬
‫ماؽيٍا بل مُبٍد هؼتي او مسمطﷺ د هللا پاک رؽٍل دي‪،‬لموځٍهي لايم‬
‫کړي او زکاتٍهي ادا کړي ‪.‬کلي چي دوي دا کاروهي اوکړي هٍ د دوي ځاهٍهي او‬
‫مالٍهي بي زما لي وعفي د معر رؽيطو څضي مسفًٍي او صٍهطي وي‪،‬ليکن‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 1‬مجهو ـليي‪ ،‬واللهؼ للبظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪ .۳ :‬صصيس مؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۱ :‬‬
‫‪ : 1‬صصيس البظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۲ :‬‬
‫(‪)21‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کليعتي د دوي ځاهٍهي او مالٍهي د يٍ اؽالمي زکم پي مكابليکی راكلي (هٍ بيا‬
‫د ًغي زکم پي مكابلي کی د دوي د ځاهٍ او مالٍ د زفاًت ذمي دار هبي هي‬
‫دي) او د دوي د اَمالٍ زؼاب د هللا پاکﷻ پي ذمي دي‪ .‬‬
‫دريم زطيث‬
‫اؿ ‪ :‬یَا‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‪ ،‬فَػ َق َ‬ ‫ِ‬
‫َف أ َْعَرابیِّا َجاءَ إِ ََل َر ُسوؿ ا﵁ َ‬
‫َعن أَِِب ُىریْػرَة ‪ :‬أ َّ ِ‬
‫ََ‬ ‫ْ‬
‫اؿ ‪ " :‬تَػ ْعبُ ُد اللَّ َو َال تُ ْش ِرُؾ بِِو‬ ‫اجلَنَّةَ‪ .‬قَ َ‬
‫ت ْ‬ ‫ِ‬
‫وؿ ا﵁ ‪ُ ،‬دلَِّن َعلَى َع َم ٍل إِ َذا َعم ْلتُوُ َد َخ ْل ُ‬ ‫َر ُس َ‬
‫(‪)ٛ‬‬
‫ضا َف "‪.‬‬ ‫الص َال َة الْ َمكْتُوبَةَ‪َ ،‬وتػُ َؤّْدي َّ‬ ‫ِ‬
‫وـ َرَم َ‬ ‫صُ‬‫وضةَ‪َ ،‬وتَ ُ‬‫الزَكا َة الْ َم ْف ُر َ‬ ‫یم َّ‬
‫َشْیئًا‪َ ،‬وتُق ُ‬
‫شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”فعمايػػي ‪:‬چي يٍ قسعايػػي ؽړي د هبي‬
‫کعيمﷺ مدلػ تي زامع ؽٍ او هبي کعيمﷺتي يػػي وويل‪:‬اي د هللا‬
‫رؽٍلي !ما تي يٍى داؽي َمل را وښيي چي د ًغٍ پي کٍلٍ ؽعى زى ذوت تي‬
‫داصل ؽم‪ ،‬هبيکعيمﷺپي ځٍاب کی ورتي وفعمايل ‪:‬د هللا پاکﷻ‬
‫َبادت کٍى ‪ً،‬يڅٍک ًم د ًغي ؽعى ـعي مي ذٍړوى‪،‬لمٍهځ کٍى ‪،‬زکات‬
‫ادا کٍى‪،‬د رمنان المبارک د مياـتي روژي هيؼي‪ .‬‬
‫څلٍرم زطيث‬
‫ي بِِو‬ ‫ِ‬ ‫س ب ِن مالِ ٍ‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْیو َو َسلَّ َم لَْیلَةَ أ ْ‬
‫ُس ِر َ‬ ‫ت َعلَى النِ ّْ‬
‫َِّب َ‬ ‫ضْ‬ ‫اؿ ‪ :‬فُ ِر َ‬‫ك قَ َ‬ ‫" َع ْن أَنَ ِ ْ َ‬
‫ي ‪ :‬یَا ُزلَ َّم ُد‪ ،‬إِنَّوُ َال یػُبَد ُ‬
‫َّؿ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ت َخَْ ًسا‪ُُ ،‬ثَّ نُود َ‬ ‫ت َح ََّّت ُجعلَ ْ‬ ‫صْ‬‫نی‪ُُ ،‬ثَّ نُق َ‬‫ات َخَْس َ‬
‫الصلَ َو ُ‬
‫َّ‬
‫(‪")ٜ‬‬
‫نی‪.‬‬ ‫اخلم ِ ِ‬ ‫ي‪ ،‬وإِ َّف لَ ِ ِ ِ‬
‫س َخَْس َ‬ ‫ك ِبَذه َْ ْ‬ ‫الْ َق ْو ُؿ لَ َد َّ َ َ‬
‫زنعت اهػ بن مال رض فعمايػػي ‪:‬د مُعاج پي ـپي پي هبي َليي‬
‫الؼالم باهطي ‪ ۵۷‬لموځٍهي فعض ؽٍى بيا ؽٍکي ؽٍکي پوځي پوځي لموځٍهي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 1‬صصيس مؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۴:‬‬
‫‪ : 1‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۳۱ :‬‬
‫(‪)20‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کميطلي او پوځي لموځٍهي پاتي ؽٍى‪ ،‬پي اصعکید هللا پاک ﷻ لىعفي اَالن‬
‫وؽٍ اي مسمطى زما صبعى هي بطليږې د پوځي لموځٍ پي ادا کٍلٍ ؽعى بي د‬
‫پوځٍس لموځٍهٍ جٍاب درتي زاقليږي‪ .‬‬
‫د پوځي لموځٍ فعمٍالي د دي امت د صكٍقياتٍ څضي دي‬
‫پي ـپي او وره کی پوځي لموځٍهي ادا کٍل د دي امت د صكٍقياتٍ‬
‫څضي يٍ صكٍقيت دي‪ ،‬دماصؼتن د لماڼځي څضي َالوى هٍر څلٍر لموځٍهي‬
‫پي تيعو امتٍهٍ کی پي بيال بيلي وعيكٍ ؽعى ادا کيعلي ليکن د ماصؼتن وصت‬
‫يٍ داؽي وصت دي چي پطي وصت کی ًيڅ يٍي امت ًم لمٍهځ ادا کړي‬
‫هطي‪ .‬‬
‫مٍالها صليل ازمط ؽٌارهپٍري”رشمي هللا”پي صپل کػتاب بظل‬
‫المدٌٍد کی ليکلي دي چي د ادم َليي الؼالم تٍبي د ؽٌار پي وصت کی لبٍلي‬
‫ؽٍى هٍ دى د ـکع دپارى دوى رکُتي لمٍهځ ادا کړي‪ ،‬دًمطي وصت څضي د دى‬
‫پي اوالدو باهطي د ؽٌار لمٍهځ فعض ؽٍ ‪.‬د زنعت اؽساؽ َليي الؼالم يا‬
‫زنعت اؽماَيل َليي الؼالم (پطي کی د رواياتٍ اصتالؼ دي) د تٍبي فطيي‬
‫د ماپښين پي وصت کی راغلي هٍ دى څلٍر رکُتي لمٍهځ ادا کړي د ًمطي وصتي‬
‫څضي د ماپښين لمٍهځ ًم فعض ؽٍ‪،‬نعت َغيع َليي الؼالم د کلي چي ز‬
‫ؽل کلن صٍب څضي را وي ؽٍ هٍ د ماځيګع وصت وو هٍ د ـکع لپارى يػػي‬
‫څلٍر رکُتي لمٍهځ ادا کړي د ًمطي وصت څضي د ماځيګع لمٍهځ ًم فعض‬
‫ؽٍ او د زنعت داؤد َليي الؼالم صىا او اذتٌادي غلىي د لمع لٍيطو پي‬
‫وصت کی مُاؼ ؽٍى هٍ دى د څلٍر رکُتي لماهځي ارادى وکړى ليکن د ډيعي‬
‫ؽتړيا لي املي پي دريم رکُت کښيوؼتي او د ماښام پي وصت کی يػػي دري‬
‫رکُتي لمٍهځ ادا کړي پي ًمطي مواؽبت د دى پي امتياهٍ باهطي د ماښام لمٍهځ‬
‫فعض ؽٍ‪ .‬‬
‫(‪)22‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د لماهځي زكيكت‬
‫ؽيط ؽليمان هطوي”رشمي هللا”د لماهځي زكيكت داؽي بياهٍي‪:‬لمٍهځ‬
‫د هللا پاکﷻ د وزطاهيت او کبعيا العار کٍل دي‪،‬لمٍهځ د صالق او مضلٍؽ‬
‫تع مابويځ د تُلق غٍټي او پټ راز دي‪،‬لمٍهځ د بي لعارى روح دپارى ؽکٍن ‪،‬د‬
‫منىعب او پعيؿاهي زړى دپارى ـفا او د مايٍؽي زړى دپارى اوموان دي‪،‬لمٍهځ‬
‫د فىعت اواز دي‪ ،‬لمٍهځ د ژوهط زاقل او ګػټي او د ټٍلي ذٌان صالقي دى‪،‬د‬
‫لماهځي زكيكت چي کلي يٍاهؼان تي زاقل ؽي او د دى پي روح باهطي د‬
‫لماهځي د کيهيت غلبي وؽي هٍ ًغي اهؼان تي د هللا پاکﷻ لعب او هغديکت‬
‫زاقليږي او ًغي اهؼان د الٌي هٍر پي څپٍ کی ډوب او بالکل قفا کيږي‪ .‬‬
‫د لماهځي د زكيكت پي بارى کی دوي لكي ‪‬‬
‫اولي لكي‬
‫يٍى وره زنعت َيؼي َليي الؼالم د يٍى درياب پي غاړى والړ وو‪،‬هٍ‬
‫وليطى چي يٍ هٍراهي معغي پي صټٍ کی غٍټي وًي او بيا پي اوبٍ هوٍزي او پي اوبٍ‬
‫کی ځان قفا کٍي‪ ،‬دي معغي پوځي وارى داؽي کار تکعار کړي‪،‬زنعت َيؼي‬
‫َليي الؼالم د معغي دي کار تي پي زيعاهتيا ؽعىګٍري پطي وصت کی ذبعائيل‬
‫امين َليي الؼالم راغلي او وفعمايل ‪:‬اي َيؼي !هللا پاک دا معغي د زنعت‬
‫مسمطﷺد ًغي امتي پي ـان او محل ذٍړ کړيطي کٍم چي پي وره کی پوځي‬
‫وارى لموځٍهي کٍي د دي معغي پؿان بي د ًع رهګي ًاًعي او باووي هداؽتٍ‬
‫او معداريٍ څضي پاک وي‪ .‬‬
‫دويمي لكي‬
‫زمٍږ ؽتاؽي پي مؿعاهٍ او بغرګاهٍ کی د مٍالها اهٍرـاى کؿميعي”رشمي‬
‫هللا”پي هامي يٍ لٍي َالم تيعؽٍيطي ًغي يٍى وره د ًغي زماهي يٍ بل مؿٌٍر‬
‫(‪)23‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫بغرګ َالم مٍالها رـيطازمط ګوګًٍي”رشمي هللا”وزنٍر تي د ديٍبوط څضي‬
‫تكعيبا ‪۱۲‬يا ‪۱۳‬لٍؽي يػػي پي پښٍ باهطي مغل وکړي‪.‬کلي چي مٍالها‬‫ورغلي او ً‬
‫رـيطازمط ګوګًٍي”رشمي هللا”تي ورؽيطي هٍ ًغي د دومعى زيات ؽفع اقلي‬
‫وذي او المل تعي وپٍښتي ‪،‬هٍ مٍالها اهٍرـاى کؿميعي”رشمي هللا”وفعمايل ‪:‬‬
‫چي زما د ؽفع مككط دا وو چي تي ماتي يٍى دَا اوکړى چي هللا پاکﷻ ما تي د‬
‫ښي ؽم لماهځي کٍلٍ تٍفيق راهكيب کړي‪ ،‬مٍالها رـيطازمط ګوګًٍي”رشمي‬
‫هللا” ځٍاب پيکی ‪:‬وفعمايل کلي چي لمٍهځ ؽم ؽي هٍ ًع څي بي ؽم ؽي او بيا‬
‫کٍم داؽي مؿکل وي چي د ًغي زل بي هي وي‪: ،‬بيا يػػي وفعمايلچي زمٍږ‬
‫دغي صبعى د صلګٍ پي ذًوٍ کی هي راځي د کٍم کار چي اؽاس او بوياد ؽم وي‬
‫ًغي ټٍلي کار بي ؽم وي‪،‬پي ؽم لماهځي ؽعى د هللا پاکﷻ ؽعى تُلق او‬
‫ارتباط منبٍوي کيږي او د دهيا ټٍلي کاروهي ؽميږي‪ .‬‬
‫پي ټٍلي کائواتٍ باهطي لمٍهځ الزم دي‬
‫پي ټٍلي کائواتٍ باهطي لمٍهځ ادا کٍل الزم دي او د ًع يٍ ـي د لماهځي‬
‫کٍلٍ صپلي وعيكي ؽتي چي پي ًغي باهطي مٍږ تاؽي اهؼاهان هي پًٍيږو ‪،‬د هللا‬
‫پاکﷻ فعمان دي‪ .‬‬
‫ِ‬
‫ص َالتَوُ َوتَ ْسبِ َ‬
‫(ٓٔ)‬
‫یحوُ‬ ‫ُكلّّ قَ ْد َعل َم َ‬
‫ليکن پي اهؼاهاهٍ باهطي چي کٍم لمٍهځ فعض دي پي ًغي لماهځي کی‬
‫د ټٍلي کائواتٍ لموځٍهي را ټٍل ؽٍيطي ‪،‬ځکي چي زمٍږ پي لماهځي کښي د‬
‫ماليکٍ رلم قف ذٍړول او پي قفٍهٍ کی دريطل ؽتي زمٍږ پي لموځٍهٍ کی د‬
‫درصتٍ پي ـان ليام ؽتي ‪،‬زمٍږ پي لموځٍهٍ کی د زيٍاهاهٍ رهګي رکٍع ؽتي‬

‫‪ ‬‬
‫‪: 12‬الوٍر‪۴۳:‬‬
‫(‪)24‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫زمٍږ پي لماهځي کی د صغهطو پي ـان ؽدطى ؽتي ‪،‬زمٍږ پي لماهځي کی د لمع او‬
‫ؽپٍږمي رهګي ګعځيطل او د غعوهٍ پي ـان لٍُد ؽتي‪ .‬‬
‫زمٍږ پي لماهځي کی ټٍلي َبادات را ذمٍ ؽٍيطي‬
‫پي لماهځي کی د ټٍلٍ َباداتٍ (لکي روژى ‪،‬زکات زخ وغيعى) مككط او‬
‫صالقي ً‬
‫اذماال او اـارة ذکع ؽٍيطى‪ .‬‬
‫د روژي صالقي او مككط د صٍراک‪،‬څښاک او کٍرهي تُلكاتٍ څضي‬
‫اذتواب او پعًيغ کٍل دي ًمطا قفت پي لماهځي کی ًم مٍذٍد دي ‪.‬د زکات‬
‫صالقي او مككط د هفػ او مال دواړو تغکیي او اقالح کٍل دي پي لماهځي کی‬
‫ًم د هفػ تغکیي مٍذٍدى دى ًغي داؽي چي د اول هللا اکبع څضي تع ؽالمي‬
‫پٍري يٍ کػ صپل ټٍل ؽٍچ او فکع د دهيا د کاروهٍ څضي پاک کړي او يٍاځي‬
‫د اصعت پي فکع اصتي ؽي او هللا پاکﷻ تي متٍذي ؽي ‪ً.‬مطاؽي پي لماهځي‬
‫کی د زخ صالقي او مككط ًم مٍذٍد دي ځکي چي د زخ مككط د بيت هللا‬
‫ـعيفي تٌُيم دي او پي لماهځي کی ًم د بيت هللا ـعيفي تٌُيم راځي او‬
‫لمٍهځ کٍنکی صپل مش د بيت هللا ـعيفي ووعفتي کٍي‪ .‬‬
‫پي لماهځي کی ټٍلي اهطامٍهي ـامل دي‬
‫د دي امت لمٍهځ داؽي َبادت دي چي پي ًغي کی بطن‪،‬روح ‪،‬زړى‬
‫او دماغ ټٍلي ًاًعي او باووي اهطامٍهي ـامل دي‪.‬پي لماهځي کی‬
‫ليام‪،‬رکٍع‪،‬ؽدطى‪،‬لٍُد کٍل‪،‬پٍرتي کیدل او کښتي کیدل‪،‬پي ژبي ؽعى‬
‫تالوت او تؼبيسات ويل ‪،‬پي دماغ ؽعى پي لماهځي کی فکع او ؽٍچ وًل او پي‬
‫زړى ؽعى پي لماهځي کی صؿٍع اوَاذغي پيطا کٍل دا ټٍلي ًغي اَمال او افُال‬
‫دي کٍم چي د ًاًعي او باووي اهطامٍ ؽعى تُلق لعي ‪.‬صالقي دا چي پي‬
‫لماهځي کی ټٍلي اهطامٍهي ؽعى راټٍل دي‪.‬‬
‫(‪)25‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫لمٍهځ يٍ لٍي اذتماَي کار دي‬
‫لمٍهځ د اؽالم د ټٍلٍَكائطواواَمالٍ يٍى ښي او بٌتعيوي مدمٍَي دى ‪.‬‬
‫تاؽٍ وګٍري چي د ذال ذال ؽيمٍ او َاللٍ داؽي صلګ ؽعى يٍ ځاي کیږي‬
‫چي د ًغٍي رهګٍهي‪،‬هؼلٍهي او فکعوهي ؽعى ذال ذال وي ليکن د الامت پي‬
‫اوريطلٍ ؽعى ټٍلي پي يٍ قف کی دريږي او د يٍي تکبيع پي اواز ؽعى ټٍلي پي‬
‫يٍي کاراصتي کیږي او ټٍلي د يٍي بطن پي ـان مُلٍميږي ‪،‬ټٍلي پي يٍي‬
‫قف کی والړ وي او د ټٍلٍ پي ژبٍ باهطي يٍ لؼم الفاظ ذاري يػػي ‪،‬د دي ټٍلي‬
‫صلګٍ مضتي يٍ امام والړ وي او دوي ټٍل د ًغي د امع او فُل پي اهتٌار کی‬
‫يػػي او د ًغي پي ـان اَمال او افُال ادا کٍي ‪.‬کليعتي د لماهځي څضي دباهطي‬
‫هٌام ًم د لماهځي پي ـان ذٍړ ؽي ‪،‬چي ټٍلي مؼلماهان پي اتفاؽ ؽي او د‬
‫يٍي امام صبعى وموي او د امام پي الرى والړ ؽي ‪،‬هٍ ټٍلي مؼلمي امت بي غالبي‬
‫وي‪ .‬‬
‫د لماهځي اًميت‬
‫لمٍهځ يٍى لٍيي َلمي مؼئلي دى تع دي بي زيات د لماهځي اًميت‬
‫چيعتي وي چي د ذٌاد پي مبارک ميطان کی ًم لمٍهځ پعيږدل مُاؼ‬
‫هطي‪،‬تاؽٍ لږ فکع اوکړي چي زنعت زؼين رض د کعبال پي ميطان کی‬
‫پي ؽضتٍ زاالتٍ کی دي ‪،‬د دري ورځٍ لٍږى او توطى ورتي ؽتي‪،‬د دښمواهٍ‬
‫پي مساقعى کی وو او د ًع وعفي څضي ورتي ځمکي ؽٍر اور وى صٍ پطاؽي‬
‫زاالتٍ کی دى او د دى کٍرهي لمٍهځ لنا هکړي او د ټٍلي هړي مضتي يػػي د‬
‫َبٍديت او بوطګي داؽي محال او همٍهي پيؾ کړى چي د ًغي هٌيع پي دهيا‬
‫کی پيطا کٍل مؿکل دي‪ .‬‬
‫د لماهځي اًميت دومعى زيات دي کليعتي يٍ څٍک د لماهځي د‬
‫فعمٍالي څضي موکع ؽي هٍ د ټٍلي امت پي اتفاؽ ؽعى دا کؽ کافع بلل‬
‫(‪)26‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کیږي‪ ،‬او کڈيػثي يٍ څٍک ڇي نػض لمٍهځ پػيږدی‪ ،‬هٍ د بفظي صصابي‬
‫کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”او ثابفيوٍ پي هيؼ دا کؽ کانػ‪،‬وازب الىجَ او د اؿالم‬
‫څظي طارج دي‪.‬لمٍهځ پػيږدؿ د اؿالم لي هؾػى يٍ لٍي زػم دي‪ ،‬لمٍهځ‬
‫پػيږدؿ هللا پاک او د ًلي دښموي کٍؿ دي‪ ،‬لمٍهځ پػيږدؿ د ٰ‬
‫رشمن ذات‬
‫څظي بلاوت او د قيػان ملګػثيا دى‪.‬‬
‫ٓ‬
‫د يػان مريع پي هؾػ کی د لماهځي اًميت‬
‫لمٍهځ د هللا پاکﷻ د يػب او هږديکت ذريفي دى‬
‫کٍم کؽ ڇي د لماهځي پابوعي کٍي‪ ،‬هللا پاکﷻ ًم د دي کؽ‬
‫ؿػى ثفلو ؿاثي ځکي ڇي د هللا پاکﷻ نػمان دي‪.‬‬
‫اؿ اللّوُ إِ ِّّْن َم َع ُك ْم لَئِ ْن أَقَ ْمتُ ُم َّ‬
‫(ٔٔ)‬
‫الصالََة َوآتَػْیتُم َّ‬
‫الزَكا َة‪.‬‬ ‫َوقَ َ‬
‫ُ‬
‫زى ؿجاؿٍ ؿػى یم کڈیػثي ثاؿٍ لموځٍهي کٍی اوزکات ادا کٍی‪.‬‬
‫لمٍهځ اهؾان د بعو کاروهٍ څظي راګػځٍی‬
‫پي لماهځي کی هللا ناک یٍطاص ثاخػ ایښی دی ڇي لمٍهذ اهؾان د‬
‫ګواًٍ او بعو کارو څظي راگػځٍی‪،‬لیکن قػط یػػی دا دی ڇي اهؾان بي ثػ یٍ‬
‫طاص وطجي پٍری پي پٍرى پابوعی او پي طفٍع اوطظٍع ؿػى لمٍهځ کٍی‪.‬‬
‫د هللا پاکﷻ نػمان دی‪.‬‬
‫اب َوأَقِ ِم َّ‬
‫الص َال َة إِ َّف َّ‬
‫الص َال َة تَػْن َهى َع ِن الْ َف ْح َشاء‬ ‫ك ِمن الْ ِكتَ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اتْ ُل َما أُوح َي إلَْی َ َ‬
‫(ٕٔ)‬
‫َوالْ ُمن َك ِر‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬المائعى‪۳۵:‬‬
‫‪ : 11‬الفوکبٍت‪۴۲:‬‬
‫(‪)27‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫(ای مصمعى) دا کػجاب د کٍم ڇي ثا ثي وشی ؿٍیعی ًلي وایي‪ ،‬او لمٍهځ پي‬
‫پابوعی ؿػى کٍى‪ ،‬بی قکي لمٍهځ اهؾان د بی شیائي او بع کارو څظي موؿ‬
‫کٍی‪.‬‬
‫دثکلیم اوكم پي وطت کی دلماهځي طاص اًجمام کٍؿ‬
‫کلي ڇي ًم یٍ مصيبت او كم راؿی هٍ مؾلماهاهٍ ثي پکار دى ڇي پي‬
‫ًلي مصيبت او ثکليم باهعی صبػ وکی او دلماهځي طاص اًجمام وکی‪،‬او د‬
‫هللا پاکﷻ ؿػى ثفلو يائم کړی هبی کػیم بي دنػطٍ څظي ـالوى د ثٌرع‪،‬‬
‫اقػاؽ‪،‬څاښت‪،‬ثصیة الٍطٍء او هٍر ههَ لمورٍهٍ ًم اًجمام کٍی‪،‬کلي ڇي‬
‫بي زلؼلي یا غٍنان یا ثیؼی دوړی وی هٍهبیﷺبي مؾرع ثي ثلی او لمٍهځ‬
‫بي يػػي ادا کٍی‪.‬‬
‫لي ًمعی وزٌی څظي مٍږ ثي ًم د لموځٍهٍ طاص اًجمام کٍؿ پکار دی‪.‬‬
‫د هللا پاکﷻ نػمان دی‪.‬‬
‫الصالَِة وإِنػَّها لَ َكبِريةٌ إِالَّ علَى ْ ِ ِ‬ ‫استَعِینُواْ بِ َّ‬
‫الص ِْْب َو َّ َ َ‬
‫(ٖٔ)‬
‫نی‪.‬‬
‫اخلَاشع َ‬ ‫َ َ‬ ‫َو ْ‬
‫او(دمصبت او د ثکلیم پي وطت کښی)د صبػ او لماهځي پي ذریفي‬
‫کٍمک او هصػت وكٍاړی‪،‬بی قکي لمٍهځ کٍؿ ډیػ ګػان دی مګػ پي ًلي‬
‫طلګٍ باهعی (گػا ن هعی) کٍم ڇي ـازؼی اطجیاروی‪.‬‬
‫لمٍهځ د ورور ګلٍي ذريفي دى‬
‫لمٍهځ ادا کٍ هکی پي طپَ موځ کی ديوي وروڼي دي دهللا پاکﷻ نػمان دي‪.‬‬
‫(ٗٔ)‬
‫الزَكاةَ فَِإ ْخ َوانُ ُك ْم ِِف الدّْی ِن‪.‬‬ ‫فَِإف تَابُواْ َوأَقَ ُامواْ َّ‬
‫الصالََة َوآتَػ ُواْ َّ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ( : 11‬البىػى‪)۴۲‬‬
‫‪ : 11‬الجٍبي(‪)۳۳‬‬
‫(‪)28‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کڈيػثي دا طلګ ثٍبي وکی او لموځٍهي ادا کړي او زکاثٍهي ورکړي هٍ‬
‫دوي د دين پي اـجبار ؿػى ؿجاؿٍ وروڼي دي‪.‬‬
‫د اشاديدٍ پي رڼا کښي د لماهځي اًميت‬
‫اوؿ شعيح‬
‫الص َالةَ‪،‬‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّم" َّ‬
‫الص َال َة َّ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫اؿ‪َ :‬كا َف آخ ُر َك َالـ َر ُسوؿ ا﵁ َ‬ ‫َع ْن َعلِي قَ َ‬
‫(‪)15‬‬ ‫ِ‬
‫ت أَّْيَانُ ُك ْم"‬ ‫اتَّػ ُقوا اللَّوَ ف َ‬
‫یما َملَ َك ْ‬
‫ژباړى‪ :‬د شظػت ـلي ّکػم هللا وزٌي څظي ر وايت دي ًلي نػمايػػي ڇي د هبي‬
‫ٓ‬
‫"ـليي الؾالم" اطػي طبػى دا وى ڇي لمٍهځ لمٍهځ يائم کړي‪ ،‬او د كالمٍهٍ پي‬
‫بارى کی د هللا پاکﷻ څظي وويػيږي‪.‬‬
‫دوم شعيح‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‪:‬‬ ‫ِ ِ ِِ ِ‬
‫ت‪َ :‬كا َف م ْن آخ ِر َوصیَّة َر ُسوؿ ا﵁ َ‬ ‫َع ْن أ ُّْـ َسلَ َم َة ‪ ،‬قَالَ ْ‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو‬ ‫ِب ا﵁ َ‬ ‫"‪.‬ح ََّّت َج َع َل نَِ ُّ‬
‫ت أَّْيَانُ ُك ْم َ‬‫الص َال َة‪َ ،‬وَما َملَ َك ْ‬
‫"الص َال َة‪َّ .‬‬ ‫َّ‬
‫(‪)16‬‬
‫یص ِِبَا لِ َسانُوُ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ص ْد ِرهِ‪َ ،‬وَما یَف ُ‬
‫ِ‬
‫َو َسلَّ َم یػُلَ ْجل ُج َها ِِف َ‬
‫شظػت ام ؿلمي نػمايػػي ڇي هبي کػيمﷺدا اطػي وصيت وکړي‬
‫لمٍهځ! لمٍهځ! او د طپلٍ كالماهٍ او ثػ الس الهعي کؾاهٍ پي بارى کی د هللا‬
‫څظي وويػيږي‪ ،‬يفوي د دوي شىٍؽ پٍرى ادا کړي‪ ،‬کٍم وطت ڇي هبي”ـليي‬
‫الؾالم” دا وصيت وکړي د هبي ـليي الؾالم د طٍلي مبارکی څظي پٍرى الهاظ‬
‫ًم اداکیعلي هؾٍى‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬ؿون ابي داود‪ .‬ريم الصعيح ‪ .1111‬مؾوع اشمع ريم الصعيح ‪111‬‬
‫‪ : 11‬مؾوع اشمع‪ ،‬ريم الصعيح‪11111 :‬‬
‫(‪)29‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دريم شعيح‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ك ْاْلَ ْش َجعِ ُّي ‪ ،‬قَ َ‬ ‫ؼ بن مالِ ٍ‬
‫اؿ ‪ُ :‬كنَّا عْن َد َر ُسوؿ ا﵁ َ‬ ‫"عن َع ْو ُ ْ ُ َ‬
‫ث‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم"‪.‬فَػَرَّد َد َىا ثََال َ‬‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫اؿ‪":‬أََال تػُبَایِعُو َف َر ُس َ‬ ‫َو َسلَّ َم‪،‬فَػ َق َ‬
‫اؿ‪:‬‬ ‫اؾ‪ ،‬فَػ َع َال َـ ؟ قَ َ‬‫وؿ ا﵁ قَ ْد بَایػَ ْعنَ َ‬ ‫ات‪ ،‬فَػ َقد َّْمنَا أَیْ ِدیػَنَا فَػبَایػَ ْعنَاهُ‪ ،‬فَػ ُق ْلنَا‪ :‬یَا َر ُس َ‬
‫مَّر ٍ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َسَّر َكل َمةً َخفیَّةً‪":‬أَ ْف‬ ‫س"‪َ .‬وأ َ‬ ‫اخلَ ْم ِ‬
‫الصلَ َوات ْ‬ ‫‪،‬وَال تُ ْش ِرُكوا بو َشْیئً َ‬
‫ا‪،‬و َّ‬ ‫"علَى أَ ْف تَػ ْعبُ ُدوا اللَّوَ َ‬ ‫َ‬
‫(‪)17‬‬
‫اس َشْیئًا"‪.‬‬ ‫َال تَ ْسأَلُوا النَّ َ‬
‫د شظػت ـٍؼ بن مالک اقرفي رض څظي روايت دي ڇي مٍږ د هبي”ـليي‬
‫ٓ‬
‫الؾالم” ؿػى هاؿت وو هٍ هبي”ـليي الؾالم” ونػمايَ‪ :‬ايا ثاؿٍ د رؿٍؿ‬
‫هللاﷺؿػى بيفت هي کٍي؟او دا طبػى يػػي دري ځلي وکړى‪ ،‬هٍ مٍږ طپَ‬
‫الؿٍهي رامظجي کړى او بيفت مي ورؿػى وکړي او مٍږ وويَ‪ :‬اي د هللا رؿٍلي!‬
‫مٍږ ؿجا ؿػى بيفت کٍو ليکن پي کٍم قي باهعي بيفت در ؿػى وکړو‪،‬‬
‫هبي”ـليي الؾالم” ونػمايَ‪ :‬پعي طبػو باهعي بيفت راؿػى وکړي‪ :‬ڇي د هللا‬
‫پاک ـبادت بي کٍي‪ ،‬او د ًلي ؿػى بي څٍک قػيک هي زٍړوي‪،‬او پوځي‬
‫لموځٍهي بي (پي پابوعي ؿػى) ادا کٍي‪ .‬د دي څظي وروؿجي يػػي يٍى بلي طبػى‬
‫ؿٍکي وکړى‪ :‬ڇي د ڇا څظي بي د يٍقي ؿٍاؿ او كٍښجوي هي کٍي‪.‬‬
‫د بي لماهځي پي بارى کی د صصابي کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”مغًب‬
‫اوؿ اخػ (د صصابي يٍؿ)‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم َال‬ ‫ٍ‬ ‫َعن َعْب ِد ا﵁ بْ ِن َش ِق ٍیق الْ ُع َقْیلِ ّْي قَ َ‬
‫اب ُزلَ َّمد َ‬
‫َص َح ُ‬
‫اؿ‪َ :‬كا َف أ ْ‬
‫ِ (‪)18‬‬
‫یػََرْو َف َشْیئًا ِم َن ْاْل ْ‬
‫َع َم ِاؿ تَػ ْرُكوُ ُك ْفٌر َغ ْ َري َّ‬
‫الص َالة‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪: 11‬ؿون ابٍداؤد‪،‬ؿون هؾائي‪،‬ؿون ابن مازي)ؿون الوؾائي‪،‬ريم الصعيح‪112:‬‬
‫‪ : 11‬ؿون الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح ‪ .۵۱۵۵‬مؾجعرؾ شاٍم (‪)1/1‬‬
‫(‪)31‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د شظػت ـبعهللا بن قىيو ـىيلي”رشمي هللا”څظي روايت دي ڇي‬
‫صصابي کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”رض د لماهځي پػيږدلٍ بليػى بَ ـمَ او کار‬
‫پػيږدؿ کػهػ هي ګڼلي‪ .‬يفوي د دوي پي هؾػ کی يصعا لمٍهځ پػيږدؿ کػهػ وو‪.‬‬
‫دويم اخػ (د صصابي يٍؿ)‬
‫الص َالةُ‪،‬فَ َم ْن َح ِفظَ َها‬
‫ب إِ ََل عُ َّمالِِو إِ َّف أ ََى َّم أ َْم ِرُك ْم ِعْن ِدي َّ‬ ‫َف عُمر بْن ْ َّ ِ‬
‫اخلَطاب َكتَ َ‬ ‫أ َّ َ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ضیَّ َع َها فَػ ُه َو ل َما ِس َو َاىا أ ْ‬
‫(‪)19‬‬
‫َضیَ ُع‪.‬‬ ‫ظ َعلَْی َها َحف َظ دینَوُ‪َ ،‬وَم ْن َ‬
‫َو َحافَ َ‬
‫شظػت ـمػ ناروؽ رض طپَ شاکماهٍ ثي شکم وليکی‪:‬‬
‫د بي لماهځي پي بارى کی د څلٍرو اماماهٍ مغًب‬
‫کڈيػثي يٍ کؽ يصعا نػض لمٍهځ پػيػيږدي هٍ د امام اشمع بن‬
‫شوبَ”رشمي هللا”د مغًب مػابو دا کؽ کانػ او د اؿالم څظي طارج دي‪،‬‬
‫کڈيػثي دا کؽ ثٍبي هي باؿي او لمٍهځ هي کٍي هٍ دا کؽ بي يجَ کیږي‪.‬‬
‫ليکن د امام ابٍشويهي‪ ،‬امام مالک او امام قانفي "رشمٌم هللا" يٍؿ دا دي‪:‬‬
‫کڈيػثي يٍ کؽ يصعا بيلي ـغرى لمٍهځ پػيږدی هٍ دا کؽ ناؿو دي کانػ‬
‫هعي‪ ،‬بيا امام مالک او امام قانفي”رشمي هللا”نػمايػػي‪ :‬امام‪ ،‬ياطي يا شاکم‬
‫دا کؽ د ثفؼيػ او ؿؼا پي غٍر يجلٍلي ؿي‪ ،‬ليکن امام ابٍشويهي”رشمي‬
‫هللا”نػمايػػي‪ :‬يجلٍلي يػػي هؾي طٍ د ثفؼيػ پي غٍر دي کؽ ثي ؿؼا ورکٍلي‬
‫ؿي‪ ،‬دا کؽ دي ييع طاهي او زيَ کی بوعي کړؿ ؿي‪ ،‬ثػ څٍ ثٍبي وباؿي ‪،‬‬
‫کڈيػثي ثٍبي هي باؿي هٍ ثػ مػګي پٍري دي پي زيَ کی يػػي‪.‬‬
‫د بي لماهځي لپارى وـيعوهي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬مٍغاء امام مالً‪،‬ريم الصعيح‪ٰ . 1:‬‬
‫مفٌٍة المصابيس‬
‫(‪)30‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫بي لماهځي ؿړي کانػ دي‬
‫اوؿ شعيح‪:‬‬
‫َو َسلَّ َم‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو‬ ‫ت النِ َّ‬
‫َِّب َ‬
‫اؿ ‪ََِ :‬سعت جابِرا یػ ُق ُ ِ‬
‫وؿ ‪ََ :‬س ْع ُ‬ ‫ْ ُ َ ً َ‬ ‫َع ْن أَِِب ُس ْفیَا َف ‪ ،‬قَ َ‬
‫ِ (‪)20‬‬
‫نی الش ّْْر ِؾ َوالْ ُك ْف ِر تَػ ْرَؾ َّ‬
‫الص َالة "‪.‬‬ ‫الر ُج ِل َوبػَ ْ َ‬ ‫وؿ‪":‬إِ َّف بػَ ْ َ‬
‫نی َّ‬ ‫یػَ ُق ُ‬
‫ژباړى‪:‬د شظػت زابػ رض څظي روايت دي ڇي ما دهبي”ـليي الؾالم” څظي‬
‫واوريعى ًلي وويَ‪ :‬بي قکي د اهؾان او کػهػ او قػک ثػ موځ درمياهي قي‬
‫لمٍهځ پػيږدؿ دي‪ .‬د دي شعيح څظي دا مفلٍميږي ڇي لمٍهځ پػيږدؿ‬
‫اهؾان کػهػ او قػک ثي اړوي‪ ،‬او ثارک ٰ‬
‫الصلٍة کانػ دي‪.‬‬
‫دويم شعيح‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّم الْ َع ْه ُد الَّ ِذي بػَْینَنَا َوبػَْینَ ُه ُم‬
‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫اؿ َر ُس ُ‬ ‫اؿ‪ :‬قَ َ‬ ‫عن بریدة قَ َ‬
‫(‪)21‬‬
‫الص َالةُ‪،‬فَ َم ْن تَػَرَك َها فَػ َق ْد َك َفَر ‪.‬‬
‫َّ‬
‫د شظػت بػيعى رض څظي روايت دي ڇي هبي”ـليي الؾالم” ونػمايَ‪ :‬زمٍږ او‬
‫دکانػاهٍ ثػ موځ د لماهځي کٍلٍ ـٌع او پيمان دي‪ ،‬هٍ ڇا ڇي لمٍهځ پػيښٍدي‬
‫ًلي کانػ دي‪.‬‬
‫دريم شعيح‬
‫الص َال ِة‬ ‫اْلّيَ ِ‬
‫اف تَػ ْرُؾ َّ‬ ‫نی الْ ُك ْف ِر َو ِْ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬
‫اؿ‪":‬بػَ ْ َ‬ ‫َـ ْن َجابِ ٍر أ َّ‬
‫َف النِ َّ‬
‫َِّب َ‬
‫(‪)22‬‬
‫"‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 12‬صصيس مؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪ .۵۴۲ :‬ؿون ابی داؤد‪،‬ريم الصعیح‪ .۴۱۲۳:‬زامؿ الجػمغی‪،‬‬
‫ريم الصعیح‪ .۵۱۵۰-۵۱۳۳:‬ؿون الوؾائی‪،‬ريم الصعیح‪ .۴۱۲ :‬ؿون ابن مازي‪ ،‬ريم‬
‫الصعیح‪۳۰۲۳:‬‬
‫‪ : 11‬زامؿ الجػمغی‪،‬ريم الصعیح‪ .۵۱۵۳:‬ؿون الوؾائی‪ ،‬ريم الصعیح‪ .۴۱۴:‬ؿون ابن مازہ‪،‬‬
‫ريم الصعیح‪۳۰۲۴:‬‬
‫(‪)32‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د شظػت زابػ رض څظي روايت دي ڇي هبي”ـليي الؾالم” ونػمايَ‪ :‬د کػهػ‬
‫او ايمان موځوي قي لمٍهځ پػيږدؿ دي‪.‬‬
‫څلٍرم شعيح‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم من تَػ ْرَؾ َّ‬
‫الص َال َة ُمتَ َع ِمداً‬ ‫وؿ ا﵁ َ‬
‫اؿ َر ُس ُ‬
‫عن أنس بن مالك قَ َ‬
‫(‪)23‬‬
‫فَػ َقد َک َفَر ِج َهاراً‪.‬‬
‫د شظػت اهؽ بن مالک رض څظي روايت دي ڇي هبي”ـليي الؾالم”‬
‫ونػمايَ‪ :‬ڇا ڇي يصعا لمٍهځ پػيښٍدي ًلي ښکارى او ـالهية کػهػ وکړي‪.‬‬
‫پوځم شعيح‬
‫نی الْ َعْب ِد‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم یػَ ُق ُ‬
‫وؿ ‪ " :‬بػَ ْ َ‬ ‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫ت َر ُس َ‬ ‫عن جابِ ٍر‪ ،‬قَ َ ِ‬
‫اؿ ‪ََ :‬س ْع ُ‬ ‫َْ َ‬
‫ِ (ٕٗ)‬
‫نی الْ ُك ْف ِر ‪ -‬أَ ِو الش ّْْر ِؾ ‪ -‬تَػ ْرُؾ َّ‬
‫الص َالة "‪.‬‬ ‫َوبػَ ْ َ‬
‫د شظػت زابػ رض څظي روايت دي ڇي هبي”ـليي الؾالم” ونػمايَ‪ :‬د اؿالم‬
‫او کػهػ او قػک ثػ موځ نػؽ راوؿجٍهکی قي لمٍهځ پػيږدؿ دي‪.‬‬
‫د صصابي کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”پي هيؼ بي لماهځي کؽ کانػ دي‬
‫الصلٍ َة َکػ َه َػ‪.‬‬
‫اوؿ اخػ‪ :‬ـن ابن مؾفٍد رض ياؿ‪ :‬من ثػک ٰ‬
‫(‪)11‬‬

‫شظػت ـبعهللا بن مؾفٍد رض نػمايػػي‪ :‬ڇا ڇي لمٍهځ پػيښٍدي ًلي کؽ‬


‫کػهػ اطجيار کړي‪.‬‬
‫ُ ّ‬
‫‪‬دوم اخػ‪ :‬ـن زابػ بن ـبعهللا رض ياؿ‪ :‬من لم ي ِ‬
‫(‪)11‬‬
‫صَ نٌٍ کانػ‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۱۳۳:‬‬
‫‪( : 11‬مرمؿ الؼوائع‪،‬ﷺ‪ )۵۴۲‬اؿالم میں ِ‬
‫ثػک هماز کا شکم ص‪۳۳‬‬
‫‪ : 11‬مؾوع اشمع‪،‬ريم الصعيح‪۳۴۴۲۴:‬‬
‫‪: 11‬غبػاهي کبيػ‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۴۱۴ :‬‬
‫‪ : 11‬الجمٌيع البن ـبعالبػ‪۵۵۲/۴ ،‬‬
‫(‪)33‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫شظػت زابػ رض نػمايػػي‪ :‬ڇا ڇي لمٍهځ ادا هکړي ًلي کانػ دي‪.‬‬
‫َ َ َ (‪)11‬‬
‫الصلٍ َة نىع کػهػ‬
‫دريم اخػ‪:‬ـن ابن ـباس رض ياؿ‪ :‬من ثػک ٰ‬
‫ٍ‬
‫شظػت ـبعهللا بن ـباس رض نػمايػػي‪ :‬ڇا ڇي لمٍهځ پػيښٍدي هٍ پي ثصىيو‬
‫ؿػى ًلي کؽ کػهػ وکړي‪.‬‬
‫(‪)11‬‬
‫څلٍرم اخػ‪ :‬ـن ـلي بن ابي غالب رض ياؿ‪ :‬من لم يصَ نٌٍ کانػ‪.‬‬
‫اميػالمؤموين شظػت ـلي رض نػمايػػي‪ :‬څٍک ڇي لمٍهځ هي کٍي ًلي کانػ‬
‫دي‪.‬‬
‫بي لماهځي مفػک دي‬
‫ٓ‬
‫هللا پاکﷻ پي يػان مريع کی مؾلماهاهٍ ثي دا شکم کړيعي‬
‫ْ‬ ‫ُ َ َ ْ َ َّ ُ ُ َ َ ُ َّ َ‬
‫الص َال َة َوال َث ٌُ ٍُهٍا ِم َن ال ُم ْف ِػٍِين‬
‫َ (‪)11‬‬
‫م ِو ِيبين ِإلي ِي واثىٍى وا ِييمٍا‬
‫ڇي ثاؿٍ هللا پاکﷻ ثي رزٍع وکړي‪ ،‬د ًلي څظي وويػيږي‪ ،‬لمٍهځ وکړي‬
‫او مفػکان مي زٍړيږي‪.‬‬
‫ثىٍي او لماهځي کٍلٍ شکم کړيعي ڇي‬ ‫پعي ٓايات کی هللا پاکﷻ د ٰ‬
‫د دي ـملي کٍؿ اؿالم دي‪ ،‬او د دي څظي وروؿجي يػػي نػمايلي دي‪:‬‬
‫ثىٍي او لماهځي هي ـملي کٍؿ قػک دي هٍ‬ ‫"والثکٍهٍا من المفػکین" ڇي د ٰ‬
‫ثاؿٍ مفػکان مي زٍړيږي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫بَ ايات کی هللا پاکﷻ نػمايػػي‪:‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬الجمٌيع البن ـبعالبػ‪۵۵۲/۴ ،‬‬
‫‪ : 11‬کػجاب ٰ‬
‫الصلٍة‪ ،‬لمصمع بن هصػ ‪۴۱۱‬‬
‫‪ : 11‬الػوم‪۱۳:‬‬
‫(‪)34‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُّ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اهؾ َل َض َاال ْق ٌُ ُػ الص ُػ ُم نايجلٍا ال ُمفػٍِ َ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َن ِإ َذا َ‬
‫ين ش ْيح َوزعث ُمًٍ ْم َوطغوً ْم‬ ‫ِ‬
‫َ ْ ُ ُ و ُ ْ َ ْ ُ ُ ْ َ ُ ْ ُ َّ َ ْ َ َ َ ُ ْ َ َ َ ُ ْ َّ ٓ ْ‬
‫الص َال َة َوا َث ٍُا ا َّلؼ ٍَ َاة‬ ‫واشصػ ًم وايفعوا لٌم ٍَ مػص ٍع ن ِإن ثابٍا وايامٍا‬
‫َ َ ُّ ْ َ َ ُ ْ َّ ّ َ َ ُ ٌ َّ ٌ (‪)12‬‬
‫نظلٍا ؿ ِبيلٌم ِإن اللي كهٍر ر ِشيم‪.‬‬
‫ژباړى‪ :‬کلي ڇي د شػمت مياقجي ثيػي ؿي‪،‬هٍ ڇيػثي ڇي مفػکان پيعا کړي‬
‫يجَ يػػي کړي‪ ،‬او وي هيؾي‪ ،‬او مصاصػى يػػي کړي‪ ،‬او پي ًػ کمين کی دوي ثي‬
‫کښيوي کڈيػثي دوي ثٍبي وباؿي او لموځٍهي قػوع کړي او زکاثٍهي ادا کړي هٍ‬
‫بيا د دوي الرى پػيږدی (او پي دوي کار مي لػي) بي قکي هللا پاکﷻ‬
‫پظښٍهکی او مٌػباهي ذات دي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫پعي ايات کی هللا پاکﷻ د مفػکاهٍ د يجلٍلٍ مظکی د ًلٍي د‬
‫هيٍلٍ‪ ،‬مصاصػى کٍلٍ او دوي ثي د کمين هيٍلٍ او د دوي د الر د بوعولٍ شکم‬
‫کړيعي‪،‬او د دوي مالٍهي يػػي د كويمت پي غٍر دمؾلماهاهٍ لپارى شالؿ‬
‫کړيعي‪ ،‬ليکن د دي ؿػى يػػي د ـغاب څظي د هرات او طالصٍن الرى ًم‬
‫ورښٍدلي دى کڈيػثي دوي دا اـماؿ وکړي هٍ بيا دوي مفػکان هعي او د دوي‬
‫ؿػى بي د مفػکاهٍ اـماؿ هي کیږي‪ً ،‬لي دري اـماؿ دا دي‪:‬‬
‫اوؿ‪ :‬دکػهػ او قػک څظي ثٍبي ايؾجَ او اؿالم يبٍلٍؿ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬لمٍهځ پي پٍرى اًجمام ؿػى ادا کٍؿ‪.‬‬
‫دريم‪ :‬زکات ادا کٍؿ‪.‬‬
‫طالصي دا ڇي‪ :‬پي لماهځي ادا کٍلٍ ؿػى د اهؾان مؾلماهي مفلٍميږي‬
‫او د لماهځي پي پػيږدلٍ ؿػى د اهؾان قػک مفلٍميږي‪.‬‬
‫اوؿ شعيح‬
‫(ٖٔ)‬
‫الصالةِ ِشرک‪.‬‬
‫ک َّ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬
‫اؿ‪ :‬تَر ُ‬ ‫عن َجابِ ٍر عن النِ َّ‬
‫َِّب َ‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 12‬الجٍبة‪۲:‬‬
‫(‪)35‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫هبي کػيمﷺونػمايَ‪ :‬لمٍهځ پػيږدؿ قػک دي‬
‫دويم شعيح‬
‫نی الْ َعْب ِد َوالش ّْْر ِؾ إَِّال‬
‫س بػَ ْ َ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬
‫اؿ" لَْی َ‬ ‫ك‪َ ،‬ع ِن النِ ّْ‬
‫َِّب َ‬
‫س ب ِن مالِ ٍ‬
‫َع ْن أَنَ ِ ْ َ‬
‫(‪)32‬‬
‫الص َالةِ‪ ،‬فَِإ َذا تَػَرَك َها فَػ َق ْد أَ ْشَرَؾ "‪.‬‬
‫تَػ ْرُؾ َّ‬
‫د شظػت اهؽ بن مالک رض روايت دي هبي”ـليي الؾالم” ونػمايَ‪:‬‬
‫د بوعى او قػک ثػ موځ نػؽ کٍهکی د لماهځي پػيږدلٍ بليػى بَ قي هؾجي‪،‬‬
‫کلي ڇي دا بوعى لمٍهځ پػيږدی هٍ د اؿالم څظي طارج او پي قػک کی داطَ‬
‫ؿٍ‪.‬‬
‫دريم شعيح‬
‫نی الْ َعْب ِد‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم یػَ ُق ُ‬
‫وؿ‪":‬بػَ ْ َ‬ ‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫ت َر ُس َ‬ ‫ِ‬
‫اؿ ‪ََ :‬س ْع ُ‬‫عن ثوباف قَ َ‬
‫(‪)33‬‬
‫الص َالةِ فَِإ َذا تَػَرَك َها فَػ َق ْد أَ ْشَرَؾ"‪.‬‬ ‫اْلّيَ ِ‬
‫اف تَػ ْرُؾ َّ‬ ‫نی الْ ُك ْف ِر َو ِْ‬
‫َوبػَ ْ َ‬
‫د شظػت خٍبان رض څظي روايت دي ڇي هبي”ـليي الؾالم” ونػمايَ‪ :‬د بوعى‬
‫او د کػهػ او ايمان موځوي قي لمٍهځ دي‪ ،‬کلي ڇي يػػي لمٍهځ پػيښٍدي هٍ‬
‫قػک يػػي وکړي‪.‬‬
‫ر ٓ‬
‫د پٍ ثوي اياثٍ او شعيدٍ څظي دا مفلٍمي ؿٍى ڇي لمٍهځ پػيږدؿ د‬
‫قػک ـالمي او هښي دى‪ ،‬او بي لماهځي کؽ د ځيوي صصابي کػامٍ “رطي هللا‬
‫ـوٌم”پي هيؼ مفػک دي‪ ،‬او قػک دومػى لٍيي ګواى دى ڇي د ًلي ثصٍر اهؾان‬
‫کٍلي هؾي‪ .‬د قػک پي بارى کی هللا پاکﷻ نػمايػػي‪:‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪: 11‬مصوم ـبعالػزاؽ‪ ،‬ريم الصعیح‪ .۲۰۰۴:‬اصٍؿ الؾوة‪۳۲۳۱ ،‬‬
‫‪: 11‬ؿون ابن مازي‪ ،‬ريم الصعيح‪.1212 :‬‬
‫‪: 11‬اصٍؿ الؾوة ‪ ۳۲۵۳‬لالمام الػبػی‬
‫(‪)36‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫نی ِم ْن‬ ‫ِ ِِ‬ ‫"إِنَّوُ َمن یُ ْش ِرْؾ بِاللّ ِو فَػ َق ْد َحَّرَـ اللّوُ َعلَ ِیو ْ‬
‫َّار َوَما للظَّالم َ‬
‫اجلَنَّةَ َوَمأْ َواهُ الن ُ‬ ‫(‪)11‬‬
‫َنصا ٍر"‪.‬‬
‫أ َ‬
‫بي قکي کٍم کؽ ڇي د هللا پاکﷻ ؿػى قػک کٍي‪ ،‬هٍ هللا‬
‫ٓ‬
‫پاکﷻ پػ دي کؽ باهعي زوت شػام کړيعي‪ ،‬او د دى اطػي موؼؿ بي دوږخ‬
‫يػػي‪ ،‬او د ؽالماهٍ ًيڅ يار او کٍمکی هؾجي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫پي يٍ بَ ايات کی راكلي دي‪:‬‬
‫(‪)11‬‬
‫" إِ َّف ا﵁َ الَ یػَ ْغ ِف ُر أَف یُ ْشَرَؾ بِِو َویػَ ْغ ِف ُر َما ُدو َف َذلِ َك لِ َمن یَ َشاء"‪.‬‬
‫بي قکي هللا پاک دا ګواى هي بظښي ڇي د دى ؿػى يٍ څٍک قػيک‬
‫وهيؾي‪ ،‬او د ددي څظي ماؿيٍا ټٍلي ګواوي بظښي‪.‬‬
‫بي لماهځي کؽ بي ايماهي دي‬
‫د بي لماهځي کؽ لپارى پي راكلي وـيعوهي بياهيږي‪ ،‬مظکی مٍ دا بيان‬
‫کړى ڇي‪:‬‬
‫بي لماهځي کؽ مفػک دي‪ .‬اوس دا بياهٍو ڇي‬ ‫بي لماهځي کؽ کانػ دي‪.‬‬
‫بي لماهځي کؽ بي ايماهي دي‪.‬‬
‫(‪)11‬‬
‫اخػ‪ :‬ـن ابی العرداء ياؿ‪ :‬ال ایمان لمن ال صالة لي‪.‬‬
‫شظػت ابٍالعرداء رض نػماي ػي‪ :‬ڇي د بي لماهځي ؿړي ايمان هؾجي‪.‬‬
‫اخػ‪:‬د شظػت زابػ رض يٍؿ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬المائعة‪۲۵ :‬‬
‫‪ : 11‬الوؾاء‪۳۳۱:‬‬
‫‪ : 11‬الجمٌیع البن ـبعالبػ ‪)۵۵۲/۴‬‬
‫(‪)37‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫عن رلاىد بن ج ٍْب عن جابر بن عبدا﵁ االنصاري صاحب رسوؿ ا﵁ َ‬
‫صلَّى اللَّوُ‬
‫ِ‬
‫االعماؿ ِف‬ ‫االّياف عندکم ِمن‬ ‫َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قاؿ‪ :‬قلت لو‪:‬ما کاف یُ ّْ‬
‫فر ُؽ بنی الکف ِر و ِ‬
‫(‪)37‬‬
‫الص ّٰلوة‪.‬‬ ‫ِ ِ‬
‫عهد رسوؿ ا﵁؟ قاؿ‪ّ :‬‬
‫شظػت مراًع بن زبػ د شظػت زابػ رض څظي پٍښجوي وکړى ڇي د‬
‫هبي”ـليي الؾالم” پي زماهي کی ؿجاؿٍ پي هيؼ د کػهػ او ايمان پي موځ کی نػؽ‬
‫کٍهکی ـمَ کٍم ـمَ وو؟ هٍ دى پي ځٍاب کی راثي وويَ‪(:‬ڇي) لمٍهځ(د‬
‫ايمان او کػهػ پي موځ کی نػؽ کٍهکی ـمَ وو)‪.‬‬
‫بي لماهځي بي ديوي دي‬
‫اوؿ شعيح‪:‬‬
‫َو َسلَّ َم ال دین دلن ال صالة‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو‬
‫"عن ابن عمر قاؿ قاؿ رسوؿ ا﵁ َ‬
‫(‪)38‬‬
‫لو"‪.‬‬
‫د شظػت ـبعهللا بن ـمػ رض څظي روايت دي ڇي هبي”ـليي‬
‫الؾالم” ونػمايَ‪ :‬کٍم کؽ ڇي لمٍهځ هکٍي د ًلي کؽ دين ًيڅ دين هعي‪.‬‬
‫دويم شعيح‪:‬‬
‫عن عمر بن اخلطاب رضی ا﵁ عنو قاؿ‪ :‬جاء رجل فقاؿ‪ :‬یا رسوؿ ا﵁ أی ٍ‬
‫شیء‬
‫(‪)39‬‬
‫أفضل عندا﵁ ِف اْلسالـ‪ ،‬قاؿ‪ :‬الصلوة لوقتها‪ ،‬و من ترؾ الصلوة فال دین لو‪.‬‬
‫شظػت ـمػ ناروؽ رض نػمايػػي‪ :‬يٍ کؽ راكلي او د هبي”ـليي الؾالم”‬
‫څظي يػػي پٍښجوي وکړى اي د هللا رؿٍلي! د هللا پاکﷻ پي هيؼ پي اؿالم کی ثػ‬

‫‪ ‬‬
‫ٰ‬
‫‪: 11‬اصٍؿ الؾوي ‪ .۳۲۱۳‬کػجاب الصلٍة لمصمع بن هصػ ‪۳۴۵‬‬
‫‪: 11‬المفرم الصلیػ للػبػاهی‪ .‬ص‪۱۰‬‬
‫‪ٍ: 11‬وؼالفماؿ ‪۵۳۱۳۳‬‬
‫(‪)38‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ټٍلٍ انظلي قي څي دي؟ هبي”ـليي الؾالم” ورثي وويَ‪ :‬پػ وطت باهعي‬
‫لمٍهځ ادا کٍؿ‪،‬ځکي ڇي د لمٍهځ پػيږدوهکی کؽ بي ديوي دي‪.‬‬
‫اخػ‪ :‬د شظػت ـبعهللا بن مؾفٍد يٍؿ‬
‫(‪)40‬‬
‫عن عبدا﵁ بن مسعود قاؿ‪ :‬من ترؾ الصلوة فال دین لو‪.‬‬
‫شظػت ـبعهللا بن مؾفٍد رض نػمايػػي‪ :‬ڇا ڇي لمٍهځ پػيښٍدي‪ً،‬لي کؽ‬
‫بي ديوي دي‪.‬‬
‫د بي لماهځي کؽ پي اؿالم کی ًيڅ شصي هؾجي‬
‫شعيح قػيم‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم فقاؿ‪ :‬ال‬
‫"عن عبادة بن الصامت قاؿ‪ :‬أوصانا رسوؿ ا﵁ َ‬
‫ک الصال َة عمداً ُم َتع ِمداً فَقد‬ ‫تشرکوا با﵁ شیئاً و ال ترتکوا الصالة عمداً‪ ،‬فمن تر َ‬
‫(‪)41‬‬
‫خر َج ِمن ادللة"‪.‬‬
‫شظػت ـبادى بن صامت رض نػمايػػي ڇي هبي”ـليي الؾالم” مٍږ ثي وصيت‬
‫وکړي او وويَ‪ :‬د هللا پاکﷻ ؿػى ًيڅ قي ًم قػيک مي هيؾي‪ ،‬او يصعا‬
‫لمٍهځ مي پػيږدی‪،‬ڇا ڇي يصعا لمٍهځ پػيښٍدي ًلي د اؿالمي ملت څظي‬
‫ووثي‪.‬‬
‫اخػ‪:‬‬
‫اْل ْس َالِـ لِ َم ْن تَػَرَؾ َّ‬
‫(ٕٗ)‬
‫الص َالةَ"‪.‬‬ ‫ظ ِِف ِْ‬
‫عن عمر بن اخلطاب قاؿ‪":‬ال َح َّ‬
‫شظػت ـمػ ناروؽ رض نػمايػػي‪ :‬ڇا ڇي لمٍهځ پػيښٍدي د ًلي کؽ‬
‫پي اؿالم کی ًيڅ بػطي هؾجي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 12‬مصوم ابن ابي قيبي ‪ . ۳۰۴۴۱‬المفرم الکبیػ للػبػاهی ‪۳۴۴۵‬‬
‫‪ٍ : 11‬ػجاب الصالة لمصمع بن هصػ ‪ .112‬اصٍؿ الؾوة للػبػي ‪1111‬‬
‫ٔ‬
‫‪ : 11‬مؤغا اإلمام مالً (ريم الصعيح‪)11:‬‬
‫(‪)39‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اخػ‪:‬‬
‫االمة؟ فقاؿ‬ ‫ِ‬ ‫مر عمر مبعاذ بن ٍ‬
‫جبل فقاؿ‪ :‬ماقو ُاـ ّٰىذه ّ‬ ‫"عن یزید بن اِب مرمي قاؿ‪َّ :‬‬
‫َّاس‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫االخالص وىو الفطرة"فطرة ا﵁ الّذي فَطََر الن َ‬
‫ُ‬ ‫یات ‪،‬‬
‫ادلنج ُ‬
‫وىن ّْ‬ ‫معاذ‪ :‬ثالث‪ّ ،‬‬
‫(ٖٗ)‬
‫الصلوة وىي ادللّة‪ ،‬والطّاعة وىي العِصمةُ‪ ،‬فقاؿ عمر‪ :‬صدقت"‪.‬‬
‫َع ْلی َها"‪ ،‬و ّٰ‬
‫يٍى ورځ شظػت ـمػناروؽ رض د شظػت مفاذ بن زبَ رض ؿػى‬
‫ثيػيعي هٍ د شظػت مفاذ رض څظي يػػي پٍښجوي وکړى‪ :‬دا امت پي پښٍ باهعي‬
‫دروهکی قي کٍم دي؟شظػت مفاذ رض پي ځٍاب کی ورثي وويَ‪ :‬دا امت پي‬
‫پښٍ باهعي دروهکی قيان دري دي‪ ،‬اوؿ‪ :‬اطالص(يفوي ثٍشيع) ڇي ًلي‬
‫اؿالم دي "پي کٍم اؿالم ڇي هللا پاک اهؾاهان پيعا کړيعي" دوًم لمٍهځ دي‬
‫ڇي ًلي ملت (دين) دي‪ ،‬دريم‪ :‬اغاـت دي ڇي ًلي ِـصمت پاکعاموي او د‬
‫ګواًٍ څظي د ځان ؿاثلٍ ذريفي دى‪.‬‬
‫د ثارک الصالة ؿػى د هللا پاک ًيڅ ـٌع او وـعى هؾجي‬
‫شعيح قػيم‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم أَ ْف " ‪َ :‬ال تُ ْش ِرْؾ‬ ‫ِِ‬
‫ص ِاِّن َخلیلي َ‬ ‫اؿ ‪ :‬أ َْو َ‬ ‫َع ْن أَِِب الد َّْرَد ِاء قَ َ‬
‫ِ‬
‫ص َال ًة َمكْتُوبَةً ُمتَ َع ّْم ًدا‪ ،‬فَ َم ْن تَػَرَك َها‬
‫ت‪َ ،‬وَال تَػ ْرتُ ْؾ َ‬‫ت َو ُحّْرقْ َ‬ ‫بِاللَّو َشْیئًا‪َ ،‬وإِ ْف قُطّْ ْع َ‬
‫(ٗٗ)‬
‫ت ِمْنوُ ّْ‬
‫الذ َّمةُ‪.‬‬ ‫ُمتَ َع ّْم ًدا فَػ َق ْد بَِرئَ ْ‬
‫شظػت ابٍالعرداء رض نػمايػػي‪ :‬ڇي زما دوؿت او ملګػي رؿٍؿ‬
‫هللاﷺما ثي دا وصيت وکړي ڇي د هللا پاک ؿػى قػيک مي هيؾي کي څي ًم‬
‫ثي ټٍټي ټٍټي ؿي يا ثي پي اور کی وؿٍځٍؿ ؿي‪ ،‬او نػض لمٍهځ پي يصعى‬

‫‪ ‬‬
‫‪: 11‬ثهؾيػ غبػي ‪ . ۴۰/۵‬اصٍؿ الؾوة ‪۳۲۱۰‬‬
‫‪ : 11‬ؿون ابن مازي‪ ،‬ريم الصعيح‪1211 :‬‬
‫(‪)41‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ؿػى مي پػيږدى‪ ،‬ځکي ڇي څٍک پي يصعى ؿػى نػض لمٍهځ پػيږدی ًلي د‬
‫هللا پاک ـٌع او ذمي څظي بػي او بيؼارى ؿٍ‪.‬‬
‫اخػ ( د صصابي يٍؿ)‬
‫عن عبید الكالعي قاؿ‪ :‬أخذ بیدي مكحوؿ فقاؿ‪ :‬یا ابا وىب كیف تقوؿ‬
‫ِف رجل ترؾ صالة مكتوبة متعمدا؟ فقلت‪:‬مؤمن عاص‪ ،‬فشد بقبضتو علي‬
‫یدي‪ُ ،‬ث قاؿ‪ :‬یا ابا وىب لیعظم شأف اْلّياف ِف نفسك‪ ،‬من ترؾ صالة‬
‫مكتوبة متعمدا فقد برئت منو ذمة ا﵁‪ ،‬و من برئت منو ذمة ا﵁ فقد‬
‫(٘ٗ)‬
‫كفر‪.‬‬
‫شظػت ـبيع کالـي نػمايػػي‪:‬شظػت مکصٍؿ”رشمي هللا”زما الس‬
‫وهيٍي او پٍښجوي يػػي وکړى‪ :‬اي ابٍ وًب! يصعا نػض لمٍهځ پػيښٍدوهکی‬
‫کؽ پي بارى کی ثي څي وايػػي؟ ما ورثي وويَ‪ :‬ڇي دا يٍ ګواًګارى مؤمن دي‪ ،‬هٍ‬
‫ًلي مکصٍؿ زما الس هٍر زيات کښيکښي او ونػمايَ‪ :‬اي ابٍ وًب! ؿجا پي‬
‫زړى کی دي د ايمان مىام او مػثبي هٍر ًم ـؾيم ؿي‪ ،‬واورى! کٍم کؽ ڇي‬
‫يصعا نػض لمٍهځ پػيږدی د ًلي څظي د هللا پاک ذمي بػي ؿٍى‪ ،‬او د ڇا‬
‫څظي ڇي د هللا پاک ذمي بػي ؿٍى هٍ ًلي کانػ ؿٍ‪.‬‬
‫بي لماهځي د دين هٍر اشکام ًم طائؿ کٍي‬
‫اخػ ( د شظػت ـمػ ناروؽ رض يٍؿ)‬
‫َف عُ َمَر بْ َن‬ ‫ك‪َ ،‬ع ْن نَافِ ٍع َم ْوََل َعْب ِد اللَّ ِو بْ ِن عُ َمَر ‪ ،‬أ َّ‬ ‫وح َّدثَِن َعن مالِ ٍ‬
‫ْ َ‬ ‫ََ‬
‫ظ‬‫الص َالةُ‪ ،‬فَ َم ْن َح ِفظَ َها َو َحافَ َ‬
‫ب إِ ََل عُ َّمالِِو إِ َّف أ ََى َّم أ َْم ِرُك ْم ِعْن ِدي َّ‬ ‫ْ َّ ِ‬
‫اخلَطاب َكتَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ضیَّ َع َها فَػ ُه َو ل َما ِس َو َاىا أ ْ‬
‫(‪)ٗٙ‬‬
‫َضیَ ُع‪.‬‬ ‫َعلَْی َها َحف َظ دینَوُ‪َ ،‬وَم ْن َ‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬مصوم ابن ابي قيبي‪ٍ ،‬ػجاب االيمان‪ .‬مصوم ـبعالػزاؽ‪ ،‬ريم الصعيح‪1221 :‬‬
‫‪ : 11‬مٍغاء االمام مالً‪ ،‬ريم الصعيح‪1:‬‬
‫(‪)40‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫شظػت ـمػ ناروؽ رض طپَ شاکماهٍ ثي دا شکم زاري کړي ڇي زما‬
‫پي هؾػ کی ؿجاؿٍ پي ټٍلٍ کاروهٍ کی اًم کار پػ وطت باهعي لمٍهځ ادا کٍؿ‬
‫دي‪ ،‬ڇا ڇي د لماهځي پابوعي وکړى او د لماهځي شهاؽت يػػي وکړي ًلي د پٍرى‬
‫دين شهاؽت وکړي‪ ،‬او ڇا ڇي لمٍهځ يظا کړي ًلي د دين پاثي هٍر ټٍؿ‬
‫اـماؿ طائؿ کٍهکی دي‪ .‬يفوي کٍم څٍک ڇي پي لماهځي کی ؿؾجي کٍي ًلي‬
‫د دين پي پاثي ټٍلٍ اـمالٍ کی ؿؾجي کٍي‪.‬‬
‫د ييامت پي ورځ بي لماهځي پي طؾارى او ثاوان کی دي‬
‫شعيح قػيم‪:‬‬
‫وؿ " ‪ :‬إِ َّف‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم یػَ ُق ُ‬ ‫فقاؿ‪َ:‬سعت رس َ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫َْ ُ َُ‬
‫ِ‬ ‫اِب ىریرة‪.....‬‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫أ ََّو َؿ ما ُُياس ِِ‬
‫ت فَػ َق ْد أَفْػلَ َح‬
‫صلُ َح ْ‬ ‫ص َالتُوُ‪ ،‬فَِإ ْف َ‬ ‫ب بو الْ َعْب ُد یػَ ْوَـ الْقیَ َامة م ْن َع َملو َ‬ ‫َ َ َ ُ‬
‫ِ (‪)ٗٚ‬‬
‫اب َو َخسَر‪.‬‬ ‫ت فَػ َق ْد َخ َ‬ ‫َوأ َْصلَ َح‪َ ،‬وإِ ْف فَ َس َد ْ‬
‫د شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”څظي روايت دي ڇي رؿٍؿ‬
‫هللاﷺ ونػمايَ‪ :‬د ييامت پي ورځ د اهؾان پي اـمالٍ کی ثػ ټٍلٍ څظي‬
‫مظکی د لماهځي شؾاب اطؾجَ کیږي‪ ،‬کڈيػثي لمٍهځ ؿم وو هٍ ًلي کؽ بي‬
‫کامياب وي‪ ،‬او کڈيػثي لمٍهځ طػاب ؿٍ هٍ ًلي بي پي طؾارى او هىصان کی‬
‫يػػي‪.‬‬
‫د بي لماهځي کؽ ټٍؿ ـملٍهي بػباد دي‬
‫شعيح قػيم‪:‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪111 :‬‬
‫(‪)42‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫"عن عبدا﵁ بن قرط قاؿ‪ :‬قاؿ رسوؿ ا﵁ صلي ا﵁ علیو وسلم "اوؿ ما‬
‫ُياسب بو العبد یوـ القیامة الصالة‪ ،‬فإف صلحت صلح سائر عملو‪ ،‬و إف‬
‫(‪)ٗٛ‬‬
‫فسدت فسد سائر عملو"‪.‬‬
‫د شظػت ـبعهللا بن يػط رض څظي روايت دي ڇي رؿٍؿ هللاﷺ‬
‫ونػمايَ‪:‬د ييامت پي ورځ بي ثػ ټٍلٍ مظکی د لماهځي شؾاب اطؾجَ کیږي‪،‬‬
‫کڈيػثي لمٍهځ ؿم وو هٍ پاثي ټٍؿ اـماؿ بي ؿم يػػي ‪ ،‬او کڈيػثي لمٍهځ طػاب‬
‫وو هٍ پاثي ټٍؿ اـماؿ بي طػاب يػػي‪.‬‬
‫د ييامت پي ورځ بي بي لماهځي د يارون‪ ،‬نػـٍن‪ً ،‬امان او ُا ْبي بن‬
‫طلم ؿػى يػػي‬
‫شعيح قػيم‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‪ ،‬أَنَّوُ ذَ َكَر َّ‬ ‫ِ ِ‬
‫اؿ ‪:‬‬ ‫الص َال َة یػَ ْوًما‪ ،‬فَػ َق َ‬ ‫َع ْن َعْبد اللَّو بْ ِن َع ْم ٍرو ‪َ ،‬ع ِن النِ ّْ‬
‫َِّب َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ورا‪َ ،‬وبػُْرَىانًا‪َ ،‬وَصلَا ًة یػَ ْوَـ الْقیَ َامة‪َ ،‬وَم ْن ََلْ ُُيَاف ْظ َعلَْی َها ََلْ‬ ‫ت لَوُ نُ ً‬‫" َم ْن َحافَ َظ َعلَْی َها َكانَ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ور‪َ ،‬وَال بػُْرَىا ٌف‪َ ،‬وَال َصلَاةٌ‪َ ،‬وَكا َف یػَ ْوَـ الْقیَ َام ِة َم َع قَ ُارو َف َوف ْر َع ْو َف َوَى َاما َف َوأ َّْ‬
‫ُِب بْ ِن‬ ‫یَ ُك ْن لَوُ نُ ٌ‬
‫ٍ (‪)ٜٗ‬‬
‫َخلَف "‪.‬‬
‫شظػت ـبعهللا بن ـمػو رض نػمايػػي‪ :‬ڇي يٍى ورځ هبي کػيم ﷺ د‬
‫لماهځي ذکػ وکړي او ونػمايَ‪ :‬ڇا ڇي د لماهځي پابوعي وکړي هٍ دا لمٍهځ بي د‬
‫ييامت پي ورځ د دى لپارى هٍر او دليَ يػػي‪ ،‬او د دوږخ څظي د طالصٍن‬
‫ذريفي يػػي‪ ،‬او ڇا ڇي د لماهځي پابوعي هي وکړى د ًلي لپارى بي هي د ييامت پي‬
‫ورځ هٍر او دليَ يػػي او هي بي د دوږخ څظي د طالصٍن ذريفي يػػي‪ ،‬او دا کؽ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬غبػاهي‬
‫‪ : 11‬مؾوع االمام اشمع‪ ،‬ريم الصعيح‪1111 :‬‬
‫(‪)43‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ُ‬
‫بي د ييامت پي ورځ د نػـٍن‪ ،‬يارون‪ً ،‬امان او ا ْبي بن طلم ؿػى(پي دوږخ‬
‫کی) يػػي‪.‬‬
‫رح‬
‫شظػت ابن الىيم زٍزي د دي شعيح پي ثفػيس کی ليکی‪:‬‬
‫پي دي شعيح کی دا څلٍر کؾان يػػي لي دي وزٌي اهجظاب کړى‪ :‬ځکي‬
‫ڇي يارون دولت‪،‬نػـٍن باڇاًي‪ً ،‬امان وزارت او ُا ْبي بن طلم ثرارت کٍي‪.‬‬
‫(او ـمٍما لموځٍهي د دي قياهٍ لي وزٌي يظا کیږي) هٍ کڈيػثي يٍ کؽ پعي‬
‫قياهٍ کی د مصػونيت لي وزٌي لمٍهځ يظا کړي هٍ ًلي بي پي دوږخ کی د‬
‫دي کؾاهٍ ؿػى يػػي‪.‬‬
‫د بي لماهځي بٌاهي هللا پاک ثي يبٍلي هعي‬
‫کٍم کؽ ڇي د رياؿت‪،‬او شکٍمت لي وزٌي لمٍهځ پػيږدی او د‬
‫ييامت پي ورځ بي دا ـغروهي وايػػي‪ ،‬هٍ هللا پاکﷻ بي شکم وکړي ڇي شظػت‬
‫ؿليمان”ـليي الؾالم” را شاطػ کړي‪ ،‬کلي ڇي شظػت ؿليمان”ـليي الؾالم”‬
‫شاطػ ؿي هٍ هللا پاکﷻ بي وايػػي‪ :‬ڇي دا ًم يٍ باڇا وو د دى لٍيػػي باڇاًي‬
‫دي د ـبادت څظي موؿ هي کړي‪ ،‬لٌغا ؿجا ـغر ًم يبٍؿ هعي‪،‬هٍ ماليکٍ ثي‬
‫شکم وؿي ڇي دي دوږخ ثي واڇٍي‪ ،‬کي څٍک د مػض او هازٍړي ـغر‬
‫ووايػػي‪ ،‬هٍ هللا پاکﷻ بي شظػت ايٍب”ـليي الؾالم” را شاطػ کړي او د دي‬
‫کؽ ـغر بي يبٍؿ هؾي او دوږخ ثي بي واڇٍؿ ؿي‪ ،‬کي څٍک د د اوالد مصبت‬
‫او پالوي د طپَ ځان لپارى ـغر ووايػػي هٍ هللا پاکﷻ بي شظػت يفىٍب”ـليي‬
‫الؾالم” شاطػ کړي او دا کؽ بي دوږخ ثي واڇٍي‪،‬کڈيػثي يٍى زهاهي د ميړى د‬
‫ؽلم ـغر بيان کړي يا يٍ ماثصت د طپَ مانٍؽ پي هامي بٌاهي وکړي ڇي دي‬
‫کؽ زى لي لماهځي کٍلٍ څظي موؿ کړي وم هٍ هللا پاکﷻ بي د نػـٍن ميػمن"‬
‫ٓ‬
‫بي بي اؿيي" را شاطػى کړي او نػمان بي وکړي ڇي د دي زهاهي طاوهع ؽالم‬
‫(‪)44‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫باڇا وو دا زهاهي يػػي لماهځي ثي هي پػيښٍدى ليکن دي ـبادت هي پػيښٍدي‪،‬‬
‫ؿجا پػ ؿػ مفػ طٍ ثػ نػـٍن زيات ؽالم هي وو؟ بيا ثا ولي لمٍهځ پػيښٍدي؟‬
‫هٍ دا کؽ بي ًم دوږخ ثي داطَ کړؿ ؿي‪.‬‬
‫د لمٍهځ هي کٍهکی کؾاهٍ لپارى ؿؼا‬
‫د بي لماهځي لپارى پوځي يؾمي ـغابٍهي‬
‫ٓ‬
‫بي لماهځي کؽ ثي بي پي دهيا او اطػت کی ‪ ۲‬يؾمي ؿؼاوي ورکٍؿ‬
‫کیږي‪.‬‬
‫پي دهيا کی پوځي ـغابٍهي‪:‬‬
‫بي لماهځي کؽ ثي بي پي دهيا کی پوځي ـغابٍهي ورکٍؿ کیږي‪.‬‬
‫اوؿ ـغاب‪ :‬د دى پي ژوهع کی بي بػکت هي يػػي‪.‬‬
‫دويم ـغاب‪ :‬د دى پي مض کی بي هٍر هي يػػي‪.‬‬
‫دريم ـغاب‪ :‬د دى د ښي کاروهٍ ازػ او خٍاب بي هي يػػي‪.‬‬
‫څلٍرم ـغاب‪ :‬د دى دـاوي بي هي يبليږي‪.‬‬
‫پوځم ـغاب‪ :‬د هيکاهٍ طلګٍ پي ـامي دـاګاهٍ کی بي د دى بػطي او شصي هي‬
‫يػػي‪.‬‬
‫د مػګ پي وطت کی دري ـغابٍهي‬
‫اوؿ ـغاب‪ :‬پي ذلت او رؿٍايػػي ؿػى بي مػي‪.‬‬
‫دويم ـغاب‪ :‬وږي بي مػي‪ .‬دريم ـغاب‪ :‬د ثوعي پي شالت کی بي مػي‪.‬‬
‫پي يبػکی دری يؾمي ـغابٍهي‬
‫بی لماهځي کؽ ثي پي يبػکی دری يؾمي ـغابٍهي ورکٍؿ کیږی‬
‫اوؿ ـغاب‪ :‬پي دی بی لماهځي کؽ باهعی بي يبػ راثوګ ؿی ڇي یٍى پښجی بي‬
‫یػػی پي بلي پښجی هوٍزی‪.‬‬
‫دويم ـغاب‪ :‬پي يبػ کی بي یػػی اوربَ وی‪.‬‬
‫(‪)45‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دریم ـغاب‪ :‬پي يبػ کی بي پي دی بی لماهځي کؽ باهعی یٍداؿی مارمؾلػي‬
‫ؿی ڇي دًلي ؿجػګي بي دى اور وی هٍکان بي یػػی دى اوؿپیوی وی بعن بي یػػی‬
‫دى یٍی میاقجي دى مؼؿ پي يعرت اوږ وی اواز بي یػػی دى ثوا پي قان ثیؼ وی‬
‫اودابي وایػػی ڇي زى زما رب پي ثا مؾلػي کړی یمي ثابي دؿٌار دلماهځي يظاء‬
‫کٍلٍ لي وزٌی دماځیګػ پٍری وًمي‪،‬د ماپښین د لماهځي ديظا کٍلٍ لي وزٌی‬
‫بي دی ثػماځیګػ پٍری وًمي‪،‬د ماځیګػ د لماهځي يظا کٍلٍ لي وزٌی بي دی‬
‫ثػماښام وًمي دماښام د لماهځي يظاء کٍلٍ لي وزٌی بي دی ثػ ماطؾجن پٍری‬
‫وًمي‪،‬او د ماطؾجن دى لماهځي يظا کٍلٍ لي وزٌی بي دی ثػ ؿٌار وًمي‪.‬‬
‫کلي ڇی داماریٍوار اهؾان ووًی هٍ دى دی وًلٍ دى زوردى وزٌی بي‬
‫داکؽ اویا وارى بي داکؽ پي مځکي دهوٍزی دا ؿؼا بي ثػ يیمت پٍری زاری‬
‫وی‪ .‬‬
‫د يبػ څظي ایؾجلٍ وروؿجي بی لماهځي ثي دری يؾمي ـغابٍهي‬
‫بی لماهځي اهؾان ڇی کلي دى يبػ څظي راویؾجَ قی هٍ بیا دری يؾمي‬
‫ـغابٍهي ورکٍؿ کیږی‪.‬‬
‫اوؿ ـغاب‪ :‬پي ؿظجی ؿػى بي ؿاى ثػی اطیؾجَ کیږی‪.‬‬
‫دویم ـغاب‪ :‬هللا پاک بي ورثي پي طښم وی‪.‬‬
‫دریم ـغاب‪ :‬دوږخ ثي بي داطلیږی‪.‬‬
‫یٍى ورځ د ؿٌار د لماهځي ورؿجي هبی کػیمﷺونػمایَ ای طلګٍ هن‬
‫قپي ماثي دوی مالیکی راكلی اوزى یػػی لي ځان ؿػى بٍثلم پي الرى کی مي ولیعى‬
‫ڇی یٍ کؽ پي الرى کی ځمکي پٍرت دی اویٍبَ کؽ یػػی ؿػثي والړ دی دًلي‬
‫ؿػى یٍى لٍیي ډبػى دى ڇی دكي پػوت کؽ پي داؿػپي ډبػى وًی ډبػى لیػی‬
‫كٍرځی او ددی کؽ ؿػټٍټي ټٍټي کیږی دادویم کؽ بیػثي پي ډبػى پؾی ځی‬
‫کلي ڇی ډبػى را اطلی پي دوهي وطت کی دًلي پػوت کؽ ؿػ دى پظٍا پي قان‬
‫(‪)46‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫زٍړیږی بیا ًمعا ـمَ ثکػاریږی ما ڇي کلي دا ؿظت ـغاب ولیعی هٍ د‬
‫مالیکٍ څظي می دا پٍښجوي وکړى د دی ؿړی ګواى څي دى ڇي دومػى ؿظت‬
‫ـغاب ورکٍؿ کیږی‪،‬مالیکٍ ځٍاب کی وویَ دا بی لماهځي دی‪.‬‬
‫پي دوږخ کی د بی لماهځي کؾاهٍ قلي‬
‫پي دوږخ کی هللا پاکﷻ د بی لماهځي کؾاهٍ لپارى یٍى قلي زٍړى‬
‫کړیعى ڇی دًلي هٍم "لم لم" دی پي ًلي کی د اوښ بػابػ پوډ ماران دی‪ ،‬د‬
‫دی ماراهٍ اوږدوالی د یٍی میاقجی د مؼؿ پي يعر دی‪،‬زًػ یػػی دومػى ؿظت‬
‫دی کي ڇیػی یٍ وار اهؾان ووًی هٍ ثػ اویا کالي پٍری بي د دی زًػو ثکلیم‬
‫طجم هؾی‪،‬او د ًډوهٍ څظي بي یػػی كٍښی زال کیږي‪.‬‬
‫دوږطیاهٍ څظي د زوجیاهٍ پٍښجوي‬
‫پي يػان مریع کی هللاﷻ دى زوجیاهٍ اودوږطیاهٍ دى مکالمي اوطبػی‬
‫کٍلٍ بیان کړی دی ڇی پي زوت کی بي زوجیان دى دوږطیاهٍ څظي پٍښجوي‬
‫وکړی‪"،‬ماؿلىکم نی ؿىػ" کٍم قی ثاؿٍ دوږخ ثي را اؿجٍلی یاؿت هٍ‬
‫دوږطیان پي ځٍاب کی ورثي ووایػػی‪َ" :‬ل نک من ادلصلنی" مٍږ د لمٍهځ کٍهکی‬
‫کؾاهٍ څظي هي وو‪،‬یفوی مٍږ پي دهیا کی لمٍهځ هي کٍی‪.‬‬
‫د يیامت پي ورځ د بی لماهځي طلګٍ رؿٍایػػی‬
‫پي یٍ روایت کی‪ً‬معاؿی راكلی دی ڇي د بي لماهځي پػ مض بي دري‬
‫ليکی طع ليکَ ؿٍي يػػي‪ ،‬اولي ليکي بي دا يػػي‪ :‬اي د هللا پاک شو طائؿ‬
‫کٍهکٍ‪ ،‬دويمي ليکي بي دا يػػي‪ :‬اي د هللا طښم او كظب وًلي طلګٍ‪ ،‬دريمي‬
‫ليکي بي دا يػػي‪ :‬څػهګي ڇي ثا پي دهيا کی د هللا پاک شو طائؿ کړي هن ثي د هللا‬
‫پاک د رشمت څظي مصػوم يػػي‪.‬‬
‫(‪)47‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د يٍي لمٍهځ پػيږدلٍ ـغاب‬
‫ب ِف‬ ‫الصلوَة حت ّٰی مض ّٰی َوقتُها‪ُُ ،‬ثَّ قَض ّٰی ُع ّْذ َ‬
‫ّٰ‬ ‫ک‬‫النِب ﷺ قاؿ‪َ :‬من تر َ‬‫وي اف َ‬
‫"ر َ َّ‬ ‫ُ‬
‫ٍ‬
‫کل یوـ کا َف‬ ‫ِ‬ ‫ُّ‬
‫ثالث مائ َة و ستو َف یوماً ‪َّ ،‬‬ ‫السنةُ َ‬‫قب ََثانوف سنةً‪،‬و َّ‬
‫الدنیا َح ْقباً‪ ،‬واحلَ ُ‬
‫ٍ (ٓ٘)‬ ‫ِ‬
‫الف سنة‪.‬‬
‫قدارهُ َ‬‫م ُ‬
‫د هبي کػيمﷺڅظي را هىَ ؿٍيعي ڇي کٍم کؽ لمٍهځ يظا کړي‬
‫کڈيػثي يػػي بيا يظايػػي ًم راوړي بيا ًم (پػ طپَ وطت باهعي د لماهځي هي ادا‬
‫کٍلٍ لي املي) بي دي کؽ ثي د دهيا يٍ "شىب" ـغاب ورکٍؿ کیږي‪ ،‬شىب د‬
‫ٓ‬
‫دهيا اثيا کالي دي‪،‬او د دهيا يٍ کاؿ‪۱۱۰‬ورځي دي‪،‬د اطػت ًػى ورځ د دهيا د‬
‫زر کلٍهٍ ؿػى مؾاوي دى‪.‬‬
‫هٍ پعي شؾاب ؿػى د يٍي وطت د لماهځي يظا کٍلٍ ؿؼا "قَ‬
‫ميليٍهي اثي اثيا لکي"دهياوي کالي د دوږخ پي اور کی ؿٍځيعؿ دي‪،‬هٍ څٍک‬
‫ڇي ټٍلي ـمػ لمٍهځ هي کٍي ًلي دي د ځان ؿػى لږ نکػ وکړي‪.‬‬
‫پي يٍ بَ روايت کی راځي‪ :‬کٍم کؽ ڇي د يٍ وطت لمٍهځ پػيږدی هٍ‬
‫د دي يٍي لماهځي ؿؼا بي پي دوږخ کی دري شىبي يػػي‪.‬‬
‫د بي لماهځي پي ژوهع کی ؿکٍن هؾجي‬
‫د هبيﷺيٍ شعيح قػيم دي‪:‬کٍم کؽ ڇي د ؿٌار لمٍهځ پػيږدی د‬
‫ًلي پي رزؽ کی بي بػکت هي يػػي‪ ،‬کٍم کؽ ڇي د ماپښين لمٍهځ پػيږدی د‬
‫ٰ‬
‫ًلي د زړى څظي بي الٌی هٍر طجم ؿي‪ ،‬کٍم کؽ ڇي د ماځيګػ لمٍهځ پػيږدی‬
‫د ًلي د اهعامٍ څظي بي د هيک اـماؿ کٍلٍ غايت طجم ؿي‪ ،‬کٍم کؽ ڇي د‬

‫‪ ‬‬
‫‪: 12‬مرالؽ االبػار‬
‫(‪)48‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ماښام لمٍهځ پػيږدی ًلي ثي بي د طٍراک طٍهع هي شاصليږي‪ ،‬کٍم کؽ ڇي‬
‫ٓ‬
‫د ماطؾجن لمٍهځ پػيږدی ًلي بي پي دهيا او اطػت کی مؤمن هي بلَ کیږی‪.‬‬
‫د بي لماهځي څظي د هللا پاکﷻ هاراطي‬
‫شظػت قاى ـبعالفؼيػ رائے پٍري”رشمي هللا”نػمايػػي‪ :‬د کٍم کؽ ڇي‬
‫لمٍهځ کٍلٍ ثي زړى هي كٍاړي هٍ ًلي کؽ دي پٍى ؿي ڇي هللا پاکﷻ د دى‬
‫څظي هاراطي دي‪.‬‬
‫د شظػت ـمػ ناروؽ رض د زطمي کيعو پي شالت لمٍهځ ادا کٍؿ‬
‫شظػت ـمػ ناروؽ رض ڇي کلي پي طورػ زطمي ؿٍ هٍ دي د بي‬
‫ًٍښي پي شالت کي وو‪ ،‬دلماهځي وطت ؿٍ هٍ يٍ ڇا د لماهځي ثغکػى وکړى‪،‬‬
‫دى ونػمايَ‪ًٍ :‬کي! کٍم کؽ ڇي لمٍهځ هکٍي پي اؿالم کي د ًلي کؽ ًيڅ‬
‫شصي هؾجي‪ ،‬او پي ًمعي شالت کي يػػي لمٍهځ ادا کړي ڇي د بعن څظي يػػي‬
‫ويوي زاري وي‪،‬د لماهځي ادا کٍلٍ وروؿجي ي ػي وويَ‪ :‬ڇي د لماهځي کٍلٍ څظي‬
‫ـازؼ ؿٍم هٍ اوس پي ژوهع کي ًيڅ طٍهع هؾجي‪.‬‬
‫د دي يصي څظي مٍږ ثاؿي ثي ـبػت اطؾجَ پکار دي ڇي مٍږ ثاؿي‬
‫زٍړ او روغ يٍ بيا ًم لمٍهځ هي ادا کٍو‪ ،‬هٍ زمٍږ ؿجاؿي د ژوهع بي څي طٍهع‬
‫او څي شاصَ يػػي؟‬
‫ـبػثواکي يصي‬
‫اولي يصي‪ :‬د بي لماهځي پي هصٍؿت ؿػى د رزؽ ثوګٍالي‬
‫يٍى ورځ يٍ صصابي هبي کػيمﷺثي راكلي او وويَ‪ :‬اي د هللا رؿٍلي!‬
‫ما ثي د رزؽ دـا وکړى‪ ،‬هبي”ـليي الؾالم” ورثي ونػمايَ‪ :‬د طپَ کٍر پي دروازى‬
‫باهعي پػدى وځړوى‪ً ،‬لي کؽ پي طپَ کٍر پػدى وځػولي‪،‬يٍ څي وطت‬
‫وروؿجي هللا پاکﷻ دي صصابي ثي پي رزؽ کي ډيػ بػکت ورکړي‪ً ،‬لي‬
‫(‪)49‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫صصابي ًم شيػان وو‪ ،‬هٍ د هبي کػيمﷺڅظي يػػي د پػدي شىيىت وپٍښجي‪،‬‬
‫هبي”ـليي الؾالم” پي ځٍاب کي ورثي وويَ‪ :‬ؿجا د کٍر مظجي ڇي کٍم بي‬
‫لماهځي کؽ ثيػيږي د ًلٍي د هصٍؿت باد او ًٍا ؿجا کٍر ثي هوٍثلي او ؿجا د‬
‫رزؽ څظي بػکت طجميعي‪ ،‬کلي ڇي ثا پػدى وځړولي ًلي باد او ًٍا کٍر ثي هي‬
‫ځي هٍ ؿجا پي رزؽ کي بػکت پيعا ؿٍ‪.‬‬
‫هٍ ثاؿٍ ؿٍچ وکړي پي کٍم کٍر کي ڇي بي لماهځي يػػي د ًلي پي کٍر‬
‫کي بي بػکت څٍمػى لږ او کم يػػي‪ ،‬کي د رزؽ بػکت كٍاړي هٍ لموځٍهي قػوع‬
‫کړي او بي لماهځي طلګٍ ثي د لماهځي کٍلٍ امػ وکړي‪.‬‬
‫دويمي يصي‪ :‬بي لماهځي د طوؼيػ پي قکَ کي‬
‫يٍ صصابي هبي کػيمﷺثي شاطػ ؿٍ او وويَ‪ :‬اي د هللا رؿٍلي! زما‬
‫پالر ونات ؿٍيعي د ًلي د کػهن او ښظٍلٍ لپارى زما ؿػى پيؾي هؾجي‪ ،‬ثي د‬
‫ًلي د کػهن اهجؾام وکړى‪ ،‬هبي کػيمﷺشظػت ابٍبکػ صعيو او شظػت ـمػ‬
‫ناروؽ رض د دي کؽ ؿػى واؿجٍؿ‪ ،‬کلي ڇي يػػي د مړي څظي کػهن پٍرثي کړي‬
‫هٍ مړي د طوؼيػ پي قکَ وو‪،‬شظػت ابٍبکػ صعيو او شظػت ـمػ ناروؽ‬
‫رض بيػثي هبي کػيمﷺثي راكلي او پٍرى يصي يػػي ورثي بيان کړى‪ ،‬هبي”ـليي‬
‫الؾالم” پي طپلي ًلجي وركلي او مړي ثي يػػي دـا وکړى مړي بيػثي پي طپَ اصلي‬
‫قکَ او صٍرت ؿٍ‪ ،‬مړي ثي کػهن او د زوازي لمٍهځ ورکړي او پي يبػ کي يػػي‬
‫کښيښٍدي‪ ،‬کلي ڇي يػػي مړي لصع ثي دهوي کړي هٍ مړي بيػثي د طوؼيػ پي قان‬
‫ؿٍ‪ .‬هبي کػيمﷺد مړي د زوي څظي پٍښجوي وکړى ڇي ؿجا پالر کٍمي ګواى‬
‫کٍلي ڇي داؿي ؿٍ؟ ًلي ځٍان ويَ‪ :‬ڇي زما پالر بي لماهځي وو‪.‬‬
‫(‪)51‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دريمي يصي‪ :‬لمٍهځ پػيږدؿ ثػ زها او يجَ ًم ؿظجي ګواى دى‬
‫يٍى ځٍاهي اهرلي شظػت مٍؿ ٰی”ـليي الؾالم” ثي راكلي او وويَ‪ :‬اي‬
‫مٍؿ ٰی! ما زها کړيعى او کٍم بڈي ڇي زما څظي پيعا ؿٍ ًلي ما د طلګٍ د پيلٍر‬
‫ٓ‬
‫لي ويػي يجَ کړي‪ ،‬زى پي طپَ کار پښيماهي يم ايا زما ثٍبي بي يبٍلي‬
‫ؿي؟شظػت مٍؿ ٰی”ـليي الؾالم” پعي باهعي ډيػ طهي او پػيفاهي ؿٍ‪ ،‬او‬
‫وويَ‪ :‬زما څظي ليػي ؿي‪ ،‬ثي موصٍؿي يػػي‪،‬پعي وطت کي شظػت زبػئيَ‬
‫راكلي او د هللا پاکﷻ پيلام يػػي راوړي ڇي مٍؿی”ـليي الؾالم” ثي زما ؿالم‬
‫وايي او د دى څظي پٍښجوي وکړى ڇي ثػ زهاکاري او ياثلي ښځي ؿجا پي هؾػ کي‬
‫بَ زيات موصٍس کؽ ؿجي؟ مٍؿ ٰی”ـليي الؾالم” پي ځٍاب کي ورثي وويَ‪:‬‬
‫هي‪ً ،‬معا کؽ زما پي هؾػ کي ثػ ټٍلٍ لٍي موصٍس دي‪ ،‬هللا پاکﷻ بيا‬
‫زبػئيَ”ـليي الؾالم” راواؿجٍي کٍم هاريوي يا ښځي ڇي پي يصع ؿػى نػض‬
‫لمٍهځ پػيږدي‪ ،‬دا کؽ ثػ زهاکارى او ياثلي ښځي ًم زيات موصٍس دي‪(.‬هٍ‬
‫اوس ثاؿٍ طپلي ؿٍچ وکړي ڇي د لماهځي اًميت څٍمػى زيات دي‪).‬‬
‫څلٍرمي يصي‪ :‬د بی لماهځي پي بارى کی د مار ؿػى طبػی‬
‫یٍى ورځ شظػت ابٍبکػ صعیو رض ثي یٍى زوازى راوړؿ ؿٍى‪،‬هاڅاپي‬
‫د مړی کػهن ؿػى وښٍریعی شظػت ابٍبکػ صعیو رض ڇي کلي د مړی څظي‬
‫کػهن پٍرثي کړی هٍ یٍ كټ مار د مړی ؿػى مښجی وو‪ ،‬شظػت ابٍبکػ صعیو‬
‫رض د مار د مړى کٍلٍ ارادى وکړى هٍ مار وویَ‪:‬ای صعیىي! ثي ولی ما مړ‬
‫کٍی؟زى پي طپلي طٍوښي دلجي راكلی هي یم بلکي زى د هللا پاکﷻ پي شکم‬
‫ؿػى راكلی یم ځکي ڇي دا کؽ بی لماهځي دی‪،‬هٍ شظػت ابٍبکػ رض دا مړي‬
‫لي مار ؿػى پي يبػ کی ښض کړي‪.‬‬
‫(‪)50‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پوځمي يصي‪ :‬د اوښ طپَ مالک د لماهځي لپارى راکښيوٍؿ‬
‫يٍى ورځ يٍ صصابي هبي کػيمﷺثي راكلي او د طپَ اوښ قکايت‬
‫يػػي اوکړي ڇي زى طپَ اوښ ثي پػ وطت طٍراک او څښاک ورکٍم ليکن کلي‬
‫ڇي زى د قپػي ويعى ؿم هٍ زما اوښ ڇيلي وًي او ما طٍب ثي هي پػيږدی‪،‬‬
‫هبي کػيمﷺد اوښ څظي پٍښجوي وکړى اوښ پي ځٍاب کی وويَ‪ :‬اي د‬
‫هللا رؿٍلي! يىيووا زما مالک زما پٍرى طياؿ ؿاثي‪ ،‬ما ثي پػ وطت طٍراک او‬
‫څښاک راکٍي‪ ،‬او ما ًم ًيڅکلي د بار وړلٍ څظي ډډى او اهکار کړي هعي دي‬
‫ڇي پػ ما څٍمػى بار ايږدي زى يػػي وړمي‪،‬ليکن زى د قپػي ڇيلي وًم ًلي لي‬
‫دي وزٌي ڇي زما مالک ټٍلي ورځ ؿجړي ؿٍي وي کلي ڇي ماښام کٍر ثي‬
‫راؿي هٍ د ماښام لمٍهځ اوکړي او ويعى ؿي‪ ،‬اي د هللا رؿٍلي! کلي ڇي دي‬
‫ويعى ؿي او د قپػي يٍى شصي ثيػى ؿي زما دا ګمان يػػي ڇي اوس بي راکښيوي‬
‫او لمٍهځ بي وکی‪ ،‬ليکن دي ًملؾي ويعى وي‪ ،‬کلي ڇي د قپػي دويمي شصي‬
‫ثيػى ؿي هٍ زما دا ګمان يػػي ڇي اوس بي زما مالک راکښيوي او لمٍهځ بي ادا‬
‫کړي ليکن دي ًملؾي ويعى يػػي‪ ،‬هٍ کلي ڇي د ؿٌار وطت هژدي ؿي او دي‬
‫ويعى يػػي هٍ زى ڇيلي او هفػي قػوع کړم ثػ څٍ دي راکښيوي او لمٍهځ ادا‬
‫کړي‪ .‬او زى ويػيږم ڇي د ييامت پي ورځ بي هللا پاکﷻ زما څظي پٍښجوي‬
‫اوکړي ڇي ؿجا مالک ويعى وو او ثا ولي طٍب ثي هي راکښيوٍي؟ هٍ زى بي هللا‬
‫پاکﷻ ثي څي ځٍاب ورکٍم‪ً ،‬ؾي هي ڇي هللا پاک زما د مالک ؿػى ما ثي‬
‫ًم ـغاب راکړي‪.‬‬
‫د دي يصي څظي د کٍرو مفػاهٍ ثي ـبػت اطؾجَ پکار دي ڇي دوي‬
‫اهؾاهان ًم دي ليکن بيا ًم د دوي پي شظٍر کی د دوي کفػان لموځٍهي‬
‫يظا کٍي‪.‬‬
‫(‪)52‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫قپږمي يصي‪ :‬د بي لماهځي څظي طوؼيػ ًم پواى كٍاړي‬
‫يٍ بؼرګ پي طپَ بيان کی ونػمايَ‪ :‬ڇي پي ټٍلي مظلٍياثٍ کی اقػؼ او‬
‫ښي مظلٍؽ اهؾان دي‪ ،‬اهؾان د دي طبػي قکػ ادا کٍي ڇي اي هللا ؿجا‬
‫قکػ دي ڇي زى دي شيٍان پيعا کړي هي يم‪ .‬پي شيٍاهاهٍ کی ڇي کٍم شالؿ‬
‫شيٍاهان دي ًلي دا قکػ کاږي ڇي اي هللا قکػ دي ڇي مٍږ دي شالؿ‬
‫شيٍاهان پيعا کړي طػوهي دي هي يٍ پيعا کړي‪ ،‬طػ د هللا پاکﷻ قکػ ادا‬
‫کٍي ڇي ؿپػي هي يم او ؿپػي بيا قکػ ادا کٍي ڇي اي هللا! ؿجا قکػ دي ڇي‬
‫زى دي ؿپػي پيعا کړي يم طوؼيػ دي هي يم پيعا کړي‪ ،‬د طوؼيػ رهګي هرؽ‬
‫الفين او مػدار شيٍان د هللا پاکﷻ داؿي قکػ ادا کٍي ڇي اي هللا! قکػ‬
‫دي ڇي زى دي طوؼيػ پيعا کړي يم زى طٍ دي بي لماهځي اهؾان هي پيعا‬
‫کړي‪(.‬ڇي ًلي طٍ ثػ ما ًم هرؽ او مػدار دي)‪.‬‬
‫لي دي څظي مفلٍمي ؿٍى ڇي لمٍهځ پػيږدؿ څٍمػى لٍيي ګواى او لٍيي‬
‫مػداري دى ڇي طوؼيػ ًم د بي لماهځي اهؾان څظي پواى كٍاړي‪.‬‬
‫اوومي يصي‪ :‬د يٍي اوښي طپَ بي لماهځي مالک ثي قيعي هي ورکٍؿ‬
‫يٍى ورځ هبي کػيمﷺيٍ ځاي والړ وو ڇي يٍى اوښي پي ثيؼي ؿػى‬
‫هبي کػيمﷺثي راكلي او ڇيلي يػػي وًلي او د هبي کػيمﷺپي پښٍ‬
‫مبارکٍ کی پػيٍثي او وويَ‪ :‬زما مالک ما شاللٍي ما ثػي طالؿي کړى‪ ،‬پي‬
‫ًمعي وطت کی يٍ کؽ راكلي ڇي پي الس کی يػػي ڇاړى وى‪ ،‬هبي‬
‫کػيمﷺد دي کؽ څظي پٍښجوي وکړى ڇي ولي دا اوښي شاللٍي؟ ًلي‬
‫کؽ ويَ ڇي دا اوښي ما پي ډيػو هازو او هظػو ؿػى ؿاثلي وى‪ ،‬اوس ڇي کلي د‬
‫قيعو وطت راكلي هٍ دا اوښي ما ثي قيعي هي راکٍي هبي کػيمﷺد‬
‫اوښي څظي د قيعو هي ورکٍلٍ وزي وپٍښجي هٍ ًلي اوښي ويَ ڇي يىيووا زما‬
‫(‪)53‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫مالک زما پٍرى طياؿ ؿاثي ليکن زى د هللا پاک لي ويػي طپَ مالک ثي قيعي‬
‫هي ورکٍم داؿي هي ڇي هللا پاک ماثي ـغاب راکړي ځکي ڇي دي بي لماهځي‬
‫دي‪ ،‬د اوښي مالک ًم د طپلي ګواى اـجػاؼ وکړي او د هبي کػيمﷺؿػى‬
‫يػػي دا وـعى وکړى ڇي زى بَ لمٍهځ کٍم‪ ،‬اوښي ًم دا وـعى وکړى کڈيػثي زما‬
‫مالک لمٍهځ قػوع کړي هٍ زى بي طپَ مالک ثي قيعي ورکٍم‪.‬‬
‫ٓ‬
‫پي لماهځي کی د ؿؾجي کٍهکی کؾاهٍ اطػ پاي او يٍ څٍ ـبػثواکي‬
‫يصي‬
‫ٓ‬
‫پي لماهځي کی د ؿؾجي کٍهکی کؾاهٍ اطػ پاي‬
‫د هللا پاکﷻ نػمان دي‬
‫(الماـٍن ‪)۲ ،۴‬‬
‫ژباړى‪ :‬د ًلي لمٍهځ کٍهکی کؾاهٍ لپارى دي ًالکت او بػبادي وي کٍم ڇي د‬
‫طپَ لموځٍ څظي كانلي يػػي‪.‬‬
‫"ويَ" ًالکت‪،‬بػبادي او ثباًي ثي ويَ کیږي‪ .‬ويَ د دوږخ د يٍي‬
‫قلي هٍم ًم دي‪ .‬مػلب دا ڇي پي لماهځي کی د ؿؾجي کٍهکی کؾاهٍ لپارى‬
‫ًالکت او بػبادي دى يا د دوي ځاي دوږخ يٍى قلي دى‪.‬‬
‫ٓ‬
‫پي بَ ايات کی هللا پاکﷻ نػمايػػي‪:‬‬
‫بي قکي موانىان د هللا پاک ؿػى نػيبٍهي کٍي او هللا پاکﷻ د دوي د‬
‫نػيبٍ او ڇمٍهٍ ځٍاب او بعلي ورکٍهکی دي‪ ،‬او کلي ڇي دوي د لماهځي ثي‬
‫والړيږي هٍ ډيػ پي ؿؾجي ؿػى والړيږي د دوي مىصع صػؼ ريا او ځان ښکارى‬
‫کٍؿ دي(ڇي مٍږ طٍ ًم لموځٍهي کٍو) ليکن پي شىيىت کی دوي د هللا‬
‫پاکﷻ لږ ذکػ او ياد کٍي‪ (.‬ڇي پي ًلي ؿػى د دوي لمٍهځ کٍؿ مفلٍم‬
‫ؿي)‪.‬‬
‫(‪)54‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پي لماهځي کی د ؿؾجي کٍهکی کؾاهٍ لپارى ـبػثواکي يصي‬
‫اولي يصي‪ :‬يٍى ځٍاهي اهرلي د اور پي لمبٍ کی‬
‫‪‬پي يٍى کلي کی يٍى ځٍاهي اهرلي ونات ؿٍى‪ ،‬کلي ڇي ًلي ښظٍلي هٍ‬
‫يٍ د يٍ کؽ څظي پي لصع کی کیلي (ڇابي) پاثي ؿٍي‪ ،‬کلي ڇي يبػ پټ کړي‬
‫هٍ ًلي ځٍان ثي کیلي ور يادي ؿٍي ڇي کیلي طٍ پي لصع کی راڅظي پاثي‬
‫ؿٍيعي‪ ،‬هٍ د ًلي اهرلي ورور ثي راكلي او دا بيان يػػي ورثي وکړي‪،‬د اهرلي‬
‫ورور ًعيػي ثي والړي او يبػ يػػي وکیوعي کلي ڇي يػػي د لصع طښجي ليػي کړى هٍ‬
‫پي لصع کی ثيؼ او ثٍهع اور بَ دي‪ ،‬دي ځٍان بيػثي يبػ پټ کړي او کٍر ثي‬
‫راكلي او مٍر ثي يػػي دا ټٍلي يصي وکړى‪ ،‬مٍر يػػي ويَ ڇي د دي اهرلي ټٍؿ‬
‫اـماؿ ؿم وى ليکن پي لماهځي کی يػػي ؿؾجي کٍلي‪ ،‬دا ـغاب قايع د لماهځي‬
‫د ؿؾجي لي وزٌي يػػي‪.‬‬
‫پي لماهځي کی د ؿؾجي کٍلٍ داؿي ـغاب دي هٍ د لماهځي يظا کٍلٍ‬
‫بي څٍمػى زيات ـغاب وي‪.‬‬
‫دويمي يصي‪ :‬د قيػاهي نػيب لي وزٌي د شظػت مفاويي رض د‬
‫زماـت لمٍهځ يظا کیعؿ‬
‫يٍ ځَ شظػت اميػ مفاويي رض د قپػي هاوطجي د زٌاد څظي کٍر ثي‬
‫راؿجٍن ؿٍ‪ ،‬هٍ دا ؿٍچ يػػي اوکړي ڇي د ؿٌار ثػ لماهځي پٍري اوس ال ډيػ‬
‫وطت پاثي دي يٍ څي وطت بي ويعى ؿم بيا بي د ؿٌار لمٍهځ ادا کړم‪،‬کلي ڇي‬
‫د طٍب څظي را پٍرثي ؿٍ هٍ د ؿٌار زماـت ثيػ ؿٍي وو‪ ،‬هٍ دا انؾٍس‬
‫پػٍر يػػي ټٍلي ورځ ژړؿ او د هللا پاکﷻ څظي يػػي دـاګاهي كٍښجي‪ ،‬بلي قپي‬
‫راكلي او بيا ويعى ؿٍ‪ ،‬د ؿٌار پي وطت کی طٍب ويوي ڇي يٍ ؿپين ږيػي‬
‫کؽ د لماهځي لپارى ږغ کٍي‪،‬ڇي پٍرثي ؿي دلماهځي وطت دي‪ .‬دى پي طٍب‬
‫کی د دي ؿپين ږيػي څظي وپٍښجَ ڇي ثي څٍک يػػي؟ًلي ويَ ڇي زى‬
‫(‪)55‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫قيػان يم‪،‬شظػت مفاويي رض پي شيػاهجيا ؿػى وويَ ڇي قيػان او داؿي‬
‫کار؟دا څوګي ممکن دى؟قيػان ويَ‪ :‬پػون ڇي کلي ؿجا څظي زماـت يظا‬
‫ؿٍ هٍ ثا وژړؿ او دـاګاهي دي وکړي‪ً،‬لي کار هللا پاک ثي دومػى طٍښ ؿٍ‬
‫ڇي ثا ثي يػػي د څلٍيښت يا ثػ ًلي ًم زيات زماـت لموځٍ خٍاب درکړي‪ ،‬هن‬
‫کڈيػثي بيا ثي ويعى ؿٍي وي هٍ ثا ثي بيا دومػى زيات خٍابٍهي مالويعى‪ ،‬هٍ لعي‬
‫وزٌي مي د زماـت ږغ درباهعي وکړي‪.‬‬
‫د ؿٌار د لماهځي نظيلت‬
‫پي اؿالم کی د ؿٌار لمٍهځ ډيػ زيات نظيلت لػي د هللا پاکﷻ نػمان دي‪:‬‬
‫(بوي اؿػائيَ‪)۲۳ :‬‬
‫ژباړى‪( :‬اي مصمعى !ﷺ) د لمػ د زواؿ څظي د قپػي د ثياري پٍري(يفوي‬
‫د ماپښين‪ ،‬ماځيګػ‪ ،‬ماښام او ماطؾجن) لمٍهځ ادا کړى‪،‬او د ؿٌار پي وطت‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫کی (پي لماهځي کی) يػان مريع وايي‪ ،‬بي قکي د ؿٌار پي وطت کی يػان مريع‬
‫ويَ د ماليکٍ د شاطػيعو وطت دي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫پعي ايات کی د "دلٍک الفمؽ" څظي د ماپښين او ماځيګػ لمٍهځ‪،‬‬
‫ٓ‬
‫او د "كؾو الليَ" څظي د ماښام او ماطؾجن لموځٍهي مػاد دي‪ ،‬او د يػان‬
‫ٓ‬
‫الهرػ څظي د ؿٌار لمٍهځ مػاد دي ڇي پي ًلي کی زٌػا يػائت کیږي او پعي‬
‫وطت کی د ورځي او قپػي ماليکی ؿػى زمؿ کیږي‪.‬‬
‫(‪)56‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اوؿ شعيح‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو‬
‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫ت َر ُس َ‬ ‫ِمن أَِِب ب ْك ِر ب ِن عمارَة ب ِن رویػبةَ‪ ،‬عن أَبِ ِیو قَ َ ِ‬
‫اؿ ‪ََ :‬س ْع ُ‬ ‫ْ َ ْ ُ َ َ ْ ُ َ َْ َ ْ‬
‫س‪ ،‬وقَػبل غُر ِ‬ ‫صلَّى قَػْب َل طُلُ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َو َسلَّ َم یػَ ُق ُ‬
‫وِبَا یػَ ْع ِن الْ َف ْجَر‬‫َّم ِ َ ْ َ ُ‬ ‫وع الش ْ‬ ‫َح ٌد َ‬
‫َّار أ َ‬
‫وؿ‪:‬لَ ْن یَل َج الن َ‬
‫(ٔ٘)‬
‫صَر‪.‬‬
‫َوالْ َع ْ‬
‫د شظػت ابٍ زًيػ ابن ـمارى رض څظي روايت دي ڇي ما د هبي‬
‫کػيمﷺڅظي واريعؿ ًلي نػمايلي‪ً:‬لي څٍک بي ًيڅکلي ًم دوږخ ثي‬
‫داطَ هؾي کٍم ڇي د لمػ طجٍ يا لمػ لٍيعو څظي مظکی لمٍهځٍهي کٍي‪ .‬يفوي‬
‫څٍک ڇي د ؿٌار او ماځيګػ لمٍهځ کٍي ًلي بي( دًميفي لپارى) دوږخ ثي‬
‫داطَ هؾي‪.‬‬
‫دوم شعيح‪:‬‬
‫اؿ‪":‬یػَتَ َعاقَػبُو َف فِی ُك ْم َم َالئِ َكةٌ‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫َف َر ُس َ‬ ‫َع ْن أَِِب ُىَریْػَرَة أ َّ‬
‫َّ ِ‬ ‫بِاللَّی ِل وم َالئِ َكةٌ بِالنَّها ِر‪،‬وََيت ِمعو َف ِِف ص َال ِة الْ َفج ِر و ِ‬
‫ص ِر‪ُُ ،‬ثَّ یػَ ْع ُر ُج الذ َ‬
‫ین‬ ‫ص َالة الْ َع ْ‬
‫ْ ََ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َْ ُ‬ ‫ْ ََ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫اى ْم َوُى ْم‬
‫ف تَػَرْكتُ ْم عبَادي؟ فَػیَ ُقولُو َف‪:‬تَػَرْكنَ ُ‬ ‫بَاتُوا فی ُك ْم‪ ،‬فَػیَ ْسأَ ُذلُ ْم َوُى َو أ َْعلَ ُم ِب ْم‪َ -‬كْی َ‬
‫(ٕ٘)‬
‫صلُّو َف"‪.‬‬‫اى ْم َوُى ْم یُ َ‬‫صلُّو َف َوأَتَػْینَ ُ‬
‫یُ َ‬
‫د شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”څظي روايت دي ڇي هبي‬
‫کػيمﷺونػمايَ‪ :‬ثاؿٍ ثي د قپػي او ورځي ماليکی پي وار وار ؿػى راځي‪،‬‬
‫او د ؿٌار او ماځيګػ پي لماهځي کی ؿػى زمؿ کیږي‪ ،‬هٍ کٍمي ماليکی ڇي‬
‫ٓ‬
‫مظکی ؿجا ؿٍ ؿػى وي ًلي اؿمان ثي طيږي ( او د دي هٍرو ماليکٍ وطت او‬
‫وؽيهي قػوع کیږي) هٍ هللا پاک د دي ماليکٍ څظي پٍښجوي کٍي‪ ،‬ثاؿٍ پي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬صصيس مؾلم‪ .‬ريم الصعيح ‪111‬‬
‫‪ : 11‬مجهو ـليي‪ .‬واللهؼ للبظاري‪ .‬ريم الصعيح ‪111‬‬
‫(‪)57‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ځمکي کی زما بوعګان پي کٍم شالت کی پػيښٍدى؟ شاؿ دا ڇي هللا پاکﷻ‬
‫پي ًػ څي طبػ دي‪ ،‬دا ماليکی ورثي وايػػي‪ :‬مٍږ ڇي کلي د دوي څظي راثلٍ هٍ‬
‫دوي لموځٍهي کٍؿ او کلي ڇي دوي ثي وركلٍ هٍ دوي ًم لموځٍهي کٍؿ‪.‬‬
‫دريم شعيح‪:‬‬
‫صلَّى‬ ‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫اؿ َر ُس ُ‬ ‫وؿ‪:‬قَ َ‬ ‫ب بْ َن َعْب ِد ا﵁ یػَ ُق ُ‬
‫ت ُجْن َد َ‬
‫س ب ِن ِس ِريین‪ ،‬قَ َ ِ‬
‫اؿ‪ََ :‬س ْع ُ‬ ‫َ‬ ‫َع ْن أَنَ ِ ْ‬
‫الصْب َح فَػ ُه َو ِِف ِذ َّم ِة ا﵁ فَ َال یَطْلُبَنَّ ُك ُم اللَّوُ ِم ْن ِذ َّمتِ ِو‬
‫صلَّى ُّ‬ ‫"م ْن َ‬
‫ِ‬
‫اللَّوُ َعلَْیو َو َسلَّ َم‪َ :‬‬
‫(ٖ٘)‬
‫َّم "‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ب َش ْيء‪ ،‬فَػیُ ْدرَكوُ فَػیَ ُكبَّوُ ِف نَار َج َهن َ‬
‫د اهؽ بن ؿيػين څظي روايت دي ما د شظػت زوعب بن ؿهيان‬
‫رض څظي واوريعى ڇي هبي کػيمﷺونػمايَ‪ :‬ڇا ڇي د ؿٌار لمٍهځ ادا‬
‫کړي ًلي د هللا پاکﷻ پي ذمي او شهاؽت کی داطَ ؿٍ‪ ،‬هٍ ثي دا کؽ مي‬
‫زوروى او د دي کؽ زيات طياؿ ؿاثي‪ً ،‬ؾي هي ڇي هللا پاک د دي کؽ د‬
‫زورولٍ پي بعلي کی ؿجا څظي د يٍ قي مػالبي وکړي او ًلي ؿجا پي وس کی هي‬
‫يػػي هٍ هللا پاک بي دي پړمظي پي دوږخ کی كٍرځٍي‪.‬‬
‫څلٍرم شعيح‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم َر ُج ٌل نَ َاـ لَْیلَ ًة َح ََّّت‬ ‫ِ‬ ‫عن عب ِد ا﵁ قَ َ ِ ِ‬
‫اؿ‪:‬ذُكَر عْن َد َر ُسوؿ ا﵁ َ‬ ‫َ ْ َْ‬
‫ِِ (ٗ٘)‬ ‫ِ‬
‫اؿ ‪ِِ ":‬ف أُذُنو"‪.‬‬ ‫اؿ الشَّْیطَا ُف ِِف أُذُنػَْیو"‪.‬أ َْو قَ َ‬
‫اؿ‪َ ":‬ذ َاؾ َر ُج ٌل بَ َ‬
‫َصبَ َح قَ َ‬
‫أْ‬
‫شظػت ـبعهللا بن مؾفٍد رض نػمايػػي‪ :‬د هبي کػيمﷺمظجي د‬
‫يٍ داؿي کؽ ذکػ وؿٍ ڇي ًلي ثػ ؿٌارى ويعى يػػي (يفوي د ؿٌار لمٍهځ هي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬صصيس مؾلم ريم الصعيح‪111 :‬‬
‫‪ : 11‬مجهو ـليي‪ .‬واللهؼ لمؾلم‪ .‬ريم الصعيح ‪111‬‬
‫(‪)58‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کٍي) هٍ هبي کػيمﷺونػمايَ‪ :‬د دي کؽ پي كٍږو کی قيػان بٍلي‬
‫(ميجياږي) کړيعي‪.‬‬
‫پوځم شعيح‪:‬‬
‫اؿ‪":‬یػَ ْع ِق ُد الشَّْیطَا ُف‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬ ‫َ‬ ‫وؿ ا﵁‬ ‫َف َر ُس َ‬ ‫َع ْن أَِِب ُىَریْػَرةَ‪،‬أ َّ‬
‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫علَى قَافِی ِة رأْ ِس أ ِ‬
‫ك لَْی ٌل‬ ‫ب َم َكا َف ُك ّْل عُ ْق َدة‪َ :‬علَْی َ‬ ‫ض ِر ُ‬
‫ث ُع َقد‪ ،‬یَ ْ‬ ‫َحد ُك ْم إِذَا ُى َو نَ َاـ ثََال َ‬‫َ َ َ‬ ‫َ‬
‫ت ُع ْق َدةٌ‪ ،‬فَِإ ْف‬ ‫ت ُع ْق َدةٌ‪ ،‬فَِإ ْف تَػ َو َّ‬ ‫ِ‬
‫ضأَ ْاضلَلَّ ْ‬ ‫ظ فَ َذ َكَر اللَّوَ ْاضلَلَّ ْ‬ ‫یل فَ ْارقُ ْد‪ .‬فَِإف ْ‬
‫استَْی َق َ‬ ‫ِ‬
‫طَو ٌ‬
‫ِ‬
‫س‬‫یث النَّ ْف ِ‬ ‫َصبَ َح َخبِ َ‬ ‫س‪َ ،‬وإَِّال أ ْ‬ ‫ب النَّ ْف ِ‬ ‫َصبَ َح نَشیطًا طَیّْ َ‬ ‫ت ُع ْق َدةٌ فَأ ْ‬ ‫صلَّى ْاضلَلَّ ْ‬‫َ‬
‫(٘٘)‬
‫َك ْس َال َف"‪.‬‬
‫د شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”څظي روايت دي ڇي هبي‬
‫کػيمﷺونػمايَ‪ :‬کلي ڇي پي ثاؿٍ کی يٍ څٍک ويعيږي هٍ قيػان دي‬
‫کؽ ثي پي څټ دري كٍټي ورکٍي‪ ،‬او پي ًػى كٍټي باهعي دا پٍى کی ڇي ويعى‬
‫ؿي ثػ ؿٌارى پٍري ډيػ وطت پاثي دي‪ ،‬کڈيػثي اهؾان را کښيوي هٍ يٍى كٍټي‬
‫طالؿي ؿي‪ ،‬کڈيػثي اودس ثازى کړي هٍ دويمي كٍټي طالؿي ؿي او کڈيػثي‬
‫لمٍهځ ادا کړي هٍ دريمي كٍټي ًم طالؿيږي‪ .‬او دا کؽ بي ؿٌار ښي ثيار وي‪،‬‬
‫ليکن کڈيػثي لمٍهځ ادا هي کړي هٍ ؿؾت بي يػػي او پي غبيفت بي يػػي ډيػ بٍج‬
‫يػػي‪.‬‬
‫د ماځيګػ د لماهځي اًميت‬
‫د ماځيګػ لمٍهځ ډيػ زيات اًم دي‪ ،‬د هللا پاکﷻ نػمان دي ‪:‬‬
‫ػي‪َ ،‬و ُي ٍْ ُم ٍْا ِهلل َيا ِه ِج ْي َن‪ )11(،‬ژباړى‪( :‬اي‬
‫الص ٰلٍ ِة ُالٍ ْؿ ٰ‬
‫ات َو َّ‬ ‫َشانؾٍا َـلي َّ َ‬
‫الصل ٍَ ِ‬ ‫ِ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬ؿون ابي داود‪ .‬ريم الصعيح‪1121 :‬‬
‫‪ : 11‬البىػى‪۵۱۳ :‬‬
‫(‪)59‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫مؤمواهٍ!) د ټٍلي لموځٍهٍ‪،‬طصٍصا د مابيوځ د لماهځي زيات اًجمام او الجؼام‬
‫وکړي‪ ،‬او د هللا پاکﷻ مظجي پي ادب ؿػى ودريږي‪.‬‬
‫ٰ‬
‫الٍؿػي څظي‬ ‫د دي ٓايات پي ثهؾيػ کی مهؾػين ليکی‪ :‬ڇي ٰ‬
‫الصلٍة‬
‫مػاد د ماځيګػ لمٍهځ دي‪.‬‬
‫اوؿ شعيح‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم فَػنَظََر إِ ََل الْ َق َم ِر لَْیلَةً ‪ -‬یػَ ْع ِن‬ ‫ِ‬
‫اؿ‪ُ :‬كنَّا عْن َد النِ ّْ‬
‫َِّب َ‬ ‫َع ْن َج ِری ٍر قَ َ‬
‫ض ُّامو َف ِِف ُرْؤیَتِ ِو‪ ،‬فَِإ ِف‬
‫اؿ‪ :‬إِنَّ ُك ْم َس ََرتْو َف َربَّ ُك ْم َك َما تَػَرْو َف َى َذا الْ َق َمَر‪َ ،‬ال تُ َ‬‫الْبَ ْد َر ‪-‬فَػ َق َ‬
‫س وقَػبل غُر ِ‬
‫وِبَا فَافْػ َعلُوا‪ُُ ".‬ثَّ‬ ‫َّم ِ َ ْ َ ُ‬ ‫وع الش ْ‬ ‫ص َالةٍ قَػْب َل طُلُ ِ‬‫استَطَ ْعتُ ْم أَ ْف َال تػُ ْغلَبُوا َعلَى َ‬ ‫ْ‬
‫ِ (‪)٘ٚ‬‬
‫َّم ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫س َوقَػْب َل الْغُُروب"‬ ‫وع الش ْ‬
‫ك قَػْب َل طُلُ ِ‬ ‫قَػَرأَ " َو َسبّْ ْح ِبَ ْمد َربّْ َ‬
‫شظػت زػيػ بن ـبعهللا رض نػمايػػي‪:‬مٍږ د هبي کػيمﷺؿػى‬
‫هاؿت وو‪ ،‬هبي کػيمﷺد څلٍرلؾم ؿپٍږمي ثي وکػجَ او ونػمايَ‪ :‬ثاؿي‬
‫بي طپَ رب ًمعاؿي ويوي لکي ثاؿٍ ڇي دا اوس د څٍرلؾم ؿپٍږمي ويوي‪،‬‬
‫ثاؿٍ ثي بي يٍى ذرى قک ًم هي يػػي‪ ،‬هٍ کڈيػثي ثاؿٍ د لمػ طجٍ او لمػ لٍيعو‬
‫څظي مظکی ( يفوي د ؿٌار او ماځيګػ) لمٍهځ پي پٍرى اًجمام ؿػى ادا کٍلي‬
‫ٓ‬
‫ؿي هٍ طػور يػػي ادا کړي‪ ،‬بيا هبي کػيمﷺدا ايات ثالوت کړي‪َ " :‬ن َؾ ِب ْس‬
‫ؽ َو َي ْب ََ ُالل ُػ ْو ِب" يفوي د لمػ راطجٍ او لمػ‬ ‫َ ْ َ ّ َ َ ْ َ ُ ْ َّ ْ‬
‫ِبصم ِع ر ِبک يبَ غلٍ ِع الفم ِ‬
‫لٍيعو څظي مظکی د طپَ رب پاکی بياهٍى‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬مجهو ـليي صصيس البظاري ريم الصعيح ‪111‬‬
‫(‪)61‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دوم شعيح‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬
‫اؿ" َم ْن‬ ‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫وسى ‪َ ،‬ع ْن أَبِ ِیو أ َّ‬
‫َف َر ُس َ‬ ‫َع ْن أَِِب بَ ْك ِر بْ ِن أَِِب ُم َ‬
‫(‪)٘ٛ‬‬
‫صلَّى الَْْْبَدیْ ِن َد َخ َل ْ‬
‫اجلَنَّةَ"‬ ‫َ‬
‫ابٍمٍؿي اقفػي رض څظي روايت دي ڇي هبي‬ ‫ٰ‬ ‫د شظػت‬
‫کػيمﷺونػمايَ‪:‬څٍک ڇي دوى يض لموځٍهي( يفوي د ؿٌار او ماځيګػ‬
‫لمٍهځ) پي دوام او ًميفي ثٍب ؿػى ادا کٍي هٍ ًلي کؽ بي زوت ثي‬
‫داطليږي‪.‬‬
‫دريم شعيح‪:‬‬
‫اؿ ‪ُ :‬كنَّا َم َع بػَُریْ َد َة ِِف َغ ْزَوةٍ ِِف یػَ ْوٍـ ِذي َغْی ٍم‪،‬‬ ‫یح ‪ ،‬قَ َ‬ ‫َع ْن أَِِب الْ َملِ ِ‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬ ‫اؿ ‪ :‬ب ّْكروا بِ ِ‬
‫ص َال َة‬
‫اؿ‪َ ":‬م ْن تَػَرَؾ َ‬ ‫ص ِر ؛ فَِإ َّف النِ َّ‬
‫َِّب َ‬ ‫ص َالة الْ َع ْ‬
‫فَػ َق َ َ ُ َ‬
‫(‪)ٜ٘‬‬
‫ص ِر فَػ َق ْد َحبِ َط َع َملُوُ "‪.‬‬
‫الْ َع ْ‬
‫د ابٍالمليس څظي روايت دي ڇي يٍى ورځ مٍږ د شظػت بػيعى اؿلمي‬
‫ٓ‬
‫رض ؿػى پي يٍى كؼا کی وو او دا ورځ پي اؿمان کی وريځ وى هٍ شظػت بػيعى‬
‫رض شکم وکړي ڇي د ماځيګػ لمٍهځ ژر وکړي‪ ،‬ځکي ڇي هبي‬
‫کػيمﷺونػمايَ‪ :‬څٍک ڇي د ماځيګػ لمٍهځ پػيږدی د ًلي ټٍلي اـماؿ‬
‫طائؿ او بيکارى دي‪.‬‬
‫څلٍرم شعيح‪:‬‬
‫وؿ ا﵁ صلَّى اللَّو علَی ِو وسلَّم قَ َ ِ‬
‫ص ِر‬ ‫اؿ‪":‬الَّذي تَػ ُفوتُوُ َ‬
‫ص َالةُ الْ َع ْ‬ ‫ُ َْ ََ َ‬ ‫َ‬ ‫َف َر ُس َ‬ ‫َع ِن ابْ ِن عُ َمَر‪ ،‬أ َّ‬
‫(ٓ‪)ٙ‬‬
‫فَ َكأَََّّنَا ُوتَِر أ َْىلَوُ َوَمالَوُ "‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬مجهو ـليي‪ .‬و اللهؼ للبظاري‪ .‬ريم الصعيح ‪111‬‬
‫‪ : 11‬صصيس البظاري‪ .‬ريم الصعيح ‪111‬‬
‫(‪)60‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د شظػت ـبعهللا بن ـمػ "رطي هللا ـوي" څظي روايت دي ڇي هبي‬
‫کػيمﷺ ونػمايَ‪:‬د ڇا څظي ڇي د ماځيګػ لمٍهځ يظا ؿي (او وروؿجي يػػي‬
‫يظا ًم راوړي) هٍ دا کؽ داؿي دي لکي ڇي د دى ټٍلي اًَ او ـياؿ ثباى او‬
‫بػباد ؿي‪.‬‬
‫پوځم شعيح‪:‬‬
‫د هبي کػيمﷺيٍ بَ شعيح قػيم دي ًلي نػمايػػي‪(:‬ڇي د ماځيګػ‬
‫لمٍهځ ځوډوؿ د يظا کیعو پي وطت کی کٍؿ) د موانو لمٍهځ دي ڇي دي‬
‫لمػ ثي ګٍري کلي ڇي د لمػ رهګ ژړ ؿي او د قيػان د ښکػو پي موځ کی راؿي‬
‫هٍ دي والړ ؿي او پي ثلٍار ثلٍار ؿػى څلٍر وارى د ڇػګ رهګي مښٍکي‬
‫ووًي‪ (.‬يفوي پي ڇابکی ڇابکی ؿػى څلٍر رکفجي لمٍهځ ادا کړي‪ ،‬ڇي د‬
‫ٓ‬
‫لماهځي د ادابٍ ًيڅ رـايت او طياؿ هي ؿاثي)‪.‬‬
‫د ؿٌار او ماځيګػ پي لماهځي کی د ماليکٍ ازجماع‬
‫د هللا پاکﷻ ماليکی د ًػ ؿٌار او ماځيګػ د اهؾاهاهٍ ؿػى پي لماهځي‬
‫ٓ‬
‫کی زمؿ کیږي‪ ،‬د ورځي ماليکی د ماځيګػ د لماهځي څظي وروؿجي اؿماهٍ ثي‬
‫پٍرثي کیږي او د قپػي ماليکی د ماځيګػ پي لماهځي کی مځکی ثي راځي او د‬
‫دوي وؽيهي او هګػاهي قػوع کیږي‪ ،‬د ؿٌار پي لماهځي کی د ورځي ماليکی د‬
‫ٓ‬
‫اؿمان څظي ځمکی ثي راځي او د قپػي ماليکی د ؿٌار د لماهځي څظي‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫وروؿجي اؿمان ثي پٍرثي کیږي‪ .‬کلي ڇي د ماليکٍ ًػى ټٍلي اؿمان ثي پٍرثي‬
‫ؿي هٍ ًلجي هللا پاکﷻ د طپَ ـلم باوزٍدى د دوي څظي پٍښجوي کٍي ڇي‬
‫زما بوعګان څوګي وى؟ او دوي کٍم اـماؿ کٍؿ؟ ماليکی ورثي وايػػي کلي ڇي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 12‬مجهو ـليي‪ .‬ؿون ابي داؤد‪ .‬ريم الصعيح‪111 :‬‬
‫(‪)62‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫مٍږ ؿجا بوعګاهٍ ثي وركلٍ هٍ دوي پي لماهځي اطجي وى او کلي ڇي د دوي څظي‬
‫راثلٍ هٍ دوي ًم پي لماهځي اطجي وى‪.‬‬
‫لي دي څظي مفلٍمي ؿٍى ڇي د ؿٌار او ماځيګػ وطت د ماليکٍ د‬
‫ازجماع وطت دي او ڇيػثي ڇي ماليکی ؿػى را زمؿ وي ًلجي طيػ او بػکت‬
‫وي‪ ،‬پي ًلي مرلؽ د هللا پاکﷻ رشمجٍهي يػػي‪ ،‬لٌغا د ؿٌار او ماځيګػ‬
‫لمٍهځ پي زماـت ؿػى ادا کٍؿ ثػ هٍرو لموځٍهٍ ًم زيات طيػ‪ ،‬بػکت او‬
‫هٍراهيت لػي‪.‬‬
‫د ماطؾجن د لماهځي اًميت‬
‫اوؿ شعيح‪:‬‬
‫ِِ‬ ‫َِّب َ َّ َّ ِ َّ‬ ‫َع ْن أَِِب ُىَریْػَرَة ‪،‬قَ َ‬
‫ص َالةٌ أَثْػ َق َل َعلَى الْ ُمنَافق َ‬
‫نی‬ ‫س َ‬ ‫صلى اللوُ َعلَْیو َو َسل َم‪":‬لَْی َ‬ ‫اؿ النِ ُّ‬ ‫اؿ‪:‬قَ َ‬
‫(ٔ‪)ٙ‬‬
‫ِم َن الْ َف ْج ِر َوالْعِ َش ِاء‪َ ،‬ولَ ْو یػَ ْعلَ ُمو َف َما فِی ِه َما َْلَتَػ ْو ُُهَا َولَ ْو َحْب ًوا‪.‬‬
‫د شظػت ابًٍػيػى "رطي هللا ـوي"څظي روايت دي ڇي هبي کػيمﷺ‬
‫ونػمايَ‪ :‬د ؿٌار او ماطؾجن د لماهځي بليػى ثػ ټٍلٍ ؿظت او بٍج واال لمٍهځ‬
‫پػ موانىاهٍ باهعي هؾجي( يفوي دا دوى لموځٍهي موانىاهٍ ثي ډيػ زور كٍاړي او‬
‫پي دي دوو لموځٍ کی د دوي موانىت ښکارى کیږي) او کڈيػثي د دي دواړى‬
‫لموځٍ پي خٍاب باهعي دوي طبػ ؿي هٍ دوي بي دي لموځٍ ثي طػور راؿي کي‬
‫څي ًم (د دوي پښي پػي وي هٍ بيا بي ًم) پي ځوګوٍ باهعي راڅکیږي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬صصيس البظاري‪ .‬ريم الصعيح‪111 :‬‬
‫(‪)63‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دوم شعيح‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‬
‫وؿ ا﵁ َ‬ ‫ت َر ُس َ‬ ‫ِ‬
‫دخل عثماف بن عفاف ادلسجد‪ََ .....‬س ْع ُ‬
‫الصْب َح ِِف‬ ‫ِ‬ ‫وؿ‪ ":‬من صلَّى الْعِ َشاء ِِف َمج ٍ‬
‫صلَّى ُّ‬ ‫ف اللَّْی ِل‪َ ،‬وَم ْن َ‬
‫ص َ‬‫اعة‪ ،‬فَ َكأَََّّنَا قَ َاـ ن ْ‬
‫َ ََ‬ ‫یػَ ُق ُ َ ْ َ‬
‫(ٕ‪)ٙ‬‬ ‫َمج ٍ‬
‫اعة‪ ،‬فَ َكأَََّّنَا َ‬
‫صلَّى اللَّْی َل ُكلَّوُ "‪.‬‬ ‫ََ‬
‫د اميػالمؤموين شظػت ـدمان كوي "رطي هللا ـوي" څظي روايت دي‬
‫ڇي ما د هبي کػيمﷺڅظي واوريعى ًلي نػمايَ‪ :‬کٍم کؽ ڇي د ماطؾجن‬
‫لمٍهځ پي زماـت ؿػى ادا کړي‪ ،‬ګٍيا ڇي دي کؽ هيمي قپي ـبادت وکړي او‬
‫کٍم کؽ ڇي د ؿٌار لمٍهځ ًم پي زماـت ؿػى ادا کړي ګٍيا کي دي کؽ‬
‫ټٍلي قپي ـبادت وکړي‪.‬‬
‫د لماهځي ګػټي فائطي ‪‬‬
‫د لماهځي ډيعي ګػټي او فايطي دي‪ ،‬دلتي مٍږ د لماهځي يٍ څٍ ګػټي‬
‫ذکع کٍو‪.‬‬
‫اولي ګػټي ‪:‬د لماهځي پي بعکت لٍي لٍي تکليفٍهي صتميږي‬
‫کٍم کػ چي پوځي وصتي لمٍهځ پي پٍرى پابوطي ؽعى ادا کٍي هللا‬
‫پاکﷻ ًغي کػ تي د ټٍلي دهياوي او اصعوي تکليفٍ څضي هدات او صالقٍن‬
‫ورکٍي ‪،‬هبي کعيمﷺتي بي چي کلي يٍ مؿکل او يٍ تکليف متٍذي کيطي هٍ‬
‫هبي”ـليي الؾالم” بي پي لماهځي ـعوع کٍلي او د لماهځي پي بعکت بي ًغي‬
‫مؿکل زل کيطي‪.‬‬
‫هللا پاکﷻ فعمايػػي‪:‬‬
‫(ٖ‪)ٙ‬‬ ‫الصالَةِ إِ َّف اللّوَ مع َّ ِ‬ ‫استَعِینُواْ بِ َّ‬
‫الص ِْْب َو َّ‬ ‫َّ ِ‬
‫الصاب ِر َ‬
‫ین‪.‬‬ ‫ََ‬ ‫یَا أَیػُّ َها الذ َ‬
‫ین َآمنُواْ ْ‬
‫‪ ‬‬
‫‪: 11‬‬
‫(‪)64‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫او هكعت‬ ‫اي مؤمواهٍ !د قبع او لماهځي پي بعکت ؽعى کٍم‬
‫وغٍاړي‪ ،‬بي ـکي هللا پاک د قابعيوٍ مل او ملګعي دي‪.‬‬
‫د صصابي کػام”رطي هللا ـوٌم”‪ ،‬ـلماء کػام”رشمٌم هللا” او بغرګاهٍ د‬
‫والُاتٍ څضي مُلٍميږي چي کٍم وصت بي پع دوي باهطي يٍ تکليف راتلي‪،‬هٍ‬
‫دوي بي فٍرا د لماهځي ووعفتي متٍذي کيطل او دوي تي بي د ًغي تکليف څضي‬
‫هدات مالويطي‪.‬‬
‫زنعت وًب بن موبي”رشمي هللا”فعمايػػي ‪:‬د لماهځي رهګي بل داؽي‬
‫َمل هؼتي چي د ًغي پي ذريُي ؽعى اهؼان صپل زاذتٍهي او معورتٍهي ولب‬
‫او د هللا پاک څضي وغٍاړي‪.‬‬
‫هٍ پٍى ؽي !چي ټٍلي تکليفٍهي يٍاځي او يٍاځي د لماهځي پي ذريُي‬
‫ؽعى پع ـاکيطلي ؽي‪،‬او بػ‪.‬‬
‫دويمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ د دهيا او اصعت د کاميابي د زكٍل ذريُي دى‬
‫د دهيا او اصعت د کاميابي د زكٍل تع ټٍلٍ اًمي ذريُي او ؽبب‬
‫لمٍهځ دي کٍم کػ چي پي صؿٍع او َاذغي ؽعى لمٍهځ ادا کٍي‪ً ،‬غي بي‬
‫يكيووا هٍر اؽالمي اَمال ًم ادا کٍي اود ګواًٍهٍ څضي بي ځان ًم‬
‫ؽاتي‪،‬هللا پاکﷻ فعمايػػي‪.‬‬
‫َّ‬
‫َ ْ ْ َ َ َ ْ َ َ َّ ٰ َ َ َ ْ َ َ ّ َ َ ٰ (‪)11‬‬
‫َ‬
‫يع ٵنلس من ثؼکی ‪ ،‬و ذکػ اؿم ر ِب ِي نصلی‪.‬‬
‫بي ـکي ًغي کػ کامياب ؽٍ کٍم چي (د ًاًعي او باووي دواړى‬
‫هداؽتٍ څضي) پاک ؽٍ او د صپل رب هٍم يػػي ياد کړي او لمٍهځ يػػي ادا کړي‪.‬‬
‫پي يٍ زطيث ـعيف کي راځي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬البكعى‪۱۵۳:‬‬
‫‪ : 11‬االَلي ‪۱۵ ،۱۴‬‬
‫(‪)65‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫وؿ " ‪ :‬إِ َّف أ ََّو َؿ َما‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم یػَ ُق ُ‬ ‫أَِِب ىریػرَة ‪…..‬فقاؿ ََِسعت رس َ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫ْ ُ َُ‬ ‫ُ ََْ‬
‫ت فَػ َق ْد أَفْػلَ َح َوأ َْصلَ َح‪َ ،‬وإِ ْف‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُُيَاس ِ‬
‫صلُ َح ْ‬ ‫ص َالتُوُ‪ ،‬فَِإ ْف َ‬ ‫ب بو الْ َعْب ُد یػَ ْوَـ الْقیَ َامة م ْن َع َملو َ‬‫َ ُ‬
‫ِ (٘‪)ٙ‬‬
‫اب َو َخسَر‪.‬‬ ‫ت فَػ َق ْد َخ َ‬ ‫فَ َس َد ْ‬
‫زنعت ابًٍعيعى "رطي هللا ـوي"فعمايػػي‪:‬ما د هبي”ـليي الؾالم” څضي‬
‫واوريطل ًغي فعمايل د ليامت پي وره بي ً‬
‫اوال د اهؼان څضي د دى پي اَمالٍ‬
‫کي د لماهځي زؼاب کيږي‪ ،‬کليعتي د دى لمٍهځ ؽم وو هٍ دا کػ کامياب‬
‫ؽٍ‪ ،‬او کليعتي د دي کػ لمٍهځ صعاب وو هٍ دا کػ تباى او ًالک ؽٍ‪.‬‬
‫پي يٍ فارؽي ـُع د پٍرتوي زطيث تعذمي او مفٌٍم بيان ؽٍيطي‬
‫روز مسؿع کي ذان ګطاز بٍد اولين پعؽؾ هماز بٍد‬
‫د ليامت پي وره چي د اهؼان بطن بي ويلي کيږي‪ ،‬اولي پٍښتوي بي د‬
‫لماهځي يػػي‪.‬‬
‫پي فتر الباري(ج ‪۲‬ص‪ )۳‬کي يٍ زطيث راهكل ؽٍيطي چي رؽٍل‬
‫هللاﷺوفعمايل ‪:‬د کٍم کػ څضي چي لمٍهځ لنا ؽي ګٍيا د دى مال او اوالد‬
‫د دى څضي واصيؼتل ؽٍى ‪.‬مىلب دا چي کلي د يٍ کػ څضي د دى مال او‬
‫اوالد پي زورى غكب ؽي هٍ دي بي څٍمعى صفي او پعيؿاهي يػػي‪ ،‬بايط يٍ مؤمن‬
‫مؼلمان ًمطاؽي يػػي چي کلي د دى څضي لمٍهځ لنا ؽي هٍ دي بايط دومعى‬
‫زيات صفي او پعيؿاهي ؽي‪.‬‬
‫دريمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ د مغفعت او لٍړي درذاتٍ د زكٍل ذريُي دى‬
‫د هللا پاکﷻ پي هيغ لمٍهځ داؽي ٌَيم َبادت دي چي د ًغي‬
‫پابوطي او التغام کٍهکي کؼاهٍ تي هللا پاکﷻ لٍړي لٍړي معتبي ورکٍي‪،‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۴۳۱ :‬‬
‫(‪)66‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د هللا پاکﷻ فعمان دي‪:‬‬
‫ك ُى ُم الْ ُم ْؤِمنُو َف‬ ‫ِ‬ ‫الَّ ِذ ِ‬
‫الزَكا َة َوُىم بِ ْاْل ِخَرِة ُى ْم یُوقنُو َف أ ُْولَئِ َ‬
‫الص َال َة َویػُ ْؤتُو َف َّ‬
‫یمو َف َّ‬‫ین یُق ُ‬ ‫َ‬
‫(‪)ٙٙ‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ند َرِّْب ْم َوَم ْغفَرةٌ َوِرْز ٌؽ َك ِرميٌ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫َحقِّا َّذلُ ْم َد َر َج ٌ‬
‫ات ع َ‬
‫ژباړى‪ :‬کٍم کؼان چي دلماهځي پابوطي کٍي او کٍم څي چي مٍږ دوي تي‬
‫ورکړيطي د ًغي څضي هفكي کٍي‪ ،‬ي مؤموان ديًمطا کؼان زكيك‪ ،‬د دوي د‬
‫رب ؽعى د دوي لپارى لٍي لٍي درذي او معتبي دي‪ ،‬او د دوي لپارى‬
‫مغفعت‪،‬بضښي او ډيع ښي رزؽ دي‪.‬‬
‫څلٍرمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ کٍهکي د ذوت الفعدوس وارجان دي‬
‫د ذوت الفعدوس د زاقلٍلٍ لپارى د لماهځي اًتمام کٍل ډيع معوري‬
‫دي‪ .‬د هللا پاکﷻ فعمان دي‪:‬‬

‫المؤموٍن ‪۱۱۸- ،۲ ،۱‬‬


‫ژباړى‪:‬يكيووا مؤموان کاميابي دي‪ً،‬غي مؤموان کٍم چي پي صپلٍ لموځٍهٍ کي‬
‫صؿٍع او َاذغي کٍي‪.....‬او ًغي مؤموان(کاميابي دي)کٍم چي د صپلٍ لموځٍ‬
‫زفاًت کٍي(يُوي د لماهځي د وصتٍ‪،‬فعمٍهٍ او ټٍلي ادابٍ صيال ؽاتي)‬
‫ًمطغي مؤموان د ذوت الفعدوس وارجان دي دوي بي پي دي ذوت کي ًميؿي‬
‫يػػي‪.‬‬
‫پطي اياتٍهٍ کي دکاميابي مؤمواهٍ ـپږ قفتٍهي بيان ؽٍيطي‪ ،‬اول او‬
‫اصعي دواړى قفتٍهي د لماهځي پي بارى کي دي‪،‬پي اول قفت کي د لماهځي‬
‫دهويصؿٍع ‪َ،‬اذغي تفکع او تطبع معاد دي‪ ،‬پي اصعي قفت کي د لماهځي‬
‫دباهطياـمالٍ ښي اًتمام او ښي ادائيګي معاد دى‪ ،‬پي اصع کي هتيدي ًم بيان‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬االهفال ‪۴ ،۳‬‬
‫(‪)67‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ؽٍيطىچي ًمطاؽي لمٍهځ کٍهکي کؼان کاميابي دي او دوي بي د دي لماهځي‬
‫پي بعکت ؽعى ذوت الفعدوس تي د تل لپارى داصليږي‪.‬‬
‫پوځمي ګػټي‪ :‬لمٍهځ د ذوت کيلي (چابي) دى‬
‫پي زطيث ـعيف کي راځي ‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو‬ ‫اؿ رس ُ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫اؿ ‪ :‬قَ َ َ ُ‬ ‫َع ْن َجابِ ِر بْ ِن َعْب ِد اللَّ ِو َر ِض َي اللَّوُ َعْن ُه َما‪ ،‬قَ َ‬
‫(‪)ٙٚ‬‬
‫ضوءُ "‪.‬‬ ‫الص َالةُ‪ ،‬وِم ْفتاح َّ ِ‬ ‫وسلَّم ‪ِ " :‬م ْفتَاح ْ ِ‬
‫الص َالة الْ ُو ُ‬ ‫اجلَنَّة َّ َ َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ََ َ‬
‫چي د ذوت کيلي لمٍهځ دي او لماهځي کيلي اودس او پاکي دى‪.‬‬
‫ـپږمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ د هبي”ـليي الؾالم” رفالت او ملګعتيا دى‬
‫کٍم کؼان چي پي دهيا کي ښي ؽم لموځٍهي ادا کٍي ًغي ډيع بضتٍر‬
‫کؼان دي ًغي بي پي ذوت د هبي کعيمﷺؽعى ملګعي يػػي‪،‬پي يٍى‬
‫زطيث ـعيف کي راځي‪:‬‬
‫وؿ اللَّ ِو‬‫اؿ ‪ُ :‬كنْت أَبِیت مع رس ِ‬
‫ُ ُ ََ َُ‬ ‫َسلَ ِم ُّي قَ َ‬
‫ب ْاْل ْ‬‫َح َّدثػَنَا أَبُو َسلَمةَ ‪َ ،‬ح َّدثَِن ربِ َیعةُ بْن َك ْع ٍ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ت ‪:‬‬ ‫اؿ ِِل ‪َ " :‬س ْل "‪ .‬فَػ ُق ْل ُ‬ ‫اجتِ ِو‪ ،‬فَػ َق َ‬
‫ضوئو َو َح َ‬
‫صلَّى اللَّو علَی ِو وسلَّم‪ ،‬فَأَتَػیتُو بِو ِِ‬
‫ُ َْ ََ َ ُْ َ ُ‬ ‫َ‬
‫اؿ ‪ " :‬فَأ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اجلَن َِّة‪ .‬قَ َ‬
‫ك ِِف ْ‬
‫َع ّْن‬ ‫ت ‪ُ :‬ى َو ذَ َاؾ‪ .‬قَ َ‬
‫ك ؟ " قػُ ْل ُ‬ ‫اؿ ‪ " :‬أ ََو َغ ْ َري ذَل َ‬ ‫َسأَلُ َ‬
‫ك ُمَرافَػ َقتَ َ‬ ‫أْ‬
‫ِ (‪)ٙٛ‬‬
‫الس ُجود "‪.‬‬ ‫ك بِ َكثَْرةِ ُّ‬‫َعلَى نػَ ْف ِس َ‬
‫د ربيُي بن کُب رض څضي روايت دي چي ما د هبي‬
‫کعيمﷺؽعى ـپي تيعولي‪ ،‬يٍى وره ما هبي”ـليي الؾالم” تي د اوداؽي‬
‫اوبي او د معورت هٍر ـيان راوړى ‪،‬هٍ هبي”ـليي الؾالم” راتي وفعمايل‪:‬کي څي‬
‫غٍاړي هٍ وغٍاړى ‪،‬ما ورتي ويل ‪:‬زى پي ذوت کي ؽتا ملګعتيا غٍاړم‪،‬هبي”ـليي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۴ :‬‬
‫‪ : 11‬صصيس مؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۴۳۴:‬‬
‫(‪)68‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫الؾالم” راتي وويل‪ :‬د دي څضي ماؽيٍا بل څي غٍاړي؟ ما ويل ‪:‬بػ ًمطا مي‬
‫پکار دي ‪،‬هبي”ـليي الؾالم” راتي وويل ‪:‬د دي ارمان د پٍرى کٍلٍ لپارى ډيعي‬
‫ؽدطي(لموځٍهي) کٍى او د ؽدطو (لماهځي)پي ذريُي ؽعى زما رفالت اصتيار‬
‫کړى‪.‬‬
‫اوومي ګػټي ‪:‬لمٍهځ ټٍلي ګواوي صتمٍي‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم یػَ ُق ُ‬
‫وؿ ‪ " :‬أ ََرأَیْػتُ ْم لَ ْو أ َّ‬
‫َف نػَ َهًرا‬ ‫عن أَِِب ىریػرَة أَنَّو ََِسع رس َ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫َ ْ ُ ََْ ُ َ َ ُ‬
‫ك یػُْب ِقي ِم ْن َد َرنِِو ؟ " قَالُوا ‪َ :‬ال‬ ‫اب أَح ِد ُكم یػ ْغت ِسل فِ ِیو ُك َّل یػوٍـ َخَْسا ما تَػ ُق ُ ِ‬ ‫بِب ِ‬
‫وؿ َذل َ‬ ‫َْ ً َ‬ ‫َ ََْ ُ‬ ‫َ‬
‫اخلَطَایَا‬‫س‪ّ ،‬يَْ ُحو اللَّوُ بِِو ْ‬ ‫اخلَ ْم ِ‬
‫ات ْ‬ ‫الصلَو ِ‬ ‫اؿ " فَ َذلِ َ ِ‬
‫یػُْب ِقي ِم ْن َد َرنِِو َشْیئًا‪ .‬قَ َ‬
‫ك مثْ ُل َّ َ‬
‫(‪)ٜٙ‬‬
‫"‪.‬‬
‫د شظػت ابًٍػيػى "رطي هللا ـوي" څضي روايت دي چي هبي”ـليي‬
‫الؾالم” قسابي کعام صپل ځان تي متٍذي کړى‪،‬او ونػمايَ‪ :‬تاؽٍ ماتي راوښيػػي‬
‫کليعتي د يٍ چا د کٍر ومضتي يٍى ويالي يػػي او دا کػ د ورځي پوځي وارى پطي‬
‫ويالي کي لمبيږي‪،‬ايا د دي کػ پي بطن بي صيعى پاتي ؽي؟ صصابي کػامٍ‬
‫“رطي هللا ـوٌم”َعض وکړي هي يا رؽٍل هللا! بالکل بي صيعى پاتي هؼي‪،‬‬
‫هبي”ـليي الؾالم” ونػمايَ‪ً :‬مطا محال د پوځي لموځٍ دي چي هللا پاکﷻ د‬
‫دي پوځي لموځٍ پي بعکت ؽعى د اهؼان ټٍلي ګواوي مُافٍي‪.‬‬
‫ابٍمؼلم رطي هللا ـوي" فعمايػػي‪ :‬زى زنعت ابٍامامي رض تي ورغلم‬
‫ًغي پي مؼدط کي هاؽت وو ما ورتي ويل ‪:‬چي ما تي ؽتا لىعفي يٍ زطيث بيان‬
‫کړى‪ ،‬هٍ ًغي وويلچي هبي کعيمﷺوفعمايل‪ :‬کٍم کػ چي ښي ؽم اودس‬
‫وکړي او فعض لمٍهځ وکړي هٍ هللا پاک د دى ټٍلي ګواوي مُافٍي‪،‬کي ًغي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬صصيس البظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪۲۵۳:‬‬
‫(‪)69‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ګواوي د دى د پښٍ کړي يػػي‪ً ،‬غي ګواوي چي د دى الؽٍ کړي يػػي‪ً ،‬غي ګواوي‬
‫چي د دى ؽتعګٍ او غٍږو کړي يػػي او ًغي ګواوي چي د دى پي زړى کي د ًغي‬
‫فکع او ؽٍچ راغلي يػػي دا ټٍلي ګواوي هللا پاکﷻ وربضښي ‪.‬زنعت‬
‫ابٍامامي رض فعمايػػي ‪:‬دا صبعى ما څٍ وارى د هبي”ـليي الؾالم” څضي اوريطلي‬
‫دى‪.‬التعغيب والتعًيب‬
‫اتمي ګػټي ‪:‬لمٍهځ د ګواًٍهٍ لپارى کػفارى دى‬
‫زطيث ـعيف کي راځي‪:‬‬
‫س‪،‬‬
‫اخلَ ْم ُ‬
‫ات ْ‬‫الصلَ َو ُ‬
‫وؿ ‪َّ " :‬‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم َكا َف یَػ ُق ُ‬ ‫َف رس َ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫َع ْن أَِِب ُىَریْػَرَة أ َّ َ ُ‬
‫اجلمعةُ إِ ََل ْ ِ‬
‫ب‬ ‫ات َما بػَْینَ ُه َّن إِ َذا ْ‬
‫اجتَنَ َ‬ ‫ضا َف ُم َكفَّْر ٌ‬ ‫ضا ُف إِ ََل َرَم َ‬ ‫اجلُ ْم َعة‪َ ،‬وَرَم َ‬ ‫َو ُْ ْ َ‬
‫ِ (ٓ‪)ٚ‬‬
‫الْ َكبَائَر"‪.‬‬
‫د شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”څضي روايت دي چي هبي”ـليي‬
‫الؾالم” وفعمايل‪ :‬کليعتي يٍ اهؼان د کبيعى ګواًٍهٍ څضي ځان وؽاتي هٍ‬
‫پوځي لموځٍهي‪،‬د يٍ ذمُي لمٍهځ تع بلي ذمُي پٍري او د يٍي رمنان‬
‫المبارک روژي تع بلي روژي پٍري د موځوي ټٍلي قغيعى ګواًٍهٍ لپارى کػفارى دى‪.‬‬
‫د لمٍهځ کٍهکي اَغاز او اکعام‬
‫پي يٍ زطيث ـعيف کي راځي کٍم کػ د لماهځي اًتمام کٍي‪ ،‬هللا‬
‫پاکﷻ بي پي پوځي رلمي د دى اَغاز او اکعام وکړي‪.‬‬
‫‪ .1‬د دى څضي بي د رزؽ توګي او کمٍالي ليعي کړل ؽي‪ ،‬او پي رزؽ کي بي يػػي‬
‫بعکت وي‪.‬‬
‫‪ .1‬د لبع َظاب بي تعي ليعي ؽي‪.‬‬
‫‪ .1‬د ليامت پي وره بي َمل هامي پي راؽتي الس کي ورکٍل ؽي‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 12‬صصيس مؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۱۱ :‬‬
‫(‪)71‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫‪ .1‬پي ِپل قعاط کي بي د بعؽ او بعيښوا پي ـان تيعيږي‪.‬‬
‫"توبيي الغافلين"‬ ‫‪ .1‬د زؼاب څضي بي مسفٍظ وي‪.‬‬
‫زنعت زؼن بكعي د هبي کعيمﷺيٍ زطيث راهكلٍي چي لمٍهځ‬
‫کٍهکي کػ تي بي دري کعامتٍهي او اَغازوهي ور هكيب ؽي‪.‬‬
‫‪ .1‬د اؽمان لي وعفي بي پي دى باهطي صيع او بعکت را هازل ؽي‪،‬چي د دى تع‬
‫ؽعى پٍري بي رؽيږي‪.‬‬
‫‪ .1‬د پښٍ څضي تع اؽماهي پٍري بي ماليکي د دى زفاًت کٍي‪.‬‬
‫‪ .1‬لمٍهځ کٍهکي داؽي دي لکي چي بعاى راؽت د هللا پاکﷻ ؽعى صبعي‬
‫کٍي‪،‬يٍى ماليکي دا هُعي وًي کليعتي اهؼان پطي پٍى ـي چي دي د چا‬
‫ؽعى صبعي کٍي‪ ،‬هٍ ًميؿي بي پي لماهسي کي مكعوؼ وي‪،‬او د لماهځي‬
‫"توبيي الغافلين"‬ ‫څضي بي تٍذي هي اړوي‪.‬‬
‫دا ټٍلي د لمٍهځ کٍهکي اَغازوهي دي‪،‬لٌظا صپل ځان وپيږيوي او د هللا‬
‫پاکﷻ د ازؼاهاتٍ او د ًغي د تٍفيق لطر وکړي‪.‬‬
‫پع وصت باهطي د لماهځي ادا کٍلٍ فنيلتٍهي‬
‫پع وصت لمٍهځ ادا کٍلٍ ډيع جٍابٍهي پي لعان مديط او مبارکي ازاديحٍ‬
‫کي مٍذٍد دي‪ ،‬لکي چي د هللا پاکﷻ فعمان دي ‪:‬ان الكلٍى کاهت َلي‬
‫المؤموين کػتابا مٍلٍتا بي ـکي لمٍهځ پي مؤمواهٍ باهطي پي صپل مكعر ؽٍي‬
‫وصتٍهٍ کي فعض ؽٍيطي‪.‬‬
‫ًمطا راز هبي کعيمﷺد يٍي پٍښتوي پي ځٍاب کي داؽي‬
‫وفعمايل‪:‬‬
‫(‪)70‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ت ‪ُ :‬سئِ َل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عن ع َّمتِ ِو أ ُّْـ فَػروَة ‪ -‬وَكان ِ‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْیو َو َسلَّ َم ‪ -‬قَالَ ْ‬ ‫َّن بَایػَ َعت النِ َّ‬
‫َِّب َ‬ ‫ت شل ْ‬ ‫َْ َ َ ْ‬ ‫َْ َ‬
‫(‪)11‬‬
‫الص َالةُ ِْل ََّوِؿ َوقْتِ َها "‪.‬‬
‫اؿ ‪َّ " :‬‬‫ض ُل ؟ قَ َ‬ ‫َي ْاْل َْع َم ِاؿ أَفْ َ‬‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم أ ُّ‬ ‫النِ ُّ‬
‫َِّب َ‬
‫زنعت ام فعوى رض يٍى قسابيي دى ًغي د هبي کعيمﷺڅضي‬
‫پٍښتوي وکړى ‪:‬کٍم َمل افنلي دي؟ هبي”ـليي الؾالم” وفعمايل پي اول وصت‬
‫کي لمٍهځ کٍل‪.‬‬
‫د زنعت مٍالها لاؽم هاهٍتٍي”رشمي هللا”د ميعموي لكي‬
‫د زنعت مٍالها لاؽم هاهٍتٍي”رشمي هللا”ميعموي د لماهځي ډيع لطر‬
‫او اًميت کٍي‪،‬د ًغي ؽعى د لماهځي اًميت دومعى زيات وو چي د اذان پي‬
‫اوريطو ؽعى ؽم يػػي صپل ټٍل کاروهي پعيږدل او د لماهځي پي تياري اصتي‬
‫کيطى‪،‬او ًغي کاروهي يػػي داؽي هابلطى بلل ګٍيا کي ګعؽعى دي ًيڅ کار ًم‬
‫هکٍي‪ ،‬د هن زماهي زهاهٍ تي پکار دى چي صپل ځاهٍهي د مٍالها لاؽم‬
‫هاهٍتٍي”رشمي هللا”د ميعموي پي ـان ذٍړ کي‪ ،‬او د اذان اوريطلٍ ؽعى ؽم د‬
‫لماهځي پي تياري اصتي ؽي‪،‬اول صپل لموځٍهي ادا کي‪ ،‬بيا د کٍر هٍر کاروهي‬
‫وکړي‪.‬‬
‫لمٍهځ هللا پاکﷻ تي ډيع مسبٍب َمل دي‪.‬‬
‫زطيث ـعيف‪:‬‬
‫ب إِ ََل‬ ‫َي الْ َع َم ِل أ َ‬
‫َح ُّ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم أ ُّ‬
‫َِّب َ‬‫ت النِ َّ‬‫عن عبدا﵁ بن مسعود‪َ ....‬سأَلْ ُ‬
‫اؿ ‪ُُ " :‬ثَّ بُِّر الْ َوالِ َدیْ ِن "‪.‬‬ ‫َي ؟ قَ َ‬ ‫اؿ ‪ُُ :‬ثَّ أ ّّ‬‫الص َالةُ َعلَى َوقْتِ َها "‪ .‬قَ َ‬
‫اؿ ‪َّ " :‬‬ ‫اللَّ ِو ؟ قَ َ‬
‫ِ (ٕ‪)ٚ‬‬ ‫اؿ ‪ِْ " :‬‬
‫اد ِِف َسبِ ِیل اللَّو "‪.‬‬‫اجل َه ُ‬ ‫َي ؟ قَ َ‬
‫اؿ ‪ُُ :‬ثَّ أ ّّ‬
‫قَ َ‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۲۰ :‬‬
‫‪ : 11‬مجهو ـليي‪ ،‬واللهؼ للبظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪ .۲۴۲۰ . ۲۵۲:‬الصصيس لمؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪:‬‬
‫‪۳۲‬‬
‫(‪)72‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫زنعت َبطهللا بن مؼٍُد رض فعمايػػي چي ما د هبي کعيمﷺ‬
‫څضي پٍښتوي وکړى‪ ،‬هللا پاکﷻ تي کٍم َمل زيات صٍښ دي؟ هبي‬
‫کعيمﷺوفعمايل‪ :‬لمٍهځ پي صپل وصت باهطي ادا کٍؿ‪.‬زنعت ابن‬
‫مؼٍُد رض فعمايػػي‪ :‬ما وويل د دي څضي وروؽتي کٍم َمل هللا پاکﷻ تي‬
‫زيات صٍښ دي؟ هبي”ـليي الؾالم” وفعمايل ‪:‬د مٍر او پالر صبعى‬
‫مول‪،‬زنعت ابن مؼٍُد رض فعمايػػي‪ :‬ما وويل‪ :‬د دي څضي وروؽتي کٍم‬
‫َمل هللا پاکﷻ تي ډيع صٍښ دي؟ هبي کعيمﷺوفعمايل‪:‬د هللا‬
‫پاکﷻ پي الرى کي ذٌاد کٍل‬
‫پي لمٍهځ کٍهکي باهطي د دوږخ اور زعام دي‬
‫ظ‬‫اؿ ‪َ " :‬م ْن َحافَ َ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬ ‫َف رس َ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫ي ‪ ،‬أ َّ َ ُ‬‫ُسیّْ ِد ّْ‬
‫َع ْن َحْنظَلَةَ ْاْل َ‬
‫ود َىا‪ ،‬یػََر َاىا َحقِّا لِلَّ ِو‬
‫وعها وسج ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ضوئ َها َوَم َواقیت َها‪َ ،‬وُرُك َ َ ُ ُ‬
‫س ؛ علَى و ِ‬
‫اخلَ ْم ِ َ ُ ُ‬ ‫ات ْ‬‫الصلَو ِ‬
‫َعلَى َّ َ‬
‫(ٖ‪)ٚ‬‬
‫َعلَْی ِو‪ُ ،‬حّْرَـ َعلَى النَّا ِر "‪.‬‬
‫د زنعت زوٌلي اؽيطي رض څضي روايت دي چي رؽٍل‬
‫هللاﷺ وفعمايل ‪:‬کٍم کػ چي د پوځٍ لموځٍ داؽي پابوطي او اًتمام‬
‫وکي چي دًغي لپارى ښي اودس وکي‪،‬پع وصت يػػي ادا کي‪ ،‬پي ښي وعيكي ؽعى‬
‫رکٍع او ؽدطى وکي‪ ،‬او دا لمٍهځ پع صپل ځان باهطي د هللا پاکﷻ زق‬
‫بٍلي‪،‬هٍ دا کػ بي د دوږخ پع اور باهطي زعام ؽي‪.‬‬
‫د ذماَت د لماهځي ازکام او فنائل‬
‫د ذماَت لغٍي مُوي‪ :‬ذماَت پي َعبي ژبي کي ټٍلي او ګعوپ تي ويل کيږي‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬مؾوع االمام اشمع‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۳۱۴۱ :‬‬
‫(‪)73‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د ذماَت اقىالزي مُوي‪ :‬د يٍ کػ د بل کػ ؽعى يٍځاي لمٍهځ کٍلٍ تي‬
‫ذماَت وايػػي‪،‬کي څي ًم ًغي بل کػ يٍ يٍښيار ًل وي‬
‫د ذماَت پي لماهځي ؽعى پي اهؼاهاهٍ کي د يٍ والي او اذتماَيت فکع‬
‫او ازؼاس پيطا کيږي ًغي داؽي چي َعبي او َدمي‪،‬ؽپين او تٍر‪،‬اميع او‬
‫مامٍر‪،‬مالطار او مؼکين ټٍلي پي يٍى قف کي څوګ پي څوګ ؽعى دريږي‪،‬‬
‫د يٍي او بل امتياز او فعؽ هي کيږي‪ً ،‬مطا د اؽالمي اصٍت او ورورګلٍي يٍى‬
‫وامسي او ښکارى همٍهي او محال دي‪.‬‬
‫پي ذماَت ؽعى د لماهځي کٍلٍ فنيلت‬
‫پي َام مؼدط کي د ذماَت يٍ لمٍهځ ‪ ۲۷‬درذي جٍاب لعي‪،‬پي ذامٍ‬
‫مؼدط کي يٍ د ذماَت لمٍهځ ‪ ۵۷۷‬درذي جٍاب لعي‪،‬پي بيت المكطس کي د‬
‫ذماَت يٍ لمٍهځ ‪(۲۵۷۷۷‬پوځي ويؿت زرى) درذي جٍاب لعي‪ ،‬پي مؼدط‬
‫هبٍي کي پوځٍس زرى درذي او پي مؼدطالسعام کي يٍ ل درذي جٍاب لعي‪.‬‬
‫د ذماَت د لماهځي د فنيلت پي بارى کي د هبي کعيمﷺيٍ بل فعمان‬
‫دي‪ :‬چا چي د ماصؼتن لمٍهځ پي ذماَت ؽعى ادا کي ګٍيا کي ًغي هيمي ـپي‬
‫َبادت وکي‪ ،‬او کٍم چا چي د ؽٌار لمٍهځ ًم پي ذماَت ؽعى ادا کي ګٍيا کي‬
‫ًغي ټٍلي ـپي َبادت وکړي‪.‬‬
‫پي ذماَت ؽعى لمٍهځ ادا کٍل واذب دي‬
‫د هللا پاکﷻ فعمان دي‪:‬‬
‫"و اقيموا الصالة و آتو الزکاة وارکعوا مع‬
‫الراکعني"(ٗ‪ )ٚ‬او لمٍهځ لائم کړي او زکات ادا کړي‪،‬او د رکٍع کٍهکي کؼاهٍ ؽعى‬
‫رکٍع وکړي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪: 11‬البىػى‪۴۱:‬‬
‫(‪)74‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دا ايت د ذماَت د لماهځي پي واذبيطو باهطي وامر او ښکارى دليل‬
‫دي‪،‬ځکي چي کليعتي يٍاځي لمٍهځ ادا کٍل مككط واي هٍ ًغي صٍ د ايت د‬
‫اولي زكي څضي مُلٍم ؽٍ‪،‬بيا وارکٍُا مٍ العاکُين تي ًيڅ معورت هي وو‪،‬‬
‫دوًمي صبعى دا چي پطي ايت کي “وارکٍُا ”امع دي چي د ًغي مككط د يٍي‬
‫وذٍب دي‪.‬‬
‫د ذماَت د لماهځي اًميت‬
‫د ذماَت د لماهځي دومعى زيات اًميت دي چي د ذوګ پي ميطان‬
‫کي ًم هبي کعيمﷺاو صصابي کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”لپارى د ذماَت لمٍهځ‬
‫مُاؼ هؼٍ‪،‬او د قالة الضٍؼ زکم هازل ؽٍ‪ ،‬دلتي بي مٍږ د د ذماَت د‬
‫لماهځي د اًميت پي بارى کي د رؽٍل هللاﷺيٍ څٍ مضتكعى شعيدٍهي وليکٍ‪.‬‬
‫اول زطيث‬
‫اؿ " ‪َ :‬والَّ ِذي نػَ ْف ِسي بِیَ ِدهِ‪ ،‬لََق ْد‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬ ‫َف رس َ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫َع ْن أَِِب ُىَریْػَرةَ أ َّ َ ُ‬
‫ب فَػیحطَب‪ُُ ،‬ثَّ آمر بِ َّ ِ‬ ‫ت أَ ْف ُ ِ ٍ‬
‫الص َالة فَػیَُؤذَّ َف َذلَا‪ُُ ،‬ثَّ ُ‬
‫آمَر َر ُج ًال فَػیَ ُؤـَّ‬ ‫َُ‬ ‫آمَر ِبَطَ ُ ْ َ‬ ‫َُهَ ْم ُ‬
‫(٘‪)ٚ‬‬
‫ُحّْر َؽ َعلَْی ِه ْم بػُیُوتػَ ُه ْم‪.‬‬ ‫ٍ‬ ‫ُخالِ َ ِ‬
‫ف إ ََل ِر َجاؿ فَأ َ‬ ‫َّاس‪ُُ ،‬ثَّ أ َ‬
‫الن َ‬
‫د شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”څضي روايت دي چي هبي‬
‫کعيمﷺ وفعمايل‪ :‬پي ًغي ذات دي زما لؼم وي د کٍم ذات پي لبني‬
‫کي چي زما روح او ځان دي‪،‬څٍ وارى ما دا َغم او پضي ارادى کړيطى چي د لٍګيٍ‬
‫ذمٍ کٍلٍ زکم وکعم‪،‬او د دي ؽعى د لماهځي لپارى د اذان کٍلٍ امع او زکم‬
‫وکړم‪،‬بيا يٍ څٍک د صلګٍ د لماهځي لپارى امام مكعر کړم او پضپلي ًغي کٍروهٍ‬
‫تي ورؽم کٍم چي د ذماَت څضي پاتي ؽٍيطي او ًلي کٍروهٍ تي اور ولګٍم‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬صصيس البظاري‪ ،‬ريم الصعيح ‪۱۴۴‬‬
‫(‪)75‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د دي زطيث څضي د ذماَت د لماهځي دومعى اًميت مُلٍميږي چي‬
‫هبي کعيمﷺپي ټٍلي ژوهط کي د مؼدط د ذماَت لمٍهځ پعيښي هطي‪ ،‬او هي‬
‫يػػي ًم د مؼدط د ذماَت پعيږدلٍ ارادى کړيطى ليکن پي ًمطي ځاي يػػي دا‬
‫ارادى کړيطى‪ ،‬او د بي ذماَت لمٍهځ کٍهکي کؼاهٍ کٍرهٍ تي يػػي اور لګٍل تع‬
‫ذماَت افنل ګڼلي دي‪.‬‬
‫دوم زطيث‬
‫وؿ‬
‫اؿ ‪ :‬یَا َر ُس َ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم َر ُج ٌل أ َْع َمى‪ ،‬فَػ َق َ‬‫َِّب َ‬‫اؿ ‪ :‬أَتَى النِ َّ‬‫َع ْن أَِِب ُىَریْػَرَة ‪ ،‬قَ َ‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‬ ‫اللَّ ِو‪ ،‬إِنَّو لَیس ِِل قَائِ ٌد یػ ُقودِِّن إِ ََل الْمس ِج ِد‪ ،‬فَسأ ََؿ رس َ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َْ‬ ‫َ ُ‬ ‫ُ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اؿ " ‪َ :‬ى ْل تَ ْس َم ُع‬ ‫ص لَوُ‪ ،‬فَػلَ َّما َوََّل َد َعاهُ‪ ،‬فَػ َق َ‬ ‫صلّْ َي ِِف بػَْیتو‪ ،‬فَػَر َّخ َ‬
‫ص لَوُ‪ ،‬فَػیُ َ‬ ‫أَ ْف یػَُر ّْخ َ‬
‫(‪)ٚٙ‬‬
‫ب"‬ ‫ِ‬ ‫الص َال ِة ‪ ".‬قَ َ‬‫ّْداءَ بِ َّ‬
‫اؿ " ‪ :‬فَأَج ْ‬ ‫اؿ ‪ :‬نػَ َع ْم ‪.‬قَ َ‬ ‫الن َ‬
‫چي يٍ هابيوا او ړوهط قسابي (زنعت َبطهللا بن ام مکػتٍم رض) د‬
‫هبي کعيمﷺزنٍر تي راغلي او وفعمايل‪:‬اي د هللا رؽٍلي !زما ؽعى داؽي‬
‫څٍک هؼتي چي ما مؼدط تي راولي‪ ،‬ايا زما لپارى يٍ څي اذازى ؽتي چي زى پي‬
‫صپل کٍر کي لمٍهځ ادا کٍم؟ هبي”ـليي الؾالم” اذازى ورکړى‪ ،‬کلي چي ًغي‬
‫قسابي روان ؽٍ‪ ،‬هٍ هبي کعيمﷺبيعتي راوغٍښتي او ورتي وويل ‪:‬تي د اذان‬
‫اواز اوري؟ ًغي ويل چي ًٍکي‪ ،‬هبي”ـليي الؾالم” ورتي وفعمايل‪:‬ؽتا د پارى‬
‫پي مؼدط کي لمٍهځ کٍل واذب او معوري دي‪.‬‬
‫دريم زطيث‪:‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬الصصيس لمؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۱۲۱ :‬‬
‫(‪)76‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم ‪َ " :‬م ْن ََِس َع‬ ‫اؿ رس ُ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫اؿ ‪ :‬قَ َ َ ُ‬ ‫اس قَ َ‬‫َع ِن ابْ ِن َعبَّ ٍ‬
‫ض؛‬ ‫الْمنَ ِادي فَػلَم ّيَْنَعو ِم ِن اتػّْب ِ‬
‫اع ِو ُع ْذٌر "‪ .‬قَالُوا ‪َ :‬وَما الْعُ ْذ ُر ؟ قَ َ‬
‫ؼ أ َْو َمَر ٌ‬
‫اؿ ‪َ " :‬خ ْو ٌ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ ْ ُْ‬
‫ََلْ تػُ ْقبَ ْل ِمْنوُ َّ‬
‫الص َالةُ الَِِّت َ‬
‫(‪)ٚٚ‬‬
‫صلَّى "‪.‬‬
‫د زنعت َبطهللا بن َباس رض څضي روايت دي چي هبي کعيمﷺ‬
‫وفعمايل‪:‬کٍم څٍک چي د اذان اواز واوري او بيلي َظرى مؼدط تي والړ‬
‫هؼي(بلکي ًلتي لمٍهځ وکي) هٍ د دى دا لمٍهځ هي لبليږي‪،‬صصابي کػامٍ “رطي‬
‫هللا ـوٌم”َعض وکي اي د هللا رؽٍلي! َظر څي ـي دي؟ هبي َليي الؼالم‬
‫وفعمايل‪:‬ويعى او معض‪.‬‬
‫د ذماَت د اًميت پي بارى کي د صصابي کػامٍ “رطي هللا‬
‫ـوٌم”اجار(الٍال)‬
‫اول اجع(لٍؿ)‬
‫اؿ ‪َ :‬م ْن َسَّرهُ أَ ْف یػَْل َقى اللَّ َو َغ ًدا ُم ْسلِ ًما‪ ،‬فَػ ْلیُ َحافِ ْظ َعلَى َى ُؤَال ِء‬
‫" َع ْن َعْب ِد اللَّ ِو ‪ ،‬قَ َ‬
‫ِِ (‪)ٚٛ‬‬
‫ث یػُنَ َادى ِب َّن"‪.‬‬ ‫الصلَو ِ‬
‫ات َحْی ُ‬ ‫َّ َ‬
‫زنعت َبطهللا بن مؼٍُد رض فعمايػػي ‪:‬کٍم څٍک چي دا غٍاړي چي‬
‫ؽبا د ليامت پي وره د هللا پاک پي دربار کي مؼلمان زامع ـي هٍ دا کػ‬
‫دي پطاؽي ځايٍ کي لموځٍهي کٍي چيعتي چي اذان کيږي(يُوي پي مؼدط کي‬
‫دي لمٍهځ کٍي‪،‬او د مؼدط لمٍهځ َمٍما د ذماَت لمٍهځ وي)‬
‫دوم اجع (لٍؿ)‬
‫"عن علي ابن ايب طالب قال‪:‬ال صالة جلار املسجد ااال يف املسجد‪ ،‬قيل من‬
‫(‪)79‬‬
‫جاراملسجد؟قال‪:‬من مسع االذان"‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬ؿون االمام ابي داود‪ ،‬ريم الصعيح‪۲۲۳:‬‬
‫‪ : 11‬صصيس مؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۱۲۴ :‬‬
‫(‪)77‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اميعالمؤموين زنعت َلي َکعم هللا وذٌي فعمايػػي‪:‬د مؼدط د ًمؼايي‬
‫لمٍهځ د مؼدط څضي َالوى بل ځاي کي هي ادا کيږي‪،‬هٍ يٍ چا پٍښتوي تعي‬
‫وکړى‪ ،‬دمؼدط ًمؼايي څٍک دي؟ دى وفعمايل ‪:‬کٍم څٍک چي اذان اوري‬
‫ًغي د مؼدط ًمؾايي دي‪.‬‬
‫يٍاځي د زهاهٍ د ذماَت کٍلٍ زکم‬
‫د زهاهٍ لپارى يٍاځي ذماَت کٍل مکعوى تسعيمي دي‪ ،‬کليعتي د دي‬
‫باوذٍدى زهاهي ذماَت کٍي هٍ د دوي امامي بي د دوي پي موځ کي دريږي ‪.‬دا‬
‫زکم د ذوازي د لماهځي دپارى هطي‪ ،‬کليعتي ذوازى پعتي وى او د ذوازي د‬
‫لماهځي لپارى هاريوي هي وي هٍ بيا زهاهي مړي تي د ذوازي لمٍهځ ورکٍلي ؽي‬
‫د زهاهٍ لپارى د ذماَت پي لماهځي کي ـعيکيطل‬
‫د ځٍاهٍ ښځٍ لپارى پي ذماَت کي ـعيکيطل مکعوى تسعيمي او زعام‬
‫دي‪،‬ليکن د ؽپين ؽعو لپارى د ؽٌار‪،‬ماښام او ماصؼتن پي لموځٍ کي د‬
‫ـعيکيطو ا ذازى ؽتي صٍ د دوي لپارى ًم افنل او ښي دا دي چي پطي لموځٍ‬
‫کي ًم د مؼدط پي ذماَت کي ـعي هؼي‪،‬او لموځٍهي پي صپلٍ کٍروهٍ کي‬
‫وبيوهتن‬
‫ا‬ ‫ادا کړي‪،‬ځکي چي د زنعت َبطهللا بن َمع رض يٍ روايت دي‪":‬‬
‫خريهلن" چي د زهاهٍ لپارى پي کٍر کي لمٍهځ ادا کٍل د دوي پي بارى کي ډيع ښي‬
‫او بٌتعى دي‪ ،‬هن ؽبا د ـلماء کػامٍ”رشمٌم هللا”فتٍي دا دى چي د زهاهٍ لپارى‬
‫پي يٍى لماهځي کي ًم پي ذماَت کي د ـعکت کٍلٍ اذازت هؼتي‪.‬‬
‫ًمطا راز د بضاري ـعيفي يٍ روايت دي چي بي بي َائؿي رض‬
‫فعمايػػي‪:‬کليعتي هبي کعيم ﷺ ًغي څي ليطلي واي کٍم چي د هن زماهي ښځٍ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬مكوف ابن ابي ـيبي‪۱/۳۴۵‬‬
‫(‪)78‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ايداد کړيطي هٍ صامضا بي يػػي دوي موٍ کٍالي لکي څعهګي چي د بوي اؽعائيلٍ‬
‫ښځي موٍ کړل ؽٍي‪.‬‬
‫د دي څضي مُلٍمي ؽٍى چي د ښځٍ لپارى مؼدط تي تلل د فتوي او‬
‫فؼاد ؽبب ګعځي‪،‬پي فتاوي ـامي کي ليکلي دي‪:‬هن ؽبا د زيات فؼاد او‬
‫فتوي لي وذٌي زهاهٍ تي پي ټٍلٍ لموځٍ کي مؼدط تي تلل مموٍع دي‪.‬‬
‫د ذماَت پعيږدوهکي لپارى وَيطوهي ‪‬‬
‫اول اجع(د شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”لٍل)‬
‫یسمع النّْداءَ و‬
‫َ‬ ‫قال ابوىريره‪:‬الف متتلي اذف ابن آدـ رصاصاً مذاباً خري لو ِمن اف‬
‫(ٓ‪)ٛ‬‬
‫الَيیب‪.‬‬
‫شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”فعمايػػي‪:‬کٍم کػ چي د اذان اواز‬
‫واوري او بيا د لماهځي لپارى مؼدط تي والړ هؼي د دي کػ غٍږوهي چي د ويلي‬
‫ؽٍي ؽعفٍ څضي ورډک ؽي دا تع اذان اوريطو او ذماَت تي د هي تلٍ د َظاب‬
‫پي مكابلي کي ډيعښي او بٌتعى َظاب دي‪.‬‬
‫دوم اجع (د زنعت ابن َباس رض لٍل)‬
‫وـ اللَّْی َل َال یَ ْش َه ُد مجُْ َع ًة‬ ‫اى ٌد ‪َ :‬و ُسئِل ابْ ُن َعبَّ ٍ‬ ‫اؿ ُرل ِ‬
‫وـ الن ََّه َار َویػَ ُق ُ‬
‫صُ‬ ‫اس َع ْن َر ُج ٍل یَ ُ‬ ‫َ‬ ‫قَ َ َ‬
‫(ٔ‪)ٛ‬‬
‫اؿ ‪ُ :‬ى َو ِِف النَّا ِر‪.‬‬
‫اع ًة فَػ َق َ‬
‫َوَال َمجَ َ‬
‫د زنعت َبطهللا بن َباس رض څضي يٍ چا پٍښتوي وکړى چي يٍ کػ‬
‫ټٍلي وره روژي هيؼي‪ ،‬ټٍلي ـپي لموځٍهي کٍي‪،‬ليکن د ذماَت او ذمُي پي‬
‫لماهځي کي ـعکت هکٍي(د دي کػ زکم څي دي؟) زنعت َبطهللا بن‬
‫َباس رض پي ځٍاب کي وفعمايل ‪:‬دا کػ دوږصي دي‪( .‬کي څي ًم دا کػ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 12‬کػجاب الصالةوشکم ثارکٌا‪ .‬للفيض ابن الىيم الرٍزي‬
‫‪ : 11‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۳۳ :‬‬
‫(‪)79‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫مؼلمان دي او د دى اقلي ځاي بي ذوت وي ليکن د ذماَت او ذمُي پي‬
‫لماهځي کي د غفلت او ؽؼتي لي وذٌي بي دا کػ پي دوږخ کي ؽغا اصلي)‪.‬‬
‫د ذماَت پعيږدلٍ ـعَي َظروهي‬
‫کليعتي يٍ کػ تي پي الهطيوي َظرو کي يٍ َظر ورپي وو‪ ،‬او د ًمطي‬
‫َظر لي وذٌي پي کٍر کي پاتي ؽٍ او ذماَت تي زامع هؼٍ هٍ دا کػ تارک‬
‫ذماَت هي بلل کيږي ‪ً.‬غي َظروهي دا دي‪:‬‬
‫اول َظرمعض‪:‬‬
‫کليعتي يٍ کػ دومعى زيات معيل او هاذٍړى وي‪ ،‬چي د ًغي معض‬
‫لي وذٌي مؼدط تي تللي هؼي‪،‬يا مُيٍبي وي لکي ړوهط‪،‬ګٍډ‪،‬ـل يا فالخ‬
‫وًلي وي هٍ د داؽي کػ لپارى د ذماَت د لماهځي پعيږدلٍ اذازى ؽتي‪.‬‬
‫فائطى‪ :‬اوس کليعتي يٍ کػ دا اَتعاض وکي چي تاؽٍ وويل ‪:‬چي د هابيوا او‬
‫ړوهط لپارى د ذماَت پعيږدلٍ اذازى ؽتي ليکن مضکي تا تي زنعت َبطهللا بن‬
‫ام مکػتٍم رض لكي بيان کړى چي ًغي تي هبي کعيمﷺد ذماَت پعيږدلٍ‬
‫اذازى هي ورکړى‪ ،‬دا ولي؟‬
‫د دي ځٍاب دا دي چي زنعت َبطهللا بن ام مکػتٍم رض د هبي‬
‫کعيمﷺڅضي دا غٍښتل چي ما تي پي کٍر کي د اهفعادي لماهځي پي بطلي کي د‬
‫مؼدط د ذماَت د لماهځي جٍاب مالو ؽي‪ ،‬هٍ هبي َليي الؼالم اهکار ورتي‬
‫وکړي او ورتي وفعمايل‪:‬چي داؽي ممکن هطى تي کليعتي د ذماَت د لماهځي‬
‫جٍاب غٍاړي هٍ ؽتا دپارى پي مؼدط کي باذماَتي لمٍهځ کٍل واذب دي‪،‬هبي‬
‫کعيمﷺپضپلي يٍ بل هابيوا قسابي زنعت َتبان بن مال رض تي د‬
‫ذماَت پعيږدلٍ اذازى ورکړي وى‪.‬‬
‫دوم‪،‬صٍؼ او ويعى‪:‬‬
‫(‪)81‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کليعتي يٍ کػ تي د ځان يا مال ويعى وى‪ ،‬يا مؼافع تي د ؽٍرلي د تلٍ‬
‫ويعى وى‪،‬هٍ پطاؽي زالت کي دا کػ ذماَت پعيښٍدلي ؽي‪.‬‬
‫دريم‪،‬باران‪:‬‬
‫باران ًم لي ًغي َظرو څضي يٍ َظر دي چي د ًغي لي وذٌي څضي يٍ‬
‫کػ ذماَت پعيښٍدلي ؽي‪،‬د باران َظر د ًع کػ پي بارى کي ذال ذال‬
‫دي‪،‬محال يٍ څٍک روغ او ذٍړ دي‪ ،‬او د باران څضي د زفاًت اؽباب ًم‬
‫ورؽعى دي هٍ د دي کػ لپارى باران َظر هطي او د باران لي وذٌي ذماَت‬
‫پعيږدل دى تي روا هطي‪،‬ليکن کليعي يٍ کػ کمغوري او بٍډا وي‪،‬يا د باران‬
‫څضي د صٍهطيتٍب اؽباب هلعي‪ ،‬هٍ د داؽي کػ لپارى باران َظر بلل کيږي‪،‬‬
‫او د باران لي وذٌي د ذماَت څضي پاتيطلي ؽي‪.‬‬
‫پي يٍى روايت کي راځي د هبي کعيمﷺپي زماهي کي کٍمي ـپي چي باران‬
‫وو‪،‬هبي کعيمﷺمؤذن تي دا زکم کٍي چي د اذان څضي وروؽتي "الصلوة يف‬
‫الرحال" يُوي لموځٍهي پي صپلٍ کٍرو کي وکړي‪،‬ووايي‪.‬‬
‫د اول قف او تکبيع اولي اًميت ‪‬‬
‫د اول قف فنيلت‬
‫د ذماَت د اول قف ډيع فنائل دي دلتي مٍږ يٍ څٍ فنيلتٍهي‬
‫بياهٍو‪:‬‬
‫اول فنيلت‪ :‬د اول قف د پارى دري وارى د اؽتغفار دَا‬
‫زطيث ـعيف‪:‬‬
‫(‪)80‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ف ْاْل ََّوِؿ ثََالثًا ولِلث ِ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم أَنَّوُ َكا َف یَ ْستَ ْغ ِف ُر لِ َّ‬
‫َّاِّن‬ ‫َ‬ ‫لص ّْ‬ ‫َِّب َ‬ ‫َوقَ ْد ُرِو َ‬
‫ي َع ِن النِ ّْ‬
‫(ٕ‪)ٛ‬‬
‫َمَّرًة‪.‬‬
‫پي يٍى زطيث ـعيف کي راغلي دي چي يٍى وره هبي کعيمﷺدَا‬
‫وکړى‪ ،‬اي هللا !د لماهځي پي اول قف کي ـامل کؼاهٍ مغفعت وکړى‪،‬صصابي‬
‫کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”َعض وکي اي د هللا رؽٍلي !پي دي دَا کي د دويم‬
‫قف کؼان ًم ـامل کي‪ ،‬هبي کعيمﷺدَا وکړى اي هللا !د اول قف کؼاهٍ‬
‫تي مغفعت وکي‪،‬صصابي کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”بيا َعض وکي چي اي د هللا‬
‫رؽٍلي! دويم قف واال تي ًم دَا وکړى‪ ،‬هٍ هبي”ـليي الؾالم” دَا وکړى اي‬
‫هللا! د اول او دويم قف کؼاهٍ تي مغفعت او بضښي وکي ‪.‬مىلب دا چي د اول‬
‫قف واال کؼاهٍ تي يػػي دري ځلي د مغفعت دَا وکړى او د دويم قف دپارى يػػي‬
‫يٍ ځل د مغفعت دَا وکړى‪.‬‬
‫پي بل زطيث ـعيف کي راځي د شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا‬
‫ـوي”څضي روايت دي چي هبي کعيمﷺد ذماَت د اول قف د صلګٍ د پارى‬
‫دري ځلي‪ ،‬د دويم قف د صلګٍ دپارى دوى ځلي او د دريم قف د صلګٍ لپارى‬
‫(‪)11‬‬
‫يٍ ځل د مغفعت او بضښوي دَا وکړى‪.‬‬
‫دويم نظيلت‪ :‬د هللا پاک او ماليکٍ دـا‬
‫د شظػت زابػ رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيمﷺ ونػمايَ‪:‬هللا‬
‫پاک او د ًلي ماليکي د اوؿ صم واال د پارى د رشمت دـاګاهي کٍي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۵۴ :‬‬
‫‪ : 11‬مدمٍ الغوائط‪۹۲/۲‬‬
‫(‪)82‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دريم نظيلت‪ :‬پي اوؿ صم باهعي يػـي اهعازي کٍؿ‬
‫د شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”څظي روايت دي ڇي هبي”ـليي‬
‫الؾالم” ونػمايَ‪ :‬کڈيػثي ثاؿٍ ثي د اوؿ صم نظيلت مفلٍم ؿي هٍ ثاؿي بي‬
‫پي ًلي باهعي يػـي اهعازي (ًؾکي) وکړي‪.‬‬
‫د ثکبيػ ٰ‬
‫اولی نظيلت او اًميت‬
‫د هبي کػيمﷺنػمان دي‪ :‬د ًػ قي يٍى طالصي او مىصع يػػي د ايمان‬
‫طالصي او مىصع لمٍهځ دي او د لماهځي طالصي او مىصع ثکبيػ اول ٰی دي‪ .‬پي‬
‫اشاديدٍ کي د ثکبيػ اول ٰی ډيػ زيات نظيلجٍهي بيان ؿٍيعي دلجي مٍږ نىع‬
‫دري شعيدٍهي بياهٍو‪.‬‬
‫اوؿ شعيح‪:‬‬
‫اوؿ هللا اکبػ کڈيػثي د امام ؿػى ادا ؿي ًلي ثػ زر اوښان صعيي کٍلٍ ًم‬
‫(‪)11‬‬
‫زيات خٍاب لػي‪.‬‬
‫دوم شعيح‪:‬‬
‫صلَّى لِلَّ ِو‬ ‫ِ‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْیو َو َسلَّ َم " ‪َ :‬م ْن َ‬
‫اؿ رس ُ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫اؿ ‪ :‬قَ َ َ ُ‬ ‫ك قَ َ‬ ‫س ب ِن مالِ ٍ‬
‫َع ْن أَنَ ِ ْ َ‬
‫اف ‪ :‬بػََراءَةٌ ِم َن النَّا ِر‪،‬‬
‫ُوَل ُكتِب لَو بػراءتَ ِ‬
‫َ ُ ََ َ‬ ‫اع ٍة‪ ،‬یُ ْد ِرُؾ التَّ ْكبِ َريَة ْاْل َ‬
‫نی یػَ ْوًما ِِف َمجَ َ‬
‫ِ‬
‫أ َْربَع َ‬
‫(٘‪)ٛ‬‬
‫اؽ "‪.‬‬ ‫وبػراءةٌ ِمن النّْ َف ِ‬
‫َ ََ َ َ‬
‫د شظػت اهؽ بن مالک رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيمﷺ‬
‫ونػمايَ‪ :‬کٍم کؽ ڇي د هللا پاکﷻ لپارى څلٍيښت ورځي پي ثکبيػ اول ٰی ؿػى‬
‫لمٍهځ ادا کړي د ًلي لپارى بي دوى اهفامٍهي او طالصي وليکَ ؿي‪ ،‬يٍ اهفام‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬کوؼ الفماؿ‬
‫‪ : 11‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۴۳ :‬‬
‫(‪)83‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫او طالصٍن بي د دوږخ څظي هرات او طالصٍن يػػي‪ ،‬او دويم اهفام د ِههاؽ او‬
‫موانىت څظي بػائت او طالصٍن‪.‬‬
‫دريم شعيح‪:‬‬
‫الدنیَا َو َما فِ َیها"‬
‫"التّکبِ ْ َريةُ االول ّٰی َخ ْري ِم َن ُّ‬
‫اوؿ هللا اکبػ (د امام ؿػى هيٍؿ) د دهيا او ًلي ټٍلي قياهٍ څظي ښي‬
‫او بٌجػ دي کٍم قيان ڇي پعي دهيا کي ؿجي‪.‬‬
‫د ثکبيػ اول ٰی نظيلت ثػ کٍم وطت پٍري‬
‫د ثکبيػ اول ٰی نظيلت بي ثػ کٍم وطت پٍري يػػي‪،‬پعي بارى کي د امام‬
‫ابٍشويهي”رشمي هللا”د مغًب مظجلم ايٍاؿ دي‪.‬‬
‫اوؿ يٍؿ‪ :‬د امام ابٍشويهي”رشمي هللا”دا يٍؿ دي کڈيػثي مىجعي د امام د‬
‫"هللا اکبػ" ؿػى ؿم "هللا اکبػ"ووايػػي‪ ،‬هٍ دي مىجعي ثي د ثکبيػ اولي خٍاب‬
‫شاصليږي‪ .‬يفوي د ثکبيػ اولي وطت ډيػ کم او مصعود دي‪.‬‬
‫دويم يٍؿ‪ :‬دا د صاشبيوٍ يٍؿ دي‪ ،‬دوي نػمايػػي‪ :‬کڈيػثي يٍ کؽ د ؿٍرى‬
‫ناثصي قػوع کيعو څظي مظکي د امام ؿػى قػيک ؿي هٍ دي کؽ ثي د ثکبيػ‬
‫اولي خٍاب شاصليږي‪.‬‬
‫دريم يٍؿ‪ :‬بفظي اشواؼ ـلماء کػام”رشمٌم هللا”رح نػمايػػي‪ :‬کڈيػثي يٍ کؽ‬
‫د ؿٍرى ناثصي طجميعو څظي مظکي د امام ؿػى قػيک ؿي‪ ،‬هٍ دي کؽ ثي د‬
‫ثکبيػ اولي خٍاب شاصليږي‪.‬‬
‫څلٍرم يٍؿ‪ :‬بفظي هٍر اشواؼ ـلماء کػام”رشمٌم هللا”رح نػمايػػي‪:‬کڈيػثي يٍ‬
‫کؽ د امام ؿػى پي اوؿ رکفت کي د رکٍع مظکي قامَ ؿي هٍ دي کؽ ثي د‬
‫ؿيع مصمعيٍؿم‬ ‫مصعث الفصػ مٍالها ّ‬ ‫ثکبيػ اولي خٍاب شاصليږي‪ّ .‬‬
‫ِ‬
‫بوٍري”رشمي هللا”پي طپَ کػجاب "مفارؼ الؾون ـػبي قػح زامؿ الجػمغي"‬
‫ٓ‬
‫کي ًمعي اطػي يٍؿ ثي ثػشيذ ورکړيعى‪،‬ځکي ڇي د لماهځي قػوع کيعو څظي‬
‫(‪)84‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ثػ رکٍع پٍري اوؿ ثکبيػ "ثکبيػ ثصػيمي" دي‪ ،‬او دويم ثکبيػ د رکٍع ثکبيػ‬
‫دي‪ .‬هٍ د ثکبيػ اولي وطت ًلي وطت طجميږي کٍم وطت ڇي پي ًلي پؾي‬
‫بَ ثکبيػ (يفوي د رکٍع ثکبيػ) وويَ ؿي‪.‬‬
‫د مٍالها ګوګًٍي”رشمي هللا”پي هؾػ کي د ثکبيػ اولي اًميت‬
‫مٍالها رقيع اشمع ګوګًٍي”رشمي هللا”بي د ثکبيػ اولي دومػى زيات‬
‫اًجمام کٍي ڇي هن ـصػ کي د ًلي مداؿ پيعا کٍؿ مفکَ دي‪ ،‬يٍى ورځ د‬
‫ٓ‬
‫دارالفلٍم ديٍبوع د دؿجاربوعي زلؾي ثي راكلي‪ ،‬د زلؾي پي اطػ کي ډيػ رش‬
‫وو او ًػ ڇا د مصانصي او روكبړ کٍلٍ کٍقـ کٍي‪ ،‬د دي رش پي طاغػ د دى‬
‫څظي ثکبيػ اولي ثيػ ؿٍ‪ ،‬د لماهځي وروؿجي يػػي ونػمايَ‪ :‬دوويښت کالي‬
‫وروؿجي هن اولي ورځ وى ڇي ثکبيػ اولي را څظي ثيػ ؿٍ‪.‬‬
‫د شظػت ؿفيع بن مؾيب”رشمي هللا”پي هؾػ کي د ثکبيػ اولي‬
‫اًميت‬
‫شظػت ؿفيع بن مؾيب”رشمي هللا”ونػمايَ‪ :‬څلٍيښت کالي کيږي‬
‫يٍى ورځ داؿي راكلي هعى ڇي اذان دي ؿٍي يػػي او زى دي پي مؾرع کي‬
‫هاؿت هي يم‪ .‬يفوي ثػ څلٍيښت کالي زيات يػػي د امام ؿػى پي ثکبيػ اولي‬
‫لمٍهځ ادا کړي‪.‬‬
‫د مٍالها الياس”رشمي هللا”پي هؾػ کي د ثکبيػ اولي اًميت‬
‫مٍالها الياس”رشمي هللا”ونػمايَ‪ :‬د قَ کلٍهٍ څظي ؿهػ کٍم ثػ هن‬
‫ورځي پٍري ًيڅکلي مي پي ؿهػ کي بيلي زماـجي لمٍهځ ادا کړي هعي‪ ،‬شج ٰی‬
‫ڇي پي ؿهػ کي مي ثػاويس ًم د زماـت بليػى ادا کړي هعي‪.‬‬
‫رکٍع‪ ،‬ؿرعى يٍمي او زلؾي‬
‫(‪)85‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د رکٍع او ؿرعي کم مىعار‬
‫پي لماهځي کي د رکٍع او ؿرعي ثػ ټٍلٍ کم مىعار او اهعازى څي دى؟‬
‫پعي بارى کي د ـلماء کػامٍ”رشمٌم هللا”رح دوى يٍلي دي‪.‬‬
‫اوؿ يٍؿ‪ :‬امام اشمع او ـالمي اؿصاؽ”رشمي هللا”نػمايػػي‪ :‬ڇي د رکٍع او‬
‫ؿرعي ثػ ټٍلٍ کم مىعار دومػى وطت رکٍع يا ؿرعى کٍؿ دي ڇي پي ًلي کي‬
‫دري وارى ثؾبيصات وويَ ؿي‪ .‬د دوي دليَ دا شعيح قػيم دي‪:‬‬
‫ثػمغي ‪ ،‬ابٍداؤد‬
‫ژباړى‪ :‬کلي ڇي يٍ کؽ پي رکٍع کي دري وارى "سبحاف رِب العظیم" ووايػػي هٍ د‬
‫دي کؽ رکٍع پٍرى ؿٍى‪ ،‬او کلي ڇي يٍ کؽ پي ؿرعى کي دري وارى "سبحاف‬
‫رِب االعل ّٰی" ووايػػي هٍ د ًلي کؽ ؿرعى ًم پٍرى ؿٍى‪.‬‬
‫هٍ د دي شعيح څظي مفلٍمي ؿٍى ڇي پي رکٍع او ؿرعى کي دري‪،‬‬
‫دري وارى ثؾبيصات ويلٍ ؿػى نػض رکٍع يا ؿرعى پٍرى کيږي‪.‬‬
‫زٌمٍر امامان امام اشمع او امام اؿصاؽ”رشمي هللا”ثي دا ځٍاب‬
‫ٰ‬
‫ورکٍي ڇي پعي شعيح کي د "وذلک ادهاى" لهؼ څظي مػاد د رکٍع يا ؿرعى‬
‫ادهي مىعار مػاد هعي‪ ،‬بلکي د دي څظي مػاد د رکٍع او ؿرعي د کامليعو‬
‫ادهي مىعار مػاد دي‪ ،‬يفوي دا دري وارى ثؾبيصات ويَ د رکٍع يا ؿرعي د‬
‫کامليعو ادهي درزي او مىعار دي‪.‬هٍ لعي شعيح څظي دليَ هيٍؿ صصيس‬
‫هعي‪.‬‬
‫دويم يٍؿ‪ :‬د زمٌٍر اماماهٍ مغًب‬
‫دري امامان او هٍر ـلماء دا نػمايػػي‪ :‬د رکٍع ادهي او کم مىعار دا دي‬
‫ڇي د رکٍع شالت ثي ورؿيږي او د اهؾان اهعامٍهي پي يػار ؿي‪.‬او د ؿرعي‬
‫ادهي او کم مىعار دا دي ڇي يٍ کؽ ؿرعي ثي والړ ؿي او ًلجي پي ؿرعى کي‬
‫د دى اهعامٍهي پي يػار ؿي‪ ،‬بايي اذکار ويلٍ پٍري قػط هعي‪.‬‬
‫(‪)86‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ائمي خالخي او زمٌٍر نىٌاء کػام د دي شعيح څظي دليَ هيؾي‪ ،‬ڇي‬
‫د شظػت رناـي رض څظي روايت دي‪:‬‬
‫ابٍداؤد‬
‫پعي شعيح قػيم کي پي وطاشت او ثهصيَ ؿػى ذکػ ؿٍيعي ڇي د‬
‫رکٍع او ؿرعي لپارى دومػى مىعار کاني دي ڇي پي رکٍع او ؿرعى کي د اهؾان‬
‫اهعامٍهي يػار وهيؾي‪.‬‬
‫د رکٍع او ؿرعي درزي‬
‫د رکٍع او ؿرعي دري درزي دي‪ :‬نػض‪ ،‬وازب او ؿوت‬
‫د رکٍع دري درزي‪:‬‬
‫کڈيػثي لمٍهځ کٍهکي د رکٍع کٍلٍ د پارى يٍاځي مال کښجي کړي‪ ،‬او‬
‫طپَ دواړى الؿٍهي پػ ځوګوٍ باهعي کښيږدي‪ ،‬هٍ د رکٍع نػطيت ادا ؿٍ‪ .‬او‬
‫پي رکٍع کي کڈيػثي د يٍ ځَ سبحاف ا﵁ یا ا﵁ اکْب ويلٍ پي يعر وطت ثيػ کړي‬
‫هٍ د رکٍع وازب مىعار ًم ادا ؿٍ‪ .‬او د دري وارى "سبحاف رِب العظیم" پي يعر‬
‫رکٍع کٍلٍ ؿػى د رکٍع ؿوت درزي او اهعازى ًم ادا کيږي‪.‬‬
‫د ؿرعي دري درزي‪:‬‬
‫پي ؿرعى کښي ڇي کلي پؼى او ثوعي پػ ځمکي ولګيږي هٍ د ؿرعي‬
‫نػض مىعار ادا ؿٍ‪ ،‬پي ؿرعى کي د يٍ وار "هللا اکبػ يا ؿبصان هللا" ويلٍ پي‬
‫يعر دريعلٍ ؿػى د ؿرعي وازب مىعار ًم ادا کيږي‪ ،‬او د دري وارى"سبحاف‬
‫االعلي" ويلٍ پي يعر ؿرعى کٍلٍ ؿػى د ؿرعي ؿوت مىعار ًم ادا کيږي‪.‬‬
‫ّٰ‬ ‫رِب‬
‫پاملػهي‪ :‬پي رکٍع او ؿرعى کي کڈيػثي نػض مىعار او اهعازى رکٍع يا ؿرعى ادا‬
‫هؾٍى هٍ دا لمٍهځ ناؿع دي‪ ،‬بيػثي بي د ؿػى څظي لمٍهځ کٍي‪،‬کڈيػثي‬
‫وازب مىعار رکٍع يا ؿرعى ادا هؾٍى هٍ ؿرعى ؿٌٍى کٍؿ وازب دى‪،‬‬
‫(‪)87‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کڈيػثي مؾوٍن رکٍع يا ؿرعى هي وکړي هٍ لمٍهځ طٍ ادا ؿٍ ليکن خٍاب يػػي‬
‫کم دي‪.‬‬
‫د لٍمي او ذلؼي تفكيل او زکم ‪‬‬
‫د رکٍع څضي راپٍرتي کيطو وروؽتي والړي تي "لٍمي" وايػػي او د دوو‬
‫ؽدطو موځ کي هاؽتي تي ذلؼي وايػػي‪ .‬‬
‫د لٍمي او ذلؼي درذي‬
‫د لٍمي او ذلؼي دوي درذي دي ‪:‬واذب او ؽوت ‪‬‬
‫پي لٍمي او ذلؼي کي دومعى لطر دريطل چي يٍ واري ؽبسان هللا يا‬
‫هللا اکبع پکي وويل ؽي دا واذب دي‪ ،‬او د دري وارى ؽبسان هللا يا هللا اکبع‬
‫ويلٍ پي لطر دريطل ؽوت دي‪ .‬‬
‫لکي چي پي يٍ روايت کي راځي زنعت ابٍلتادى رض د هبي کعيمﷺد‬
‫لٍمي او ذلؼي کيفيت داؽي بياهٍي چي هبي کعيمﷺبي پي لٍمي کي‪ :‬‬
‫"ؽيطى بي دريطي تع څٍ ًع ًع اهطام پع صپل ځاي باهطي لعار او اوموان‬
‫وهيؼي"‪ .‬‬
‫او د ذلؼي متُلق يػػي داؽي وفعمايل‪:‬هبي کعيمﷺبي پي ذلؼي کي‪ :‬‬
‫"داؽي کښيوؼتي تع څٍ ًع ًع اهطام پع صپل ځاي پي ښي اوموان ؽعى‬
‫ودريږي"‪ .‬‬
‫ً‬
‫پاملعهي‪ :‬کليعتي يٍ کػ لكطا لٍمي يا ذلؼي پعيږدي هٍ د واذب پعيږدلٍ د‬
‫وذٌي د دي کػ لمٍهځ هي ادا کيږي‪،‬بيعتي بي د ؽعى لمٍهځ کٍي ‪.‬ليکن‬
‫کليعتي يػػي پي ًيعى ؽعى لٍمي يا ذلؼي هي وکړى هٍ پع دي کػ باهطي ؽدطى‬
‫(‪)88‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ؽٌٍى الزميږي‪ ،‬کليعتي يػػي ؽدطى ؽٌٍى ادا هکړى هٍ د لماهځي اَادى باهطي‬
‫واذب دى‪ )11( .‬‬
‫لٍمي او ذلؼي پي پٍرى اًتمام ؽعى ادا کړي پي لٍمي او ذلؼي کي‬
‫دَاګاهي واياؽت‪،‬کٍمي دَاګاهي چي پي ازاديحٍ کي راغلي دي‪،‬د دي دَاګاهٍ‬
‫پي اًتمام ؽعى بي جٍاب ًم يػػي او د لٍمي او ذلؼي مؼوٍن مكطار بي ًم پٍرى‬
‫کيږي‪ ،‬لکي چي پي يٍى زطيث ـعيف کي راځي‪:‬‬
‫يٍى وره يٍ قسابي رض د ذماَت پي لماهځي کي د "ربنا لک احلمد"‬
‫کما حيبو ربنا و يرضاه" هٍ دا‬ ‫ِ‬
‫څضي وروؽتي داؽي وويل‪" :‬محداً کثرياً طيباً مبارکاً فيو ا‬
‫کلمي هللا پاکﷻ او د ًغي ماليکٍ تي دومعى صٍښي ؽٍي چي ًعي ماليکي دا‬
‫کٍـؾ کٍي چي زى دا صبعى د هللا پاک دربار تي يٍؽم او دوي پع دي دَا‬
‫باهطي مؼابكي ـعوع کړى‪ ،‬هللا پاکﷻ د دي دَا صبع صپل مسبٍب‬
‫هبيﷺتي ورکړي‪ .‬‬
‫ًمطا راز پي ذلؼي کي دا کلمي ووايػػي" اللٌم اغفعلي و ارزموي" يا د‬
‫زنعت َلي رض د فعمان مىابق پي ذلؼي کي"اللهم اغفر يل"دري وارى‬
‫واياؽت‪ .‬پي لٍمي او ذلؼي کي د پٍرتوي دَاګاهٍ پي ويلٍ ؽعى د لٍمي او‬
‫ذلؼي مؼوٍن مكطار ًم پٍرى کيږي‪ .‬‬
‫د رکٍع تؼبير او د لٍمي دَا‬
‫کلي چي رکٍع تي والړ ؽي هٍ دري‪،‬پوځي يا اوى وارى داؽي ووايي‪:‬‬
‫"سبحان ريب العظيم"‬

‫‪ ‬‬
‫‪: 11‬قامي ‪۴۱۱ /۳‬‬
‫(‪)89‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د رکٍع څضي د راپٍرتي کيطو او مسع اهلل ملن محده ويلٍ وروؽتي داؽي‬
‫فيو کما حيبو ربنا و يرضاه" ‪‬‬
‫ووايي‪" :‬ربنا لک احلمد محداً کثرياً طيباً مبارکاً ِ‬
‫د ؽدطي تؼبير او د ذلؼي دَا‬
‫پي ؽدطى کي دري‪ ،‬پوځي يا اوى وارى داؽي ووايي‪ :‬سبحان ريب االعلي ‪.‬‬
‫او پي ذلؼي کي دا دَا ووايي‪:‬اللهم اغفر يل و ارمحين يا اللهم اغفريل دري وارى‪ .‬‬
‫د لمٍهځ کٍهکي کؼاهٍ متُلق څٍ زکايات ‪‬‬
‫اولي لكي ‪:‬د لماهځي پي بعکت ؽعى فاؽق يٍ هي اهؼان ذٍړ ؽٍ‬
‫يٍى مؿٌٍرى لكي دى چي يٍ ځٍان د مؼدط د امام پي ميعمن باهطي‬
‫َاـق ؽٍ‪ ،‬عوع کړيډيع کٍـؾ يػػي ـ تع څٍ دا ښځي صپل ځان تي متٍذي‬
‫کړي‪ ،‬کلي چي يػػي د امام ميعمن تي ځان ورؽٍي او ًغي تي يػػي صپلي لكي‬
‫بيان کړى‪ً،‬غي زهاهي ډيعى پاکي او ًٍښيارى زهاهي وى ًغي ورتي ويل چي زى ؽتا‬
‫دي ارمان پٍرى کٍلٍ تي تيارى يم ليکن زما يٍ ـعط دي ًغي دا چي تي بي‬
‫څلٍيښت ورځي زما پي صاوهط پؼي پي تکبيع اولي ؽعى لمٍهځ ادا کٍي ‪ً،‬غي‬
‫ځٍان دا ـعط ومولٍ او والړي‪ ،‬کلي چي يػػيڅلٍيښت ورځي پي تکبيع اولي ؽعى‬
‫لمٍهځ ادا کړي هٍ دي زهاهي ًغي ځٍان تي پيغام واؽتٍي چي راؽي‪ ،‬او ًغي تي‬
‫يػػي ويل چي اوس دي صپل ارمان پٍرى کړى‪ ،‬ليکن ًغي څلٍيښت ورځي‬
‫لماهځي پطي ځٍان باهطي اجع کړي وو او د دي لماهځي پي بعکت ؽعى ًغي‬
‫ځٍان ولي هللا ذٍړ ؽٍي وو‪ ،‬او د دي کار څضي يػػي اهکار وکړياو د تل لپارى‬
‫يػػي د ګواًٍهٍ څضي تٍبي وکړى‪ .‬‬
‫دويمي لكي‪:‬د لماهځي پي بعکت ؽعى زمعي پيعى دار ذٍړ ؽٍ‬
‫يٍى وره يٍ ډيع لٍي بغرګ َالم “َامع بن ليػ ”پي يٍى ځوګلي کي‬
‫تيعيطي پي ًغي ځوګلي کي ډيع ماران وى‪ ،‬د لماهځي وصت ؽٍ هٍ دى اذان او‬
‫الامت وکړي او لمٍهځ يػػي ـعوع کړي‪ ،‬د ماښام وصت ؽٍ ًلتي هژدي يٍ‬
‫(‪)91‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ـيؾائي ـابع اوؿيعي‪ً ،‬لي راكلي او د ـامػ بن ييؽ څظي يػػي پٍښجوي وکړى‬
‫تي څٍک يػػي؟ َامع بن ليػ”رشمي هللا”پي ځٍاب کي ورتي وويل‪ :‬زى يٍ مؼافع‬
‫يم‪ً ،‬غي هكعاهي َابط وويَ‪:‬‬
‫پعي ځوګلي کي ډيػ ماران دي دلجي مي پاثي کيږى‪ ،‬زما ؿػى کٍر ثي والړ ؿي‬
‫ًلتي بي ـپي تيعى کړي او ًع رهګي معر او تکليف څضي بي مسفٍظ يػػي‪َ ،‬امع‬
‫بن ليػ”رشمي هللا”د ًغي هكعاهي دٍَت لبٍل هکړي او ويل چي زما رب ما‬
‫تکليف څضي ؽاتي زى ًمطلتي پاتيږم لي ًع رهګي معر او‪ً،‬غي زما د زفاًت‬
‫ذمي دار دي ‪ً،‬غي هكعاهي َابط صپل کٍر تي والړي او ويطى ؽٍ‪ ،‬پي ـپػي کي‬
‫را وي ؽٍ هٍ وليطل چي َامع بن ليػ”رشمي هللا”لمٍهځ کٍي او څوګ تي‬
‫يػػي يٍ زمعي د پيعى داري لپارى ـاوصٍا ګعځي‪،‬کلي چي َامع بن ليػ”رشمي‬
‫هللا” ګعځٍي هٍ زمعي تي يػػي وويلؽالم و‪ :‬زى هي پًٍيږم تي ولي دومعى تکليف‬
‫کٍي؟ کليعتي دي زما ؽعى صاص کار هي يػػي هٍ زى مُظرت غٍاړم پع ما پيعى مي‬
‫کٍى‪ ،‬د دي طبػي پي اوريعو ؿػى زمػي روان ؿٍ‪ .‬هكعاهي َابط چي کلي د َامع‬
‫بن ليػ”رشمي هللا”دا کعامت وليطي هٍ زيعان ؽٍ او پٍښتوي يػػي وکړى ‪:‬تي د‬
‫کٍم دين ؽعى تُلق لعي؟ َامع بن ليػ”رشمي هللا”وويل‪ :‬زى يٍ ګواًګارى‬
‫مؼلمان يم‪ً ،‬غي هكعاهي َابط وويَ‪ :‬د دي دين د ګواًګاراهٍ دا زال دي هٍ‬
‫د هيکاهٍ بي يػػي څي زال يػػي؟ او د دي صبعي وروؽتي يػػي اؽالم لبٍل کړي‪ .‬‬
‫دريمي لكي‪ :‬د لماهځي پي بعکت ؽعى َلمي مؼئلي زل کيطل‬
‫د ـيش االؽالم ابن تيميي”رشمي هللا”پي بارى کي راځي چي کلي بي يٍى‬
‫مؼئلي د دى پي ذًن کي هي راتلي يا يٍ مؿکل بي يػػي هي زل کيطي هٍ يٍ ليعي‬
‫مؼدط تي بي تلي او ًلتي بي يػػي لمٍهځ کٍي‪ ،‬اوږدي اوږدي ؽدطي بي يػػي‬
‫کٍلي‪ ،‬پيؿرعى کي بي يػػي دا دـا کٍلي "يا معلم ابراىيم علمين" اي د زنعت‬
‫ابعاًيم”ـليي الؾالم” مُلم او ښٍوهکي ما تي ًم د دي مؼئلي او مؿکل َلم‬
‫(‪)90‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫او پًٍي راکړى‪ ،‬پي ډيع زاري او ژړا ؽعى بي يػػي دَا کٍلياو د لماهځي پي بعکت‬
‫ؽعى بي يػػي صپلي مؼئلي او مؿکل زل کٍلٍ‪ .‬‬
‫ـيش االؽالم ابن تيميي”رشمي هللا”بي پطي صبعى ډيع صٍـسالي کيطي‬
‫چي زى د زماهي يٍ فكيع او صٍاؽت غٍښتٍهکي يم او زى د هللا پاکﷻ څضي‬
‫صٍاؽت کٍم‪ ،‬او دا زماد پالر او هيکٍهٍ َادت وو چي دوي بي پي ًعى مؼئلي‬
‫او مؿکل کي هللا پاکﷻ تي مستاج وى‪ ،‬د دى يٍ َعبي ـُع دي‪ :‬‬
‫و ىکذا کان ايب وجدي‬ ‫انا املکدي انا املکدي‬
‫زى صٍاؽت غٍښتٍهکي يم زى صٍاؽت غٍښتٍهکي يم او دغي رهګي زما پالر‬
‫او هيکي وو‪ .‬‬
‫څلٍرمي لكي‪ :‬د لماهځي پي بعکت ؽعى پي اور کي د ماـٍم هي ؽٍځيطل‬
‫د زنعت َيؼي”ـليي الؾالم” پي زماهي کښي يٍى هيکي زهاهي وو ًغي‬
‫اوړى واغښل او پي توٍر کي يػػي ډوډي پضٍل ـعوع کړى پطي وصت کي د‬
‫لماهځي وصت پع لنا کيطو ؽٍ هٍ دي زهاهي اوړى او بل اور پع ًغي ځاي‬
‫پعيږدل او لمٍهځ يػػي ـعوع کړي‪ ،‬پطي وصت کي ـيىان د يٍي زهاهي پي‬
‫ـکل کي راغلي او دي زهاهي تي يػػي وويل‪ :‬ډوډي ؽٍځي او تي لمٍهځ کٍي‬
‫ليکن دي زهاهي د ـيىان دي صبعي تي ًيڅ تٍذي هي وکړى‪ ،‬بيا ـيىان د دي‬
‫زهاهي ماـٍم بلي اور تي واچٍي تع څٍ دا زهاهي لمٍهځ پعيږدي‪ ،‬ليکن دي‬
‫زهاهي ًيڅ تٍذي هي وکړى او صپل لمٍهځ يػػي ذاري وؽاتي‪ ،‬پي ًمطي وصت کي‬
‫د دي زهاهي صاوهط کٍر تي راغلي او ماـٍم يػػي پي توٍر کي وليطي هٍ ماـٍم يػػي‬
‫د توٍر څضي را وکښي‪ ،‬د دوي دا ؽٍچ وو چي ماـٍم بي ؽٍځل ؽٍي يػػي‪،‬‬
‫ليکن د مٍر د لماهځي پي بعکت ؽعى هللا پاکﷻ دا ماـٍم د زنعت‬
‫(‪)92‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ابعاًيم”ـليي الؾالم” او زنعت مٍؽي”ـليي الؾالم” رهګي پي اور کي‬
‫وؽاتي‪ ،‬او د ؽٍځيطو څضي صٍهطيؽٍ‪ .‬‬
‫پي لماهځي کي صښٍع او صنٍع ‪‬‬
‫د صؿٍع او صنٍع تُعيف‬
‫د صؿٍع مىلب دا چي د لماهځي ـعوع کٍلٍ څضي تع اصعى پٍري ټٍلي‬
‫تٍذي د هللا پاکﷻ ووعفتي يػػي‪،‬او د صنٍع مػلب دا‪ :‬چي د لماهځي ټٍل‬
‫رکوٍهي پي ؽکٍن او اوميوان ؽعى ادا کړي او لمٍهځ کٍهکي پي ټٍلي لماهځي کي‬
‫د ؽکٍن او اوميوان پي زال کي يػػي‪ .‬‬
‫پي لماهځي کي د صؿٍع او صنٍع اًميت‬
‫د ًع ـي دوى زالتي دي‪ :‬يٍ ًاًعي زالت او بل باووي زالت‪ ،‬د‬
‫اهؼان د ًاًعي او باووي دواړى زالتٍهٍ مدمٍَي دى محال پي تٍګي‪ ،‬د اهؼان‬
‫ًاًع د دى بطن او اهطامٍهي دي‪ ،‬او د اهؼان باون د ًغي روح دي‪ً،‬مطاؽي‬
‫د لماهځي ًم دوى زالتي دي‪ً :‬اًعي زالت او باووي زالت‪ .‬‬
‫د لماهځي ًاًعي زالت‪ :‬ليام ‪،‬رکٍع ‪،‬ؽدطى او لُطى دى‪ .‬‬
‫د لماهځي باووي زالت‪:‬صؿٍع او صنٍع يُوي تٍذي الي هللا دى‪ ،‬پي کٍم‬
‫لماهځي کي چي صؿٍع او صنٍع هي يػػي دا د بي روزي بطن پي ـان دي‪ .‬‬
‫پي لعان مديط کي د صؿٍع او صنٍع اًميت‬
‫اول ايات‪ :‬د هللا پاکﷻ فعمان دي‪.‬‬
‫(‪)87‬‬
‫ين ىم ِيف صالهتم خاشعو ان‪.‬‬ ‫ِ‬
‫افلح املؤمنو ان‪ ،‬الذ ا‬
‫قد ا‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬المؤموٍن ‪۲ ،۱‬‬
‫(‪)93‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پي تسكيق ؽعى ًغي مؤموان کاميابي ؽٍى کٍم چي پي صپل لموځٍهٍ کي صؿٍع‬
‫کٍي‪ .‬‬
‫پطي ايات کي پي لماهځي کي صؿٍع کٍهکي کؼاهٍ تي د ذوت‬
‫الفعدوس بؿارت او زيعي ورکٍل ؽٍيطي‪ ،‬او پطي ايات کيچي کٍم د"فالح"‬
‫لفي ذکع ؽٍيطي د ًغي مىلب د دهيا او اصعت دواړو کاميابي دى هٍ مىلب دا‬
‫ؽٍ ًغي کؼاهٍ تي پي دهيا او اصعت کي کاميابي دى کٍم چي پي لماهځي کي‬
‫صؿٍع او صنٍع کٍي‪ .‬‬
‫دويم ايات‪ :‬د هللا پاکﷻ فعمان دي‪ :‬‬
‫َ ْ َ (‪)11‬‬
‫َو ُي ٍْ ُم ٍْا ِهلل يا ِه ِجين‪،‬‬
‫د هللا پاکﷻ پي دربار کي پي َاذغي ؽعى ودريږي‪ .‬‬
‫زنعت َبطهللا بن َباس رض فعمايػػي‪ :‬د "لاهتين"مُوي دى ‪:‬صاـُين‪ .‬‬
‫دريم ايات‪ :‬د هللا پاکﷻ فعمان دي‪:‬‬
‫(‪)89‬‬
‫اقِ ِم الصال َة لِ ِذک ِري‪.‬‬
‫زما د ياد لپارى لمٍهځ لائم کړي‪ .‬‬
‫هٍ کلي چي د لماهځي مككط او مىلب د هللا پاکﷻ ياد دي هٍ پي کٍم‬
‫لماهځي کي چي د هللا پاکﷻ ياد او ذکع هي يػػي ًغي ګعؽعى لمٍهځ هطي‪ .‬‬
‫د ازاديحٍ پي رڼا کي د صؿٍع او صنٍع اًميت‬
‫اول زطيث‪ :‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬البىػى‪۵۱۳ :‬‬
‫‪ : 11‬وي‪۱۴ :‬‬
‫(‪)94‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫وؿ اللَّ ِو‬‫ت َر ُس َ‬ ‫ح َّدثػَنَا إِسحاؽ …… ُكْنت ِعْن َد عثْما َف ‪ ،‬فَ َدعا بِطَهوٍر‪ ،‬فَػ َق َ ِ‬
‫اؿ ‪ََ :‬س ْع ُ‬ ‫َ ُ‬ ‫َُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ص َالةٌ َمكْتُوبَةٌ‪ ،‬فَػیُ ْحس ُن‬ ‫وؿ " ‪َ :‬ما م ِن ْام ِر ٍئ ُم ْسل ٍم ََْت ُ‬
‫ض ُرهُ َ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْیو َو َسلَّ َم یػَ ُق ُ‬ ‫َ‬
‫وب ما ََل یػؤتِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫الذنُ ِ َ ْ ُ ْ‬ ‫َّارًة ل َما قَػْبلَ َها من ُّ‬
‫َ‬ ‫ت َكف َ‬ ‫وع َها‪ ،‬إَِّال َكانَ ْ‬
‫وع َها َوُرُك َ‬ ‫ضوءَ َىا َو ُخ ُش َ‬ ‫ُو ُ‬
‫ِ‬
‫َكبِ َريًة‪َ ،‬و َذل َ‬
‫(ٓ‪)ٜ‬‬
‫َّىَر ُكلَّوُ‪".‬‬ ‫ك الد ْ‬
‫زنعت َحمان بن َفان رض فعمايػػي‪ :‬ما د هبي کعيم ﷺ څضي‬
‫واوريطى ًغي فعمايل‪ :‬پي کٍم مؼلمان چي د فعض لماهځي وصت راؽي هٍ دي‬
‫ښي ؽم اودس وکړي بيا پي ښي صؿٍع او صنٍع ؽعى لمٍهځ ادا کړي او د‬
‫لماهځي رکٍع (او ټٍلي ارکان) پي ښي ؽمي وعيكي ؽعى ادا کړي‪ ،‬هٍ تع څٍ چي‬
‫بلي ګواى هي وکړي‪ ،‬دا لمٍهځ يػػي د تيعو قغيعى ګواًٍهٍ لپارى کػفارى دى‪ ،‬او د‬
‫فنيلت د ًميؿي لپارى دي‪( .‬داؽي هي چي تع يٍي زماهي يا يٍي َاللي پٍري‬
‫مسطود دي)‪ .‬‬
‫دويم زطيث‪ :‬‬
‫َح ٍد‬ ‫ِ‬
‫اؿ " ‪َ :‬ما م ْن أ َ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬ ‫َف رس َ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫َع ْن عُ ْقبَةَ بْ ِن َع ِام ٍر ْ‬
‫اجلُ َه ِ ّْ‬
‫ن ‪ ،‬أ َّ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ت لَوُ‬‫نی‪ ،‬یػُ ْقبِ ُل بَِق ْلبِو َوَو ْج ِهو َعلَْی ِه َما ؛ إَِّال َو َجبَ ْ‬
‫صلّْي رْك َعتَ ْ ِ‬
‫ضوءَ‪َ ،‬ویُ َ َ‬ ‫ضأُ‪ ،‬فَػیُ ْحس ُن الْ ُو ُ‬ ‫یػَتَ َو َّ‬
‫(ٔ‪)ٜ‬‬
‫اجلَنَّةُ"‬
‫ْ‬
‫د زنعت َكبي بن َامع رض څضي روايت دي چي هبي کعيمﷺ‬
‫وفعمايل‪ :‬کٍم کػ چي ښي ؽم اودس وکړي‪ ،‬بيا دوى رکُتي لمٍهځ پطاؽي‬
‫وعيكي ؽعى ادا کړي چي زړى يػػي د لماهځي ووعفتي متٍذي يػػي او پي اهطامٍ کي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ 12‬صصيس مؾلم ‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۵۳ :‬‬
‫‪ : 11‬ؿون ابي داود‪ ،‬ريم الصعيح‪۴۰۱ :‬‬
‫(‪)95‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫يػػي ًم ؽکٍن او لعار يػػي(يُوي چاب چاب لمٍهځ هي کٍي)هٍ د دي کػ‬
‫لپارى ذوت واذب دي‪ .‬‬
‫پي يٍى بل زطيث ـعيف د لماهځي پي بارى کي راځي‪ :‬‬
‫بضاري ‪‬‬ ‫او ختشع و تضرع و تسکن‬
‫چي لمٍهځ صؿٍع َاذغي او د اهطامٍهٍ لعار او ؽکٍن تي ويل کيږي‪ .‬‬
‫د صؿٍع او صنٍع پي بارى کي مضتلف الٍال‬
‫د زنعت َلي رض لٍل‪:‬‬
‫د زنعت َلي رض څضي يٍ چا پٍښتوي وکړى چي صؿٍع څي تي وايػػي؟‬
‫دى وويل‪:‬صؿٍع پي زړى کي يػػي او د ؽتعګٍ د کٍهداهٍ څضي کػتلٍ څضي ځان‬
‫ؽاتل ًم صؿٍع دى‪ .‬‬
‫د زنعت ابن َباس رض لٍل‬
‫زنعت َبطهللا بن َباس رض فعمايػػي ‪:‬صاـُين ًغي کؼان دي کٍم‬
‫چي د هللا پاکﷻ څضي ويعيږي او پي لماهځي کي پي ؽکٍن او اوميوان ؽعى‬
‫والړ يػػي‪ .‬‬
‫د زنعت ابٍالطردا رض لٍل‬
‫زنعت ابٍالطردا رض فعمايػػي ‪:‬د صاـُيوٍ څلٍر قفتٍهي دي‪ :‬‬
‫د هللا پاکﷻ دربار ٌَيم بلل‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫کامل او پٍرى يكين کٍل‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫پي لعائت کي اصالص‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫کامل او پٍرى تٍذي‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫(‪)96‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د زنعت لتادى رض لٍل‬
‫زنعت لتادى رض فعمايػػي‪:‬د زړى صؿٍع د هللا پاکﷻ څضي ويعى او‬
‫صپل هٌعوهي کښتي کٍل دي‪ .‬‬
‫د زنعت زؼن بكعي”رشمي هللا”لٍل‬
‫زنعت زؼن بكعي”رشمي هللا”فعمايػػي ‪:‬کٍم لمٍهځ چي د زړى د‬
‫تٍذي بغيعى پي غفلت ؽعى ادا ؽي هٍ پطاؽي لماهځي باهطي د جٍاب اميط لعلٍ پع‬
‫ځاي د َظاب ويعى ؽتي‪ .‬‬
‫د مفتي ـفيٍ َحماهي”رشمي هللا”لٍل‬
‫مفتي مسمط ـفيٍ َحماهي”رشمي هللا”فعمايػػي ‪:‬صؿٍع ًاًعي ؽکٍن‬
‫او صنٍع باووي ؽکٍن تي وايػػي‪.‬‬
‫د طفٍع او طظٍع پيعا کٍلٍ ثاکيع‬
‫پي لماهځي کي طفٍع او طظٍع پيعا کٍؿ ډيػ اًم او طػوري دي‪،‬‬
‫دلجي مٍږ د هبي کػيمﷺاو صصابي کػامٍ “رطي هللا ـوٌم”رض ًلي روايات‬
‫راهىلٍو ڇي پي ًلي کي د د طفٍع او طظٍع پيعا کٍلٍ شکم ؿٍي يػػي‪ ،‬او‬
‫کٍم قيان ڇي د لماهځي د طفٍع څظي مواني يػػي‪ ،‬د ًلي د ثػک شکم ؿٍي‬
‫يػػي‪ .‬‬
‫اوؿ روايت‪:‬‬
‫يٍى ورځ هبي کػيم ص د اقي (شاقيػػي) واال څادر کي لمٍهځ قػوع‬
‫کړي اثهايا يػػي پي شاقيي باهعي ؿجػګي ولګيعي‪ ،‬کلي ڇي يػػي لمٍهځ ادا کړي‬
‫هٍ ونػمايَ‪ :‬دا ابٍزٌَ راڅظي واطلي بَ څادر راوړي ڇي پي ًلي باهعي‬
‫شاقيي هي يػػي‪ ،‬شاقيي واال څادر زما پي لماهځي کښي طلَ راوؿجي‪.‬‬
‫(‪)97‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دويم روايت‬
‫شظػت ـىبي بن شارث هٍنلي رض نػمايػػي‪ :‬يٍى ورځ مٍږ د هبي کػيم‬
‫ص وقاثي لمٍهځ کٍي هاڅاپي هبي کػيم ص د صهٍهٍ څظي ثيػ ؿٍ او طپلي‬
‫کمػي ثي داطَ ؿٍ‪ ،‬کلي ڇي د کمػي څظي دباهعي را ووثي هٍ ونػمايَ‪ :‬د‬
‫لماهځي پي وطت کي د ؿػو زرو يٍى طښجي را پي ياد ؿٍى‪ ،‬ڇي ًلي زما پي‬
‫لماهځي کي طلَ راوؿجي هٍ ًلي مي ثىؾيم کړى‪(.‬ثػ څٍ ښي پي ثٍزي او طفٍع‬
‫ؿػى لمٍهځ ادا کړم)‪.‬‬
‫دريم روايت‪:‬‬
‫يٍى ورځ شظػت شغيهي رض يٍ کؽ وليعي ڇي لمٍهځ يػػي کٍي‪ ،‬رکٍع‬
‫او ؿرعى يػػي پي ؿمي غػيىي ؿػى هي ادا کٍلي‪ ،‬کلي ڇي ًلي کؽ د لماهځي‬
‫څظي ناركي ؿٍ هٍ شظػت شغيهي رض ورثي ونػمايَ‪:‬ثا ؿم لمٍهځ ادا هکړي‬
‫کڈيػثي ثي پعاؿي لماهځي کي مړ ؿٍي هٍ ثي بي د اؿالم څظي طارج يػػي‪.‬‬
‫څلٍرم روايت‪:‬‬
‫شظػت ابٍغلصي رض پي طپَ باغ کي لمٍهځ ادا کٍي ڇي د دى ؿجػګي‬
‫پي يٍى ڇلٍکي ولګيعي ڇي ًلي پي باغ کي ګػځيعلي او د باغ د ګڼٍالي لي‬
‫وزٌي د وثلٍ الر يػػي پيعا کٍلي هؾٍى‪ ،‬پعي وطت کي د شظػت ابٍغلصي رض‬
‫ثٍزي د لماهځي څظي واوښجي او د رکفجٍ ثفعاد ثػي ًيػ ؿٍ‪ ،‬کلي ڇي‬
‫هبي”ـليي الؾالم” ثي راكلي هٍ دا ټٍلي يصي يػػي هبي”ـليي الؾالم” ثي وکړى‪ ،‬او‬
‫دا يػػي ونػمايَ‪ :‬ڇي دي باغ زى د هللا پاک ج د ياد څظي كانَ کړم هٍ زى دا‬
‫ټٍلي باغ د هللا پاک د پارى صعيي کٍمي‪.‬‬
‫(‪)98‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پوځم روايت‬
‫د ام المؤموين شظػت ـائفي صعيىي رض پي کٍټي کي يٍى هىفي واال‬
‫پػدى ځړيعلي ڇي ًلي پػدي د هبي”ـليي الؾالم” پي لماهځي کښي طلَ‬
‫راوؿجي هٍ هبي”ـليي الؾالم” د ًلي پػدي د ليػي کٍلٍ شکم وکړي‪.‬‬
‫طالصي‬
‫طالصي دا‪ :‬ڇي پي لماهځي کي د اده ٰی طلَ اڇٍلٍ او د طفٍع لي موځي‬
‫وړلٍ لي وزٌي هبي کػيم ص يٍ موىـ څادر او هىفي دارى پػدى ليػي‬
‫کړى‪ً،‬معاؿي هبي کػيم ص او شظػت ابٍغلصي رض ؿػى زر او باغ صعيي او‬
‫طيػات کړى ڇي د ًلي لي وزٌي د دوي لمٍهځ طػابيعي‪ ،‬او شظػت شغيهي‬
‫رض د يٍ کؽ ًلي لمٍهځ ګػؿػى لمٍهځ هي ګڼي پي کٍم لماهځي کي ڇي طفٍع‬
‫او طظٍع هي يػػي‪ .‬د دي ټٍلي اـمالٍ او انفالٍ څظي امت ثي دا پيلام دي ڇي‬
‫يٍاځي پي طٍلي د طفٍع او طظٍع هفػي مي وًي بلکي د طفٍع او طظٍع‬
‫پيعا کٍلٍ لپارى ـملي کار ًم وکړي او ًػ ًلي قي ليػي کړي کٍم ڇي ؿجاؿٍ‬
‫پي لماهځي کي طلَ راولي‪ .‬‬
‫د هيکاهٍ او قالساهٍ لمٍهځ ‪‬‬
‫ًع مؼلمان بايط داؽي لمٍهځ وکړي ګٍيا چي دا د دى اصعي لمٍهځ‬
‫دي‪ ،‬د زنعت زاتمبلظي”رشمي هللا”څضي يٍ چا پٍښتوي وکړى تي څعهګي‬
‫لمٍهځ کٍي؟ ًغي پي ځٍاب کي ورتي وويل‪ :‬کلي چي د لماهځي وصت راؽي هٍ‬
‫پي ښي ؽمي وعيكي ؽعى اودس کٍم او پي مكلي باهطي دريږم او دا ؽٍچ کٍم‬
‫چي زما مضتي کُبي دى‪ ،‬راؽتي وعؼ تي مي ذوت او چپي وعؼ تي مي دوږخ‬
‫دي‪ ،‬پي ِپل قعاط باهطي والړ يماو دا ؽٍچ کٍم چي د معګ ماليکي زما ؽع تي‬
‫والړى دى‪ ،‬او دا زما اصعي لمٍهځ دي‪.‬بيا پي ډيعى َاذغي ؽعى هللا اکبع وايم او‬
‫لمٍهځ ـعوع کٍم‪،‬د لعائت مُواوي پي ذًن کي هيؼم‪ ،‬صالقي دا چي پي‬
‫(‪)99‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ډيعى صؿٍع او صنٍع ؽعى لمٍهځ کٍم‪ ،‬د هللا پاک ج څضي د لماهځي د‬
‫لبٍليطو اميط کٍم او د صپل هالف َمل لي وذٌيد دي لماهځي د رد کيطو‬
‫ويعى ًم لعم‪ .‬‬
‫د صليفي موكٍر َباؽي”رشمي هللا”لمٍهځ‬
‫صليفي موكٍرَباؽي”رشمي هللا”د باچا او صليفي ؽعى ؽعى يٍ ډيع لٍي‬
‫ولي هللا ًم وو‪ً ،‬غي د واليت ًغي درذي تي رؽيطلي وو چي د ًغي پيځيوي‬
‫صبعو د ًع َام کػ ؽع هي صالؽيطي د ًمطاؽي صبعي (اها السقويلٍ) لي‬
‫وذٌي دي پي دار ًم ؽٍ‪ ،‬کلي چي يػػي دي دار تيروان کړي وو‪ ،‬هٍ يٍ مؤذن‬
‫اذان ـعوع کړي‪ ،‬کلي چي مؤذن پي اذان کي وويل‪ :‬هللا اکبػ هٍ صليفي‬
‫موكٍر”رشمي هللا”وويل ‪:‬چپ ؽي !تي ولي ٌَمت او کبعيا بياهٍي‪ ،‬ؽتا‬
‫صطاي صٍ زما تع پښٍ الهطي دي(‪.‬اوس صٍ د دي صبعي دوى مفٌٍمي دي ‪،‬‬
‫ًاًعي مىلب او مفٌٍم يػػي دا دي چي صليفي موكٍر”رشمي هللا”کػفعيي کلمي‬
‫وويل) کلي چي صلګٍ د موكٍر”رشمي هللا”دا صبعى واوريطى هٍ صليفي تي يػػي‬
‫ؽغا او تُظيبٍهي ور ـعوع کړى‪،‬پطي صلګٍ کي يٍ چا وويل ‪:‬چي تاؽٍ صليفي‬
‫موكٍر څضي د دي صبعي مىلب مُلٍم کړي‪ ،‬چي د دي صبعي مىلب څي‬
‫دي؟ موكٍر”رشمي هللا”صٍ يٍ ولي هللا دي‪ ،‬مؤذن ولب کړي هٍ صلګٍ ًغي‬
‫چي د اذان پي وصت کي ؽتا ؽٍچ چيعي وو؟ مؤذنبالکل رښتيا وويل‪ :‬پي‬
‫اذان کي زما دا ؽٍچ وو چي لٍر مي پيغلي ؽٍيطى کليعتي يػػي د وادى کار ؽم‬
‫ؽٍ او د يٍ صٍا څضي پيؼي راغلي هٍ کار بي ؽم ؽي ‪،‬د مؤذن د صبعي‬
‫اوريطلٍ څضي وروؽتي صلګٍ ًغي ځاي وکيوطي پي کٍم ځاي چي موكٍر”رشمي‬
‫هللا”دا صبعى کړي وى ‪،‬هٍ ًلتي صغاهي پيطا ؽٍى ‪،‬او د موكٍر”رشمي هللا”صبعى‬
‫رښتيا ؽٍى‪ .‬‬
‫(‪)011‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دا مسل يٍى لكي هطى بلکي پطي لكي کي ډيع لٍي َبعت پعوت‬
‫دي‪ً ،‬غي دا چي يٍ د مٍذن پي صٍلي باهطي هللا اکبعوو ليکن پي زړى کي يػػي د‬
‫غيعهللا (پيؼٍ) ؽٍچ وو‪ ،‬كٍرهٍ صليفي مو”رشمي هللا”ورتي ويل چي تي پي‬
‫صپلي صبعى کي کاذب او درواغدن يػػي‪ً ،‬مطاؽي چي کٍم کؼان پي لماهځي کي‬
‫والړ يػػي ليکن ؽٍچ يػػي پي دهيا کي يػػي دا ًم پي صپل لموځٍ کي کاذبيين او‬
‫درواغدوان دي‪ .‬‬
‫پي لماهځي کي د صؿٍع او صنٍع پيطا کٍلٍ تطبيعوهي ‪‬‬
‫اول تطبيع‪ :‬د ګواًٍ څضي پعًيغ کٍل‬
‫کٍم کػ چي لماهځي څضي دباهطي صپل اهطامٍهي د ګواًٍ څضي‬
‫ؽاتي‪ًٍ،‬معى لطر بي دي کػ تي د لماهځي لظت او پي لماهځي کي صؿٍع او‬
‫صنٍع زاقليږي‪،‬ګواوي د اهؼان بطن معداريػػي‪،‬او معدار بطن تي ًيڅکلي‬
‫ًم د هللا پاک ج وقال او لعبت هي زاقليږي‪ ،‬دهبي کعيم ص فعمان‬
‫دي‪:‬کٍم کػ چي د هامسعم څضي هٌع ؽاتي‪ ،‬هللا پاک ج بي د دىپي َبادت‬
‫کي لظت او صٍهط اچٍي‪(،‬بيا بي پي َبادت هي مړيږي)‪ .‬‬
‫هٍ صالقي دا چي د زعامٍ څضي ځان ؽاتلٍ کي د َبادت لظت او‬
‫صٍهط پعوت دي‪ ،‬کي پي لماهځي کي صؿٍع او صنٍع غٍاړي هٍ د ګواًٍ څضي‬
‫ځان وؽاتي‪ .‬‬
‫دويم تطبيع ‪:‬د زعامٍ څضي ځان ؽاتل‬
‫دزعام صٍراک‪،‬څښاک او زعامٍ ذامٍ کي ادا کړي لماهځي جٍاب‬
‫هؼتي‪:،‬هبي کعيم ص وفعمايلکٍم چا چي د زعامٍ يٍى ګٍلي وصٍړلي د ًغي‬
‫کػ څلٍيښت ورځٍ لموځٍهي هي لبليږي‪( ،‬هٍ صپل ځان د مؿتبيًغي ـيان‬
‫چي د ًغي پي زلت او زعمت کي ـ يػػي ) او زعامٍ څضي ځان ؽاتل ډيع‬
‫معوري دي‪،‬پطي ؽعى پي زړى کي ًلمت او تاريکي پيطا کيږي او اهؼان د‬
‫(‪)010‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫لماهځي څضي راګعځٍي‪ ،‬کليعتي دا کػ لمٍهځ ًم وکړي هٍزړى او ؽٍچ بي يػػي‬
‫پي لماهځي کي هي يػػي‪ .‬‬
‫يٍ کػ زنعت َبطهللا بن َمع رض تي ـکايت وکړي چي زما څضي د‬
‫لماهځي رکُتٍهي ًيعيږي چي څٍ رکُتي لمٍهځ مي وکړي ‪،‬هٍ زنعت َبطهللا‬
‫بن َمع رض ورتي وويل ‪:‬صپلي صٍلي او ذامي د معداري څضي وؽاتي (ان ـاء‬
‫هللا ؽتا مؿکل بي زل ؽي)‪ .‬‬
‫دريم تطبيع ‪:‬پي اوداؽي کي هللا پاک ج تي متٍذي کيطل‬
‫لمٍهځ کٍهکي تي پکار دى چي پي اوداؽي کي ًم د غيعهللا او د دهيا د‬
‫کارو څضي ؽٍچ واړوي ‪،‬او صپل ؽٍچ د دين پي فکع کي اصتي کړي‪ ،‬کلي چي‬
‫يػػي پي اوداؽي کي زړىزامع يػػي هٍ پي لماهځي کي بي يػػي ًم صؿٍع او د هللا‬
‫پاک ج ووعفتي تٍذي يػػي‪ ،‬ليکن کليعتي پي اوداؽي کي ـيىان او د ًغي‬
‫وؽٍؽي يػػي هٍ پي لماهځي کي بي ًم د ـيىان وؽٍؽي يػػي‪ .‬‬
‫څلٍرم تطبيع‪ :‬اذان تي تٍذي کٍل‬
‫کلي چي يٍ کػ د اذان اواز واوري هٍ ًغي تي پکار دى چي پي صٍلي‬
‫ؽعى د اذان د ًعي کلمي ځٍاب ورکړي او پي زړى کي يػػي دا ؽٍچ يػػي ‪:‬چي د هللا‬
‫پاک ج لي وعفي ما تي د ماللات دٍَت راکٍل ؽٍ زى بي صپل ټٍل‬
‫مكعوفيتٍهي پعيږدم او ًلتي بي ورځم‪ ،‬هٍ د اذان صتميطو څضي وروؽتي د‬
‫لماهځي پي تياري اصتي ؽي‪ ،‬ؼدط تي روان ؽياو م پطي ؽعى بي پي لماهځي کي‬
‫صؿٍع ‪،‬صنٍع او تٍذي الي هللا يػػي‪ .‬‬
‫ام المؤموين زنعت َائؿي قطيكي رض فعمايػػي ‪:‬هبي کعيم ص بي‬
‫زمٍږ ؽعى صبعي کٍلي او مٍږ بي ًم د ًغي ؽعى صبعي کٍلي‪ ،‬ليکن کلي چي بي‬
‫د لماهځي وصت ؽٍ هٍ هبي کعيم ص بي داؽي (د دهيا صبعي او د دهيا تظکعى‬
‫(‪)012‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پعيږدى او د لماهځي پي تياري بي اصتي کيطي او داؽي)مُلٍميطي ګٍيا چي دي‬
‫ګعؽعى مٍږ هي پيږيوي او مٍږ دي هي پيږيوٍ‪ .‬‬
‫پوځم تطبيع ‪:‬د لماهځي اهتٌار‬
‫د لماهځي لپارى اهتٌار کٍل ډيع زيات جٍاب لعي پي يٍى زطيث ـعيف‬
‫کي راځې ‪:‬کٍم کػ چي د لماهځي پي اهتٌار کي هاؽت يػػي ًغي داؽي دي لکي‬
‫چي لمٍهځ کٍي (يُوي د لمٍهځ کٍهکي جٍاب ورتي مالويږي )د لماهځي پي‬
‫اهتٌار کٍلٍ پي لماهځي کي صؿٍع او صنٍع راځي‪ .‬‬
‫ـپږم تطبيع‪ :‬د غيعهللا څضي بي تٍذي کيطل‬
‫د لماهځي ـعوع کٍلٍ لپارى چي کلي اول هللا اکبع ووايػػي ‪:‬هٍ صپل زړى د‬
‫ټٍلي ذٌان څضي را وګعځٍى‪ٍ ،‬لي بطناو ټ‪ ،‬زړى او روح هللا پاک ج متٍذي‬
‫کړى‪ ،‬لکي چي پي زطيث ـعيف کي راځي‪ .‬‬
‫(ٕ‪)ٜ‬‬
‫َّك تَػَراهُ‪ ،‬فَِإ ْف ََلْ تَ ُك ْن تَػَراهُ فَِإنَّوُ یػََر َاؾ "‪.‬‬
‫أَ ْف تَػ ْعبُ َد اللَّوَ َكأَن َ‬
‫چي تي د هللا پاک ج داؽي َبادت وکړي ګٍيا چي تي هللا پاک ج‬
‫ويوي ‪،‬کليعتي تي هللا پاک هي ويوي هٍ هللا پاک ج صٍ تا ويوي‪ .‬‬
‫زنعت ابن َىار”رشمي هللا”فعمايػػي‪ :‬کلي چي يٍ بوطى د لماهځي پي‬
‫زالت کي بلي صٍا تي متٍذي ؽي هٍ هللا پاک ج دي کػ تي صىاب کٍي‪ .‬‬
‫يا ابن آدم ايل من تلتفت؟ انا خري لک ممن تلتفت اليو‪.‬‬
‫اي بوي ادمي تي چا تي ګٍري؟ زى ؽتا د پارى ډيع ښي يم تع ًغي چا کٍم تي چي‬
‫تي ګٍري او ؽتا تٍذي دى ‪.‬صالقي دا چي پي لماهځي کي ټٍلي تٍذي يٍاځي هللا‬
‫پاک ج تي وکړي‪ .‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬صصيس البظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪۲۰ :‬‬
‫(‪)013‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اوم تطبيع ‪:‬د لماهځي الفاظ او مُوي تي متٍذي کيطل‬
‫ځيوي صلګ دا ـکايت کٍي چي پي لماهځي کي ؽٍچٍهي را لٍيږي څي‬
‫وکړم؟ د داؽي صلګٍ لپارى تع ټٍلٍ اؽاهي تطبيع او وعيكي دا دى ‪:‬چي د لماهځي‬
‫الفاًٍ تي دي تٍذي وکړي ‪،‬کليعتي يػػي مُوي ًم زدى يػػي هٍ مُوي تي دي ًم‬
‫تٍذي وکړي او مُوي دي يػػي پي ؽٍچ او زړى کي وهيؼي پطي وعيكي ؽعى بي پي‬
‫لماهځي کي صؿٍع او تٍذي ًم يػػي د لماهځي جٍاب ًم زيات يػػي ‪.‬ځکي چي هبي‬
‫کعيم ص فعمايلي دي‪ :‬‬
‫(ٖ‪)ٜ‬‬
‫ليس للعبد من الصال ِة اال ما عقل منها‪.‬‬
‫يُوي بوطى تي بي د لماهځي ًغٍمعى لطر جٍاب مالويږي څٍمعى لطر چي‬
‫دي پطي لماهځي پٍى ؽٍي يػػي‪ .‬‬
‫امام ـاذلي”رشمي هللا”فعمايػػي ‪:‬پي لماهځي کي کليعتي د الفاًٍ او‬
‫مُوي ووعفتي تٍذي وؽي هٍ پي لماهځي کي بي ټٍلي وؽٍؽي او ؽٍچٍهي صتم‬
‫ؽي ‪‬‬
‫اتم تطبيع‪:‬تُطيل ارکان‬
‫د تُطيل ارکان مىلب دا چي د لماهځي ټٍلي رکوٍهي ؽٍکي ؽٍکي پي‬
‫پٍرى ؽکٍن او اوميوان ؽعى ادا کٍل ‪.‬کٍم لمٍهځ چي چاب چاب ادا کړل‬
‫ؽي او د ًغي رکٍع او ؽدطى پي ؽمي وعيكي ؽعى هي يػػي داؽي لماهځي تي هبي‬
‫کعيم ص د لماهځي غال ويلي دى‪ .‬‬
‫مٍږ تي پکار دى چي د لماهځي د غال څضي ځان وؽاتٍ‪ ،‬کلي چي پي‬
‫ًاًعياهطامٍ کي ؽکٍن او لعار يػػي د دي اجع بي صامضا پي زړى باهطي کيږي او‬
‫پي لماهځي کي بي صؿٍع او تٍذي الي هللا يػػي‪ .‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬ازياء الُلٍم‬
‫(‪)014‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫هٌم تطبيع‪ً:‬ع لمٍهځ صپل اصعي لمٍهځ ګڼل‬
‫پي لماهځي کي د صؿٍع پيطا کٍلٍ يٍى وعيكي دا ًم دى چي کٍم لمٍهځ‬
‫کٍي د ًغي څضي مضکي دا ؽٍچ وکړي چي دا زما اصعي لمٍهځ دي‪ ،‬د دي‬
‫لماهځي څضي وروؽتي ما تي د بل لماهځي وصت هي مالويږي‪ ،‬هبي کعيم ص يٍ‬
‫کػ تي دا هكيست وکړي‪ .‬‬
‫فكل قالة مٍدع (مؿکات) ‪‬‬ ‫لمت في قالت َ‬
‫اذا َ‬
‫ِ‬
‫کلي چي د لماهځي لپارى والړ ؽٍي هٍ داؽي لمٍهځ وکړى چي تي د دهيا څضي‬
‫رصكتيږي او دا ؽتا اصعي لمٍهځ دي‪ .‬‬
‫لؼم تطبيع‪:‬د هيکاهٍ صلګٍ ملګعتيا‬
‫پي لماهځي کي دصؿٍع‪،‬صنٍع او تٍذي پيطا کٍلٍ تع ټٍلٍ کاميابي‬
‫وعيكي دا دى چي د لماهځي څضي دباهطي د هيکاهٍ او قالساهٍ صلګٍ ؽعى‬
‫ملګعتيا او مدلػ ـعوع کړي او صپل يٍ څي وصت د بغرګاهٍ پي قسبت او‬
‫صطمت کي تيع کړي‪ ،‬دا يٍ باووي او َملي تطبيع دي د پٍرتي تطبيعوهٍ پي‬
‫اصتيارولٍ ؽعى د اهؼان پي ذًن کي صامضا يٍ څي تغيع او تبطيل راځي ليکن د‬
‫کامال صؿٍع ‪،‬صنٍع‬ ‫دي تطبيع پي اصتيارولٍ ؽعى ان ـاء هللا پي لماهځي کي ً‬
‫او تٍذي پيطا کيږي ‪.‬ځکي چي صؿٍع او تٍذي باووي اَمال دي او د هيکاهٍ‬
‫صلګٍ صطمت او ملګعتيا ًم باون تي ګػټي رؽٍي‪ .‬‬
‫د لمٍهځ کٍهکي کؼاهٍ لؼمٍهي ‪‬‬
‫د لمٍهځ کٍهکي کؼاهٍ يٍ څٍ لؼمٍهي دا دي‪ :‬‬
‫اول ‪:‬مىٌاون في الكالة‬
‫دا ًغي لمٍهځ کٍهکي دي کٍم چي ًميؿي او پي پابوطي ؽعى لموځٍهي‬
‫هکٍي‪،‬پي لماهځي کي ؽؼتي کٍي‪ ،‬کلي يػػي لمٍهځ پع وصت کړي‪ ،‬کلي يػػي‬
‫(‪)015‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کړي او کلي يػػي ګعؽعى لمٍهځ کړي هي يػػي لنا‪ ،‬مىلب دا چي د لماهځي فکع‬
‫ورؽعى هي يػػي‪ ،‬د دي کؼاهٍ پي بارى کي هللا پاک ج فعمايػػي‪ :‬‬
‫(‪)94‬‬
‫فاويل للمصلني الذين ىم عن صالهتم ساىون"‪.‬‬
‫ًالکت او بعبادي دي يػػي ًغي لمٍهځ کٍهکي کؼاهٍ تي ‪،‬کٍم چي د صپل‬
‫لموځٍ څضي غافلي دي‪ .‬‬
‫دوم ‪:‬مُاتب في الكالت‬
‫دا ًغي لمٍهځ کٍهکي دي کٍم چي ًميؿي لموځٍهي کٍي ليکن پي‬
‫لماهځي کي د دوي ؽٍچٍهي بل ځاي يػػي د دي کؼاهٍ څضي بي دا زؼاب‬
‫اصؼتل کيږي چي پي لماهځي کي ؽتاؽٍ ؽٍچ او تٍذي چيعتي وى‪،‬او لمٍهځ‬
‫دي ولي صعاب کړي؟دي کؼاهٍ تي بي ؽغا ورکٍل کيږي صٍ د لماهځي پعيږدلٍ‬
‫ؽضت َظاب څضي بي مسفٍظ يػػي‪ .‬‬
‫دريم ‪:‬مُفٍن َوي‬
‫دا ًغي کؼان دي کٍم چي پي لماهځي کي ًميؿي دا کٍـؾ کٍي چي‬
‫ذًن او تٍذي يػػي د لماهځي ووعفتي ؽي ‪،‬کي څي ًم د دوي ؽٍچ بل وعفتي‬
‫والړ ؽي‪ ،‬صٍ بيا ًم دوي پي لماهځي کي د فکع اوتٍذي کٍلٍ کٍـؾ کٍي‪ ،‬د‬
‫کي اميط ؽتي چي هللا پاک ج بي د دوي داؽي لمٍهځ کٍهکي کؼاهٍ پي بارى‬
‫ؽعى د َافيت مُاملي وکړياو د دوي کمي يا زياتي بي ورتي مُاؼ کړي‪ .‬‬
‫څلٍرم ‪:‬صاـُين‬
‫دا ًغي لمٍهځ کٍهکي دي کٍم چي د تکبيع تسعيمي پي ويلٍ ؽعى ؽم د‬
‫مضلٍؽ او غيعهللا څضي صپل ذًن را وباؽي او د هللا پاک ج ؽعى تُلق‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬الماٍَن‪۵ ،۴:‬‬
‫(‪)016‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫منبٍط کړي‪ ،‬لمٍهځ کٍهکي کؼاهٍ پي بارى کي د هللا پاک ج فعمان د داؽي‬
‫دي‪ .‬‬
‫(‪)95‬‬
‫ين ىم ِيف صالهتم خاشعو ان‪.‬‬ ‫ِ‬
‫افلح املؤمنو ان‪ ،‬الذ ا‬
‫قد ا‬
‫پي تسكيق ؽعى ًغي مؤموان کاميابي ؽٍى کٍم چي پي صپلٍ لموځٍ کي‬
‫صؿٍع کٍي‪ .‬‬
‫پوځم ‪:‬مكعبين‬
‫مكعبين د هللا پاک ج صاص او هژدي کؼان دي‪ ،‬مكعبين ًغي کؼان‬
‫دوي لپارى لمٍهځ د ؽتعګٍ يضٍالي دي دي چي د‪،‬او دوي تي د لماهځي بغيعى‬
‫پي بل ـي کي ؽکٍن هي زاقليږي ‪‬‬
‫د لماهځي ؽمٍلٍ لپارى يٍ څٍ اقٍل ‪‬‬
‫ًع مؼلمان تي پکار دى چي د صپل لماهځي د اقالح او ؽمٍلٍ کٍـؾ‬
‫وکړي‪ ،‬څٍمعى لطر چي لمٍهځ ؽم او د ؽوت مىابق يػػي ًغٍمعى بي د دهيا او‬
‫اصعت کاروهي ؽميږي‪ ،‬مٍږ دلتي د لماهځي د اقالح او د ؽوت مىابق ادا‬
‫کٍلٍ لپارى يٍ څٍ اقٍل بياهٍو‪ ،‬پي کٍم اقٍلٍ کي چي زمٍږڅضي کمغوري‬
‫کيږي‪ .‬‬
‫اول اقل ‪:‬لعائت زدى کٍل‬
‫صپل لعائت ؽم کړي ‪،‬ؽٍرت فاتسي او يٍ څٍ هٍر ؽٍرتٍهي صامضا پي‬
‫يٍ لاري او ِ‬
‫مدٍد کػ باهطي زدى او ياد کړي‪ ،‬رو تي زيات پام وکړي ًغي تٍ‬
‫کٍمچي يٍ د بل ؽعى مؿابي دي لکي‪:‬ح او ھ ت او ط ‪،‬س او ث ‪،‬ؽ او ک‪ .‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬المؤموٍن ‪۲ ،۱‬‬
‫(‪)017‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دوم اقل‪:‬د ؽٍرة فاتسي پي ًع ايات باهطي ولف کٍل‬
‫د ؽٍرة فاتسي پي ًع ًع ايات باهطي ولف وکړي تع څٍ دا اياتٍهي پي‬
‫ؽکٍن او اوميوان ؽعى ادا ؽي ‪،‬د زنعت ام ؽلمي رض څضي روايت دي چي‬
‫هبي کعيم ص بي د ؽٍرت فاتسي پي ًع ًع ايات باهطي ولف کٍي‪ ،‬کلي چي بي‬
‫رب الُالمين ووايػػي هٍ ولف بي يػػي وکړي بيا بي يػػي َّالعزم ِن‬ ‫يػػي السمطب ِ‬
‫زيم وايػػي‪ .‬‬
‫َّالع ِ‬
‫پي قسير مؼلم کي د شظػت ابًٍػيػى “رطي هللا ـوي”څضي يٍ‬
‫روايت را هكل ؽٍيطي چي هبي کعيم ص وفعمايل ‪:‬هللا پاک ج فعمايػػي ‪‬‬
‫ؽٍرت فاتسي زما او زما د بوطى تع موځ تكؼيم ؽٍيطى کلي چي زما بوطى‬
‫رب الُالمين هٍ هللا پاک فعمايػػي ‪:‬زما بوطى زما زمط او تُعيف‬ ‫ووايػػي ‪:‬السمطب ِ‬
‫بيان کړي‪: ،‬کلي چي اهؼان ووايػػي َّالعزمن َّالعزيم هٍ هللا پاک فعمايػػي ‪:‬زما‬
‫بوطى زما جوا او قفت بيان کړي‪: ،‬ي چي بوطى ووايػػيکلمال ِ ِ‬
‫يٍم ِالط ِين هٍ هللا‬
‫پاک فعمايػػي‪:‬زما بوطى زما بغرګي او لٍي والي بيان کړي کلي چي بوطى ووايػػي ‪:‬‬
‫اک َه َ‬
‫ؼت ُِين هٍ هللا پاک فعمايػػي ‪:‬دغي ايات زما او زما د بوطى تع‬ ‫اک هُبط َو َّاي َ‬
‫َّاي َ‬
‫موځ ـعي دي (ځکي چي د دي ايات ـعوع کي د هللا پاک تُعيف او پي‬
‫دويمي بعصي کي يػػي صٍاؽت او دَا دى )زما بوطى تي بي ًغي څي مالويږي د‬
‫اط َ‬
‫المؼت ِك َيم‬ ‫کٍم څي چي دي صٍاؽت کٍي ‪،‬کلي چي بوطى ووايػػي ‪:‬اًطها الكع َ‬
‫ِ‬
‫هٍ هللا پاک فعمايػػي ‪:‬دا ټٍلي زما د بوطى دي کٍم څي چي بوطى ولب کړيطي‪ .‬‬
‫دريم اقل ‪:‬پي رکٍع او ؽدطى کي د دَاګاهٍ اًتمام کٍل‬
‫ياد ؽاتي چي رکٍع ‪،‬ؽدطى‪ ،‬لٍمي او ذلؼيپي اويموان ؽعى ادا کٍل‬
‫واذب دي کليعتي دا څلٍر پي اوميوان ؽعى ادا هؼي هٍ دا لمٍهځ ګعؽعى‬
‫لمٍهځ هي بلل کيږي ‪‬‬
‫(‪)018‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د لٍمي دَا‬
‫د رکٍع څضي د راپٍرتي کيطو او ؽمٍ هللا لمن زمطى ويلٍ وروؽتي داؽي ووايي ‪:‬‬
‫فيي کما يسبي ربوا و يعماى” ‪‬‬ ‫ً ً ً ً‬
‫ربوا ل السمط زمطا کػحيعا ويبا مبارکا ِ‬
‫د ذلؼي دَا‬
‫پي ؽدطى کي دري ‪،‬پوځي يا اوى وارى داؽي ووايي ‪:‬ؽبسان ربي االَلي ‪.‬‬
‫او پي ذلؼي کي دا دَا ووايي‪:‬اللٌم اغفع لي و ارزموي و ََ ِاف ِوي َو ِ‬
‫اًط ِهي‬
‫وارز ِلوي‪ .‬يا اللٌم اغفعلي دري وارى‪ .‬‬
‫هبي کعيم ص بي پي صپلي ًم د دي رکوٍ اًتمام کٍي او صصابي کػامٍ‬
‫“رطي هللا ـوٌم”رض تي بي يػػي ًميؿي د دي زيات تاکيط کٍي‪ ،‬دا د دوي د‬
‫اًميت تع ټٍلٍ لٍي دليل دي‪ .‬‬
‫د هبي کعيم ص پي زماهي کي يٍ کػ چاب چاب لمٍهځ کٍي ‪،‬‬
‫رکٍع‪،‬لٍمي ‪،‬ؽدطى او ذلؼي يػػي پي ؽمي وعيكي ؽعى هي ادا کٍلي هٍ هبي ع‬
‫تك ِل والړ ؽي لمٍهځ وکړى ځکي چي‬ ‫ًغي کػ تي وويل ‪:‬ارذٍ فكل َّفاه َ لم َ‬
‫ِ‬
‫تا لمٍهځ کړي هطي‪ .‬‬
‫ًغي کػ والړي او بيا يػػي چاب چاب لمٍهځ وکړي‪ ،‬هبي کعيم ص‬
‫بيعتي د لماهځي د ادا کٍلٍ زکم ورتي وکړي‪ً ،‬مطاؽي دري ځلي وؽٍ چي ًغي‬
‫کػ بي لمٍهځ کٍي ليکن هبي ع بي ورتي فعمايل ‪:‬والړ ؽي لمٍهځ وکړى تا لمٍهځ‬
‫هطي کړي‪ ،‬ددري وارى لمٍهځ کٍلٍ وروؽتي ًغي کػ وويل ‪:‬اي د هللا رؽٍلي !‬
‫تع دي ؽم لمٍهځ ما زدى هطي تي يػػي راتي وښيي ‪:‬هبي ع ورتي وفعمايل ‪:‬کلي چي‬
‫لماهځي تي والړ ؽٍي هٍ اول هللا اکبع ووايي ‪:‬بيا چي دلعان مديط کٍم ځاي‬
‫درتي ياد يػػي ًغي ووايي څٍمعى چي پي اؽاهي ؽعى ويلي ؽي ووايي ‪،‬بيا ټيټ‬
‫ؽعى او پي اوميوان ؽعى رکٍع وکړى‪ ،‬بياد رکٍع څضي را پٍرتي ؽي او پي پٍرى‬
‫اوميوان ؽعى ؽيطى ودريږى‪ ،‬بياښي پي اوميوان ؽعى ؽدطى وکړى بيا د ؽدطي‬
‫(‪)019‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫څضي را پٍرتي ؽي او ښي پي اوميوان ؽعى کښيوي‪ ،‬پطارلم ؽعى صپل ټٍل‬
‫لمٍهځ پٍرى کړى‪(.‬تعمظي‪ ،‬بضاري) ‪‬‬
‫څلٍرم اقل‪:‬پي لماهځي کي د الؽٍ زعکت کوټعولٍل‬
‫پي لماهځي کي کٍـؾ وکړي چي الؽٍهي هي وښٍري‪ ،‬الؽٍهي کوټعولٍل‬
‫د اهؼان پي وس او والت کي دي کليعتي اهؼان د الؽٍ پي زعکاتٍ باهطي‬
‫کوټعول وکړي هٍ ان ـائ هللا هللا پاک ج بي زمٍږ د زړى څضي غله صياالت او‬
‫وؽٍؽي ًم ليعي کړي‪ ،‬مىلب دا کٍم څي چي زمٍږ پي لطرت او کوټعول کي‬
‫دي کليعتي مٍږ پي ًغي باهطي کوټعول وکړو هٍ کٍم څي چي د هللا پاک پي‬
‫لطرت کي دي هللا پاک بي ًغي ًم راڅضي کوټعول کړي ‪‬‬
‫هبي کعيم ص يٍ قسعايػػي کػ د لماهځي پي زالت کي وليطي چي ًغي‬
‫پي ږيعى باهطي الؽٍهي وًل ‪،‬هبي کعيم ص وفعمايل ‪:‬کليعتي د دي کػ پي زړى‬
‫کي صؿٍع واي هٍ د دى پي اهطامٍ کي بي ؽکٍن واي ‪‬‬
‫د دي صبعي زيات اًتمام وکړي چي پي لماهځي کي الؽٍهي پي کوټعول‬
‫کي يػػي‪ ،‬بيليَظرى الس ښٍرولٍ ؽعى لمٍهځ مکعوى کيږي‪ ،‬ځيوي لمٍهځ کٍهکي‬
‫داؽي ًم ؽتي چي پي لماهځي کي يػػي الس يٍ او بل ځاي اصتي کړي يػػي او‬
‫دوي ګعؽعى پي صبع ًم هي يػػي ځکي چي الؽٍهي ښٍرول يػػي َادت ذٍړ ؽٍي‬
‫يػػي‪ ،‬کليعتي يٍ څٍک د دوي څضي پٍښتوي وکړي چي ولي دي پي ږيعى‪،‬صٍلي‪،‬‬
‫قطري يا بل ـي باهطي الس اصتي کړي وو هٍ دا کػ بي بالکل اهکار وکړي‪،‬‬
‫ځکي چي دى تي د دي ازؼاس هي وو‪ .‬‬
‫پوځم اقل‪:‬پي لماهځي کي ـاوصٍا کػتلٍ څضي پعًيغ کٍل‬
‫پي لماهځي کي ـاوصٍا کػتلٍ او ښٍريطلٍ څضي ډډى وکړي ځکي چي‬
‫لمٍهځ کٍهکي صٍ د ازکم الساکمين ذات مضتي والړ يػػي ‪،‬هٍ د داؽي ذات‬
‫مضتي ـاوصٍا کػتل يا ښٍريطل ډيعى زياتي بي ادبي دى‪ ،‬ځيويکؼان پطي‬
‫(‪)001‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫معض اصتي يػػي چي پي لماهځي کي د ؽتعګٍ د کٍهداهٍ ګٍري يا دومعى زيات ؽعى‬
‫ښٍري‪ ،‬زتي چي کلي کلي داؽي مُلٍميږي چي دا کػ ًؼي والړ دي لمٍهځ‬
‫هکٍي‪ ،‬د دي کارو څضي ؽضت اذتواب وکړي‪ .‬‬
‫د زنعت َائؿي قطيكي رض مٍر ام رومان رض فعمايػػي‪ :‬‬
‫يٍى وره ما لمٍهځ کٍي او پي لماهځي کي ښٍريطمي ‪ ،‬زنعت ابٍبکع قطيق‬
‫رض وليطمي او راتي پي غكي ؽٍ‪ ،‬او زى لي ويعي دي زط تي ورؽيطمي چي‬
‫لمٍهځ پعيږدم‪ ،‬بيا زنعت ابٍبکع قطيق رض راتي وويل ‪:‬ما د هبي کعيم ص‬
‫څضي اوريطلي دي کلي چي يٍ څٍک پي لماهځي کي والړ يػػي‪،‬هٍ صپل بطن دي‬
‫بالکل پي ؽکٍن کي وؽاتي او د يٌٍدياهٍ رهګي دي هي ښٍري‪ ،‬د بطن ټٍلي‬
‫اهطامٍهي بالکل پي ؽکٍن کيطل او لعاريطل د لماهځي د پٍرى کيطو او کامليطو‬
‫يٍى بعصي دى‪ .‬‬
‫پطي بارى کي د هللا پاک ج فعمان دي‪ :‬ولٍمٍا ب لاهتين ‪‬‬
‫هللا پاک ج تي پي ؽکٍن ؽعى ودريږي‪ .‬‬
‫ـپږم اقل ‪:‬وؽٍؽي وفٍ او ليعي کٍل‬
‫کڈيػثي پي لماهځي کي وؿٍؿي راځي هٍ د ًلي د ليػي کٍلٍ لپارى‬
‫کٍقـ وکړي او د ًلي د ليػي کٍلٍ لپارى ڇي کٍم اطجياري اؿباب ؿجي ًلي‬
‫اطجيار کړي ‪ ،‬د دي اؿبابٍ پي اطجيارولٍ ؿػى ان قاء ډيػى ګػټي يػػي‪ً،‬لي‬
‫اؿباب دا دي‪ .۳:‬د پاکي پٍرى اًجمام وکړي‪،‬پي ښي ؿمي غػيىي ؿػى اودس‬
‫ثازى کړي‪ ،‬پي اوداؿي کي دهياوي طبػي مي کٍي‪ .۵ .‬د لماهځي مظکي ڇي پي‬
‫کٍم کار اطجي وي ًلي کار پػيږدى‪ .۱.‬د لماهځي قػوع کٍلٍ پي وطت کي دا‬
‫ؿٍچ وکړى ڇي زى اوس د هللا پاک شظٍر ثي والړ يم او د ًلي ؿػى طبػي‬
‫قػوع کٍم‪ ،‬کلي ڇي دواړى الؿٍهي كٍږو ثي پٍرثي کٍي هٍ دا ؿٍچ وکړى ڇي‬
‫اوس مي د دواړى زٌاهٍ مالک مظجي الؿٍهي پٍرثي کړى‪ ،‬اوس د ًيڈا پػواى‬
‫(‪)000‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫هلػم‪ ،‬ټٍؿ قيان د ًلي مظجي طٍار او ذليلي دي‪ .‬پعكي غػيىٍ ؿػى وؿٍؿي‬
‫طجميږي‪.‬‬
‫د وؿٍؿي طجمٍلٍ لپارى بلي هؾظي‬
‫مٍالها اقػؼ ـلي ثٌاهٍي”رشمي هللا”د وؿٍؿي د طجمٍلٍ لپارى يٍ‬
‫ډيػى اًمي او کاملي غػيىي بيان کړيعى‪ً ،‬لي هؾظي دا دى‪:‬‬
‫پي لماهځي کي ڇي کٍم الهاظ ويَ کيږي ًلي الهاؽٍ ثي نکػ او ؿٍچ‬
‫وکړى‪ ،‬کڈيػثي دي د دي الهاؽٍ مفواوي ًم زدى يػػي هٍ مفوي يػػي ًم پي ذًن‬
‫کي وهيؾي‪ ،‬لمٍهځ پي نکػ او ثٍزي ؿػى وکړى‪ ،‬پي بي ثٍزٌي او كهلت ؿػى‬
‫لمٍهځ مي کٍى‪ .‬پعي ؿػى بي ان قاء هللا وؿٍؿي طجم ؿي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫اوم اصَ‪ً:‬ػ لمٍهځ طپَ اطػي لمٍهځ وګڼي‬
‫د لماهځي قػوع کٍلٍ مظکي دا ؿٍچ وکړى ڇي قايع دا زما د ژوهع‬
‫ٓ‬
‫اطػي لمٍهځ يػػي‪ ،‬د دي لماهځي څظي وروؿجي ما ثي د بَ لماهځي ادا کٍلٍ‬
‫ثٍنيو هي مالويږي‪.‬‬
‫د هبي کػيم ص لمٍهځ‬
‫هبي کػيم ص بي د قپػي دومػى زيات لمٍهځ کٍي ڇي د پي والړى والړى‬
‫يػػي پښي مبارکي وپړؿيعي‪ ،‬يٍ ڇا د هبي کػيم ص څظي پٍښجوي وکړى‪ ،‬ثي ولي‬
‫دومػى زيات ثکليم کٍي‪ ،‬ثي طٍ بظښَ ؿٍي يػػي‪ ،‬هبي کػيم ص پي ځٍاب‬
‫کي ورثي ونػمايَ‪( :‬کڈيػثي زى د ګواًٍ څظي مفصٍم او بظښَ ؿٍي ًم يم‪،‬‬
‫ٓ‬
‫هٍ بيا زى بي ـبادت هي کٍم)ايا زى د هللا پاک قکػ کښٍهکي بوعى زٍړ هؾم؟‬
‫شظػت شؾن رض نػمايػػي‪ :‬هبي کػيم ص بي دومػى اوږدى اوږدى ييام‬
‫کٍلي ڇي د زيات ييام لي وزٌي بي د هبي ع پښي مبارکي وپړؿيعلي‪ ،‬شاؿ دا‬
‫ڇي هبي ع مفصٍم او د ګواى څظي پاک وو‪ ،‬د ژړا لي وزٌي بي د هبي ع پي‬
‫(‪)002‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ٰ‬
‫مصلي (مؾلي) باهعي داؿي اوښکي ثٍيعلي ثا بي ويَ ڇي د باران څاڅکي‬
‫دي‪.‬‬
‫د صصابي کػامٍ لمٍهځ‬
‫د شظػت ابٍبکػ صعيو رطي هللا ـوي لمٍهځ‬
‫پي ځيوي رواياثٍ کي راځي ڇي شظػت ابٍبکػ صعيو رض بي کلي پي‬
‫لماهځي کي دريعي هٍ داؿي بي مفلٍميعي ڇي دي يٍ هاؿ او لکړى دى‪ ،‬يفوي‬
‫بالکَ بي هي ښٍريعي‪.‬‬
‫د شظػت ـلي رض لمٍهځ‬
‫د شظػت ـلي رض پي بارى کي راځي ڇي کلي بي د زوګ پي ميعان کي‬
‫پعى کي كفي ولګيعي هٍ ًلي كفي بي د دى څظي لماهځي پي کي را کښَ‬
‫کيعي او دي بي هي طبػيعي‪.‬يٍ ځَ د شظػت ـلي رض پي ورون کي كفي‬
‫ولګيعي طلګٍ ډيػ کٍقـ وکړي ڇي كفي را وکاږي ليکن كفي هي را وطجي‪،‬‬
‫ٓ‬
‫اطػ دا مفٍرى وؿٍى ڇي کلي شظػت ـلي رض پي لماهځي ودريږي هٍ مٍږ بي دا‬
‫كفي ثػي را وکاږو‪ ،‬کلي ڇي شظػت ـلي رض لمٍهځ قػوع کړي او ؿرعي ثي‬
‫والړي هٍ يٍ څٍ کؾاهٍ ًلي كفي را کـ کړي او كفي يػػي را وکښي‪ ،‬کلي ڇي‬
‫شظػت ـلي رض ؿالم وګػځٍي هٍ وکػجَ ڇي قاوطٍا يػػي طلګ را ټٍؿ‬
‫ؿٍيعي هٍ د طلګٍ څظي پٍښجوي وکړى‪ :‬ثاؿٍ د كفي را کښلٍ لپارى را ټٍؿ‬
‫ؿٍي ياؿت؟ ًلٍي ويَ‪ًٍ :‬کي مٍږ طٍ كفي را وکښي‪ ،‬هٍ شظػت ـلي رض‬
‫ونػمايَ‪ :‬زى ګػؿػى پي پٍى ؿٍي هي يم‪.‬‬
‫د شظػت ـبعهللا بن زبيػ رض لمٍهځ‬
‫شظػت ـبعهللا بن زبيػ رض پي طٍهي کي لمٍهځ کٍي‪ ،‬څوګ ثي يػػي‬
‫زوي ويعى وو‪ ،‬د طٍهي د بام څظي يٍ كټ مار واقٍى ؿٍ او پعي ماقٍم باهعي‬
‫ومښجي‪ ،‬ماقٍم ڇيلي کړي‪ ،‬د کٍر طلګ راكلي او دا مار يػػي مړ کړي‪ ،‬ليکن‬
‫(‪)003‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دي پي طبػ ًم هؾٍ‪ ،‬کلي ڇي يػػي ؿالم وګػځٍي هٍ يػػي وويَ‪ :‬دا قٍر او‬
‫ڇيلي ولي وي؟ ميػمن يػػي ورثي وويَ‪ :‬هللا پاک دي پػ ثا رشم وکړي ماقٍم‬
‫بي مړ واي او ثي بي پي طبػ ؿٍي ًم هي وي‪ ،‬دى ويَ‪ :‬کڈيػثي پي لماهځي کي‬
‫بلي طٍا ثي ثٍزي وکړم هٍ لمٍهځ بي مي ڇيػثي صصيس ؿالم پاثي ؿي‪.‬‬
‫د شظػت ـبعهللا بن ـباس رض لمٍهځ‬
‫کلي ڇي د شظػت ـبعهللا بن ـباس رض د ؿجػګٍ ديع طجم ؿٍ او پي‬
‫ؿجػګٍ ړوهع ؿٍ‪ ،‬ځيوي کؾاهٍ مفٍرى ورکړى ڇي د ؿجػګٍ ـالج وکړى‪ ،‬د ـالج‬
‫لپارى بي يٍ څي وطت ؿيعى پػوت يػػي او شػکت بي هي کٍي‪ ،‬دى ونػمايَ‪ :‬زى‬
‫ٓ‬
‫داؿي کٍلي هؾم‪ ،‬ځکي ڇي زما ايا او بادار هبي کػيم ص نػمايلي دي‪ :‬څٍک‬
‫ڇي پي يصع ؿػى لمٍهځ پػيږدي د دى ؿػى بي د ييامت پي ورځ هللا پاک ج پي‬
‫ډيػ يٌػ او كظب ؿػى ماليات کٍي‪ ،‬ما ثي پي دهيا کي ًمعاؿي هابيوا اوؿيعؿ‬
‫طٍښ دي‪ ،‬ليکن زى د هللا پاک يٌػ او كظب زكملي هؾم‪.‬‬
‫د شظػت ـبعهللا بن زبيػ رض لمٍهځ‬
‫شظػت خابت بواهي رح نػمايػػي‪ :‬ڇي زى د شظػت ـبعهللا بن زبيػ رض‬
‫مىام ابػاًيم قاثي لمٍهځ کٍي‪( ،‬داؿي پي طفٍع او‬ ‫ؿػى ثيػيعمي‪ ،‬دى د ِ‬
‫طظٍع ؿػى والړ وو‪ ،‬ګػؿػى هي ښٍريعي)ثا بي ويَ‪:‬ڇي يٍى لکړى دى‪.‬‬
‫شظػت يٍؿم بن مازفٍن رح د يٍ خىي راوي څظي روايت کٍي ڇي‬
‫شظػت ـبعهللا بن زبيػ رض بي طپَ لمٍهځ پي دري قپٍ ويفلي وو‪ ،‬يٍى قپي‬
‫بي ثػ ؿٌارى پٍري پي ـبادت اطجي وو‪ ،‬يٍى قپي بي ثػ ؿٌارى پي رکٍع کي وو‪،‬‬
‫او يٍى قپي بي ثػ ؿٌارى پي ؿرعى کي وو‪.‬‬
‫د ـلماء کػامٍ رح لموځٍهي‬
‫(‪)004‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د شظػت ذوالوٍن مصػي رح لمٍهځ‬
‫يٍ کؽ ويَ‪ :‬ما د ماځيګػ لمٍهځ د شظػت ذوالوٍن مصػي رح پي‬
‫ايجعاء کي ادا کړي‪ ،‬کلي ڇي يػػي هللا اکبػ ووايػػي‪ ،‬هٍ د لهؼ "هللا" ادا کٍلٍ پي‬
‫وطت کي پػ دى باهعي د هللا پاک د هٍم ثاخيػ او زالؿ دومػى زيات ښکارى ؿٍ‬
‫ګٍيا د دى پي بعن کي روح هؾجي‪ ،‬کلي ڇي يػػي هللا اکبػ پٍرى وويَ‪ :‬هٍ زما پي زړى‬
‫يػػي دومػى زيات ثاخيػ وکړي ڇي زما زړى د ثکبيػ و ًيبت او رـب لي وزٌي‬
‫ټٍټي ټٍټي ؿٍ‪.‬‬
‫د شظػت مصمع بن هصػ رح لمٍهځ‬
‫مصعث دي‪ً ،‬لي بي پي دومػى‬‫شظػت مصمع بن هصػ رح يٍ مفٌٍر ّ‬
‫ډيػى ثٍزي ؿػى لمٍهځ ادا کٍي ڇي د ًلي هؾيػ او مداؿ پيعا کٍؿ مفکَ دي‬
‫يٍى ورځ پي ثوعي باهعي كٍماقي وطٍړي‪ ،‬او د ًلي ځاي څظي ويوي ًم ثٍي‬
‫ؿٍي‪ ،‬ليکن دى ًيڅ شػکت هي کٍي او هي ًم د دى پي طفٍع او طظٍع کي‬
‫نػؽ راكلي‪ ،‬ويَ کيږي ڇي دي بي پي لماهځي کي د لکړي پي قان والړ وو او‬
‫ًيڅ شػکت بي يػػي هکٍي‪.‬‬
‫د امام اـؾم ابٍشويهي رح لمٍهځ‬
‫د امام اـؾم ابٍشويهي رح مجفلو دا طبػى ډيػ پي کػدػت ؿػى بياهيږي‬
‫ڇي دى څلٍيښت کالي د ماطؾجن پي اوداؿي باهعي د ؿٌار لمٍهځ ادا کٍي‪،‬‬
‫ټٍلي قپي بي ويښ او پي ـبادت بي اطجي وو‪ ،‬د دى مفمٍؿ دا وو ڇي دي بي د‬
‫كػمي لظٍا لږ ګړي ويعيعي او دا بي يػػي ويَ‪ :‬ڇي د كػمي د طٍب شکم پي‬
‫شعيح قػيم کي راكلي دي‪.‬‬
‫د شظػت ؿهيان خٍري رح لمٍهځ‬
‫شظػت ؿهيان خٍري رح يٍى ورځ د کفبي قػيهي ؿػى لمٍهځ کٍي‪،‬‬
‫کلي ڇي دي ؿرعي ثي والړي هٍ يٍ دښمن راكلي او دي يػػي پي يٍ ثيػى قي‬
‫(‪)005‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ووًي ڇي د دى د پښي دوي ګٍثي کاټ ؿٍي او دي پي طبػ هؾٍ‪ ،‬کلي ڇي يػػي‬
‫ؿالم وګػځٍي هٍ اوؿ يػػي ويوي وليعي بيا د پښي ثکليم ورثي مصؾٍس ؿٍ‪،‬‬
‫او طبػ ؿٍ ڇي زما د پښي دوي ګٍثي يٍ ڇا راڅظي پػي کړيعي‪.‬‬
‫د امام قانفي رح لمٍهځ‬
‫د امام قانفي رح دا مفمٍؿ وو ڇي د رمظان المبارک پي مياقجي کي‬
‫ٓ‬
‫بي يػػي ‪ ۱۰‬وارى پي لماهځي کي يػان قػيم طجمٍي‪ ،‬يٍ ڇا ويَ‪ :‬ما څٍ ورځي د‬
‫امام قانفي رح ؿػى ثيػي کړي ًلي بي د قپػي لږ ګړي وديعي‪.‬‬
‫د شظػت ؿفيع بن مؾيب رح لمٍهځ‬
‫د شظػت ؿفيع بن مؾيب رح پي بارى کي راځي‪ ،‬ڇي پوځٍس کالي‬
‫يػػي د ماطؾجن او ؿٌار لمٍهځ پي يٍى اوداؿي باهعي ادا کړي‪.‬‬
‫د شظػت مؾػوؽ رح لمٍهځ‬
‫مصعث دي د ًلي ميػمن وايػػي‪ :‬دى بي دومػى‬ ‫شظػت مؾػوؽ رح يٍ ّ‬
‫اوږدى اوږدى لموځٍهي کٍؿ‪ ،‬ڇي د دى پوډي بي ًميفي پړؿيعلي وي‪ ،‬او زى بي‬
‫د دى قاثي هاؿجي وم د دى پػ شاؿ بي مي ژړلي‪.‬‬
‫د شظػت ابػاًيم ثيمي رح لمٍهځ‬
‫شظػت ابػاًيم ثيمي رح ډيػ لٍي بؼرګ ـالم وو‪ ،‬د کٍني د ښار ـابع‬
‫وو‪ ،‬امام اـمـ رح د دى پي بارى کي وايػػي‪ :‬کلي ڇي بي دى ؿرعى کٍلي هٍ داؿي‬
‫بي مفلٍميعي ڇي پي ديٍالي کي يٍ ميض دي‪ ( ،‬د دى د ؿرعي د اوږدوالي لي‬
‫وزٌي بي) مػكان د دى پػ مال هاؿت وى‪.‬‬
‫د هيک زهاهٍ لموځٍهي‬
‫د رابفي بصػيي رح لمٍهځ‬
‫رابفي بصػيي "رشمةهللا ـليٌا" بي پي يٍى قپي کي زر رکفجي لمٍهځ‬
‫کٍي‪ ،‬او دا بي يػػي ويَ‪ :‬دا يٍ څٍ رکفت لمٍهځ د خٍاب د پارى هکٍم‪ ،‬بلکي د‬
‫(‪)006‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫دي د پارى يػػي کٍم ڇي د ييامت پي ورځ هبي کػيم ص د ټٍلٍ هبياهٍ مظجي پي‬
‫نظػ او انجظار ؿػى ووايػػي‪ :‬ڇي زما د امت يٍي زهاهي داؿي ـبادت کړيعي‪ .‬يٍى‬
‫ورځ رابفي بصػيي رح اوړى واكښَ او د لماهځي هيت يػػي وثړي‪ ،‬پي لماهځي کي‬
‫يػػي دا نکػ ؿٍ ڇي اوړى مي پټ هکړى‪ ،‬د قپػي يػػي طٍب وليعي ڇي پي زوت‬
‫کي د دي لپارى يٍ ښايؾجي ماڼي زٍړى ؿٍيعى ليکن د دي ماڼي ټٍلي ًوعاري‬
‫ماثي ؿٍيعي‪ ،‬رابفي بصػيي "رشمةهللا ـليٌا" پي طٍب کي پٍښجوي وکړى‪ :‬دا‬
‫ًوعاري ولي ماثي ؿٍيعي؟ يٍ كيبي ځٍاب ورکٍؿ ؿٍ‪ ،‬کٍم وطت ڇي ثا پي‬
‫لماهځي کي زما نکػ پػيږدي او د اوړو پي نکػ او ؿٍچ اطجي ؿٍي‪ً ،‬لي وطت‬
‫دا ًوعاري ماثي ؿٍي‪.‬‬
‫د يٍي ميوځي لمٍهځ‬
‫شظػت ـػاء رح نػمايػػي‪ :‬يٍى ورځ بازار ثي والړم ًلجي يٍى ميوځي‬
‫طػڅيعلي او ويَ کيعى ڇي دا ميوځي ليٍهي دى‪ ،‬ما دا ميوځي پي اوى ديوارى‬
‫راهيٍلي‪ ،‬او کٍر ثي مي را وؿجلي‪ ،‬کلي ڇي د قپػي يٍ څي وطت ثيػ ؿٍ هٍ دا‬
‫ميوځي را پٍرثي ؿٍى‪ ،‬اودس يػػي وکړي او لمٍهځ يػػي قػوع کړي‪ ،‬پي لماهځي کي‬
‫يػػي دومػى زيات ژړؿ ثي بي وايػػي‪ :‬ڇي اوس بي يػػي ؿاى وطيږي‪.‬د لماهځي څظي‬
‫وروؿجي يػػي موازات قػوع کړي‪ ،‬او وويَ‪ :‬اي زما مفبٍدى! ثا ثي دي زما د‬
‫مصبت او ميوي يؾم يػػي‪ ،‬پػ ما رشم وکړى‪ ،‬شظػت ـػا رح نػمايػػي‪ :‬ما ورثي‬
‫وويَ‪ :‬داؿي مي وايي‪ ،‬بلکي داؿي ووايي‪ :‬ڇي ما ثي دي ؿجا د ميوي او مصبت‬
‫يؾم يػػي‪ ،‬ميوځي زما طبػى واوريعلي هٍ پي طښم ؿػى يػػي وويَ‪ :‬پي ًلي ذات‬
‫دي زما يؾم يػػي‪ ،‬کڈيػثي ًلي ثي زما ؿػى مصبت هي واي هٍ زى بي يػػي ويعى‬
‫کړي وم او زى بي يػػي د طٍب څظي د طپَ ـبادت لپارى هي راپٍرثي کٍمي‪ ،‬او بيا‬
‫يػػي يٍ قفػ ووايػػي‪ ،‬ڇي د ًلي مهٌٍم او مػلب داؿي وو‪:‬‬
‫(‪)007‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫بي يػاري زياثيږي‪ ،‬زړى مي ؿٍځَ کيږي‪ ،‬صبػ طجميږي‪ ،‬اوښکي مي‬
‫بٌيږي‪ً ،‬لي کؽ ثي بي څوګي يػار راؿي؟ ڇي ًلي ثي د ـفو‪ ،‬قٍؽ او‬
‫ٓ‬
‫اطػػاب څظي ارام هي يػػي؟ اي هللا! کڈيػثي يٍ د طٍقالي قي يػػي هٍ رايػػي‬
‫ٓ‬
‫کړى‪ ،‬پػ ما رشم وکړى‪ .‬د دي څظي وروؿجي يػػي پي لٍړ اواز ؿػى دـا قػوع کړى‪:‬‬
‫اي هللا! زما او ؿجا مفاملي ثػ دي مٌالي پٍري پټي وى‪ ،‬اوس مظلٍؽ طبػ ؿٍى‬
‫بؽ اوس ما در پٍرثي کړى‪ ،‬دا يػػي وويَ‪ :‬او پي زورى ڇيلي يػػي وکښي او ونات‬
‫ؿٍى‪.‬‬
‫بعثػيوي كال د لماهځي كال دى‬
‫شعيح قػيم‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو‬ ‫اؿ رس ُ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫اؿ ‪ :‬قَ َ َ ُ‬ ‫" َع ْن َعْب ِد اللَّ ِو بْ ِن أَِِب قَػتَ َادةَ ‪َ ،‬ع ْن أَبِ ِیو ‪ ،‬قَ َ‬
‫وؿ اللَّ ِو‪،‬‬
‫ص َالتِِو ‪ ".‬قَالُوا ‪ :‬یَا َر ُس َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّاس َس ِرقَةً الَّذي یَ ْس ِر ُؽ م ْن َ‬ ‫َس َوأُ الن ِ‬‫َو َسلَّ َم " ‪ :‬أ ْ‬
‫ِ‬ ‫ص َالتِِو ؟ قَ َ‬ ‫ِ‬
‫اؿ ‪:‬‬ ‫ود َىا ‪ ".‬أ َْو قَ َ‬
‫وع َها َوَال ُس ُج َ‬
‫اؿ " ‪َ :‬ال یُت ُّم ُرُك َ‬ ‫ف یَ ْس ِر ُؽ م ْن َ‬ ‫َوَكْی َ‬
‫ِ (‪)ٜٙ‬‬ ‫ِ‬
‫الس ُجود" ‪.‬‬ ‫وع َو ُّ‬ ‫ص ْلبَوُ ِِف ُّ‬
‫الرُك ِ‬ ‫یم ُ‬ ‫"َال یُق ُ‬
‫د شظػت ابٍيجادى رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيم ص ونػمايَ‪:‬‬
‫ثػ ټٍلٍ بعثػيوي كَ ًلي كَ دي کٍم ڇي د لماهځي څظي كال کٍي‪ ،‬صصابي‬
‫کػامٍ رض ـػض وکړي اي د هللا رؿٍلي! يٍ څٍک بي څوګي د طپَ لماهځي‬
‫څظي كال کٍي؟ هبي کػيم ص ونػمايَ‪ :‬د لماهځي رکٍع او ؿرعى پي ؿمي‬
‫غػيىي ؿػى هي ادا کٍؿ(د لماهځي كال دى)‪.‬‬
‫پي كهلت ؿػى لمٍهځ کٍهکي کؾاهٍ مجفلو اقفار‬
‫قيض مصي العين اکبػ ابن ـػبي رح د ًلي کؾاهٍ پي بارى کي يٍ څٍ‬
‫قفػوهي ويلي دي کٍم ڇي پي لماهځي کي كهلت کٍي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬مؾوع االمام اشمع‪ ،‬ريم الصعيح‪11111 :‬‬
‫(‪)008‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫والکع َ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫والفوا‬ ‫اب ِ‬ ‫ِؿٍ ٰی رؤي ِة ِالمصػ ِ‬ ‫صالثي‬
‫مصَ ما لي ِمن ِ‬ ‫کم ِمن ِ‬
‫ډيػ داؿي لمٍهځ کٍهکي ؿجي‪ ،‬ڇي د ًلٍي د لماهځي هٍر ګػټي هي يػػي‬
‫بيلي مصػاب ليعلٍ او طامظا پالجٍ ثکليم (بليػى)‪.‬‬
‫للفىػػٍب ِة‬ ‫ػٍزبا َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َي ِػص ُيػ الػه ػجػ ػ ٰی ُمؾجػ ِ‬ ‫صلٍة بمد ِلٌا‬ ‫ُثص ػ ِّػلي بال يلب ٰ‬
‫ٍ‬
‫اي كانلي! ثي بي ؿٍڇي او بي نکػى داؿي لمٍهځ کٍي ڇي پعاؿي‬
‫لماهځي ؿػى اهؾان د ـغاب مؾجصو ګػځي‪.‬‬
‫ظب ٍت‬ ‫م‬ ‫َ‬
‫وص ِوي ك َيػ ُ‬ ‫َ‬
‫عي َمن ث َ‬ ‫َّ‬ ‫ي‬‫بين َ‬
‫َو َ‬ ‫طا‬ ‫فػ‬ ‫م‬‫يلک َثعري َمن ُث َو ِازي ُ‬ ‫َو َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫پػ ثا دي انؾٍس يػػي ثي طبػ يػػي ڇي د ڇا ؿػى پي بي ثٍزٌي باهعي‬
‫طبػي کٍي‪ ،‬او د ڇا مظجي پي بي ثٍزٌي ؿػى ؿػ ټيټ کٍي‪.‬‬
‫َـػ ػل ػ ٰی َك ػ ػيػ ِػػى ِنيٌػػا ِل ػ ػل ِػيػ َط ػ ػ ػ ػ ُػػور ٍة‬ ‫ُث َظػ ِػاغ ُب ُي إ ّي َ‬
‫اک َه ُفب ُع ُمىػ ِػبػػال‬
‫ثي ّاياک هفبع وايػػي او د ًلي ؿػى طبػي کٍي‪ ،‬او پي ًمعي شالت کي‬
‫بيلي طػورثي ؿجا زړى بَ غػنجي مجٍزي يػػي‪.‬‬
‫َ‬
‫ليي َو ك َيػ ٍة‬ ‫َ‬
‫ث َم َيؼت ِمن ك ٍيؼ َـ ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َو لٍ ُر َّد َمن َز َاء َک ِل َلل ِيػ َغ َػ ُن ُي‬
‫او کڈيػثي يٍ کؽ ؿجا ؿػى د طبػي کٍلٍ پي وطت کي بَ غػنجي‬
‫ګٍري‪ ،‬هٍ ثي بي د طښم او كيػت لي وزٌي پټاو ؿي‪.‬‬
‫َ‬
‫صعر َک ـوي يا يليَ ُالمػو ِة‬ ‫ُ‬ ‫المٍت ان يػ ٰی‬ ‫مالک ِ‬ ‫اما ثؾجصي من ِ‬
‫اي بي شيا! ثي د مالک المٍت ذات څظي هي قػميږي‪ ،‬ڇي ًلي ؿجا‬
‫كهلت او بي ثٍزٌي ويوي‪.‬‬
‫فلک ًٰغا غاـةکالظػيئة‬ ‫ب ِه َ‬ ‫َّ‬
‫هللا اهٌا‬ ‫يفلم ُ‬ ‫صلٍة اييمت ُ‬ ‫ٰ‬
‫ِ‬
‫کٍم لمٍهځ ڇي داؿي ادا ؿي‪ ،‬طعاي طبػ دي ڇي ؿجا ًلي لمٍهځ‬
‫ؿجا د كهلت لي وزٌي د ګواى پي درزي کي دي‪.‬‬
‫(‪)009‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د ؿوت طالؼ لمٍهځ کٍؿ مموٍع دي‬
‫پي اؿالم کي د هبي کػيم ص د ؿوت او غػيىي طالؼ پي بلي غػيىي‬
‫ؿػى لمٍهځ کٍؿ موؿ دي‪ ،‬شظػت ـبعهللا بن ـباس رض يٍ کؽ وليعي ڇي‬
‫ًلي د اطجػ د لماهځي څظي مظکي ههلٍهي کٍي‪ ،‬هٍ شظػت ـبعهللا بن ـباس‬
‫رض دا کؽ د ههلٍ څظي موؿ کړي‪ ،‬ليکن ًلي کؽ ويَ‪ :‬ڇي هللا پاک ما ثي‬
‫پي لماهځي کٍلٍ باهعي ـغاب هي راکٍي‪ ،‬شظػت ـبعهللا بن ـباس رض‬
‫ونػمايَ‪ :‬هللا پاک ثا ثي د هبي د ؿوجٍ طالؼ لمٍهځ کٍلٍ لي وزٌي طػور‬
‫ـغاب درکٍي‪.‬‬
‫د لماهځي پػيږدلٍ د پارى د طلګٍ بٌاهي او د ًلي ځٍاب‬
‫ځيوي طلګ داؿي ًم ؿجي‪ ،‬ڇي لمٍهځ طٍ ګػؿػى هکٍي‪ ،‬کڈيػثي د‬
‫ًلٍي څظي د لماهځي هي کٍلٍ وزي وپٍښجي او ًلٍي ثي د لماهځي کٍلٍ‬
‫ثػكيب ورکړي‪ ،‬هٍ دوي رهګا رهګي بٌاهي کٍي‪ ،‬مدال‬
‫اولي بٌاهي‪ ":‬ؿمي دى کٍقـ کٍم"‬
‫ځيوي کؾاهٍ ثي ڇي د لماهځي ثػكيب ورکٍؿ ؿي‪ ،‬هٍ دوي وايػػي‪ :‬ؿمي‬
‫دى‪ ،‬ثا طٍ ډيػي ښي طبػي وکړي‪ ،‬زى بي د لماهځي قػوع کٍلٍ کٍقـ وکړم‪،‬‬
‫د ؿبا ؿٌار يا د زمفي د ورځي څظي بي لمٍهځ قػوع کړم‪ً ،‬لي وطت بي‬
‫ثٍبي وکړم او باياـعى پي پابوعي ؿػى بي لمٍهځ قػوع کړم‪ .‬طالصي دا ڇي دوي‬
‫د ځان طالصٍلٍ لپارى بٌاهي کٍي‪ ،‬هٍ داؿي کؾان دي د طپَ ځان ؿػى‬
‫ؿٍچ او نکػ وکړي‪ ،‬کڈيػثي دي ؿبا يا د زمفي پٍري ژوهعي هي وو‪ ،‬کڈيػثي د‬
‫ؿبا راثلٍ څظي مظکي مړ ؿٍي او ثٍبي دي هي وکړى هٍ بي لماهځي بي مػي‪ ،‬د‬
‫ٓ‬
‫مػګ راثلٍ هيټي طٍ ًيڈا ثي هعى مفلٍمي‪ ،‬پي يػان مريع کي هللا پاک ج‬
‫نػمايلي دي‪:‬‬
‫(‪)021‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اع ِة َویػُنَّْزُؿ الْغَْی َ‬
‫ث َویػَ ْعلَ ُم َما ِف ْاْل َْر َحاـ َوَما تَ ْدري نػَ ْف ٌ‬ ‫ندهُ ِع ْل ُم َّ‬
‫الس َ‬ ‫"إِ َّف اللَّ َو ِع َ‬
‫(‪)ٜٚ‬‬
‫یم َخبِريٌ "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ض متَُ ُ ِ‬ ‫س بِأ ّْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وت إ َّف اللَّوَ َعل ٌ‬ ‫َي أ َْر ٍ‬
‫ب َغ ًدا َوَما تَ ْدري نػَ ْف ٌ‬ ‫َّما َذا تَكْس ُ‬
‫او ًيڈا ثي هعى مفلٍمي ڇي پي کٍمي ځمکي بي مړ کيږي‪ ،‬بي قکي هللا‬
‫پاک ـالم او طبػ ذات دي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫پي بَ ايات کي هللا پاک ج نػمايػػي‪:‬‬
‫(‪)ٜٛ‬‬
‫اعةً َوالَ یَ ْستَ ْق ِد ُمو َف"‪.‬‬ ‫ِ‬
‫َجلُ ُه ْم الَ یَ ْستَأْخ ُرو َف َس َ‬ ‫"ولِ ُك ّْل أ َُّم ٍة أ ِ‬
‫َج ٌل فَإذَا َجاء أ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫او د ًػ امت (ًػي ټٍلي) دپارى يٍى مفيوي هيټي او مىػر ؿٍي ازَ‬
‫ؿجي‪ ،‬کلي ڇي د دوي ازَ راؿي هٍ يٍ ګړي قاثي کيعلي ؿي او هي بي مظجي‬
‫کيعلي ؿي‪.‬‬
‫ٰلٌغا بٌاهي پػيږدي‪ ،‬لي ًمعي وطت څظي ثٍبي وباؿي‪ ،‬او پي پٍرى‬
‫پابوعي ؿػى لمٍهځ قػوع کړي‪.‬‬
‫دويمي بٌاهي‪ :‬پي ډيػ طػوري کار اطجي يم‬
‫ځيوي طلګ ڇي کلي زماـت ثي شاطػ هؾي‪ ،‬يا لمٍهځ ثػي يظا ؿي‬
‫هٍ دا بٌاهي کٍي ڇي پي ډيػ طػوري کار اطجي وم‪ ،‬يا ډيػ اًم مرلؽ قػوع وو‬
‫د زماـت څظي پاثي ؿٍم‪ ،‬دا طلګ دي ځان پٍى کړي‪ :‬ڇي لمٍهځ ثػ ًػ کار‬
‫اًم دي‪ ،‬اوؿ لمٍهځ وکړى بيا طپَ اًم کار وکړى‪ ،‬د لماهځي پي بػکت ؿػى بي‬
‫ٓ‬
‫ؿجا اًم کار ًم اؿاهي کيږي‪،‬صصابي کػام رض ًم زمٍږ ؿجاؿي رهګي اهؾاهان‬
‫وى ًلٍي ثي ًم کاروهي پيفيعؿ ليکن ًلٍي لمٍهځ ثػ ًػ څي اًم بللي وو‪،‬‬
‫د ام المؤموين شظػت ـائفي صعيىي رض روايت دي ڇي‪:‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬ؿٍرى لىمان‪۱۴ :‬‬
‫ٔ‬
‫‪ : 11‬االـػاؼ‪11:‬‬
‫(‪)020‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫هبي کػيم ص بي زمٍږ ؿػى هاؿت وو‪ ،‬زمٍږ ؿػى بي يػػي طبػي کٍلي او‬
‫مٍږ بي د ًلي ؿػى طبػي کٍلي‪ ،‬ليکن کلي ڇي بي د لماهځي وطت ؿٍ‪ ،‬هٍ‬
‫داؿي بي مفلٍميعي ڇي ګػؿػى مٍږ هي پيږيوي او د هللا پاک ج وغػنجي بي‬
‫مجٍزي کيعي‪ .‬يفوي لمٍهځ بي يػػي ثػ دي مرلؾٍ اًم ګڼي‪.‬‬
‫دا دهيا او د دهيا کاروهي ثػ لماهځي اًم مي بٍلي‪ ،‬دهيا ثي ثػ لماهځي‬
‫زياثي ثٍزي مي ورکٍي‪ ،‬د هللا پاک ج نػمان دي‪:‬‬
‫ین َآمنُوا َال تػُْل ِه ُك ْم أ َْم َوالُ ُك ْم َوَال أ َْوَال ُد ُك ْم َعن ِذ ْك ِر اللَّ ِو َوَمن یػَ ْف َع ْل‬ ‫َّ ِ‬
‫"یَا أَیػُّ َها الذ َ‬
‫اخل ِ‬ ‫ِ‬
‫ك فَأ ُْولَئِ َ‬
‫(‪)ٜٜ‬‬
‫اس ُرو َف"‪.‬‬ ‫ك ُى ُم َْ‬ ‫ذَل َ‬
‫اي مؤمواهٍ! ؿجاؿي مالٍهي او ؿجاؿي اوالدوهي ثاؿٍ د هللا پاک ج د ذکػ‬
‫څظي كانلي هکړي‪ .‬‬
‫دويمي بٌاهي‪ :‬مػيض يم‬
‫ځيوي طلګ د زماـت يا ـام لماهځي پػيږدلٍ دپارى داؿي بٌاهي کٍي‬
‫ڇي مػيض يم‪ ،‬شاؿ دا‪ :‬څػهګي ڇي د صصت او ـانيت پي وطت کي لمٍهځ‬
‫ادا کٍؿ الزمي دي‪ً ،‬معاؿي پي مػض او هاروكي کي ًم لمٍهځ ادا کٍؿ نػض‬
‫او الزمي دي‪ ،‬د هاروكي پي وطت کي طٍ قػيفت دومػى ازازى ورکړيعى‪،‬‬
‫کڈيػثي پي ييام يا ؿرعى باهعي يادر هي يػػي هٍ پي هاؿجي باهعي لمٍهځ ادا کړى‪،‬‬
‫کڈيػثي پي هاؿجي باهعي يعرت هلػي هٍ پي پػوثي باهعي لمٍهځ ادا کړى‪ ،‬رکٍع او‬
‫ؿرعى د ؿػ پي اقارى کٍى‪ ،‬قػيفت ًيڅکلي ًم د لماهځي پػيږدلٍ ازازت هي‬
‫ورکٍي‪ ،‬مػيظي د لماهځي پػيږدلٍ لپارى بٌاهي مي زٍړوى‪.‬‬
‫شظػت ـمػان بن شصين رض نػمايػػي‪ :‬زى د بٍاؿيػ مػيض وم‪ ،‬ما‬
‫دهبي کػيم ص څظي د لماهځي پٍښجوي وکړى هبي کػيم ص پي ځٍاب کي راثي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 11‬الموانىٍن‪۴ :‬‬
‫(‪)022‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫وويَ‪ :‬کڈيػثي پي والړى باهعي لمٍهځ کٍلي ؿي هٍ پي والړى باهعي لمٍهځ وکړى‪،‬‬
‫کڈيػثي پي هاؿجي باهعي لمٍهځ کٍلي ؿي هٍ پي هاؿجي باهعي لمٍهځ وکړى او‬
‫کڈيػثي پي پػوثي باهعي لمٍهځ کٍلي ؿي هٍ پي پػوثي باهعي لمٍهځ وکړى‪( .‬يفوي‬
‫بظاري و ابٍداؤد‬ ‫لمٍهځ مي پػيږدى‪).‬‬
‫طالصي‪ :‬دا ڇي کي زٍړ يػػي کي هازٍړى‪ ،‬پي راشت کي يػػي او کي پي ثکليم کي‪،‬‬
‫يض وي او کي ګػمي‪ ،‬پي ًػ شاؿ کي لمٍهځ ادا کړى‪ ،‬لمٍهځ مي پػيږدى‪.‬‬
‫دريمي بٌاهي‪:‬مؾانػ يم ‪ /‬پي ؿهػ کي يم‬
‫ځيوي طلګ ڇي پي ؿهػ والړ ؿي هٍ د ؿوت ادا کٍلٍ نکػ او ؿٍچ طٍ‬
‫ګػؿػى هي کٍي‪،‬او دا بٌاهي کٍي ڇي الرى ډيػى پاثي دى‪ ،‬کڈيػثي ؿوت وکړم هٍ‬
‫مٍټػ راڅظي ځي‪ ،‬يا را باهعي هاوطجي کيږي هٍ صػؼ پي نػطٍ پي اکػجها وکړم‪،‬‬
‫او کلي کلي نػض لمٍهځ ًم پػيږدي دا بٌاهي کٍي ڇي هاوطجي کيږي‪ ،‬مٍټػ را‬
‫څظي ځي کلي ڇي موؼؿ ثي ورؿيږم هٍ يظا بي يػػي وکړم‪ ،‬داؿي طلګ دي‬
‫واوري کڈيػثي د ډوډي طٍړلٍ او شازت ادا کٍلٍ لپارى ؿجا ؿػى وطت ؿجي‪،‬‬
‫ليکن د لماهځي کٍلٍ لپارى درؿػى وطت هي يػػي‪ ،‬هٍ ؿجا پعي ؿهػ کي طيػ او‬
‫بػکت ًم هؾجي‪ ،‬ؿجا بي دا نکػ يػػي ڇي لمٍهځ بي پػيږدم او د لماهځي وطت بي‬
‫بڈت کړم ليکن هللا پاک بي پي الرى کي داؿي مفکَ درثي پيـ کړي ڇي بيا‬
‫بي ارمان کٍي‪ ،‬ثي بي ‪ ۳۰‬دييىي بڈجٍي ليکن ‪ ۳۰‬ؿاـجي بي وځوډيږي‪.‬‬
‫هبي کػيم ص ‪ ،‬صصابي کػامٍ او زمٍږ ؿجاؿي مفػاهٍ طٍ ًم ؿهػوهي‬
‫کٍؿ ًلٍي لمٍهځ ثػ ًػ څي اًم بللي وو‪ً ،‬لٍي پي ؿهػ کي د لماهځي وطت‬
‫شؾاب کړي وو‪ ،‬کلي ڇي بي د لماهځي وطت راثلي هٍ اوؿ بي يػػي لمٍهځ ادا‬
‫ٓ‬
‫کٍي‪ ،‬او دا بي يػػي ؿٍچ وو ڇي د لماهځي پي بػکت ؿػى زما پاثي ؿهػ اؿاهي‬
‫کيږي‪ ،‬د ًلٍي ؿػى کي اوبي هي وي هٍ ثيمم بي يػػي کٍي‪ ،‬کي يبلي ورثي‬
‫مفلٍمي هي وى هٍ پي طپَ نکػ او ؿٍچ ؿػى يػػي يبلي مفلٍمٍلي‪ ،‬ليکن لمٍهځ‬
‫(‪)023‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫يػػي هي پػيږدي‪ .‬هن ثي پي کٍم ؿٍچ کي يػػي او پي کٍمي الر روان يػػي ڇي هي‬
‫درؿػى د لماهځي نکػ ؿجي او هي ًم لمٍهځ اًم ګڼي‪.‬‬
‫د لماهځي د يبليعو ـالمي‬
‫‪‬ځيوي طلګ دا پٍښجوي کٍي ڇي مٍږ ثي بي څوګي مفلٍمي ؿي ڇي‬
‫زمٍږ لمٍهځ يبٍؿ ؿٍ‪ ،‬د دي طبػي ځٍاب دا دي ڇي د لماهځي قػوع کٍلٍ‬
‫مظکي د هللا پاک څظي د ًلي لماهځي د يبٍليعو اميع او ګمان کٍى‪ ،‬ځکي ڇي‬
‫د هبي کػيم ص نػمان دي‪:‬‬
‫هللا پاک ج د ييامت پي ورځ د طپَ بوعګاهٍ ؿػى د دوي د ګمان‬
‫مػابو مفاملي کٍي‪.‬‬
‫ٰ‬
‫طٍؼ الٌي ؿػى ؿػى د ـبادت د يبليعو ګمان ًم کٍى‪ ،‬کڈيػثي ثا‬‫هٍ د ِ‬
‫د ؿٌار لمٍهځ ادا کړي بيا دي د ماپښين لمٍهځ ًم پػ وطت باهعي ادا کړي‬
‫هٍ نکػ وکړى ڇي د ؿٌار لمٍهځ دي يبٍؿ ؿٍيعي‪ ،‬کڈيػثي دي د ماځيګػ‬
‫لمٍهځ ًم ادا کړي هٍ د ماپښين د لماهځي د يبٍليعو ګمان وکړى‪ ،‬ځکي ڇي هللا‬
‫پاک ج طپَ هيک او مىبٍؿ بوعى ثي د لماهځي ادا کٍلٍ ثٍنيو ورکٍي‪.‬‬
‫د لماهځي مظجي ثيػيعلٍ ګواى‬
‫د شظػت ابٍزٌم رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيم ص ونػمايَ‪ :‬د‬
‫لمٍهځ کٍهکي کؽ مظجي ثيػيعوهکي کؽ کڈيػثي د دي کار پي ؿؼا او ـغاب‬
‫باهعي طبػ ؿي هٍ د لمٍهځ کٍهکي مظجي د ثيػيعو پػ ځاي پػ ًلي ځاي باهعي‬
‫څلٍيښت ودريږي دا د دى لپارى ډيػ ښي او بٌجػى دي‪.‬‬
‫ابٍالوظػ رح نػمايػػي‪ :‬ما ثي هعي مفلٍم ڇي د څلٍيښت څظي‬
‫څلٍيښت ورځي مػاد دي‪ ،‬کي څلٍيښت مياقجي او کي څلٍيښت کالي‪.‬‬
‫(‪)024‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫شظػت کفب اشبار رض نػمايػػي‪ :‬کڈيػثي د لمٍهځ کٍهکي مظجي‬
‫ثيػيعوهکي کؽ ثي مفلٍمي ؿي ڇي دى ثي بي څٍمػى ؿؼا او ـغاب مالويږي هٍ‬
‫کڈيػثي دا کؽ پي ځمکي هوٍزي دا بي د لماهځي مظجي ثيػيعو څظي ډيػ ښي يػػي‪.‬‬
‫ـريبي او هادري يصي‬
‫اولي يصي‪ :‬د لماهځي پي بػکت ؿػى بيػثي بيوا کيعؿ‬
‫شظػت ـبعهللا بن ـباس رض ڇي کلي هابيوا او پي ؿجػګٍ ړوهع ؿٍ‪ ،‬هٍ‬
‫د دى ؿػى بي يٍ ًلک اوؿيعي‪ ،‬کلي ڇي بي د لماهځي وطت ؿٍ هٍ ًلي ًلک‬
‫بي راثلي او شظػت ـبعهللا بن ـباس رض بي يػػي مؾرع ثي بيٍي‪ ،‬يٍى ورځ د‬
‫لماهځي وطت ؿٍ او ًلي ًلک هي راكلي‪ ،‬شظػت ابن ـباس رض هللا پاک ج‬
‫ثي دـا وکړى‪ :‬اي هللا! زما ړوهعوالي داؿي هي يػػي ڇي ما د ييامت پي ورځ رؿٍا‬
‫کړي(ڇي ما زماـت يظا کړي) ما د دي رؿٍايػػي څظي وؿاثي‪ ،‬د ًمعي دـا‬
‫پي بػکت ؿػى د دى ؿجػګي روڼي ؿٍي او د دى ؿجػګٍ ديع قػوع کړي‪ ،‬دى د‬
‫هللا پاک ج قکػ ادا کړي او مؾرع ثي والړي‪ ،‬کلي ڇي يػػي لمٍهځ ادا کړي او‬
‫ٓ‬
‫کٍر ثي راكلي بيػثي هابيوا ؿٍ‪ ،‬بيا ثػ اطػي ـمػ پٍري ًمعاؿي وو ڇي د‬
‫زماـت پي وطت کي بي بيوا کيعي او د زماـت څظي واپؾي پي وطت کي بي‬
‫بيػثي هابيوا کيعي‪.‬‬
‫دويمي يصي‪۴۰ :‬کالي د ماطؾجن پي اودس باهعي د ؿٌار لمٍهځ کٍؿ‬
‫قيض ـبعالٍازع رح يٍ مفٌٍر صٍني بؼرګ دي ًلي نػمايػػي‪ :‬يٍى قپي‬
‫د طٍب داؿي كلبي راباهعي وؿٍى ڇي د قپػي اذکار او وؽائػم ًم راڅظي پاثي‬
‫ؿٍى او زى ويعى ؿٍم‪ ،‬د قپػي مي طٍب وليعي ڇي يٍى ښائؾجي اهرلي راكلي‬
‫ڇي د وريښمٍ زركٍهي زامي يػػي پي ثن وي او د پښٍ پٍري يػػي ثؾبيس اكٍؿجي‬
‫دي ما ثي وايػػي‪ :‬زما د غلب کٍلٍ کٍقـ وکړى زى ؿجا پي غلب کي يم‪ ،‬د دي‬
‫څظي وروؿجي ًلي اهرلي يٍ څٍ ـفىي اقفار وويَ‪ ،‬کلي ڇي د طٍب څظي را‬
‫(‪)025‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پٍرثي ؿٍم هٍ يؾم مي اوکړي ڇي د قپػي بي هي ويعيږم‪ .‬ويَ کيږي ڇي قيض‬
‫صاشب ‪ ۴۰‬کالي پٍري د ماطؾجن پي اودس ؿػى د ؿٌار لمٍهځ ادا کړي‪.‬‬
‫دريمي يصي‪ :‬د هللا پاک ج پي ـفو کي ‪ ۱۰‬کالي ژړا‬
‫قيض مؾٌػ ؿفعي رح يٍ بؼرګ ـالم دي‪ً ،‬لي قپيجي کالي د هللا پاک‬
‫ج پي ـفو کي ژړلي‪ ،‬يٍى قپي يػػي طٍب وليعي ڇي يٍى ويالي دى ڇي د مفکٍ‬
‫څظي ډکي دى‪ ،‬د دي ويالي دواړى اړطٍهٍ باهعي د ملللػو درطجي دي ڇي د‬
‫ًلي ښاطلي د ؿػو زرو دي ًلجي يٍ څٍ ځٍاهي اهرٍهي د "هللا"‪" ،‬هللا" پي ذکػ‬
‫اطجي دي‪ ،‬ما د ًلٍي څظي پٍښجوي وکړى‪ :‬ثاؿٍ څٍک ياؿت؟ ًلٍي دوى‬
‫قفػوهي وويَ ڇي د ًلي مفو ٰی او مهٌٍم دا وو‪ :‬مٍږ د طلګٍ مفبٍد او د مصمع‬
‫ص رب د ًلي کؾاهٍ د پارى پيعا کړي يٍ ڇي ًلي د قپػي د طپَ رب لپارى پي‬
‫طپلٍ پښٍ والړ يػػي‪ ،‬او د هللا پاک ج ؿػى موازات کٍي‪.‬‬
‫څلٍرمي يصي‪ :‬د ابٍبکػ طػيػ رح طٍب‬
‫شظػت ابٍبکػ طػيػ رح نػمايػػي‪ :‬زما ؿػى يٍ ځٍان كالم اوؿيعي‪،‬‬
‫ڇي ټٍلي ورځ بي يػػي روژى وى او ټٍلي قپي بي يػػي ثٌرع کٍلي‪ ،‬يٍى ورځ ًلي‬
‫ځٍان ما ثي راكلي او ونػمايَ‪ :‬ثيػى قپي اثهايا ويعى ؿٍي وم‪ ،‬د قپػي مي‬
‫طٍب وليعي ڇي د مصػاب ديٍاؿ وهړيعي‪ ،‬او د ًلي څظي يٍ څٍ ښائؾجي‬
‫پيللي اهرٍهي ښکارى ؿٍي‪ ،‬ليکن پعي اهرٍهٍ کي يٍى بعرهګي اهرلي ًم وى‪،‬‬
‫ما د دي اهرٍهٍ څظي پٍښجوي وکړى‪ :‬دا بعرهګي اهرلي څٍک دى؟ ًلٍي ويَ‪:‬‬
‫ڇي مٍږ ؿجا د ثيػي قپٍ ـبادثٍهي يٍ او دا بعرهګي اهرلي ؿجا ثيػى قپي دى ڇي‬
‫ثا پي ًلي قپي کي ـبادت کړي هي وو‪.‬‬
‫پوځمي يصي‪ :‬د يٍ ولي هللا ماقٍم يصي‬
‫شظػت ـبعهللا الرالء رح څظي روايت دي ڇي يٍى ورځ زما مٍر زما‬
‫پالر ثي د ماًي راوړلٍ ثموا او طٍاًـ وکړي‪ ،‬زما پالر بازار ثي والړي او ماًي‬
‫(‪)026‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫يػػي راهيٍي‪ ،‬او اهجؾار ؿٍ ڇي يٍ څٍک پيعا ؿي او دا ماًي ثػ کٍرى پٍري را‬
‫ؿػى يٍؿي‪ً ،‬لجي يٍ ماقٍم والړ وو‪ ،‬هٍ ًلي ماقٍم زمٍږ ؿػى دا ماًي را‬
‫واطيؾجي‪ ،‬کلي ڇي پي الرى کي اذان وؿٍ هٍ ماقٍم وويَ‪ :‬کاکا زاهي! اذان‬
‫وؿٍ زى اودس کٍم او لمٍهځ کٍم‪ ،‬کڈيػثي ؿجا طٍښي يػػي هٍ اهجؾار ؿي ورهي‬
‫دا ماًي واطلي‪ ،‬مٍږ ًم ورؿػى طٍښي ؿٍى ڇي اوؿ پي لمٍهځ ادا کړو هٍ مٍړ‬
‫ټٍؿ مؾرع ثي والړو او ماًي مي ًلجي د مؾرع دباهعي کښيښٍدي‪ ،‬کلي ڇي‬
‫د مؾرع څظي را ووثٍ هٍ ًلي ماقٍم بيػثي ماًي را واطيؾجي‪ ،‬کٍر ثي راكلٍ هٍ‬
‫زما پالر زما مٍر ثي دا يصي بيان کړى‪ ،‬زما مٍر ًلي ًلک ثي وويَ‪ :‬زمٍږ ؿػى‬
‫پاثي ؿي ډوډي بي زمٍږ ؿػى وطٍري‪ً ،‬لک ويَ‪ :‬زما روژى دى‪ ،‬زما مٍر ورثي‬
‫وويَ‪ :‬د روژمات وطت ثي راؿي او زمٍږ ؿػى بي روژى مات وکړي‪ً ،‬لي ماقٍم‬
‫ويَ‪ :‬ڇي زما دا ـادت دي ڇي زى د ورځي يٍ بار وړم‪ ،‬بيا ثػ ماښامي پٍري پي‬
‫مؾرع کي هاؿت يم‪ ،‬زى بي د ماښام د لماهځي څظي وروؿجي راؿم‪ ،‬کلي ڇي د‬
‫ماښام لمٍهځ وؿٍ هٍ ًلي ماقٍم راكلي او مٍږ ټٍلٍ ډوډي وطٍړلي‪ ،‬بيا مٍږ د‬
‫اوداؿي ځاي ور وښٍدي‪،‬ماقٍم پي زال کٍټي کي ويعى ؿٍ‪ ،‬کلي ڇي قپي ثيػى‬
‫ؿٍى او ؿٌار ؿٍ هٍ زمٍږ پي يػيباهٍ کي يٍى اهرلي ڇي پي پښٍ باهعي قٍټي وى‬
‫راكلي‪ ،‬مٍږ ڇي کلي ڇي ًلي اهرلي وليعى هٍ شيػان ؿٍ او پٍښجوي مي وکړى‬
‫ًلي اهرلي ويَ‪ :‬د قپػي ما دا دـا وکړى‪ :‬اي هللا! د دي ميملي پي بػکت ؿػى ما‬
‫ثي قها راهصيب کړى‪ ،‬هٍ د ًلي دـا پي بػکت ؿػى زى ؿمي ؿٍم‪ ،‬مٍږ ڇي کلي‬
‫د ميلمي کٍټي ثي وركلٍ هٍ ميلمي پي کٍټي کي هي وو او د کٍټي دروازى بوعى وى‪.‬‬
‫قپږمي يصي‪ :‬د كلي دواړى الؿٍهي قَ ؿٍى‬
‫قيض ابٍبکػ کؾجاهي رح( ڇي ًلي ‪ ۱۰‬کالي ًػ ؿٌار پي کفبي قػيهي‬
‫ٓ‬
‫کي يػان مريع طجمٍي) يٍ ځَ لمٍهځ کٍي‪ ،‬پعي وطت کي يٍ كَ راكلي او د‬
‫دى پي اوږو باهعي يٍ ډيػ ښي ښائؾجي څادر وو ًلي يػػي كال کٍي‪ ،‬کلي ڇي يػػي‬
‫(‪)027‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫څادر ثي الس وروړي الؿٍهٍ يػػي کار پػيږدي‪ ،‬پػ قا ؿٍ او بيػثي يػػي د څادر د‬
‫كال کٍلٍ ارادى وکړى‪ ،‬دويم ځَ يػػي بيا څادر ثي الس وروړي بيا يػػي الؿٍهٍ کار‬
‫پػيښٍدي‪،‬کلي ڇي قيض ابٍبکػ کؾجاهي رح لمٍهځ ادا کړي هٍ كلي د قيض‬
‫صاشب رح څظي مفاني وكٍښجي‪ ،‬قيض ويَ‪ :‬پي هللا يؾم! زى پعي زػيان‬
‫ګػؿػى طبػ ؿٍي هي يم‪ ،‬هٍ د كلي لپارى يػػي دـا وکړى‪ ،‬د كلي الؿٍهي بيػثي ؿم‬
‫ؿٍى‪.‬‬
‫اوومي يصي‪ :‬د دوږخ اور د دهيا د اور څظي هاطبػى کړي‬
‫امام زين الفابعين رح پي مؾرع کي لمٍهځ ادا کٍي‪ ،‬پي مؾرع کي اور‬
‫بَ ؿٍ ټٍلٍ طلګٍ وځلؾجَ‪ ،‬ليکن امام زين الفابعين رح پي مؾرع کي پي‬
‫ٓ‬
‫لماهځي والړ وو‪ ،‬اطػ طلګٍ دي د اور د لمبٍ څظي راوکـ کړي‪ ،‬يٍ ڇا د دى‬
‫څظي پٍښجوي وکړى‪ :‬پي مؾرع کي اور بَ وو او ثي پي طبػ ًم هؾٍي‪ ،‬دا ولي؟‬
‫دى پي ځٍاب کي ونػمايَ‪ :‬د دوږخ اور زى د دهيا د اور څظي كانلي کړم‪.‬‬
‫اثمي يصي‪ :‬ابٍالظيػ رح لمٍهځ‬
‫د شظػت ابٍالظيػ رح پي الس باهعي داهي راطجلي وى‪ ،‬ډيػ ـالج يػػي‬
‫وکړي ليکن الس يػػي زٍړ هؾٍ‪ ،‬د الس د پػي کٍلٍ څظي ـالوى يػػي بَ ـالج‬
‫هي وو‪ ،‬دي پي الس پػي کٍلٍ باهعي راطي ؿٍ‪ ،‬د دى مػيعاهٍ شػاج( الس‬
‫پػيکٍهکي) ثي وويَ‪ :‬کلي ڇي قيض صاشب لمٍهځ قػوع کړي هٍ ثي د دى څظي‬
‫الس پػي کړى‪ ،‬زػاح ًمعكؾي وکړى‪ ،‬او قيض ابٍالظيػ رح پي طبػ ًم هؾٍ‪.‬‬
‫هٌمي يصي‪ :‬پي يبػ کي د خابت بوائي رح لمٍهځ‬
‫شظػت خابت بوائي رح ډيػ لٍي بؼرګ وو‪ ،‬دى د هللا پاک ج لي ويػي‬
‫ډيػ ژړلي‪ ،‬د ډيػي ژړا لي وزٌي طلګ ډيػ پي ثفرب کي وى‪ ،‬او دى ثي يػػي ويلي‪:‬‬
‫دومػى زيات مي ژاړى‪ ،‬د ډيػي ژړا لي وزٌي بي ؿجا د ؿجػګٍ هؾػ طجم ؿي‪ ،‬دى‬
‫بي ويَ‪ :‬کڈيػثي پعي ؿجػګٍ باهعي هي ژاړم هٍ د دي ؿجػګٍ څي نائعى؟‬
‫(‪)028‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ابٍؿوؾان رح د دى پي بارى کي نػمايَ‪ :‬پي طعاي يؾم! زى د ًلي‬
‫کؾاهٍ څظي يم ڇا ڇي شظػت خابت بوائي رح پي طپَ الس باهعي ښض‬
‫کړيعي‪ ،‬د دى پي يبػ کي يٍى څښجي ايلي ؿٍى زى د ًلي طښجي را پٍرثي کٍلٍ‬
‫لپارى يبػ ثي ورقٍى ؿٍم‪ ،‬هٍ ومي ليعي ڇي شظػت خابت بوائي رح پي يبػ کي‬
‫لمٍهځ کٍي‪ ،‬ما طپَ ټٍؿ ملګػي راوكٍښجي او ًلي ټٍلٍ ثي مي دا موؾػ‬
‫ورښکارى کړي‪ ،‬مٍږ دا مفٍرى وکړى ڇي د شظػت خابت بوائي رح د لٍر څظي‬
‫بي مفلٍمات وکړو‪ ،‬د دى لٍر وويَ‪ :‬دي بي ټٍلي قپي ويښ او پي ـبادت بي‬
‫ٓ‬
‫اطجي وو‪ ،‬پي اطػ کي يػػي دا دـا وکړى‪ :‬اي هللا! کڈيػثي ثي يٍ ڇا ثي پي يبػ کي د‬
‫لماهځي ثٍنيو ورکٍي‪ ،‬هٍ ما ثي دا هفمت راکړى‪،‬د دى دا دـا يبٍلي ؿٍيعى‪.‬‬
‫لؾمي يصي‪ :‬د لماهځي پي بػکت ؿػى كَ ولي هللا ؿٍ‬
‫مؾيس االمت رح يٍى يصي بيان کړى ڇي يٍ كَ د قپػي د باڇا د طؼاهي‬
‫څظي كالکٍلٍ لپارى د باڇا کٍر ثي والړي‪،‬کلي ڇي کٍټي ثي هژدي ؿٍ هٍ د باڇا‬
‫طبػى يػػي واوريعى باڇا طپلي ميػمن ثي ويَ‪ :‬زى بي طپلي لٍر يٍ لمٍهځ کٍهکي‬
‫کؽ ثي پي هکاح ورکٍم‪ ،‬كلي ڇي کلي دا طبػي واوريعي هٍ د باڇا د کٍر ؿػى‬
‫هژدي مؾرع کي يػػي لمٍهځ قػوع کړي‪ ،‬ثػ څٍ باڇا دي ويوي او دى ثي طپلي‬
‫لٍر پي هکاح ورکړي‪ ،‬باڇا ڇي دي ًػى ورځ ليعي ڇي ښي ؿم لمٍهځ کٍي هٍ‬
‫دي يػػي يٍ پػًيؼګارى بؼرګ وګڼي او د طپَ وزيػ پي ذريفي يػػي كلي ثي د هکاح‬
‫پيلام واؿجٍي او دا يػػي ورثي وويَ‪ :‬زى هاريوي اوالد هلػم ثي بي د باڇاًي وارث‬
‫ًم يػػي‪.‬‬
‫کلي ڇي وزيػ كلي ثي دا پيلام بيان کړي‪ ،‬هٍ كلي وژړؿ او ټٍلي يصي يػػي‬
‫وزيػ ثي بيان کړى او وويَ‪ :‬ما د باڇا د لٍر لپارى لمٍهځ قػوع کړي ليکن هللا‬
‫پاک ج زى طپَ دوؿت او ملګػي زٍړ کړم ‪ ،‬ما ثي يػػي ًعايت وکړي‪ ،‬پػ ما‬
‫(‪)029‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫يػػي د طپَ رشمت دروازي طالصي کړي اوس ما ثي د باڇا د لٍر او باڇاًي‬
‫طػورت هؾجي‪ ،‬ځکي ڇي ما طپَ دوؿت او ملګػي پيعا کړي‪.‬‬
‫يٍولؾمي يصي‪ :‬ټٍلي مؾرع روښاهي کيعؿ‬
‫شظػت ابٍالصؾين هٍري رح د شظػت ِؿػي ِؿىػي رح پي صصبت او‬
‫مرلؽ کي کښيوؾجي‪ ،‬شظػت زويع بلعادي رح د دى ډيػ زيات ـؼت کٍي‪،‬‬
‫کلي ڇي بي دي مؾرع ثي ثلي هٍ مؾرع بي روښاهي کيعي او ځليعي‪ ،‬لي ًمعي‬
‫وزٌي دى ثي"هٍري" ويَ کيږي‪.‬‬
‫شظػت ـلي بن ـبعالػشيم رح نػمايػػي‪ :‬زى د شظػت ابٍالصؾين هٍري‬
‫رح پي طعمت کي شاطػ ؿٍم‪ ،‬د دى پښي مي وليعي ڇي پړؿيعلي وي‪ ،‬ما د‬
‫پښٍ د پړؿيعلٍ وزي ثػي مفلٍمي کړى‪ ،‬دى ويَ‪ :‬زما زړى كٍښجي ڇي طٍرما‬
‫ٓ‬
‫وطٍرم ما د زړى دا طٍاًـ او ثموا دنؿ کٍلي‪ ،‬اطػ ما طٍرماوي راهيٍلي او ومي‬
‫طٍړلي‪ ،‬بيا مي وكٍښجَ ڇي لمٍهځ وکړم ليکن زما زړى د لماهځي کٍلٍ څظي‬
‫اهکار وکړي‪ ،‬هٍ ما د هللا پاک ج د پارى پػ ځان دا هغر کړي ڇي ‪ ۴۰‬ورځي بي‬
‫پي ځمکي (نارغ) هي کښيوم‪ ،‬هٍ څلٍيښت ورځي مي لمٍهځ او ـبادت وکړي‪،‬‬
‫د لماهځي پي شالت کي پي ييام‪ ،‬رکٍع ؿرعى او يفٍد پي شالت کي وم‪ ،‬ناركي‬
‫هي يم کښيوؾجلي‪ ،‬لي دي وزٌي زما پښي پړؿيعلي دي‪.‬‬
‫د لماهځي د صصيس کيعو لپارى طػوري قيان‬
‫د لماهځي قػغٍهي‬
‫قػط ًلي قي ثي وايػػي کٍم ڇي د قي د شىيىت څظي بٌػ يػػي‪ ،‬ليکن‬
‫د دي قػط بليػى ًلي قي هامکمَ يػػي‪ ،‬د لماهځي ًم څٍ قػغٍهي دي‪ ،‬د‬
‫دي قػغٍ بليػى لمٍهځ هي صصيس کيږي‪.‬‬
‫اوؿ‪ :‬د بعن پاکٍالي‪ :‬د لمٍهځ کٍهکي بعن بي د ًػ يؾم شىيىي او شکمي‬
‫هراؿجٍ او مػداريٍ څظي پاک يػػي‪ ،‬هراؿت شىيىي ًلي مػداري ثي وايػػي کٍم‬
‫(‪)031‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ڇي پي ؿجػګٍ باهعي ليعؿ کيږي لکي‪ :‬وړي او كټي بٍلي‪ ،‬ويوي وكيػى‪ .‬د هللا‬
‫"والػ ْز َؼ َن ْاً ُر ْػ" او د طپَ بعن څظي مػداري ليػي کړى‪.‬‬ ‫پاک ج نػمان دي‪ُّ :‬‬
‫هراؿت شکمي‪ً :‬لي مػداري ثي وايػػي ڇي ًلي پي ؿجػګٍ باهعي هي‬ ‫ِ‬
‫ليعؿ کيږي‪ ،‬لکي‪ :‬بي اودس والي‪ ،‬زوابت‪ .‬هللا پاک ج نػمايػػي‪"َ :‬وإ ْن ُک ْو ُجمْ‬
‫ُز ُوبا َن َّاغ ٌَ ُػ ْوا" او کڈيػثي ثاؿي زوب ياؿت هٍ ښي ؿمي پاکي شاصلي کړي‪.‬‬
‫دويم‪ :‬د زامٍ پاکٍالي‪ :‬د زامٍ پاکٍالي ًم د لماهځي د صصيس والي قػط‬
‫دي‪ ،‬کڈيػثي پي زامٍ باهعي د يٍي درًم پي يعر هراؿت او مػداري يػػي هٍ‬
‫دي"و ِخ َي َاب َک‬
‫پعي زامٍ باهعي لمٍهځ هي صصيس کيږي‪ ،‬د هللا پاک ج نػمان َ‬
‫َن َػ ٌِّ ْػ" او طپلي زامي پاکي کړى‪.‬‬
‫دريم‪ :‬د لماهځي د ځاي پاکٍالي‪ :‬پي کٍم ځاي ڇي لمٍهځ کٍي ًلي ځاي بي‬
‫پاک يػػي‪ ،‬کڈيػثي ًلي ځاي پاک هي وو هٍ لمٍهځ هي صصيس کيږي‪ ،‬د هللا پاک‬
‫دي"و َـٌ ْع َها إل ٰی إ ْب َػاً َيم َوإ ْؿ َماـ َيَ ٵ ْن َغ ٌّ َػا َب ْيج َي َ‬
‫للػا ِئػ ِه ْي َن‬ ‫َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ج نػمان َ ِ‬
‫الؾ ُر ٍْ ِد" او مٍږ شظػت ابػاًيم او شظػت اؿماـيَ‬ ‫َو َالفا ِکػ ِه ْي َن َو ُّالػکؿ ُّ‬
‫ّ ِ‬
‫کړي‬
‫ڇي زما کٍ پاک او صها د غٍاؼ‬ ‫ر‬ ‫وکړي‬ ‫"ـليٌما الؾالم" ثي دا شکم‬
‫کٍهکي او اـجکاؼ کٍهکي او رکٍع او ؿرعى (لمٍهځ) کٍهکي کؾاهٍ لپارى‪.‬‬
‫څلٍرم‪ :‬ـٍرت پټٍؿ‪ :‬د لماهځي څلٍرم قػط ـٍرت پټٍؿ دي‪ ،‬ځکي ڇي د هللا‬
‫کم ِـ ْو َع ُک ّ َِ َم ْؾ ِر ٍع" مهؾػين ليکي‪ :‬اي ما‬ ‫دي"ط ُغ ْوا ز ْي َو َج ْ‬
‫ُ‬ ‫پاک ج نػمان‬
‫ِ‬
‫يٍاري ـٍرثکم ـوع کَ صال ٍة يفوي د ًػ لماهځي لپارى داؿي زيوت اطجيار کړي‬
‫ٓ‬
‫ڇي ًلي ؿػى ؿجاؿٍ ـٍرت پټ ؿي‪ .‬پعي ايات ؿػى ـٍرت پټٍؿ نػض ؿٍى‪ .‬د‬
‫هاريوي ـٍرت د هامي څظي ثػ ځوګوٍ پٍري دي‪ ،‬او د ښي لپارى پي لماهځي کي د‬
‫مض‪ ،‬الؿٍهٍ او پښٍ څظي ماؿيٍا ټٍلي بعن ـٍرت دي‪ ،‬دا ټٍلي بعن پټٍؿ‬
‫نػض دي‪.‬‬
‫(‪)030‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پوځم‪ :‬د لماهځي وطت مفلٍمٍؿ‪ :‬د لماهځي پي قػغٍ کي يٍ قػط د لماهځي‬
‫وطت ًم دي‪،‬مدال کڈيػثي د ؿٌار د لماهځي وطت يػػي او ثي د ماپښين وطجي‬
‫لمٍهځ ادا کٍي‪ ،‬هٍ دا لمٍهځ هي صصيس کيږي‪،‬هللا پاک ج نػمايػػي‪:‬‬
‫(ٓٓٔ)‬
‫نی كِتَابًا َّم ْوقُوتًا‬‫ِِ‬
‫ت َعلَى الْ ُم ْؤمن َ‬ ‫إِ َّف َّ‬
‫الصالََة َكانَ ْ‬
‫بي قکي لمٍهځ پػ مؤمواهٍ باهعي پي طپَ مىػر ؿٍي وطجٍهٍ کي نػض‬
‫ؿٍيعي‪.‬‬
‫قپږم‪ :‬د يبلي غػنجي مض کٍؿ‪ :‬دا ًم د لماهځي يٍ قػط دي‪ .‬د هللا پاک ج‬
‫یث َما کْنتُ ْم فَػ َولُّوا ُو ُج َوى ُک ْم َشطَْرهُ" او ڇيػثي ڇي ثاؿٍ يػػي هٍ طپَ‬ ‫نػمان دي‪َ " :‬و َح ُ‬
‫مظٍهي د يبلي وغػنجي وګػځٍي‪.‬‬
‫اوم‪ :‬د لماهځي هيت کٍؿ‪ :‬د لماهځي لپارى هيت کٍؿ ًم ډيػ اًم او طػوري دي‬
‫ّْین‪ُ ،‬حنَ َفاءَ"‪.‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫نی لَوُ الد ُ‬
‫د هللا پاک ج نػمان دي" َو َما اُم ُروا إّال لیَ ْعبُ ُد ْوا ا﵁َ سلُْلص ْ َ‬
‫او دوي ثي بَ شکم ؿٍي هي وو مګػ دا ڇي دوي پي اطالص ؿػى د هللا پاک‬
‫ج ـبادت وکړي‪ ،‬ڇي د دوي ؿٍچ‪ ،‬نکػ او ثٍزي يٍاځي او يٍاځي د هللا پاک‬
‫ج غػنجي يػػي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫پعي ايات ؿػى د لماهځي لپارى هيت کٍؿ او يکؾٍئي اطجيارولٍ شکم‬
‫دي‪.‬‬
‫د لماهځي رکوٍهي‬
‫ٓ‬
‫دي‪:‬ثکبيػ ثصػيمي‪ ،‬ييام‪ ،‬يػائت‪ ،‬رکٍع‪ ،‬ؿرعى‬
‫ِ‬ ‫د لماهځي ‪ ۱‬رکوٍهي‬
‫ٓ‬
‫او اطػى هاؿجي ( د الجصيات ويلٍ پي يعر)‪.‬‬
‫اوؿ‪ :‬ثکبيػ ثصػيمي‪ :‬د لماهځي اوؿ رکن ثکبيػ ثصػيمي يفوي اوؿ هللا اکبػ‬
‫دي‪ ،‬دا هللا اکبػ ويَ نػض دي هبي کػيم ص بي ًميفي دا هللا اکبػ وايػػي‪،‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 122‬الوؼاء‪۳۰۱‬‬
‫(‪)032‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ًيڅکلي يػػي هي پػيږدۍ‪ ،‬د هللا پاک ج نػمان دۍ‪"َ :‬و ذک َػ ْاؿ َم َر ِّب ِي ن َصل ٰۍ"‬
‫ٓ‬
‫او ًلي د طپَ رب هٍم ذکػ او ياد کړي او لمٍهځ يػػي قػوع کړي‪ .‬د دي ايات‬
‫ٓ‬
‫پي ثهؾيػ کي مهؾػين ليکي‪ :‬ڇي پعي ايات ؿػى ثکبيػ ثصػيمي ويَ نػض دي‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ييام(يفوي والړى)‪ :‬کڈيػثي يٍ څٍک پي ييام او ؿرعى باهعي يادر يػػي هٍ‬
‫پعي کؽ باهعي ييام نػض دى‪ .‬د هللا پاک ج نػمان دي‪:‬‬
‫(ٔٓٔ)‬
‫نی‪.‬‬ ‫ِ ِِ‬
‫ٓ‬ ‫َو قُػ ْوُم ْوا ﵁ قَانت ْ َ‬
‫او د هللا پاک لپارى پي ـازؼي ؿػى وديږۍ‪ ،‬پعي ايات ؿػى پي لماهځي‬
‫کي ييام نػض دى‪.‬‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫دريم‪:‬يػائت‪ :‬د لماهځي دريم رکن يػائت دي‪ :‬د هللا پاک ج نػمان دي‪:‬‬
‫(ٕٓٔ)‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫"فَاقْػَرءُ ْوا َما تَػیَ َّسَر م َن ال ُق ْرآف"‪.‬‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫د يػان مريع څظي ڇي څٍمػى يعر (ثاؿٍ ثي) اؿاهي يػػي ًٍمػى يعر‬
‫ٓ‬
‫يػائت وکړي‪ .‬دا د يػائت د نػض والي دليَ دي‪.‬‬
‫څلٍرم‪ :‬رکٍع‪ :‬پي لماهځي کي رکٍع کٍؿ ًم نػض دى‪ ،‬د رکٍع ٰ‬
‫مفوۍ ؿػ کښجي‬
‫کٍؿ‪ .‬پي اصػالح کي‪ :‬رکٍع د لماهځي د يٍ طاص کيهيت هٍم دي‪ ،‬د هللا پاک‬
‫ج نػمان دي‪:‬‬
‫)ٖٓٔ(‬
‫نی‬‫وارَكعواْ مع َّ ِ ِ‬
‫الراكع َ‬ ‫َْ ُ ََ‬
‫او د رکٍع کٍهکي کؾاهٍ ؿػى رکٍع وکړي‪ .‬دا د رکٍع د نػطٍالي دليَ دي‪.‬‬
‫پوځم‪ :‬ؿرعى‪:‬د لماهځي پوځم رکن ؿرعى دى‪ ،‬د ؿرعي ٰ‬
‫مفوۍ‪ :‬ؿػ کښجي‬
‫کٍؿ‪ ،‬او پي اصػالح کي يٍ طاص کيهيت ثي ؿرعى ويَ کيږي‪ ،‬د هللا پاک‬
‫ج نػمان دي‪:‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 121‬البىػى‪۵۱۳ :‬‬
‫‪ : 121‬المؼمَ‪۵۰ :‬‬
‫‪ : 121‬ؽٍرى البكعى ‪۴۳‬‬
‫(‪)033‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ِ‬
‫"یَا اَیػُّ َها الَّذیْ َن َآمنُ ْوا ْارَکعُ ْوا َو ْ‬
‫(ٗٓٔ)‬
‫اس ُج ُد ْوا"‪.‬‬
‫ٓ‬
‫دا ايات د ؿرعي او رکٍع د نػطيت‬ ‫اي مؤمواهٍ! رکٍع او ؿرعى وکړي‪.‬‬
‫دليَ دي‪.‬‬
‫قپږم‪ :‬يفعى اطيػى(اطيػى هاؿجي)‬
‫ٓ‬ ‫د ّ‬
‫الجصيات ويلٍ پي يعر اطػى هاؿجي ًم نػض دى‪ ،‬هبي کػيم ص‬
‫الجصيات ويلٍ‬ ‫ونػمايَ‪ :‬کلي ڇي ثي د ٓاطػي ؿرعي څظي ؿػ را پٍرثي کړي او د ّ‬
‫پي يعر کښيوي هٍ ؿجا لمٍهځ پٍرى ؿٍ‪.‬‬
‫الجصيات ور‬ ‫هبي کػيم ص ڇي کلي شظػت ـبعهللا بن مؾفٍد رض ثي ّ‬
‫َّ‬
‫ٓ‬
‫ت‬‫ْ‬ ‫مت‬
‫َ‬ ‫د‬
‫ْ‬ ‫ق‬
‫َ‬ ‫ػ‬
‫َ‬‫ف‬ ‫ا‬‫ذ‬‫َ‬ ‫ى‬
‫ّٰ‬ ‫ت‬ ‫ل‬
‫ْ‬ ‫ع‬
‫ْ َ َ‬‫ػ‬‫ف‬
‫َ‬ ‫او‬ ‫ا‬ ‫ذ‬
‫َ‬ ‫ى‬
‫ّٰ‬ ‫ت‬
‫َ‬ ‫ل‬
‫ْ‬ ‫ػ‬
‫ُ‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫ذ‬
‫َ‬ ‫"ا‬ ‫يَ‪:‬‬‫و‬‫و‬ ‫ثي‬‫ر‬ ‫و‬ ‫دا‬ ‫ػي‬ ‫ػ‬ ‫ي‬ ‫کي‬ ‫ػ‬ ‫ط‬‫ا‬ ‫وښٍولي‪ ،‬هٍ پي‬
‫ک"‪ .‬کلي ڇي ثا دا(الجصيات) وويلي‪ ،‬يا دي دا کار (هاؿجي) وکړى هٍ ؿجا‬ ‫صالتُ َ‬
‫َ‬
‫لمٍهځ پٍرى ؿٍ‪.‬‬
‫د دي شعيح قػيم څظي مفلٍمي ؿٍى ڇي د لماهځي پٍرى کيعؿ د‬
‫دي‪.‬لٌغا يفعى اطيػى نػض‬ ‫الجصيات ويلٍ پي يعر ٓاطػي هاؿجي باهعي مٍيٍؼ ٰ‬ ‫ّ‬
‫ؿٍى‪.‬‬
‫د لماهځي وازبات‬
‫د لماهځي ‪ ۳۴‬وازبات دي‪ ،‬کڈيػثي يٍ وازب پي ًيػى باهعي پاثي ؿي‬
‫هٍ ؿرعى ؿٌٍى وازبيږي‪ ،‬ليکن کڈيػثي يصعا يٍ وازب پػيږدۍ هٍ لمٍهځ هي‬
‫صصيس کيږي‪ ،‬وازبات دا دي‪:‬‬
‫(‪ :)۵‬د ؿٍر ِت ناثصۍ ؿػى بَ ؿٍرت ويَ‪.‬‬ ‫(‪ :)۳‬ؿٍر ِت ناثصي ويَ‪.‬‬
‫ٓ‬
‫(‪:)۱‬ناثصي د ؿٍرت مظکي ويَ (‪:)۴‬د نػطٍ پي اوؿ دوو رکفجٍ کي يػائت‬
‫ويَ‪ :)۲( .‬د رکٍع څظي وروؿجي ؿيعى دريعؿ‪،‬يفوي يٍمي کٍؿ‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 121‬الصذ‪۲۲ :‬‬
‫(‪)034‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫(‪ :)۱‬د دواړو ؿرعو موځ کي کښيوؾجَ‪ ،‬يفوي زلؾي کٍؿ‪.‬‬
‫اولۍ‪ ،‬يفوي اولي هاؿجي (‪ :)۳‬الجصيات ويَ‪ :)۴( .‬د ؿالم‬ ‫(‪ :)۲‬يفعى ٰ‬
‫(‪ :)۳۰‬د ماپښين او ماځيګػ پي‬ ‫پي لهؼ ؿػى لمٍهځ طجمٍؿ‪.‬‬
‫ٓ‬
‫لماهځي کي ِؿػي يػائت کٍؿ‪ :)۳۳( .‬د امام لپارى د ماښام او ماطؾجن د‬
‫لماهځي پي اوؿ دوى رکفجٍ کي‪ ،‬او د ؿٌار‪ ،‬زمفي او اطجػاهٍ پي ټٍلٍ رکفجٍ کي‬
‫ّٰ‬ ‫ٓ‬
‫يوٍت(الل ٌَّم َّاها هؾجفيوک)‬ ‫زٌػا يػائت کٍؿ‪ :)۳۵( .‬پي وثػو کي دـاء‬
‫(‪:)۳۱‬د دـاء يوٍت څظي مظکي هللا اکبػ ويَ‪.‬‬ ‫ويَ‪.‬‬
‫(‪ :)۳۴‬د اطجػاهٍ پي لموځٍ کي قپږ زائع ثکبيػات ويَ‪.‬‬
‫د لماهځي ؿوجٍهي‬
‫د لماهځي ‪ ۳۳‬ؿوجٍهي دا دي‪:‬‬
‫‪ .1‬د ثکبيػ ثصػيمي ويلٍ پي وطت کي د هاريوي لپارى دواړى الؿٍهي ثػ كٍږو‬
‫پٍري پٍرثي کٍؿ‪ ،‬او د ښځٍ لپارى ثػ ؿيوي پٍري الؿٍهي پٍرثي کٍؿ ؿوت‬
‫دي‪.‬‬
‫‪ .1‬پي ييام کي د هاريوي لپارى ثػ هامي الهعي‪ ،‬او د زهاهي لپارى پػ ؿيوي باهعي‬
‫الؿٍهي هيٍؿ‪.‬‬
‫‪" .1‬ؿبصاهک ّٰالل ٌَّم" ثػ پايي پٍري ويَ‪.‬‬
‫‪ .1‬اـٍذ باهلل او بؾم هللا ويَ‪.‬‬
‫ٓ‬
‫‪ .1‬امين ويَ‪.‬‬
‫ات اهجىاليي (يفوي د يٍي رکن څظي بَ رکن ثي د اهجىاليعو لپارى هللا‬ ‫‪ .1‬ثکبيػ ِ‬
‫اکبػ) ويَ‪.‬‬
‫‪ .1‬د رکٍع پي شالت کي د هاريوي لپارى طپَ ځوګوٍهي پي دواړى الؿٍ باهعي‬
‫هيٍؿ‪ ،‬ڇي د الس ګٍثي بي طالصي يػػي‪.‬‬
‫‪ .1‬پي رکٍع کي "ؿبصان ربي الفؾيم" ويَ‪.‬‬
‫(‪)035‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫"ؿم َؿ هللا ِلمن شمعى" او د دي‬ ‫‪ .1‬د رکٍع څظي را پٍرثي کيعو وطت کي ِ‬
‫څظي وروؿجي " ّربوا َو لک الصمع" ويَ‪.‬‬
‫‪ .12‬پي ؿرعى کي اوؿ ځوګوٍهي پي ځمکي ايږدؿ‪ ،‬بيا الؿٍهي او بيا مض‪( .‬د‬
‫را پٍرثي کيعو پي صٍرت کي د دي ـکؽ کٍؿ)‪.‬‬
‫‪ .11‬پي ؿرعى کي کم از کم دري وارى "ؿبصان ربي االـلي" ويَ‪.‬‬
‫‪ .11‬پي يفعى او زلؾي کي‪ :‬د هاريوي لپارى راؿجي پښي زګي دروؿ‪ ،‬او پػ‬
‫ڇپي پښي کښيوؾجَ‪ ،‬او د زهاهي لپارى دواړي پښي راؿجي غػنجي ايؾجَ او‬
‫پي ځمکي کښيوجؾَ‪.‬‬
‫‪ .11‬پي يفعى کي دواړى الؿٍهي پي ورهٍ باهعي ايږدؿ‪.‬‬
‫‪ .11‬درود قػيم ويَ‪.‬‬
‫ّٰ‬
‫‪ .11‬د درود قػيم څظي وروؿجي مؾوٍن دـا( الل ٌَم َّربوا) ويَ‪.‬‬
‫‪ .11‬د ؿالم پي وطت کي راؿجي او ڇپي غػؼ ثي مض ګػځٍؿ‪.‬‬
‫‪ .11‬پي ؿالم کي د ماليکٍ‪ ،‬مىجعياهٍ او هيک صالس پيػاهاهٍ هيت کٍؿ‪.‬‬
‫ٓ‬
‫‪ .11‬د نػطٍ پي اطػي دوى رکفجٍ کي ؿٍر ِت ناثصي ويَ‪.‬‬
‫د لماهځي مؾجصبات‬
‫‪ .1‬د لماهځي مؾجصبات دا دي‪:‬‬
‫‪ .1‬کڈيػثي هاريوي پػ ځان باهعي څادر پيڈلي يػػي هٍ د ثکبيػ ثصػيمي ويلٍ پي‬
‫وطت کي الؿٍهي د څادر څظي ايؾجَ مؾجصب دۍ‪.‬‬
‫‪ .1‬ثػ څٍ ڇي ممکن يػػي ټٍطي بوعوؿ مؾجصب دي‪.‬‬
‫‪ .1‬کڈيػثي ارږي راؿي‪ ،‬هٍ طٍلي بوعوؿ‪ .‬د ييام پي شالت کي پي راؿجي الس‬
‫باهعي طٍلي بوعوؿ مواؿب دي‪،‬او پي هٍرو شالجٍ کي پي ڇپي الس باهعي‬
‫طٍلي بوعوؿ مواؿب دي‪.‬‬
‫(‪)036‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫‪ .1‬د ييام پي شالت کي د ؿرعي ځاي ثي کػجَ‪ ،‬د رکٍع پي شالت کي پښٍ ثي‬
‫کػجَ‪ ،‬د ؿرعي پي شالت کي پؼي ثي کػجَ‪ ،‬د يفعي پي شالت کي طپلي‬
‫ؿيوي او كيږ ثي کػجَ او د ؿالم پي شالت کي اوږو ثي کػجَ مؾجصب دي‪.‬‬
‫د لماهځي مهؾعات‬
‫مهؾعات ًلي قيان دي ڇي د ًلي پي کٍلٍ ؿػى لمٍهځ طجميږي‪ ،‬دا‬
‫کاروهي کڈيػثي يصعا وؿي يا کي پي ًيػى ؿػى‪ ،‬پي دواړى شاالثٍ کي لمٍهځ‬
‫ناؿعيږي‪.‬‬
‫‪ .1‬پي لماهځي کي يصعا يا پي ًيػى ؿػى طبػي کٍؿ‪.‬‬
‫‪ .1‬پي لماهځي کي پي ژبي ؿػى د ؿالم ځٍاب ورکٍؿ‪.‬‬
‫َ‬
‫"يػشمک هللا" ويَ‪.‬‬ ‫‪ .1‬هٍږي کٍهکي ثي پي ځٍاب کي‬
‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اليي رازفٍن"يا د طٍقصالي پػ مٍيؿ‬ ‫‪ .1‬د كم طبػ اوريعو ؿػى "اها ِهلل َو اها ِ‬
‫باهعي "الصمعهلل"‪ ،‬يا د ثفرب پػ مٍيؿ باهعي"ؿبصان هللا" ويلٍ ؿػى‬
‫لمٍهځ ناؿعيږي‪.‬‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫‪ .1‬د كم‪ ،‬ثکليم او انؾٍس لي وزٌي اى‪ ،‬اوى يا بَ مجٵؿهاهي اواز کٍؿ‪.‬‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫‪ .1‬پي لماهځي کي يػان قػيم ثي کػجَ او د ًلي څظي يػائت ويَ‪.‬‬
‫‪ .1‬يصعا يا پي ًيػى ؿػى طٍراک يا څښاک کٍؿ‪.‬‬
‫‪ .1‬د يبلي څظي ؿيوي اړوؿ‪.‬‬
‫ٓ‬
‫‪ .1‬د درد يا ثکليم لي املي داؿي ژړؿ ڇي د ًلي ژړا څظي اواز الهاظ پيعا ؿي‬
‫ٓ‬
‫‪ .12‬پي لماهځي کي دومػى زيات پي زورى طوعؿ‪ ،‬ڇي د طوعا اواز طپلي‬
‫واوري‪.‬‬
‫‪ .11‬پي زماـت کي د امام څظي مظکي دريعؿ‪.‬‬
‫ـمَ کػديػ(زيات کار) کٍؿ‪ .‬يفوي پي لماهځي کي داؿي کار کٍؿ‪ :‬ڇي د‬ ‫ِ‬ ‫‪.11‬‬
‫بَ ڇا دا ګمان ؿي ڇي دا کؽ لمٍهځ هي کٍي‪ً ،‬ؾي والړ دي‪ .‬يا پي يٍ‬
‫دم دواړى الؿٍهي پي يٍ قي اطجي کٍؿ‪.‬‬
‫(‪)037‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د لماهځي مکػوًات‬
‫د لماهځي مکػوًات دا دي‪:‬‬
‫‪ .1‬پي ثٍقجي (ثظػګ) باهعي الؿٍهي هيٍؿ‪.‬‬
‫پي لماهځي کي پي ثٍقجي باهعي الؿٍهي هيٍؿ مکػوى دي‪ ،‬ځکي ڇي شعيح‬
‫قػيم کي راځي‪:‬‬
‫‪.‬‬
‫هبي کػيم ص پي ثٍقجي باهعي الس هيٍلٍ څظي موؿ کړيعى‪.‬پي ثٍقجي‬
‫باهعي الس هيٍؿ د ؿوت مظالهت دي‪ ،‬دا د کبػزوٍ طلګٍ کاروهي دي‪ ،‬لي‬
‫دي وزٌي دا کار پي لماهځي کي کٍؿ مکػوى دي‪.‬‬
‫‪ .1‬زامي پيڈَ‪:‬‬
‫د لماهځي پي شالت کي زامي ؿمٍؿ او ثػثيبٍؿ يا زامي پيڈَ مکػوى دي‪ ،‬دا‬
‫يٍ ـبح او پالجٍ کار دي‪ ،‬دا د لماهځي د انفالٍ څظي هعي‪.‬‬
‫‪ .1‬ډبػي او قګي ليػي کٍؿ‬
‫د لماهځي پي شالت کي بيلي طػورثي د ؿرعي يا بَ ځاي څظي ډبػي يا قګي‬
‫ليػي کٍؿ مکػوى دي‪.‬کڈيػثي د ؿرعي ځاي دومػى زيات طػاب وو ڇي ًلجي‬
‫ؿرعى کٍؿ ممکن هي يػػي هٍ پي لماهځي کي يٍ ځَ پي دواړى الؿٍ باهعي قګي‬
‫او ډبػي ليػي کٍلي ؿي‪ ،‬ځکي ڇي هبي کػيم ص شظػت ابٍذر رض ثي‬
‫َّ‬
‫ونػمايَ‪":‬م َّػة َيا َابا َذ ٍر‪َ ،‬و اِال َن َغ ْر"‪ .‬يٍ واري داؿي کٍلي ؿي‪ ،‬اي ابٍذرى! او‬
‫َ‬
‫کڈيػثي يػػي ليػي هکړي هٍ پػيږدى‪( .‬دا انظَ او بٌجػ دي)‪.‬‬
‫‪ .1‬پي بعن او زامٍ بازي کٍؿ‬
‫پي لماهځي کي پي بعن يا زامٍ باهعي ؿات ثيػوؿ او بازي کٍؿ مکػوى دي‬
‫ځکي ڇي هبي کػيم ص ونػمايَ‪ :‬هللا پاک ج ؿجاؿٍ د پارى دري قيان‬
‫مکػوى کړيعي‪ .۳:‬پي لماهځي کي بازي کٍؿ‪ .۵ .‬پي روژى کي طػاپػي او‬
‫مػداري طبػي کٍؿ‪ .۱ .‬پي ًعيػى کي پي زورى طوعؿ‪.‬‬
‫(‪)038‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫‪ .1‬پي ګٍثٍ ټکان کٍؿ‬
‫د ځيوي طلګٍ دا ـادت يػػي ڇي پي لماهځي کي پي ګٍثٍ باهعي ټکان کٍي‪،‬‬
‫داؿي کٍؿ مکػوى دي‪ ،‬ځکي ڇي هبي ع نػمايػػي‪:‬‬
‫الص ّٰلوةِ"‬
‫ت ِِف َّ‬ ‫صابِ َع َ‬ ‫ِ‬
‫ک َواَنْ َ‬ ‫" ال تػُ َف ْرق ْع اَ َ‬
‫يفوي ڇي ګٍثٍ باهعي ټکان مي کٍى کلي ڇي ثي پي لماهځي کي يػػي‪.‬‬
‫‪ .1‬پي لماهځي کي قاوطٍا کػجَ‬
‫پي لماهځي کي يٍي طٍا او بلي طٍا ثي كاړى کږوؿ يا د ؿجػګٍ د کٍهراهٍ‬
‫څظي کػجَ مکػوى دي‪ ،‬د دي ـمَ څظي ازجواب کٍؿ الزمي دۍ‪ ،‬ځکي ڇي‬
‫د شظػت اهؽ بن مالک رض روايت دي ڇي هبي کػيم ص ونػمايَ‪:‬‬
‫(٘ٓٔ)‬
‫الص ّٰلوِة َىلَ َکةٌ"‪.‬‬
‫ات ِِف َّ‬ ‫"اِیَّا ُکم و ِ‬
‫االلْتِ َفات ِِف َّ ِ ِ ِ ِ‬
‫الص ّٰلوة فَا َّف االلت َف َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬
‫يفوي پي لماهځي کي د يٍي طٍا او بلي طٍا ثي کػجلٍ څظي ځان وؿاثي‪،‬‬
‫ځکي ڇي پي لماهځي کي يٍي او بلي طٍا ثي کػجَ ًالکت دي‪.‬‬
‫‪ .1‬د ؿپػي رهګي هاؿجي مکػوى دى‬
‫پي لماهځي کي د ؿپػي رهګي هاؿجي مکػوى دى‪ ،‬د ؿپػي رهګي هاؿجي څظي‬
‫هبي ع موؿ کړيعى‪ ،‬شظػت ابٍذر رض نػمايػػي‪:‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ"ه ٌَا ِه ْۍ َط ِل ْي ِل ْي َـ ْن َخ ٍ َ ٌ ْ َ ْ ّ‬
‫يک‪َ ،‬و ا ْن اي ِفي اِ ي َفا َء الکل ِب‪َ ،‬و ا ْن‬ ‫الث‪:‬ا ْن اه ِى ٌػ هى َػ ِالع ِ‬
‫لب"‪.‬‬ ‫ف‬ ‫َا ْن َجػ ُش اِ ْن ِج َػ َ‬
‫اش َالد ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫زما دوؿت او ملګػي زى د دري قياهٍ څظي موؿ کړم‪ :‬يٍ دا ڇي زى د ڇػګ‬
‫ٰ‬
‫رهګي مښٍکي ووًم‪ ،‬دويم دا‪ :‬ڇي زى د ؿپػي رهګي کښيوم‪ ،‬دريم دا‪ :‬ڇي زى د‬
‫ګيعړي رهګي الؿٍهي او پښي پي ځمکي کښيږدم‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 121‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۲۳۴:‬‬
‫(‪)039‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ٰ‬
‫هاؿجي‪،‬مفوۍ دا ڇي الؿٍهي پي ځمکي ايږدؿ‪ ،‬پي کٍهاټٍ‬ ‫إيفاء‪ :‬د ؿپػي رهګي‬
‫کښيوؾجَ او دواړى ځوګوٍهي د ؿيوي ؿػى ټچ کٍؿ‪.‬‬
‫‪ .1‬د هاريوي لپارى پي ؿرعى کي څوګلي او الؿٍهي دواړى پي ځمکي ايږدؿ‬
‫مکػوى دي‪ ،‬زهاهي بي داؿي کٍي‪ ،‬هاريوي بي څوګلي د ځمکي څظي پٍرثي‬
‫کٍي‪.‬‬
‫‪ .1‬د هاريوي لپارى هؽ د ورهٍ ؿػى ټچ کٍؿ مکػوى دي‪.‬‬
‫‪ .12‬پي لماهځي کي بيلي ـغرى ڇار زاهٍ هاؿجي مکػوى دى‪.‬‬
‫‪ .11‬ثفبيک االصابؿ‪ ،‬يفوي د يٍي الس ګٍثي د بَ الس پي ګٍثٍ کي‬
‫بوعوؿ مکػوى دي‪.‬‬
‫‪ .11‬د امام لپارى پي مصػاب کي دريعؿ مکػوى دي‪ ،‬امام بي لږ څي د مصػاب‬
‫څظي وثلي يػػي‪.‬‬
‫‪ .11‬پي زماـت کي بيلي ـغرى د صم څظي زال ليػي دريعؿ مکػوى دي‪.‬‬
‫‪ .11‬پي هىفي او ثصٍيػ واال زامٍ کي لمٍهځ کٍؿ مکػوى دي‪.‬‬
‫‪ .11‬ؿعؿ‪ ،‬يفوي پي اوږى باهعي څادر يا بلي زامي څړوؿ مکػوى دي‪ .‬ؿعؿ‬
‫مفوۍ دا‪ :‬ڇي پي يٍى اوږى باهعي داؿي څادر واڇٍي ڇي د ًلي لږ شصي‬ ‫ٰ‬
‫مظجي او لږ شصي قاثي ايلي يػػي‪ ،‬لکي مٍږ ثاؿي ڇي پي اوږى باهعي څادر‬
‫اڇٍو‪.‬د شظػت ابًٍػيػى رض څظي روايت دي‬
‫الص ّٰلوةِ‪َ ،‬و اَ ْف یػُ ْغ ِط َي َّ‬
‫الس ْد ِؿ ِِف َّ‬ ‫"اَ َّف رسو َؿ ِ‬
‫(‪)ٔٓٙ‬‬
‫الر ُج َل فَاهُ"‪.‬‬ ‫ا﵁ ص نػَ َه ّٰي َع ِن َّ‬ ‫َ ُْ‬
‫رؿٍؿ هللا ص پي لماهځي کي د ؿعؿ څظي موؿ وکړى‪ ،‬او د دي څظي يػػي موؿ‬
‫وکړى ڇي يٍ څٍک پي لماهځي کي طپلي طٍلي پټي کړي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 121‬ؿون ابي داؤد‪ ،‬ريم الصعيح‪۱۴۱:‬‬
‫(‪)041‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫‪ .11‬د زياثي لٍږي‪ ،‬ثوعي يا د اهؾاهي شازت او طػورت د قعت او‬
‫زياثٍالي پي وطت کي لمٍهځ کٍؿ مکػوى دي‪.‬‬
‫‪ .11‬د هاريوي لپارى لڅ ؿػ لمٍهځ کٍؿ مکػوى دي‪.‬‬
‫د هاريوي او زهاهي پي لماهځي کي نػؽ‬
‫د هاريوي او زهاهي د لماهځي غػيىي يٍ رهګي دى‪ ،‬ليکن پي يٍ څي قياهٍ‬
‫کي يػػي نػؽ ؿجي‪ً ،‬لي قيان دا دي‪:‬‬
‫اوؿ نػؽ‪:‬د ثکبيػ ثصػيمي پي وطت کي بي هاريوي د څادر څظي الؿٍهي‬
‫راباؿي‪ ،‬او الؿٍهي بي كٍږو ثي پٍرثي کٍي‪ ،‬ليکن د زهاهي الؿٍهي بي پي پړوهي‬
‫کي پټ يػػي او الؿٍهي بي ثػ اوږو پٍري پٍرثي کٍي‪.‬‬
‫دوم نػؽ‪ :‬د ييام پي شالت کي بي هاريوي الؿٍهي ثػ هامي الهعي هيؾي‪ ،‬ليکن‬
‫زهاهي بي طپَ الؿٍهي پػ ؿيوي ږدي‪.‬‬
‫دريم نػؽ‪ :‬پي ييام کي بي هاريوي او زهاهي دواړى راؿجي الس پػ ڇپي الس ايږدي‪.‬‬
‫ليکن هاريوي بي د راؿجي الس د بټي ګٍثي او کٍڇوي ګٍثي څظي ګٍؿ شلىي‬
‫زٍړوي او د ڇپي الس مړوهع بي هيؾي‪ ،‬پاثي دري ګٍثي بي پػ ڇپي الس ايږدي‪.‬‬
‫ليکن زهاهي بي راؿجي الس د ڇپي الس پػ قا ايږدي‪.‬‬
‫څلٍرم نػؽ‪ :‬هاريوي بي پي رکٍع کي ښي ؿم ټيټ کيږي‪ ،‬ڇي ؿػ او مال يػػي ؿػى‬
‫بػابػ يػػي‪ ،‬ليکن زهاهي بي صػؼ دومػى يعر ټيټ کيږي ڇي الؿٍهي يػػي ځوګوٍ‬
‫ثي ورؿيږي‪.‬‬
‫پوځم نػؽ‪ :‬د رکٍع پي شالت کي بي د هاريوي د الس ګٍثي زال زال يػػي او ټٍلي‬
‫ځوګٍن بي يػػي پي هيٍلي يػػي‪ ،‬ليکن د زهاهي د الس ګٍثي بي ؿػى يٍ ځاي يػػي‪.‬‬
‫قپږم نػؽ‪ :‬پي رکٍع کي بي د هاريوي څوګلي د اړطٍهٍ څظي ليػي يػػي‪ ،‬ليکن د‬
‫زهاهي څوګلي بي د اړطٍهٍ ؿػى ټچ يػػي‪.‬‬
‫(‪)040‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اوم نػؽ‪ :‬پي ؿرعى کي بي د هاريوي هؽ د ورهٍ څظي او څوګلي بي يػػي د بلَ‬
‫څظي ليػي يػػي‪ ،‬ليکن د زهاهي هؽ د ورهٍ ؿػى او څوګلي بي يػػي د بللٍ ؿػى‬
‫ټچ يػػي‪.‬‬
‫اثم نػؽ‪ :‬پي ؿرعى کي بي د هاريوي څوګلي د ځمکي څظي پٍرثي يػػي‪ ،‬ليکن د‬
‫ښځي څوګلي بي پي ځمکي پػاثي يػػي‪.‬‬
‫هٌم نػؽ‪ :‬هاريوي بي پي ؿرعى کي دواړي پښي زګي دروي او د پښٍ ګٍثي بي‬
‫يػػي د يبلي وغػنجي يػػي‪ ،‬ليکن د زهاهي دواړي پښي بي پي ځمکي پػثي يػػي‪ ،‬او د‬
‫پښي ګٍثي بي يػػي راؿجي غػنجي يػػي‪.‬‬
‫لؾم نػؽ‪ :‬پي يفعى کي بي د هاريوي راؿجي پښي زګي والړى يػػي او پػ ڇپي پښي‬
‫بي کښيوي‪ ،‬ليکن زهاهي بي دواړي پښي راؿجي غػنجي باؿي او پػ ځمکي بي‬
‫کښيوي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫يٍولؾم نػؽ‪ :‬د زهاهي لپارى ًيڅ وطت پي لٍړ اواز ؿػى لمٍهځ کٍؿ روا هعي‪،‬‬
‫ٓ‬
‫دوى بي ًميفي پټي طٍلي يػائت کٍي‪ ،‬ليکن د هاريوي لپارى پي ځيوي لموځٍ کي‬
‫ٓ‬
‫زٌػي يػائت کٍؿ وازب او پي ځيوي لموځٍ کي زائؼ دي‪.‬‬
‫د لماهځي مکػوى وطجٍهي‬
‫د لماهځي مکػوى وطجٍهي ‪ ۲‬دي پي ًلي کي دري وطجٍهي داؿي دي ڇي پي ًلي‬
‫کي ًػ رهګي لمٍهځ کٍؿ مکػوى ثصػيمي دي‪ :‬لکي‪ )۳( :‬طاص د لمػ طجٍ پي‬
‫وطت کي‪)۵( .‬طاص د زواؿ پي وطت کي‪ )۱(.‬طاص د لمػ لٍيعو وطت کي‪.‬‬
‫د هبي کػيم ص نػمان دي‪:‬‬
‫د ؿٌار د لماهځي ادا کٍلٍ وروؿجي د بَ لماهځي څظي ځان وؿاثي ثػ څٍ ڇي‬
‫لمػ را وطيږي او ښي ؿم را پٍرثي ؿي‪،‬ځکي ڇي لمػ د قيػان د دوو ښکػو پي‬
‫موځ کي راطيږي‪ ،‬هٍ پعي وطت کي د لمػ ـبادت کٍهکي کانػان لمػ ثي ؿرعى‬
‫کٍي‪ ،‬کلي ڇي لمػ ښي را پٍرثي ؿي هٍ بيا لموځٍهي وکړي‪.‬ځکي ڇي ًػ لمٍهځ د‬
‫هللا پاک ج پي دربار کي پيـ کيږي‪ ،‬کلي ڇي د هيؼي ؿايي طجمي ؿي( يفوي د‬
‫(‪)042‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫زواؿ وطت ؿي) هٍ لمٍهځ مي کٍى‪ ،‬ځکي ڇي د دوږخ د اور د ثيؼيعلٍ وطت‬
‫دي‪ ،‬کلي ڇي د زواؿ وروؿجي ؿايي زياثي ؿي هٍ ثاؿي لمٍهځ ادا کړي ځکي‬
‫ڇي لمٍهځ د هللا پاک ج پي دربار کي پيـ کيږي‪ .‬کلي ڇي د ماځيګػ لمٍهځ ادا‬
‫کړي هٍ بيا د بَ لماهځي څظي ځان وؿاثي‪ ،‬ثػ څٍ ڇي لمػ لٍيږي‪ ،‬ځکي ڇي‬
‫لمػ د قيػان د دواړى ښکػاهٍ پي مابين کي لٍيږي‪ ،‬او پعي وطت کي د لمػ‬
‫(مؾلم قػيم)‬ ‫ـبادت کٍهکي د لمػ ـبادت کٍي‪.‬‬
‫مؾئلي‪ :‬کڈيػثي يٍ لمٍهځ کٍهکي کؽ لمٍهځ دومػى زيات وځوډوي‪ ،‬ڇي د لمػ‬
‫لٍيعو وطت ؿٍ‪ ،‬هٍ دا کؽ دي لمٍهځ هي يظا کٍي‪ ،‬بلکي پي ًلي وطت کي‬
‫دي لمٍهځ ادا کړي‪ ،‬او دا لمٍهځ يػػي د کػاًت ؿػى ادا کيږي‪.‬‬
‫پي پوځي مکػوى وطجٍهٍ کي دوى داؿي وطجٍهي ؿجي ڇي پي ًلي وطجٍ‬
‫کي ههَ لمٍهځ کٍؿ مکػوى دي‪ ،‬نػض او يظائي لمٍهځ پي ًلي وطت کي ادا‬
‫کٍؿ مکػوى هعي‪ً .‬لي وطجٍهي دا دي‪:‬‬
‫‪ ‬د ؿٌار د لماهځي څظي وروؿجي ثػ اقػاؽ پٍري‬
‫‪ ‬د ماځيګػ د لماهځي څظي وروؿجي ثػ ماښامي پٍري‬
‫د زمفي لمٍهځ‬
‫د زمفي لمٍهځ د اؿالم د لٍي قفاروهٍ څظي يٍ قفار دي‪ ،‬د دي‬
‫لماهځي موکػ کانػ دي‪ ،‬او بيلي ـغرى لمٍهځ پػيږدوهکي ناؿو دي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫د يػان مريع پي رڼا کي د زمفي د لماهځي نظيلت‬
‫د هللا پاک ج نػمان دي‪:‬‬
‫اس َع ْوا إِ ََل ِذ ْك ِر اللَّ ِو َو َذ ُروا‬
‫فَ ْ‬ ‫لص َال ِة ِمن یػَ ْوِـ ْ‬
‫اجلُ ُم َع ِة‬ ‫ودي لِ َّ‬ ‫"یا أَیػُّها الَّ ِذین آمنوا إِ َذا نُ ِ‬
‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫(‪)ٔٓٚ‬‬
‫الْبَْی َع َذلِ ُك ْم َخ ٌْري لَّ ُك ْم إِف ُكنتُ ْم تَػ ْعلَ ُمو َف "‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 121‬الرمفي‪۴ :‬‬
‫(‪)043‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ژباړى‪ :‬اي مؤمواهٍ! کلي ڇي د زمفي د لماهځي لپارى اذان وؿي‪،‬هٍ ثاؿي د هللا‬
‫پاک ج د ذکػ او ياد لپارى کٍقـ او ثياري وکړي‪،‬راهيٍؿ او طػڅٍؿ پػيږدي‬
‫دا ؿجاؿٍ لپارى ډيػ ښي دي کڈيػثي ثاؿٍ پًٍيږي‪.‬‬
‫د اشاديدٍ پي رڼا کي د زمفي د لماهځي نظيلت‬
‫اوؿ شعيح‪:‬‬
‫د شظػت ؿلمان نارؿي رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيم ص ونػمايَ‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم "َال یػَ ْغتَ ِس ُل َر ُج ٌل یػَ ْوَـ‬ ‫اؿ النِ ُّ‬
‫َِّب َ‬ ‫اؿ ‪ :‬قَ َ‬ ‫" َع ْن َس ْل َما َف الْ َفا ِرِس ّْي ‪ ،‬قَ َ‬
‫یب بػَْیتِ ِو‪ُُ ،‬ثَّ‬
‫س ِم ْن ِط ِ‬ ‫ِ‬
‫اع ِم ْن طُ ْه ٍر‪َ ،‬ویَدَّى ُن ِم ْن ُد ْىنِ ِو أ َْو َّيَ ُّ‬ ‫استَطَ َ‬
‫ْ ِ‬
‫اجلُ ُم َعة َویػَتَطَ َّه ُر َما ْ‬
‫اْل َم ُاـ إَِّال غُ ِفَر‬
‫ت إِ َذا تَ َكلَّم ِْ‬
‫َ‬
‫ِ‬
‫ب لَوُ‪ُُ ،‬ثَّ یػُْنص ُ‬
‫ِ‬
‫صلّْي َما ُكت َ‬ ‫نی‪ُُ ،‬ثَّ یُ َ‬‫نی اثْػنَ ْ ِ‬
‫َِيُْر ُج فَ َال یػُ َفّْر ُؽ بػَ ْ َ‬
‫(‪)ٔٓٛ‬‬
‫ُخَرى"‪.‬‬ ‫لَو ما بػینَو وبػنی ْ ِ‬
‫اجلُ ُم َعة ْاْل ْ‬ ‫ُ َ َْ ُ َ َ ْ َ‬
‫کٍم کؽ ڇي د زمفي پي ورځ كؾَ وکړي او څٍمػى ڇي يػػي پي وس‬
‫وي ًٍمػى پاکي شاصلي کړي‪،‬ثيَ او طٍقبٍئي ولګٍي‪،‬د دي څظي وروؿجي‬
‫مؾرع ثي والړ ؿي او د بَ ڇا پػ ځاي هي کښيوي‪ ،‬او څٍمػى يعر ڇي وس‬
‫ولػي ًٍمػى زيات ههلٍهي وکي‪ ،‬کلي ڇي امام طػبي قػوع کي هٍ ڇپ او‬
‫طامٍش پاثي يػػي‪ ،‬هٍ د دي زمفي او ثيػي زمفي د ورځي پي موځ کي ڇي‬
‫څٍمػى (صليػى) ګواوي د دى څظي ؿٍي يػػي ًلي ټٍلي ګواوي مفاؼ دي‪.‬‬
‫دوم شعيح‪ :‬‬
‫اؿ ‪َ " :‬م ِن ا ْغتَ َس َل‪ُُ ،‬ثَّ أَتَى ْ‬
‫اجلُ ُم َعةَ‪،‬‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬ ‫َع ْن أَِِب ُىَریْػَرَة ‪َ ،‬ع ِن النِ ّْ‬
‫َِّب َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫فَصلَّى ما قُدّْر لَو‪ُُ ،‬ثَّ أَنْصت ح ََّّت یػ ْفر َ ِ‬
‫صلّْي َم َعوُ ؛ ُغفَر لَوُ َما بػَْینَوُ‬ ‫غ م ْن ُخطْبَتو‪ُُ ،‬ثَّ یُ َ‬ ‫َ َ َ َُ‬ ‫َ َ َ ُ‬
‫ِ ٍ (‪)ٜٔٓ‬‬ ‫وبػنی ْ ِ‬
‫ض ُل ثََالثَة أَیَّاـ "‪.‬‬ ‫ُخَرى‪َ ،‬وفَ ْ‬ ‫اجلُ ُم َعة ْاْل ْ‬ ‫ََْ َ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 121‬صصيس البظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۳۱:‬‬
‫‪ : 121‬صصيس مؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۲۲:‬‬
‫(‪)044‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د شظػت ابًٍػيػى رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيم ص ونػمايَ‪:‬‬
‫ڇا ڇي د زمفي پي ورځ كؾَ وکړي بيا مؾرع ثي راكلي او څٍمػى يعر ڇي يػػي‬
‫وس وو ًٍمػى لموځٍهي يػػي وکړى‪ ،‬بيا د طػبي د طجميعو پٍري ڇپ پاثي ؿٍ‪،‬‬
‫(د طػبي طجميعو څظي ورؿجي يػػي) د امام ؿػى (د زمفي) نػض لمٍهځ ادا‬
‫کړي هٍ د ثيػي زمفي څظي ثػ دي زمفي پٍري ټٍلي صليػى ګواوي‪ ،‬او د‬
‫دري هٍرو ورځٍ صليػى ګواوي ًم ورثي مفاؼ ؿٍي‪.‬‬
‫د زمفي ؿوجٍهي‬
‫د پٍرثوي شعيدٍ څظي مفلٍمي ؿٍى ڇي څٍمػى يعر ؿوت او ههَ دي‬
‫پي وس وي ًٍمػى زيات ؿوجٍهي او ههلٍهي وکړي‪ ،‬د امام ابٍشويهي رح د‬
‫مغًب مػابو د زمفي د نػض لماهځي څظي مظکي څلٍر رکفجي ؿوت وکړي‬
‫دا د صصابي کػامٍ رض ـمَ دي‪ .‬او د زمفي د لماهځي څظي وروؿجي د‬
‫صصابي کػامٍ څظي دوى رکفجي‪ ،‬څلٍر رکفجي او قپږ رکفجي ؿوت کٍؿ خابت‬
‫دي‪ ،‬د امام ابٍشويهي رح د مغًب مػابو د زمفي د لماهځي څظي وروؿجي‬
‫بي قپږ رکفجي ؿوت کٍي‪.‬د شظػت ـبعهللا بن ـمػ رض پي يٍ روايت کي‬
‫راځي ڇي هبي ع بي د زمفي د لماهځي څظي وروؿجي اوؿ دوى رکفجي لمٍهځ‬
‫کٍي بيا بي يػػي څلٍر رکفجي‪ ،‬ڇي ټٍؿ قپږ رکفجي وى‪.‬‬
‫د زمفي د لماهځي پػيږدلٍ ؿؼا‬
‫اوؿ شعيح‬
‫اؿ لَِق ْوٍـ یػَتَ َخلَّ ُفو َف َع ِن ْ‬
‫اجلُ ُم َع ِة ‪ " :‬لََق ْد‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬ ‫" َع ْن َعْب ِد اللَّ ِو أ َّ‬
‫َف النِ َّ‬
‫َِّب َ‬
‫اجلُ ُم َع ِة‬
‫ُحّْر َؽ َعلَى ِر َج ٍاؿ یػَتَ َخلَّ ُفو َف َع ِن ْ‬ ‫َّاس‪ُُ ،‬ثَّ أ َ‬ ‫صلّْي بِالن ِ‬ ‫ت أَ ْف ُ‬
‫آمَر َر ُج ًال یُ َ‬ ‫َُهَ ْم ُ‬
‫(ٓٔٔ)‬
‫بػُیُوتَػ ُه ْم "‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 112‬صصيس مؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۱۲۵ :‬‬
‫(‪)045‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د شظػت ـبعهللا بن مؾفٍد رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيم ص‬
‫د زمفي لمٍهځ هي کٍهکي کؾاهٍ پي بارى کي ونػمايَ‪ :‬ما دا يصع او ارادى‬
‫کړيعى ڇي يٍ ڇا ثي شکم وکړم ڇي ًلي طلګٍ ثي لمٍهځ ورکي او زى د ًلي‬
‫کؾاهٍ کٍرو ثي اور ولګٍم‪ ،‬کٍم ڇي د زمفي د لماهځي څظي پاثي ؿٍيعي‪.‬‬
‫دويم شعيح‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‬ ‫َف رس َ ِ‬ ‫عن أَِِب ْ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫ص ْحبَةٌ ‪ -‬أ َّ َ ُ‬ ‫ت لَوُ ُ‬ ‫ي ‪َ -‬وَكانَ ْ‬ ‫َّم ِر ّْ‬
‫اجلَ ْعد الض ْ‬ ‫َْ‬
‫ِ ِ (ٔٔٔ)‬ ‫ِ‬
‫ث ُمجَ ٍع تَػ َه ُاونًا ِبَا طَبَ َع اللَّوُ َعلَى قَػ ْلبو "‪.‬‬‫اؿ ‪َ " :‬م ْن تَػَرَؾ ثََال َ‬
‫قَ َ‬
‫د شظػت ابٍزفع طمػي رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيم ص‬
‫ونػمايَ‪ :‬ڇا ڇي د كهلت لي وزٌي دري د زمفي لموځٍهي پػيږدؿ‪ ،‬هللا پاک‬
‫ج بي د دى پػ زړى مٌػ ولګٍي‪.‬‬
‫دريم شعيح‪:‬‬
‫شظػت ـبعهللا بن ـباس رض نػمايػػي‪ :‬ڇي هبي ع ونػمايَ‪ :‬کٍم کؽ‬
‫ڇي بيلي طػورثي د زمفي لمٍهځ پػيږدي ًلي بي پي ًلي کػجاب (ـمَ هامي)‬
‫کي موانو ليکَ کيږي کٍم ڇي د ثليػ او ثبعيلي څظي مصهٍظ دي‪( .‬مفکاة)‬
‫څلٍرم شعيح‪:‬‬
‫رؿٍؿ هللا ص ونػمايَ‪ :‬ڇا ڇي د زمفي لمٍهځ پػيښٍدي ًلي بي پي‬
‫ًلي کػجاب کي موانو ليکَ کيږي ڇي پي ًلي کي ثليػ او ثبعيَ راثللي هؾي‪،‬‬
‫ليکن کڈيػثي دا کؽ ثٍبي وباؿي هٍ هللا پاک ج بي يػػي پي طپَ نظَ ؿػى‬
‫مفاؼ کړي‪ ،‬او د زمفي پي ورځ کي يٍ داؿي وطت ؿجي کڈيػثي يٍ کؽ پي‬
‫ًلي وطت کي دـا وکړي هٍ ًلي دـا بي يػػي يبليږي‪.‬‬
‫پوځم شعيح‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬ؿون ابي داود‪ ،‬ريم الصعيح‪ . ۳۰۲۵ :‬ؿون الوؾائي‪ ،‬ريم الصعيح‪ .۳۱۱۴ :‬ؿون‬
‫الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۲۰۰:‬‬
‫(‪)046‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پي يٍى بَ شعيح قػيم کي راځي کٍم مؾلمان ڇي د زمفي پي ورځ‬
‫(ثػمغي)‬ ‫يا قپي مړ ؿي ًلي بي د يبػ د ـغاب څظي مصهٍظ يػػي‪.‬‬
‫اخػ (د صصابي يٍؿ)‬
‫د شظػت ـبعهللا بن ـباس رض څظي يٍ ڇا پٍښجوي وکړى ڇي يٍ کؽ‬
‫د زمفي او د زماـت پي لماهځي کي هي قػيکيعي اوس مړ ؿٍ‪ ،‬ثي د دي کؽ‬
‫پي بارى کي څي وايػػي؟ شظػت ابن ـباس رض پي ځٍاب کي ورثي وويَ‪ :‬دا‬
‫کؽ پي دوږخ کي دي‪ً ،‬لي ؿائَ پٍرى يٍى مياقجي د شظػت ـبعهللا بن‬
‫ـباس رض څظي دا پٍښجوي کٍؿ او شظػت ابن ـباس رض بي دكي ځٍاب‬
‫ورکٍي‪.‬‬
‫د طػبي پي وطت کي د طبػي کٍهکي کؾاهٍ ؿؼا‬
‫هبي کػيم ص ونػمايَ‪ :‬کٍم کؽ ڇي د زمفي پي ورځ پعاؿي شاؿ کي‬
‫طبػي کٍي ڇي طػيب طػبي وايػػي‪ ،‬هٍ دا کؽ د ًلي طػى پي قان دي پي‬
‫کٍم طػى ڇي کػجابٍهي بار يػػي‪ ،‬او کٍم کؽ ڇي پعي وطت کي دي ؿړي ثي‬
‫(‪)111‬‬
‫ووايػػي‪ :‬ڇپ ؿي! هٍ د ًلي لپارى ًم د زمفي خٍاب هؾجي‪.‬‬
‫د زمفي د لماهځي قػغٍهي‬
‫کڈيػثي الهعيوي قػغٍهي وزٍد ولػي هٍ د زمفي لمٍهځ کٍؿ زائؼ دي‪.‬‬
‫ٓ‬
‫(‪ )۵‬هاريوي بي يػػي‪ )۱( .‬ازاد بي يػػي‪.‬‬ ‫(‪ :)۳‬زٍړ او روغ بي يػػي‪.‬‬
‫(‪ )۲‬پي ښار يا لٍي کلي کي بي يػػي‪.‬‬ ‫(‪ )۴‬ـايَ او بالق بي يػػي‪.‬‬
‫(‪ )۱‬ګٍډ يا ړوهع بي هي يػػي‪ )۲( .‬د ماپښين وطت بي يػػي‪.‬‬
‫(‪ )۳‬د امام څظي ماؿيٍا کم از کم دري کؾان بي يػػي‪ )۴( .‬طػبي بي وايػػي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫ٰ‬
‫‪ : 111‬مفکٍة المصابيس ‪۴۰۵/۳‬‬
‫(‪)047‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د زمفي پي ورځ كؾَ کٍؿ‪ ،‬طٍقبٍئي لګٍؿ او ښي زامي اكٍؿجَ‬
‫مؾجصب دي‪ ،‬د اوؿ اذان پي اوريعو ؿػى ؿم کاروبار پػيږدؿ او مؾرع ثي‬
‫راثلَ وازب دي‪ .‬کلي ڇي دويم اذان وؿي او امام طػبي قػوع کړي هٍ پي‬
‫طامٍقي او ڇپي طٍلي طػبي اوريعؿ وازب دي‪ ،‬کلي ڇي امام د دوو طػبٍ‬
‫پي موځ کي کښيوي هٍ پعي وطت کي دـا کٍؿ ډيػ ژر يبٍليږي‪ ،‬د طػبي پي‬
‫وطت کي طبػي کٍؿ‪ ،‬لمٍهځ کٍؿ‪ ،‬درود قػيم يا ثؾبيصات يا بَ څي ويَ‬
‫ګواى دى‪ ،‬د دي څظي ځان ؿاثَ پکار دي‪.‬‬
‫د زمفي د لماهځي اولي طػبي‬
‫د زمفي د لماهځي لپارى طػبي ويَ وازب دي‪،‬د طػبي بليػى د‬
‫زمفي لمٍهځ زائؼ هعي‪ ،‬د زمفي لپارى ًػ رهګي طػبي ويلي ؿي‪ .‬د زمفي د‬
‫طػبي مظمٍن او طالصي دا دى‪ :‬ڇي‬
‫د زمفي د لماهځي پي اولي طػبي کي اوؿ وار د هللا پاک ج شمع او‬
‫خوا ويَ کيږي‪ ،‬بيا پي هبي ع باهعي درود ويَ کيږي‪ .‬د دي څظي وروؿجي د‬
‫ٓ‬
‫مٍطٍع او بيان مػابو يٍ يا دوى اياثي‪ ،‬او د ًلي څظي وروؿجي يٍ يا دوى‬
‫شعيدٍهي ويَ کيږې‪.‬‬
‫پي دويمي طػبي کي اوال شمع او بيا درود قػيم ويَ کيږي‪ ،‬د ًلي‬
‫ٓ‬
‫څظي وروؿجي د طلهاء راقعين‪،‬امٌات المؤموين‪،‬اؿ رؿٍؿ ص او هٍرصصابي‬
‫کػامٍ رض ثغکػى او موايب بياهيږي‪،‬د دي څظي وروؿجي بايع د طپَ ًيٍاد‬
‫ٓ‬
‫اميػالمؤموين او ـادؿ باڇا لپارى دـا وؿي‪ ،‬پي اطػ کي د ـامٍ مؾلماهاهٍ لپارى‬
‫د کاميابي او د اؿالم د كلبي لپارى دـا او د ـالم کػهػ لپارى د ًعايت دـا وؿي‪.‬‬
‫د زمفي د ورځي اولي طػبي دا دى‪:‬‬
‫"احلمد ﵁ علی الذا ت عظیم الصفات َسی السمات کبري الشاف‪ ،‬جلیل القدر‬
‫جلي الْبىاف‪ ،‬فخیم االسم غزیر العلم وسیع احللم کثري الغفراف‪،‬‬
‫رفیع الذکر ُمطاع االمر ّْ‬
‫(‪)048‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫مجیل الثناء جزیل العطاء رلیب الدعاء عمیم االحساف‪ ،‬سریع احلساب شدید العقاب‪،‬‬
‫الیم العذاب عزیز السلطاف‪ ،‬و نشهد اف ال الو اال ا﵁ وحده ال شریک لو فی اخللق و‬
‫االمر و نشهد ا ّف سیدنا وموّٰلنا زلمدا عبده و رسولو ادلبعوث الی االسود واالَحر‪،‬‬
‫ادلنعوت بشرح الصدر و َرف ِع الذکر صلی ا﵁ علیو واّٰلو واصحابو الذین ىم خالصة‬
‫العرب العرباء وخري اخلالئق بعد االنبیاء‪ ،‬امابعد‪،‬‬
‫التقوي‬
‫ّٰ‬ ‫اعات‪ ،‬واتقوا ا﵁َ فاِ َّف‬ ‫التوحید راس الطَّ ِ‬‫َ‬ ‫وحدوا ا﵁! َّ‬
‫فاف‬ ‫فیا ایها النّاس ّ‬
‫طاعة‪َ ،‬ومن اطاع ا﵁َ و رسولو‬ ‫اال ِ‬ ‫نات‪ ،‬و َعلیکم بِالسنة فاِ َّف السنة ََت ِدي اِِل ِ‬ ‫ِمالک احلس ِ‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ََ‬
‫یعص ا﵁َ و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دي‪َ ،‬وِ ایّاکم والبِدعة فا َّف البدعةَ ََتدي اِل ادلعصیة‪َ ،‬و من ّْ‬ ‫رش َد واىتَ ّٰ‬
‫فَقد َ‬
‫الکذب یهلک‪ ،‬و‬ ‫دؽ فاِ َّف ِ‬‫بالص ِ‬
‫دؽ ینجي و َ‬ ‫الص َ‬ ‫غوي‪ ،‬و علیکم ّْ‬ ‫ضل و ّٰ‬ ‫رسولو فقد َّ‬
‫اَحنی‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫الر َ‬ ‫ارحم َّ‬ ‫ننی‪ ،‬و ال تقنطوا من رَحة ا﵁ فَانَّو َ‬ ‫علیکم باالحساف فا ّف ا﵁ ُيب ا﵀س َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫حِت تستکمل رزقها‬ ‫متوت ّٰ‬ ‫ین‪ ،‬اَال َو ا َّف نفساً لن َ‬ ‫و ال َتبوا ال ّدنیا فتکونوا من اخلاسر َ‬
‫ُيب ادلتوکلنی‪ ،‬وادعوه ِفا َّف ربَّکم‬ ‫ِ‬
‫فاتقوا ا﵁ و امجلوا ِف الطّلب و توکلوا علي ا﵁ فا َّف ا﵁َ ّ‬
‫بننی‪ ،‬اعوذبا﵁ من الشی ّٰطن الرجیم‪ ،‬بسم ا﵁‬ ‫رلیب الداعنی‪ ،‬واستغفروه ّيددکم بامو ٍاؿ و َ‬
‫یستکْبو َف عن عبادت‬ ‫ِ‬ ‫استجب لکم اِ َّف الذین‬ ‫الرحیم‪" ،‬و قَاؿ ربکم ادعوِّن ِ‬
‫ّ‬ ‫َحن َّ‬ ‫الر ّٰ‬
‫سیدخلوف جهنّم داخرین‪".‬‬
‫احلَ ِکْی ِم ‪.‬‬
‫الذ ْک ِر ْ‬ ‫ات و ّْ‬‫بارک ا﵁ لَنَا ولَکم ِِف الْقر ِاف الْع ِظی ِم ونػَ َفعنَا وإِیَّ ِ ِ‬
‫اکم ب ْاالیَ َ‬ ‫ْ َ ْ َ َ َ ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ََ َ‬
‫الرِحْی ْم‪.‬‬
‫فور َّ‬ ‫نی فَ ْ ِ ِ‬ ‫أَستَ ْغ ِفر ا﵁ ِِل ولَکم ولِسائِِر الْ ِ ِ‬
‫ىو الْغَ ْ‬
‫استَ ْغف ْروه إنَّو َ‬ ‫مسلم ْ َ‬
‫ْ‬ ‫َ َْ َْ َ‬ ‫ْ‬
‫د زفمي د لماهځي دويمي طػبي‬
‫شروِر‬ ‫اَ ْحلمدلِّٰلّ ِو َْضلمده ونَستَعِینو ونَستَ ْغ ِفره و ْنوِمن بِو ونػَتَوَّکل علَی ِو ونَ ِ ّٰ ِ ِ‬
‫عوذ باللّو م ْن ْ‬ ‫َ َ َْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ ْ َ ْ‬ ‫َْ‬
‫ی لَو َواَ ْش َهد‬ ‫ِ‬ ‫مض َّل لَو ومن ی ِ‬ ‫فسنَا وِمن سیّْئاّٰ ِت اَ ْعمالِنَا من یػَّه ِد ِه ا﵁ فَالَ ِ‬ ‫ِ‬
‫ضل ْلو فَالَ َىاد َ‬ ‫ََ ْ ّ ْ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫اَنْ َ ْ َ‬
‫ِ ِ‬
‫اَ ْف َال اّٰلوَ االَّ ا﵁ َو ْح َده َال َش ِریْ َ‬
‫ک لَو َواَ ْش َهد اَ َّف َسیّْ َدنَا َوَم ْوَالنَا زلَ َّم ًدا َعْبده َوَر ْ‬
‫سولو‪ ،‬اَْر َسلَو‬
‫(‪)049‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ص ِه َما فَاِنَّو‬ ‫الساع ِة من ی ِط ِع ا﵁ ورسولَو فَػ َق ْد ر َش ْد‪ ،‬ومن یػَّع ِ‬
‫َ ََ ْ ْ‬ ‫َ ََ ْ‬ ‫نی یَ َدی َّ َ َ ْ ّ‬
‫احل ّْق ب ِش ْريا َّونَ ِذیْػرا بػ ْ َ ِ‬
‫ب َْ َ ً َ َ‬
‫ِ‬
‫الرِجْیم بِ ْس ِم ال ّٰلّ ِو َّ‬
‫الر َْحَ ِن‬ ‫اف َّ‬ ‫الَ یضر اِالَّ نػَ ْفسو والَ یضر ا﵁ َشیئاً أَعوذ بِال ّٰلّ ِو ِمن الشَّیطَ ِ‬
‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ ّ َ ْ‬ ‫َ ّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ ِ‬
‫موا‬‫صلّ ْوا َعلَْیو َو َسلّْ ْ‬ ‫َِّب یَا أَیػّ َها الَّذیْ َن اّٰ َم ْنوا َ‬ ‫یصلّ ْو َف َعلَى النِ ّْ‬ ‫یم إِ َّف ا﵁َ َوَم ّٰلئ َكتَو َ‬ ‫الرح ْ‬
‫نی‬ ‫ک وص ّْل علَی الْ ْ ِ ِ‬ ‫هم صل ع ّٰلی سیّْ ِدنا وموَالنا زل َّم ٍد عب ِدک ور ِ‬ ‫ِ ّٰ‬
‫مومن ْ َ‬ ‫سول َ َ َ َ‬ ‫تَ ْسلْی ًمااَللّ َّ َ ّْ َ َ َ َ َ ْ َ َ َْ َ َ َ ْ‬
‫ک َع ّٰلی َسیّْ ِدنَا َوَم ْوَالنَا زلَ َّم ٍد َّواَْزَو ِاجو َو ّْ‬
‫ذریَّتِو‬ ‫ات والْمسلِ ِمنی والْ ِ ِ‬
‫مسل َمات َوبَا ِر ْ‬ ‫مومنَ َ ْ ْ َ َ ْ‬
‫والْ ْ ِ ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َبوبَ ْک ٍرَرض َی ا﵁ َعْنو‪،‬‬ ‫صلَّی ا﵁ َعلَْیو َو َسلَّ َم ا َْر َحم ا َّمت ْی با َّمت ْی ا ْ‬ ‫اؿ النَّبِی َ‬ ‫ص ْحبِو اَ ْمجَعْین َق َ‬
‫َو َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اىم‬
‫ض ْ‬ ‫قهم َحیَاءً عثْ َماف َرض َی ا﵁ َعْنو‪َ ،‬واَقْ َ‬ ‫َص َد ْ‬ ‫عم َررض َی ا﵁ َعْنو‪َ ،‬وا ْ‬ ‫َش ّدىم ف ْی اَْم ِر ا﵁ َ‬ ‫َوا َ‬
‫احل َس ْنی‬ ‫احلَ َسن َو ْ‬ ‫اجلَن َِّة َر ِض َی ا﵁ َعْن َها‪َ ،‬و ْ‬ ‫اط َمة َسیّْ َدة نِ َس ِاء ا َْى ِل ْ‬ ‫علِی ر ِضی ا﵁ عْنو‪ ،‬وفَ ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ ّّ َ َ‬
‫اس‬ ‫سولِو اَل ّٰلّ َّ‬
‫هم ا ْغ ِف ْر لِْل َعبَّ ِ‬ ‫ِ‬
‫هما‪َ ،‬وَحََْزة اَ َسد ا﵁ َواَ َسد َر ْ‬
‫اب اَى ِل ْ ِ ِ‬
‫اجلَنَّة َرض َی ا﵁ َعْن َ‬ ‫َسیّْ َدا َشبَ ِ ْ‬
‫ضا ِم ْن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬
‫ىم َغَر ً‬ ‫اِب ال تَػتَّخذ ْو ْ‬ ‫ص َح ِ ْ‬ ‫َوَولده َم ْغفَرًة ظَاىَرًة َّوبَاطنَةً الَّ تغَادر َذنْػبًا ‪،‬اَ﵁َ اَ﵁َ ف ْی اَ ْ‬
‫هم ‪َ ،‬و َخ ْري َّامتِ ْی قَػ ْرنِ ْی ُثَّ‬ ‫ِ‬
‫هم فَبِب ْغض ْي اَبْػغَ َ‬ ‫بػَ ْع ِد ْي فَم ْن اَ َحبَّ ِ‬
‫ض ْ‬ ‫ض ْ‬ ‫هم َوَم ْن اَبْػغَ َ‬‫حِب اَ َحبَّ ْ‬
‫هم فَب ّْ ْ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫ض من اَىا َف س ْلطَا َف ا﵁ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ِ‬
‫الس ْلطَاف الْ َعادؿ ظ ّل ا﵁ ف ْی ْاالَْر ِ َ ْ َ‬ ‫الذیْ َن یَ ْلوَْن ُثَّ الذیْ َن یَ ْلوََن ْم َو ّ‬
‫آء ِذی الْ ْقرّٰبی َویػَْن ّٰهی َع ِن‬ ‫اف واِیػت ِ‬ ‫ض اَىانَو ا﵁ اِ َّف ا﵁ یاْمر بِالْع ْد ِؿ و ِْ‬ ‫ِ‬
‫اال ْح َس ِ َ َْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫فی ْاالَْر ِ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ب‬ ‫عوه یَ ْستَج ْ‬ ‫کم َو ْاد ْ‬ ‫کر ْ‬ ‫کم تَ َذ َّک ْرو َف فَاذْکروا ا﵁َ یَ ْذ ْ‬ ‫ظکم لَ َعلَّ ْ‬
‫الْ َف ْح َشآء َوالْمْن َک ِر َوالْبَ ْغ ِي یَع ْ‬
‫ا﵁ تَػ َعاّٰلی اَ ْع ّٰلی َواَْوّٰلی َواَ َعّز َواَ َج ّل َواَََتّ َواَ َى ّم َواَ ْعظَم َواَ ْک َْب َوا﵁ یػَ ْعلَم َما‬ ‫لَکم ولَ ِذ ْکر ِ‬
‫ْ َ‬
‫تَ ْصنَ ْعو َف ‪‬‬
‫ثػاويس‬
‫د رمظان المبارک پي مياقجي کي د ماطؾجن د نػطٍ او ؿوجٍ څظي‬
‫وروؿجي او د وثػ څظي مظکي د هاريوي او ښځيوي دواړو لپارى قَ رکفجي ثػاويس‬
‫کٍؿ ؿوت مؤکعى دي‪ ،‬د هاريوي لپارى ثػاويس پي زماـت باهعي کٍؿ ؿوت‬
‫کػهايي او د خٍاب ذريفي دى‪ ،‬ليکن ښځي بي پي طپَ کٍر کي يٍاځي ثػاويس‬
‫کٍي‪.‬‬
‫(‪)051‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ثػاويس ټٍؿ قَ رکفجي دي‪ً،‬ػ دوى رکفجي پي يٍ ؿالم ؿػى ادا کيږي د‬
‫څلٍر رکفجٍ څظي وروؿجي بي کښيوي او پعي نارغ وطت کي بي ثؾبيصات‬
‫ٓ‬
‫درود قػيم د يػان مريع ثالوت يا دـاګاهي کٍي‪ً .‬ػ څلٍر رکفجٍ ثي يٍى‬
‫"ثػويصي" وايػػي‪ ،‬هٍ قَ رکفجي ټٍؿ پوځي ثػويصي زٍړيږي‪.‬‬
‫د ثػاويس ثؾبيصات‬
‫مٍږ مظکي وويَ ڇي د دوو ثػويصٍ موځ هاؿجي کي اهؾان ثي اطجيار‬
‫دي کٍم څي ڇي وايػػي‪ ،‬ويلي ؿي‪ ،‬ليکن بفظي ـلماء کػامٍ دا ثؾبيصات‬
‫ليکلي دي‪ ،‬ڇي بايع وويَ ؿي‪.‬‬
‫الک ِْْبیَا ِء‬
‫العزةِ والعظْم ِة واذلیب ِة وال ُق ْدرةِ و ِ‬ ‫ِ‬
‫"سْب َحا َف ذي ادلُْلک َوادلَلَ ُک ْوت‪ُ ،‬سْب َحا َف ذي ّْ َ َ َ َ َ ََْ َ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬
‫ب‬‫س َربػُّنَا َو َر ُّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ت‪ُ ،‬سبُّ ْو ٌح قُ ُد ْو ٌ‬ ‫َواجلََْبُوت‪ُ ،‬سْب َحا َف ادلَلک احلَ ّْي الّذي ال یػَنَ ُاـ َو ال َّيُْو ُ‬
‫الرْو ِح‪ ،‬ال ّٰلّ ُه َّم اَ ِج ْرنَا ِم َن النَّا ِر یَا ُِرل ْ ُري یَا ُِرل ْ ُري یَا ُِرل ْريُ"‪.‬‬
‫ادلالئِ َک ِة َو ُّ‬
‫پاک دي ًلي ذات کٍم ڇي د باڇاًي طاوهع دي‪ ،‬پاک دي د ـؼت‪ ،‬ـؾمت‪،‬‬ ‫َ‬
‫ًيبت‪ ،‬يعرت‪ ،‬لٍيػػي او دبعبي واال ذات‪ ،‬پاک دي ًلي ذات کٍم ڇي ژوهعي‬
‫دي هي ويعيږي او هي مػي‪ ،‬هللا پاک ؿبٍح او يعوس ذات دي‪ ،‬زمٍږ او د‬
‫ماليکٍ او د زبػيَ امين ع رب او پالٍهکي دي‪ ،‬اي هللا! مٍږ د د دوږخ د اور‬
‫څظي وؿاثي ‪ ،‬اي ؿاثٍهکي‪ ،‬اي پواى ورکٍهکي‪ ،‬اي طالصي ورکٍهکي‪.‬‬
‫د اطجػاهٍ لمٍهځ‬
‫د رمظان المبارک د مياقجي ‪ ۵۴‬يا ‪ ۱۰‬روژي پٍرى کٍلٍ وروؿجي ڇي‬
‫کٍم د اهفام او طٍقالي ورځ دى ًلي ثي "ـيعالهػػ" وايػػي‪ ،‬او د ذي الصري د‬
‫مياقجي لؾم ثاريض ڇي کٍمي د اهفام او طٍقالي ورځ دى‪ً ،‬لي ثي‬
‫ٰ‬
‫"ـيعاالطصۍ" وايػػي‪ .‬د دي دواړى اطجػاهٍ لمٍهځ وازب دي‪.‬‬
‫(‪)050‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د اطجػ د لماهځي شکم‬
‫پي کٍمٍ کؾاهٍ ڇي د زمفي لمٍهځ نػض دي پي ًلي کؾاهٍ د اطجػ‬
‫لمٍهځ وازب دي‪ ،‬د زمفي د لماهځي د پارى ڇي کٍم قػغٍهي ؿجي ًلي‬
‫قػغٍهي د اطجػ د لماهځي د پارى دي‪ ،‬ليکن د اطجػ د لماهځي د پارى طػبي‬
‫ويَ وازب هعى بلکي ؿوت دى‪ ،‬او د لماهځي څظي وروؿجي ويَ کيږي‪ ،‬د‬
‫لماهځي څظي مظکي هي ويَ کيږي‪.‬‬
‫د اطجػ د ورځي ؿوجٍهي‬
‫د اطجػ پي ورځ ؿٌار وطجي د طٍب څظي را پٍرثي کيعؿ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫مؾٍاک وًَ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫كؾَ کٍؿ ‪‬‬ ‫‪‬‬
‫هٍي يا پاکي صها زامي اكٍؿجَ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫ـػػ يا بلي طٍقبٍئي لګٍؿ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫ؿػ ږموږوؿ‪ ،‬او ثيَ لګٍؿ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫د کٍڇوي اطجػ پي ورځ ـيعګاى ثي د ثلٍ مظکي طٍرما ( يا بَ طٍږ قي)‬ ‫‪‬‬
‫طٍړؿ‪ ،‬د لٍي اطجػ پي ورځ د ـيعګاى څظي مظکي قي هي طٍړؿ‪ ،‬بلکي د‬
‫لماهځي وروؿجي د اطجػي كٍښي طٍړؿ‪ .‬‬
‫د کٍڇوي اطجػ پي ورځ د ـيعګاى څظي مظکي ؿػؿايي ادا کٍؿ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫پيادى ـيعګاى ثي ثلَ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫پي يٍى الرى ـيعګاى ثي ثلَ‪ ،‬او پي بلي الر راثلَ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫د اطجػ لمٍهځ پي ـيعګاى کي ادا کٍؿ‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫(‪)052‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫‪ ‬د کٍڇوي اطجػ پي ورځ ؿٍکي ؿٍکي‪ ،‬او لٍي اطجػ پي ورځ يٍ څي پي زورى پي‬
‫الرى کي ثکبيػات ثفػيو ويَ‪ .‬‬
‫‪ ‬ژر او وطجي ـيعګاى ثي ثلَ‪ .‬‬
‫د اطجػ د لماهځي غػيىي‬
‫د اطجػ لمٍهځ دوى رکفجي دي‪ ،‬د دي دواړى لموځٍ د پارى اذان او‬
‫ايامت هي ويَ کيږي‪ ،‬غػيىي يػػي دا دى‪ :‬ڇي يبلي ثي مظامض ودريږى او داؿي‬
‫هيت وکړى‪ :‬زى د دي امام پي ايجعاء کي د هللا پاک د رطا لپارى د کٍڇوي‬
‫اطجػ‪/‬لٍي اطجػ دوى رکفجي وازب لمٍهځ کٍم پي قپږ زايع ثکبيػاثٍ ؿػى‪ ،‬د‬
‫ٰ‬
‫هيت کٍلٍ وروؿجي ثکبيػ ثصػيمي ووايي‪ ،‬بيا ؿبصاهک الل ٌَّم ووايي‪ ،‬بيا دواړى‬
‫الؿٍهي ثػ كٍږو پٍري پٍرثي کړى او هللا اکبػ ووايي او دواړى الؿٍهي ايلي کړى‬
‫(لکي پي يٍمي کي) بيا دويم وار دواړى الؿٍهي ثػ كٍږو پٍري پٍرثي کړى او هللا‬
‫اکبػ ووايي او دواړى الؿٍهي ايلي کړى‪ ،‬بيا دريم وار دواړى الؿٍهي ثػ كٍږو پٍري‬
‫پٍرثي کړى او هللا اکبػ ووايي او دواړى الؿٍهي ثػ هامي الهعي وهيؾي او اـٍذ‬
‫ٓ‬
‫باهلل‪ ،‬بؾم او يػائت ووايي‪ .‬دا رکفت پٍرى ادا کړى‪.‬‬
‫ٓ‬
‫کلي ڇي دويم رکفجي ثي را پٍرثي ؿي هٍ اوال دي امام يػائت وايػػي‪،‬‬
‫مىجعي دي ڇپ والړ يػػي‪ ،‬کلي ڇي امام ي ٓػائت طجم کړي هٍ امام بي بيا دري‬
‫ثکبيػى وايػػي لکي ڇي پي اوؿ رکفت کي يػػي ويلي وى‪ ،‬او پي دري ؿػى ثکبيػو‬
‫کي بي الؿٍهي ثػ كٍږو پٍري پٍرثي کٍي‪ ،‬بيػثي بي الؿٍهي ايلي کٍي‪ ،‬مىجعي‬
‫دي ًم دكؾي وکړي‪ ،‬کلي ڇي امام دريم ثکبيػ ووايػػي‪ ،‬هٍ بيا بي د رکٍع لپارى‬
‫ثکبيػ وايػػي او رکٍع ثي بي ځي‪ .‬او ټٍلي لمٍهځ بي پٍرى کٍي‪.‬‬
‫د ؿالم ګػځٍلٍ وروؿجي بي امام دوي طػبي وايػػي‪ ،‬ټٍلي مىجعيان بي‬
‫ڇپ هاؿت يػػي او طػبي بي اوري‪.‬‬
‫(‪)053‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ات ثفػيو‬
‫ثکبيػ ِ‬
‫د ذي الصري د مياقجي د هٌم ثاريض د ؿٌار څظي د ديارلؾم ثاريض ثػ‬
‫ماځيګػى پٍري د ښار او کلي‪ ،‬هاريوي او زهاهي‪ ،‬مىيم او مؾانػ ټٍؿ بي د ًػ‬
‫نػض لماهځي وروؿجي يٍ وار پي زورى الهعيوي ثکبيػات وايػػي‪ ،‬د هاريوي لپارى پي‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫لٍړ اواز باهعي ويَ او د زهاهي لپارى پي ؿٍکي اواز باهعي ويَ وازب دي‪ً .‬ػ‬
‫ًػ کؽ بي يػػي زال زال وايػػي‪ ،‬کڈيػثي د امام څظي ًيػ ؿٍ‪ ،‬مىجعيان بي د‬
‫امام اهجؾار هکٍي‪ ،‬بلکي ثکبيػات بي وايػػي‪ .‬ثکبيػات ثفػيو دا دي‪:‬‬
‫"ا﵁ اکْب‪ ،‬ا﵁ اکْب ال اّٰلو اال ا﵁ وا﵁ اکْب‪ ،‬ا﵁ اکْب و ﵁ احلمد"‬
‫د کٍڇوي اطجػ اولي طػبي‬
‫"ا﵁ أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو‬
‫اف ِذي‬ ‫اجلوِد و ْاالَحس ِ‬ ‫اف‪ِ ،‬ذي الْ َف ْ‬ ‫مح ِس ِن َّ‬
‫الدیَّ ِ‬ ‫ِّٰ ِ ِ‬ ‫ّٰ‬
‫ض ِل َو ْ ْ َ ْ َ‬ ‫أَ ْک َْْب اَللّو أَ ْک َْْب اَ ْحلَ ْمد للّو الْمْنع ِم الْ ْ‬
‫اف‪ .‬اَ﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َال اِّٰل َو إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو‬ ‫االمتِنَ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫الْ َکَرـ والْ َم ْغفَرِة َو ْ ْ‬
‫َف َسیّْ َدنَا َوَم ْوَالنَا زلَ َّم ًدا‬ ‫ک لَو َوأَ ْش َهد أ َّ‬ ‫احلَ ْمد َوأَ ْش َهد أَ ْف َّال إِّٰل َو إَِّال ا﵁ َو ْح َده َال َش ِریْ َ‬ ‫ْ‬
‫لی الِو‬ ‫ِ‬
‫صلَّی ا﵁ َعلَْیو َو َع ّٰ‬ ‫ِ‬
‫اع الْک ْفر ِِف الْب ْل َداف‪َ ،‬‬ ‫نی َش َ‬
‫ِ ِ‬
‫سولو‪ ،‬اَلَّذ ْي ْأرس َل ح ْ َ‬
‫ِ‬
‫َعْبده َوَر ْ‬
‫ب الْملَ َو ِاف اَ﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َال إِّٰلوَ إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو‬ ‫ِ‬ ‫وأ ْ ِ‬
‫َص َحابو َما لَ َم َع الْ َق َمَراف َوتَػ َعاقَ َ‬ ‫َ‬
‫ّٰ‬‫ِ‬
‫أَ ْک َْْب َوللّ ِو ْ‬
‫احلَ ْمد‪.‬‬
‫االحس ِ‬ ‫َف یػومکم ّٰى َذا یػوـ ِعی ٍد‪ ،‬لِّٰلّ ِو َعلَی ِ ِ ِ ِ‬
‫اف‪،‬‬ ‫کم فْیو َع َوائد ْ ْ َ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َْ ْ‬ ‫موا أ َّ َ ْ َ ْ‬ ‫اعلَ ْ‬ ‫اََّمابػَ ْعد فَ ْ‬
‫ات َوالْ َع ْف ِو َوالْغ ْفَر ِاف اَ﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َال إِّٰلوَ إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو‬ ‫ورجاء نػَی ِل الدَّرج ِ‬
‫ََ‬ ‫ََ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫أَ ْک َْْب َولِّٰلّو ْ‬
‫ِ‬
‫کل قَػ ْوـ عْی ًدا َّو ّٰى َذا عْیدنَا‪.‬‬ ‫سوؿ ا﵁ إِ َّف ل ّْ‬ ‫اؿ َر ْ‬ ‫احلَ ْمد َوقَ ْد قَ َ‬
‫صلَّی‬ ‫اؿ َ‬ ‫احلَ ْمد‪َ .‬وقَ ْد قَ َ‬ ‫اَ﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َال إِّٰل َو إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو ْ‬
‫اىی ِبِِ ْم َمالئِ َکتَو‪ ،‬فَػ َق َ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫اؿ یَا‬ ‫ا﵁ َعلَْیو َو َسلَّ َم فَِإذَا َکا َف یػَ ْوـ عْیدى ْم یػَ ْع ِ ْن یػَ ْوَـ فطْ ِرى ْم بَ ّٰ‬
‫اؿ َم َالئِ َک ِ ِْت‬ ‫ّٰ‬ ‫ِ ّٰ‬ ‫ِ‬
‫َجره‪ ،‬قَ َ‬ ‫الوا‪َ :‬ربػَّنَا َجَزائو أَ ْف یػّ َوفّی أ ْ‬ ‫َمالئ َک ِ ِْت َما َجَزآء أَج ٍْري َوفّی َع َملَو ؟قَ ْ‬
‫(‪)054‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ت َو َج َالِ ِْل َوَکَرِم ْي‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ض ِِت َعلَْی ِهم ُثَّ َخرجوا ی ّ ِ‬ ‫دي َوإَِمائِي قَ َ ِ‬ ‫َعبِْی ْ‬
‫عج ْو َف إلَی ال ّد َعاء‪َ ،‬وعَّز ْ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ض ْوا فَریْ َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫علوي وارتَِف ِاع م َک ِ ِ‬
‫کم‪َ ،‬وبَ َّدلْت َسیّْاّٰت ْ‬
‫کم‬ ‫ت لَ ْ‬ ‫عوا فَػ َق ْد َغ َف ْر ُ‬ ‫قوؿ ْارج ْ‬ ‫َّهم‪ ،‬فَػیَ ْ‬
‫اِّن َْلجْیبَن ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫َو ّْ ْ َ ْ‬
‫فوًرا َّذل ْم اَ﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َال إِّٰلوَ إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو‬ ‫عو َف َم ْغ ْ‬
‫ٍ ِ‬
‫َح َسنَات‪ ،‬فَػ َْريج ْ‬
‫احلَ ْمد‪.‬‬‫ْ‬
‫ص َدقَة الْ ِفطْ ِر‪،‬‬ ‫ِ‬
‫ِ‬
‫ضلَو‪َ ،‬وأ ََّما أَ ْح َکامو ‪ ،‬فَمْن َها َ‬ ‫ک الْیَ ْوـ َکا َف فَ ْ‬ ‫َو ّٰى َذا الَّ ِذ ْي ذکَِر ِ ِْف ّٰذلِ َ‬
‫‪،‬حر أ َْو َعْب ٍد‪،‬‬ ‫صغِ ٍْري أ َْوَکبِ ٍْري ّْ‬‫نی‪َ ،‬‬ ‫اع ِم ْن ّْبر أ َْو قَ ْم ٍح َع ْن اِثْػنَ ْ ِ‬ ‫صٌ‬ ‫الس َالـ َ‬ ‫اؿ َعلَْی ِو َّ‬
‫الص َالة َو َّ‬ ‫فَػ َق ْد قَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اعا‬
‫صً‬ ‫سوؿ ا﵁ ﷺ َزکا َة الْفطْ ِر َ‬ ‫ض َر ْ‬ ‫اؿ فَػَر َ‬ ‫هما قَ َ‬‫عمَر َرض َي ا﵁ َعْن َ‬ ‫ذَ َک ٍر أ َْو أنْػثّٰی َو َع ِن ابْ ِن َ‬
‫الص َال ِة َوِمْنها‬ ‫َّاس إلَی َّ‬ ‫خرو ِج الن ِ‬ ‫ِ‬
‫اعا م ْن َشع ٍْري‪َ ،‬وأ ََمَر ِبَا أَ ْف توَّدی قَػْب َل ْ‬
‫ِمن متٍَْر أَو ص ِ ِ‬
‫ْ َ ً‬ ‫ْ‬
‫ّٰ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫مصلّی‪ ،‬فَأ ََّوؿ‬ ‫حی إِلَی الْ َ‬ ‫َض ّٰ‬ ‫الس َالـ َِيْرج یػَ ْوَـ الْفطْ ِر َو ْاْل ْ‬ ‫اخلطْبَة فَػ َق ْد َکا َف َعلَْیو َّ‬ ‫الص َالة َو ْ‬
‫َّ‬
‫صفوفِ ِه ْم‪،‬‬ ‫س َع ّٰلی ْ‬ ‫جلو ٌ‬‫َّاس‪َ ،‬والنَّاس ْ‬ ‫قوـ م َقابِل الن ِ‬
‫َ‬ ‫ص ِرؼ فَػیَ ْ‬ ‫َشْی ٍئ یػَْب َدأ بِو َّ‬
‫الص َالة‪ُ ،‬ثَّ یػَْن َ‬
‫نی‬ ‫ِ‬ ‫فَػیعِظهم‪ ،‬ویو ِصی ِهم‪ ،‬ویأْمرىم وِمْنها التَّ ْکبِري ِِف أَثْػنَ ِاء ْ ِ‬
‫َِّب ی َک ّْْب بػَ ْ َ‬ ‫اخلطْبَة فَػ َق ْد َکا َف الن ّ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َ ْ َ ْ ْ ْ ََ ْ َ َ‬
‫اخلطْبَ ِة‪َ ،‬و یکْثِر التَّ ْکبِ ْ َري ِ ِْف خطْبَ ِة الْعِْی ِدیْ ِن َوِمْن َها ِصیَاـ ِست َِّة أَیَّ ٍاـ ِم ْن َش َّو ٍاؿ‪،‬‬ ‫اؼ ْ‬ ‫َضع ِ‬
‫أ َْ‬
‫صیَ ِاـ‬ ‫الس َالـ من صاـ رمضا َف ُثَّ أَتْػبعو ِستِّا ّْمن َش َّو ٍاؿ َکا َف َک ِ‬ ‫الصالة َو َّ‬ ‫اؿ َعلَْی ِو َّ‬ ‫فقدقَ َ‬
‫ْ‬ ‫ََ‬ ‫َ ْ َ َ ََ َ‬
‫َعوذ بِال ّٰلّ ِو ِم َن‬ ‫احلَ ْمد أ ْ‬ ‫َّى ِر اَ﵁ أَ ْک َْْباَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َال اِّٰل َو إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو ْ‬
‫الد ْ‬
‫کم ِِف الْ ْقر ِاف‬ ‫کی وذَ َکراسم ربّْو فَ ّٰ‬ ‫اف َّ ِ‬ ‫الشَّیطَ ِ‬
‫ک ا﵁ لَنَا َولَ ْ‬ ‫صلّی بَ َار َ‬ ‫الرجْی ِم قَ ْد اَفْػلَ َح َم ْن تَػَز ّّٰ َ َ ْ َ َ َ‬ ‫ْ‬
‫احل ِکی ِم أَستَ ْغ ِفر ا﵁ ِِل ولَکم ولِسائِِر الْ ِ ِ‬ ‫ات و ّْ‬ ‫الْع ِظی ِم ونػَ َفعنَا وإِیَّ ِ ِ‬
‫نی‬
‫مسلم ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ‬ ‫الذ ْک ِر َْ ْ ْ‬ ‫اکم ب ْاالیَ َ‬ ‫َ ْ َ َ َ ْ‬
‫الرِحْی ِم‪.‬‬
‫فور َّ‬ ‫فَ ْ ِ ِ‬
‫ىو الْغَ ْ‬ ‫استَ ْغف ْروه إنَّو َ‬
‫د کٍڇوي اطجػ دويمي طػبي‬
‫ا﵁ أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب اَ ْحلَ ْمد‬
‫فسنَا َوِم ْن‬ ‫لِّٰلّ ِو َْضلمده ونَستَعِینو ونَستَ ْغ ِفره و ْنوِمن بِو ونػَتَوَّکل علَی ِو ونَعوذ بِال ّٰلّ ِو ِمن شروِر أَنْ ِ‬
‫ْ ْ‬ ‫َ َ َْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ ْ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫مض َّل لَو ومن ی ِ‬ ‫هدهِ ا﵁ فَالَ ِ‬ ‫ت أَعمالِنا من یَّ ِ‬ ‫ِ‬
‫ي لَو اَ﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َال‬ ‫ضل ْلو فَالَ َىاد َ‬ ‫ََ ْ ّ ْ‬ ‫َسیّْاّٰ ْ َ َ َ‬
‫(‪)055‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ک لَو‬ ‫احلَ ْمد َونَ ْش َهد اَ ْف َال إِّٰل َو إَِّال ا﵁ َو ْح َده َال َش ِریْ َ‬ ‫إِّٰل َو إِالَّ ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو ْ‬
‫نی یَ َد ِي‬ ‫ِ‬ ‫ونَ ْشهد ا ََّف سیّْ َدنَا وموَالنَا زل َّم ًدا عبده ورسولو‪ ،‬أَرسلَو بِ ْ ِ‬
‫احلَ ّْق بَش ْ ًريا َّونَذیْػًرا بػَ ْ َ‬ ‫َ َْ َ َ ْ ْ َ‬ ‫َ ََْ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬
‫اعة ‪ ،‬من یّط ِع ا﵁ ورسولَو فَػ َق ْد ر َش َد‪ ،‬ومن یػَّ ْعص ِهما فَِإنَّو َال ی ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ضر إالَّ نػَ ْف َسو َوالَ یَ ّ‬
‫ضر‬ ‫َ ّ‬ ‫َ‬ ‫َ ََ ْ‬ ‫َ ََ ْ‬ ‫الس َ َ ْ‬ ‫َّ‬
‫احلَ ْمد ۔‬ ‫ا﵁َ َشْیئاً اَ﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َال اِّٰلوَ إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو ْ‬
‫الرِحْی ْم ﴿اِ َّف ا﵁َ َوَم ّٰلئِ َكتَو‬ ‫َح ِن َّ‬ ‫الرِجْیم بِ ْس ِم ال ّٰلّ ِو َّ‬
‫الر ْ ّٰ‬ ‫اف َّ‬ ‫أَعوذ بِال ّٰلّ ِو ِمن الشَّیطَ ِ‬
‫َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ّٰ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ص ّْل َع ّٰلی َسیّْدنَا‬ ‫هم َ‬ ‫موا تَ ْسلْی ًما﴾ اَللّ َّ‬ ‫صلّ ْوا َعلَْیو َو َسلّْ ْ‬ ‫َِّب یَآ اَیػّ َها الَّذیْ َن اّٰ َم ْنوا َ‬ ‫یصلّ ْو َف َعلَى النِ ّْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫مسل َمات‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫نی َوالْ ْ‬ ‫مسلم ْ َ‬ ‫مومنَات َوالْ ْ‬ ‫نی َوالْ ْ‬ ‫مومن ْ َ‬ ‫ص ّْل َعلَی الْ ْ‬ ‫ک َو َ‬ ‫سول َ‬ ‫ک َوَر ْ‬ ‫َوَم ْوَالنَا زلَ َّمد َعْبد َ‬
‫ذریَّتِو وصحبِو أ ْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫نی اَ﵁ أَ ْک َْْب ا﵁ أَ ْک َْْب َال‬ ‫َمجَع ْ َ‬ ‫ک َع ّٰلی َسیّْدنَا َوَم ْوَالنَا زلَ َّمد َّوأ َْزَواجو َو ّْ َ َ ْ‬ ‫َوبَا ِر ْ‬
‫احلَ ْمد‪.‬‬ ‫إِّٰلوَ إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫قَ َ ِ‬
‫قهم‬
‫َص َد ْ‬ ‫عمر‪َ ،‬وأ ْ‬ ‫َش ّدىم ِْف أ َْم ِر ا﵁ َ‬ ‫َبوبَ ْک ٍر‪َ ،‬وأ َ‬ ‫اؿ النَّب ّیﷺ ا َْر َحم َّأم ِ ِْت ب َّأم ِ ِْت أ ْ‬
‫احل َس ْنی َسیّْ َدا‬ ‫احلَ َسن َو ْ‬ ‫اجلَن َِّة‪َ ،‬و ْ‬‫اط َمة َسیّْ َدة نِ َس ِاء ا َْى ِل ْ‬ ‫حیاء عثْماف‪ ،‬وأَقْضاىم علِی‪ ،‬وفَ ِ‬
‫َ َ ً َ َ َ ْ َ ّّ َ‬
‫هم ا ْغ ِف ْر‬ ‫نی) اَل ّٰلّ َّ‬ ‫ا﵁ وأَسد رسولِو (ر ِضي ا﵁ عْنهم أ ْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اب اَى ِل ْ ِ‬
‫َمجَع ْ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َسد َ َ َ ْ َ َ‬ ‫اجلَنَّة‪َ ،‬وَحََْزة أ َ‬ ‫َشبَ ِ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫لِْلعبَّ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫ىم‬
‫اِب َال تَػتَّخذ ْو ْ‬ ‫َص َح ِ ْ‬ ‫اس َوَولده َم ْغفَرًة ظَاىَرًة َّوبَاطنَ ًة الَّ تغَادر َذنْػبًا ‪ ،‬اَ﵁َ اَ﵁َ ِ ِْف أ ْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َغر ِ‬
‫هم‪َ ،‬و َخ ْري‬ ‫ض ْ‬ ‫هم فَبِب ْغض ْي أَبْػغَ َ‬ ‫ض ْ‬ ‫هم َوَم ْن أَبْػغَ َ‬ ‫َحبَّ ْ‬‫حِب أ َ‬
‫هم فَب ّْ ْ‬
‫َحبَّ ِ‬
‫ضا م ْن بػَ ْعد ْي ‪ ،‬فَ َم ْن أ َ ْ‬ ‫ًَ‬
‫الس ْلطَاف (الْ َع ِادؿ) ِظ ّل ا﵁ِ ِِف ْاالَْر ِ‬ ‫َّ ِ‬ ‫َّ ِ‬ ‫ِ‬
‫ض َم ْن‬ ‫ِّن ُثَّ الذیْ َن یَ ْلوََن ْم ُثَّ الذیْ َن یَ ْلوََن ْم َو ّ‬ ‫َّأم ِ ِْت قَػ ْر ْ‬
‫ض أ ََىانَو ا﵁ اَ﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب َال إِّٰل َو إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَل ّٰلّو‬ ‫ا﵁ ِِف ْاالَْر ِ‬ ‫أَىا َف س ْلطَا َف ِ‬
‫َ‬
‫آء ِذي الْقرّٰبی ویػْن ّٰهی ع ِن الْفحش ِ‬ ‫اف واِیػت ِ‬ ‫احلمد ﴿اِ َّف ا﵁ یاْمر بِالْع ْد ِؿ و ِْ‬ ‫ِّٰ ِ‬
‫آء‬ ‫ْ ََ َ َ ْ َ‬ ‫اال ْح َس ِ َ َْ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ‬ ‫أَ ْک َْْب َوللّو َْ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫کم‪،‬‬ ‫ب لَ ْ‬ ‫عوه یَ ْستَج ْ‬ ‫کم َو ْاد ْ‬ ‫کر ْ‬‫کم تَ َذ َّک ْرو َف﴾ فَاذْکروا ا﵁َ یَ ْذ ْ‬ ‫ظکم لَ َعلَّ ْ‬ ‫َوالْمْن َک ِر َوالْبَ ْغ ِي یَع ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َج ّل َوأ َََتّ َوأ ََى ّم َوأ َْعظَم َوأَ ْک َْب‬ ‫َولَذ ْکر ا﵁ تَػ َعاّٰلی أ َْع ّٰلی َوأ َْوّٰلی َوأ ََعّز َوأ َ‬
‫اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو‬
‫أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪.‬‬
‫(‪)056‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د لٍي اطجػ اولي طػبي‬
‫اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو‬
‫هم ّْم ْن َِبِْی َم ِة‬ ‫ّٰ ِ‬ ‫ِّٰ ِ ِ‬ ‫ّٰ‬
‫اس َم اللّو َع ّٰلى َما َرَزقَ ْ‬ ‫أَ ْک َْْب‪،‬اَللّو أَ ْک َْْب ‪ ،‬اَ ْحلَ ْمد للّو الَّذ ْي َج َع َل َمْن َس ًكا لّْیَ ْذكروا ْ‬
‫اْل ْسالَِـ‪ ،‬اَ﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َال إِّٰل َو إِالَّ ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁‬ ‫ْاْلَنْػ َع ِاـ‪َ ،‬و َعلَّم الت َّْو ِحْی َد َوأ ََمر بِ ِْ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ک لَو َونَ ْش َهد ا ََّف َسیّْ َدنَا َوَم ْوَالنَا‬ ‫احلَ ْمد َونَ ْش َهد اَ ْف َّال إِّٰل َو إَِّال ا﵁ َو ْح َده َال َش ِریْ َ‬ ‫أَ ْک َْْبَولِّٰلّ ِو ْ‬
‫السالَِـ اَ﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َال إِّٰل َو إِالَّ ا﵁ َوا﵁‬ ‫سولو الَّ ِذ ْي َى َدانَا إِّٰلی َدا ِر َّ‬ ‫زلَ َّم ًدا َعْبده َوَر ْ‬
‫َح َک ِاـ‬ ‫ِ‬ ‫احلمد‪ .‬صلَّی ا﵁ علَی ِو وعلی الِو وأ ِِ ِ‬ ‫ِّٰ ِ‬
‫اموا بِِإقَ َامة ْاْل ْ‬ ‫َص َحابو الَّذیْ َن قَ ْ‬ ‫َ ْ َ َ ّٰ َ ْ‬ ‫أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َوللّو َْ ْ َ‬
‫هم َوأ َْم َوا َذل ْم ِ ِْف َسبِْی ِل ا﵁ِ فَػیَا َذل ْم َم ْن کَِرٍاـ َو َسلَّ َم تَ ْسلِْی ًما َکثِ ْ ًريا اَ﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁‬ ‫فس ْ‬ ‫َوبَ َذ ْلوا أَنْ َ‬
‫احلَ ْمد‪.‬‬‫أَ ْک َْْب َال إِّٰل َو إِالَّ ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو ْ‬
‫ٍ‬ ‫َف یػومکم ّٰى َذا یػوـ ِعی ٍد ش ِرع لَ ِ ِ‬
‫أخَر َذبْح‬ ‫کم فْیو َم َع أ َْع َماؿ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َْ ْ‬ ‫موا أ َّ َ ْ َ ْ‬ ‫اعلَ ْ‬
‫أ ََّما بػَ ْعد! فَ ْ‬
‫ِ‬ ‫ص و ِص ْد ِؽ النّْیَّ ِة‪ ،‬وبػ َّنی نَبِیو و ِ‬ ‫ض ِحیَّ ِة بِ ِْ‬
‫صلَّی ا﵁ َعلَْیو َو َسلَّ َم ْ‬
‫وجوبػَ َها‬ ‫صفیّو َ‬ ‫ََ َ ّ َ َ‬ ‫اْل ْخ َال ِ َ‬ ‫ْاال ْ‬
‫کتب الْ ِف ْق ِو َم َسائِلَ َها اَ﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َال إِّٰل َو‬ ‫ضائِلَ َها‪ ،‬وَد َّو َف علَماء َّامتِو ِم ْن سنَنِو ِِف ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َوفَ َ‬
‫السالَـ ‪َ :‬ما َع ِم َل َاد ِم ّّي‬ ‫الصالة َو َّ‬ ‫اؿ َعلَْی ِو َّ‬ ‫احلَ ْمد‪ .‬فَػ َق ْد قَ َ‬ ‫إِالَّ ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو ْ‬
‫قروَِنَا‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ت یػَ ْوَـ الْقیَ َامة ب ْ‬ ‫ِ‬ ‫َّح ِر اَح َّ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫ب إلَی ا﵁ م ْن إ ْىَراؽ الدَّـ‪َ ،‬وإنػ ََّها لَتَا ْ‬ ‫م ْن َع َم ٍل یػَ ْوَـ الن ْ َ‬
‫ِ‬
‫ض فَ ِطْی ْبوا ِِبَا‬ ‫اف قَػْبل اَ ْف یػَّ َق َع ِم َن اال َْر ِ‬ ‫واَ ْشعا ِرىا واَظْالفِها‪ ،‬وإِ َّف الدَّـ لَی َقع ِمن ا﵁ِ ِمبَ َک ٍ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ َ َ َ َ‬
‫سوِؿ‬ ‫َص َحاب َر ْ‬ ‫اؿ ا ْ‬ ‫احلَ ْمد َوقَ َ‬ ‫نػَ ْف ًسا اَ﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َال إِّٰل َو إِالَّ ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْبَولِّٰلّ ِو ْ‬
‫کم إِبْػَر ِاىْی َم‪،‬‬ ‫ِ‬
‫اؿ ‪:‬سنَّة اَبْی ْ‬ ‫احي؟ قَ َ‬ ‫ا﵁ِ صلَّی ا﵁ علَی ِو وسلَّم ‪:‬یا رسو َؿ ا﵁ِ م ّٰاى ِذ ِه ْاالَض ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ ََ َ َ َ ْ‬ ‫َ‬
‫سو َؿ ا﵁ِ؟‬ ‫سو َؿ ا﵁ِ؟ قَ َ‬ ‫ِ‬
‫الص ْوؼ یَا َر ْ‬ ‫الوا ‪:‬فَ ّ‬ ‫کل َش َعَرٍة َح َسنَةٌ‪ ،‬قَ ْ‬ ‫اؿ ‪:‬بِ ّْ‬ ‫الوا ‪:‬فَ َما لَنَا فْی َها یَا َر ْ‬ ‫قَ ْ‬
‫ؼ َح َسنَةٌ اَ﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َال إِّٰلوَ إِالَّ ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب‬ ‫کل َشعرٍة ِمن الصو ِ‬ ‫قَ َ ِ‬
‫اؿ ‪:‬ب ّْ ْ َ َ ّ ْ‬
‫ضر‬
‫یض ّْح فَالَ َُْي ْ‬ ‫ض ّْح َي فَػلَ ْم َ‬
‫ِ‬
‫السالَـ ‪َ :‬م ْن َّو َج َد َس َع ًة ْلَ ْف یّ َ‬ ‫الصالة َو َّ‬ ‫اؿ َعلَْی ِو َّ‬ ‫احلَ ْمد َوقَ َ‬ ‫َولِّٰلّ ِو ْ‬
‫(‪)057‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫عمَر ‪:‬‬ ‫اؿ ابْن َ‬ ‫مص َّالنَا اَ﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َال إِّٰلوَ إِالَّ ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َولِّٰلّ ِو ْ‬
‫احلَ ْمد َوقَ َ‬ ‫َ‬
‫حی‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َض ّٰ‬ ‫َضاحي یػَ ْوَماف بػَ ْع َد یػَ ْوـ ْاْل ْ‬ ‫اَْْل َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫و ّٰى َذا بػعض ّْمن الْ َفضائِ ِل‪ ،‬وتَػعلَّ ِ‬
‫موا م َن الْعلَ َماء الْ َم َسائ َل ا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َال إِّٰلوَ‬ ‫َ َْ ٌ َ َ َ َ ْ‬
‫الرِجْی ِم ﴿لَ ْن یػَّنَ َ‬ ‫احلمد أَعوذ بِال ّٰلّ ِو ِمن الشَّیطَ ِ‬ ‫ِّٰ ِ‬ ‫ِ‬
‫حلو‬
‫اؿ ا﵁َ ْ‬ ‫اف َّ‬ ‫َ ْ‬ ‫إالَّ ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْبَوللّو َْ ْ ْ‬
‫کم لِت َک ّْْبوا ا﵁َ َع ّٰلی‬ ‫ک َس َّخَرَىا لَ ْ‬ ‫کم َک ّٰذلِ َ‬ ‫مها والَ ِدماو ىا وّٰل ِکن یػَّنَالو التَّ ْق ّٰ ِ‬
‫وی مْن ْ‬ ‫َ َ َ َ َ ْ‬
‫نی﴾‪.‬‬ ‫ماى ّٰدکم وب ّْش ِر الْ ِ ِ‬
‫محسن ْ َ‬‫ْ‬ ‫َ َ ْ ََ‬
‫د لٍي اطجػ دويمي طػبي‬
‫"اَل ّٰلّو أَ ْک َْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب‪ ،‬اَل ّٰلّو أَ ْک َْْب ‪،‬إِ َّف‬
‫فسنَا‬ ‫احلم َد لِّٰلّ ِو َْضلمده ونَستَعِینو ونَستَ ْغ ِفره و ْنوِمن بِو ونػَتَوَّکل علَی ِو ونَعوذ بِال ّٰلّ ِو ِمن شروِر أَنْ ِ‬
‫ْ ْ‬ ‫َ َ َْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ ْ َ ْ‬ ‫َْ ْ‬
‫ي لَو َونَ ْش َهد اَ ْف َّال‬ ‫ِ‬ ‫مض َّل لَو ومن ی ِ‬ ‫ت أ َْعمالِنَا من یػَّه ِد ِه ا﵁ فَ َال ِ‬ ‫وِمن سیّْ ّٰا ِ‬
‫ضل ْلو فَال َىاد َ‬ ‫ََ ْ ّ ْ‬ ‫َ َْ ْ‬ ‫َ ْ َ‬
‫ک لَو ونَ ْشهد ا ََّف زل َّمدا عبده ورسولو صلَّی ا﵁ علَی ِو وعلی الوِ‬
‫َ ْ َ َ ّٰ‬ ‫َ ً َْ َ َ ْ َ‬ ‫إِّٰل َو إَِّال ا﵁ َو ْح َده الَ َش ِریْ َ َ َ‬
‫َص َحابِو َو َسلَّ َم تَ ْسلِْیماً َکثِ ْرياً َکثِ ْرياً‬ ‫َوأ ْ‬
‫َح َس َن ا ْذلَْد ِي َى ْدي زلَ َّم ٍد ﷺ َو َشَّر‬ ‫ِ‬
‫احلَدیْث کتَاب ا﵁ َوا ْ‬
‫أ ََّما بػعد !فَِإ َّف اَص َد َؽ ْ ِ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫َْ‬
‫ض َاللٍَة ِِف النَّار‪.‬‬ ‫کل َ‬ ‫ضالَلَةٌ َو َّ‬ ‫کل ْزل َدثٍَة بِ ْدعةٌ و َّ ٍ‬
‫کل بِ ْد َعة َ‬ ‫َ َ‬ ‫موِر ْزل َدثَاَتَا َو َّ‬ ‫ْاال ْ‬
‫الرِحْی ِم ﴿اِ َّف ا﵁َ َوَم ّٰلئِ َکتَو‬ ‫َح ِن َّ‬ ‫الرِجْیم بِ ْس ِم ا﵁ِ َّ‬
‫الر ْ ّٰ‬ ‫اف َّ‬ ‫أَعوذ بِال ّٰلّ ِو ِمن الشَّیطَ ِ‬
‫َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ّٰ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ص ّْل َع ّٰلی َسیّْدنَا‬ ‫هم َ‬ ‫موا تَ ْسلْی ًما اَللّ َّ‬ ‫صلّ ْوا َعلَْیو َو َسلّْ ْ‬ ‫َِّب یَا اَیػّ َها الَّذیْ َن اّٰ َم ْنوا َ‬ ‫یصلّ ْو َف َعلَی النِ ّْ‬ ‫َ‬
‫صا ِر َو ِضیَائِ َها َو َع ّٰلی اّٰلِو‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫قلوب َوَد َوائ َها َو َعافیَة ْاْلَبْ َداف َوش َفائ َها َو ْنوِر ْاْلَبْ َ‬
‫ِ‬ ‫ب الْ ِ‬
‫زلَ َّمد ط ّْ ْ‬
‫ٍ ِ‬
‫َّح ِقْی ِق َرفِْیقو ِِف‬ ‫ِ‬ ‫ض ال ّٰلّ َّ‬ ‫وصحبِو أ ْ ِ‬
‫ضل الْبَ َش ِر بػَ ْع َد ْاْلَنْبِیَاء بِالت ْ‬ ‫ىوأَفْ َ‬‫هم َع َّم ْن َ‬ ‫نی َو ْار َ‬ ‫َمجَع ْ َ‬ ‫ََْ‬
‫اب الْ َفا ِرِؽ‬ ‫الصو ِ‬ ‫َّاط ِق بِ ّْ ِ‬ ‫الص ِدیق ر ِضي ا﵁ تَػعالی عْنو وع ِن الن ِ‬ ‫الْغَا ِرَوأَنِْیسو أ ْ ٍ‬
‫الصدؽ َو َّ َ‬ ‫َ ّٰ َ َ َ‬ ‫َبوبَ ْکر ّْ ْ َ َ‬
‫احلی ِ‬ ‫ِ‬ ‫اخلَطَّ ِ ِ‬ ‫عمَر بْ ِن ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫بػَ ْ ِ‬
‫آء‬ ‫الی َعْنو َو َع ْن َکام ِل ََْ‬ ‫اب َرض َي ا﵁ تَػ َع ّٰ‬ ‫احلَ ّْق َوالْبَاط ِل ْاْل ََّواه ْاْل ََّواب َ‬ ‫نی ْ‬
‫الی َعْنو َو َع ْن إَِم ِاـ الْ َم َشا ِرِؽ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اْل ّْيَ ِ ِ‬
‫اف َجام ِع اّٰیَات الْ ْقر ِاف عثْ َما َف بْ ِن َعفَّا َف َرض َي ا﵁ تَػ َع ّٰ‬ ‫َو ِْ‬
‫(‪)058‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫السعِْی َدیْ ِن َّ‬
‫الش ِهْی َدیْ ِن‬ ‫ب َکَّرَـ ا﵁ َو ْج َهو َو َع ِن َّ‬ ‫ب َعلِ ّْي بْ ِن أَِِب طَالِ ٍ‬ ‫َس ِد ا﵁ِ الْغَالِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َوالْ َمغَا ِرب أ َ‬
‫ْ‬
‫الزْىَر ِآء‬‫هما َو َع ْن ّْأم ِه َما الْبَ ْتوِؿ َّ‬ ‫احلس ِن و ْ ِ ِ‬
‫احل َس ْنی َرض َي ا﵁ َعْن َ‬ ‫اجلَنَّة ‪َ َ َْ :‬‬
‫اب أَى ِل ْ ِ‬
‫َسیّْ َد ْي َشبَ ِ ْ‬
‫اط َم َة َر ِض َي ا﵁ َعْن َها َو َع ْن َع َّمْی ِو‬ ‫ضع ِة جس ِد النَِِّب الْ َک ِرِْمي الْع ِزیػزِة الْغََّر ِاء سیّْ َدتِنَا فَ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫ّْ‬ ‫ب َْ َ َ‬
‫ض ِل الْعبَّ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫هما‪.‬‬ ‫اس َرض َي ا﵁ َعْن َ‬ ‫َِب الْ َف ْ َ‬ ‫عم َارَة َسیّْدنَا َحََْزَة َوأِ ْ‬
‫َِب َ‬ ‫الْم َکَّرَم ْنی ‪:‬أِ ْ‬
‫الص َحابَِة ِم َن‬ ‫الست َِّة الْبَاقِیَ ِة ِم َن الْ َع َشَرةِ الْمبَشََّرِة الْ ِکَرِاـ الََْْبَرِة َو َع ْن َسائِِر َّ‬ ‫َو َع ِن ّْ‬
‫ضواف ا﵁ِ تَػعالی علَی ِهم أ ْ ِ‬ ‫َمجعِ ِّٰ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫الْ ِ‬
‫نی اَ﵁‬ ‫َمجَع ْ َ‬ ‫َ ّٰ َ ْ ْ‬ ‫ِ‬
‫نی إلی یػَ ْوـ الدّْیْ ِن ر ْ َ‬ ‫مهاج ِریْ ِن َوأَتْػبَاع ِه ْم َوتَابِعْی ِه ْم أ ْ َ ْ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ّٰ‬‫ِ‬
‫أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْب َال إِّٰلوَ إَِّال ا﵁ َوا﵁ أَ ْک َْْب اَ﵁ أَ ْک َْْبَوللّو ْ‬
‫قلوبِنَا غالَّ‬ ‫﴿ربػَّنَا َال ََْت َع ْل ِ ِْف ْ‬
‫احلَ ْمد ‪َ .‬‬
‫هم انْص ِر اِْْلس َالـ والْ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫قلوبػَنَا‬
‫﴿ربػَّنَا الَ ت ِز ْغ ْ‬‫نی َ‬ ‫مسلم ْ َ‬
‫ْ ََ ْ‬ ‫ؼ َّرِحْی ٌم﴾ اَل ّٰلّ َّ‬ ‫ک َروْو ٌ‬ ‫لّْلَّ ِذیْ َن اّٰ َم ْنوا َربػَّنَا انَّ َ‬
‫ت الْ َوَّىاب﴾ ِعبَ َادا﵁ِ! َرَِحَکم ا﵁ ﴿اِ َّف‬ ‫ک اَنْ َ‬
‫ِ‬
‫ک َر َْحَةً انَّ َ‬ ‫ب لَنَا ِم ْن لَّدنْ َ‬
‫ِ‬
‫بػَ ْع َد ا ْذ َى َدیْػتَنَا َوَى ْ‬
‫اف َواِیْػتَ ِاء ِذی الْ ْقرّٰبی َویػَْن ّٰهی َع ِن الْ َف ْح َش ِاء َوالْمْن َک ِر َوالْبَ ْغ ِی‬ ‫االحس ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ا﵁َ یَاْمر بالْ َع ْدؿ َو ْ ْ َ‬
‫الی أ َْع ّٰلی‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫کم‪َ ،‬ولَذ ْکر ا﵁ تَػ َع ّٰ‬ ‫ب لَ ْ‬ ‫عوه یَ ْستَج ْ‬ ‫کم َو ْاد ْ‬
‫کر ْ‬‫کم تَ َذ َّک ْرو َف اذْکروا ا﵁َ یَ ْذ ْ‬ ‫ظکم لَ َعلَّ ْ‬ ‫یَع ْ‬
‫َج ّل َوأ َََتّ َوأ ََى ّم َوأَ ْک َْب‪ .‬وا﵁ یعلم ما تصنعوف‪.‬‬ ‫َوأ َْوّٰلی َوأ ََعّز َوأ َ‬
‫د زوازي لمٍهځ‬
‫د زوازي د لماهځي يٍ مىصع دا دي ڇي اهؾان طپَ مؾلمان ورور د‬
‫مػګ څظي وروؿجي ًم ًيػ هکړي او دى ثي دـاوي کٍي‪ ،‬ثػ څٍ د دى مؾلمان‬
‫ٓ‬
‫ورور ثي پي يبػ او اطػت کي ًم دا دـاوي پي کار ورؿي‪ ،‬کلي ڇي يٍ څي‬
‫مؾلماهان د يٍ بَ مؾلمان زوازى کي قػيکان ؿي هٍ دا هللا پاک ج ثي يٍ‬
‫ؿهارش يػػي ڇي اي هللا! ثي د دى طػايػػي مفاؼ کړي او دى ثي ښي مىام ورکړي‪.‬‬
‫د زوازي لمٍهځ پي شىيىت کي دـا دى‪ ،‬د زوازي لمٍهځ نػض کػهايي دي‪.‬‬
‫(‪)059‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د زوازي د لماهځي غػيىي‬
‫زوازى بي مظجي پػثي يػػي‪ ،‬امام بي د مړي د ؿيوي مض ثي ودريږي‪،‬‬
‫مىجعيان بي قاثي پي صهٍهي زٍړ کړي‪ ،‬او دا هيت دي وکړي‪ :‬ڇي زى د دي امام‬
‫پي ايجعا کي هللا پاک د رطا او د دي مړي د ملهػت د پارى د زوازي لمٍهځ کٍم‬
‫بيا دي دواړى الؿٍهي ثػ كٍږو پٍري پٍرثي ّٰکړي او ِ‬
‫ثکبيػ ثصػيمي دي‬
‫ووايػػي‪ ،‬د ثکبيػ ثصػيمي وروؿجي دي "ؿبصاهک الل ٌّم" ووايػػي‪ ،‬د ؿبصاهک‬
‫اللٌم وروؿجي دي هللا اکبػ ووايػػي(الؿٍهي دي هي پٍرثي کٍي) او درود قػيم‬‫َّ‬
‫دي ووايػػي‪ ،‬بيا دي هللا اکبػ وکړي او د مړي د پارى دي دـا وکړي‪ ،‬بيا دي‬
‫دريم وار هللا اکبػ ووايػػي‪ ،‬او ؿالم دي وګػځٍي‪.‬‬
‫پعي لماهځي کي رکٍع او ؿرعى هؾجي‪ ،‬پعي لماهځي کي څلٍر ثکبيػات‬
‫دي‪ ،‬اوؿ ثکبيػ ثصػيمي دي ڇي پي ًلي کي الس پٍرثي کيږي‪ ،‬پاثي دري‬
‫ثکبيػاثٍ کي دي الس هي پٍرثي کٍي‪ ،‬د دي لماهځي د پارى اذان او ايامت‬
‫هؾجي‪ ،‬د ؿالم ګػځٍلٍ پي وطت کي الؿٍهي هيٍؿ يا ايلي کٍؿ دواړى روا دي‪.‬‬
‫د مړي لپارى دـا‬
‫د زوازي پي لماهځي کي بي مړي ثي دـا کيږي‪ ،‬دا دـاګاهي ًم زال زال‬
‫دي‪ ،‬کڈيػثي مړي بالق هاريوي يا زهاهي وى هٍ دا دـا دي وايػػي‪:‬‬
‫صغِ ِرينَا َوَكبِ ِرينَا‪َ ،‬وذَ َك ِرنَا َوأُنْػثَانَا‪ ،‬اللَّ ُه َّم‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫"اللَّ ُه َّم ا ْغف ْر حلَیّْنَا َوَمیّْتنَا‪َ ،‬و َشاىدنَا َو َغائبِنَا‪َ ،‬و َ‬
‫ِ (ٖٔٔ)‬
‫اْلّيَاف"‪.‬‬ ‫اْل ْس َالِـ‪َ ،‬وَم ْن تَػوفَّػْیتَوُ ِمنَّا فَػتَوفَّوُ َعلَى ِْ‬
‫َحیِ ِو َعلَى ِْ‬ ‫ِ‬
‫َحیَْیتَوُ منَّا فَأ ْ‬
‫َم ْن أ ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫اي هللا! زمٍږ ژوهعي او مړي‪ ،‬شاطػ او كايب‪ ،‬کٍڇوي او كټ‪ ،‬هاريوي‬
‫او زهاهي (ټٍلٍ) ثي ملهػت وکړي‪ ،‬اي هللا! پي مٍږ کي ڇي ڇا ثي ژوهع ورکٍي هٍ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬ؿون ابن مازي‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۴۴۳ :‬‬
‫(‪)061‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پي اؿالم باهعي ژوهع ورکړى‪ ،‬او کي څٍک مړ کٍي هٍ د ًلي طاثمي پي ايمان‬
‫کړى او ًلي پي ايمان باهعي ونات کړى‪.‬‬
‫کڈيػثي مړي هاباللي ًلک وو هٍ دا دـا بي وايػػي‪:‬‬
‫اج َعلوُ لنَا َشافِعاً َّو ُم َشفَّعاً"‬
‫اج َعلوُ لنَا اَ ْجراً َّو ذُ ْخراً َّو ْ‬
‫اجعلوُ لنَا فَػَرطاً َّو ْ‬
‫هم َ‬‫"ال ّٰلّ َّ‬
‫اي هللا! دا ًلک زمٍږ د پارى مظکي ثلٍهکي ثٍښي زٍړى کړي(ڇي پي‬
‫يبػ کي زمٍږ قهاـت وکړي) او دا ًلک زمٍږ د پارى ازػ او ذطيػى زٍړى کړي‪،‬‬
‫او دا ًلک زمٍږ د پارى ؿهارقي وګػځٍي او د دى ؿهارش مىبٍؿ کړي‪.‬‬
‫کڈيػثي مړي هاباللي اهرلي يػػي هٍ دا دـا بي وايػػي‪:‬‬
‫اج َع َلها لنَا َشافِع ًة َّو ُم َشفَّعةً"‬
‫اج َع َلها لنَا اَ ْجراً َّو ذُ ْخراً َّو ْ‬
‫اجع َلها لنَا فَػَرطاً َّو ْ‬
‫هم َ‬‫"ال ّٰلّ َّ‬
‫اي هللا! دا اهرلي زمٍږ د پارى مظکي ثلٍهکي ثٍښي زٍړى کړي(ڇي پي‬
‫يبػ کي زمٍږ قهاـت وکړي) او دا اهرلي زمٍږ د پارى ازػ او ذطيػى زٍړى کړي‪،‬‬
‫او دا اهرلي زمٍږ د پارى ؿهارقي وګػځٍي او د دي ؿهارش مىبٍؿ کړي‪.‬‬
‫ههَ لموځٍهي‬
‫د ثٌرع لمٍهځ‪:‬‬
‫د ثٌرع د لماهځي څظي مػاد ًلي ههلٍهي دي کٍم ڇي پي قپي کي د‬
‫طٍب څظي را ويښيعو څظي وروؿجي ادا کيږي‪ ،‬د ثٌرع لماهځي کم رکفجٍهي‬
‫څلٍر دي زيات يػػي ‪ ۳۵‬رکفجي دي‪ .‬د ثٌرع د لماهځي وطت د ماطؾجن د‬
‫صبس صادؽ پٍري دي‪.‬‬‫نػض ادا کٍلٍ وروؿجي ثػ ِ‬
‫پاملػهي‪ :‬کڈيػثي يٍ کؽ ټٍلي قپي يښ يػػي او د قپػي د ثٌرع لمٍهځ وکړي هٍ‬
‫ًلي ثي ًم د ثٌرع لمٍهځ ويَ کيږي او د ثٌرع خٍاب شاصليږي‪.‬‬
‫د ثٌرع د لماهځي نظيلت‬
‫د نػض لماهځي څظي وروؿجي ڇي د کٍم لماهځي ډيػ زيات ثاکيع راكلي‬
‫دي‪ً ،‬لي د ثٌرع لمٍهځ دي‪ ،‬د هللا پاک ج نػمان دي‪:‬‬
‫(‪)060‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫"و ِم َن اللَْی ِل فَػتَ َه َّج ْد بِِو نَافِلَةً لَ َ‬
‫(ٗٔٔ)‬
‫ک َم َقاماً َْزل ُم ْوداً "‪.‬‬
‫ک َربُّ َ‬
‫ک‪َ ،‬ع َس ّٰي اَ ْف یػَّْب َعثَ َ‬ ‫َ‬
‫ٓ‬
‫هللا پاک ج پعي ايات کي هبي ع ثي شکم کړيعي ڇي د قپػي ثٌرع کٍى‪ ،‬دا‬
‫ؿجا د پارى يٍ زائع ـمَ دي‪ ،‬ممکن دى ڇي هللا پاک ج بي ثا (د دي ثٌرع پي‬
‫مىام مصمٍد ٰ‬
‫مفوۍ دا‪ :‬هللا‬ ‫مىام مصمٍد ثي پٍرثي کړي‪(.‬ورؿٍي)‪ِ .‬‬‫بػکت ؿػى) ِ‬
‫پاک ج بي ثا ثي ًلي مىام او مػثبي درکړي ڇي ًػ څٍک بي ؿجا ؿجايوي کٍي‪.‬‬
‫هللا پاک ج ًلي کؾان ؿجايلي دي کٍم ڇي د قپػي د طٍب څظي را‬
‫پٍرثي کيږي او د ثٌرع لموځٍهي کٍي‪ ،‬هللا پاک ج نػمايػػي‪:‬‬
‫(٘ٔٔ)‬
‫اى ْم یُ ِنف ُقو َف"‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫اَف جنوبػهم ع ِن الْم ِ‬
‫ضاج ِع یَ ْدعُو َف َربػَّ ُه ْم َخ ْوفًا َوطَ َم ًعا َوشلَّا َرَزقْػنَ ُ‬
‫"تَػتَ َج َ ُ ُ ُ ُ ْ َ َ َ‬
‫دوي د قپػي د طپلٍ بؾجػو څظي را پٍرثي کيږي‪ ،‬د ـغاب څظي د ويػي او د‬
‫خٍاب لي غمفي څظي طپَ رب ثي دـاګاهي او زاري کٍي‪ .‬يفوي پي لماهځي کي‬
‫پي ذکػ او دـاګاهٍ اطجي يػػي‪.‬‬
‫اوؿ شعيح‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‬ ‫ِ‬
‫اللَّو َ‬ ‫وؿ‬
‫اؿ َر ُس ُ‬ ‫اؿ‪:‬قَ َ‬ ‫َع ْن أَِِب ُىَریْػَرَة َر ِض َي اللَّوُ َعْنوُ قَ َ‬
‫یض ِة ؛‬ ‫وأَفْضل َّ ِ‬ ‫ضا َف ؛ َش ْه ُر اللَّ ِو الْ ُم َحَّرُـ‪،‬‬
‫الص َالة بػَ ْع َد الْ َف ِر َ‬ ‫َ َُ‬ ‫الصیَ ِاـ بػَ ْع َد َرَم َ‬
‫ض ُل ّْ‬ ‫"أَفْ َ‬
‫(‪)ٔٔٙ‬‬
‫ص َالةُ اللَّْی ِل "‪.‬‬
‫َ‬
‫د شظػت ابًٍػيػى رض څظي روايت دي‪ ،‬ڇي هبي کػيم ص ونػمايَ‪:‬‬
‫د رمظان المبارک د روژي څظي وروؿجي انظلي روژي د مصػم د مياقجي روژي‬
‫دي‪ ،‬او د نػض لماهځي څظي وروؿجي انظلي لمٍهځ د قپػي(ثٌرع)لمٍهځ دي‪.‬‬
‫دوم شعيح‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬االؿػاء‪۲۴ :‬‬
‫‪ : 111‬الؾرعى‪۳۱ :‬‬
‫‪ : 111‬الصصيس لمؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۳۱۱ :‬‬
‫(‪)062‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫الس َال َـ‪َ ،‬وأَطْعِ ُموا الطَّ َع َاـ‬
‫َّاس‪ ،‬أَفْ ُشوا َّ‬
‫اؿ"یَا أَیػُّ َها الن ُ‬
‫اؿ ‪.....:‬قَ َ‬ ‫" َع ْن َعْب ِدا﵁ بْ ِن َس َالٍـ قَ َ‬
‫َّاس نِیَ ٌاـ‪ ،‬تَ ْد ُخلُوا ْ‬
‫ِ ٍ (‪)ٔٔٚ‬‬
‫اجلَنَّةَ ب َس َالـ "‪.‬‬ ‫َو َ ُّ‬
‫صلوا َوالن ُ‬
‫د شظػت ـبعهللا بن ؿالم رض څظي روايت دي ڇي هبي ع ونػمايَ‪:‬‬
‫اي طلګٍ! ؿالم ـام کړي‪ ،‬او طلګٍ ثي ډوډي ورکړي‪ ،‬او د قپػي لموځٍهي‬
‫وکړي ڇي طلګ ويعى يػػي‪ ،‬ثاؿٍ بي زوت ثي پي ؿالمجيا ؿػى داطَ ؿي‪.‬‬
‫د اقػاؽ لمٍهځ‬
‫د لمػ طجٍ څظي وروؿجي ڇي کٍم ههَ لمٍهځ ادا کيږي‪ ،‬دي لماهځي‬
‫ثي د اقػاؽ لمٍهځ ويَ کيږي‪ ،‬د اقػاؽ د لماهځي ثػ ټٍلٍ ښي غػيىي دا دى‪:‬‬
‫ڇي د ؿٌار د لماهځي څظي وروؿجي پػ ًلي ځاي کښيوي‪ ،‬ثالوت او اذکار‬
‫وکړي‪ ،‬کلي ڇي لمػ را وطيږي او ښي ؿم را پٍرثي ؿي هٍ ( يفوي د لمػ طجٍ‬
‫څظي ثىػيبا ‪ ۳۵‬دييىي وروؿجي) دوى يا څلٍر رکفجي ههَ ادا کړى‪.‬‬
‫د اقػاؽ لماهځي نظيلت‬
‫اوؿ شعيح‬
‫صلَّى الْغَ َدا َة ِِف‬ ‫ِ‬ ‫اؿ رس ُ ِ‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْیو َو َسلَّ َم ‪َ " :‬م ْن َ‬ ‫وؿ اللَّو َ‬ ‫اؿ ‪ :‬قَ َ َ ُ‬ ‫س قَ َ‬ ‫َع ْن أَنَ ٍ‬
‫َج ِر َح َّج ٍة‬
‫ت لَوُ َكأ ْ‬ ‫نی َكانَ ْ‬ ‫صلَّى رْك َعتَ ْ ِ‬
‫س‪ُُ ،‬ثَّ َ َ‬ ‫َّم ُ‬
‫َمج ٍ‬
‫اعة‪ُُ ،‬ثَّ قَػ َع َد یَ ْذ ُك ُر اللَّوَ َح ََّّت تَطْلُ َع الش ْ‬‫ََ‬
‫ٍ (‪)ٔٔٛ‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم ‪ " :‬تَ َّام ٍة تَ َّام ٍة تَ َّامة "‪.‬‬ ‫اؿ رس ُ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫اؿ ‪ :‬قَ َ َ ُ‬ ‫َوعُ ْمَرةٍ "‪ .‬قَ َ‬
‫د شظػت اهؽ رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيم ص ونػمايَ‪ :‬ڇا ڇي د‬
‫ؿٌار لمٍهځ پي زماـت ؿػى ادا کړي‪ ،‬بيا ثػ لمػ طجٍ پٍري پػ ًلي ځاي‬
‫کښيوؾجي ذکػ يػػي کٍي‪ ،‬بيا (د لمػ را پٍرثي کيعو وروؿجي) يػػي دوى رکفجي‬
‫لمٍهځ وکړي‪ ،‬دي کؽ ثي بي د يٍي کامَ شذ او ـمػي خٍاب مالويږي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬زامؿ الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪. ۵۴۳۲ :‬ؿون ابن مازي‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۱۱۴:‬‬
‫‪ : 111‬ؿون الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۲۳۱ :‬‬
‫(‪)063‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫شظػت اهؽ رض نػمايػػي‪ :‬هبي کػيم ص (دري وارى داؿي) ونػمايَ‪ :‬د پٍرى‬
‫شذ او ـمػي خٍاب‪ ،‬د پٍرى شذ او ـمػي خٍاب‪ ،‬د پٍرى شذ او ـمػي خٍاب‪.‬‬
‫دويم شعيح‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‬ ‫قاؿ‪َ :‬سعت َ ِ‬
‫رسوؿ ا﵁ َ‬ ‫ُ‬ ‫رضي ا﵁ عنو‪َ ،‬‬ ‫احلسن بن علي َ‬
‫"ع ِن َ ِ ِ‬ ‫َ‬
‫کعتَ ِ‬
‫نی‬ ‫صلي ر َ‬ ‫مس‪ُ ،‬ثَّ ّٰ‬ ‫الش ُ‬‫عز َو َج َّل َح َّ ِّٰت تَطْلُ َع َ‬
‫کر ا﵁َ َّ‬ ‫صلي الغَ َداةَ ُثَّ ذَ َ‬
‫یقوؿ‪َ :‬من َ‬
‫ُ‬
‫(‪)ٜٔٔ‬‬
‫َّار"‪.‬‬ ‫ات َل متََ ِ‬ ‫او اربع رکع ٍ‬
‫لدهُ الن ُ‬
‫سج َ‬ ‫َّ‬ ‫ََ َ‬
‫د شظػت شؾن بن ـلي رض څظي روايت دي ڇي ما د هبي ع څظي‬
‫واوريعى ًلي نػمايلي‪ :‬کٍم کؽ ڇي د ؿٌار لمٍهځ ادا کړي او د لمػ طجٍ پٍري‬
‫د هللا پاک ج پي ذکػ اطجي ؿي‪ ،‬بيا (د لمػ را پٍرثي کيعو وروؿجي) دوى يا‬
‫څلٍر رکفجي (د اقػاؽ) لمٍهځ ادا کړي هٍ د دي کؽ پٍؿت بي اور مؽ هي‬
‫کړي‪.‬‬
‫د څاښت لمٍهځ‬
‫د لمػ طجلٍ وروؿجي ڇي کلي لمػ يٍى هيؼى يعر را پٍرثي ؿي‪ ،‬او روڼا يػػي‬
‫ښي زياثي ؿي( ثىػيبا ‪ ۳۰‬بري) هٍ پعي وطت کي ههَ لمٍهځ کٍلٍ ثي د‬
‫څاښت لمٍهځ ويَ کيږي‪ ،‬دا لمٍهځ کم از کم دوى رکفجي او زيات يػػي ‪۳۵‬‬
‫رکفجي دي‪.‬‬
‫دڅاښت د لماهځي نظيلت‬
‫اوؿ شعيح‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم ‪َ " :‬م ْن َحافَ َظ َعلَى ُش ْف َع ِة‬ ‫اؿ رس ُ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫اؿ ‪ :‬قَ َ َ ُ‬ ‫َع ْن أَِِب ُىَریْػَرَة قَ َ‬
‫(ٕٓٔ)‬
‫ت ِمثْ َل َزبَ ِد الْبَ ْح ِر "‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ُّحى غُفَر لَوُ ذُنُوبُوُ‪َ ،‬وإِ ْف َكانَ ْ‬ ‫الض َ‬

‫‪ ‬‬
‫‪: 111‬بيٌىي‬
‫‪ : 112‬ؿون الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪ .۴۲۱:‬ؿون ابن مازي‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۱۳۵:‬‬
‫(‪)064‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د شظػت ابًٍػيػى رض څظي روايت دي ڇي رؿٍؿ هللا ص ونػمايَ‪:‬‬
‫کٍم څٍک ڇي د څاښت دوى رکفجي پي ښي اًجمام ؿػى ادا کړي‪ ،‬د دى ټٍلي‬
‫(صليػى) ګواوي بي مفاؼ ؿي‪ ،‬کي څي ًم دا ګواوي د ؿموعر د ځګ بػابػ‬
‫يػػي‪.‬‬
‫کڈيػثي يٍ کؽ د وطت د ثوګٍالي لي وزٌي د اقػاؽ او څاښت لمٍهځ‬
‫پػ يٍي ځاي وکړي‪ ،‬هٍ داؿي کٍؿ ًم روا دي‪ ،‬ان قاء هللا هللا پاک ج بي د‬
‫دواړى لموځٍ خٍاب ورکٍي‪.‬‬
‫د اوابين لماهځي نظيلت‬
‫د ماښام د نػض او ؿوجٍ وروؿجي ڇي کٍم لمٍهځ ادا کيږي ًلي ثي‬
‫"اوابين" ويَ کيږي‪ ،‬د دي لماهځي د رکفجٍهٍ ثفعاد کم از کم ‪ ۱‬رکفجي او‬
‫زيات يػػي ‪ ۵۰‬رکفجي دي‪.‬‬
‫د اوابين لماهځي نظيلت‬
‫د هبي کػيم ص نػمان دي‪ :‬ڇا ڇي د ماښام د لماهځي څظي وروؿجي ‪۱‬‬
‫رکفجي داؿي ادا کړى ڇي پي موځ کي يػػي ًيڅ د ګواى طبػي هي وکړي‪ ،‬هٍ دا قپږ‬
‫(‪)111‬‬
‫رکفجي لمٍهځ د دوولؽ کالي ـبادت ؿػى مؾاوي دي‪.‬‬
‫پي يٍى بَ شعيح قػيم کي راكلي دي‪ :‬کٍم کؽ ڇي د ماښام د‬
‫لماهځي څظي وروؿجي قپږ رکفجي لمٍهځ وکړي هٍ د دي کؽ ټٍلي (صليػى)‬
‫ګواوي بي مفانيږي‪ ،‬کي څي ًم دا ګواوي د ؿموعر د ځګ بػابػ يػػي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬ؿون الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۴۱۲ :‬‬
‫(‪)065‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د َّ‬
‫ثصية الٍطٍء لماهځي نظيلت‬
‫د اودس کٍلٍ وروؿجي دوى رکفجي ههَ ( ڇي د اودس کٍلٍ د قکػاهي‬
‫ثصية الٍطٍء ويَ کيږي‪ ،‬کٍم وطت ڇي ـام‬ ‫پي غٍر ادا کيږي ًلي) ثي َّ‬
‫ههلٍهي مکػوى دي‪ً ،‬لي وطت کي َّ‬
‫ثصية الٍطٍء کٍؿ ًم مکػوى دي‪.‬‬
‫ثصية الٍطٍء نظيلت‬ ‫د َّ‬
‫ص َال ِة‬ ‫َف النَِِّب صلَّى اللَّو علَی ِو وسلَّم قَ َ ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫اؿ لبِ َالؿ عْن َد َ‬ ‫ُ َْ ََ َ‬ ‫" َع ْن أَِِب ُىَریْػَرَة َرض َي اللَّوُ َعْنوُ أ َّ َّ َ‬
‫ِ‬ ‫الْ َف ْج ِر"یَا بَِال ُؿ‪َ ،‬ح ّْدثِْن بِأ َْر َجى َع َم ٍل َع ِم ْلتَوُ ِِف ِْ‬
‫نی‬
‫ك بػَ ْ َ‬ ‫ت َد َّ‬
‫ؼ نَػ ْعلَْی َ‬ ‫اْل ْس َالِـ‪،‬فَِإ ِّّْن ََس ْع ُ‬
‫اع ِة لَْی ٍل‬
‫ورا ِِف َس َ‬ ‫ت َع َم ًال أ َْر َجى ِعْن ِدي أ ّْ‬
‫َِّن ََلْ أَتَطَ َّه ْر طَ ُه ً‬
‫ِ‬
‫‪:‬ما َعم ْل ُ‬ ‫اؿ َ‬ ‫اجلَن َِّة "‪.‬قَ َ‬
‫ي ِِف ْ‬ ‫یَ َد َّ‬
‫(ٕٕٔ)‬
‫ُصلّْ َي"‪.‬‬ ‫أَو نػَها ٍر‪ ،‬إَِّال صلَّیت بِ َذلِ َ ُّ ِ ِ‬
‫ب ِِل أَ ْف أ َ‬‫ك الط ُهور َما ُكت َ‬ ‫َْ ُ‬ ‫ْ َ‬
‫د شظػت ابًٍػيػى رض څظي روايت دي ڇي يٍى ورځ د ؿٌار د لماهځي‬
‫څظي وروؿجي هبي کػيم ص شظػت بالؿ رض ثي ونػمايَ‪:‬اي باللي! د ايمان‬
‫را وړلٍ وروؿجي ثي ؿجا يٍ داؿي ـمَ راوښيي ڇي ثي د ًلي څظي زيات د خٍاب‬
‫ٓ‬
‫اميع لػي؟ ځکي ڇي ما ؿجا د ڇمپالهٍ ثػپػۍ(اواز) د زوت مظجي واوريعي‪،‬‬
‫شظػت بالؿ رض ونػمايَ‪ :‬ما داؿي يٍ ـمَ کړي هعي ڇي زى د ًلي څظي‬
‫زيات د خٍاب اميع لػم‪ ،‬مګػ يٍ کار مي دا دي‪ :‬ڇي زى د قپػي يا ورځي ڇي کلي‬
‫اودس وکړم هٍ څٍمػى لمٍهځ کٍؿ ڇي زما پي وس کي يػػي او زما پي ثىعيػ کي‬
‫(ثصية الٍطٍء) لمٍهځ کٍم‪.‬‬ ‫ليکَ ؿٍي يػػي‪ًٍ ،‬مػى يعر َّ‬
‫هٍ د دي شعيح قػيم څظي پي وطاشت ؿػى مفلٍمي ؿٍى ڇي شظػت بالؿ‬
‫ثصية الٍطٍء لمٍهځ کٍي‪ ،‬هللا پاک ج‬ ‫رض د اوداؿي څظي وروؿجي مجصَ َّ‬
‫داؿي مىام ثي ورؿٍي ڇي هبي کػيم ص پي طٍب کي وليعي ڇي دي د زوت‬
‫ٓ‬
‫مظجي والړ دي‪،‬او د دى د ڇپلکٍ اواز يػػي واوريعي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬صصيس البظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪ .۳۳۴۴ :‬صصيس مؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۴۲۳ :‬‬
‫(‪)066‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پي بَ شعيح قػيم کي راځي‪:‬‬
‫ِ‬ ‫اؿ رس ُ ِ‬ ‫َع ْن عُ ْقبَةَبْ ِن َع ِام ٍر ْ‬
‫ضأَ فَأ ْ‬
‫َح َس َن‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْیو َو َسلَّ َم َ‬
‫"م ْن تَػ َو َّ‬ ‫وؿ اللَّو َ‬ ‫اؿ‪:‬قَ َ َ ُ‬ ‫ن قَ َ‬ ‫اجلُ َه ِ ّْ‬
‫(ٖٕٔ)‬ ‫ِ ِ ِِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اجلَنَّةُ "‪.‬‬
‫ت لَوُ ْ‬ ‫‪،‬و َجبَ ْ‬‫صلَّى َرْك َعتَ ْنی یػُ ْقب ُل َعلَْیه َما ب َق ْلبو َوَو ْجهو َ‬ ‫ضوءَ‪ُُ ،‬ثَّ َ‬ ‫الْ ُو ُ‬
‫د شظػت ـىبي بن ـامػ زٌوي رض څظي روايت دي ڇي هبي ع‬
‫ونػمايَ‪ :‬ڇا ڇي پي ښي ؿمي غػيىي ؿػى اودس وکړي‪ ،‬بيا يػػي دوى رکفجي‬
‫لمٍهځ وکړي‪ ،‬ڇي پي ًلي لماهځي کي د دى زړى او نکػ شاطػ وو‪ ،‬هٍ د دي‬
‫کؽ لپارى زوت وازب ؿٍ‪.‬‬
‫َّ‬
‫ثصية المؾرع لمٍهځ‬
‫دا لمٍهځ د مؾرع د ثفؾيم لپارى ادا کيږي‪ ،‬ڇي ًلي پي شىيىت کي‬
‫د هللا پاک ج ثفؾيم دي‪،‬کلي ڇي يٍ کؽ مؾرع ثي راؿي او د مؾرع د‬
‫ثفؾيم پي طاغػ دوى رکفجي ههَ لمٍهځ ادا کړي دي کؽ ثي بي ډيػ زيات خٍاب‬
‫مالويږي‪.‬‬
‫پي يٍ روايت کي راځي‪،‬شظػت ابٍيجادى رض نػمايػػي‪ :‬يٍى ورځ زى‬
‫مؾرع ثي وركلم او رؿٍؿ هللا ص د صصابي کػامٍ رض ؿػى پي مؾرع کي‬
‫هاؿت وم‪ ،‬هٍ زى ًم کښيوؾجم‪ ،‬هبي ع ونػمايَ‪ :‬کٍم قي ثي د دوى رکفجي‬
‫لمٍهځ کٍلٍ څظي موؿ کړي؟ ما پي ځٍاب کي ورثي وويَ‪ :‬اي د هللا رؿٍلي! ما‬
‫ڇي کلي ثي او هٍر صصابي وليعى ڇي هاؿت دي هٍ زى ًم کښيوؾجم‪ ،‬هٍ هبي ع‬
‫ونػمايَ‪ :‬کلي ڇي پي ثاؿٍ کي يٍ څٍک مؾرع ثي داطَ ؿي‪ ،‬هٍ د کښيوؾجٍ‬
‫(‪)111‬‬
‫څظي مظکي دي دوى رکفجي لمٍهځ ادا کړي‪.‬‬
‫شظػت زابػ رض نػمايػػي‪:‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬ؿون الوؾائي‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۲۳ :‬‬
‫‪: 111‬الصصيس لمؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۲۳۴ :‬‬
‫(‪)067‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫زما پػ هبي ع باهعي پٍر او يػض وو‪ ،‬هبي ع ًلي يػض ادا کړي او ثػ يػض يػػي‬
‫څي زيات بػٍ ِر اشؾان ًم را کړي‪ ،‬هٍ کلي ڇي زى هبي کػيم ص ثي مؾرع ثي‬
‫(‪)111‬‬
‫وركلم هٍ هبي ع ما ثي وويَ‪ :‬دوى رکفجي لمٍهځ وکړى‪.‬‬
‫مؾئلي‪ :‬کڈيػثي يٍ کؽ مؾرع ثي راؿي او د راثلٍ ؿػى ؿم نػض‪ ،‬ؿوت يا هٍر‬
‫ثصية المؾرع بي ادا کٍمي‪،‬‬‫ههلٍهٍ کي مصػوؼ ؿي‪ ،‬او د دى ارادى وى ڇي زى َّ‬
‫ثصية المؾرع خٍاب ًم مالويږي‪.‬‬‫هٍ دي کؽ ثي بي ان قاء هللا د َّ‬
‫د ثٍبي لمٍهځ‬
‫کڈيػثي د يٍ ڇا څظي ګواى وؿي‪ ،‬هٍ دا کؽ دي دوى رکفجي د ثٍبي‬
‫لمٍهځ وکړي‪ ،‬دا د ـام لموځٍ رهګي يٍ لمٍهځ دي‪ ،‬د لماهځي څظي وروؿجي‬
‫دي دـاوي وکړي‪ ،‬اؿجلهار دي ووايػػي او هللا پاک ثي دي وژاړي ڇي زما طػا‬
‫او كلػي را مفاؼ کړى‪ ،‬او دا ـؼم دي وکړي ڇي هٍر بي ګواى هکٍم‪ ،‬پعي ؿػى‬
‫بي ان قاء هللا هللا پاک ج ًلي ګواوي ورثي مفانٍي‪ .‬‬
‫د ثٍبي د لماهځي نظيلت‬
‫شعيح قػيم‬
‫صلَّى‬ ‫اؿ ‪ََِ :‬سعت رس َ ِ‬ ‫ص َد َؽ أَبُو بَ ْك ٍر َر ِض َي اللَّوُ َعْنوُ‪ ،‬أَنَّوُ قَ َ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫ْ ُ َُ‬ ‫" َو َح َّدثَِن أَبُو بَ ْك ٍر َو َ‬
‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫اللَّو علَی ِو وسلَّم یػ ُق ُ ِ‬
‫صلّْي‬‫وـ فَػیُ َ‬ ‫ب َذنْػبًا‪ ،‬فَػیُ ْحس ُن الطُّ ُه َ‬
‫ور‪ُُ ،‬ثَّ یػَ ُق ُ‬ ‫وؿ‪َ :‬ما م ْن َعْبد یُ ْذن ُ‬ ‫ُ َْ ََ َ َ‬
‫(‪(ٕٔٙ‬‬
‫نی‪ُُ ،‬ثَّ یَ ْستَ ْغ ِف ُر اللَّوَ ؛ إَِّال َغ َفَر اللَّوُ لَوُ"‪.‬‬
‫رْك َعتَ ْ ِ‬
‫َ‬
‫د شظػت ابٍبکػ صعيو رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيم ص‬
‫ونػمايَ‪ :‬کٍم يٍ بوعى څظي ڇي ګواى وکړي‪ ،‬هٍ بيا پي ښي ؿمي غػيىي ؿػى‬

‫‪ ‬‬
‫‪: 111‬الصصيس لمؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪۲۳۲ :‬‬
‫‪ : 111‬ؿون ابي داود‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۲۵۳ :‬‬
‫(‪)068‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اودس وکړي‪ ،‬بيا دوى رکفجي لمٍهځ ادا کړي‪ ،‬بيا د هللا پاک ج څظي ملهػت‬
‫وكٍاړي هٍ هللا پاک ج بي طػور دي کؽ ثي ملهػت کٍي‪.‬‬
‫د شازت لمٍهځ‬
‫د يٍ طاص شازت او طػورت موځجي راثلٍ پي وطت کي ڇي کٍم‬
‫لمٍهځ ادا کيږي ًلي لماهځي ثي "صالة الصازة" وايػػي‪.‬‬
‫د شازت لماهځي نظيلت‬
‫د شظػت ابٍالعردا رض څظي روايت دي ڇي هبي کػيم ص ونػمايَ‪:‬‬
‫ڇا ڇي ښي ؿم اودس وکړي‪ ،‬بيا يػػي پي طفٍع او طظٍع ؿػى دوى رکفجي‬
‫لمٍهځ وکړي‪ ،‬هٍ هللا پاک ج بي د دى ًػ شازت او طػورت ور پٍرى کٍي‪ ،‬ژر‬
‫يػػي کي پؽ‪( .‬څػهګي ڇي هللا پاک ج وكٍاړي)‪.‬‬
‫د شازت لماهځي غػيىي‬
‫د دي لماهځي غػيىي دا دى‪ :‬اوال پي ښي ؿمي غػيىي ؿػى اودس وکړى‪،‬‬
‫بيا دوى رکفجي ههَ د "صالة شازت" پي هيت باهعي وکړى‪ ،‬کلي ڇي دي ؿالم‬
‫وګػځٍي هٍ دـا قػوع کړى‪ ،‬پي دـا کي اوال شمع او درود قػيم ووايي‪ ،‬بيا‬
‫طپَ شازت او مىصع بيان کړى‪ ،‬د ؿوت مػابو دـا وکړى‪ ،‬پعي ؿػى بي هللا‬
‫پاک ج ؿجا ًػ زائؼ شازت پٍرى کٍي‪ ،‬ان قاء هللا‬
‫د شازت لپارى پي ًػى ژبي کي دـا کٍلي ؿي‪ ،‬ليکن پي اشاديدٍ کي د‬
‫شازت لپارى يٍى دـا راهىَ ؿٍيعى‪ ،‬کڈيػثي دا دـا وکړؿ ؿي‪ ،‬هٍ ان قاء هللا‬
‫ثػ بلي دـا بي دا دـا ژر يبٍليږي‪.‬‬
‫ب‬ ‫احلَ ْم ُد لِلَّ ِو َر ّْ‬
‫ب الْ َع ْر ِش الْ َع ِظی ِم‪ْ ،‬‬‫یم الْ َك ِرميُ‪ُ ،‬سْب َحا َف اللَّ ِو َر ّْ‬ ‫"َال إِلَو إَِّال اللَّو ْ ِ‬
‫احلَل ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫یم َة ِم ْن ُك ّْل بِر‪َ ،‬و َّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫الس َال َم َة‬ ‫ك‪َ ،‬والْغَن َ‬ ‫ك‪َ ،‬و َعَزائِ َم َم ْغفَرتِ َ‬
‫ك ُموجبَات َر َْحَتِ َ‬‫َسأَلُ َ‬
‫نی‪ ،‬أ ْ‬
‫ِ‬
‫الْ َعالَم َ‬
‫(‪)069‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ِمن ُكل إِ ٍُْث‪َ ،‬ال تَدع ِِل َذنْػبا إَِّال َغ َفرتَو‪ ،‬وَال َُهِّا إَِّال فَػَّرجتو‪ ،‬وَال ح ِ‬
‫ك ِر ً‬
‫ضا‬ ‫اج ًة ى َي لَ َ‬
‫َُْ َ َ َ‬ ‫ُْ َ‬ ‫ً‬ ‫َْ‬ ‫ْ ّْ‬
‫(‪)ٕٔٚ‬‬
‫نی "‪.‬‬ ‫إَِّال قَضیتَها‪ ،‬یا أَرحم َّ ِ ِ‬
‫الراَح َ‬ ‫َْ َ َ ْ َ َ‬
‫ژباړى‪ :‬د هللا پاک ج څظي ماؿيٍا بَ ًيڅ مفبٍد هؾجي‪ ،‬کٍم (هللا) ڇي شلم‬
‫دـػش ـؾيم مالک او‬
‫او بػداقت واال‪ ،‬مٌػباهي او کػيم ذات دي‪ ،‬هللا پاک ِ‬
‫طاوهع دي‪ ،‬او ټٍلي ثفػيهٍهي د هللا پاک د پارى دي کٍم ڇي د ټٍلي زٌاهٍ رب‬
‫او پالٍهکي دي‪ ،‬زى ؿجا څظي د ًلي کار كٍښجوي او ؿٍاؿ کٍم کٍم ڇي ؿجا د‬
‫رشمت او بظښي مٍزب او وازبٍهکي دي( او زى ؿجا څظي كٍښجوي کٍم) د‬
‫ًػي هيک او ښي کار نايعى او ګػټي‪ ،‬او د ًػي ګواى څظي ؿالمجيا‪ ،‬ما ثي ًيڅ‬
‫ګواى د مفانٍلٍ بليػى (مي پػيږدى)‪ ،‬او ًيڅ يٍ شازت ڇي ثا ثي طٍښ يػػي د‬
‫پٍرى کٍلٍ بليػى مي پػيږدى‪ ،‬اي ارشم ّالػاشمين ذاثي!‬
‫د اؿجظاري لمٍهځ‬
‫کلي ڇي د يٍ اًم کار ارادى ولػي ليکن د ًلي کار د هجيري او پاي پي‬
‫بارى کي درثي ثفٍيـ او نکػ يػػي ڇي دا کار زما دپارى طيػ دي او کي قػ؟ هٍ د‬
‫دي د شَ لپارى د هللا پاک ج څظي مفٍرى اطؾجَ پکار دى‪ ،‬او ًمعي‬
‫مفٍري ثي "اؿجظارى" وايػػي‪ ،‬پي اشاديدٍ کي د اؿجظاري ډيػ زيات ثاکيع بيان‬
‫ؿٍيعي‪.‬‬
‫پي يٍ شعيح قػيم کي راځي‪ ،‬ڇي د هللا پاک ج څظي مفٍرى هي‬
‫اطؾجَ او اؿجظارى هي کٍؿ ډيػ د کم بظجي کار دي‪ .‬کلي ڇي وادى کٍي‪ ،‬يا پي‬
‫ؿهػ ځي يا يٍ بَ زائؼ کار کٍي هٍ بيلي اؿجظاري دا کار ًيڅکلي ًم مي کٍى‪،‬‬
‫د اؿجظاري کٍلٍ وروؿجي بي ان قاء هللا پښيماهي هي يػػي‪.‬‬
‫د اؿجظاري د لماهځي غػيىي‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬ؿون الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۴۲۴:‬‬
‫(‪)071‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د اؿجظاري د لماهځي غػيىي دا دى‪ :‬دوى رکفجي ههَ لماهځي هيت وکړى‪،‬‬
‫کلي ڇي دي ؿالم وګػځٍي‪ ،‬هٍ درود قػيم ووايي او پي ښي ؿمي ثٍزي ؿػى دا‬
‫ٓ‬
‫دـا قػوع کړى‪ ،‬د دي دـا پي اوؿ او اطػ دواړو کي درود قػيم ووايي‪.‬‬
‫ك الْ َع ِظی ِم‪،‬‬ ‫"اللَّه َّم إِ ِّّْن أَست ِخري َؾ بِعِْل ِمك وأَست ْق ِدرَؾ بُِق ْدرتِك‪ ،‬وأَسأَلُك ِمن فَ ِ‬
‫ضل َ‬ ‫َ َ َ ْ َ ْ ْ‬ ‫َ َ َْ ُ‬ ‫َْ ُ‬ ‫ُ‬
‫ت َع َّالـ الْغُی ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وب‪ ،‬اللَّ ُه َّم إِ ْف ُكْن َ‬
‫ت تَػ ْعلَ ُم أ َّ‬
‫َف‬ ‫َّك تَػ ْقد ُر َوَال أَقْد ُر‪َ ،‬وتَػ ْعلَ ُم َوَال أ َْعلَ ُم‪َ ،‬وأَنْ َ ُ ُ‬ ‫فَِإن َ‬
‫آجلِ ِو‪،‬‬
‫اج ِل أَم ِري و ِ‬
‫ْ َ‬
‫اؿ‪":‬ع ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َى َذا ْاْل َْمَر َخ ٌْري ِِل ِِف د ِین‪َ ،‬وَم َعاشي‪َ ،‬و َعاقبَة أ َْم ِري"أ َْو قَ َ َ‬
‫َف َى َذا ْاْل َْمَر َشّّر ِِل ِِف ِد ِین‬ ‫ِِ‬
‫فَاقْ ُد ْرهُ ِِل َویَ ّْس ْرهُ ِِل ُُثَّ بَا ِرْؾ ِِل فیو‪َ ،‬وإِ ْف ُكْن َ‬
‫ت تَػ ْعلَ ُم أ َّ‬
‫اص ِرفِْن َعْنوُ‪،‬‬ ‫ِ ِِ‬ ‫اؿ ِ ِ‬ ‫اشي َو َعاقِبَ ِة أ َْم ِري"أ َْو قَ َ‬
‫ومع ِ‬
‫اص ِرفْوُ َع ّْن َو ْ‬ ‫‪ِ":‬ف َعاج ِل أ َْم ِري َوآجلو‪ ،‬فَ ْ‬ ‫ََ َ‬
‫ث َكا َف‪ُُ ،‬ثَّ أ َْر ِض ِن"‪.‬قَ َ‬
‫(‪)ٕٔٛ‬‬
‫اجتَوُ"‪.‬‬
‫‪":‬ویُ َس ّْمي َح َ‬ ‫اؿ َ‬ ‫اخلَْ َري َحْی ُ‬ ‫َواقْ ُد ْر ِِل ْ‬
‫ژباړى‪ :‬اي هللا! زى ؿجا څظي ؿجا د ـلم پي ذريفي طيػ كٍاړم‪ ،‬او ؿجا پي يعرت‬
‫ؿػى يٍت او غايت كٍاړم‪ ،‬او زى ؿجا ـؾيم نظَ كٍاړم‪ ،‬بي قکي ثي پي ًػ‬
‫څي يادر يػػي او زى يادر هي يم‪ ،‬او ثي پي ًػ څي پًٍيږي او زى هي پًٍيږم‪ ،‬او ثي‬
‫د كيب ټٍلي طبػي پيږيوي‪ ،‬اي هللا! کڈيػثي ؿجا د ـلم مػابو دا کار زما د‬
‫پارى زما پي دين‪ ،‬زما پي دهيا او مفيفت‪ ،‬زما د کار پي طاثمي او اهرام کي ښي‬
‫ٓ‬
‫او طيػ يػػي‪ ،‬هٍ دا کار زما پي ثىعيػ کي وليکي او دا کار ما ثي اؿاهي کړى‪ ،‬او بيا‬
‫ما ثي پعي کار کي بػکت واڇٍى‪ ،‬او (اي هللا!) کڈيػثي ؿجا د ـلم مػابو دا‬
‫کار زما د پارى زما پي دين‪ ،‬زما پي دهيا او مفيفت‪ ،‬زما د کار پي طاثمي او‬
‫اهرام کي بع او قػ يػػي‪ ،‬هٍ د دي کار مض زما څظي ڇپ کړي او زما ثٍزي ًم د‬
‫دي کار څظي واړوي‪ ،‬او ڇيػثي ڇي طيػ يػػي ًلي طيػ زما پي ثىعيػ او هصيب‬
‫کي وليکي‪،‬او بيا ما پي ًلي کار باهعي راطي ًم کړي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬صصيس البظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪ .۳۳۱۵ :‬ؿون ابي داود‪ ،‬ريم الصعيح‪ .۳۲۱۳ :‬ؿون‬
‫الجػمغي‪ ،‬ريم الصعيح‪۴۳۰ :‬‬
‫(‪)070‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫پاملػهي‪ :‬پي پٍرثوي دـا د َى َذا ْاْل َْمَر پي وطت کي بي اؿجظارى کٍهکي طپَ‬
‫شازت او طػورت يادوي يا بي يػػي پي ذًن او نکػ کي هيؾي‪.‬‬
‫مؾئلي‪ :‬د کٍم کؽ ڇي يٍ کار يػػي ًلي بي پي طپلي اؿجظارى کٍي‪ ،‬بَ څٍک د‬
‫دى لپارى اؿجظارى کٍلي هؾي‪.‬‬
‫کڈيػثي د اؿجظاري د پٍرثوي دـا ويلٍ لپارى وطت هي يػػي‪ ،‬يا دا دـا‬
‫ويلي هؾي هٍ بيا دي طپَ شازت پي ذًن کي وهيؾي او دا دـا دي ووايػػي‪:‬‬
‫لن اِ ِّٰل اِ ْختِیَا ِر ْي"‬
‫ِِ‬ ‫"ال ّٰلّ َّ‬
‫هم ِخ ْر ِ ِْل َو ْ ِ‬
‫اخ َْرت ِْل‪َ ،‬وال تَک ْ‬
‫اي هللا زما د پارى ( پي دي دوو کارو کي يٍ کار) طٍښ کړى او زما د پارى يػػي‬
‫اطجيار کړى‪ ،‬او زما اطجيار ثي يػػي مي ؿپارى‪.‬‬
‫د اؿجظارى کٍلٍ وروؿجي کڈيػثي يٍ ښي طٍب وليعي‪ ،‬يا دي زړى کٍم‬
‫غػنجي رازؿ ؿٍ‪ ،‬د ًلي مػابو ـمَ وکړى‪.‬‬
‫د اؿجظارى کٍلٍ لپارى يٍ څٍ مهيع ًعايات‬
‫ٓ‬
‫د دـا پي اوؿ او اطػ کي درود قػيم ووايي‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫د اؿجظاري د لماهځي پي اوؿ رکفت کي ؿٍرة الکانػون‪ ،‬او پي دويم رکفت‬ ‫‪‬‬
‫کي ؿٍرة االطالص ووايي‪ .‬‬
‫کڈيػثي پي اولي ورځ دي زړى يٍ غػنجي رازؿ هؾٍ‪ ،‬هٍ ثػ ‪ ۲‬ورځٍ پٍري‬ ‫‪‬‬
‫اؿجظارى وکړى‪ .‬‬
‫د شيض او ههاس واال زهاهي لپارى يٍاځي دا دـا ويَ کاني دى‪ .‬‬ ‫‪‬‬
‫د هيک کار کٍلٍ‪ ،‬يا د بع کار د پػيږدلٍ د پارى اؿجظارى هي کيږي‪ ،‬بلکي‬ ‫‪‬‬
‫اؿجظارى د دوى مباح کاروهٍ ثػ موځ کيږي‪ .‬‬
‫(‪)072‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫صالة الجؾبيس‬
‫پي ههَ لموځٍ کي صالة الجؾبيس يٍ زال قان لػي‪ ،‬د دي لماهځي‬
‫غػيىي ثػ هٍر لموځٍ ًم زال دى‪ ،‬دي لماهځي ثي د دي وزٌي صالة الجؾبيس‬
‫وايػػي‪ ،‬ڇي پعي لماهځي کي ډيػ زيات ثؾبيصات ويَ کيږي‪.‬‬
‫د صالة الجؾبیس نظیلت‬
‫ٓ‬
‫شظػت ـبعهللا بن ـباس رض نػمایػػی‪ :‬هبی کػیم ص طپَ ايا شظػت‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ـباس رض ثي ونػمایَ‪ :‬ای زما ايا زاهي! ایا زى ثا ثي یٍى ثصهي درکړم؟ ایا زى ثا‬
‫ٓ‬
‫د یٍ ښي قی څظي طبػ کړم؟ ایا زى ثا ثي یٍ داؿی کار در وښیم ڇي ثي ًلي کار‬
‫وکړی هٍ ؿجا ټٍلی ؿابىي‪ ،‬هٍی او زړی‪ ،‬پي يصع ؿػہ کړی یا پي ًیػہ‪ ،‬كټی او‬
‫کٍڇوی‪ ،‬پي ښکارہ یا پي پټي باهعی کړی ټٍلی ګواوی در مفاؼ کړی‪.‬‬
‫بیا هبی کػیم ص ورثي ونػمایَ‪ :‬کڈیػثي ممکن یػػی هٍ ًػہ ورځ دا‬
‫لمٍهځ ادا کٍہ‪ ،‬کڈیػثي ًػہ ورځ ممکن هي یػػی هٍ پي ًهجي کی یٍ وار دا لمٍهځ‬
‫کٍہ کڈیػثي پي يٍى ًهجي کی ممکن هي یػػی هٍ ًػہ میاقجي کی یٍ وار‪ ،‬کڈیػثي‬
‫پي میاقجي کی ممکن هي یػػی هٍ پي کاؿ کی یٍ وار‪ ،‬کڈیػثي پي کاؿ کی ممکن‬
‫هي یػػی هٍ پي ټٍلي ـمػ کی یٍ وار دا لمٍهځ طػور وکړہ‪.‬‬
‫د صالة الجؾبیس غػیىي‬
‫د دی لماهځي ثػ ټٍلٍ ښي غػیىي دا دى‪ ،‬ڇي د څلٍر رکفجي ههلٍ هیت‬
‫وثړى‪ ،‬د ؿبصاهک اللٌم څظي وروؿجي ‪ ۳۲‬وارى "سبحاف ا﵁ واحلمد﵁ و ال الو اال‬
‫ا﵁ وا﵁ اکْب‪ ،‬و ﵁ احلمد" ووایي‪ ،‬د دی څظي وروؿجي اـٍذباهلل‪،‬بؾم‬
‫هللا‪،‬الصمع هلل او ؿٍرت ووایي‪ ،‬بیا ‪ ۳۰‬وارى دا کلمي ووایي‪ ،‬بیا رکٍع ثي والړ‬
‫ؿي او د ؿبصان ربی الفؾیم څظي وروؿجي ‪ ۳۰‬وارى دا کلمي ووایي‪ ،‬د ؿمؿ‬
‫هللا لمن شمعى څظي وروؿجي پي يٍمي کی ‪ ۳۰‬وارى دا کلمي دا کلمي ووایي‪ ،‬بیا‬
‫پي اولي ؿرعى کی د ؿبصان ربی ٰ‬
‫االـلی څظي وروؿجي ‪ ۳۰‬وارى دا کلمي ووایي‪،‬‬
‫(‪)073‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کلي ڇي د اولی ؿرعی څظي را پٍرثي ؿی هٍ پي زلؾي (د دوو ؿرعو موځ‬
‫هاؿجي کی) ‪ ۳۰‬وارى دا کلمي ووایي‪ ،‬بیا پي دویمي ؿرعى کی ًم ‪ ۳۰‬وارى دا‬
‫کلمي ووایي‪ .‬اوس اوؿ رکفت ادا ؿٍ او پي اوؿ رکفت کی ‪ ۲۲‬وارى دا کلمي‬
‫وویَ کیږی‪ .‬هٍ دویم‪ ،‬دریم او څلٍرم رکفت ًمعاؿی ادا کړى‪ ،‬ڇي پي ًػ‬
‫رکفت کی د يػائت مظکی ‪ ۳۲‬وارى‪ ،‬د يػائت ورورؿجي ‪ ۳۰‬وارى‪ ،‬پي رکٍع کی‬
‫‪ ۳۰‬وارى‪ ،‬پي يٍمي او زلؾي دواړو کی لؽ‪ ،‬لؽ وارى او پي ًػى ؿرعى کی‬
‫لؽ‪ ،‬لؽ وارى‪.‬‬
‫دا ټٍلي ‪ ۱۰۰‬وارى ثؾبیصات پي څلٍر رکفت لماهځي کی ویَ کیږی‪.‬‬
‫د اؿجؾىاء لمٍهځ‬
‫د هللا پاک ج څظي باران كٍښجلٍ ثي اؿجؾىاء ویَ کیږی‪ ،‬او د‬
‫اؿجؾىاء لپارى ڇي کٍم لمٍهځ ادا کیږی ًلي ثي صالة االؿجؾىاء ویَ کیږی‪.‬‬
‫شعیح قػیم‪:‬‬
‫َف رس َ ِ‬ ‫صا ِر َّ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫صلَّى اللَّوُ‬ ‫وؿ اللَّو َ‬ ‫َخ ََْبهُ‪ ،‬أ َّ َ ُ‬
‫يأْ‬ ‫َف َعْب َد اللَّو بْ َن َزیْد ْاْلَنْ َ‬ ‫" َعبَّ َاد بْ َن َمتی ٍم أ ْ‬
‫َخ ََْبهُ‪ ،‬أ َّ‬
‫استَ ْقبَ َل الْ ِقْبلَةَ‪،‬‬ ‫ِ‬
‫صلَّى یَ ْستَ ْسقي ‪َ ،‬وأَنَّوُ لَ َّما أ ََر َاد أَ ْف یَ ْدعُ َو ْ‬
‫ِ‬
‫َعلَْیو َو َسلَّ َم َخَر َج إِ ََل الْ ُم َ‬
‫(‪)ٕٜٔ‬‬
‫َو َح َّو َؿ ِرَداءَهُ"‪.‬‬
‫شظػت ـباد بن ثمیم د شظػت ـبعهللا بن زیع رض څظي روایت‬
‫کٍی‪ ،‬ڇي هبی کػیم ص د ـیعګاى و غػنجي ووثی ًلجي یػػی د اؿجؾىاء لمٍهځ‬
‫وکړی‪ ،‬بیا یػػی څادر واړوی او يبلی ثي یػػی مض کړی او دـا یػػی وکړى‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬مجهو ـليي‪ ،‬واللهؼ لمؾلم‪ ،‬ريم الصعيح‪ .۳۴۴ :‬الصصيس للبظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪:‬‬
‫‪ .۳۰۳۵‬و ‪۳۰۵۳‬‬
‫(‪)074‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د اؿجؾىاء د لماهځي غػیىي‬
‫د دی لماهځي غػیىي دا دى‪ :‬ڇي ټٍلي مؾلماهان ماقٍمان‪ ،‬ځٍاهان او‬
‫ؿپین ږیػی مفمٍلی زامی واكٍهعی‪ ،‬طپَ شیٍاهان د ځان ؿػى روان کړی او‬
‫پي ـازؼی باهعی یٍ صصػا یا ځوګلي ثي والړ ؿی‪ ،‬د طپلٍ ګواًٍ څظي ثٍبي‬
‫وکړی‪ ،‬کي د یٍ ڇا شو پػ باهعی یػػی د ًلي شو ادا کړی‪ .‬د ځان ؿػى کانػ هي‬
‫بٍزی‪ .‬کلي ڇي میعان ثي والړ ؿی هٍ ًلجي دی دوى رکفجي زٌػی لمٍهځ پي‬
‫زماـت ؿػى بیلي اذان او ايامجي ادا کړی‪.‬د لماهځي څظي وروؿجي دی امام‬
‫دوی طػبی ووایػػی‬
‫د طػبی څظي وروؿجي امام او مىجعیان دواړى دی يبلی ثي مظامض ؿی‬
‫او الؿٍهي دی ڇپي واړوی اؿجلهار او د باران لپارى دـا دی قػوع کړی‪.‬‬
‫پي دـا کی دی امام طپَ څادر داؿی واړوی‪ ،‬ڇي ڇپي غػؼ یػػی‬
‫راؿجي غػنجي ؿی او راؿجي غػؼ یػػی ڇپي غػنجي ؿی‪.‬‬
‫دا کار دی دری ورځی وکړی‪ً ،‬ػى ورځ روژى هیٍؿ او صعيي او طیػات کٍؿ‬
‫(ًعایي او ـالمګیػی)‬ ‫مؾجصب دی‪.‬‬
‫د لمػ د ثػهځی لمٍهځ‬
‫کلي ڇي لمػ ثػهځي وهیؾی هٍ دوى رکفجي لمٍهځ او صعيي کٍؿ ؿوت‬
‫دی‪ .‬دا دوى رکفجي لمٍهځ پي زماـت ؿػى زٌػا ادا کیږی‪ ،‬د دی لماهځي لپارى‬
‫اذان هي کیږی بلکي پي بلي غػیىي ؿػى بي طلګٍ ثي طبػ ورکٍؿ کیږی ثػ څٍ‬
‫مؾرع ثي راؿی او د لمػ ثػهځي طجمیعو پٍری بي ټٍلي طلګ پي مؾرع کی‬
‫هاؿت یػػی پي ـبادت بي اطجي یػػی‪.‬‬
‫شعیح قػیم‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫س َعلَى َع ْهد َر ُسوؿ اللَّو َ‬
‫َّم ُ‬
‫اؿ ‪َ :‬خ َس َفت الش ْ‬ ‫" َع ْن أَِِب بَكَْرَة ‪ ،‬قَ َ‬
‫صلَّى ِبِِم رْك َعتَ ْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫نی‪،‬‬ ‫ْ َ‬ ‫َّاس إِلَْیو‪ ،‬فَ َ‬
‫اب الن ُ‬
‫ِ‬
‫فَ َخَر َج ََيُُّر ِرَداءَهُ َح ََّّت انْػتَ َهى إ ََل الْ َم ْسجد َوثَ َ‬
‫(‪)075‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫اف ِمن آی ِ‬
‫ات اللَّ ِو‪ ،‬وإِنػَّهما َال َِيْ ِس َف ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت الشَّمس فَػ َق َ ِ‬ ‫فَ ْاصللَ ِ‬
‫اف‬ ‫َ َُ‬ ‫س َوالْ َق َمَر آیػَتَ ْ َ‬ ‫َّم َ‬ ‫اؿ"إ َّف الش ْ‬ ‫ْ ُ‬ ‫َ‬
‫ف َما بِ ُك ْم "‪َ .‬و َذ َاؾ أ َّ‬ ‫تأ ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫َف ابْػنًا‬ ‫صلُّوا َو ْادعُوا َح ََّّت یُك َ‬
‫ْش َ‬ ‫َحد‪َ ،‬وإِ َذا َكا َف َذ َاؾ فَ َ‬ ‫ل َم ْو َ‬
‫(ٖٓٔ)‬
‫َّاس ِِف َذ َاؾ"‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اؿ الن ُ‬
‫یم فَػ َق َ‬
‫اؿ لَوُ ‪ :‬إبْػَراى ُ‬ ‫صلَّى اللَّوُ َعلَْیو َو َسلَّ َم َم َ‬
‫ات یػُ َق ُ‬ ‫للنِ ّْ‬
‫َِّب َ‬
‫د شظػت ابٍبکػى رض څظي روایت دی ڇي د هبی کػیم ص پي زماهي‬
‫کی لمػ ثػهځی وهیٍی هٍ د هبی کػیم ص څادر پي ځمکي څکیعی او پي ڇابکی‬
‫ؿػى مؾرع ثي راكلی‪ ،‬صصابي کػام رض ًم را ټٍؿ ؿٍى‪ ،‬هبی کػیم ص دوى‬
‫رکفجي لمٍهځ پي زماـت ؿػى راکړی او لمػ ثػهځي ًم طجمي ؿٍى‪ .‬د دی څظي‬
‫وروؿجي هبی ع ونػمایَ‪ :‬بی قکي لمػ او ؿپٍږمی د هللا پاک ج د ـالمٍ او‬
‫هفاهی څظي دوی ـالمی او هښی دی‪ ،‬دا ثػهځي د یٍ ڇا د مړیوی لي وزٌی هي‬
‫کیږی (بلکی د اؿمان‪ ،‬ځمکی او هٍر مظلٍياثٍ پي څیػ دا ًم د هللا پاک‬
‫مظلٍؽ او د ًلي د شکم ثابؿ دی او د دوی روښاهجیا او ثاریکی د هللا پاک ج‬
‫پي شکم ؿػى کیږی) هٍ کلي ڇي لمػ یا ؿپٍږمی ثػهځي یػػی هٍ ثاؿی پي دـا او‬
‫لموځٍهٍ اطجي ؿی ثػ څٍ ڇي دا ثػهځي طجمي هؾی‪ .‬پعی ورځ د هبی کػیم ص‬
‫زوی ابػاًیم ونات ؿٍی وو هٍ ځیوی طلګٍ دا طبػی وکړی ڇي د لمػ ثػهځي د‬
‫ابػاًیم د ونات کیعو لي وزٌی ؿٍیعى‪ ،‬هٍ هبی کػیم ص ( د دی طبػی د‬
‫ثػدیع لپارى) دا طبػى وکړى‪.‬‬
‫د ؿپٍږمی د ثػهځی لمٍهځ‬
‫د ؿپٍږمی د ثػهځی پي وطت کی ًم دوى رکفجي لمٍهځ کٍؿ ؿوت‬
‫دی‪ ،‬لیکن دا لماهځي پي زماـت ؿػى ادا کٍؿ مؾوٍن هعی‪ ،‬ټٍلي طلګ دی‬
‫پي طپَ کٍروهٍ کی زال زال لمٍهځ ادا کړی پي مؾرع کی دی هي ؿػى زمؿ‬
‫کیږی‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 112‬صصيس البظاري‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۰۱۱ :‬‬
‫(‪)076‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د مؾانػ لمٍهځ‬
‫کلي ڇي یٍ کؽ د ؿهػ پي ارادى د طپَ کٍر څظي اثي څلٍیښت میلي‬
‫( ثىػیبا پاو باال اوى اویا کلٍمجػى) ؿهػ کٍلٍ د پارى د طپَ ښار د شعود څظي‬
‫ٓ‬
‫ووږی هٍ دا کؽ مؾانػ بلَ کیږی‪ .‬مؾانػ کڈیػثي د طپَ ښار د ابادی او‬
‫شعود څظي ووږی هٍ دی بي يصػ کٍی او دی قػـا مؾانػ دی‪ ،‬لیکن کڈیػثي‬
‫ٓ‬
‫ی ػی د ؿهػ ارادى کړی وى لیکن د طپَ ښار د ابادی څظي وثلی هي وو هٍ بیا دی‬
‫مؾانػ ثي يصػ کٍؿ روا هعی‪.‬‬
‫کڈیػثي د بؽ اؿټیفن یا اډى پي ښار کی دهوي یػػی هٍ پي اډى کی يصػ‬
‫کٍؿ روا هعی‪ ،‬لیکن کڈیػثي اډى د ښار د شعود څظي بٌػ یػػی هٍ مؾانػ بي‬
‫ًلجي يصػ کٍی‪.‬‬
‫د مؾانػ د لماهځي شکم‬
‫مؾانػ بي پي ؿهػ کي د ماپښين‪ ،‬ماځيګػ او ماطؾجن نػض د څلٍر‬
‫رکفجي پػ ځاي دوى رکفجي کٍي‪ ،‬د ماښام او وثػ لمٍهځ دي پٍرى دري رکفجي‬
‫کٍي‪ ،‬او د ؿٌار نػض او ؿوت دي پٍرى دوى‪ ،‬دوى رکفجي کٍي‪ .‬ثػ کٍم وطت‬
‫پٍري ڇي مؾانػ پي يٍ ښار کي د پوځلؽ ورځي ييام ارادى او هيت وهکړي‪ ،‬يا‬
‫طپَ ښار او طپلي ـاليي ثي راهؾي ثػ ًلي وطجي پٍري بي مؾانػ يصػ کٍي‪.‬‬
‫ليکن کڈيػثي مؾانػ طپَ ښار ثي راؿي يا پي يٍي ښار کي پوځلؽ ورځي‬
‫ثيػولٍ هيت وکړي هٍ بيا دي مىيم دي او پٍرى لمٍهځ بي کٍي‪.‬‬
‫کڈيػثي يٍ کؽ پي يٍي ښار کي د پوځلؽ ورځٍ ثيػولٍ هيت او ارادى هي‬
‫يػػي‪ ،‬بلکي هامفلٍم يػػي ڇي هن يا ؿبا بي والړ ؿي هٍ دا کؽ مؾانػ دي او ثػ‬
‫کٍم وطت پٍري ڇي دي پعي ځاي کي يػػي يصػ بي کٍي‪.‬‬
‫(‪)077‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کڈيػثي مؾانػ پي يٍ مىيم امام پؾي لمٍهځ قػوع کړي هٍ پٍرى لمٍهځ‬
‫بي کٍي‪ ،‬ليکن کڈيػثي امام ًم مؾانػ يػػي‪ ،‬يا پي طپلي دا مؾانػ هٍرو کؾاهٍ‬
‫ثي زماـت ورکٍي هٍ دا مؾانػ بي د څلٍر رکفجي پػ ځاي دوى رکفجي کٍي‪.‬‬
‫پي ؿهػ کي ـؾکػ‪،‬كالم او زهاهي د طپَ ؿػپػؿت او اميػ ثابؿ دي‪،‬‬
‫يفوي کڈيػثي اميػ يا د زهاهي ؿػپػؿت (د ڇا ؿػى ڇي پي ؿهػ کي راكلي‬
‫دى‪،‬مدال‪ :‬پالر‪ ،‬ورور‪ ،‬ميړى) کڈيػثي د دي ؿػپػؿت پي لماهځي کي يصػ کٍي‬
‫هٍ دا بي ًم يصػ کٍي‪ ،‬او کڈيػثي د دي ؿػپػؿت پٍرى لمٍهځ کٍي هٍ دا بي‬
‫ًم پٍرى لمٍهځ کٍي‪.‬‬
‫پي ؿهػ کي د ؿوت او ههَ لموځٍ شکم‬
‫پي ؿهػ کي د ؿوجٍ او ههلٍ دا شکم دي‪ ،‬کڈيػثي د اغميوان او يػاري‬
‫وطت يػػي هٍ ؿوت او ههَ دي وکړي‪،‬کڈيػثي د ِنػار او زلعي وطت يػػي‪،‬يا‬
‫اهؾان ؿجړي يػػي يا بَ مفکَ يػػي هٍ د ؿوجٍ پػيږدؿ ًيڅ ګواى هلػي‪ .‬د ؿٌار‬
‫ؿوت او وثػ بي پي ًيڅ صٍرت کي هي پػيږدي‪.‬‬
‫د هاروكي لمٍهځ‬
‫لمٍهځ پي ًيڅ شالت کي ًم مفاؼ هعي‪ ،‬کي زٍړ يػػي کي هازٍړى‪ ،‬ثػ‬
‫څٍ ڇي پي والړى باهعي لمٍهځ کٍلي ؿي‪ ،‬لمٍهځ بي کٍي‪ ،‬کڈيػثي پي ييام يا‬
‫ؿرعى ادا کٍلٍ باهعي يادر هي يػػي هٍ پي هاؿجي باهعي لمٍهځ ادا کٍؿ نػض‬
‫دي‪ ،‬پي هاؿجي دي رکٍع او ؿرعى وکړي‪ ،‬د رکٍع لپارى بي دومػى ټيټ کيږي‬
‫ڇي ثوعي د ځوګوٍ ؿػى ومښلي‪.‬‬
‫کڈيػثي پي هاؿجي باهعي پي ؿرعى کٍلٍ باهعي يادر هي يػػي هٍ پي پػوثي‬
‫باهعي لمٍهځ کٍؿ الزم دي‪ ،‬بيا بي رکٍع او ؿرعى د ؿػ پي اقاري ؿػى کٍي‪،‬‬
‫د رکٍع لپارى پي لږ او د ؿرعي د پارى بي ډيػ ؿػ ټيټٍي‪.‬‬
‫(‪)078‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫کڈيػثي يٍ کؽ پي ؿػ باهعي اقارى ًم کٍلي هؾي او يٍى او قپي او‬
‫ورځ داؿي شالت کي يػػي هٍ د دي ورځي لمٍهځ مفاؼ دي‪ ،‬د زٍړيعو څظي‬
‫وروؿجي د دي لماهځي يظا ًم الزم هعى‪ ،‬ليکن کڈيػثي د يٍي قپػي او ورځي‬
‫څظي کم پعي مػض اطجي يػػي هٍ بيا د يظا ؿٍي لموځٍ يظا پػ الزم دى‪.‬‬
‫د لماهځي يظائي‬
‫ًػ لمٍهځ پي طپَ مىػر ؿٍي وطت کي ادا کٍؿ الزمي دي‪ ،‬کڈيػثي د‬
‫لماهځي وطت ثيػ ؿي هٍ بيا د دي لماهځي يظائي کٍؿ الزمي دى‪ ،‬د نػطٍ‬
‫لموځٍ يظائي نػض دى‪ ،‬د وازب لماهځي يظائي وازب دى او د ځيوي ؿوجٍ‬
‫يظائي ؿوت دى‪ ،‬لکي د ؿٌار ؿوت‪ ،‬پي کٍمٍ شاالثٍ کي ڇي لمٍهځ قػـا‬
‫مفاؼ يػػي(لکي د زهاهي لپارى د شيض او ههاس پي شالت کي) د ًلي وطجٍهٍ‬
‫يظا ًم الزمي هعى‪.‬يصعا يٍ لمٍهځ يظا کٍؿ ګواى کبيػى دى کي څي ًم وروؿجي‬
‫يػػي يظايػػي وکړي‪.‬‬
‫کڈيػثي د ؿٌار لمٍهځ درڅظي يظا ؿٍ او د زواؿ څظي مظکي يػػي‬
‫يظائي کٍي هٍ د ؿوت او نػض دواړو يظائي بي کٍي‪ ،‬پاثي څلٍر لموځٍهي کي‬
‫ڇيػثي در څظي يظا ؿٍى هٍ يٍاځي د نػطٍ او وثػو يظا بي کٍي‪ ،‬د ؿوجٍ‬
‫يظايػػي بي هي کٍي‪.‬‬
‫هٍټ‪ :‬کڈيػثي پي ؿهػ کي لمٍهځ در څظي يظا ؿي هٍ د يظائي پي وطت کي بي‬
‫ًلٍمػى رکفجي لمٍهځ کٍي څٍمػى ڇي پي ؿهػ کي در څظي يظا ؿٍيعي‪ ،‬اوس‬
‫کي ثي مؾانػ يػػي کي مىيم‪ .‬او د ايامت پي شالت کي ڇي کٍم لمٍهځ‬
‫درڅظي يظا ؿٍ هٍ د يظائي پي وطت کي بي ًلٍمػى رکفجي لمٍهځ کٍي‬
‫څٍمػى ڇي در څظي يظا ؿٍيعي‪ ،‬کي مؾانػ يػػي او کي مىيم‪.‬‬
‫(‪)079‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫د يظائي لماهځي هيت‬
‫د يظائي لماهځي هيت بي داؿي کٍي‪:‬ڇي زى د نالهي ورځي د نالهي‬
‫وطت دوى‪/‬دري‪/‬څلٍر رکفجي نػض‪ /‬وثػ ادا کٍلٍ هيت کٍم‪ .‬کڈيػثي ډيػ‬
‫لموځٍهي درڅظي يظا ؿٍي يػػي‪ ،‬او ثفعاد يػػي درثي مفلٍم هي يػػي‪ ،‬اوس يػػي‬
‫يظاء ـمػي وايػػي‪،‬د دي غػيىي دا دى‪ :‬ڇي د طپَ ګمان‬ ‫يظائي کٍي‪ ،‬دي ثي ِ‬
‫او نکػ مػابو د ًػ وطت يظا ؿٍي لموځٍهي شؾاب کړى‪ ،‬مدال‪ :‬د ؿٌار ‪۱۰‬‬
‫لموځٍهي راڅظي يظا ؿٍيعي‪ ،‬هٍ د يظائي پي وطت کي بي داؿي هيت کٍي‪،‬‬
‫يظاء ـمػي د ؿٌار د لماهځي څظي د اوؿ لماهځي هيت کٍم‪ .‬کلي ڇي‬ ‫ڇي د ِ‬
‫ديػش د ؿٌار لموځٍ پٍرى ؿٍى‪ ،‬هٍ بيا پاثي پوځي لموځٍهي (څلٍر نػائض‪ ،‬او‬
‫بَ وثػ وازب) ًمعاؿي ادا کړى‪.‬‬
‫صاشب ثػثيب‬
‫ِ‬
‫د بالق کيعو وروؿجي کڈيػثي د يٍ کؽ پي ذمي باهعي يٍ يظايػػي لمٍهځ‬
‫صاشب ثػثيب ويَ کيږي‪ ،‬کڈيػثي د دي کؽ څظي يٍ‬ ‫ِ‬ ‫هي يػػي هٍ دي ثي‬
‫لمٍهځ يظا ؿي هٍ دا کؽ بي اوال ًلي يظا ؿٍي لمٍهځ کٍي بيا بي وطجي‬
‫دا ثػثيب داؿي طجميعلي ؿي‪ :‬ڇي پي يٍ کؽ باهعي‬ ‫لمٍهځ کٍي‪.‬‬
‫قپږ (يفوي د پٍرى يٍي ورځي لموځٍهي) يا ثػ قپږ زيات لموځٍهي يػػي‪ ،‬هٍ دا‬
‫صاشب ثػثيب شکم هي‬ ‫ِ‬ ‫صاشب ثػثيب هعي‪ ،‬او پعي کؽ باهعي د‬ ‫ِ‬ ‫کؽ‬
‫زاري کيږي‪.‬‬
‫مدال‪ :‬د يٍ کؽ څظي د ؿٌار لمٍهځ يظا ؿٍ اوس د ماپښين وطت‬
‫دي‪ ،‬او د دي کؽ پي ذمي يٍاځي دا د ؿٌار لمٍهځ دي‪ ،‬هٍر لموځٍهي يػػي‬
‫صاشب ثػثيب دي‪ ،‬دا کؽ بي اوال د ؿٌار د‬ ‫ِ‬ ‫يظا کړي هعي‪ ،‬هٍ دا کؽ‬
‫لماهځي يظايػػي کٍي بيا بي د ماپښين لمٍهځ کٍي‪ ،‬ليکن کڈيػثي وطت کم‬
‫(‪)081‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫وو‪ ،‬يا يظايػػي لمٍهځ يػػي ًيػ وو‪ ،‬هٍ بيا دي وطجي لمٍهځ وکړي‪ ،‬وطجي لمٍهځ‬
‫يػػي ادا کيږي‪.‬وروؿجي دي د ؿٌار يظايػػي لمٍهځ وکړي‪.‬‬
‫ًمعا شکم پي وثػو کي ًم زاري کيږي‪ ،‬کڈيػثي د يٍ کؽ څض وثػ‬
‫صاشب ثػثيب وو هٍ اوؿ بي د وثػو يظا راوړي‪ ،‬بيا بي د‬ ‫ِ‬ ‫يظا ؿٍى او دي‬
‫صاشب ثػثيب هي وو‪ ،‬يا وطت کم وو‪ ،‬يا وثػ يػػي‬
‫ِ‬ ‫ؿٌار لمٍهځ کٍي‪ .‬کڈيػثي‬
‫ًيػ ؿٍى او د ؿٌار لمٍهځ يػػي وکړي هٍ بيا يػػي د ؿٌار لمٍهځ صصيس دي‪.‬‬
‫د طلګٍ قکٍک او قبٌي‬
‫ډيػ طلګ پي قکٍک او قبٌاثٍ کي مبجال دي‪ ،‬او د طپلي کم ـلمي لي‬
‫وزٌي د بي لماهځي کؽ شمايت کٍي او ًلي مؾلمان خابجٍي ڇي پي ًلي ؿػى‬
‫بي لماهځي ثي هٍر ًم زػائت پيعا کيږي‪،‬شاالهکي پي اشاديدٍ کي صػاشجا بي‬
‫ٓ‬
‫لماهځي ثي کانػ‪ ،‬مفػک‪ ،‬بي ايماهي او بي ديوي ويَ ؿٍيعي‪ ،‬او دوي د اياثٍهٍ‬
‫او اشاديدٍ ثٵويالت کٍي‪ ،‬مٍږ طٍ دا وايٍ‪ ،‬ڇي ثاؿي ثٵويالت پػيږدي‪ ،‬ځکي‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ڇي دا د يػان مريع او مبارک اشاديدٍ شکم دي‪ ،‬پي يػان مريع کي بي ځايي‬
‫ثٵويالت او قک او قبي هؾجي‪ ،‬د هللا پاک ج نػمان دي‬
‫(ٖٔٔ)‬
‫"افَال یػَتَ َدبػَُّرْو َف ال ُق ْرآ َف‪َ ،‬و ْلو کا َف ِم ْن ِعْن ِد َغ ِْريا﵁ِ لََو َج ُد ْوا فِْی ِو اِ ْختِالفاً کثِ ْرياً"‪.‬‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ايا دي طلګٍ ثػ اوؿي پٍري پي يػان مريع کي نکػ او ؿٍچ هعي کړي‪(،‬ڇي دا‬
‫د هللا پاک ج کالم دي‪ ،‬او د دي ٰ‬
‫مفوي ًم د هللا پاک لػػني دى) او کڈيػثي‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫دا يػان د كيػهللا لػػني وايػػي‪ ،‬هٍ دوي بي پعي يػان کي ډيػ اطجالنات پيعا‬
‫کړي وى‪.‬‬
‫هبي کػيم ص نػمايػػي‪:‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬الوؾاء‪۳۵:‬‬
‫(‪)080‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫وؿ إَِّال‬
‫اؿ ‪":‬إِ ِّّْن َال أَقُ ُ‬ ‫َّك تُ َد ِ‬
‫اعبُنَا‪ ،‬قَ َ‬ ‫وؿ اللَّ ِو‪ ،‬إِن َ‬ ‫" َع ْن أَِِب ُىَریْػَرَة ‪ ،‬قَ َ‬
‫اؿ ‪ :‬قَالُوا ‪ :‬یَا َر ُس َ‬
‫(ٕٖٔ)‬
‫َحقِّا "‪.‬‬
‫د شظػت ابًٍػيػى رض څظي روايت دي ڇي هبي ع ونػمايَ‪ :‬زى د شو‬
‫څظي ـالوى بلي طبػى هکٍم‪ .‬صصابي کػامٍ رض پٍښجوي وکړى‪ :‬اي د هللا رؿٍلي!‬
‫ٓ‬
‫ثي طٍ زمٍږ ؿػى کلي کلي ګپي او مؾظػى ًم کٍي‪( ،‬ايا پي ًلي کي ًم ټٍلي‬
‫طبػي شو يػػي) هبي ع ونػمايَ‪ :‬زى د شو څظي ماؿيٍا بَ څي هي وايم‪.‬‬
‫د هبي کػيم ص د دي شعيح څظي مفلٍميږي ڇي د هبي ع ټٍلي‬
‫طبػي شو دي‪ ،‬کڈيػثي هبي ع صػاشجا نػمايػػي‪ :‬ڇي بي لماهځي کانػ‪ ،‬مفػک‬
‫بي ايماهي او بي ديوي دي هٍ مٍږ ثاؿي ثي د ثاويَ څي طػورت دي؟‬
‫ځيوي کؾان دا وايػػي‪ :‬ڇي يصعا لمٍهځ پػيږدوهکي طٍ ګواًګارى دي‪،‬‬
‫کانػ هعي ځکي ڇي د لماهځي د نػطيت موکػ هعي‪ ،‬مٍږ دا ورثي وايٍ ڇي ثاؿٍ‬
‫يٍاځي د لماهځي د نػطيت څظي موکػ ثي کانػ وايػػي‪،‬ليکن يصعا لمٍهځ‬
‫پػيږدوهکي ثي کانػ هي وايػػي‪ ،‬مٍږ د بي لماهځي ًم درثي پي هصٍصٍ باهعي‬
‫کانػ او بي ديوي کړي‪ ،‬ثاؿٍ پعي هصٍصٍ کي نکػ وکړي‪ ،‬او بٌاهي پػيږدي‪ .‬کي‬
‫څي ًم يظاء بي لماهځي کانػ کيعلي هؾي‪ ،‬ليکن دياهة بايع ًػ څٍک د ځاهي‬
‫ؿػى دا نکػ وکړي‪ ،‬ڇي د بي لماهځي پي بارى کي څػهګي ؿظت اشکامات بيان‬
‫ؿٍيعي‪.‬‬
‫د قػک ثهصيَ‬
‫ځيوي طلګ پعي ؿٍچ او نکػ کي مبجال دي ڇي پي اشاديدٍ کي ڇي‬
‫قػک اصلػ مػاد دي‪ ،‬ڇي پي ًلي‬
‫کٍم مفػک لهؼ ذکػ ؿٍيعي د ًلي څظي ِ‬
‫ؿػى اهؾان د اؿالم څظي هي وزي‪ ،‬مٍږ دا درثي وايٍ‪ :‬ڇي داؿي ؿٍچ مي کٍى‪،‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬زامؿ الجػمغي ‪ ،‬ريم الصعيح‪۳۴۴۰:‬‬
‫(‪)082‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ڇي بي لماهځي مفػک دي‪ ،‬ليکن د قػک اصلػ مػثکب دي‪،‬ځکي ڇي هبي ع‬
‫ريا کٍهکي ثي قػک اصلػ ويلي دي‪.‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم قَ َ‬ ‫َف رس َ ِ‬ ‫ِ ٍِ‬
‫اؼ َعلَْی ُك ُم‬
‫َخ ُ‬
‫ؼ َما أ َ‬
‫َخ َو َ‬‫اؿ‪:‬إِ َّف أ ْ‬ ‫وؿ اللَّو َ‬ ‫َع ْن َْزل ُمودبْ ِن لَبید ‪،‬أ َّ َ ُ‬
‫وؿ اللَّ ِو؟قَ َ‬
‫(ٖٖٔ)‬
‫‪":‬الریَاءُ"‪.‬‬
‫اؿ ّْ‬ ‫َصغَُر یَا َر ُس َ‬ ‫َصغَُر "‪ .‬قَالُوا ‪َ :‬وَما الش ّْْرُؾ ْاْل ْ‬
‫الش ّْْرُؾ ْاْل ْ‬
‫بَ شعيح کي راځي‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم َوَْضل ُن نػَتَ َذا َك ُر‬ ‫اؿ ‪ :‬خرج علَینَا رس ُ ِ‬ ‫ٍِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫َع ْن أَِِب َسعید قَ َ َ َ َ َ ْ َ ُ‬
‫ؼ َعلَْی ُك ْم ِعْن ِدي ِم َن الْ َم ِس ِ‬
‫یح‬ ‫َخ َو ُ‬ ‫ِ‬
‫ُخِْبُُك ْم مبَا ُى َو أ ْ‬
‫اؿ ‪ " :‬أََال أ ْ‬ ‫اؿ‪ ،‬فَػ َق َ‬‫َّج َ‬
‫یح الد َّ‬ ‫ِ‬
‫الْ َمس َ‬
‫صلّْي‪،‬‬ ‫اؿ ‪ " :‬الشّْرُؾ ْ ِ‬ ‫َّج ِاؿ ؟ "‪ .‬قَ َ‬
‫الر ُج ُل یُ َ‬ ‫وـ َّ‬‫اخلَف ُّي‪ ،‬أَ ْف یػَ ُق َ‬ ‫ْ‬ ‫اؿ ‪ :‬قػُ ْلنَا ‪ :‬بػَلَى‪ .‬فَػ َق َ‬ ‫الد َّ‬
‫(ٖٗٔ)‬
‫ص َالتَوُ ؛ لِ َما یَػَرى ِم ْن نَظَ ِر َر ُج ٍل "‪.‬‬
‫فَػیَُزیّْ ُن َ‬
‫يفوي څٍک ڇي د ريا د پارى لمٍهځ کٍي ًلي کؽ مفػک دي‪ .‬هٍ اوس‬
‫ڇي يٍ څٍک ګػؿػى لمٍهځ هي کٍي‪ ،‬او ًلي ثي پي اشاديدٍ کي مفػک ويَ‬
‫ؿٍيعي ثاؿٍ د ًلي کٍم ثاويَ کٍي؟ او پي کٍم بوياد دا ثاويَ کٍي؟‬
‫د کػهػ ثهصيَ‬
‫ځيوي طلګ پعي ؿٍچ او نکػ کي مبجال دي ڇي پي اشاديدٍ کي ڇي‬
‫کٍم د "کانػ" يا "کػهػ" لهؼ ذکػ ؿٍيعي د ًلي څظي مػاد اصلي کػهػ يفوي د‬
‫هللا پاک ج ؿػى کػهػ مػاد هعي‪ ،‬بلکي د دي څظي مػاد د هللا پاک پي هفمجٍ‬
‫باهعي کػهػ مػاد دي‪ ،‬مٍږ دا وايٍ ڇي د رؿٍؿ هللا ص يٍ شعيح قػيم دي‪:‬‬
‫صلَّى اللَّوُ َعلَْی ِو َو َسلَّ َم‬ ‫َِّن ََِسعت رس َ ِ‬
‫وؿ اللَّو َ‬ ‫الصامت ‪:....‬أَ ْش َه ُد أ ّْ ْ ُ َ ُ‬
‫اؿ عبادةُ بن َّ ِ ِ‬
‫فَػ َق َ َُ َ ْ ُ‬
‫ص َّال ُى َّن لَِوقْتِ ِه َّن‪،‬‬
‫ضوءَ ُى َّن َو َ‬ ‫ض ُه َّن اللَّوُ تَػ َع َاَل‪َ ،‬م ْن أ ْ‬
‫َح َس َن ُو ُ‬
‫ٍ‬
‫صلَ َوات افْػ ََرت َ‬
‫س َ‬‫وؿ" ‪َ:‬خَْ ُ‬
‫یػَ ُق ُ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬مؾوع االمام اشمع ‪ ،‬ريم الصعيح‪۵۱۱۱۰ :‬‬
‫‪ : 111‬ؿون ابن مازي‪ ،‬ريم الصعيح‪۴۵۰۴ :‬‬
‫(‪)083‬‬ ‫د ملانځه اهميت‬
‫ِ‬ ‫َّ ِ‬
‫وع ُه َّن‪َ ،‬كا َف لَوُ َعلَى اللو َع ْه ٌد أَ ْف یػَ ْغفَر لَوُ‪َ ،‬وَم ْن ََلْ یػَ ْف َع ْل فَػلَْی َ‬
‫س‬ ‫وع ُه َّن َو ُخ ُش َ‬ ‫َوأ َََتَّ ُرُك َ‬
‫(ٖ٘ٔ)‬
‫لَوُ َعلَى اللَّ ِو َع ْه ٌد‪ ،‬إِ ْف َشاءَ َغ َفَر لَوُ َوإِ ْف َشاءَ َع َّذبَوُ"‪.‬‬
‫شظػت ـبادى بن صامت رض نػمايػػي‪ :‬زى دا ګٍاًي ورکٍم ڇي هبي ع‬
‫ونػمايَ‪ :‬هللا پاک ج پوځي لموځٍهي نػض کړيعي‪ ،‬ڇا ڇي پي ښي غػيىي ؿػى‬
‫اودس وکړي‪ ،‬او پػ وطت يػػي ادا کړى‪ ،‬ښي پي طفٍع ؿػى د دي لماهځي ارکان‬
‫وکړى‪ ،‬هٍ د دي لمٍهځ کٍهکي پػ هللا پاک باهعي يٍ ـٌع او ذمي داري دى ڇي‬
‫هللا پاک بي دي بظښي‪ ،‬او ڇا ڇي داؿي وهکړى هٍ د دى پػ هللا پاک باهعي‬
‫ًيڅ ـٌع او وـعى هؾجي‪ ،‬کي هللا پاک وكٍاړي دي بي وبظښي او کي وكٍاړي‬
‫دى ثي بي ـغاب ورکړي‪.‬‬
‫پعي شعيح قػيم کي يٍ لمٍهځ هي ادا کٍهکي يا يٍ لمٍهځ پي ؿمي‬
‫غػيىي هي کٍهکي د پارى دا ؿؼا دى‪ ،‬ڇي دي د هللا پاک پي ذمي هعي‪ ،‬هللا پاک‬
‫کي يػػي بظښي او کي يػػي هي بظښي‪ ،‬د هللا پاک ج ًيڅ ؿػى د دى ًيڅ ذمي‬
‫هؾجي‪ ،‬هٍ کٍم کؽ ڇي بي لماهځي يػػي ًميفي لمٍهځ هي ادا کٍي‪ ،‬هٍ ًلي کؽ‬
‫پي بارى کي ثاؿي طپلي ؿٍچ وکړي‪ٓ ،‬ايا دا د کػهػ ٰ‬
‫ادهۍ درزي دى کي اـ ٰلۍ؟‬
‫امام اشمع بن شوبَ رح او ټٍؿ ًلي ـلماء کػام کٍم ڇي د اشاديدٍ پي‬
‫ؽاًػ باهعي ـمَ کٍي‪ً ،‬لي ټٍؿ بي لماهځي کانػ او مفػک بٍلي‪ ،‬دري‬
‫امامان يػػي ناؿو بٍلي‪ً ،‬لي يػػي يظاء ناؿو بٍلي‪ ،‬مٍږ ثاؿي ياطيان هي يٍ‪،‬‬
‫مٍږ ثاؿي او بي لماهځي پي طپلي ًم بايع طپَ ځان دياهجا مفػک‪ ،‬کانػ‪ ،‬بي‬
‫ديوي او بي ايماهي وګڼي ثػ څٍ د لماهځي پػيږدلٍ يباشت پي زړى کي مصکم ؿي‪،‬‬
‫او د ؿؾجي پي وطت کي دا وـيعوهي را پي ياد يػػي‪ ،‬بيا بي ان قاء هللا لمٍهځ‬
‫راڅظي يظا هؾي‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ : 111‬ؿون ابي داود‪ ،‬ريم الصعيح‪۴۵۲ :‬‬

You might also like