ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

1. Γενικά στοιχεία:

Ονοματεπώνυμο καθηγητή:

Ημερομηνία:

Σχολείο:

Βαθμίδα Εκπαίδευσης: Δευτεροβάθμια

Τάξη: Β Λυκείου

Αριθμός μαθητών:

Διδακτικές ώρες: 6

2. Υλικοτεχνική υποδομή:

Το σενάριο έχει σχεδιαστεί για να πραγματοποιηθεί σε αίθουσα στην οποία να υπάρχουν ένας
υπολογιστής ανά ομάδα, βιντεοπροβολέας ή διαδραστικός πίνακας (Δ.Π.) και ένας
υπολογιστής για τον διδάσκοντα. Η πλέον κατάλληλη αίθουσα είναι το Εργαστήριο
Πληροφορικής, ώστε όλοι οι μαθητές να μπορούν να συμμετέχουν στα διαδραστικά βίντεο
και δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί στο σενάριο.

Σε περίπτωση που το Εργαστήριο Πληροφορικής δεν είναι διαθέσιμο, το σενάριο μπορεί να

πραγματοποιηθεί εναλλακτικά στο Σχολικό Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών (Σ.Ε.Φ.Ε) ή σε
οποιαδήποτε αίθουσα του σχολείου με διαθέσιμο wi-fi και διαδραστικό πίνακα. Σε αυτή την
περίπτωση, είναι θεμιτό όσοι μαθητές διαθέτουν laptop ή tablet να τα φέρουν στο μάθημα
προκειμένου να μπορούν αν συμμετέχουν περισσότερο.

Δεν έχει προβλεφθεί η πραγματοποίηση εργαστηριακών ασκήσεων – πειραμάτων (μετωπικών

ή επίδειξης) στο παρόν σενάριο. Θεωρούμε ότι το ψηφιακό σενάριο πραγματοποιείται εξ
ολοκλήρου με τη βοήθεια ΗΥ, στο διδακτικό περιβάλλον Moodle, άρα και τα πειράματα είναι
είτε εικονικά είτε βιντεοσκοπημένα. Με τον τρόπο αυτό μπορούν οι μαθητές να
παρακολουθήσουν το μάθημα από το σπίτι τους, έχοντας πρόσβαση σε όλα τα διδακτικά μέσα
που χρησιμοποιήθηκαν στο μάθημα, είτε γιατί ήταν απόντες την ώρα της διδασκαλίας είτε με
τη μορφή επανάληψης, το απόγευμα.

Το λογισμικό που θα χρησιμοποιηθεί για το υπολογιστικό εργαστήριο είναι το:

«Polymerix3D»: http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/7463.

Το λογισμικό έχει αναπτυχθεί ειδικά για την διερεύνηση της σύνθεσης και της δομής των
πολυμερών. Πλεονεκτήματα της χρήσου λογισμικού είναι ότι, δίνει την δυνατότητα στους
μαθητές:

• Να παρατηρήσουν την δομή των ενός πολυμερούς, να δουν το μοριακό τους μοντέλο με
διαφορετικούς τρόπους απεικόνισης (Μπάλες και ράβδοι, Ράβδοι, Συμπαγείς σφαίρες).
• Να λάβουν πληροφορίες σχετικά με τις ιδιότητες του πολυμερούς που παρατηρούν και τις
χρήσεις του στην καθημερινή ζωή, οι οποίες σε συνδυασμό με την τρισδιάστατη
παρατήρηση γίνονται περισσότερο κατανοητές και αποτυπώνονται καλύτερα.
• Να δουν την αντίδραση σύνθεσης του πολυμερούς που μελετούν και να ερευνήσουν,
επίσης, τις δομικές μονάδες του, τα μονομερή από τα οποία συντίθεται, στον τρισδιάστατο
χώρο.

3. Αντικείμενο διδασκαλίας:

Γνωστικό Αντικείμενο: Χημεία

Θεματική Ταξινομία: Οργανική Χημεία → Αλκένια

Τίτλος του μαθήματος: Αλκένια – Αιθένιο ή Αιθυλένιο

Περιεχόμενο του μαθήματος – Συσχετισμός με το αναλυτικό πρόγραμμα:

Σύμφωνα με την Πράξη 43/3-9-2020 του Δ.Σ. του ΙΕΠ προβλέπεται ότι οι μαθητές με το τέλος
της διδασκαλίας θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Να γράφουν τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων προσθήκης H2, Br2, HCl και H2O στα
αλκένια και στο αιθένιο και να χρησιμοποιούν τον κανόνα του Markovnikov για να
προβλέπουν τα επικρατέστερα προϊόντα.
• Να συνδέουν τις αντιδράσεις πολυμερισμού με υλικά που χρησιμοποιούν στην
καθημερινή τους ζωή και να γράφουν τις χημικές εξισώσεις πολυμερισμού του αιθενίου,
του προπενίου και του βινυλοχλωριδίου.

Σύμφωνα με τις Οδηγίες για τη διδασκαλία των θετικών μαθημάτων Ημερήσιου και
Εσπερινού Λυκείου προτείνεται να διδαχθεί η παράγραφος «Προέλευση – Παρασκευές»
αλκενίων, χωρίς να απομνημονευθούν οι αναφερόμενες χημικές αντιδράσεις, να διδαχθεί
αλλά να μην απομνημονευθεί ο πίνακας με τα προϊόντα πολυμερισμού, να δοθεί έμφαση
στις χρήσεις κάθε πολυμερούς σε αντιστοιχία με τις μηχανικές ιδιότητες του υλικού και να
διδαχθεί αλλά να μην απομνημονευθεί ο πίνακας με τις βιομηχανικές χρήσεις του
αιθυλενίου.

Σύμφωνα με την διδασκαλία που προτείνεται, οι ώρες διδασκαλίας της ενότητας των
αλκενίων είναι 5, και η ακολουθία του μαθήματος είναι η ακόλουθη:
Γενικά για τα αλκένια - Ονοματολογία - Ισομέρεια θέσης (πολλαπλού δεσμού), (μέχρι
τέσσερα άτομα άνθρακα) - Φυσικές ιδιότητες - Χημικές ιδιότητες - Χρήσεις αλκενίων και
αιθυλενίου.
Επίσης, δεν προβλέπονται εργαστηριακές ασκήσεις κατά την διδασκαλία της ενότητας αυτής,
ωστόσο προτείνεται η χρήση του παρακάτω εκπαιδευτικού υλικού:
α) Για την ισομέρεια θέσης μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό:
Ισομέρεια θέσης: http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2586
β) Για τα Πολυμερή και τα Πλαστικά μπορεί να αξιοποιηθεί το:
Πολυμερή: http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-7463

Σύμφωνα με τα παραπάνω, το σενάριο αυτό είναι συμβατό με την αλληλουχία των θεμάτων
που διδάσκονται και με τα προτεινόμενα από τις Οδηγίες για την διδασκαλία των φυσικών
μαθημάτων. Ωστόσο, τονίζεται ότι ο χρόνος που προτείνεται από το σενάριο είναι κατά μία
ώρα μεγαλύτερος από τον χρόνο που προτείνεται από τον ΙΕΠ. Η υπέρβαση αυτή είναι ανεκτή
αν αναλογιστούμε ότι οι αντιδράσεις προσθήκης και ο κανόνας Markovnikov αποτελούν
βασική ύλη της οργανικής χημείας και αφορούν εκτός από τα αλκένια και τα αλκίνια που θα
διδαχτούν στην συνέχεια της ύλης. Επίσης οι μαθητές θα συναντήσουν πολλές φορές τα
πολυμερή και τις εφαρμογές τους στην καθημερινή ζωή.

Ανάλυση περιεχομένου του μαθήματος:

Το σενάριο αυτό αποσκοπεί στην εξοικείωση και την κατανόηση των μαθητών με τις φυσικές
και χημικές ιδιότητες των αλκενίων με ιδιαίτερη έμφαση στα συνθετικά πολυμερή και τις
χρήσεις τους όπως επισημαίνεται και από τις οδηγίες που έχουν δοθεί από τον ΙΕΠ. Για να
κατακτηθεί η νέα γνώση θα πρέπει να πραγματοποιηθούν τα παρακάτω:

A. Να περιγραφούν οι φυσικές ιδιότητες των αλκενίων (φυσική κατάσταση, οσμή κλπ)

B. Περιγραφούν οι εργαστηριακοί μέθοδοι παρασκευής ενός αλκενίου (αντιδράσεις
απόσπασης, καταλυτική διάσπαση)
C. Να εξηγηθούν και να εφαρμοστούν οι κανόνες ονοματολογίας και το φαινόμενο της
συντακτικής ισομέρειας στα αλκένια μέσω ασκήσεων.
D. Να διδαχτούν οι αντιδράσεις προσθήκης των αλκενίων και ο κανόνας Markovnikov
για την πρόβλεψη του επικρατέστερου προϊόντος.
E. Να τονιστεί η σημασία της αντίδρασης αλκενίου με το υδροβρώμιο για τον έλεγχο της
ακορεστότητας μίας άγνωστης ένωσης, μέσα από εικονικό εργαστήριο.
F. Να περιγραφεί η έννοια του πολυμερισμού των αλκενίων και η βιομηχανική του
σημασία.
G. Να παρουσιαστεί η καύση, η οποία είναι ήδη γνωστή διεργασία για τους
υδρογονάνθρακες, ειδικότερα στα αλκένια.

4. Στόχοι της διδασκαλίας:

Με το πέρας της διδασκαλίας πρέπει οι μαθητές να μπορούν:

▪ Να ονομάζουν ένα αλκένιο όταν σου δίνεται ο μοριακός ή συντακτικός τύπος,

σύμφωνα με τους κανόνες ονοματολογίας. (1η ώρα)

▪ Να προβλέπουν και να σχεδιάζουν τους συντακτικούς τύπους των ισομερών που

αντιστοιχούν σε έναν μοριακό τύπο υδρογονάνθρακα. (1η ώρα)

▪ Να γνωρίζουν με ποιους τρόπους μπορούμε να παρασκευάσουμε ένα αλκένιο

(αντιδράσεις παρασκευής). (1η ώρα)

▪ Να γράφουν τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων προσθήκης Η2, Βr2, HCl, H2 O
στα αλκένια και να χρησιμοποιείς τον κανόνα του Markovnikov για τα προβλέψουν τα
επικρατέστερα προϊόντα. (2η ώρα)

▪ Να αναγνωρίζουν ένα πολυμερές και τις δομικές μονάδες από τις οποίες αποτελείται.
(3η ώρα)

▪ Να μπορούν να συνδέουν τις αντιδράσεις πολυμερισμού με υλικά που χρησιμοποιούν

στην καθημερινή τους ζωή και να γράφουν τις εξισώσεις πολυμερισμού του αιθενίου,
του προπενίου και του βινυλοχλωριδίου. (3η ώρα)
 ▪ Να συμπληρώνουν τις χημικές εξισώσεις τέλειας καύσης των αλκενίων. (4η ώρα)

▪ Να πραγματοποιούν στοιχειομετρικούς υπολογισμούς σε ασκήσεις με αντιδράσεις

καύσης και αντιδράσεις προσθήκης των αλκενίων. (4η ώρα)

5. Οργάνωση της διδασκαλίας

Προαπαιτούμενες γνώσεις:

Οι μαθητές θα πρέπει να:

1. Γνωρίζουν το φαινόμενο της καύσης να μπορούν να αναφέρουν αναφέρουν

παραδείγματα καύσης. Να μπορούν να γράφουν τις σχετικές χημικές εξισώσεις και να
συμπληρώνουν τους στοιχειομετρικούς συντελεστές.
2. Να πραγματοποιούν στοιχειομετρικούς υπολογισμούς σε ασκήσεις με αντιδράσεις
καύσης ή με αντιδράσεις προσθήκης στα αλκένια, και να είναι οικείοι σε μεθοδολογίες
επίλυσης στοιχειομετρικών ασκήσεων. Η γνώση αυτή ανήκει στην διδακτέα ύλη του
της Α’ τάξης, και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο 4 «Στοιχειομετρία».

Εναλλακτικές αντιλήψεις:

Οι πιθανές εναλλακτικές αντιλήψεις που πιθανόν να προϋπάρχουν στους μαθητές πριν το

μάθημα, μπορεί να αφορούν τις χημικές εξισώσεις και την καύση. Οι μαθητές, κατά την γραφή
μιας χημικής εξίσωσης, είτε αποτελεί αντίδραση προσθήκης ή πολυμερισμού είτε αντίδραση
καύσης, θεωρούν ότι:

• Στη γραφή των χημικών τύπων οι αριθμοί χρησιμοποιούνται για την ισοστάθμιση των
εξισώσεων και όχι στην αναπαράσταση ατομικών ομάδων!
• Οι συντελεστές της εξίσωσης είναι αριθμοί μηχανιστικοί και δεν αναπαριστούν τους
σχετικούς αριθμούς μερών που αντιδρούν ή παράγονται σε μια χημική αντίδραση.
• Οι χημικές εξισώσεις δεν αναπαριστούν χημικές αντιδράσεις σε ένα συγκεκριμένο
επίπεδο!
• Οι χημικές εξισώσεις δεν αναπαριστούν δυναμικές διαδικασίες, στις οποίες
σωματίδια/μόρια αντιδρούν για να σχηματίσουν νέα σωματίδια/μόρια με
επαναδιευθέτηση των ατόμων τους.
• Τα αντιδρώντα διαφέρουν από τα προϊόντα μόνο στο χρώμα (ιδέα που πιθανόν
επικρατεί στην αντίδραση αποχρωματισμού βρωμίου, αλλά και στην καύση).

Συγκεκριμένα για τις αντιδράσεις καύσης, αν και τις έχουν διδαχθεί και στο κεφάλαιο των
αλκανίων, μπορεί να συνεχίζουν να πιστεύουν, ότι:
• Τα άτομα κατά την καύση καταστρέφονται και χάνονται ενώ δεν δημιουργούνται νέα.
• Όταν καίγεται μια ουσία, και συνεπώς ένα αλκένιο, αλλάξει φυσική κατάσταση.
• Καυσαέρια είναι μόνο οι ρύποι που προέρχονται από τα αυτοκίνητα και τις
βιομηχανίες.
• Δυσκολεύονται να καταλάβουν ότι ο αέρας αποτελεί αντιδρών σε μία αντίδραση
καύσης.

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι εναλλακτικές ιδέες που πιθανόν προϋπάρχουν και

επηρεάζουν την μεταγενέστερη μάθηση, το παρόν σενάριο μαθήματος έχει έντονο εποπτικό
χαρακτήρα, με χρήση προσομοιώσεων, εικονικών εργαστηρίων και τρισδιάστατων
αναπαραστάσεων μοριακών μοντέλων, προκειμένου οι μαθητές να αντιληφθούν τις έννοιες
που διδάσκονται μέσω των αισθήσεων.

6. Οργάνωση της τάξης

Α. Για την περίπτωση που το μάθημα διεξάγεται στο εργαστήριο Η/Υ

Οι μαθητές εργάζονται σε έναν υπολογιστή ανά 2 – 3 άτομα. Κάθε μαθητής έχει το δικό του
φύλλο εργασίας για μπορεί να κρατήσει σημειώσεις. Τα φύλλα εργασίας συμπληρώνονται
είτε ατομικά είτε ομαδικά, σύμφωνα με τις οδηγίες του εκάστοτε φύλλου εργασίας. Σε κάθε
περίπτωση θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι μαθητές βρίσκονται στο ίδιο στάδιο και
εργάζονται αποδίδοντας το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όλα τα φύλλα εργασίας βρίσκονται σε
διαδραστική μορφή στο Moodle, στην σελίδα του μαθήματος. Τα φύλλα εργασίας
διαδέχονται την παρουσίαση του μαθήματος και το διαδραστηρικό βίντεο ή παιχνίδι που έχει
προετοιμαστεί για το εκάστοτε μάθημα. Οι μαθητές μπορούν να συμπληρώσουν τα φύλλα
εργασίας ομαδικά στον υπολογιστή της ομάδας, στην σελίδα του μαθήματος στο Moodle,
όπου και θα λάβουν απευθείας τον έλεγχο της απάντησης τους με το τέλος κάθε άσκησης.
Αλλιώς μπορούν να συμπληρώσουν χειρόγραφα τα φυλλάδια, τα οποία θα παραλαμβάνονται
για έλεγχο από τον διδάσκονται στο τέλος της κάθε ώρας. Η ύπαρξη του φύλλου εργασίας σε
ηλεκτρονική μορφή, εκτός από το γεγονός ότι το καθιστά πιο ελκυστικό και ενδιαφέρον για
τους μαθητές, διευκολύνει επίσης τους μαθητές που δεν παρακολούθησαν το μάθημα αλλά
και όσους θέλουν να ξανά λύσουν το φύλλο εργασίας στο σπίτι τους για επανάληψη.

Καθοριστικός παράγοντας για την ομαλή διεξαγωγή του μαθήματος είναι να εξασφαλιστεί η
ισοδυναμία των ομάδων. Συνήθως οι παραγκωνισμένοι μαθητές δεν συνυπάρχουν στο ίδιο
θρανίο με άλλους, από τους οποίους διαφοροποιούνται βαθμολογικά, φυλετικά, οικονομικά,
κοινωνικά, αλλά δημιουργούν δικές τους υποομάδες. Γι’ αυτό, είναι προτιμότερο οι ομάδες
να έχουν σχεδιαστεί από τον διδάσκοντα πριν την έναρξη του μαθήματος ή του εργαστηρίου,
ώστε να περιοριστεί η παραπάνω διάκριση μεταξύ των μαθητών.

Β. Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν αρκετοί διαθέσιμοι υπολογιστές.

Και σε αυτή την περίπτωση ισχύουν τα ίδια με παραπάνω για την οργάνωση του μαθήματος.
Ωστόσο, εδώ δεν συμμετέχουν όλοι οι μαθητές στην διαδραστική διαδικασία αλλά επιλέγεται
κάθε φορά ένας διαφορετικός μαθητής ο οποίος θα εκτελέσει την δραστηριότητα στον
διαδραστικός πίνακας.

Σε κάθε μια από τις περιπτώσεις οργάνωσης της τάξης, ο εκπαιδευτικός λαμβάνει τον ρόλο
του συντονιστή και έχει καθοδηγητικό ρόλο.

7. Διδακτικές προσεγγίσεις

• Αλληλεπίδραση μαθητών: Χρησιμοποιείται η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, καθώς με

αυτή αναπτύσσονται ικανότητες επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ των μαθητών, ενώ
μπορεί να αντιμετωπίσει υλικοτεχνικές ελλείψεις με τη χρήση ενός Η/Υ από παραπάνω
από έναν μαθητές.

• Μέθοδος διδασκαλίας:
 Μετωπική διδασκαλία: Χρησιμοποιείται στα σημεία του μαθήματος που παρουσιάζεται
η θεωρία της ενότητας την οποία θα διδαχτούν οι μαθητές σε εκείνη την διδακτική ώρα.
Ωστόσο, οι παρουσιάσεις του μαθήματος είναι δομημένες με τέτοιο τρόπο ώστε να
επιτρέπουν από τον εκπαιδευτικό να διατυπώνει ερωτήσεις προς τους μαθητές πριν
αποκαλύψει την απάντηση που είναι γραμμένη στην διαφάνεια, όπως για παράδειγμα για
τις οπτικές παρατηρήσεις μιας αντίδρασης, την ομόλογη σειρά που ανήκει το προϊόν μιας
αντίδρασης προσθήκης, την χρήση που μπορεί να έχει μια αντίδραση στο εργαστήριο, ώστε
να εξασφαλιστεί η προσοχή των μαθητών στο μάθημα και η διατήρηση του ενδιαφέροντος
τους.

Εποικοδομητικό μοντέλο διδασκαλίας: Στα φύλλα εργασίας που βασίζονται σε κάποιο

διαδραστικό βίντεο ακολουθείται το Εποικοδομητικό μοντέλο διδασκαλίας, μιας και ο
μαθητής προσπαθεί να προβλέψει τι θα συμβεί στο πείραμα, και αφού λάβει την σωστή
απάντηση από το εποπτικό μέσο αναδομεί και εμπλουτίζει τις απόψεις/ ιδέες του. Στο
φύλλο εργασίας που ακουλουθεί το φύλλο εργασίας εφαρμόζει τις νέες ιδέες.

Καθοδηγούμενη ανακάλυψη: Στο τελευταίο φύλλο εργασίας το οποίο αφορά το

υπολογιστικό εργαστήριο ακολουθείται η καθοδηγούμενη ανακάλυψη, στην οποία ο
μαθητής διαπραγματεύεται νέες γνώσεις για την εύρεση της δομής και της σύνθεσης των
πολυμερών.

• Στρατηγική διδασκαλίας – ροή μαθήματος:

Η ροή της διδασκαλίας στις συνολικά 6 διδακτικές ώρες που απαιτούνται για την
ολοκλήρωση του σεναρίου είναι:

Στην περίπτωση των διδακτικών ωρών όπου παρουσιάζεται η θεωρία της ενότητας (1η έως
6η διδακτική ώρα):
Στην αρχή του μαθήματος γίνεται η εισαγωγή στην θεωρία της ενότητας που
παρουσιάζεται στην ορισμένη διδακτική ώρα.
Στην συνέχεια ακολουθεί το φύλλο δραστηριότητας το οποίο βασίζεται σε κάποιο εποπτικό
μέσο, ένα εκπαιδευτικό βίντεο ή ένα εικονικό εργαστήριο. Κατά την διάρκεια του
διαδραστικού βίντεο, οι μαθητές διατυπώνουν τις προβλέψεις τους για το τι θα
ακολουθήσει στο εικονικό πείραμα, ή απαντούν σε ερωτήσεις κατανόησης όσων άκουσαν
στην περίπτωση του εκπαιδευτικού πειράματος. Στην συνέχεια του φύλλου εργασίας
υπάρχουν ερωτήσεις σύνοψης – εφαρμογής – κατανόησης όσων παρακολούθησαν στο
βίντεο.

Για το υπολογιστικό εργαστήριο (5η διδακτική ώρα):

Για την διδακτική ώρα του υπολογιστικού εργαστηρίου, οι μαθητές αλληλεπιδρούν μεταξύ
τους και ανακαλύπτουν μαζί τα διάφορα πολυμερή, εκτελούν τις οδηγίες που τους δίνονται
στο φύλλο εργασίας ώστε να ανακαλύψουν την δομή και την σύνθεση ενός πολυμερούς.
Στο φύλλο εργασίας, πραγματοποιείται έλεγχος των απαντήσεων ώστε να τροποποιηθούν
οι πιθανόν λανθασμένες αρχικές ιδέες / απαντήσεις των μαθητών.

Για την αξιολόγηση του μαθήματος (6η διδακτική ώρα):

Σε αυτή την διδακτική ώρα γίνεται αξιολόγηση όσων διδάχτηκαν οι μαθητές, ώστε να
εκτιμηθεί αν οι μαθητές έχουν επιτύχει τους διδακτικούς στόχους του μαθήματος.
8. Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου

1ο Φύλλο εργασίας
• Αλληλεπίδραση μαθητών: Καμία (ατομική δραστηριότητα)
• Κύρια μέθοδος διδασκαλίας: Εποικοδομητικό μοντέλο διδασκαλίας
• Στρατηγική διδασκαλίας- ροή μαθήματος:

1. Στόχοι του μαθήματος

Με το πέρας του μαθήματος οι μαθητές θα είναι σε θέση να:

• αναγνωρίζουν τις χημικές ενώσεις από τον συντακτικό τους τύπο και να τις
ονομάζουν ενώ παράλληλα να μπορούν να βρίσκουν τα συντακτικά ισομερή .Γίνεται
ακόμη αναφορά σε θεωρητικές γνώσεις του κεφαλαίου

2. Διέγερση του ενδιαφέροντος - φάση προσανατολισμού

Οι μαθητές με το πέρας της παρουσίασης σε μορφή διαφανειών σχετικά με την

ονοματολογία και την ισομέρεια στα αλκένια, καλούνται να παίξουν ένα παιχνίδι μνήμης
που θα ελέγξει κατά πόσο οι μαθητές κατάλαβαν το περιεχόμενο της παρουσίασης.
Προσπαθώντας να βρουν το κατάλληλο όνομα της ένωσης, καλούνται να ονοματίσουν
τις ενώσεις που θα τους εμφανιστούν και ακόλουθα να εφαρμόσουν άμεσα τη γνώση
τους. Ακολουθεί δραστηριότητα πολλαπλής επιλογής με βάση όλο το περιεχόμενο της
ενότητας.

3. Πρόβλεψη

Κατά την πρώτη δραστηριότητα προβλεπεται ότι οι μαθητές αρχικά θα δυσκολευτούν να

συγκρατήσουν το περιεχόμενο κάθε κάρτας που θα ανοίξουν. Με το πέρας του χρόνου
,ωστόσο, θα σχηματίσουν κάποια στρατηγική για να βρουν τις απαντήσεις σε βέλτιστο
χρόνο.
Κατά την δεύτερη δραστηριότητα, αν οι μαθητές έχουν παρατηρήσει ορισμένες
λεπτομέρειες που υπάρχουν στις διαφάνειες και τα βίντεο της ενότητας, θα έχουν πολύ
καλή πρόοδο. Θα πρέπει φυσικά να εφαρμόσουν κατάλληλα την θεωρία και να έχουν
κριτική σκέψη.

4. Έλεγχος των υποθέσεων των μαθητών

Το αν οι μαθητές απαντήσουν σωστά ή εσφαλμένα θα εμφανιστεί αυτόματα στην οθόνη

του ηλεκτρονικού τους υπολογιστή , ενώ στο τέλος θα εμφανιστεί και η κατάλληλη
βαθμολογία.

5. Σύνοψη και εφαρμογή νέας γνώσης

Η σύνοψη και εφαρμογή της νέας γνώσης θα πραγματοποιηθεί μέσω των

δραστηριοτήτων που αναφέρθηκαν παραπάνω, στις οποίες ο μαθητής καλείται να
συνοψίσει και να εφαρμόσει πρακτικά όσα έμαθε κατά τις προηγούμενες παρουσιάσεις.
Πιο συγκεκριμένα υπάρχει ένα παιχνίδι μνήμης σχετικά με την ονοματολογία αλκενίων
 και ορισμένες ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής οι οποίες στοχεύουν στην εξέταση των
γνώσεων από όλη την ενότητα.

2ο Φύλλο εργασίας

• Αλληλεπίδραση μαθητών: Καμία ή ανά ζευγάρια

• Κύρια Μέθοδος διδασκαλίας: Εποικοδομητικό μοντέλο διδασκαλίας
• Στρατηγική διδασκαλίας – Ροή μαθήματος:
1. Στόχοι του μαθήματος:
Στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να:
• Να γράφουν τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων προσθήκης Η2, Βr2, HCl, H2 O στα
αλκένια και να χρησιμοποιείς τον κανόνα του Markovnikov για τα προβλέψεις τα
επικρατέστερα προϊόντα.
• Να γνωρίζουν έναν εργαστηριακό έλεγχο για διαπίστωση της ακορεστότητας μιας άγνωστης
ένωσης.
• Να γνωρίζουν ότι μία από τις φυσικές ιδιότητες των αλκενίων είναι ότι είναι αδιάλυτα στο
νερό.
2. Διέγερση του ενδιαφέροντος – φάση προσανατολισμού:
Οι μαθητές, μετά την παρουσίαση της θεωρίας των αντιδράσεων προσθήκης σε μορφή Power
Point καλούνται να παρακολουθήσουν δύο εικονικά πειράματα σε μορφή βίντεο, τα οποία
αφορούν την αντίδραση ενός αλκενίου με το υδατικό διάλυμα υδροβρωμίου (πρώτο βίντεο)
και την αντίδραση ενός αλκενίου και ενός αλκανίου με το υδροβρώμιο. Αυτό που πρέπει να
διερευνήσουν είναι πως θα ξεχωρίσουν εργαστηριακά μια κορεσμένη από μια ακόρεστη
ένωση.
3. Πρόβλεψη:
Κατά την αναπαραγωγή των πειραμάτων, τα βίντεο διακόπτονται και οι μαθητές πρέπει να
προβλέψουν τι θα συμβεί στην συνέχεια του πειράματος, συγκεκριμένα ζητείται να
απαντήσουν:
a Αν θα υπάρξει κάποια οπτική παρατήρηση κατά την ανάμειξη των υδρογονανθράκων
με το υδατικό διάλυμα υδροβρωμίου αναφορικά με την διαφορά πυκνότητας των
χημικών ειδών.
b Επίσης, τίθεται η ερώτηση αν τα αλκένια αντιδρούν με το χημικό είδος και αν θα
υπάρξει κάποια οπτική παρατήρηση που το αποδεικνύει. Η αντίδραση που
πραγματοποιείται, αν πραγματοποιείται σε ποια κατηγορία αντιδράσεων ανήκει;
4. Έλεγχος των υποθέσεων των μαθητών:
Το αν οι μαθητές προέβλεψαν σωστά την απάντηση στις παραπάνω ερωτήσεις διαλευκαίνεται
στην συνέχεια του πειράματος.
5. Σύνοψη και εφαρμογή της νέας γνώσης:

Η σύνοψη της νέας γνώσης πραγματοποιείται μέσω ασκήσεων συμπλήρωσης κενών και
ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής, όπου ο μαθητής θα συνοψίσει όσα έμαθε από το μάθημα και
το εικονικό εργαστήριο. Έτσι, υπάρχει μια άσκηση συμπλήρωσης κενών που αφορά τις
πειραματικές παρατηρήσεις καθώς και ορισμένες ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής που
επικεντρώνονται στις οπτικές παρατηρήσεις της αντίδρασης υδατικού διαλύματος
υδροβρωμίου με αλκένιο. Επίσης, σε μία άσκηση συμπλήρωσης κενών συνοψίζεται ο κανόνας
του Markovnikov. Για την εφαρμογή της νέας γνώσης υπάρχει και μία άσκηση συμπλήρωσης
αντιδράσεων προσθήκης.
 3ο Φύλλο εργασίας

• Αλληλεπίδραση μαθητών: Καμία ή ανά ζευγάρια

• Κύρια Μέθοδος διδασκαλίας: Εποικοδομητικό μοντέλο διδασκαλίας
• Στρατηγική διδασκαλίας – Ροή μαθήματος:
1. Στόχοι του μαθήματος:
Στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να:
• Να μπορούν να συνδέουν τις αντιδράσεις πολυμερισμού με υλικά που χρησιμοποιούν στην
καθημερινή τους ζωή και να γράφεις τις εξισώσεις πολυμερισμού του αιθενίου, του
προπενίου και του βινυλοχλωριδίου.
• Να συμπληρώνεις τις χημικές εξισώσεις τέλειας καύσης των αλκενίων.

2. Διέγερση του ενδιαφέροντος – φάση προσανατολισμού:

Οι μαθητές, μετά την παρουσίαση της θεωρίας των αντιδράσεων πολυμερισμού και καύσης
σε μορφή Power Point καλούνται να παρακολουθήσουν ένα εκπαιδευτικό βίντεο, που
αναπτύσει τις εφαρμογές των πολυμερών των αλκενίων με διαδραστικό τρόπο και
αναφέρεται επίσης στα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκύπτουν από την αλόγιστη
χρήση τους.

3. Πρόβλεψη:
Κατά την αναπαραγωγή του εκπαιδευτικού βίντεο, αυτό διακόπτονται και οι μαθητές
πρέπει να απαντήσουν σύμφωνα με τις γνώσεις που έλαβαν από το βίντεο σε δύο ερωτήσεις
πολλαπλής επιλογής, αναφορικά με το πολυμερές που συντίθενται οι πλαστικές σακούλες
και με τα περιβαλλοντικά προβλήματα των πλαστικών.

4. Σύνοψη και εφαρμογή της νέας γνώσης:

Στο στάδιο αυτό συνοψίζονται τα κύρια σημεία του μαθήματος, με την μορφή άσκησης
συμπλήρωσης κενών σχετική με όσα διδάχτηκαν οι μαθητές στο μάθημα του
πολυμερισμού και της καύσης των αλκενίων. Επίσης, προκειμένου να εμπεδωθούν οι
χρήσεις των πολυμερών υπάρχει σχετική άσκηση αντιστοίχισης. Τέλος, η θεωρία που
διδάχτηκε στο μάθημα εφαρμόζεται σε μία άσκηση συμπλήρωσης αντιδράσεων καύσης
και σε μία υπολογιστική άσκηση που αφορά τα πολυμερή και το μοριακό βάρος ενός
μορίου πολυμερούς.

4ο Φύλλο εργασίας

• Αλληλεπίδραση μαθητών: Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία

• Κύρια μέθοδος διδασκαλίας: Καθοδηγούμενη ανακάλυψη

• Στρατηγική διδασκαλίας – ροή μαθήματος:

1. Στόχοι του μαθήματος:

Στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές θα είναι σε θέση να:
• Να αναγνωρίζουν τις πολλαπλές αναπαραστάσεις των οργανικών µορίων αλλά και των
πολυµερών (συντακτικός τύπος, µοριακό µοντέλο).
• Να αναγνωρίζουν ένα πολυµερές
• Να αναγνωρίζουν τις δοµικές µονάδες από τις οποίες αποτελείται ένα πολυµερές
• Να γράφουν αποδεκτούς συντακτικούς τύπους για ένα πολυµερές
• Να προβλέπουν και να σχεδιάζουν τον τύπο του πολυµερούς που προκύπτει από ένα ή
δύο µονοµερή µόρια.
2. Ανάγνωση του προβλήματος:
Ζητείται από τους µαθητές, αφού εξοικειωθούν µε τη χρήση του λογισµικού µε
επίδειξη από τον εκπαιδευτικό, να
• Μελετήσουν πολυµερή και να ανακαλύψουν τα µονοµερή από τον πολυµερισµό
των οποίων προκύπτει.
• Να βρουν πληροφορίες σε σχέση με τις ιδιότητες και την χρήση των πολυμερών
που ζητούνται.
• Μελετήσουν µονοµερή και να ανακαλύψουν τα πολυµερή τα οποία προκύπτουν
από τον πολυµερισµό τους
3. Εκτέλεση της υπολογιστικής διαδικασίας:

Η διαδικασία για την επίλυση του προβλήματος εκτελείται από τους μαθητές αφού
πρώτα εξοικειωθούν με την χρήση του λογισμικού με επίδειξη από τον εκπαιδευτικό
ή διαβάσουν τις οδηγίες του προγράμματος που θα τους μοιράσει ο εκπαιδευτικός. Για
την απάντηση του πρώτου ερωτήματος, για κάθε πολυμερές:

1. Οι μαθητές επιλέγουν το πολυμερές από το μενού του προγράμματος Polymerix3D.

Στο δεξί πλαίσιο μελετούν την δομή του πολυμερούς, και παρατηρούν την δομική
μονάδα από την οποία αποτελείται.
2. Ανοίγουν το παράθυρο με τα μονομερή και αναζητούν το ή τα μόρια από τα οποία
μπορεί να συντίθεται το πολυμερές.
3. Στην συνέχεια σχεδιάζουν τους ζητούμενους συντακτικούς τύπους.
4. Μπορούν να ελέγξουν την ορθότητα της πρόβλεψης τους κάνοντας κλικ στο κουμπί
«Σύνθεση πολυμερούς».

Για την απάντηση του δεύτερου ερωτήματος οι μαθητές βρίσκουν τις απαντήσεις που
ζητούνται κάτω από την αντίδραση πολυμερισμού του αντίστοιχου πολυμερούς.

Για την απάντηση του τρίτου ερωτήματος, για κάθε μονομερές ή δομική μονάδα:

1. Επιλέγουν το μονομερές ή τα μονομερή στο παράθυρο των μονομερών. Μελετούν την

δομή του πολυμερούς και την αντίστοιχη δομική μονάδα με την οποία πολυμερίζεται.
2. Στην συνέχεια, σχεδιάζουν τον ζητούμενο συντακτικό τύπο του πολυμερούς.
3. Μπορούν τα ελέγξουν, επίσης, την ορθότητα της πρόβλεψης τους αναζητώντας το
πολυμερές που βρήκαν και κάνοντας κλικ στο κουμπί «Σύνθεση Πολυμερούς».
9. Φύλλα εργασίας

2ο Φύλλο εργασίας

2.5 Αλκένια – Αιθένιο ή Αιθυλένιο:

Φύλλο Εργασίας στις αντιδράσεις προσθήκης

Τάξη: Β’ Λυκείου
Τμήμα: Ονοματεπώνυμο:
Μάθημα: Χημεία Γενικής Παιδείας
Ενότητα: 2.5 Αλκένια – Αιθένιο ή Ημερομηνία:
Αιθυλένιο
Διάρκεια: 30 λεπτά

ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΛΚΕΝΙΩΝ

Άσκηση 1.

Πείραμα 1: Αντίδραση αλκενίου με υδατικό διάλυμα Βρωμίου (Μοοdle: Αντιδράσεις

προσθήκης στα αλκένια)

Α) Επίλεξε τη σωστή πρόταση.

1. Το 1 - εξένιο είναι αδιάλυτο στο υδατικό διάλυμα βρωμίου, επομένως θα σχηματιστούν

δύο διακριτές φάσεις, μια υδατική και μια οργανική.

2. Το 1 - εξένιο διαλύεται πλήρως στο νερό και επομένως θα σχηματιστεί ομογενές διάλυμα
μεταξύ του βρωμιούχου ύδατος και του αλκενίου που προσθέσαμε.

Β) Πρόβλεψε τι θα συμβεί με την ανακίνηση του δοκιμαστικού σωλήνα:

1. Πραγματοποιείται αντίδραση προσθήκης μεταξύ του 1 - εξενίου και του βρωμίου.

2. Πραγματοποιείται αντίδραση υποκατάστασης μεταξύ του αλκενίου και του αλογόνου που
περιέχονται στον δοκιμαστικό σωλήνα.
3. Το βρώμιο δεν αντιδρά με το 1 - εξένιο, αφού είναι ακόρεστος υδρογονάνθρακας.
Σωστές απαντήσεις: Α) 1 , Β) 1

Άσκηση 2.
Πείραμα 2: Ταυτοποίηση αλκενίων με βρωμιούχο ύδωρ (Μοodle: Αντιδράσεις προσθήκης στα
αλκένια)

Α) Επίλεξε τη σωστή πρόταση σχετικά με την πυκνότητα των διαλύματων που

αναμειγνύονται.

1. Με την προσθήκη του υδατικού διαλύματος βρωμίου σχηματίζονται δύο φάσεις, με την
πάνω φάση να αντιστοιχεί στο αλκένιο, το οποίο έχει μεγαλύτερη πυκνότητα από την
υδατική φάση του βρωμίου.

2. Το διάλυμα βρωμίου και το αλκένιο έχουν την ίδια πυκνότητα και αν αφήσουμε το
περιεχόμενο του σωλήνα σε ηρεμία θα σχηματιστεί ομογενές διάλυμα.

3. Με τη προσθήκη του υδατικού διαλύματος βρωμίου σχηματίζονται δύο φάσεις. Η πάνω

φάση αντιστοιχεί στο αλκένιο επειδή αυτό έχει μικρότερη πυκνότητα από το νερό.

4. Ο σχηματισμός δύο φάσεων δεν σχετίζεται με τη διαφορά πυκνότητας των δύο διαλυμάτων
που αναμειγνύονται.

Β) Πριν συνεχίσει το βίντεο μπορείς να εξηγήσεις τι παρατήρησες στους δύο

δοκιμαστικούς σωλήνες και ποιες διεργασίες πραγματοποιούνται στον καθένα;
Συμπλήρωσε, λοιπόν, τα κενά του παρακάτω κείμενου τις λέξεις ή προτάσεις/ φράσεις
που λείπουν.

Τα αλκάνια ____________ με το υδατικό διάλυμα βρωμίου σε συνήθεις συνθήκες

περιβάλλοντος. Έτσι, στον δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχεται το αλκάνιο,
______________________. Με την προσθήκη του υδατικού διαλύματος βρωμίου στον
δοκιμαστικό σωλήνα του αλκενίου _______________ . Με την ανάδευση του δοκιμαστικού
σωλήνα πραγματοποιείται ______________ του διαλύματος. Αυτό συμβαίνει επειδή στον
δοκιμαστικό σωλήνα πραγματοποιήθηκε αντίδραση __________ , του Βρωμίου στο
______________ του αλκενίου, και το προϊόν που παράγεται είναι ___________ . Οι
αντιδράσεις αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να ελέγξουμε / ταυτοποιήσουμε αν μια
άγνωστη ένωση που περιέχεται σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα είναι ___________ προσθέτοντας
μικρή ποσότητα υδατικού διαλύματος βρωμίου.

Σωστές απάντησεις:

Α) 3,

Β) οι απαντήσεις στα κενά με σειρά εμφάνισης είναι:

δεν αντιδρούν, δεν παρατηρείται αλλαγή χρώματος, σχηματίζονται δύο φάσεις,

αποχρωματισμός, αντίδραση προσθήκης, διπλό δεσμό, άχρωμο, ακόρεστη

Άσκηση 3.

Προκειμένου να εξοικειωθείτε στις παρασκευές και χημικές ιδιότητες των αλκενίων

συμπληρώστε τα κενά στις παρακάτω χημικές εξισώσεις:
 ……….................. (κύριο προϊόν)
1. CH3CH2CH=CH2+ HCl
……….................. (δευτερεύον προϊόν)

2. ……………… + ……… → CH3CH2Br

καταλύτης
3. CH2 = CH2 + H2O ………………………….

4. (CH3)2C = CH2 + H2 ……………………….

5. (CH3)2C = CH2 + H2Ο …………………………..

6. (CH3)2C = CH2 + Βr2 ……………………….

7. CH3CΗ=CH CH3 + HCl → ……………………………..

Σωστές απαντήσεις: 1.CH3CH2CHCH3

Cl

CH3CH2CH2CH2Cl

2. CH2=CH2 + HBr

3. CH3CH2OH

4. (CH3)2-CHCH3

5. (CH3)2CCH3

OH

6. (CH3)2-C-CH2

Br Br

7.CH3CHCH2CH3

Cl

Άσκηση 4.

Στην εξίσωση που αναπαριστά την αντίδραση 1 της προηγούμενης άσκησης φαίνονται και τα
δυο προϊόντα τα οποία είναι δυνατόν να σχηματιστούν. Όμως το ένα σχηματίζεται κατά 92%
και είναι το κύριο προϊόν ενώ το άλλο σχηματίζεται μόνο κατά 8%. Στις υπόλοιπες αντιδράσεις
προσθήκης φαίνεται μόνο το κύριο προϊόν. Στην αντίδραση 7 παρατηρείται πως παράγεται
μοναδικό προϊόν. Παρατήρηστε σε καθεμία περίπτωση με ποιόν άνθρακα έχει ενωθεί το
υδρογόνο στο κύριο προϊόν.
Με βάση τα παραπάνω συμπλήρωστε τα κενά στην παρακάτω πρόταση με τις λέξεις:
ακόρεστους, ένωση, μόριο, περισσότερα, υδρογόνου.

Όταν ένα μη συμμετρικό …….. προστίθεται σε μη συμμετρικούς ……………..

υδρογονάνθρακες το κύριο προϊόν της αντίδρασης είναι αυτό που προκύπτει από την ……..
του …………….. σε αυτό το άτομο του άνθρακα που συμμετέχει στον διπλό δεσμό και κατέχει
τα …………. υδρογόνα. Η πρόταση αυτή ονομάζεται κανόνας Markonikov.

Σωστές απαντήσεις: μόριο, ακόρεστους, ένωση, υδρογόνου, περισσότερα

Άσκηση 5.

Επιλέξτε τη σωστή απάντηση.

Αν διαβιβάσουμε προπένιο σε περίσεια βρωμίου το οποίο είναι διαλυμένο σε

τετραχλωράνθρακα, τότε:

a) Θα αποχρωματιστεί το διάλυμα.
b) Δεν μπορεί να γίνει πρόβλεψη για το τι θα συμβεί.

c) Θα εξασθενίσει το χρώμα του διαλύματος.

d) Δεν θα αποχρωματιστεί το διάλυμα.

Σωστή απάντηση: β

Άσκηση 6.

Επιλέξτε τη σωστή απάντηση.

Αν ένα μίγμα μεθανίου, προπενίου, αιθενίου και προπανίου διαβιβαστεί σε περίσσεια

διαλύματος βρωμίου σε τετραχλωράνθρακα, τότε τα αέρια που εξέρχονται από το διάλυμα
αυτό είναι:

a) μεθάνιο, προπένιο, αιθένιο και προπάνιο

b) αιθένιο και προπένιο

c) μεθάνιο και προπάνιο

d) προπάνιο και προπένιο

e) μεθάνιο

Σωστή απάντηση: c
Άσκηση 7.

Σε ποιο από τα παρακάτω αλκένια η προσθήκη νερού δίνει ως κύριο προϊόν την 4-μέθυλο-2-
πεντανόλη;

1. 3-μέθυλο-1-πεντένιο
2. 4,4-διμέθυλο-1-πεντένιο
3. 4-μέθυλο-1-πεντάνιο
4. 2-μέθυλο-1-πεντένιο

Σωστή απάντηση: 3

Άσκηση 8:

Το 1,2-δίβρωμοπροπάνιο παράγεται με:

1. Προσθήκη HBr στο προπένιο

2. Προσθήκη ΗΒr στο 1-βρωμοπροπάνιο
3. Προσθήκη, Βr2 στο μεθυλοπροπένιο
4. Προσθήκη Br2 σε προπένιο

Σωστή απάντηση: 4
 3ο Φύλλο Εργασίας

2.5 Αλκένια – Αιθένιο ή Αιθυλένιο:

Πολυμερισμός και Καύση

Τάξη: Β’ Λυκείου
Τμήμα: Ονοματεπώνυμο:
Μάθημα: Χημεία Γενικής Παιδείας
Ενότητα: 2.5 Αλκένια – Αιθένιο ή Ημερομηνία:
Αιθυλένιο
Διάρκεια: 15 λεπτά

Άσκηση 1.

Συμπλήρωσε τα κενά στο παρακάτω κείμενο που αφορά τον πολυμερισμό των αλκενίων.

Λέξεις: πολυμερή (χρησιμοποιείται δύο φορές), μονομερή, πολυαιθυλένιο, πολυμερισμός,

ακόρεστοι, κατάλληλες, πλαστικά, αιθένιο, συνενώσεις, ίδια, συνθετικών, συνθήκες,
πολυαιθένιο, διαφορετικά, απλά, μακρομόριο,

Η μεγαλύτερη ομάδα ……………. προϊόντων που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή
είναι τα ……………. . Με τον όρο αυτό χαρακτηρίζουμε ένα πολύ μεγάλο μόριο, δηλαδή ένα
………… , που σχηματίζεται από επαναλαμβανόμενες ……………. πολλών μικρών μορίων
που καλούνται ……………….. . Τα μονομερή μπορεί να είναι ….. , οπότε προκύπτουν
πολυμερή του τύπου -Α-Α-Α-Α-Α-, ή ………… , οπότε προκύπτουν πολυμερή της μορφής -
Α-Β-Α-Β-Α-. Η χημική αυτή αντίδραση καλείται ……………. . Πολλοί ………….
υδρογονάνθρακες δίνουν κάτω από ………………… ………………………. ………………. .
Ένα από τα πλέον γνωστά πολυμερή είναι το ……………. ή ……………….. (ΡΕΤ) που
προκύπτει από πολυμερισμό του ………….. σε υψηλή θερμοκρασία και πίεση, σύμφωνα με
την αντίδραση ……………………………………………… . Το ΡΕΤ, το ΡVC και άλλα
πολυμερή σαν το πολυστυρένιο (PS) είναι ……. πολυμερή. Σε αυτά προστίθενται διάφορες
ουσίες για να βελτιώσουν τις ιδιότητες τους, όπως την ελαστικότητα, την αντοχή στη
θερμότητα και τη θραύση και άλλα και προκύπτουν τα ………… . Παραδείγματα αυτών είναι
το νάυλον, το teflon και το τεχνικό καουτσούκ και από αυτά κατασκευάζονται όλα τα πλαστικά
αντικείμενα γύρω μας.

Σωστές απαντήσεις: Με την σειρά που εμφανίζονται το κείμενο οι λέξεις κατατάσσονται

ως: συνθετικών, πολυμερή, μακρομόριο, συνενώσεις, μονομερή, ίδια, διαφορετικά,
πολυμερισμός, άκορεστοι, κατάλληλες, συνθήκες, πολυμερή, πολυαιθυλένιο, πολυαιθένιο,
(η χημική αντίδραση που δίνεται στην εκφώνηση), απλά, συνθετικά.

Άσκηση 2. Να αντιστοιχίσετε το κάθε μονομερές της στήλης (I) με το πολυμερές της στήλης
(II) και με την χρήση τους στην στήλη (III).

Στήλη (I) Στήλη (II) Στήλη (III)

Α. προπένιο α. P.V.C. I. Διογκωμένα πλαστικά για
Β. βινυλοχλωρίδιο μόνωση
Γ. στυρόλιο β. (-CH2-CH2-)ν II. Πλαστικά σχοινιά, αδιάβροχα
Δ. αιθυλένιο III. Δίσκοι γραμμόφωνου,
πλαστικοί σωλήνες
IV. Πλαστικές σακούλες, πλαστικά
γ. δοχεία

δ.

Σωστές απαντήσεις στην αντιστοίχηση:

Α. γ. ΙΙ.

Β. α. ΙΙΙ.

Γ. δ. Ι.

Δ. β. ΙV

Άσκηση 3. Επιλέξτε τη σωστή απάντηση.

Ένα μόριο πολυαιθυλενίου βρέθηκε πως αποτελείται από 3.000 μόρια αιθυλενίου. Ποιο είναι
το μοριακό βάρος του πολυμερούς;

Δίνεται ότι: ArH = 1 g/mol, ArC = 12 g/mol.

a) 84.000 g/mol
b) 60.000 g/mol
c) 112.000 g/mol
d) 56.000 g/mol

Σωστή απάντηση: a
Άσκηση 4.

Συμπληρώστε τα προϊόντα και τους συντελεστές που λείπουν στις αντιδράσεις καύσεως καθώς
και τα κενά στην αντίστοιχη πρόταση παρακάτω.

+ ….. Ο2 ………….. + …………….

CH2=CH2 + … O2 …….. + ……...

C5H10 + … O2 …….... + ….…..

Κάυση: Όταν η καύση των αλκενίων είναι τέλεια παράγονται …………. ….. …………… και
………… .

Σωστές απαντήσεις:

+ 15/2 Ο2 5 CO2+ 5H2O

CH2=CH2 + 3 O2 2 CO2+ 2 H2O

C8H16 + 12 O2 8 CO2+ 8 H2O

Κάυση: Όταν η καύση των αλκενίων είναι τέλεια παράγονται διοξείδιο του άνθρακα και
νερό.

4ο Φύλλο Εργασίας

(σε αυτό το φύλλο εργασίας οι απαντήσεις είναι ενσωματωμένες σε κάθε άσκηση

Πολυμερή – Φύλλο εργασίας

Τάξη: Β’ Λυκείου Ονοματεπώνυμα Μελών Ομάδας:

Τμήμα: 1.

Μάθημα: Χημεία Γενικής Παιδείας 2.

Ενότητα: 2.5 Αλκένια – Αιθένιο ή 3.

Αιθυλένιο

Διάρκεια: 1 διδακτική ώρα Ημερομηνία:

Ειδικοί διδακτικοί Στόχοι:

Με την εκτέλεση των δραστηριοτήτων που ακολουθούν θα μπορείτε:

• Να αναγνωρίζετε του διάφορους τρόπους αναπαράστασης ενός πολυμερούς (συντακτικός

τύπος, μοριακό μοντέλο)

• Να αναγνωρίζετε τις δομικές μονάδες ενός πολυμερούς

• Να γράφετε τον συντακτικό τύπο ενός πολυμερούς

• Να προβλέπετε και να σχεδιάζετς τον συντακτικό τύπο του πολυμερούς που προκύπτει
από ένα ή δύο μονομερή μόρια.

• Να αντιστοιχίζετε ένα πολυμερές με τις ιδιότητες και τις χρήσεις του στην καθημερινή
ζωή.

Αναλυτική Περιγραφή του Προγράμματος:

Η εκκίνηση του προγράµµατος "Polymerix3D" γίνεται µε διπλό κλικ στο αρχείο

«Polymerix3D.exe» στο φάκελο “Polymerix3D” ή με διπλό κλικ στο εικονίδιο Macromedia
Projector το οποίο βρίσκεται στην γραμμή εργασιών του υπολογιστή της ομάδας σας.

Στο πρόγραµµα Polymerix3D µε τη βοήθεια του βασικού µενού µπορείτε να επιλέξετε ένα
πολυµερές και να δείτε το µοριακό του µοντέλο και πληροφορίες σχετικά µε τις ιδιότητές του
και τις χρήσεις του.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Για την γνωριμία με το πρόγραμμα και τις δυνατότητες του, πρωτού
προχωρήσετε στο φύλλο εργασίας, διαβάστε προσεκτικά το φύλλο οδηγιών χρήσης, το οποίο
είναι ανεβασμένο στην σελίδα του μαθήματος στο Moodle.
Δραστηριότητες :

Α. Εισαγωγική Δραστηριότητα

Εξοικείωση με το περιβάλλον του προγράμματος:

1. Εκκινήστε το πρόγραμμα “Polymerix3D” όπως αναφέρεται στην ανωτέρα

Παράγραφο.

2. Επιλέξτε με το ποντίκι κάποιο πολυμερές από την από την αριστερή στήλη.
Περιστρέψτε το και ερευνήστε τους διαφορετικούς τρόπους απεικόνισης του
(Μπάλες και ράβδοι, Ράβδοι, Συμπαγείς σφαίρες).

Β. Δομή και Σύνθεση πολυμερών:

Να μελετήσετε την δομή των παρακάτω πολυμερών και να βρείτε τις δομικές μονάδες από
τις οποίες αποτελούνται (μονομερές), να σημειώσετε την κοινή ονομασία τους, αν υπάρχει ,
και να καταγράψετε μια από τις ιδιότητες τους και μία κοινή χρήση τους.

1. Πολυβινυλιδενοφθορίδιο

2. Πολυβινυλοπυρρολιδόνη

3. Πολυβουταδιένιο

4. Πολύ(μεθακρυλικός μεθυλεστέρας)

Οδηγίες

Για κάθε πολυμερές…

5. Επιλέξτε το πολυμερές από το μενού του προγράμματος Polymerix3D. Στο δεξί

πλαίσιο μελετήστε την δομή του πολυμερούς, και παρατηρήστε την δομική μονάδα
από την οποία αποτελείται, επιλέγοντας «Προβολή δομικής μονάδας από την
αριστερή στήλη».

6. Ανοίξτε το μενού των μονομερών και αναζητήστε το ή τα μόρια από τα οποία μπορεί
να συντίθεται το πολυμερές.

7. Σχεδιάστε τους ζητούμενους συντακτικούς τύπους στον παρακάτω πίνακα.

8. Ελέγξτε την ορθότητα της πρόβλεψης σας κάνοντας κλικ στο κουμπί «Σύνθεση
πολυμερούς».

9. Συμπληρώστε τον επόμενο πίνακα σύμφωνα με τις πληροφορίες που διαβάσατε για
το κάθε πολυμερές.
Δομή και Σύνθεση πολυμερών:

Πολυμερές Σύνθεση από…

1. Πολυβινυλιδενοφθορίδιο

2. Πολυβινυλοπυρρολιδόνη

3. Πολυβουταδιένιο

4. Πολύ(μεθακρυλικός
μεθυλεστέρας)
Ιδιότητες και Χρήσεις πολυμερών:

Πολυμερές
Κοινή Ονομασία Ιδιότητα Χρήση

1. Για προστασία
ηλεκτρικών δοχείων
1. Ηλεκτρικός
αγωγός, 2. 2. Για κατασκευή
Πολυβινυλιδενοφθορίδιο PVDF θερμικός μονωτής, σωλήνων και δοχείων
3. αντοχή στα για χημικά
χημικά αντιδραστήρια

1. Σπρέυ μαλλιών

Πολυβινυλοπυρρολιδόνη - Διαλυτή στο νερό 2. Κόλλες για ξύλα

1. Κατασκευή
εξαρτημάτων και
- μεγάλη αντοχή ελαστικών
στις χαμηλές αυτοκινήτου
Πολυβουταδιένιο θερμοκρασίες
2. εσωτερικό μπάλας
του γκολφ

1. Στα παράθυρα και

σε ενυδρεία
PMMA 1. Υψηλή
σκληρότητα 2. Στα ακρυλικά
Plexiglas χρώματα
2. διαφάνεια
Πολύ(μεθακρυλικό μεγαλύτερη του 3. Αντιπηκτικό σε
μεθυλεστέρας) γυαλιού λάδια

4. υγρά μηχανών που

δουλεύουν σε χαμηλές
θερμοκρασίες
Γ. Σύνθεση πολυμερών:

Να μελετήσετε τις δομές των παρακάτω μονομερών και να βρείτε το πολυμερές που
προκύπτει από τον πολυμερισμό τους (συντακτικός τύπος και ονομασία).

1. Αιθυλενογλυκόλη και 4,4 – διισοκυανατο – βενζόλιο

2. π – δίχλωροβενζόλιο και θειούχο νάτριο

3. 2,6 – διμεθυλοφαινόλη

4. Αιθυλένιο και μονοξείδιο του άνθρακα

5. Ισοπρένιο

Οδηγίες

Για κάθε μονομερές ή μονομερή:

1. Επιλέξτε το μονομερές ή τα μονομερή στο παράθυρο των μονομερών. Μελετήστε

την δομή του πολυμερούς και την αντίστοιχη δομική μονάδα με την οποία
πολυμερίζεται.

2. Σχεδιάστε τον ζητούμενο συντακτικό τύπο του πολυμερούς στον παρακάτω πίνακα.

3. Ελέγξτε την ορθότητα της πρόβλεψης σας αναζητώντας το πολυμερές που βρήκατε
και κάνοντας κλικ στο κουμπί «Σύνθεση Πολυμερούς».

4. Ύστερα, καταγράψτε την ονομασία του πολυμερούς που βρήκατε στην τελευταία
στήλη του πίνακα.
Σύνθεση πολυμερών

Πολυμερές που προκύπτει

Μονομερή Συντακτικός τύπος Ονομασία

1. Αιθυλενογλυκόλη και

4,4 – διισοκυανατο – Πολυουρεθάνες

βενζόλιο

Πολύ ( π –
φαινυλενοσουφλίδιο)
2. π – δίχλωροβενζόλιο
και θειούχο νάτριο (PPS)

3. 2,6 – διμεθυλοφαινόλη Πολυφαινυλενοξείδιο

(ΡΡΑ)

4. Αιθυλένιο και
μονοξείδιο του
άνθρακα Πολυκετόνες

5. Ισοπρένιο Πολυισοπρένιο

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Το παρόν φύλλο εργασίας φασίζεται στο σενάριο μαθήματος Πολυμερή – Δομή και Σύνθεση
από την ιστοσελίδα Φωτόδεντρο – Εθνικός Συσσωρευτής Εκπαιδευτικού Περιεχομένου:

http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-7463

http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/7463

10.Κριτήριο αξιολόγησης – Αξιολόγηση του μαθήματος

Ακολουθεί το κριτήριο αξιολόγησης

Αλκένια – Αιθένιο ή Αιθυλένιο: Κριτήριο Αξιολόγησης

Τάξη: Β’ Λυκείου
Τμήμα: Ονοματεπώνυμο:
Μάθημα: Χημεία Γενικής Παιδείας
Ενότητα: 2.5 Αλκένια – Αιθένιο ή Ημερομηνία:
Αιθυλένιο
Διάρκεια: 45 λεπτά

Θέμα Α

Για τις προτάσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της πρότασης και
δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή επιλογή.

Α1. Κατά την προσθήκη υδροβρωμίου σε προπένιο προκύπτει κυρίως:

a. 1 – βρωμοπροπάνιο
b. 2 – βρωμοπροπάνιο
c. 1,1 – δίβρωμοπροπάνιο
d. 1,2 – δίβρωμοπροπάνιο
Σωστή απάντηση: b

Α2. Δίνονται οι παρακάτω πληροφορίες που αφορούν την άγνωστη ουσία Χ:

1. Μπορεί να πολυμεριστεί.
2. Αποχρωματίζει διάλυμα Br2 σε CCl4
3. Παρασκευάζεται από χλωροαιθάνιο σε ένα στάδιο
Επομένως η ένωση Χ είναι:

a. Το προπένιο
b. Το αιθυλοχλωρίδιο
c. Το αιθένιο
d. Το βουτάνιο
Σωστή απάντηση: c

Α3. Πόσα συντακτικά ισομερή έχει η ένωση C4H8:

a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
Σωστή απάντηση: c

Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν ως σωστές ή ως λανθασμένες.

a. Η προσθήκη νερού στο προπένιο δίνει ως κύριο προϊόν την 2–προπανόλη

b. Το 1–βουτένιο και το 2–βουτένιο με καταλυτική υδρογόνωση δίνουν το ίδιο προϊόν.
c. Η άκυκλη ένωση C3H8 μπορεί να αποχρωματίσει διάλυμα Br2
d. Τα αλκένια είναι ακόρεστες ενώσεις.
e. Κατά τον κανόνα του Markovnikov, στις αντιδράσεις προσθήκης μορίων της μορφής
ΗΑ σε αλκένια, το Η προστίθεται κατά προτίμηση στο άτομο του άνθρακα του
διπλού δεσμού με τα λιγότερα άτομα Η.
Σωστές απαντήσεις: Σ, Σ, Λ, Σ, Λ

Α5. Να γίνει αντιστοίχηση των διεργασιών που αναφέρονται στην στήλη (Α) με τα προϊόντα
που προκύπτουν και είναι γραμμένα στην στήλη (Β). Να γράψετε στο τετράδιο σας τον
αριθμό από την στήλη (Α) και δίπλα το γράμμα στο οποίο αντιστοιχίζεται από την στήλη (Β).

(Α) (Β)
1. Πολυμερισμός
Αιθυλενίου a. CH3 – CH(Br) – CH2Br

2. Προσθήκη Η2 σε
προπένιο b. CH3 – CH2 – CH3

3. Επίδραση HBr σε
αιθυλένιο c. ( - CH2 – CH2 - )ν

4. Επίδραση Br2 σε
προπένιο d. CH3 – CH2 – CH(OH) – CH3

5. Προσθήκη νερού
στο 2 – βουτάνιο e. CH3 – CH2Br

Σωστές απαντήσεις:

1. c
2. b
3. e
4. a
5. d
Θέμα Β

Β1. Ένας υδρογονάνθρακας έχει Mr=42 καθώς και διπλάσιο αριθμό ατόμων υδρογόνου σε
σχέση με τα άτομα άνθρακά του:

I. Να βρεθεί ο μοριακός τύπος της ένωσης

II. Να βρεθούν τα συντακτικά ισομερή της ένωσης.
III. Να γράψετε τις αντιδράσεις προσθήκης που δίνει αυτή με υδροβρώμιο και με νερό.
IV. Να γράψετε την αντίδραση του πολυμερισμού της ένωσης
Σωστές απαντήσεις:

I. C3H6
II. Δεν έχει ισομερή. Συντακτικός τύπος ένωσης: CH3 – CH = CH2
III. CH3 – CH = CH2 + HBr → CH3 – CH-CH3
|
Br

CH3 – CH = CH2+ H2O→ CH3-CH-CH3

OH

IV.

Β2. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω αντιδράσεις:

CH3 – C = CH2 + H2O → (A) (κύριο προϊόν)

CH3

CH3 – CH2 – CH = CH2 + Η2 → (B) (κύριο προϊόν)

(Γ) + ΗCl → CH3 – CΗ2 – CH – CH3 (μοναδικό προϊόν)

Cl

(Δ) + Cl → CH2Cl – CH2Cl

 𝜋𝜊𝜆𝜐𝜇𝜀𝜌𝜄𝜎𝜇ό𝜍
v CH2 = CH – Cl → (Ε)

Σωστές Απαντήσεις:

(Α) : ΟΗ

CH3 – C - CH3

CH3

(Β) : CH3 – CH2 – CH2 – CH3

(Γ) : CH3 – CΗ = CH – CH3

(Δ) : CΗ2 = CH2

(Ε) : (- CH2 – CH -)ν

Cl

Θέμα Γ

Διαθέτουμε ποσότητα 0.3 mol ενός αλκενίου Α.

Α. Ποσότητα 0.1 mol του Αλκενίου Α καίγεται πλήρως οπότε παράγονται 8.8 g CO2. Να
προσδιορίσετε την τον μοριακό τύπο του αλκενίου Α.

Β. Να υπολογίσετε τον όγκο του αερίου Η2, σε STP, που απαιτείται για την πλήρη
υδρογόνωση ποσότητας 0.1 mol του αλκενίου.

Δίνονται: Αrc = 12 g/mol, Aro = 16 g/mol

Σωστές απαντήσεις:

A. Γράφουμε την γενική αντίδραση πλήρους καύσης των αλκενίων:

𝟑𝝂
CνΗ2ν + 𝟐
Ο2 → ν CO2 + ν Η2Ο

από την αντίδραση έχουμε: 1 mol ν mol

𝟖,𝟖 𝒈
από την άσκηση: 0.1 mol 𝟒𝟒 𝒈

𝟏𝒎𝒐𝒍 𝝂 𝒎𝒐𝒍
Επομένως: 𝟎.𝟏 𝒎𝒐𝒍 = 𝟎.𝟐 𝒎𝒐𝒍 ↔ v = 2 άρα ο μοριακός τύπος του αλκενίου είναι C2H4

B. Γράφουμε την αντίδραση που πραγματοποιείται:

C2H4 + H2 → C2H6
Από την αντίδραση έχουμε: 1 mol 1 mol
Από την άσκηση: 0.1 mol x
 Επομένως, x = 0.1 mol H2 απαιτούνται για την πλήρη υδρογόνωση 0.1 mol αιθανίου
τα οποία αντιστοιχούν σε όγκο: V = x * Vm = 0.1 * 22,4 L = 2,24 L.

Θέμα Δ

Μίγμα όγκου 15 mL που αποτελείται από μεθάνιο και προπένιο αναφλέγεται με οξυγόνο.
Μετά τη ψύξη των αερίων της καύσης στη συνήθη θερμοκρασία, βρίσκουμε ότι ο όγκος του
αερίου που δεσμεύθηκε από διάλυμα NaOH είναι 35 mL.

a) Αν οι όγκοι μετρήθηκαν στις ίδιες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης, να

προσδιοριστεί η κατ’ όγκον σύσταση του μίγματος των δύο υδρογονανθράκων
b) H ποσότητα του προπενίου πολυμερίζεται πλήρως. Το πολυμερές που προκύπτει
έχει σχετική μοριακή μάζα Mr = 84.000. Να υπολογίσετε τον αριθμό των μορίων
του μονομερούς που συνθέτουν ένα μόριο του πολυμερούς. Δίνονται: ΑrH= 1 g/mol,
ArC = 12 g/mol.
Λύση:

A. Έστω x mL και y mL οι όγκοι του μεθανίου και του προπενίου στο μίγμα, αντίστοιχα.
Θα ισχύει:
x + y = 15 (1)

Από τις δύο εξισώσεις καύσης έχουμε:

CΗ4 + 2 Ο2 → CO2 + 2 Η2Ο

x x
𝟗
C3H6 + 𝟐 Ο2 → CO2 + 3 Η2Ο

y 3y

To αέριο που δεσμεύεται από διάλυμα NaOH είναι το CO2 και επομένως θα ισχύει: 𝑥 + 3
𝑦 = 35 (2)

Από την επίλυση του συστήματος των εξισώσεων (1) και (2) προκύπτει: 𝑥 = 10 και 𝑦 = 5.
Επομένως το μίγμα αποτελείται από 10 mL CH4 και 5 mL C3H6.

B. Κατά τον πολυμερισμό προσθήκης του προπενίου, ισχύει ότι το Mr του πολυμερούς
είναι ακέραιο πολλαπλάσιο του Mr του μονομερούς, δηλαδή ισχύει:
Μr (πολυμερούς) = Ν ∙ Μr (μονομερούς)
Το μοριακό βάρος του προπενίου είναι: Μr = 3 * ArC + 6 * ArH = 42 g/mol. Άρα, ο
αριθμός των μορίων του μονομερούς που συνθέτουν ένα μόριο του πολυπροπενίου
είναι:
𝚳𝐫(𝛑𝛐𝛌𝛖𝛍𝛆𝛒𝛐ύ𝛓) 𝟖𝟒.𝟎𝟎𝟎
Ν= = = 2.000 μόρια.
𝚳𝐫 (𝛍𝛐𝛎𝛐𝛍𝛆𝛒𝛐ύ𝛓) 𝟒𝟐

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!
 Συσχέτιση του περιεχομένου του διαγωνίσματος με τους στόχους της
διδασκαλίας
Περιεχόμενο
Γνώση Κατανόηση Εφαρμογή Ανάλυση Σύνθεση Αξιολόγηση
Να αναγράφεις τους
συντακτικούς τύπους που Χ Χ
αντιστοιχούν σε ένα μοριακό (ερώτημα
τύπο υδρογονάνθρακα. Α3)

Να μπορείς να ονομάσεις ένα

αλκένιο όταν σου δίνεται ο Χ Χ
μοριακός ή συντακτικός τύπος,
σύμφωνα με τους κανόνες
ονοματολογίας.
Να προβλέπεις και να σχεδιάζεις Χ
τους συντακτικούς τύπους των Χ
ισομερών που αντιστοιχούν σε (ερώτημα
έναν μοριακό τύπο Β1.ΙΙ)
υδρογονάνθρακα.
Να συμπληρώνεις τις χημικές Χ
εξισώσεις τέλειας καύσης των Χ (ερώτημα Γ1,
αλκενίων. ερώτημα Δ1)
Να θυμάσαι με ποιους τρόπους Χ Χ
μπορούμε να παρασκευάσουμε (ερώτημα
ένα αλκένιο (αντιδράσεις Α2)
παρασκευής). Χ
(ερώτημα
Α4)
Να μπορείς να γράφεις τις
χημικές εξισώσεις των Χ Χ
αντιδράσεων προσθήκης Η2, (ερώτημα (Ερώτημα Β2)
Βr2, HCl, H2 O στα αλκένια και να Α1)
χρησιμοποιείς τον κανόνα του (ερώτημα
Markovnikov για τα προβλέψεις Α5)
τα επικρατέστερα προϊόντα. (ερώτημα
Α4)
(ερώτημα
Β1)
Να αναγνωρίζεις ένα πολυμερές Χ
και τις δομικές μονάδες από τις (ερώτημα
οποίες αποτελείται. Α5)
(ερώτημα
Β2)
Να μπορείς να συνδέεις τις
αντιδράσεις πολυμερισμού με Χ Χ
υλικά που χρησιμοποιείς στην
καθημερινή σου ζωή και να (ερώτημα
γράφεις τις εξισώσεις Β2)
πολυμερισμού του αιθενίου, του
προπενίου και του
βινυλοχλωριδίου.
Να λύνεις προβλήματα που Χ
απαιτούν (ερώτημα Γ1, Χ
στοιχειομετρικούς υπολογισμούς (ερώτημα Γ2,
με αντιδράσεις καύσης και Ερώτημα Δ1,
αντιδράσεις προσθήκης των ερώτημα Δ2) (ερώτημα Δ1)
αλκενίων.
Αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας

• Αξιολόγηση αν οι μαθητές κατέκτησαν τις βασικές έννοιες του μαθήματος

Με βάση τη διδασκαλία του κεφαλαίου θεωρείται πως όλα τα κομμάτια της ύλης έχουν
καλυφθεί ενδελεχώς. Ωστόσο πάντα είναι πιθανό να υπάρχουν απορίες και για τον λόγο αυτό
σχεδιάστηκαν δραστηριότητες και εικονικά πειράματα ώστε ο μαθητής να οπτικοποιήσει τις
γνώσεις που έλαβε.

• Αξιολόγηση αν επιτεύχθηκαν οι Σκοποί και οι Στόχοι του μαθήματος

Πέρα από τις δραστηριότητες, τα πειράματα και τα πρότζεκτ που παρατίθενται κατά τη
διδασκαλία του κεφαλαίου, παραπάνω σχεδιάστηκε ένα φύλλο εργασίας το οποίο οι μαθητές
καλούνται να επιλύσουν. Το φύλλο εργασίας είναι ειδικά σχεδιασμένο ώστε να καλύπτει όλο
το μέρος της ύλης και κατά συνέπεια κρίνεται δυνατό να εντοπιστούν πιθανές αδυναμίες ή
απορίες των μαθητών οι οποίες εύκολα επιλύονται. Σκοπός του αποτελεί να ελεγχθεί η
ικανότητα του μαθητή να εφαρμόζει τις θεωρητικές του γνώσεις. Για την περίπτωση που
παρατηρούνται σφάλματα κατά την επίλυση, έχουν δομηθεί οι απαντήσεις του φυλλαδίου με
τις κατάλληλες επεξηγήσεις.

• Τρόποι να βοηθήσουμε όσους μαθητές δεν τα κατάφεραν

Στην περίπτωση που κάποιος μαθητής παρουσιάσει κάποια αδυναμία κατά την επίλυση,
υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις ώστε να λυθεί το πρόβλημα αυτό. Αρχικά κρίνεται
απαραίτητο να μη δοθεί η αίσθηση στο μαθητή ότι έχει αποτύχει ή ότι μία βαθμολογία
καθορίζει το επίπεδό του. Με οδηγό την ενθάρρυνση, θα γίνει μία επιπλέον αναφορά της ήδη
υπάρχουσας θεωρίας σε συνδυασμό με κάποιου είδους διαδραστικό υλικό (π.χ.
πειράματα,βίντεο, διαδραστικό παιχνίδι, παιχνίδι μνήμης) ώστε να γίνει μία πιο αναλυτική
παρουσίαση του υλικού . Μεταξύ των διαφορετικών ενοτήτων του κεφαλαίου , θα δίνονται
απλές μεθοδολογίες και ασκήσεις ώστε ο μαθητής να εφαρμόζει άμεσα την γνώση που έλαβε.
Θα γίνει αναφορά ότι σκοπός αυτής της διαδικασίας δεν αποτελεί να υπάρξει ένας καλύτερος
βαθμός στο φύλλο εργασίας, αλλά να καταλάβει με βάθος όλα τα κομμάτια που δεν είχε
καταλάβει προηγουμένως και να εκφράσει απορίες που είχε.

• Δραστηριότητες για κάποιον μαθητή με ειδική ανάγκη

Στην κοινωνία του σήμερα, το σχολείο λαμβάνει σοβαρά υπόψιν τις ειδικές ανάγκες που
μπορούν να παρουσιάσουν οι μαθητές κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. Η ψυχολογία έχει
ενταχθεί πιο έντονα στο σύγχρονο σχολείο ώστε να λαμβάνονται υπ όψιν όλοι οι μαθητές και
να μην υπάρχει μία μερίδα μαθητών που να αισθάνεται αποκλεισμένη. Ας λάβουμε υπόψιν
μία ειδική ανάγκη που έχει γίνει ευρέως γνωστή τα τελευταία χρόνια και ονομάζεται
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (Δ.Ε.Π.Υ). Ο μαθητής με
Δ.Ε.Π.Υ. έχει τη ανάγκη να διοχετεύσει τη ενέργειά του . Δίνοντας μικρές ευθύνες όπως το
μοίρασμα φυλλαδίων ή το σβήσιμο του πίνακα , ο μαθητής ξεκινάει μία ρουτίνα στην οποία
είναι το βέλτιστο να παραμένει. Όσον αφορά κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα για
κάποιο μαθητή με μία ειδική ανάγκη, προτείνεται η παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού με
ζωντανό τρόπο και τόνο φωνής, χρησιμοποιώντας κόμικς, εικονογραφημένες ιστορίες και
βίντεο με έντονα χρώματα και περιληπτικές πληροφορίες, έτσι ώστε το ενδιαφέρον του
μαθητή για τη διδασκαλία να κρατιέται αμείωτο. Οι μαθητές με Δ.Ε.Π.Υ τείνουν να
προσέχουν οτιδήποτε τους διεγείρει τις αισθήσεις εκείνη τη στιγμή .

• Τρόποι επέκτασης του μαθήματος

Λαμβάνοντας στείρα γνώση, ο μαθητής δεν έχει την δυνατότητα να εντρυφήσει περαιτέρω.
Για αυτό τον λόγο κρίνεται απαραίτητο να υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ διδάσκοντα και
διδασκόμενου. Ο μαθητής έχει την ανάγκη να οπτικοποιήσει όσα γνωρίζει, ώστε να
κατανοήσει με τον βέλτιστο τρόπο. Για να πραγματοποιηθεί αυτό θα πρέπει ως δάσκαλος να
δώσεις παραδείγματα για το περιεχόμενο που παρουσιάζεται από την καθημερινή ζωή. Για
παράδειγμα , στο κεφάλαιο των αλκενίων αναφέρεται πως ορισμένος αριθμός αλκενίων
παράγεται στη βιομηχανία του πετρελαίου. Το πετρέλαιο αποτελεί ένα πολύ σύνθετο προϊόν
και είναι πολύ πιθανό οι μαθητές να βρουν κάποιο ενδιαφέρον και να επιθυμούν να μάθουν
περισσότερες πληροφορίες. Υπάρχει πληθώρα εκπαιδευτικών βίντεο για μαθητές που
βρίσκουν ενδιαφέρον σε αυτό τον κλάδο. Επιπλέον, γίνεται αναφορά στις αντιδράσεις
πολυμερισμού. Οι αντιδράσεις πολυμερισμού ίσως φαίνονται περίπλοκες στους μαθητές και
για τον λόγο αυτό πάλι φέρνουμε παραδείγματα από την καθημερινή ζωή. Η γόμα που μπορεί
να έχει κάποιος στην κασετίνα του περιέχει PVC , η σακούλα που κρατάς για τα ψώνια ή και
τα πλαστικά αντικείμενα που έχουμε όλοι στο σπίτι μας αποτελούν πολυμερή. Για να
υπάρξουν αυτόπτες μάρτυρες στην παραγωγή αυτών των υλικών που βρίσκονται παντού
γύρω τους αρκεί μόνο μια επίσκεψη σε ένα εργαστήριο, στο οποίο θα μπορούν να δουν πως
(χημικά) μπορεί να παρασκευαστεί το νάυλον.

11.Προβλέπεται εργασία για το σπίτι;

Δεν προβλέπεται εργασία για το σπίτι.

12.Πρόσθετες πληροφορίες

• Στέλιος Λιοδάκης, σχολικό βιβλίο, ‘’ Χημεία Β’ Λυκείου Γενικής Παιδείας’’

• Το υπολογιστικό εργαστήριο προτείνεται να χρησιμοποιηθεί στο κεφάλαιο αυτό από τον
Δ.Σ. του ΙΕΠ ως χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό. Η διεύθυνση του πόρου είναι η ακόλουθη:
http:// photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-7463
• Κεφαλλωνίτης, Ν. Πρωτοπαπάς, Β. Χρηστίδης, ‘’Χημεία - Β’ Τάξη Γενικού Λυκείου,
Γενικής Παιδείας’’, Εκδόσεις Πατάκη (2009)
• Κονδύλης Παναγιώτης, Λαντζώνης Πολυνίκης "Χημεία Β' Λυκείου", (2020)
• https://docplayer.gr/6917435-Kefalaio-1o-geniko-meros-organikis-himeias.html
• https://www.angelo.edu/faculty/kboudrea/molecule_gallery/02_alkenes/00_alkenes.htm