CHỨNG MINH VÍ DỤ VỀ MỘT HÀM LIÊN TỤC NHƯNG

KHÔNG KHẢ VI TẠI MỌI ĐIỂM

+∞
X 3
k
Đặt f (x) = .g(4k x) trong đó:
4
k=0

x nếu x ∈ [0, 1),
g(x) =
2 − x nếu x ∈ [1, 2]
và g(x + 2) = g(x), ∀x ∈ R.
Ta sẽ chứng minh f liên tục tại mọi điểm a nhưng không khả vi tại tại a.
+∞
P 3
k
Dễ thấy |g(x)| ≤ 1, ∀x ∈ R nên chuỗi hàm .g(4k x) hội tụ đều trên R,
k=0 4
k
mặt khác các hàm g(4 x) cũng liên tục trên R nên hàm tổng f (x) cũng liên tục
trên R.
Để chứng minh f không khả vi tại a, trước hết ta chứng minh:
|g(x) − g(y)| ≤ |x − y|, ∀x, y ∈ R.
Thật vậy, với mỗi x, y ∈ R ta viết x = 2p + u, y = 2q + v với p, q ∈ Z và
u, v ∈ [0, 2), có thể giả sử p ≥ q, khi đó ta có:

|u − v| nếu u, v ∈ [0, 1) hoặc u, v ∈ [1, 2) (1)
|g(x)−g(y)| = |g(u)−g(v)| = |2 − u − v| nếu u ∈ [1, 2), v ∈ [0, 1) (2)
|u − 2 + v| nếu v ∈ [1, 2), u ∈ [0, 1) (3)


Trường hợp 1: p = q, khi đó |x − y| = |u − v|

Nếu (1) xẩy ra thì |x − y| = |g(x) − g(y)|
Nếu (2) xẩy ra thì :
u−v ≥ u+v−2 và u−v ≥ 2−u−v nên |u−v| ≥ u−v ≥ |2−u−v| = |g(x)−g(y)|
Nếu (3) xẩy ra thì:
v−u ≥ u+v−2 và v−u ≥ 2−u−v nên |u−v| ≥ v−u ≥ |u+v−2| = |g(x)−g(y)|
Trường hợp 2: p > q, khi đó p − q ≥ 1, do đó:
|x − y| = |2(p − q) + u − v| = 2(p − q) + u − v ≥ 2 + u − v (vì u − v > −2)
Nếu (1) xẩy ra thì |u−v| < 1 nên 2+(u−v) ≥ 2−|u−v| ≥ |u−v| = |g(x)−g(y)|
Nếu (2) hoặc (3) xẩy ra thì :
2+u−v ≥ u+v−2 và 2+u−v ≥ 2−u−v nên 2+u−v ≥ |2−u−v| = |g(x)−g(y)|
Tóm lại trong mọi trường hợp ta luôn có |x − y| ≥ |g(x) − g(y)|, tức là

−|x − y| ≤ g(x) − g(y) ≤ |x − y| (4).

Để chứng minh f không khả vi tại a ta sẽ chỉ ra dãy một dãy rn → 0 sao cho:
f (a + rn ) − f (a)
lim không tồn tại.
n→+∞ rn
1 1
Đặt tn = và sn = − , ta có:
2.4n 2.4n
+∞
f (a + tn ) − f (a) n
X 3  1

( )k g 4k (a + k

Pn = = 2.4 ) − g(4 a)
tn 4 2.4n
k=0
+∞
n
X 3 k k 4k k

= 2.4 ( ) g(4 a + ) − g(4 a)
4 2.4n
k=0
n
X 3  4k 4k
( )k g(4k a + k

= 2.4n ) − g(4 a) (vì khi k ≥ n + 1 thì chẵn).
4 2.4n 2.4n
k=0
n−1
n 3 n n 4n n
 n
X 3 k k 4k k

= 2.4 .( ) . g(4 a + ) − g(4 a) + 2.4 ( ) g(4 a + ) − g(4 a)
4 2.4n 4 2.4n
k=0
n−1
 k
n 1 k
 n 3 k k
X 4k k

= 2.3 g(4 a + ) − g(4 a) + 2.4 ( ) g(4 a + ) − g(4 a) .
2 4 2.4n
k=0
 1 
Đặt Hn = 2.3n g(4n a + ) − g(4n a)
2
n−1 n−1
n
X 3 k 4k X
k 3n − 1
Từ (4) ta có Pn ≥ Hn − 2.4 . ( ) . n = Hn − 3 = Hn − và
4 2.4 2
k=0 k=0
n−1 k n−1
n 3 k 4
X
k
X 3n − 1
Pn ≤ Hn + 2.4 . ( ) . n = Hn + 3 = Hn +
4 2.4 2
k=0 k=0
+∞
f (a + sn ) − f (a) n
X 3 1

Tương tự, với Qn = = −2.4 ( )k [g 4k (a− n ) −g(4k a)]
sn 4 2.4
k=0
Ta có cũng có:
n−1
n n 1n n
X 3 k k k 4k 
Qn = 2.3 [g(4 a) − g(4 a − )] + 2.4 ( ) g(4 a) − g(4 a − )
2 4 2.4n
k=0
1
Đặt Hn′ = 2.3n g(4n a) − g(4n a − )
 
2
n−1 n−1
X 3 k 4k ′
X 3n − 1
′
Từ (4) ta có Qn ≥ Hn − 2.4 .n
( ) . n = Hn − 3k = Hn′ − và
4 2.4 2
k=0 k=0
n−1 k n−1
′ n
X 3 k 4 ′
X
k ′ 3n − 1
Qn ≤ Hn + 2.4 . ( ) . n = Hn + 3 = Hn +
4 2.4 2
k=0 k=0
 f (a + rn ) − f (a)
Đặt Dn = , với rn được chọn như sau:
rn

ˆ Nếu 4n a = 2m + ϵ, 0 ≤ ϵ < 1/2, m ∈ Z thì rn = tn :

 1   1 
khi đó Hn = 2.3n g(4k a + ) − g(4k a) = 2.3n (ϵ + ) − ϵ = 3n do đó:
2 2
n n
3 −1 3 +1
Dn = Pn ≥ 3n − = (5)
2 2

ˆ Nếu 4n a = 2m + ϵ, 1/2 ≤ ϵ < 1, m ∈ Z thì rn = sn :

1  1 
khi đó Hn′ = 2.3n g(4n a) − g(4n a − ) = 2.3n ϵ − (ϵ − ) = 3n do đó
 
2 2
n n
3 −1 3 +1
Dn = Qn ≥ 3n − = (6)
2 2

ˆ Nếu 4n a = 2m + ϵ, 1 ≤ ϵ < 3/2, m ∈ Z thì rn = tn :

 1   1 
khi đó Hn = 2.3n g(4k a + ) − g(4k a) = 2.3n 2 − (ϵ + ) − (2 − ϵ) = −3n
2 2
do đó
n 3n − 1 3n + 1
Dn = Pn ≤ −3 + =− (7)
2 2

ˆ Nếu 4n a = 2m + ϵ, 3/2 ≤ ϵ < 2, m ∈ Z thì rn = sn :

1  1 
khi đó Hn′ = 2.3n g(4n a) − g(4n a − ) = 2.3n 2 − ϵ − [2 − (ϵ − )] = −3n
 
2 2
do đó
n 3n − 1 3n + 1
Dn = Qn ≤ −3 + =− (8)
2 2

Từ (5),(6),(7),(8) ta có:
 f (a + r ) − f (a)  3n + 1
n
|Dn | =  ≥ , ∀n
 
rn 2
nên f không khả vi tại a.