Đề cương kinh tế chính trị

Chương II:
Câu 1: Các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị hàng hóa?
Hàng hóa là sản phẩm của lao động, có thể thỏa mãn nhu cầu nào đó của con người thông
qua trao đổi, mua bán
Do thời gian lao động xã hội cần thiết luôn thay đổi, nên lượng giá trị của hàng hóa
cũng là một đại lượng không cố định. Sự thay đổi lượng giá trị của hàng hóa tùy
thuộc vào những nhân tố:
• Một là, năng suất lao động.
Năng suất lao động là năng lực sản xuất của người lao động, được tính bằng số
lượng sản phẩm sản xuất ra trong một đơn vị thời gian hoặc số lượng thời gian hao
phí để sản xuất ra một đơn vị sản phẩm.
Khi tăng năng suất lao động, sẽ làm giảm lượng thời gian hao phí lao động cần thiết trong
một đơn vị hàng hóa. Cho nên, tăng năng suất lao động sẽ làm giảm lượng giá trị trong
một đơn vị hàng hóa. Năng suất lao động có mối quan hệ tỷ lệ nghịch với lượng giá trị
trong một đơn vị hàng hóa. Vì vậy, trong thực hàng sản xuất, kinh doanh cần phải được
chú ý, để có thể giảm hao phí lao động cá biệt, cần phải thực hiện các biện pháp để góp
phần tăng năng suất lao động. Theo C.Mác, các nhân tố tác động đến năng suất lao động

gồm những yếu tố chủ yếu như: trình độ của người lao động; sự phát triển của khoa học-
kĩ thuật và trình độ ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, sự kết hợp xã hội của sản

xuất, hiệu quả của tư liệu sản xuất và các điều kiện tự nhiên.
Khi xem xét về mối quan hệ giữa năng suất với lượng giá trị của một đơn vị hàng
hóa, C.Mác còn chú ý thêm về mối quan hệ giữa tăng cường độ lao động với lượng
giá trị của một đơn vị hàng hóa.
Cường độ lao động là mức độ khẩn trương, tích cực của hoạt động lao động
trong sản xuất.
Tăng cường độ lao động là tăng mức độ khẩn trương, tích cực của hoạt động
lao động. Tăng cường độ lao động làm tăng số lượng sản phẩm, tăng tổng giá trị
khối lượng hàng hóa nhưng giá trị một đơn vị hàng hóa không thay đổi.
Tuy nhiên, trong điều kiện trình độ sản xuất hàng hóa còn thấp, việc tăng cường độ
lao động cũng có ý nghĩa rất quan trọng trong việc tạo ra số lượng các giá trị sử dụng
nhiều hơn, góp phần thỏa mãn tốt hơn nhu cầu của xã hội. Cường độ lao động chịu
ảnh hưởng của các yếu tố sức khỏe, thể chất, tâm lý, trình độ tay nghề thành thạo của
người lao động, công tác tổ chức, kỷ luật lao động... Nếu giải quyết tốt những vấn đề
này thì người lao động sẽ thao tác nhanh hơn, thuần thục hơn, tập trung hơn, do đó
tạo ra nhiều hàng hóa hơn.
• Hai là, tính chất phức tạp hay giản đơn của lao động.
Theo mức độ phức tạp của lao động, có thể chia lao động thành lao động giản
đơn và lao động phức tạp.
Lao động giản đơn là lao động không đòi hỏi có quá trình đào tạo một cách hệ
thống, chuyên sâu về chuyên môn, kỹ năng, nghiệp vụ cũng có thể thao tác được.
Lao động phức tạp là những hoạt động lao động yêu cầu phải trải qua một quá
trình đào tạo về kỹ năng, nghiệp vụ theo yêu cầu của những nghề nghiệp chuyên môn
nhất định.
Với tính chất khác nhau đó, nên, trong cùng một đơn vị thời gian, một hoạt động
lao động phức tạp sẽ tạo ra được nhiều lượng giá trị hơn so với lao động giản đơn.
Đây là cơ sở lý luận quan trọng để các nhà quản trị và người lao động tính toán, xác
định mức thù lao cho phù hợp với tính chất của hoạt động lao động trong quá trình
tham gia vào các hoạt động kinh tế xã hội.
*Cho biết tác động năng suất lao động, cường độ lao động đến kinh tế
Năng suất lao động là năng lực sản xuất của lao động, được tính bằng số lượng sản phẩm
được người lao động sản xuất ra trong một đơn vị thời gian
Cường độ lao động là đại lượng chỉ mức độ hao phí sức lao động trong một đơn vị thời gian.
Năng suất lao động tăng lên nghĩa là cùng trong một khoảng thời gian lao động đó mà số
lượng hàng hóa tăng lên, làm cho thời gian lao động cần thiết để tạo ra một đơn vị hàng hóa
giảm xuống, do đó mà giá trị của một đơn vị hàng hóa cũng sẽ giảm xuống.
Nếu cường độ lao động tăng lên thì số lượng hàng hóa sản xuất ra sẽ tăng lên, đồng thời sức
hao phí lao động để sản xuất ra lượng hàng hóa đó cũng tăng lên, vì vậy mà giá trị của một
đơn vị hàng hóa cũng không đổi.
Câu 2: Nguồn gốc của tiền tệ giải thích vì sao tiền tệ là hàng hóa đặc biệt?
Hàng hóa là sự thống nhất của hai thuộc tính giá trị sử dụng và giá trị. Về mặt giá
trị sử dụng, tức hình thái tự nhiên của hàng hóa, ta có thể nhận biết trực tiếp được bằng
các giác quan. Nhưng về mặt giá trị, tức hình thái xã hội của hàng hóa, nó không có một
nguyên tử vật chất nào nên dù cho người ta có lật đi lật lại mãi một hàng hóa, thì
cũng không thể sờ thấy, nhìn thấy giá trị của nó. Giá trị chỉ có một tính hiện thực
thuần túy xã hội, và nó chỉ biểu hiện ra cho người ta thấy được trong hành vi trao đổi,
nghĩa là trong mối quan hệ giữa các hàng hóa với nhau. Chính vì vậy, thông qua sự
nghiên cứu các hình thái biểu hiện của giá trị, chúng ta sẽ tìm ra nguồn gốc phát sinh
của tiền tệ, hình thái giá trị nổi bật và tiêu biểu nhất
Tiền tệ là hàng hóa đặc biệt vì:
Tiền tệ chỉ xuất hiện khi sản xuất hàng hóa đã phát triển
Tiền tệ ra đời là kết quả của quá trình phát triển lâu dài của các hình thái giá trị
Tiền tệ là hàng hóa đặc biệt được tách ra làm vật ngang giá chung cho tất cả các hàng hóa
Tiền tệ là hàng hóa nhưng không đi qua tiêu dùng thông qua trao đổi buôn bán
Tiền tệ xuất hiện là kết quả của quá trình phát triển lâu dài của sản xuất, trao đổi hàng hóa và
các hình thái giá trị
Câu 3: Đặc trưng và ưu thế của nền kinh tế thị trường?
Khái niệm nền kinh tế thị trường: là nền kinh tế được vận hành theo cơ chế thị trường. Đó là
nền kinh tế hàng hóa phát triển cao, ở đó mọi quan hệ SX và trao đổi đều được thông qua thị
trường, chịu sự tác động, điều tiết của các quy luật thị trường. - Ưu thế :
+ Ưu thế:
Một là, nền kinh tế thị trường luôn tạo ra động lực cho sự sáng tạo các chủ thể kinh tế.
Hai là, nền kinh tế thị trường luôn phát huy tốt nhất tiềm năng của mọi chủ thể, các vùng
miền cũng như lợi thế quốc gia.
Ba là, nền kinh tế thị trường luôn tạo ra các phương thức để thỏa mãn tối đa nhu cầu của con
người, từ đó thúc đẩy tiến bộ, văn minh xã hội
Đặc trưng:
So với những tổ chức kinh tế xã hội khác, kinh tế thị trường có đặc trưng riêng như:

 Các thành phần kinh tế, loại hình sở hữu tham gia vào kinh tế thị trường phải đa
dạng. Bởi vì đây được xem là điều tất yếu đối với kinh tế thị trường. Góp phần quan
trọng tạo môi trường cạnh tranh, thúc đẩy nền kinh tế vận động và phát triển. Sự
cạnh tranh ở đây vừa là môi trường, vừa là động lực để phát triển. 
 Bản chất của kinh tế thị trường là nền kinh tế mở. Theo đó, thị trường trong nước sẽ
gắn liền cùng với thị trường quốc tế. 
 Giá cả của các sản phẩm, dịch vụ được hình thành theo nguyên tắc của thị trường.
 Với chủ thể sản xuất, động lực tham gia vào nền kinh tế thị trường là lợi ích kinh tế.
Còn với chủ thể nhà nước, khi tham gia vào kinh tế thị trường bên cạnh lợi ích kinh
tế, động lực còn phải đảm bảo được lợi ích xã hội.
 Các thành phần trong nền kinh tế có tính tự chủ cao, hoạt động hoàn toàn độc lập.
Mỗi chủ thể tham gia kinh tế thị trường sẽ tự quyết định hoạt động của mình.

Câu 4:Tác động của quy luật giá trị.Chỉ ra hạn chế trong tác động của nhà nước?
- Quy luật giá trị có những tác động cơ bản sau:
+ Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa.
+ Kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất nhằm tăng năng suất lao động.
+ Phân hóa những người sản xuất thành những người giàu, người nghèo một cách tự nhiên.
Những hạn chế trong tác động của nhà nước:
Nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà nước về kinh tế đồng thời thực hiện những biện
pháp để khắc phục những khuyết tật của thị trường. Tuy nhiên các biện pháp quản lý còn
chưa đủ chặt chẽ, nghiệm ngặt.Khi xảy ra khuyết tật thì các biện pháp khắc phục cũng chưa
đủ thuyết phục và vẫn còn nhiều thiếu sót
Chương III:
Câu 1:Tuần hoàn tư bản là gì.Lợi ích của việc tăng tốc độ chu chuyển đối với tư bản cố
định?
Tuần hoàn của tư bản * Tư bản công nghiệp (với nghĩa các ngành sản xuất vật chất), trong
quá trình tuần hoàn đều vận động theo công thức:
* Sự vận động này trải qua ba giai đoạn: hai giai đoạn lưu thông và một giai đoạn sản xuất.
- Giai đoạn thứ nhất - giai đoạn lưu thông:
Nhà tư bản xuất hiện trên thị trường các yếu tố sản xuất để mua tư liệu sản xuất và sức lao
động. Quá trình lưu thông đó được biểu thị như sau: Giai đoạn này tư bản tồn tại dưới hình
thái tư bản tiền tệ, chức năng giai đoạn này là mua các yếu tố cho quá trình sản xuất, tức là
biến tư bản tiền tệ thành tư bản sản xuất. - Giai đoạn thứ hai - giai đoạn sản xuất: Trong giai
đoạn này tư bản tồn tại dưới hình thái tư bản sản xuất (TBSX), có chức năng thực hiện sự kết
hợp hai yếu tố tư liệu sản xuất và sức lao động để sản xuất ra hàng hóa là trong giá trị của nó
có giá trị thặng dư. Trong các giai đoạn tuần hoàn của tư bản thì giai đoạn sản xuất có ý
nghĩa quyết định nhất, vì nó gắn trực tiếp với mục đích của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa.
Kết thúc của giai đoạn thứ hai là tư bản sản xuất chuyển hóa thành tư bản hàng hóa. - Giai
đoạn thứ ba - giai đoạn lưu thông: H' - T' Trong giai đoạn này tư bản tồn tại dưới hình thái tư
bản hàng hóa, chức năng là thực hiện giá trị của khối lượng hàng hóa đã sản xuất ra trong đó
đã bao hàm một lượng giá trị thặng dư. Trong giai đoạn này, nhà tư bản trở lại thị trường với
tư cách là người bán hàng. Hàng hóa của nhà tư bản được chuyển hóa thành tiền. Kết thúc
giai đoạn thứ ba, tư bản hàng hóa chuyển hóa thành tư bản tiền tệ. Đến đây, mục đích của
nhà tư bản đã được thực hiện, tư bản quay trở lại hình thái ban đầu trong tay chủ của nó
nhưng với số lượng lớn hơn trước. Sự vận động của tư bản qua ba giai đoạn nói trên là sự
vận động có tính tuần hoàn: tư bản ứng ra dưới hình thái tiền và rồi đến khi quay trở về cũng
dưới hình thái tiền có kèm theo giá trị thặng dư. Quá trình đó tiếp tục được lặp đi, lặp lại
không ngừng gọi là sự vận động tuần hoàn của tư bản
Chương 3
Câu 1: Tuần hoàn tư bản là gì? Lợi ích của việc tăng tốc độ chu chuyển tư bản cố định và tư
bản lưu động?
-Tuần hoàn của tư bản là sự vận động của tư bản trải qua 3 giai đoạn, lần lượt mang 3 hình
thái, thực hiện 3 chức năng rồi trở về hình thái ban đầu với giá trị không chỉ được bảo tồn mà
còn tăng thêm.
-Lợi ích:
+ Tăng tốc độ chu chuyển tư bản cố định sẽ tiết kiệm được chi phí bảo dưỡng, sửa chữa.
+ Tăng tốc độ chu chuyển tư bản lưu động sẽ tiết kiệm được tư bản ứng trước.
+ Tăng tốc độ chu chuyển tư bản là để nâng cao tỷ xuất giá trị thặng dư hàng năm
Câu 2: So sánh phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối và giá trị thặng dư tương
đối?
Mục đích: đều tăng m, tức là kéo dài thời gian lao động thặng dư.
Cả hai phương pháp đều làm tăng tỷ suất giá trị thặng dư, do đó đều nâng
Giống nhau:
Mục đích: đều tăng m , tức là kéo dài thời gian lao động thặng dư.
Cả hai phương pháp đều làm tăng tỉ suất giá trị thặng dư, do đó đều nâng cao trình độ bóc
lột của tư bản đối với lao động làm thuê
Giá trị thặng dư tuyệt đối là cơ sở của giá trị thặng dư tương đối. Hai phương pháp không
loại trừ nhau.
Khác nhau
Tuyệt đối Tương đối

Biện pháp Kéo dài ngày lao động
trong
Kéo dài thời gian lao động
trong khi điều kiện năng
suất lao động, giá trị sức
lao động, thời gian lao
động tất yếu không đổi.
Rút ngắn thời gian lao
động cần thiết trong điều
kiện độ dài ngày lao động,
cường độ lao động không
đổi

Kết quả Tạo ra nhiều giá trị thặng
dư hơn trong cùng quy mô
sản xuất và thời gian sản
xuất
Cơ sở thực hiện Dựa vào tăng cường độ lao
động, thích hợp với thời kì
đầu của chủ nghĩa tư bản,
năng suất lao động còn
thấp
Giới hạn Có giới hạn bởi thời gian
tự nhiên trong ngày bởi
yếu tố thẻ chất, tinh thần
của người lao động
Tạo ra ít giá trị thặng dư
hơn trong cùng quy mô
sản xuất và thời gian sản
xuất
Dựa vào sự tăng năng suất
lao động, chiếm ưu thế
trong thời kì chủ nghĩa tư
bản đã phát triển cao, năng
suất lao động tăng lên
nhanh chóng
Không có giời hạn vì năng
suất lao động có thể tăng
lên vô hạn
Câu 3: Tích tụ tư bản là gì, tập trung tư bản là gì? Vai trò đối với doanh nghiệp và nền kinh
tế?
-Tập trung tư bản là sự tăng thêm quy mô của tư bản cá biệt bằng cách hợp nhất những tư
bản cá biệt có sẵn trong xã hội thành một tư bản cá biệt khác lớn hơn, từ đó thủ tiêu tính độc
lập riêng biệt của chúng. 
Ví dụ: tư bản A 1000 USD
Tư bản B 3000 USD
Tư bản A và tư bản B hợp lại thành một tư bản C 4000 USD
-Tích tụ tư bản là việc tăng quy mô tư bản cá biệt bằng cách tư bản hóa giá trị thặng
dư trong một xí nghiệp nào đó
_ Vai trò:
Đối với các doanh nghiệp, tích tụ tư bản và tập trung tư bản làm tăng quy mô sản xuất, từ đó
áp dụng được những tiến bộ khoa học kĩ thuật để nâng cao chất lượng sản phẩm, dẫn đến lợi
ích cuối cùng là tăng lợi nhuận.
Đối với nền kinh tế quốc dân, việc tích tụ sẽ làm tăng lượng tư bản xã hội, tức là làm tăng
lượng vốn và lợi nhuận của cả xã hội, từ đó giúp nền kinh tế phát triển. Còn tập trung tư bản
sẽ giúp quá trình chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế diễn ra dễ dàng, các doanh nghiệp có thể
liên kết sáp nhập lại với nhau, từ đótăng sự cạnh tranh của nền kinh tế, thúc đẩy nền kinh tế
phát triển một cách năng động

Câu 4: Những nhân tố ảnh hưởng đến quy mô tích lũy tư bản?
Một số nhân tố ảnh hưởng đến quy mô tích lũy tư bản gồm có:
Trinhg độ bóc lọt giá trị thặng dư;
Năng suất lao động
Chênh lệch giữa tư bản sử dụng và tư bản tiêu dùng;
Quy mô của tư bản ứng trước
+ Trình độ bóc lột giá trị thặng dư:
Khi muốn tăng khối lượng giá trị thặng dư, nhà tư bản phải tăng thêm máy móc, thiết bị và
công nhân:
Nhưng nhà tư bản có thể không tăng thêm nhân công mà bắt số nhân công hiện có tăng thời
gian lao động và cường độ lao động; đồng thời, tận dụng một cách triệt để công suất của số
máy móc hiện có, chỉ tăng thêm nguyên liệu tương ứng
+ Năng suất lao động :
Năng suất lao động xã hội tăng lên thì giá cả tư liệu sản xuất và tư liệu tiêu dùng giảm. Sự
giảm này đem lại hay hệ quả cho tích lũy. Một là, với khối lượng giá trị thặng dư nhất định,
phần dành cho tích lũy có thể lấn sang phần tiêu dùng, trong khi sự tiêu dùng của nhà tư bản
không giảm mà vẫn có thể bằng hoặc cao hơn trước. Hai là, một lượng giá trị thặng dư nhất
định dành cho tích lũy cũng có thể chuyển hóa thành một khối lượng tư liệu sản xuất và sức
lao động phụ thêm nhiều hơn trước.
+ Chênh lệch giữa tư bản sử dụng và tư bản tiêu dùng:

Năng suất lao động xã hội tăng lên thì giá cả tư liệu sản xuất và tư liệu tiêu dùng giảm. Sự
giảm này đem lại hai hệ quả cho tích lũy
. Một là, với khối lượng giá trị thặng dư nhất định, phần dành cho tích lũy có thể lấn sang
phần tiêu dùng, trong khi sự tiêu dùng của nhà tư bản không giảm mà vẫn có thể bằng hoặc
cao hơn trước.
Hai là, một lượng giá trị thặng dư nhất định dành cho tích lũy cũng có thể chuyển hóa thành
một khối lượng tư liệu sản xuất và sức lao động phụ thêm nhiều hơn trước.
Quy mô tư bản ứng trước:
 bộ phận tư bản khả biến càng lớn, thì khối lượng giá trị thặng dư bóc lột càng lớn, do đó tạo
điều kiện tăng thêm quy mô của tích lũy tư bản

Chương IV: Cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị trường
Câu 1: Tác động tích cực, tiêu cực của độc quyền đối với nền kte? VD ?
* Độc quyền là sự liên minh giữa các doanh nghiệp có khả năng thâu tóm việc sản xuất và
tiêu thụ 1 số loại hàng hóa có khả năng định ra giá cả độc quyền nhằm thu lợi nhuận độc
quyền cao.
* Tác động tích cực:
- Tạo khả năng thúc đẩy việc nghiên cứu và triển khai các hoạt động khoa
học kỹ thuật → Sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật.
- Làm tăng năng suất lao động, nâng cao năng lực cạnh tranh.
- Thúc đẩy nền kinh tế phát triển theo hướng sản xuất hiện đại.
* Tác động tiêu cực:
- Làm xuất hiện cạnh tranh không hoàn hảo, gây thiệt hại cho người tiêu dùng
và xã hội.
- Có thể kìm hãm sự phát triển của khoa học kỹ thuật → Kìm hãm sự phát
triển của kinh tế - xã hội.
- Chi phối các quan hệ kinh tế, xã hội làm gia tăng sự phân hoá giàu-nghèo.
Vì độc quyền là nhà cung cấp duy nhất nên họ có thể đặt bất kỳ giá nào họ muốn. Đó gọi là
ấn định giá. Họ có thể làm điều này bất kể nhu cầu người dùng vì họ biết người tiêu dùng
không có lựa chọn nào khác. Điều này đặc biệt đúng khi nhu cầu không đổi đối với hàng hóa
vàdịch vụ. Đó là khi mọi người không có nhiều sự lựa chọn (thiệt hại cho người tiêu dùng).
Xăng là một ví dụ. Một số lái xe có thể chuyển sang phương tiện giao thông đại chúng hoặc
xe đạp, nhưng hầu hết không thể.
Câu 2: Quan điểm của Lê-nin về xuất khẩu tư bản ?
*Khái niện: Xuất khẩu tư bản là xuất khẩu giá trị ra nước ngoài (đầu tư tư bản ra nước ngoài)
nhằm mục đích bóc lột, chiếm đoạt giá trị thặng dư và các nguồn lợi khác ở các nước nhập
khẩu tư bản đó.
Ví dụ: 1 doanh nghiệp cử người sang nước ngoài, xây dựng công ty con để thu lợi
nhuận về cho công ty trong nước.
Lênin khẳng định rằng: Xuất khẩu tư bản khác về nguyên tắc với xuất khẩu hàng hóa. (Xuất
khẩu hàng hóa là mang hàng hóa ra nước ngoài để thực hiện giá trị và giá trị thặng dư)
*Nguyên nhân:Vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, xuất khẩu tư bản trở thành phổ biến vì:
Một là, một số nước phát triển đã tích luỹ được một khối lượng lớn tư bản kếch xù và nảy
sinh tình trạng “thừa tư bản”. Tình trạng thừa này không phải là thừa tuyệt đối, màlà thừa
tương đối, nghĩa là không tìm được nơi đầu tư có lợi nhuận cao ở trong nước. Tiến bộ kỹ
thuật ở các nước này đã dẫn đến tăng cấu tạo hữu cơ của tư bản và hạ thấp tỷ suất lợi nhuận.
Hai là, nhiều nước lạc hậu về kinh tế, nhất là những nước thuộc địa, bị lôi cuốn vào sự giao
lưu kinh tế thế giới nhưng lại rất thiếu vốn và kĩ thuật. Các nước đó giá ruộng đất lại tương
đối hạ, nhân công giá rẻ, dồi dào nguyên liệu nên tỷ suất lợi nhuận cao.
Ba là, do tập trung trong tay một khối lượng tư bản khổng lồ nên việc xuất khẩu tư bản ra
nước ngoài trở thành một nhu cầu tất yếu của các tổ chức độc quyền.
*Bản chất:
Xuất khẩu tư bản là hình thức bóc lột nhiều tầng của chủ nghĩa tư bản
- Tư bản mà các nhà tư bản xuất khẩu ra nước ngoài vốn là một bộ phận giá trị thặng dư, lao
động quá khứ của người công dân chính quốc bị nhà tư bản bóc lột được biến thành phương
tiện để tiếp tục bóc lột giai cấp công nhân ở các nước nhập khẩu tư bản.
- Khi tiếp nhận đầu tư, các quốc gia nhập khẩu tư bản phải tạo môi trường đầu tư thuận lợi
với nhiều ưu đãi về thuế, sử dụng đất, mua công nghệ, chuyển lợi nhuận và hồi hướng vốn.
- Tuy nhiên, dòng xuất khẩu tư bản chứa đựng nhiều yếu tố tạo tiền đề cần thiết cho công
nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế quốc dân như vốn, công nghệ, kinh nghiệm quản lý sản
xuất,... Hầu hết các quốc gia đang phát triển chấp nhận bóc lột của xuất khẩu tư bản.
Chương V: Kinh tế thị trường định hướng XHCN và các quan hệ lợi ích kinh tế ở VN
Câu 1: Vai trò của lợi ích kinh tế đối với các chủ thể?
*Bản chất của lợi ích ktế: Lợi ích kinh tế là phạm trù kinh tế khách quan.
Phản ánh mục đích và động cơ của các chủ thể trong mối quan hệ
kinh tế với nhau.
*Vai trò của lợi ích kinh tế:
- Là động lực trực tiếp của các chủ thể và hoạt động kinh tế - xã hội.
+ Để thỏa mãn nhu cầu, nâng cao phương thức và mức độ thỏa mãn nhu cầu vật chất con
người cần tham gia hoạt động để có thu nhập và nâng cao thu nhập.
+ Nhu cầu của chủ thể thuộc hàng hóa được tạo ra về lượng và chất → vì lợi ích kinh tế của
mình, các chủ thể kinh tế góp phần làm tăng lượng hàng hóa trong xã hội.
- Là cơ sở thúc đẩy sự phát triển các lợi ích khác( chính trị, văn hóa, tôn giáo,..)
Lợi ích kinh tế được thực hiện sẽ tạo điều kiện vật chất cho sự hình thành và thực hiện lợi ích
chính trị, lợi ích xã hội, lợi ích văn hóa của các chủ thể xã hội. Lợi ích kinh tế mang tính
khách quan và là động lực mạnh mẽ để phát triển kinh tế - xã hội. Chỉ khi có sự thống nhất
thì lợi ich kinh tế mới thực hiện được vai trò của mình. Ngược lại, sự mâu thuẫn lợi ích kinh
tế sẽ trở thành trở ngại cho sự phát triển kinh tế - xã hội.
Câu 2: sự thống nhất và mâu thuẫn trong các quan hệ lợi ích kinh tế?
*Khái niệm quan hệ lợi ích kinh tế:là sự thiết lập những tương tác giữa con ngườivới con
người, giữa các cộng đồng người, giữa các tổ chức kinh tế, giữa các bộ phận hợp thành nền
kinh tế, giữa con người với tổ chức kinh tế, giữa quốc gia với phần còn lại của thể giới nhằm
mục tiêu xác lập các lợi ích kinh tế trong mối liên hệ với trình độ phát triển của lực lượng sản
xuất và kiến trúc thượng tầng tương ứng của một giai đoạn phát triển xã hội nhất định.
* Sự thống nhất của quan hệ lợi ích kinh tế
Chúng thống nhất với nhau vì một chủ thể có thể trở thành bộ phận cấu thành của chủ thể
khác. Do đó, lợi ích của chủ thể này được thực hiện thì lợi ích của chủ thể khác cũng trực
tiếp hoặc gián tiếp được thực hiện.Khi các chủ thể kinh tế hành động vì mục tiêu chung hoặc
các mục tiêu thống nhất với nhau thì các lợi ích kinh tế của các chủ chể đó thống nhất với
nhau.
* Sự mâu thuẫn trong quan hệ lợi ich kinh tế
Các quan hệ lợi ích kinh tế mâu thuẫn với nhau vì các chủ thể kinh tế có thể hành động theo
những phương thức khác nhau để thực hiện các lợi ích của mình. Sự khác nhau đó đến mức
đối lập thì trở thành mâu thuẫn. Khi có mâu thuẫn thì việc thực hiện lợi ích này có thể sẽ
ngăn cản, thậm chí làm tổn hại đến các lợi ích khác. Mâu thuẫn về lợi ích kinh tế là cội
nguồn của các xung đột xã hội.
Câu 3: Các nhân tố ảnh hưởng đến quan hệ lợi ích kinh tế?
Thứ nhất, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất.
Phương thức và mức độ thỏa mãn các nhu cầu vật chất của con người, lợi ích kinh tế trước
hết phụ thuộc vào số lượng, chất lượng hàng hóa và dịch vụ, mà điều này lại phụ thuộc vào
trình độ phát triển lực lượng sản xuất. Do đó, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất càng
cao, việc đáp ứng lợi ích kinh tế của các chủ thể càng tốt. Quan hệ lợi ích kinh tế vì vậy, càng
có điều kiện để thống nhất với nhau. Như vậy, nhân tố đầu tiên ảnh hưởng đến quan hệ lợi
ích kinh tế của các chủ thể là lực lượng sản xuất. Chính vì vậy, phát triển lực lượng sản xuất
trở thành nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của các quốc gia.
Thứ hai, địa vị của chủ thể trong hệ thống quan hệ sản xuất xã hội.
Quan hệ sản xuất, mà trước hết là quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất, quyết định vị trí, vai trò
của mỗi con người, mỗi chủ thể trong quá trình tham gia các hoạt động kinh tế - xã hội. Do
đó, không có lợi ích kinh tế nằm ngoài những quan hệ sản xuất và trao đổi, mà nó là sản
phẩm của những quan hệ sản xuất và trao đổi, là hình thức tồn tại và biểu hiện của các quan
hệ sản xuất và trao đổi trong nền kinh tế thị trường.
Thứ ba, chính sách phân phối thu nhập của nhà nước.
Sự can thiệp của nhà nước vào nền kinh tế thị trường là tất yếu khách quan, bằng nhiều loại
công cụ, trong đó có các chính sách kinh tế - xã hội. Chính sách phân phối thu nhập của nhà
nước làm thay đổi mức thu nhập và tương quan thu nhập của các chủ thể kinh tế. Khi mức
thu nhập và tương quan thu nhập thay đổi, phương thức và mức độ thỏa mãn các nhu cầu vật
chất cũng thay đổi, tức là lợi ích kinh tế và quan hệ lợi ích kinh tế giữa các chủ thể cũng thay
đổi .
Thứ tư, hội nhập kinh tế quốc tế.
Bản chất của kinh tế thị trường là mở cửa hội nhập. Khi mở cửa hội nhập, các quốc gia có thể
gia tăng lợi ích kinh tế từ thương mại quốc tế, đầu tư quốc tế. Tuy nhiên, lợi ích kinh tế của
các doanh nghiệp, hộ gia đình sản xuất hàng hóa tiêu thụ trên thị
trường nội địa có thể bị ảnh hưởng bởi cạnh tranh của hàng hóa nước ngoài. Đất nước có thể
phát triển nhanh hơn nhưng cũng phải đối mặt với các nguy cơ cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm
môi trường ... Điều đó có nghĩa là hội nhập kinh tế quốc tế sẽ tác động mạnh mẽ và nhiều
chiều đến lợi ích kinh tế của các chủ thể.
Câu 4: Sự thống nhất và mâu thuẫn về lợi ích kinh tế giữa người lao động và người sử
dụng lao động?
Sự thống nhất: Nếu người sử dụng lao động tổ chức sản xuất kinh doanh hiệu quả, sẽ tiếp tục
phát triển sản xuất nên người lao động có việc làm và thu được lợi ích. Ngược lại, nếu người
lao động tích cực làm việc, lợi ích kinh tế của họ được gia tăng đồng thời, góp phần vào sự
gia tăng lợi ích của người sử dụng lao động.
Sự mâu thuẫn: Vì lợi ích của mình, người sử dụng lao động luôn tìm cách cắt giảm tới mức
thấp nhất các khoản chỉ phí trong đó có tiền lương của người lao động để tăng lợi nhuận. Vì
lợi ích của mình, người lao động sẽ đấu tranh đòi tăng lương, giảm giờ làm, bãi công. Nếu
mâu thuẫn không được giải quyết hợp lý sẽ ảnh
hưởng xấu tới các hoạt động kinh tế.
Chương VI: Công nghiệp hóa hiện đại hóa hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam
Câu 1: Tính tất yếu khách quan của hội nhập kinh tế quốc tế?
*Khái niệm: Hội nhập kinh tế quốc tế của một quốc gia là quá trình quốc gia đó thực hiện
gắn kết nền kinh tế của mình với nên kinh tế thế giới dựa trên sự chia sẻ lợi ích đồng thời
tuân thủ các chuẩn mực quốc tế chung.
* Tính tất yếu khách quan..:
Thứ nhất, do xu thế khách quan trong bối cảnh toàn cầu hoá kinh tế
Trong điều kiện toàn cầu hoá kinh tế hội nhập kinh tế quốc tế trở thành tất yếu khách quan:
toàn cầu hoá kinh tế quốc tế đã lôi cuốn tất cả các nước vào hệ thống phân công lao động
quốc tế, các mối liên hệ quốc tế của sản xuất và trao đổi ngày càng gia tăng, khiến cho nền
kinh tế của các nước trở thành một bộ phận hữu cơ và không thể tách rời nền kinh tế toàn
cầu. Do đó, nếu không hội nhập kinh tế quốc tế, các nước không thể tự đảm bảo được các
điều kiện cần thiết cho sản xuất trong nước. Hội nhập kinh tế quốc tế tạo ra cơ hội để các
quốc gia giải quyết những vấn đề toàn cầu đã và đang xuất hiện ngày càng nhiều, tận dụng
được các thành tựu của cách mạng công nghiệp, biến nó thành động lực cho sự phát triển.
Thứ hai, hội nhập kinh tế quốc tế là phương thức phát triển phổ biến của các nước, nhất là
các nước đang và kém phát triển trong điều kiện hiện nay.
Đối với các nước đang và kém phát triển thì hội nhập kinh tế quốc tế là cơ hội để tiếp cận và
sử dụng các nguồn lựuc bên ngoài như tài chính, khoa học công nghệ, kinh nghiệm của các
nước cho phát triển của mình. Hội nhập kinh tế quốc tế là con đường có thể giúp cho các
nước đang và kém phát triển có thể tận dụng thời cơ phát triển rút ngắn, thu hẹp khoảng cách
với các nước tiên tiến, khắc phục nguy cơ tụt hậu ngày càng rõ rệt.Hội nhập kinh tế quốc tế
giúp mở cửa thị trường, thu hút vốn, thúc đẩy công nghiệp hoá, tăng tích luỹ; tạo ra nhiều cơ
hội việc làm mới và nâng cao mức thu nhập tương đối của các tầng lớp dân cư.
Câu 2: Tác động tích cực của hội nhập kinh tế quốc tế đến sự phát triển của kinh tế việt
nam?
- Tạo điều kiện mở rộng thị trường tiếp thu khoa học công nghệ, vốn, chuyển dịch cơ
cấu trong nước:
+ Tận dụng những lợi thế của đất nước trong phân công lao động quốc tế. Tăng trưởng
kinh tế nhanh, bền vững và chuyển sang mô hình tăng trưởng theo chiều sâu.
+ Tạo động lực thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hợp lý, hiện đại, hiệu
quả. Nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư bên ngoài.
+ Tạo cơ hội để cải thiện tiêu dùng trong nước.
+ Tạo điều kiện để đề ra chính sách phát triển phù hợp.
- Tạo điều kiện để thúc đẩy hội nhập của các lĩnh vực văn hóa, chính trị, củng
cố an ninh, quốc phòng.
+ Về văn hóa: tạo điều kiện tiếp thu những giá trị tinh hoa thế giới làm giàu thêm văn
hóa dân tộc và thúc đẩy tiến bộ xã hội.
+ Về chính trị: tạo điều kiện cho cải cách toàn diệ, hướng tới xây dựng nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa. Nâng cao vai trò, uy tín, vị thế nước nhà trên trường quốc tế.
+ Về an ninh quốc phòng: giúp duy trì hòa bình, ổn định khu vực, về thời gian để tập
trung cho phát triển kinh tế xã hội, cùng các nước giải quyết các vấn đề chung: môi trường,
biến đổi khí hậu,…