> teknik

Transformatörlerde
Sabit Kondansatör Hesabı
Elk. Müh. Bülent Uzunkuyu
bulent.uzunkuyu@emo.org.tr
ELEKTRİK MÜHENDİSİ CEP KİTABI
Güç transformatörleri devreye şıya kalır. Bu nedenle trafonun ger- 𝐼𝐼! = 𝛽𝛽𝐼𝐼!
alındıklarında gövdelerindeki sarım- çek demir kaybı hesabının yapılarak
lardan dolayı hem aktif hem de re- gerekli olan değerde kondansatörün
𝑆𝑆! = 3𝑉𝑉𝑉𝑉𝐼𝐼!
ø,7,075$16)250$7g5/(5ú1ú17(.1ú.g=(//ú./(5ú
aktif güç tüketirler. Aktif güç tüketimi sabit grup olarak bağlanması gerekir. 𝑆𝑆! = 𝑆𝑆𝑆𝑆
6(.*(5ù/ù0N9·DkDdDU
sargıların DC direncinden kaynaklanır Bu kondansatör değerinin hesabı- Böylece tabloda verilen boşta
ve buna bakır kayıpları denir. Sarımın
KAYIPLAR Bo ta nı yaparken
Ba l Tablo-1'de
Cos =1 yer alan trafo akım oran değerinin, trafonun nominal
Güç Ak m K sa
bobin özelliğinden Bo kaynaklanan
ta Yükte güç boşta
Devre akım değerinden
Verim Gerilimfaydalanılabi- gücüyle çarpımı sonucunda, trafonun
(75 oC) ve
kaybı ise endüktif güç tüketimidir lir. Söz konusu tablodaki
Gerilimi Dü ümü “Boşta akım toplam demir ve bakır kaybı bulunur.
kVA W W % %u K % %
trafo demir kaybı olarak isimlendirilir. %” sütununda bulunan değerler, tra-
50 190 1100 2,3 4 97,48 2,25
Trafo tarafından tüketilen bu reaktif
100 320 1750 2,1
fonun boşta çektiği akımın nominal
4 97,97 1,81
𝑆𝑆! = 𝑃𝑃! ! + 𝑄𝑄! !
endüktif gücü160kompanze 460 etmek
2350 için1,9 akıma 4 oranının98,27 yüzde1,53olarak ifadesidir.
trafo çıkışına, ana şalter girişine akım Trafonun bakır ve demir kayıpları, Pk= Trafo boşta kayıp
250 650 3250 1,6 4
trafolarının önüne sabit kondansatör formül ile98,46 1,37
gösterilecek olursa; QL= Trafo boşta endüktif tüketim (VAr)
400 930 4600 1,5 4 98,63 1,22
bağlarız. Sk = Trafo boşta kaybı
500 1100 5500 1,4 4 98,69 1,17
Trafo projeleri
630 hazırlanırken,
1300 6500 bağ- 1,4 I4B = Trafo boşta akım
98,77 1,10 değeri 𝑄𝑄! = 𝑆𝑆! ! − 𝑃𝑃! !
lanacak sabit800 kondansatör
1550 gücü
8300 tra-1,3 I5n = Trafo nominal
98,78 1,15akım değeri
fo gücünün %5’i1000 olarak
1850 alınmaktadır.
10000 1,2 olmak
5 üzere 1,12
98,82 Burada bulunan değer, trafo için
Ancak bu değer 1250oldukça
2200 yüksektir.
12000 Bu1,2 5 98,87 1,08 konması gereken sabit kondansatör
1600 2600 14500 1,1
𝑆𝑆! 6= 3𝑉𝑉𝐼𝐼 98,94 !
1,08
durumda, trafolu abone 7/24 çalışma- değeridir.
𝐼𝐼!
dığı hallerde aşırı kapasitif tüketim 𝛽𝛽 = Bir örnek verilecek olursa;
6(.*(5ù/ù0N9·DNDGDU
cezasına girme tehlikesi ile karşı kar- 𝐼𝐼! S=1000 kVA, 36/0,4 kV trafo için
KAYIPLAR Ba l Cos =1
sabit kondansatör değerinin hesap-
Güç Bo ta
K sa lanması için Tablo-1'den 𝛽𝛽 =%1,4 ol-
Yükte Devre Gerilim
kVA Ak m Gerilimi
duğu görülmektedir.
Bo ta (75 oC) Verim Dü ümü
%u K
W W % % %e 𝑆𝑆! = 𝛽𝛽𝛽𝛽 = 0,014𝑥𝑥1000
50 230 1050 2,76 4,5 97,47 2,26 𝑆𝑆! = 14 kVA
100 380 2100 2,27 4,5 97,65 2,06
Aynı tablodan, trafo boşta kaybı
125 420 2400 2,14 4,5 98,79 2,00
4,5 Pk=1600 W bulunur.
160 480 2800 2,00 98,99 1,83
250 700 3500 1,80 4,5 98,13 1,70 𝑄𝑄! = 14! − 1,6!
400 900 5850 1,70 4,5 98,34 1,55 𝑄𝑄! = 13,9 kVAr
500 1250 6750 1,60 4,5 98,42 1,44 Eğer işletme günde 8-10 saat ça-
630 1350 8000 1,60 4,5 98,53 1,39 lışıyor ise 12,5 kVAr, 7/24 çalışıyor ise
800 1520 9700 1,50 6,0 98,61 1,38 15 kVAr bağlanmasında fayda vardır.
1000 1600 12200 1,40 6,0 98,63 1,36 Eğer sabit kondansatör miktarı,
1250 1950 14000 1,40 6,0 98,74 1,29 nominal gücün %5'i olarak alınırsa 50
1600 2350 16500 1,30 6,0 98,80 1,20 kVAr bir kondansatör bağlanması ge-
2000 3000 21000 1,10 6,0 99,85 1,20 rekecektir. Bu değerin de hesaplana-
2500 3800 24000 1.00 6,0 99,85 1,11 rak bulunan değerden ne kadar fazla
Tablo-1 : \|QHWPHOL÷L
Dağıtım Transformatörlerinin olduğu görülmektedir.
NWULN .XYYHWOL $NÕP 7HVLVOHUL K PDGGHVLTeknik Özellikleri
JHUH÷LQFH 3ULPHU JHULOLPL N9¶D NDGDU WUDQVIRU
(Kaynak : EMO 2017 Ajandası Teknik Bilgiler, s. 27)
W|UOHULQ7UDQVIRUPDW|UOH$\UÕOPD]ELUEWQROXúWXUDQGRQDQÕPODUÕGDKLOHQE\NGÕúWDQGÕúDGÕúER\XWODUÕ
P WUDQVIRUPDW|UQ ER\X %FP WUDQVIRUPDW|UQ HQL &FP WUDQVIRUPDW|UQ \NVHNOL÷L ROPDN ]HUH JF
 N9$¶\D NDGDU RODQ WUDQVIRUPDW|UOHU LoLQ $ FP % FP & FP JF  N9$¶\D NDGDU RODQ
18 emo
QVIRUPDW|UOHU
izmir şubesi şubat 2017
LoLQ $ FP % FP & FP JF  N9$¶\D NDGDU RODQ WUDQVIRUPDW|UOHU LoLQ
FP% FP& FP¶\LDúDPD]