Tabaco National High School

Araling panlipunan 10

4th Quarter

Aralin I : KONSEPTO NG PAGKAMAMAMAYAN(CITIZENSHIP)

1. Ligal
2. Lumawak
 LIGAL NA KONSEPTO
Kabihasnang Griyego- tinatayang sa panahong ito umusbng ang konsepto ng citizen.

 Binubuo ng mga lungsod-estado na tinatawag na Polis.

 POLIS-binubuo ng mga taong may iisang mithiin at limitado lamang sa mga kalalakihan.
 Ang pagiging citizen ng Greece ay isang pribilehiyo kung saan may kalakip na mga karapatan at tungkulin.
 Ayon kay Pericles-taga Athens, hindi lamang sarili ang iniisip ng isang citizen kundi maging ang kalagayan ng
buong estado.
 Siya ay inaasahang makilahok sa mga Gawain sa Polis tulad ng paglahok sa mga pampublikong asembliya at
paglilitis.
 Ang isang citizen ay maaaring politiko, administrador, husgado, at sundalo.
 Sa paglipas ng panahon, ay nagdaan sa maraming pagbabago ang konsepto ng citizenship.
 Sa kasalukuyan, ang citizenship ay ang ligal na kalagayan ng isang indibidwal sa isang nasyon-estado.

Murray Clark Havens(1981), ang Citizenship ay ugnayan ng isang indibidwal at ng estado. – may karapatan at tungkulin.
Sa Pilipinas, ang mga karapatan at tungkulin ng mamamayan ay nakasaad sa SALIGANG BATAS.
Saligang batas- ito ay ang pinakamataas na batas ng isang bansa at nakasulat dito ang mahahalagang batas na dapat
sundin ng bawat mamamayan.

Artikulo IV- Pagkamamamayan

Seksiyon 1: Ang sumusunod ay mamamayan ng Pilipinas:
1. Yaong mamamamyan ng Pilipinas sa panahon ng pagpapatibay ng saligang batas na ito;
2. Yaong ang mga ama o mga ina ay mamamayan ng Pilipinas;
3. Yaong mga isinilang bago sumapit ang Enero 17, 1973 na nag mga ina ay Pilipino, na pumili ng
pagkamamamayang Pilipno pagsapit sa karampatang gulang; at
4. Yaong mga naging mamamayan ayon sa batas.
Naturalisasyon- Ligal na paraan kung saaan ang isang dayuhan na nais maging mamamayaang Pilipino ay
sasailalim sa isang proseso sa korte o hukuman.
Mga katangian ng isang dayuhan na nais maging naturalisadong Pilipino
Siya ay 21 taong gulang
Siya ay nanirahan sa Pilipinas ng tuloy tuloy sa loob ng 10 taon. Ito ay maaaring maging 5 taon na lamang kung:
A. Ipinanganak siya sa Pilipinas
B. Nakapag asawa siya ng isang Pilipino
C. Nakapagturo siya ng 2 taon sa pribado o public na paaralan.
D. Siya ay may mabuting pagkatao
Seksiyon 2. Ang katutubong inianak na mamamayan ay yaong mamamayan ng Pilipinas mula pa sa pagsilang na wala
nang kinakailangang gapmpanang ano mang hakbangin uang matamo o malubos ang kanilang pagkamamamayang
Pilipino.
2 uri ng mamamayang Pilipino
 Likas o Katutubo
 Naturalisado
Seksiyon 3: Ang pagkamamamayang Pilipino ay maaaring mawala o muling matamo sa paraang itinadhana ng batas.
Mga dahilan ng pagkawala ng Pagkamamamayan
1. Naging naturalisadong mamamayan siya ng ibang bansa.
2. Naglingkod siya sa sandatahang lakas ng ibang bansa.
3. Sumumpa siyang katapatan sa Saligang batas ng ibang bansa.
4. Itinakwil niya ang kaniyang pagkamamamayang Pilipino. (expatriation)
5. Napatunayan siyang tumakas sa hukbong sandatahan ng ating bansa at kumampi sa kaaway sa panahon ng
digmaan.
Muling pagkamit o pagtamo
1. Muling naturalisasyon
2. Aksiyon sa kongreso
3. Pagbalik sa Pilipinas at muling pagsumpa ng katapatan (repatriation)
4. Pagpatawad sa hatol ng hukuman sa isang tumakas na miyembro ng sandatahang lakas.

Seksiyon 4: Mananatiling angkin ang kanilang pagkamamamayan ng mamamayan ng Pilipinas na mag asawa ng mga
dayuhan.
Seksiyon 5: Ang dalawahang katapatan ng mamamayan ay salungat sa kapakanang pambansa at dapat lapatan ng
kaukulang batas.
Batay naman sa Republic Act 9225 na nilagdaan ng Pangulong G. Arroyo noong 2003. Ang mga dating
mamamayang Pilipino na naging mamamayan ng ibang bansa sa pamamagitan ng naturalisasyon ay maaaring muling
maging mamamayang Pilipino. Siya ay magkakaroon ng dalawahang pagkamamamayan (dual citizenship)
2 Prinsipyo ng Pagkamamamayan ayon sa kapanganakan

1. Jus Sanguinis ang pagkamamamayan ay naaayon sa dugo ng kahit na isa sa mga magulang. Ito ang Sinusunod
sa Pilipinas
2. Jus Soli/Loci- naaayon sa lugar ng kaniyang kapanganakan anuman ang pagkamamamayan ng kanilang mga
magulang. Ito ay sinusunod sa Amerika.

 LUMAWAK NA KONSEPTO

Ang pagkamamamayan ng isang indibiduwal ay nakabatay sa pagtugon niya sa kaniyang mgatungkulin sa

lipuann at sa paggamit ng kaniyang mga karapatan karapatan para sa kabutihang panlahat.

12 simpleng gawain o hakbangin na maaaring gawin ng bawat isa ayon kay Atty. Alex Lacson.
1. Sumunod sa batas trapiko. Sumunod sa batas.
2. Laging humingi ng opisyal na resibo sa anumang binibili.
3. Huwag bumili ng mga smuggle na produkto. Bilhin ang mga local na produkto.
4. Positibong magpahayag ng tungkol sa atin gayundin sa sariling bansa.
5. Igalang ang nagpapatupad ng batas trapiko, pulis at iba pang lingkod bayan.
6. Itapon nang wasto ang basura.
7. Suportahan ang inyong simbahan
8. Tapusin nang may katapatan ang tungkulin sa panahon ng eleksiyon
9. Maglingkod ng maayos sa pinapasukan.
10. Magbayad ng buwis.
11. Tulungan ang isang iskolar o isang batang mahirap.
12. Maging mabuting magulang.

Aralin I2- MGA KARAPATANG PANTAO

HISTORIKAL NA PAG-UNLAD NGKARAPATANG PANTAO

Panahon DOKUMENTO Mga nilalamang karapatan

539 B.C.E. CYRUS CYLINDERBaked-clay  Pagkakapantay ng lahi

cylinder  Kalayaang pumili ng relihiyon
Tinaguriang “world’s first charter of  Kalayaan mula sa pang-aalipin
human rights”
Kinakitaan din ng kaisipan sa
karapatang pantao ang mga
bansang India, Greece
atRome.Ang pagtatatag ng relihiyon sa
Asya tulad ng Hinduism, Kristyanismo,
Buddhism, Taoism a t I sla m a y
n a ka p a g la h a d n g mg a ko d i g o
t u n g ko l sa mo ra li d a d , d ig n i d a d n g
t a o a t tungkulin nito sa kapwa.

1215 Magna Carta- Sapilitang nilagdaan ni  Hindi maaaring dakpin, ipakulong, at b a w i a n n g

Haring John I ng England noong June 15, ari-arian ang sinumann a n g w a l a n g
1215 p a g p a p a s i y a n g hukuman

1628 Petition of Right  Hindi maaaring magpataw ng buwisnang

walangpahintulotngParliament
 Pagbabawal ng pagkulong ng walangsapat na
dahilan
 Pagbabawal sa pagdeklara ng batasmilitas sa
panahon ng kapayapaan

1787 Bill Of Rights  Ito ang nagbigay-proteksiyon sa mga

karapatang pantao ng lahat ng mamamayan at
maging ang iba pang taong nanirahan sa
bansa.

1789 Declaration of the Rights of Man and of the  Naglalaman ng mga karapatanng mga
Citizen karapatan ng mamamayan.

1864 The First Geneva Convention  May layuining isaalang alang ang mga
nasugatan at may sakit na sundalo nanag
walang anumang diskriminasyon.

1948 Universal Declaration of Human Rights  a n g kasalukuyang nangangalaga sa

Eleanor Roosevelt – tagapangulo ng karapatang pantao sa modernong panahon
Human Right Commission
 Ang Konstitusyon Ng Republika ng Pilipinas, 1987

ARTICLE III
BILL OF RIGHTS
Section 1. No person shall be deprived of life, liberty, or property without due process of law, nor shall any person be
denied the equal protection of the laws.
Section 2. The right of the people to be secure in their persons, houses, papers, and effects against unreasonable
searches and seizures of whatever nature and for any purpose shall be inviolable, and no search warrant or warrant of
arrest shall issue except upon probable cause to be determined personally by the judge after examination under oath or
affirmation of the complainant and the witnesses he may produce, and particularly describing the place to be searched
and the persons or things to be seized.
Section 3. (1) The privacy of communication and correspondence shall be inviolable except upon lawful order of the
court, or when public safety or order requires otherwise, as prescribed by law.
(2) Any evidence obtained in violation of this or the preceding section shall be inadmissible for any purpose in any
proceeding.
Section 4. No law shall be passed abridging the freedom of speech, of expression, or of the press, or the right of the
people peaceably to assemble and petition the government for redress of grievances.
Section 5. No law shall be made respecting an establishment of religion, or prohibiting the free exercise thereof. The free
exercise and enjoyment of religious profession and worship, without discrimination or preference, shall forever be allowed.
No religious test shall be required for the exercise of civil or political rights.
Section 6. The liberty of abode and of changing the same within the limits prescribed by law shall not be impaired except
upon lawful order of the court. Neither shall the right to travel be impaired except in the interest of national security, public
safety, or public health, as may be provided by law.
Section 7. The right of the people to information on matters of public concern shall be recognized. Access to official
records, and to documents and papers pertaining to official acts, transactions, or decisions, as well as to government
research data used as basis for policy development, shall be afforded the citizen, subject to such limitations as may be
provided by law.
Section 8. The right of the people, including those employed in the public and private sectors, to form unions,
associations, or societies for purposes not contrary to law shall not be abridged.
Section 9. Private property shall not be taken for public use without just compensation.
Section 10. No law impairing the obligation of contracts shall be passed.
Section 11. Free access to the courts and quasi-judicial bodies and adequate legal assistance shall not be denied to any
person by reason of poverty.
Section 12. (1) Any person under investigation for the commission of an offense shall have the right to be informed of his
right to remain silent and to have competent and independent counsel preferably of his own choice. If the person cannot
afford the services of counsel, he must be provided with one. These rights cannot be waived except in writing and in the
presence of counsel.
(2) No torture, force, violence, threat, intimidation, or any other means which vitiate the free will shall be used against him.
Secret detention places, solitary, incommunicado, or other similar forms of detention are prohibited.
(3) Any confession or admission obtained in violation of this or Section 17 hereof shall be inadmissible in evidence against
him.
(4) The law shall provide for penal and civil sanctions for violations of this section as well as compensation to and
rehabilitation of victims of torture or similar practices, and their families.
Section 13. All persons, except those charged with offenses punishable by reclusion perpetua when evidence of guilt is
strong, shall, before conviction, be bailable by sufficient sureties, or be released on recognizance as may be provided by
law. The right to bail shall not be impaired even when the privilege of the writ of habeas corpus is suspended. Excessive
bail shall not be required.
Section 14. (1) No person shall be held to answer for a criminal offense without due process of law.
(2) In all criminal prosecutions, the accused shall be presumed innocent until the contrary is proved, and shall enjoy the
right to be heard by himself and counsel, to be informed of the nature and cause of the accusation against him, to have a
speedy, impartial, and public trial, to meet the witnesses face to face, and to have compulsory process to secure the
attendance of witnesses and the production of evidence in his behalf. However, after arraignment, trial may proceed
notwithstanding the absence of the accused provided that he has been duly notified and his failure to appear is
unjustifiable.
Section 15. The privilege of the writ of habeas corpus shall not be suspended except in cases of invasion or rebellion
when the public safety requires it.
Section 16. All persons shall have the right to a speedy disposition of their cases before all judicial, quasi-judicial, or
administrative bodies.
Section 17. No person shall be compelled to be a witness against himself.
Section 18. (1) No person shall be detained solely by reason of his political beliefs and aspirations.
(2) No involuntary servitude in any form shall exist except as a punishment for a crime whereof the party shall have been
duly convicted.
Section 19. (1) Excessive fines shall not be imposed, nor cruel, degrading or inhuman punishment inflicted. Neither shall
the death penalty be imposed, unless, for compelling reasons involving heinous crimes, the Congress hereafter provides
for it. Any death penalty already imposed shall be reduced to reclusion perpetua.
(2) The employment of physical, psychological, or degrading punishment against any prisoner or detainee or the use of
substandard or inadequate penal facilities under subhuman conditions shall be dealt with by law.
Section 20. No person shall be imprisoned for debt or non-payment of a poll tax.
Section 21. No person shall be twice put in jeopardy of punishment for the same offense. If an act is punished by a law
and an ordinance, conviction or acquittal under either shall constitu te a bar to another prosecution for the same act.
Section 22. No ex post facto law or bill of attainder shall be enacted.

Mga Organisasyong Nagtataguyod sa Karapatang Pantao

PANDAIGDIGANG ORGANISASYON
Organisasyon Adhikain
Amnesty International Motto: “It is better to light a candle than to curse the darkness”
Adhikain nito ang magsagawa ng pagsasaliksik at kampanya laban sa pang
aabuso ng mga karapatang pantao sa buong daigdig.
Human Rights Action Center (HRAC) Nagsilbing boses ng mga walang boses at tagapagtaguyod ng karapatang pantao
sa buong daigdig.
Global Rights Layunin nito na itaguyod at pangalagaan ang karapatan ng mga taong walang
gaanong boses sa lipunan at pamahalaan.- makapagbigay ng serbisyong legal.
Asian Human Rights Commission Layunin ng samahang ito ang magkaroon ng higit na kamalayan tungkol sa
(AHRC) karapatang pantao at pagsasakatuparan nito sa buong Asya.
African Commission on Human and Layon nitong proteksiyonan at itaguyod ang karapatan ng mga tao at magbigay
People’s Rights ng interpretasyon sa African Charter on Human and People’s Rights.

MGA ORGANISASYON SA PILIPINAS

Organisasyon Adhikain
Philippine Alliance of Human Rights Nilalayon nito na itaguyod, pangalagaan, at isakatuparan ang tunay na
Advocates (PAHRA) pagprotekta sa karapatang pantao sa national at International.
Philippine Human Rights Information Hangad ng PhilRights na magkaroon ng bansang may kultura ng pagkakapantay
Center (PhilRights) pantay.

KARAPATAN: Alliance for the Itinataguyod at pinangangalagaan nito ang mga

Advancement of People’s Rights
karapatang pantao sa Pilipinas.

Free Legal Assistance Group (FLAG) ito ay isang pambansang grupo ng mga human rights lawyer na nagtataguyod at

nangangalaga ng mga karapatang pantao.

Task Force Detainees of the Sinimulan ito na may adhikaing matulungan ang mga political prisoner.
Philippines (TFDP) Nagkakaloob din ang samahan ng suportang legal, pinansiyal, at moral sa mga
political prisoner at kanilang pamilya.

MGA KARAPATAN NG BATA

ARALIN 3: POLITIKAL NA PAKIKILAHOK

 Bilang pinakamahalagang elemento ng Estado, nasa kamay natin bilang mamamayan ang pagtugon sa mga isyu at
hamong panlipunan na ating Kinakaharap.

 Artikulo II, Seksiyon 1 ng ating Saligang-batas,

“Ang Pilipinas ay isang Estadong republikano at demokratiko. Ang ganap na kapangyarihan ay angkin ng sambayanan at
nagmumula sa kanila ang lahat ng mga awtoridad na pampamahalaan.”Ito ay patunay lamang na ang kapangyarihan ng
isang Estado ay wala sa pamahalaan at sa mga taong bumubuo nito, sa halip, ito ay nagmumula sa mga mamamayan.
Katulad ng nabanggit na, ang mamamayan ay dapat aktibong nakikisangkot sa diskurso sa pamamahala upang bigyang-
katugunan ang mga hamong panlipunan. Nararapat na magkasamang buuin ng pamahalaan at ng mga mamamayan ang
solusyon sa mga suliraning kinakaharap ng lipunan. Mangyayari lamang ito kung ang mamamayan ay may kaalaman at
kamalayan sa mga isyung

panlipunan. Ang kamalayang ito ang magtutulak sa mamamayan na aktibong makilahok sa mga hakbanging magbibigay
katugunan sa maraming isyung panlipunan.

 Artikulo V ng Saligang Batas ng 1987, ang mga maaaring makaboto ay a.) mamamayan ng

Pilipinas, b.) hindi diskwalipikado ayon sa isinasaad ng batas, c.) 18 taon gulang pataas, at d.)tumira sa

Pilipinas nang kahit isang taon at sa lugar kung saan niya gustong bomoto nang hindi bababa sa anim na buwan bago
mag-eleksiyon.

Mga Diskwalipikadong Bumoto:

1. Mga taong nasentensiyahan na makulong nang hindi bababa sa isang taon. Maaari siyang makaboto muli pagkaraan
ng 5 taon pagkatapos niyang matapos ang parusang inihatol sa kanya.
2.  Mga taong nasentensiyahan ng hukuman sa mga kasong rebelyon, sedisyon, paglabag sa anti-subversion at firearms
law at anumang krimen laban sa seguridad ng bansa. Maaari siyang makaboto muli pagkaraan ng 5 taon pagkatapos
niyang matapos ang parusang inihatol sa kanya.
3. Mga taong idineklara ng mga eksperto bilang baliw

Sa pamamagitan ng pagboboto…...
1.  nakapipili ang mamamayan ng mga opisyal ng pamahalaan na sa tingin nila ay makapaglilingkod nang maayos.
2.  naipapakita ng mamamayan na siya ang pinanggagalingan ng kapangyarihan ng mga halal na opisyal na siya ring ang
may kapangyarihan na alisin sila sa puwesto kung sa tingin nila ay hindi ginagampanan nang maayos ang kanilang
sinumpaang tungkulin.
3. Tayo mismo ang nagtatakda ng kinabukasan ng ating bayan. Ang (1) boto ay makapangyarihan sapagkat kaya nitong
baguhin ang takbo ng buhay ng mga Pilipino.

 
************************************************** GOOD LUCK ****************************************************************