KHUTBAH PERTAMA

‫لله ك َ ِثيْ ًرا‬

ِ ‫لح ْم ُد‬ َ ْ ‫لله َأك ْبَ ُر كَبِيْ ًرا َوا‬
ُ َ ‫ ا‬، ‫لله َأك ْبَ ُر‬
ُ َ ‫لله َأك ْبَ ُر ا‬
ُ َ ‫لله َأك ْبَ ُر ا‬
ُ َ ‫ ا‬،‫لله َأك ْبَ ُر‬
ُ َ ‫لله َأك ْبَ ُر ا‬
ُ َ ‫لله َأك ْبَ ُر ا‬
ُ َ ‫ ا‬،‫لله َأك ْبَ ُر‬
ُ َ ‫لله َأك ْبَ ُر ا‬
ُ َ ‫لله َأك ْبَ ُر ا‬
ُ َ‫ا‬
‫لله َأك ْبَ ُر َولِل َّ ِه ال َْح ْم ُد‬
ُ َ ‫ ا‬، ‫الله َأك ْبَ ُر‬ ُ ‫ ل َا ِإ ل ََه ِإ لَّا‬،ً ‫الله بُك َْر ًة َوَأ ِصيْال‬
ُ ‫ َو‬،‫الله‬ ِ ‫ان‬ َ ‫ح‬َ ْ‫َو ُسب‬

َ‫ اَ ْش َه ُد اَنْ الَ ِالَ َه ِاالَّ هللاُ َوحْ دَ هُ ال‬.‫ان َوعْ ي َد ْاالَضْ َحى َبعْ َد َي ْو ِم َع َر َف َة‬ َ ‫ض‬ َ ‫هلل الَّذِى َج َع َل ل ِْلمُسْ لِ ِمي َْن عِ ْي َد ْالف ِْط ِر َبعْ َد صِ يا َ ِم َر َم‬ ِ ‫ْال َح ْم ُد‬
‫س‬ َ ْ‫ب َع ْن ُه ُم الرِّ ج‬ َ ‫لى َس ِّي ِد َنا م َُح َّم ٍد َو َعلَى اَلِ ِه َواَصْ َح ِاب ِه الَّ ِذي َْن اَ ْذ َه‬
َ ‫ص ِّل َع‬َ ‫ الل ُه َّم‬.ُ‫ك لَ ُه َواَ ْش َه ٌد اَنَّ َس ِّي َدنا َ م َُح َّم ًدا َع ْب ُدهُ َو َرس ُْولُه‬
َ ‫َش ِر ْي‬
َ
ْ‫َوطهَّر‬

‫العظيم بسم‬ َ ‫ران‬ ِ ُ‫ قال هللا تعالى فى الق‬،‫هللا َح َّق ُتقُا ِت ِه ِوال َتم ُْو ُتنَّ ِّإال َوَأ ْن ُت ْم مُسْ لِم ُْو َن‬ َ ‫ ِا َّتقُ ْوا‬،ُ‫ َف َيا َم َعاشِ َر المُسل ِمي َْن َر ِح َم ُك ُم هللا‬:‫اَمَّا َبعْ ُد‬
‫اس ِإ َمامًا ۖ َقا َل َومِن ُذرِّ َّيتِي ۖ َقا َل اَل َي َنا ُل َع ْهدِي‬ َ ُ‫ت َفَأ َت َّمهُنَّ ۖ َقا َل ِإ ِّني َجاعِ ل‬
ِ ‫ك لِل َّن‬ ٍ ‫هللا الرحمن الرحيم َوِإ ِذ ا ْب َتلَ ٰى ِإب َْراهِي َم َر ُّب ُه ِب َكلِ َما‬
‫ َف َج َع َل هَّللا ُ َج َزاَئ ُه‬.‫ص َب َر َوامْت َث َل‬ َ ‫هَّللا‬ َ َّ
ِ ‫ َي ْو ٌم ا ْب َتلَى ُ إب َْرا ِه ْي َم علَ ْي ِه السَّال ُم ِباأل ْم ِر ِبذب‬.‫ َواعْ لَمُوا أنَّ َي ْو َم ُك ْم َهذا َيو ٌم َعظِ ْي ٌم‬.‫ِين‬
َ ‫ْح ا ْب ِن ِه َف‬ َ ‫الظالِم‬
‫ْالحُسْ َنى‬

Kaum Muslimin Muslimat Rahimakumullah.

Sumangga kita sesarengan tansah nambahi taqwa lan tha’at kita dateng Allah kanti mbudi daya
murih saget nindakaken sedaya dawuh lan perintahipun, saha nilar lan nebihi sedaya cegah lan
awisanipun. Sikap mental ingkang mekaten kedah manjing dados kepribadian tumrap tiang
mukmin. Kanjeng Nabi Sallallahu ‘alaihi wa sallam paring dawuh:

“Wedia sira ing Gusti Allah, ing endi nggon ana sira, tut burenana kaelekan iku kelawan
kebecikan, jalaran kebecikan iku bisa nglebur kaelekan, lan gawea budi pekerti sira kelawan
budi pakerti kang becik”. (HR.Turmudzi)

‫هللاُ َأ ْك َب ُر هللاُ َأ ْك َب ُر هللاُ َأ ْك َب ُر َوهّٰلِل ِ ْال َحمْ ُد‬

Kaum Muslimin Muslimat, Rahimakumullah,

Enjang punika kita sesarengan makempal ing papan punika nindakaken shalat idul Adhha kanti
berjama’ah. Sedaya siaga nderek dateng komando saking imam. Mekaten ugi kita gesang ing
masyarakat mboten benten kados anggen kita jama’ah menika.

Minangka makmum siap nderek tutwuri andayani dateng dawuh imam. Menawi imam klentu
makmum ingkang paling caket kedah ngemutaken dateng imam. Mekaten ugi shalat Ied punika
ngrupekaken ikrar bersama kagem ngengungaken lan ngluhuraken Asma dalem Allah. Sedaya
anggadahi tekat ngumawula namung dateng Allah kanti ngajeng ajeng karidlan saking
ngarsanipun Allah Ta’ala.

‫هللاُ َأ ْك َب ُر هللاُ َأ ْك َب ُر هللاُ َأ ْك َب ُر َوهّٰلِل ِ ْال َحمْ ُد‬

Kaum Muslimin Muslimat, Rahimakumullah, Wonten ing dinten punika Allah memerintahkan
dateng kita supados nindakaken ibadah Qurban tumrap kita ingkang pinaringan kajembaran
rizki.

Ibadah Qurban, dipun syari’ataken punika minangka sarana taqorrub nyaketaken diri dateng
Allah, minangka bukti ketha’atan dateng Allah, kanti nglilakaken sak perangan hak milik kita,

banda kita ingkang arupi hewan ternak menda utawi lembu lajeng kasembelih minangka
qurban.

Sanes daging menapa dene rahipun khewan qurban ingkang katur dateng Allah, ananging
ketha’atan, lan ketaqwaan dateng Allah ingkang bade kunjuk wonten ngarsanipun Allah.
Dawuhipun Al Qur’an:

‫ك َس َّخ َر َها لَ ُك ْم لِ ُت َك ِّبرُوا هّٰللا َ َع ٰلى َما َه ٰدى ُك ْم ۗ َو َب ِّش ِر ْالمُحْ سِ ِني َْن‬ ‫هّٰللا‬
َ ِ‫لَنْ َّي َنا َل َ لُح ُْو ُم َها َواَل ِد َم ۤاُؤ َها َو ٰلكِنْ َّي َنالُ ُه ال َّت ْق ٰوى ِم ْن ُك ۗ ْم َك ٰذل‬

“Ora pisan pisan bakal tumeka ing ngarsanipun Allah daging daginge unta lan getihe, ananging
taqwanira kang bakal nggayuh karidlane Allah”. (QS. Al Hajj : 37).

Wondene dagingipun qurban manfa’atipun wangsul dateng sesami, minangka amal sosial.
Sahingga syari’at qurban punika anggadahi manfa’at ganda, saking arah hablum minallah
minangka kumawula dateng Allah kanti ikhlas. Dene hablum minannas ipun minangka amal
sosial ingkang tumanduk dateng sesami.
Saking arah sanes, qurban estunipun ngengetaken manungsa supados giat mbangun ekonomi
ingkang sae saha ndidik semangat pribadi lan jiwa ingkang sosial lan tanggap dateng urusan
kemasyarakatan.

Sedayanipun tentu katindakaken kerana Allah lan namung murih dateng karidlanipun. Saking
segi sanesipun berqurban punika kinarya srana mediasi nggalang dateng kemanunggalan
umat, saha sarana nyaketaken antawis tiyang sugih, lebih luwih, lan ingkang miskin sarwa
kekirangan, sahingga mboten wonten garis pemisah antawis kekalihipun.

Menawi estu estu saget nggadahi fungsi mekaten qurban menika, tentu gesangipun manungsa
tansah tenang lan ayem tentrem. Tiyang tiyang miskin mboten nate rumaos kesia sia lan ina,
malah rumaos dipun tresnani lan dipun welasi, sahingga mboten cemas ngadepi pagesangan
punika. Mekaten ugi ingkang sugih mboten nate kuatos dipun drengkeni lan dipun mengsahi
dening tiyang miskin. Sahingga mboten nate wonten raos nindes lan nganiaya dateng fakir
miskin, malah raos tresna lan welas ingkang tansah tuwuh ing manahipun.

Mekaten ugi sesambetan antawis pemerintah lan ingkang dipun perintah, antawis pendatang
lan penduduk asli, sedaya tansah guyup rukun, gesang berdampingan kanti sae mboten nate
tuwuh kecemburuan, raos iri lan drengki. Kados ingkang kagambaraken dening Allah ing
dawuhipun:

“Tumrape wong wong fekir kang pada hijrah kang di usir sangka desane lan bandane, mung
kerana murih kanugerahan lan karidlan sangka Allah, lan wong wong kuwi tansah mitulungi
agamane Allah lan utusane. Ya wong wong kang kaya mengkono kuwi wong kang pada bener”.(
QS. Al Hasyr : 8).

‫هللاُ َأ ْك َب ُر هللاُ َأ ْك َب ُر هللاُ َأ ْك َب ُر َوهّٰلِل ِ ْال َحمْ ُد‬

Kaum Muslimin Muslimat, Rahimakumullah. Syari’at ibadah qurban, menika minangka ibadah
ngumawula dateng ngarsanipun Allah, lan ugi minangka amal ingkang berfungsi sosial ingkang

sanget dipun raosaken manfa’atipun dening para manungsa. Pramila gamblang bilih syari’at
agami kita punika tansah mbekta dateng keseimbangan antawis perkawis kalih hablum minallah
lan hablum minannas, antawis duniawi lan ukhrawi. Sahingga para kawulanipun ngraosaken
berkah lan faedah ingkang katah ing dinten riyaya punika
‫هللاُ َأ ْك َب ُر َوهّٰلِل ِ ْال َحمْ ُد‬

Kita nindakaken ibadah qurban ugi kerana nderek tindak dalem Bapa kita Nabi Ibrahim ‘Alaihis
salam. Dawuhipun Allah ing Al Qur’an :

‫ان م َِن ْال ُم ْش ِر ِكي َْن‬ َ ‫ُث َّم اَ ْو َح ْي َنٓا ِالَ ْي‬
َ ‫ك اَ ِن ا َّت ِبعْ ِملَّ َة ِاب ْٰر ِه ْي َم َح ِن ْي ًفا َۗو َما َك‬

...nderereka sira marang agamane Ibrahim kang lurus, lan Ibrahim iku dudu golongane wong
kang pada anyekuthokake”.(QS. An Nahl : 123).

Kita nderek tuladanipun Bapa kita Nabi Ibrahim lan sedaya keluarga, garwa lan putranipun.
Insya Allah kita kaparingan drajat luhur menggahipun Allah. Kawontenan kita bade langkung
sae, manah langkung tentrem, Insya Allah kita bade manggih karaharjan lan kemakmuran. Allah
sampun paring pangandika

‫صالِحً ا مِّنْ َذ َك ٍر اَ ْو ا ُ ْن ٰثى َوه َُو مُْؤ ِمنٌ َفلَ ُنحْ ِي َي َّن ٗه َح ٰيو ًة َط ِّي َب ۚ ًة َولَ َنجْ ِز َي َّن ُه ْم اَجْ َر ُه ْم ِباَحْ َس ِن َما َكا ُن ْوا َيعْ َملُ ْو َن‬
َ ‫َمنْ َع ِم َل‬

“sing sapa wonge ‘amal shalih nindak ake kebecikan, lanang utawa wadon, ing mangka wong
iku beriman, mesti wae wong iku tak paringi panguripan kang makmur. (QS. An Nahl :97)

Mugi mugi semangat pangurbanan kanti raos ikhlas tansah tumanem konjem wonten ing sak
lebetipun manah kita sedaya, sahingga kita saget pinaringan kawilujengan, saha kebahagiaan,

wusananipun manggih kabekjan lan pikantuk karidlan saking ngarsa dalem Allah swt.

Amiin ya Robbal ‘alamiin

‫‪KHUTBAH KEDUA‬‬

‫ان هللا ُب ْك َر ًة َو َأصْ ْيالً الَ‬ ‫هلل َك ِثيْرً ا َو ُسب َْح َ‬

‫لح ْم ُد ِ‬ ‫هللَا ُ َأ ْك َب ُر هللَا ُ َأ ْك َب ُر هللَا ُ َأ ْك َبرُ‪ ،‬هللَا ُ َأ ْك َب ُر هللَا ُ َأ ْك َب ُر هللَا ُ َأ ْك َب ُر هللَا ُ َأ ْك َبرُ‪ ،‬هللاُ اَ ْك َبرْ كبيرا َو ْا َ‬
‫ِالَ َه ِاالَّ هللاُ َوهللاُ َو هللاُ اَ ْك َبرْ هللاُ اَ ْك َبرْ َو ِ‬
‫هلل ْا َ‬
‫لح ْم ُد‬

‫ْك َل ُه َواَ ْش َه ُد اَنَّ َسيِّدَ َنا م َُحم ًَّدا‬

‫لى َت ْوفِ ْيقِ ِه َو ِا ْم ِت َنا ِنهِ‪َ .‬واَ ْش َه ُد اَنْ الَ ِا َل َه ِاالَّ هللاُ َوهللاُ َوحْ َدهُ الَ َش ِري َ‬
‫لى اِحْ َسا ِن ِه َوال ُّش ْك ُر َل ُه َع َ‬ ‫اَ ْل َح ْم ُد ِ‬
‫هلل َع َ‬
‫ِّ‬
‫ص ِّل َعلَى َس ِّي ِد َنا م َُح َّم ٍد َو َعلَى اَلِ ِه َواَصْ َح ِاب ِه َو َسل ْم َتسْ لِ ْيمًا َكثيْرً ا‬ ‫ِلى ِرضْ َوا ِنهِ‪ .‬الل ُه َّم َ‬ ‫ُ‬
‫َع ْب ُدهُ َو َرس ُْول ُه ال َّداعِ ى ا َ‬

‫لى َخا َت ِم ال َّن ِب ّيي َْن َوِإ َم ِام ْال ُم َّتقِي َْن ‪،‬‬ ‫صلُّ ْوا َو َسلِّم ُْوا َع َ‬ ‫اِئزي َْن‪َ .‬و َ‬ ‫َأمَّا َبعْ ُد‪َ :‬ف َيا عِ َبا َد ِ‬
‫هللا‪ِ ،‬ا َّتقُوا هللاَ َح َّق ُت َقا ِت ِه َت ُك ْو ُن ْوا عِ ْن َدهُ م َِن ْال ُم ْفلِ ِحي َْن ْال َف ِ‬
‫صلُّوا َعلَ ْي ِه‬ ‫ِين آ َم ُنوا َ‬ ‫ون َعلَى ال َّن ِبيِّ َيا َأ ُّي َها الَّذ َ‬ ‫َف َق ْد َأ َم َر ُك ْم ِب َذل َِك الرَّ بُّ ْال َك ِر ْي ُم َف َقا َل ُسب َْحا َن ُه َق ْوالً َك ِر ْيمًا‪ِ :‬إنَّ هَّللا َ َومَالِئ َك َت ُه ي َ‬
‫ُصلُّ َ‬
‫‪.‬و ْاعلَم ُْوا َيا ِإ ْخ َوانِي َر ِح َم ُك ُم هللاَ َأنَّ َي ْو َم ُك ْم َه َذا َي ْو ُم ْال ِع ْي ِد َو َي ْو ُم ْال َف َر ِح َوال ُّسر ُْو ِر‪َ ،‬فا ْش ُكرُوا هللاَ َت َعالَى ِبال َّت ْك ِبي ِْر‬ ‫َو َسلِّمُوا َتسْ لِيمًا َ‬
‫ض‬ ‫ك َومَآلِئ َك ِة ْال ُم َقرَّ ِبي َْن َوارْ َ‬ ‫ك َو ُر ُسلِ َ‬ ‫ص ِّل َو َسلِّ ْم َعلَى َس ِّي ِد َنا م َُح َّم ٍد َس ِّي ِد ْالمُرْ َسلِي َْن‪َ ،‬و َعلَى اَ ْن ِبيآِئ َ‬ ‫َوال َّت ْهلِي ِْل ِإ َّن ُه َغفُ ْو ٌر َش ُك ْورٌ‪ ،‬اَللَّ ُه َّم َ‬
‫ان ِالَى َي ْو ِم‬ ‫روع ُْث َمان َو َعلِى َو َعنْ َبقِ َّي ِة الص ََّحا َب ِة َوال َّت ِاب ِعي َْن َو َت ِابعِي ال َّت ِاب ِعي َْن لَ ُه ْم ِباِحْ َس ٍ‬ ‫اللّ ُه َّم َع ِن ْال ُخلَ َفا ِء الرَّ اشِ ِدي َْن اَ ِبى َب ْك ٍر َو ُع َم َ‬
‫ك َيا اَرْ َح َم الرَّ ا ِح ِمي َْن‬ ‫ض َع َّنا َم َع ُه ْم ِب َرحْ َم ِت َ‬ ‫ْن َوارْ َ‬ ‫ال ِّدي ِ‬

‫ك‬‫ت الل ُه َّم اَعِ َّز ْاالِسْ الَ َم َو ْالمُسْ لِ ِمي َْن َوَأ ِذ َّل ال ِّشرْ َ‬ ‫ت اَالَحْ يآ ُء ِم ْن ُه ْم َو ْاالَمْ َوا ِ‬ ‫اغفِرْ ل ِْلمُْؤ ِم ِني َْن َو ْالمُْؤ ِم َنا ِ‬
‫ت َو ْالمُسْ لِ ِمي َْن َو ْالمُسْ لِ َما ِ‬ ‫اَلل ُه َّم ْ‬
‫ك ِالَى‬ ‫ْن َواعْ ِل َكلِ َما ِت َ‬ ‫َ‬
‫اخذ ْل َمنْ َخذ َل ْالمُسْ لِ ِمي َْن َو َدمِّرْ اَعْ دَا َءال ِّدي ِ‬ ‫ُ‬ ‫ص َر ال ِّدي َْن َو ْ‬‫ك ْالم َُوحِّ ِد َّي َة َوا ْنصُرْ َمنْ َن َ‬ ‫َو ْال ُم ْش ِر ِكي َْن َوا ْنصُرْ عِ َبا َد َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫الزالَ ِز َل َو ْالم َِح َن َوس ُْو َء ْالفِ ْت َن ِة َو ْالم َِح َن َما ظ َه َر ِم ْن َها َو َما َبط َن َعنْ َبلَ ِد َنا ِا ْن ُدو ِنيْسِ يَّا‬ ‫ْن‪ .‬الل ُه َّم ْاد َفعْ َع َّنا ْال َبالَ َء َو ْا َلو َبا َء َو َّ‬‫َي ْو َم ال ِّدي ِ‬
‫َ‬
‫ار‪َ .‬ر َّب َنا ظلَمْ َنا‬ ‫اب ال َّن ِ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫ً‬
‫َان ْالمُسْ لِ ِمي َْن عآمَّة َيا َربَّ ْال َعالَ ِمي َْن‪َ .‬ر َّب َنا آتِنا َ فِى ال ُّدن َيا َح َس َنة َوفِى ْاآلخ َِر ِة َح َس َنة َوقِ َنا َعذ َ‬ ‫ْ‬
‫اِئر ْالبُلد ِ‬ ‫خآص ًَّة َو َس ِ‬
‫لخاسِ ِري َْن‬‫اَ ْنفُ َس َن َاواِنْ َل ْم َت ْغفِرْ لَ َنا َو َترْ َح ْم َنا لَ َن ُك ْو َننَّ م َِن ْا َ‬

‫ِظ ُك ْم لَ َعلَّ ُك ْم َت َّذ َّكر ُْو َن‬

‫ان َو ِا ْي َتا ِء ذِى ْالقُرْ َبى َو َي ْن َهى َع ِن ْال َفحْ َشا ِء َو ْال ُم ْن َكر َو ْال َب ْغى َيع ُ‬ ‫ْأ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عِ َبا َد هللا! اِنَّ هللا َي ُم ُر ِب ْال َع ْد ِل َو اِإْلحْ َس ِ‬
‫َف ْاذ ُكر ُْوا هللا ْال َعظِ ْي َم َي ْذ ُكرْ ُك ْم َو‬

‫هللا اَ ْك َب ُر َو هللاُ َيعْ لَ ُم َما َتصْ َنع ُْو َن‬

‫ا ْش ُكر ُْوهُ َعلَى ِن َع ِم ِه َي ِز ْد ُك ْم َو لَذ ِْك ُر ِ‬