Khutbah I

‫َا َّلس َال ُم عَلَ ْيمُك ْ َو َرمْح َ ُة اهّٰلل ِ َوبَ َراَك تُ ُه‬
،ْ ‫هللا َو ْحدَ ُه اَل رَش ِ يْ َك هَل‬ ُ َّ‫ َأ ْشهَدُ َأ ْن اَل ِٰإ َهل ال‬، ‫َالْ َح ْمدُ هّٰلِل ِ اذَّل ِ ْي فَضَّ لْنَا عَىَل ٰ َك ِث ٍري تَ ْف ِضي ًال‬
ِ‫ َال ٰل ّه َُّم َص ِّل عَىَل َس ِّي ِداَنِإ ُم َح َّم ٍد َوعَىَل أهل َوحَص ْ ِبه‬.ُ ‫َوَأ ْشهَدُ َأ َّن ُم َح َّمدً ا َع ْبدُ ُه َو َر ُس ْوهُل‬
‫ َوقَا َل تَ َعاىَل‬.‫ فَ َق ْد فَ َاز الْ ُمتَّ ُق ْو َن‬، ِ ‫ ُأ ْو ِصيمُك ْ َو اَّي َي ِب َت ْق َوى اهّٰلل‬، ِ ‫ فَ َيا ِع َبا َد اهّٰلل‬: ُ‫ َأ َّما ب َ ْعد‬. ْ ‫َو َسمِّل‬
ِِ ‫ ب ِۡس ِم ٱهّٰلل ِ ٱ َّلرمۡح َ ٰ ِن ٱ َّلر مْي‬. ِ ‫الش ْي َط ِإ ِان َّالر ِجمْي‬
‫ح‬ َّ ‫ َأ ُع ْو ُذ اِب هّٰلل ِ ِم َن‬:ِ ‫ىِف ِك َتا ِب ِه ْال َك ِرمْي‬
‫ َصدَ َق اهّٰلل ُ الْ َع ِظ ْمي‬.‫اَي َاهُّي َا اذَّل ِ ْي َن آ َمنُ ْوا ات َّ ُق ْوا اهّٰلل َ َح َّق تُ َقا ِت ِه َو َال تَ ُم ْوتُ َّن الَّ َوَأنْمُت ْ ُم ْس ِل ُم ْو َن‬
‫ِإ‬
Ma’asyiral Muslimin rohimakumulloh,

Monggo sareng-sareng ningkataken takwa dumateng Gusti Allah, kanti nindaaken

sedoyo printahipun soho nebihi sedoyo awisanipun. Supados kito sedoyo saget
pikantuk rahmatipun Gusti Allah soho kabejan wonten ing dunyo ngantos akhirat.
Kedah kito mangertosi bilih takwa meniko minongko benteng, pager kito supados
mboten kebujuk gudone howo nafsu lan setan.
Ma’asyiral Muslimin rohimakumulloh,
Salah setunggale sifat lan karakter umat Islam ingkang kedah kita sami jagi inggih
puniko sifat lemah lembut. Jalaran sifap meniko termasuk sifat ingkang dipun
contoaken dening Rasulullah

Dipunriwayataken dening sahabat Abu Hurairah radhiallahu anhu:

‫اهَّلل ُ عَلَيْ ِه َو َس ٰمَّل َ َد ُعٰٰو ُه‬ ‫عْرايِب ٌّ فَبَا َل يِف الْ َم ْس ٰ ِج ِد فَتَنَ َاوهَل ُ النَّ ُاس فَقَا َل لَه ُْم النَّيِب ُّ َص ٰىَّل‬ َ ‫قَا َم َأ‬
‫ِ َين َولَ ْم تُ ْب َعثُوا ُم َعرِّس ِ َين‬ ‫َو َه ِري ُقوا عَىَل ب َ ْوهِل ِ جَس ْ اًل ِم ْن َما ٍء َأ ْو َذنُواًب ِم ْن َما ٍء فَ ن َّ َما بُ ِعثْمُت ْ ُميَرِّس‬
‫ِإ‬
Bilih setunggal wekdal Rasulullah Shallallahu ‘Alaihi wasallam nembe lelenggahan
sareng para shahabat wonten masjid. Dumadaan wonten seorang suku badui
(kampung) mlebet masjid, lajeng pipis wonten jero mesjid. Kanti kahanan meniko
para shahabat kraos kesel lan duko dumateng tiyang kasebat kanti ucapan ingkang
keras. Ananging Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam melarang para sahabat
kalawau lan merintahaken kagem membiarkan ngantos arab badui menyelesaikan
hajatipun. Sak sampun mekaten Rasul merintah dumateng sahabat kegem
bersihaken air kencing kalawau kati sak ember toya.

Rasulullah akhiripun manggihi ‘Arab badui kalawau dalam keadaan boten marah
lan boten mencela. Beliau shallallahu ‘alaihi wa sallam nasehati kanti lemah
lembut :

Saktemene masjid iki ora pantas digawe buang benda najis, masjid kuwi dibangun
dadi panggonan dzikir marang Allah, shalat, lan maca Al Qur’an.” (HR. Muslim)

Ningali sikap Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam ingkang lembut lan halus
dalam menasehati meniko, timbullah rasa cinta dan simpati ‘Arab badui kalawau
dumateng Rasul.

Hadirin jama’ah sholat jumat rahimakumullah

Kisah meniko jelaskane bilih sifat ar-rifq  inggih puniko sifat lemah lembut baik
dalam berkata lan bertindak meniko dados sifat lan sikap ingkang kedah kita
lampahi. Sampun leres tumrape muslim selalu berhias kanti sifat ingkang sangat
mulia meniko, sebab sifat lembut meniko merupakan bagian saking sifat-sifat
ingkang dicintai dening Allah subhanahu wa ta’ala.

Dipun riwayataken saking ‘Aisyah bilih Rasulullah shallallahu ‘alaihi wasallam

sampun bersabda:

ٌ ‫َيا عَاِئ َش ُة ِإنَّ هَّللا َ َرف‬

ُ‫ِيق ُيحِبُّ الرِّ ْف َق َويُعْ طِ ي َعلَى الرِّ ْف ِق َما اَل يُعْ طِ ي َعلَى ْال ُع ْنفِ َو َما اَل يُعْ طِ ي َعلَى َما سِ َواه‬

Wahai Aisyah, saktemene Allah kuwi Maha Lembut, Allah mencintai sifat lemah
lembut. Allah maringi dumateng sifat lemah lembut inggih perkara sing ora Allah
paringke dumateng sikap ingkang keras lan ugi bade maringi perkawis ingkang
boten diberikan marang sifap liyane.” (HR. Al-Bukhari dan Muslim)

Wonten kisah kalawau ugi dipun sebutaken bilih selalu memberikan kemudahan
dumateng tiyang lintu lan boten kerso mempersulit urusan ugi merupakan ciri khas
akhlak Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam. Rasul; bersabda:

‫َفِإ َّن َما ُبع ِْث ُت ْم ُم َيس ِِّري َْن َولَ ْم ُتب َْع ُثوا م َُعس ِِّري َْن‬

“Saktemeni siro diperintah kagem perkara ingkang memudahkan lan boten

mempersulit.” (HR.Al Bukhari)

Rasulullah ugi ngingetaken kesahenan sifat meniko dumateng ‘Aisyah-istri beliau

shallallahu ‘alaihi wa sallam:

‫ِيق ُيحِبُّ الرِّ ْف َق فِي اَأل ْم ِر ُكلِّ ِه‬

ٌ ‫ِإنَّ هَّللا َ َرف‬

“Saktemene Allah inggih Dzat ingkang Maha Lembut selalu mencintai kelembutan
dalam seluruh perkara.” (HR. Al Bukhari dan Muslim)

Bahkan Rosul ugi nambahaken bilih kanti sifat lemah lembut ingkang selalu wonten
pada diri seseorang, meniko saget menyelamatkan saking api neraka. Rasulullah
shallallahu ‘alaihi wa sallam bersabda:

ٍ ‫ار َأ ْو ِب َمنْ َتحْ ُر ُم َعلَ ْي ِه ال َّنا ُر َعلَى ُك ِّل َق ِري‬ ‫َأ ُأ‬
‫ب َهي ٍِّن َسه ٍْل‬ ِ ‫الَ ْخ ِب ُر ُك ْم ِب َمنْ َيحْ ُر ُم َعلَى ال َّن‬

“Opoto siro gelem tak wehi khabar tentang sopo wonge sing diharamkan saka
neraka? Yaiku setiap orang ingkang dekat (kaliyan manusia), kanti sifat lemah
lembut, ugi memudahkan.” (HR. Tirmidzi)

Hadirin rahimakumullah

Nalika seorang mukmin sampun dihiasi kanti kelemahlembutan, insyaalah

menghasilkan sikap kasih sayang tumrap tiyang lintu, lan bade melahirkan sikap
kecintaan lan keridhaan, ugi numbuhaken sikap segan saking pihak lawan. Kanti
meniko, Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam nyataaken:

‫ِإنَّ الرِّ ْف َق الَ َي ُكونُ فِي َشيْ ٍء ِإالَّ َزا َن ُه َوالَ ُي ْن َز ُع مِنْ َشيْ ٍء ِإالَّ َشا َن ُه‬

“Saktemeni sifat lemah lembut boten manggeni dumateng perkawis kecuali

dadeake sae marang perkawis kalawau lan sifat lemah lembut bade dicabut saking
setunggali perkawis kecuali dadekke perkawis kalawau dadi awon.” (HR. Muslim).

Hadirin rahimakumullah
Ananging, ugi perlu dados perhatosan kita, bilah sifat lembut boten kasar meniko
boten ateges menunjukkan kelemahan nopo ketidaktegasan seseorang dalam
berkata lan bertindak. Bahkan sifat lemah lembut meniko, sejatosipun sampun
mengandung sikap tegas dalam amar ma’ruf nahi munkar (inggih mrintahaken
dumateng kebaikan lan melarang saking kemungkaran). Lan sikap tegas meniko
boten selalu identik kaliyan sikap keras lan kasar.

Mugi kita termasuk tiyang ingkang senantiasa bersifat lan bersikap lemah lembut
dumateng sesame. Amin ya rabb alamin

‫ َوقُ ْل‬. ِ ‫هللا يِل ْ َولَمُك ْ يِف الْ ُق ْرآ ِن الْ َع ِظمْي ِ َون َ َف َعيِن ْ َو اَّي مُك ْ ِب َما ِف ْي ِه ِم َن اْآلاَي ِت َو ِّاذل ْك ِر الْ َح ِكمْي‬
ُ َ‫اَب َرك‬
‫ِإ‬ َ ‫َر ِ ّب ا ْغ ِف ْر َو ْار َح ْم َو َان َْت َخرْي ُ َّالرامِح ِ نْي‬
 ‫‪Khutbah II‬‬

‫هللا َو ْحدَ ُه اَل رَش ِ يْ َك هَل ْ‪،‬‬ ‫َالْ َح ْمدُ هّٰلِل ِ اذَّل ِ ْي فَضَّ لْنَا عَىَل ٰ َك ِث ٍري تَ ْف ِضي ًال ‪َ ،‬أ ْشهَدُ َأ ْن اَل ِٰإ َهل الَّ ُ‬
‫َوَأ ْشهَدُ َأ َّن ُم َح َّمدً ا َع ْبدُ ُه َو َر ُس ْوهُل ُ‪َ .‬ال ٰل ّه َُّم َص ِّل عَىَل َس ِّي ِداَنِإ ُم َح َّم ٍد َوعَىَل أهل َوحَص ْ ِبهِ‬
‫َو َسمِّل ْ ‪َ .‬أ َّما ب َ ْعدُ ‪ :‬فَ َيا ِع َبا َد اهّٰلل ِ ‪ُ ،‬أ ْو ِصيمُك ْ َو اَّي َي ِب َت ْق َوى اهّٰلل ِ ‪ ،‬فَ َق ْد فَ َاز الْ ُمتَّ ُق ْو َن‬
‫ِإ‬
‫الش ْي َط ِان َّالر ِجمْي ِ ‪ .‬ب ِۡس ِم ٱهّٰلل ِ ٱ َّلرمۡح َ ٰ ِن‬ ‫قَا َل اهّٰلل ُ تَع َاىَل ىِف ِك َتا ِب ِه ْال َك ِرمْي ِ‪َ :‬أ ُع ْو ُذ اِب هّٰلل ِ ِم َن َّ‬
‫ٱ َّلر ِحمْي ِ ‪َّ .‬ن اهّٰلل َ َو َمآَلِئ َكتَ ُه يُ َصل ُّ ْو َن عَ َىل النَّىِب يَآ َاهُّي َا اذَّل ِ ْي َن آ َمنُ ْوا َصل ُّ ْوا عَلَ ْي ِه َو َس ِل ّ ُم ْوا‬
‫ت َ ْس ِل ْي ًما‪ِ .‬إ َال ٰل ّهُ َّم َص ِ ّل عَىَل ُم َح َّمد َع ْب ِدكَ َو َر ُس ْوكِل َ اَمَك َصل َّ ْي َت عَىٰل ِا ْب َرا ِهمْي َ َواَب ِركْ عَىٰل‬
‫ُم َح َّم ٍد َوعَىٰل ٰا ِل ُم َح َّم ٍد اَمَك اَب َر ْك َت عَىٰل ِا ْب َرا ِهمْي َ َوعَىٰل ٰا ِل ِا ْب َرا ِهمْي َ ىِف الْ َعال َ ِمنْي َ ِان ََّك مَح ِ ْي ٌد‬
‫‪َ .‬م ِج ْي ٌد‬
‫‪--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬

‫ات َااْل َ ْح َيآ ِء ِمهْن ُ ْم َو ْا َال ْم َو ِات‪َ .‬ال ٰل ّهُ َّم‬ ‫ات َوالْ ُم ْس ِل ِمنْي َ َوالْ ُم ْس ِل َم ِ‬ ‫َال ٰل ّهُ َّم ا ْغ ِف ْر ِللْ ُمْؤ ِم ِننْي َ َوالْ ُمْؤ ِمنَ ِ‬
‫ِااَّن ن َ ْسَأكُل َ َساَل َم ًةىِف ا ِّدل ْي ِن‪َ ،‬وعَا ِف َي ًةىِف الْ َج َس ِد َو ِزاَي َد ًةىِف الْ ِعمْل ِ َوبَ َر َك ًةىِف ِّالر ْز ِق َوت َْوب َ َةقَ ْب َل‬
‫الْ َم ْو ِت َو َرمْح َ ًة ِع ْندَ الْ َم ْو ِت َو َم ْغ ِف َر ًةب َ ْعدَ الْ َم ْو ِت‪َ ،‬ال ٰل ّهُ َّم ه َِّو ْن عَلَ ْينَا يِف ْ َس َك َر ِات الْ َم ْو ِت َوالنَّ َجا َة‬
‫ِم َن النَّ ِار َوالْ َع ْف َو ِع ْندَ الْ ِح َس ِاب‪َ .‬ال ٰل ّهُ َّم ا ْدفَ ْع َعنَّا ْال َب َال َء َو ْا َلواَب َء َو َّالز َال ِز َل َو ْا ِمل َح َن َو ُس ْو َء‬
‫ْال ِفنَت ِ َو ْا ِمل َح ِن‪َ ،‬ما َظه ََر ِمهْن َا َو َما ب َ َط َن‪َ ،‬ع ْن بَدَل ِ اَن ِانْدُ و ِني ِْس َّيا َخآ َّص ًة َو َساِئ ِر ْال ُبدْل َ ِان‬
‫الْ ُم ْس ِل ِمنْي َ عَآ َّم ًة اَي َر َّب ْال َعال َ ِمنْي َ ‪َ .‬ربَّنَا آ ِتن َا ىِف ادلُّ نْ َيا َح َسنَ ًة َوىِف اْآل ِخ َر ِة َح َسنَ ًة َو ِقنَا‬
‫‪.‬عَ َذ َاب النَّ ِار‬
‫وامحلد هلل رب العاملني‬
‫ِع َبا َداهّٰلل ِ ! َّن اهّٰلل َ يَْأ ُم ُراَن اِب ْ ل َع ْد ِل َو ْا ْح َس ِان َو يْتآ ِء ِذي ْال ُق ْر َىب َويَهْن َى َع ِن ْال َف ْحشآ ِء‬
‫_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________‬

‫َوالْ ُم ْن َك ِر َو ْاِإل َب ْغ ِي ي َ ِع ُظمُك ْ لَ َعلَّمُك ْ ت ََذكَّ ُر ْوِإل َن َو ْاذ ُك ُر ِإوا اهّٰلل َ ْال َع ِظمْي َ ي َ ْذ ُك ْرمُك ْ َو ْاش ُك ُر ْو ُه عَ َىل ِن َع ِمهِ‬
‫يَ ِز ْدمُك ْ َوذَل ِ ْك ُر اهّٰلل ِ اَ ْكرَب ْ‬