Professional Documents
Culture Documents
NIMS Nepali Note 9851198366 Jeevan Limbu
NIMS Nepali Note 9851198366 Jeevan Limbu
!=j0f{ljGof;
j0f{, zJb, n]Vo lrGx cflbsf] z'4 n]vg ug'{ g} eflifs z'4tf dflgG5 . o;nfO{ csf]{ zJbdf j0f{ljGof; klg elgG5 .
j0f{ljGof;sf lgod s07 kf/]/ ;fWo x' Fb}g . t;y{ elifs k|of]unfO{ hlt w]/} cEof; ul/G5 Tolt g} z'4 n]vgtkm{ cl3
al9G5 . k9\bf jf n]Vbf eflifs k|of]unfO{ Vofn ug{ ;s] w]/} xb;Dd eflifs z'4tf sfod ug{ ;lsG5 . g]kfnLdf b]xfo
cg';f/sf kIfx?df z'4tf x]g]{ ul/G5 .
! x|:j / bL3{ @= z, if, ;
#= a / j $= j / cf]
%= o, P, o] ^= 5\o, If, Io / 5]
&= C / l/ *= lzl/ljGb' / rGb|ljGb'
(= kb ljof]u / kb of]u !)= ª,`,0f,g,d sf] k|of]u
!!=chGt / xnGt !@=1,UofF,Uof sf] k|of]u
x|:j / bL3{;DaGwL ;fdfGo lgodx? M
-s_ kbflbdf x|:j
!= d"n jf Jo'TkGg ;j{gfd af]ws zJbdf M ltdL pgL pxfFltgL cflb
@= pt\, pk, s', b'/ \, lg, lg;, lj, ;' pk;u{df M ;'sd{, lgof]hg, s'nt, ljho lgZrn, pksf/ cflb
#= cfuGT's zJbdf Ml8kf], l8n/, OlGhg cflb
$= l4 / lq ePsf ;+Vof zJbdf M l4tLo, lqrfnL; clb
%= gftf af]ws zJbdf M d'df, legfh', a'jf, ldltgL cflb
^= g]kfnL tb\ej / cfuGt's gfddf MOHht, lstfa, lha|f], ltx'g, l;GsL, ph'/, u'lnof], ;'l/nf] cflb
&= g]kfnL y/ jf hftdf M;'j]bL, lu/L, lnDa" cflb
*= tb\ej / cfuGT'fs ljz]if0fdf M s'/f}6], 5'Rrf], b'Anf], n'/], l/;fxf cflb
(= cJoo zJbdf M l;t, lt/, lkRr, ;'n'Ss cflb
!)= ;a] g]kfnL wft' / ls|ofdf M lsg, lkpg', lng', s'b \ l;nfp cflb
-v_ kb dWodf x|:j
!= clt, clw, cg', cle, kl/, k|lt, pk;u{ nfu]sf zJbdf M h:t} M clwsf/, k|lti7f, cg'xf/, kl/s|df cltzo,
cg's/0f cflb
@= gftf af]ws zJbdf M eflgh, elth, dfOh", alxgL cflb
#= sxL ;ª\Vofaf]ws zJbdf M h:t} M pGgfO;, afpGg, Pp6f, b'O6f cflb
$= Osf, Ot, Od, Odf, Oi7, ps, tf, Tj k|Too nfu]sf zJbdf M h:t} Meflifsf, uflosf, clGtd, jl/i7, hfu?s,
JolStTj cflb
#= tb\ej, cfuGt's / em/f{ gfddf M h:t} Mcl;gf, cd]l/sf, slgsf, vf]]l/of, dflg;, dfOt cflb
$= Oof, OofF, Oof/, Onf] , pjf, k|Too nfu]sf zJbx?df M h:t} M ;xl/of, lrlgofF, xltof/, /l;nf], s?jf cflb
%= k'lnª\uaf6 :qLlnª\u agfpFbf M h:t} M sls{gL, ylkgL, afx'gL, cflb
^= tb\ej / cfugt's ljz]if0f zJbdf M cldnf], pleG8f], slnnf], alnof] cflb
&= cJoo / cg's/0f zJbdf M clxn], aflx/, lklnSs, lbpF;f, h'?Ss, dfl:t/, cflb
*= wft' / ls|ofdf M g'xfpg', s'bfpg', elgg\, ul/gl\, ylgP5, ul/P cflb
(= ;j{gfddf M xh'/, xh'/x? cflb
-u_ kbfGtdf x|:j
!= kbfGtdf lr, l6, l0f, lt, ly, l4, lw, lg, lk, le, ld, ln, lj, lz, lif li6 cfpg] s]xl zjbx?df M?lr, kfl0f, q'l6,
ult, ltly, a'l4, lglw, d'lg, lnlk, cle, /lZd, aln, slj, /flz, Clif, ;[li6cfflb
@= :yfg hgfpg] psf/fGt gfd zJbdf M h:t} MaNv', 6]s', dn]v', anDa', afnfh' cflb.
#= psf/fGt ;fdfGo ljz]if0f zJbdf M h:t} M l;sf?, bofn', dfofn', 3/]n' cflb
$= d"n cJoo Osf/fGt zJbdf M h:t} M d'lg, ef]ln, kl;{, dflu, cl3, kl5 cflb
%= cGTodf g, 'e', ?, n', ePsf s]xL zJbx?df M h:t} M efg', zDe', lje', u'?, rf?, eL? cflb
^= k'lnª\uL gftf af]ws zJbdf M h:t} MHjfOF, klt, gflt, efO, h]7fh', cflb
&= cJoo zJbdf M h:t} M k5fl8, jl/kl/, ldgls, tfklg, olb cflb
*= dfgj]Tt/ gfddf M h:t} M cfn', s]/fp, ln:g', lxpF, b'g' cflb
(= cGtodf lt cfpg] ;fj{gflds zJbdf M h:t} M olt, slt, hlt, Tolt cflb
@=kb;ª\ult
jfSosf] d]n eGg' zJbx?sf] ;ª\ult xf] .jfSodf zJbx?sf] lglZrt s|d /x]sf] x'G5 . g]kfnL efiffdf d'Vo u/L stf{ /
ls|ofsf] d]n ;aeGbf a9L Vofn ul/G5.oBlk cGo zJbx?sf] d]n klg x'g}k5{ gq g]kfnL efiffsf] ;f}Gbo{ ;dfKt x'G5 .
zJbx?nfO{ jfSodf k|of]u ubf{ ;ª\ult cyf{t\ d]n u/fpg'k5{ .jfSosf] d]n u/fpFbf lgDg kIfdf Wofg lbg' h?/L b]lvG5 M
!= stf{ / ls|ofsf] d]n
stf{ h'g lnª\u, jrg, k'?if / cfb/sf] x'G5, ls|ofkb klg ToxL lnª\u, jrg, k'?if / cfb/sf] x'g'k5{ .
h:t} M ;Ltfn] vfhf vfof] .-a]d]n_- :qLlnª\uL stf{, k'lnª\uL ls|of ePsf]_
– ;Ltfn] vfhf vfO{ -d]n_
– lzIfsn] dnfO{ e]6]sf] lyof] .-a]d]n_- cfb/ gldn]sf]_
– lzIfsn] dnfO{ e]6\g' ePsf] lyof] .-d]n_
|6 | rf}yf] / kfFrf} tx
/fd, xl/ dfG5], r/f em'08, ayfg b"w, bxL Bof, dfof
gLtf, k|ldnf 3/, snd em'Kkf, eL8 df6f], lrgL, k|]d, :g]x
sf7df8f}F, km"n, uxgf ;d"x, aufn xfjf, kfgL dfgjtf
g]kfn b]z, ufpF /flz, h'n'; ;'g, kmnfd b]jTj,
sfnLu08sL lxdfn, kxf8 lk7f], w'nf] k9fO,
;u/dfyf df]6f
8fFkm] O
gfdsf jfSofTds sfo{
gfd zAbn] jfSodf lgDglnlvt sfo{x? u5{ M
!= stf{, sd{, s/0fnufotsf sf/ssf] sfo{ u5{ . h:t}Ù
Gffd jfSodf k|of]u sfo{
Zofd Zofd 3/ uof] . Zofd Ö stf{ sf/s
vfgf pm vfgf vfG5 . Vffgf Ö sd{ sf/s
snd d sndn] lr7L n]V5' . snd Ö s/0f sf/s
efO lbbLn] efOnfO{ ld7fO{ efO Ö ;Dk|bfg
?v lbg'eof] . sf/s
3/ ?vaf6 kft v:of] . ?v Ö ckfbfg sf/s
d cfh 3/df g} /xG5' . 3/ Ö clws/0f
sf/s
@= k"/ssf] sfo{ u5{ . h:t}Ù
Gffd jfSodf k|of]u sfo{
ljBfyL{ Zofd ljBfyL{ xf] . ljBfyL{ Ö Zofdsf]
g]tf d ltdLnfO{ g]tf dfG5' . k"/s
g]tf Ö ltdLsf] k"/s
#= Jofs/0ffTds sf]l6 hgfpF5 . h:t}Ù
Gffd jfSodf k|of]u sfo{ -sf]l6_
s]6f] s]6f] OdfGbf/ 5 . s]6f] Ö k'lnË, Psjrg, z"Go
s]6L s]6L 3'Dg uOg\ . cfb/
cfdf cfdf dnfO{ dfof s]6L Ö :qLlnË, Psjrg, ;fdfGo
ug{'x'G5 . cfb/
cfdf Ö :qLlnË, Psjrg, pRr
cfb/ cflb
$= kl/j]zljz]ifdf gfdn] ljz]if0fsf] sf klg u5{ . h:t}Ù
Gffd jfSodf k|of]u sfo{
s]6fs]6L – ltdL s]6fs]6L s'/f – s]6fs]6L Ö sfd gnfUg],
tof/L gu/ . sdhf]/ , gldNg] -ljz]if0f_
kTy/L – d tof/L kf]zfs – tof/L Ö tof/ ePsf] -
dhb'/ lsG5' . ljz]if0f_
– dnfO{ kTy/L dfnf – kTy/L Ö kTy/n] ag]sf] -
NofOlbg' . ljz]if0f_
– cfh x]6f}F8fdf – dhb'/ Ö dhb'/åf/f
dhb'/ cfGbf]ng ;~rflnt -ljz]if0f_
rln/x]sf] 5 .
%= gfdn] kl/j]zljz]ifdf lqmofof]uLsf] sfd klg u5{ . h:t}Ù
Gffd jfSodf k|of]u sfo{
kf]v/f – pm kf]v/f uof] – Kff]v/f Ö uPsf] 7fpF, cfwf/ -
. lqmofof]uL, lqmofGjoL_
3/ – pm cfOtaf/ – 3/ Ö a:g] 7fpF, cfwf/ -
3/ a:5 . lqmofof]uL, lqofGjoL_
rf]yf] / kfRf} tx |9|
#=@ ;j{gfd
jfSodf gfdsf] 7fpFdf gfds} sfd ug{] u/L k|of]u x'g] zAb ;j{gfd xf] . …lbbLÚ skfn sf]b{} x'g'x'G5, To;}n] …pxfFÚ cfpg cem}
s]xL ;do nfU5 . o; jfSodf pxfF ;j{gfd xf] . of] zAb gfzAb lbbLsf] ;6\6fdf cfPsf] 5 . gfdsf] :yfgdf / gfdsf]
;6\6fdf k|of]u x'g] zAb ePsfn] ;j{gfdnfO{ gfd:yflgs zAb klg elgG5 .
;j{gfdnfO{ cfwf/e"t ?kdf gfdsf] ;6\6fdf k|of]u x'g] zAb elgG5 tfklg jfSox?df cfpFbf of] gfdkb, kbfjnL / jfSos}
;6\6fdf klg k|of]u x'g ;S5 . h:t}Ù
cfdf bofn' x'g'x'G5 . pxfF bof af8\g'x'G5 . -pxfF –gfdkbsf ;6\6fdf_
ltdLx? Rff]g{] sfd gu/ . of] g/fd|f] afgL xf] .-of]–kbfjnLdf ;6\6fdf_
k[YjL uf]nf] 5 . of] ;To xf] . -of] – ;6\6fdf_
d, xfdL, tF, ltdL, tkfO{, pm, pgL, pxfF, sf], s], s'g cflb ;j{gfd x'g\ . ;j{gfdsf] ;+Vof ;Lldt x'g] u5{ .
;j{gfdsf k|sf/
k/Dk/fut ?kdf ;j{gfdnfO{ lgDglnlvt ^ k|sf/x?df afF8]/ cWoog ul/G5 M
!= k'?ifjfrs ;j{gfd
s'g} jQmf, >f]tf, j:t' jf ljifosf ;6\6fdf k|of]u x'g] ;j{gfd k'?ifjfrs ;j{gfd xf]] . k'?ifjfrs ;j{gfd klg tLg
lsl;dsf x'G5g\ M
-s_ k|yd k'?ifjfrs M d, xfdL, xfdLx?
-v_ låtLo k'?ifjfrs MtF, ltdL, ltdLx?, tkfO{, tkfO{x?, xh'/, xh'/x?
-u_ t[tLo k'?ifjfrsM pm, pgL, pgLx?, pxfF, pxfFx?, Tof], ltgL, tL, ltgLx?, of], logL, oL, logLx?
@= bz{s ;j{gfd
6f9f jf glhssf] JolQm, j:t' / ljifosf ;6\6fdf k|of]u x'g] ;j{gfd bz{s ;j{gfd xf] . 6f9fsf] JolQm, j:t' / ljifosf
;6\6fdf k|of]u x'g] ;j{gfdnfO{ b"/jtL{ elgG5 eg] glhssf] JolQm, j:t' / ljifosf ;6\6fdf k|of]u x'g] ;j{gfdnfO{
;dLkjtL{ elgG5 . h:t}Ù
b"/jtL{ bz{s M Tof], tL
;dLkjtL{ bz{s M of], oL
t[tLo k'?ifjfrs s]xL ;j{gfdx? bz{s ;j{gfd x'g] u5{g .
#= ;DaGwjfrs ;j{gfd
b'O{ jf b'O{eGbf a9L jfSoaLr ;DaGw sfodu/L jfSox?nfO{ hf]8 \g] ;j{gfd ;DaGwjfrL ;j{gfd xf] . h:t}Ù
hf] M hf] of] sfd ug{ ;Sb}g, oxfF gcfcf];\ .
h] M ltdL h] eGg rfxG5f}Ù glxlRsrfO{ eg .
h'g M h'g c;n 5Ù To;}nfO{ ;fyL agfpg'k5{ .
h]h], h'gh'g, hf]hf] klg ;DaGwjfrs ;j{gfd x'g \ . oL låTjaf6 ag]sf x'g\ .
$= k|Zgjfrs ;j{gfd
jfSonfO{ k|Zgfy{s agfpg] ;j{gfd k|Zgjfrs ;j{gfd x'g \ . h:t}Ù
sf] M ltd|f] 3/df sf] -JolQm_ cfPsf] 5 <
s] M ltdL s] -j:t' vfg dg k/fpF5f} <
s'g M oLdWo] s'g -;fdfg_ bfdL xf]nf <
sf]sf], s]s] / s'gs'g klg k|Zgjfrs ;j{gfd x'g \ . oL låTjaf6 ag]sf x'g\ .
%= lgZro tyf clgZrojfrs ;j{gfd
ls6fgL;fy s;}nfO{ a'emfpg] ;j{gfd lgZrojfrs xf] eg] ls6fg gu/L ;fdfGo ;Í]t dfq ug{] ;j{gfd clgZrojfrs
xf] . h:t}Ù
-s_ lgZrojfrs ;j{gfd
– k|To]s M Odfgbf/L;fy sfd ug{' k|To]ssf] bfloTj xf] .
– b'j} M b'j} oxfFaf6 uOxfn .
-v_ clgZrojfrs ;j{gfd
– sf]xL M ltd|f] 3/df kSs} klg sf]xL n's]sf] 5 .
– s]xL M ef]s nfu]sf] a]nfdf s]xL vfg kfP x'GYof] .
s'g}s'g}, sf]xLsf]xL, s]xLs]xL cflb clgZrojfrs ;j{gfd x'g \ . oL låTjaf6 ag]sf x'g\ .
^= lghjfrs ;j{gfd
Gfd tyf ;j{gfd;d]tsf] lghTj atfpg] ;j{gfd lghjffrs ;j{gfd x'g \ . oL ;j{gfd gfd tyf k'?ifjfrs ;j{gfdsf
k5f8L k|of]u x'G5g\ . h:t}Ù
|10 | rf}yf] / kfFrf} tx
;ª\Vofjfrs ljz]if0f cfj[ltd"ns, qmdd"ns, lglZrt ;+Vofjfrs, clglZrt ;+Vofd"ns / ;d"xd"ns x'G5g\ . h:t}Ù
cfj[ltd"ns M bf]Aa/, t]Aa/, rf}a/ cflb .
qmdd"ns M klxnf], bf];|f], t];|f], k|yd, låtLo, t[tLo cflb .
lglZrt ;ª\Vofd"nsM Ps, b'O{, tLg, rf/ cflb .
clglZrt ;+Vofd"ns M ;of}F, xhf/f}F, nfvf}F cflb .
;d"x ;ª\Vofd"ns M b'j}, rf/}, gj} cflb .
s'g / slt k|Zgsf] pQ/df ;+Vofjfrs ljz]if0f cfpF5g\ . h:t}Ù
k|Zg pQ/df cfpg] ljz]if0f zAbx?
slt < Ps, b'O{, ;of}F, xhf/f}F .
s'g < klxnf], bf];|f], t];|f] cflb .
b|i6Jo
slt k|Zgsf] pQ/df kl/df0fjfrs / ;ª\Vofjfrs b'j} ljz]if0f cfpF5g\ t/ kl/df0fjfrssf ;ª\Vof x'Fb}g / ;+Vofjfrsdf
dfqf x'Fb}g . …sltÚ k|Zgsf] pQ/df cfpg] o:tf ljz] if0fx? lqmofof]uL klg x'g ;S5g\ . To:t} …s'gÚ k|Zgsf] pQ/df cfpg]
ljz]if0f u'0fjfrs / ;+Vofjfrs b'j} x'G5g\ .
$= ;fj{gflds ljz]if0f
;fj{gflds ljz]if0f rflxF kbfjnLdf jf jfSodf dfq x'G5Ù zAbdf tx x'b}g . ;j{gfd zAbn] kbfjnL jf jfSodf k|of]u eO{
ljz]if0fsf] sfd u¥of] eg] ToxL ;j{gfd ;fj{gflds ljz]if0f aG5 . h:t}Ù
;j{gfd ;fj{gflds ljz]if0f Aofg
of] of] s]6f] -s]6f] glhs 5 elg aoff u5{ ._
Tof]] Tof] 3/ -3/ 6f9f 5 egL aofg u5{ ._
of] / Tof] qmdzM s]6f] / 3/sf] aofg ug{ cfPsfn] ljz]if0f x'g \ . oL zAb ;j{gfd x'g\ t/ ;j{gfd eP klg jfSodf
ljz]if0fsf] sfd u/]sfn] ;fj{gflds ljz]if0f dflgG5g\ .
;fj{gflds ljz]if0f ljz]i0f -gfd_ sf cuf8L cfO{ jfSodf k|of]u x'G5 . h:t}Ù
;fj{gdlds ljz]if0f jfSodf k|of]u
of] of] 7fpF ;'g;fg /x]5 .
hf] hf] JolQm b'MvL 5 To;sf] ;]jf u/
h'g h'g b]z czfGt 5 ToxfF ljsf; x'Fb}g .
h] h] s'/f ;xL 5 To;}df b[9 x'g'k5{ .
%= e]bs ljz]if0f
ifi7L ljelQm lrXg sf], sf, sL, /f], /f, /L, gf], gf, gL nfu]sf gflds kbn] kbfjnLut / jfSofTds k|of]udf ljz]if0fsf]
sfd u5{gÙ h:t} M
ifi7L ljelQm nfu]sf kb e]bs ljz]if0f Afofg
rf]yf] / kfRf} tx |13|
/fdsf]÷/fdsf÷/fdsL – /fdsf] efO alnof] – efO;Fusf] ;DaGw
5 atfpF5 .
– /fdsf efOx? wgL – efOx?;Fusf]
d]/f]÷d]/f÷d]/L 5g\ . ;DaGw atfpF5 .
– /fdsL alxgL alxgL;Fusf]
c;n 5] . ;DaGw atfpF5 .
cfk\mgf]÷cfk\mgf÷cfk\mg – d]/f] ;fyL cfof] . – ;fyL;Fusf]
L – d]/f efOx? cfP . ;DaGw atfpF5 .
– d]/L alxgL cfO{ . – efOx?;Fusf]
– cfk\mgf] dfG5]nfO{ ;DaGw atfpF5 .
dfof ug{'k5{ . – alxgL;Fusf]
– cfk\mgf ;DaGw atfpF5 .
dfG5]x?nfO} – dfG5]x?;Fusf]
;xof]u ug{'k5{ . ;DaGw atfpF5 .
– cfk\mgL cfdfnfO{ – dfG5]x?;Fusf]
dfof ug{'k5{ . ;DaGw atfpF5 .
– cfdf;Fusf]
;DaGw atfpF5 .
ljz]if0fsf] k|sf/
u'0fjfrs Kfl/df0fjfrs ;+Vofjfrs ;fj{gflds e]bs
sfnf], w]/}, yf]/} Ps, b'O{, of], oL p;sf],
tLtf] clnslt, 36L tLg Tof], tL p;
;Hhg, a9L, k|z:t ;of}F, xhf/f}F ;a}, k|To]s sf,
af7f] dgUu], cfwf Kflxnf], bf];|f] x/]s p;
k|frLg, sd, clws bf]Aa/, t]Aa/ cflb . sL
cN5L cflb b'j}, rf/} d]/f], d]/f,
uf]nf], cflb d]/L
nfdf] cfk\mgf],
g]kfnL, cfk\m
ljb]zL gf,
hfGg], cfk\m
;'g]sf] gf
cflb
ljz]if0fsf jfSofTds sfo{
ljz]if0fn] jfSodf k|of]u eP/ lgDglnlvt sfo{ u5{ M
!= ljz]io -gfd_ sf] ljz]iftfsf] aofg u5{ . h:t}Ù
wgL dfG5];Fu w]/} k};f x'G5 .
o; jfSodf wgL / w]/} ljz]if0fzAbn] dfG5] / k};f -ljz]io_ sf] ljz]iftf atfPsf 5g\ .
@= ljz]io -gfd_ sf] cy{nfO{ lglZrt ;Ldfdf ;Lldt u5{ . h:t}Ù
k'/fgf] sk8f RofltPsf] 5 .
o; jfSodf k'/fgf] ljz]if0fn] sk8fsf w]/} ljz]iftfdWo] ;Lldt ljz]iftf dfq atfPsf] 5 .
#= k"/ssf] sfd u5{ . h:t}Ù
efO{ ;fgf] 5 .
o; jfSodf ;fgf] ljz]if0f zAbn] efOsf] k"/ssf] sfd u/]sf] 5 .
$= ljz]io -gfd_ sf] e]bssf ?kdf sfd u5{ . h:t}Ù
d]/L alxgL c;n 5] . pm cfk\mgf] sfd cfkm}F u5{] .
oL jfSodf d]/L zAbn] alxgLsf] / cfk\mgf] zAbn] efOsf] e]bssf] sfd u/]sf] 5 .
%= t'ngfTdstf b]vfpF5 . h:t}Ù
– a[xQ/ – d a[xQ/ sfo{df h'6]sf] 5' . -csf{]eGbf 7"nL egL t'ngf_
– a[xQd –pm a[xQd of]hgf agfpFb} 5 . -;a}eGbf 7"nf] egL t'ngf_
^= ljz]if0fn] lqmofljz]if0fsf] sfd u5{ . h:t}Ù
|14 | rf}yf] / kfFrf} tx
!= ;fk]If ;+of]hs M :jtGq ?kdf g/xg] jf csf{sf] ck]Iff ug]{ ;+of]hsnfO{ ;fk]If ;+of]hs elgG5 . ld> jfSodf k|wfg
pkjfSo / cwLg pkjfSonfO{ hf]8\g] kbx? ;+of]hs x'G5\ . h:t} M hf] k9\5 Tof] kf; x'G5 .
ha–ta h'g–Tof], hlxn]–tlxn],hlt–Tolt h;/L–To;/L olb–eg] h:tf]–To:tf],egL,eg]/,eGg],eg]/ cflb ;fk]If ;+of]hs x'g \ .
!= lg/k]If ;+of]hs M:jtGq zJb tyf,jfSox?nfO{ hf]8\g] ;+of]hsnfO{ lg/k]If ;+of]hs elgG5 . h:t} M
ltdL hfpm / rfF8} cfpm .
ltgLx? efu] lsgsL k'ln;n] vf]lh/x]sf] lyof] .
/,clg,lsgeg],To;}n],To;sf/0f,tyflk,oBlk,jf,cyjf,klg,t}klg,lsGt' cflb cflb lg/k]If ;+of]hs x'g\ .
#=%=$=lj:doflbaf]ws M k|foM jfSosf] cufl8 / s'g} a]nf jfSosf] k5fl8 cfP/ dfG5]sf dgsf efjgfx?nfO{ JoSt ug]{
cJoo kbnfO{ lj:doflbaf]ws zJb elgG5 . h:t} M
cfxf Û ltdL t slt /fd|f b]lvPsf 5f} .
lar/f Û pm t d/]5 .
ltdL t s:tf] dfG5] l5 Û
P]of,cfDd},cfTyf,afkm|],/fd/fd,s7},P,:ofaf;,lwSsf/,wt\,xTt]l/sf,cfR5',nf}g lg, cflb .
#=%=%=lgkft M
jfSodf k|of]u gxF'bfsf] cj:yfdf cfk\mgf] 5'6\6} :jtGq cy{ gePsf t/ jfSodf k|of]u ePkl5 lgZro, cg'/f]w, ;xdlt cflb
cfzo a'emfpg] cljsf/L zAb lgkft x'g \ . h:t}Ù /], lg, n, nf}, xF, x}, /, t, tf, kf], g} xls cflb .
lgkftsf] k|of]ufj:yf M
– hf]8 lbg] M g}, t
– ljR5]b ug]{ M dfq, s]jn
– lgwf{/0f ug]{ rflxF
– cfu|x ug]{ M x}, g, xf}
– l:ylt hgfpg] M g}, lg
– cfzª\sf÷;Defjgf hgfpg] M Sof/], Sof/, v}, / /]
– lgZro hgfpg] M kf]
– cfZjf;g hgfpg] M n, nf}
– ;RrfO{ hgfpg] M Aof/]
– ;dy{g hgfpg] M xlu
– k|Zg hgfpg] M ls, s]]
– cltzo hgfpg] M Sof
– cfZrfo{ hgfpg] M P
lgkftx? Ps} k6s PseGbf a9L klg k|of]u x'g ;Sb5g\ . h:t} Md hfG5' lg t . n, t x}, d uPF . ltdL cfpm x} t . cflb
$ sfn
sfn ;j{x]t's, cv08 / ;j{JofkL 5 tfklg dgLifLx? syg;do / lqmofsf pkflwn] ubf{ of] ljefHo x'G5 eGg]
dfGb5g\ . o;}n] jfSodf lqmofn] ;+s]t ug{] ;donfO{ sfn elgG5 . g]kfnL efiffsf lqmofdf sfn / lrlXgt ug{]
|16 | rf}yf] / kfFrf} tx
?kfog k|Too -;u{_ / ltgaf6 lgld{t x'g] ?kfjnLsf cfwf/df d'VotM b'O{ lsl;dsf sfn lglb{i6 x'G5g\ -s_ e"t / -v_
ce"t .:d/0Lo xf];\ ce"t sfnleq eljiot\ sfn kb{5 . g]kfnL lqmofdf e"tsfn lgb{]z ug{ nufOg] ?kfog k|Toodf
…oÚ ?k jf To;sf] ;+?k b]lvG5 / ce"t sfn lgb{]z ug{ nufOg] k|Too rflxF …5Ú ?k b]lvG5 . h:t} M
e"tsfn
k|yd k'?if låtLo k'?if t[tLo k'?if
Psjrg P Ö lbPF O;\ Ö lbO;\ of] -k'_, O{ -:qL_ Ö lbof],
lbO{
Afx'jrg of}F Ö lbof}F of} Ö lbof} P, Og\ -cfb/fyL{ :qL=_ Ö
lbP, lbOg\
ce"t sfn
k|yd k'?if låtLo k'?if t[tLo k'?if
Psjrg 5' Ö lbG5', 5;\ Ö lbG5;\, 5 Ö lbG5,
lbg]5' lbg]5;\ lbg]5
5];\ Ö -:qL=_ Ö 5] Ö lbG5] -
lbG5];\ :qL_
Afx'jrg 5f} Ö lbG5f}F, 5f} Ö lbG5f}, lbg]5f}+ 5g\ Ö lbG5g\,
lbg]5f}F 5\of} -:qL_ Ö lbG5\of}, lbg]5g\,
lbg]5\of} l5g\ -:qL_ Ö
ul5{g
g]kfnL lqmofsf sfnnfO{ k|ydtM e"t / ce"t u/L b'O{ lsl;dsf ljefhg ug{ ;lsG5 / To;kl5 ce"tnfO{ jt{dfg tyf
eljio u/L b'O{ lsl;dsf afF8L ;du|df e"t, jt{dfg / eljio u/L tLg k|sf/df ljefhg ul/G5 . logdf e"tsfnn]
lalt;s]sf] sfo{nfO{ a'emfpF5 . h:t} M /fdn] snd lbof] . ce"t sfndf jt{dfgn] x'Fb} u/]sf] jf clxn]sf] sfo{nfO{ a'emfpF5 .
h:t} M /fd snd lbG5 . clg ce"t sfns} eljion] rflxF x'g nfu]sf] jf kl5 x'g] sfo{nfO{ a'emfpF5 . h:t} M /fd snd
lbg]5 . oBlk …g]±5Ú nufP/ eljio sfn OlËt ug{] k|rngn] n]Vo g]kfnLdf jt{dfgaf6 eljionfO{ lje]b u/fpg] ;r]ttf
ljsf; ug{] k|rng a9\g yfn]sf] k|tLt x'G5 tfklg of] jt{dfg sfnsf ?kx?sf] lje]b clgjfo{ Joj:yf geP/ j}slNks
Joj:yfsf ?kdf dfq /x]sf] e]l6G5 . h:t} M
– /fd Ps xKtfkl5 dfq wflbª hfG5÷hfg]5 .
– ;Ltf kl;{ lrtjg hfG5]÷hfg]5]
Dflysf} rrf{ / pbfx/0faf6 s] :ki6 x'G5 eg] g]kfnL efiffdf lqmofsf] :jfefljs ?kfog / k|of]usf b[li6n] e"t / ce"t u/L
b'O{ lsl;dsf sfn 5g\ t/ k/Dk/fut sflns cjwf/0ff / n]Vo g]kfnLsf] lje]bcg';f/ rflxF e"t, jt{dfg, eljio u/L tLg
sfn k|rlnt 5g\ .
kIf
s'g} sfnut If]qleq x'g] 36gf jf sfo{Jofkf/sf] ljz]if cj:yfnfO{ kIf elgG5 . k/Dk/fut Jofs/0fdf sfnsf] ;"Id jf
cjfGt/ e]b g} kIf xf] . h:t} M
– d]/f] efO /fd eft vfFb}5 .
– d]/f] efO /fdn] eft vfPsf] 5 .
dflysf jfSodf vfFb}5 tyf vfPsf] 5 eGg] lqmofsf] :j?kn] sfn Pp6} eP klg a]Unfa]Un} cj:yf hgfPsf] 5 . oxL g}
lqmofsf kIfsf] cleJolQm xf] .
g]kfnL efiffsf lqmofsf ;Gbe{df d'VotM kfFr lsl;dsf kIf kfOG5g\, tL x'g– -s_ ;fdfGo, v_ ck"0f{, u_ k"0f{, 3_ c1ft /
ª cEo:t . logsf] ;fdfGo kl/ro o;k|sf/ 5 M
s_ ;fdfGo kIf M of] s'g} ljz]if ?kdf clrlXgt kIf xf] . o;}n] o;nfO{ s'g} cj:yf ljz]if hgfpg] e"t jf ce"t sfnsf]
;fdfGo k|of]u dflgG5 . h:t} M /fd lstfa k9\5 . /fdn] lstfa k9\of] .
– ;fdfGo e"t M wft' ±PF, of}F, O;\, of}, g'eof], O{, Og\, of] P cflb
– ;fdfGo jt{dfg M wft' ±5', 5f}F, 5;\, 5\of}, 5f}, g'x'G5, 5], l5g\, 5, 5g\ cflb
– ;fdfGo e"t M wft' ± g]5', g]5f}F, g]5;\, g]5\of}, g]5f}, g'x'Gf]5, g]5], g]l5g\, g]5, g]5g\ cflb cflb
v_ ck"0f{ kIf M of] lqmofdf sfo{sf] ck"0f{tf Pjd\ lg/Gt/tf hgfpg] kIf xf] . h:t} M /fd klqsf k9\b} 5 . /fdn] klqsf
k9]sf] 5 .
oL jfSodf lqmofåf/f JoQm sfo{Jofkf/sf] lg/Gt/tf hfx]/ ePsfn] logdf ck"0f{ kIfsf] cleJolQm ePsf] 5 . g]kfnL
efiffdf wft'df …b}÷t}Ú k|Too nufP/ oxfF pQm ck"0f{ kIfsf] lqmof ag]sf] 5 . …/xÚ wft'df …Psf]Ú k|Too nufP/ klg o;
lsl;dsf] kIfnfO{ k|s6 ug{ ;lsG5 . h:t} M
– /fd lstfa kl9/x]sf] 5 . /fdn] lstfa kl9/x]sf] lyof] .
rf]yf] / kfRf} tx |17|
– ck"0f{ e"t M wft' ±b}÷t} ±lyPF, lyof}F, lyO;\, lyof}, x'g'x'GYof], lyO{, lyOg\, lyof], lyP cflb
– ck"0f{ jt{dfg M wft' ± b}÷t} ±5', 5f}F, 5;\, 5\of}, 5f}, g'x'G5, 5], l5g\, 5, 5g\ cflb
– ck"0f{ eljiot\ M wft' ± b}÷t} ± x'g]5', x'g]5f}F, x'g]5;\, x'g]5\of}, x'g]5f}, x'g'x'Gf]5, x'g]5], x'g]l5g\, x'g]5, x'g]5g\ cflb
u_ k"0f{ kIf M of] lqmofsf sfo{sf] k"0f{tf JoQm ug{] kIf xf] . h:t} M
/fdn] lstfa k9]sf] 5 . /fdn] lstfa k9]sf] lyof] .
oL jfSodf lqmofåf/f JolQm sfo{Jofkf/sf] k"0f{tf hfx]/ ePsf] 5 . ctM logdf k"0f{ kIfsf] cleJolQm /x]sf] 5 . g]kfnL
efiffdf wft'df …Psf]Ú …PsfÚ …PsLÚ k|Too nufP/ o; lsl;dsf] cleJolQm ul/G5 sltko k|;Ëdf …b]v]Yof}FÚ, …b]v]Yof}FÚ,
h:tf lqmofsf ?kfjnLn] klg k"0f{tf cleJoQm u/]sf] kfOG5 .
– k"0f{ e"t M wft' ±Psf]÷Psf÷PsL ±lyPF, lyof}F, lyO;\, lyof}, g'ePsf] lyof], lyO{, lyOg\, lyof], lyP cflb
– k"0f{ jt{dfg M wft' ± Psf]÷Psf÷PsL ±5', 5f}F, 5;\, 5\of}, 5f}, g'ePsf] 5, 5], l5g\, 5, 5g\ cflb
– k"0f{ eljiot\ M wft'±Psf]÷Psf÷PsL±x'g]5', x'g]5f}F, x'g]5;\, x'g]5\of}, x'g]5f}, g'ePsf] x'g]5, x'g]5], x'g]l5g\, x'g]5,
x'g]5g\ cflb
3_ c1ft kIf M of] klxn]] c1ft t/ sfo{ l;l4Pkl5 1ft x'g cfPsf] l:ylt hgfpg] kIf xf] . of] kIf e"tsfndf dfq x'G5
.o;df PF5', P5f}F, P5;\, O5;\, P5f}, g'eP5, O5], O5, O5g\, P5, P5g\ h:tf k|Toox? ufFl;G5g\ h:t} M
– /fd ;x/af6 cfP5 .
– Aff3n] d[u df/]5 .
– d lbgel/ cndlnPF5' .
– /dfn] pkGof; kl95 .
o;/L dflysf jfSodf em}F c1ft kIf hgfpg g]kfnL wft'df k'lnË / ax'jrg eP …PÚ tyf :qLlnË eP …OÚ k|Toosf
;fy …5Ú sf ;+uLtcg';f/ ck]lIft ?kx?sf] k|of]u ul/G5 .
ª_ cEo:t kIf M of] jfSodf k|o'Qm lqmofsf sfo{sf] s'g} vf; cjlwleqsf] cfj[lt jf cEof; hgfpg] Jofs/0ffTds sf]l6
xf] . of] kIf klg e"tsfndf dfq x'G5 . o;df y]F, Yof}F, ly;\, Yof}, g'x'GYof], yL, lyg\, Yof] y] h:tf k|Toox? ufFl;G5g\ .
h:t} M
– /fd lbgxF' xl/sxfF hfGYof] .
– /df ;w}F ljBfno hfGyL .
– pgLx? sfd kbf{ ;w}F dnfO{ ;DemGy] .
oL jfSodf lqmofåf/f JoQm sfo{Jofkf/sf] jf/Djf/tf jf cEof; a'lemPsf]n] logdf cEo:t kIf hfx]/ ePs f] 5 . g]kfnL
efiffdf wft'df …±Yof]÷y]Ú h:tf ;+ult cg'?k k|Too nufP/ o; lsl;dsf] kIf cleJoQm ug{] lqmof ?kn] /rgf ul/G5
.
sfn kl/jt{g
sfn kl/jt{g e"t, jt{dfg / eljiot\nfO{ Ps csf{df ul/G5 .sfn kl/jt{g ubf{ lnª\u, jrg, k'?if / cfb/nfO{ Vofn
ug'{k5{ . sfn kl/jt{g ubf{ Wofg lbg'kg]{ d'Vo kIfx?nfO{ a'Fbfut?kdf tn k|:t't ul/Psf] 5 M
– jfSo h'g kIfdf 5, To;} kIfdf kl/jt{g ug'{k5{ .h:t} M
pm hfFb} lyof] .-sfn kl/jt{g_
pm hfFb} 5 .-ck"0f{ kIf g} /x]sf]_
– lnª\u, jrg, k'?if / cfb/ ldnfP/ dfq sfn kl/jt{g ug'{k5{ . h:t} M
sfG5Ln] 3fF; sf6\g]l5g\ .-jt{dfg sfn_
sfG5Ln] 3fF; sf6\l5g\ .-;fdfGo kIf g} /x]sf]_
– sfnsf] kIf tf]s]/ kl/jt{g ug{" eg]sf] eP ToxL kIfdf agfOlbg] t/ sfn kl/jt{g dfq eg]sf] 5 eg] jfSosf] sfn /
kIf klxrfg u/L csf]{ sfndf n}hfg'k5{ t/ kIf pxL /xg'k5{ . h:t} M
lj/fh dfdf3/lt/ uPsf 5g\ . -sfn_
lj/fh dfdf3/lt/ uPsf lyP .-jt{dfgsf] k"0f{ kIfnfO{ e"tsf] k"0f{ kIfdf nluPsf]_
% jfRo
jfRo eg]sf] egfO xf] .jfRo lgdf{0fsf] d'Vo cfwf/ stf{ , sd{ / ls|ofsf] k|d'vtf jf uf}0ftf xf] .jfSodf ls|ofkb stf{
cg';f/, sd{ cg';f/ jf efj cg';f/ x'g] x'Fbf jfSosf cfzo s'g lsl;dsf] 5 eGg] 5'6 \l6G5 . jfRo ls|ofsf]
?kfog;Fu ;DalGwt 5 . ls|ofkb stf{ k|wfg 5 eg] st{[ jfRo, sd{ k|wfg 5 eg] sd{ jfRo / efj k|wfg 5 eg] efj
jfRo x'g] ub5{ .o; cfwf/df jfRo # k|sf/sf] x'G5 .
-s_ st[{jfRo
stf{ k|d'v ePsf] jfRonfO{ st[{jfRo elgG5 .st{[jfRodf stf{sf] lnª\u, jrg, k'?if / cfb/ cg';f/sf] ls|ofkb /x]sf]
x'G5 .st{[jfRo ;sd{s / csd{s b'j} vfnsf] ls|ofaf6 aG5 .stf{ k|wfg x'g' o;sf] ljz]iftf xf] .h:t} M
– pm 3/ uof] .tkfO{F sfof{no hfg'x'G5 . ltgLx? k/LIffdf ;xefuL x'g]5g\ .
|18 | rf}yf] / kfFrf} tx
-v_ sd{jfRo
sd{ k|d'v jfSonfO{ sd{jfRo elgG5 .sd{jfRodf stf{ uf}0f x'G5 / stf{sf] sfd klg ls|ofkbn] g} u/]sf] x'G5 .o;df
sd{sf] lnª\u, jrg, k'?if / cfb/nfO{ x]/]/ ls|of /flvG5 .o;df ;sd{s ls|of dfq /x]sf] x'G5 .sd{jfRodf stf{ g/fVg
klg ;lsG5 t}klg 4f/f jf af6 yk]/ stf{nfO{ uf}0f agfOG5 .h:t} M
– ltdL4f/f sfdx? ul/P . cfdf4f/f alxgL lkl6Og\ .;'Gtnf vfOG5 .
-u_ efjjfRo
efjjfRodf stf{ / sd{ b'j}sf] e"ldsf uf}0f eO{ s]jn efj jf cfzo dfq k|s6 ul/Psf] x'G5 .o;df csd{s ls|of dfq
/flvG5 .stf{nfO{ 4f/f jf af6 yk]/ uf}0f agfOG5, sd{ t x'Fb} x'Fb}g efjjfRodf , s]jn ls|ofsf] k|wfgtf /xG5 .h:t} M
– cfh rfF8} pl7of] . lbgel/ 3/d} al;of] . cfFvf gx]bf{ nl8G5 .
jfRosf] kl/jt{g Ps k6s tnsf] tflnsfsf] cWoog u/f}F M
st[{jfRo sd{jfRo efjjfRo
– stf{sf] lnª\u, – sd{sf] lnª\u, jrg, – stf{ x6fOlbg]] jf
jrg, k'?if cfb/ k'?if cfb/ x]g]{ / – 4f/f÷af6 yKg], d
x]g]{ / ls|of ls|of ldnfpg], eP cfkm" agfpg],
ldnfpg], – stf{df 4f/f÷af6 – ls|ofkbdf O
– stf{ rflxG5 eg] yKg], ylklbg],
/fVg], – ls|ofkbdf O – cf1fy{s jf
– stf{df n] / sd{df ylklbg], OR5fy{s jfSo eP
nfO{ rflxPdf /fVg] – cf1fy{s jf ls|ofdf Oof];\ yKg],
– stf{df 4f/f÷af6 5 OR5fy{s jfSo eP – ls|of /fVbf k'lnª\u,
eg] x6fpg], ls|ofdf Oof];\ / Psjrg, t[tLo
– ls|ofkbsf] O Oo"g\ yKg], k'?if / cgfb/sf]
x6fOlbg], – sd{df nfO{ 5 eg] /fVg]
– Oof];\ / Oo"g\ ePsf] x6fOlbg] – sfn, kIf, efj h'g
ls|of 5 eg] cf1f – sfn, kIf, efj h'g 5 ToxL /fVg], -
jf OR5f agfpg], 5 ToxL /fVg], - kl/jt{g ug'{ x'Fb}g_
– stf{ 5}g eg] kl/jt{g ug'{ x'Fb}g_ – stf{df cfb/ eP
/flvlbg], stf{ /fVbf klg cgfb/,
h] klg /fVg ;lsG5 :qLlnª\u eP klg
t/ stf{ cg';fsf] k'lnª\u, ax'jrg
ls|of x'g'k5{ eP klg Psjrg /
– sfn, kIf, efj h'g cGo k'?if eP klg
5 ToxL /fVg], - t[tLo k'?if /fVg]
kl/jt{g ug'{ x'Fb}g_
pbfx/0fx?
!= d ltdLnfO{ af]nfpF5' . -sd{jfRo_
d4f/f ltdL af]nfOG5f} .
@= sfn'n] ;fdfgx? lsGof] . -sd{jfRo_
sfn'4f/f ;fdfgx? lslgP .
#= d t uPF x} .-efjjfRo_
cfkm" t uOof] x} .
$= Zofd4f/f d x]lkPF .-st{[jfRo_
Zofdn] dnfO{ x]Kof] .
%= /f]gfN8f]4f/f km'6an v]lnG5 .-st{[jfRo_
/f]gfN8f]n] km'6an v]N5 .
^= bfOn] alxgLnfO{ lk6\5 .-sd{jfRo_
bfO4f/f alxgL lkl6G5] .
&= /ftel/ lgbfOPg .-st{[jfRo_
pm /ftel/ lgbfPg .-oxfF pm stf{sf] 7fpFdf cGo stf{ klg /fVg ;lsg]_h:t} M
rf]yf] / kfRf} tx |19|
– tkfO{F /ftel/ lgbfpg'ePg .
– ltdL /ftel/ lgbfPgf} .
– xfdL /ftel/ lgbfPgf}F .
*= O/fg4f/f cd]l/sfdf cfs|d0f ul/of] .-sd{jfRo_
O/fgn] cd]l/sfdf cfs|d0f u¥of] .
(= xfdL st} klg hfg]5}gf}F .-efjjfRo_
st} klg uOg]5}g .
!)= ljgf]b4f/f uLtx? ufOPsf 5g\ .-st[{jfRo_
ljgf]bn] uLtx? ufPsf] 5 .
jfRo kl/jt{g ubf{ sfn, kIf, s/0f cs/0f, lnªu, jrg, k'?if, cfb/ efj cflbnfO{ Wofg lbg'k5{ .oL kIfx? h'g 5,
ToxL /xg'k5{ . ls|ofkb d'Vo?kdf ldn] gldn]sf] klxrfg ug'{k5{ .
^=cg's/0ffTds zJb
sfo{sf] gSsn zJb ug]{ zJbx?nfO{ cg's/0ffTds zJb elgG5 . cg's/0ffTds zJbx? cJoosf] sf]l6df kb{5g \ .
g]kfnLdf k|r lnt s]xL cg's/0fTds zJbx? / ltgsf] cy{ oxfF lbOPsf] 5 M
– csdSs -kg{'_ – cndNn -kg{'_
– ss|Ss -kg{'_ – SjfKk -vfg'_
– s6Ss -k]6 vfg'_ – s;Ss -s:g'_
– lsl6Ss -6f]Sg'_ – s/s/ -s/fpg'_
– snsn -aUg'_ – lsl//L cfjfh cfpg'_
– s'?ds'?d -rkfpg'_ – SjfFSjfF -?g'_
– Sjf/SjftL{ -x]g{'_ – vª\u|ª\u -;'Sg'_
– vrfvr -el/g_' – vnvnL kl;gfn] leHg'_
– lv::f -xfF:g'_ – v'q'Ss -dg{'_
– v'?Ss-dfGg'_ – v';'Ss -;'gfpg'_
– uhw'Dd -gaf]n]/ a:g'_– u8\ofª\u'8'ª -cfsf; uh{g{'_
– ubub -v';L x'g'_ – udSs -km'Ng, xg''_
– uNof{du'n'{d -9Ng'_ – u'gu'g -s'/f ug{'_
– 3'6'3'6' -lkpg'_ – £ofRr -/f]lsg'_
– lsRr -xfF:g'_ – 3'FSs 3'FSs -?g'_
– r6Ss -dfof dfg'{_ – r;r;L -3f]Rg'_
– lr6lr6 -kl;gf cfpg' – lrl6Ss -kg{'_
– r'n'{Dd -8'Ag'_ – 5Ss -kg{'_
– 5n{ª\u -x'g', a'em\g'_ – h¥ofsh'?Ss -p7\g'_
– h'?Ss -p7\g'_ – emgSs -l/;fpg'_
– emdSs -;fFem kg{'_ – emdemd -kfgL kg{'_
– emnSs -b]Vg'_ – emnemnL -b]Vg'_
– em;ª\u -x'g'_ – csdSs -kg{'_
– em\jfDd -xfdkmfNg'_ – emNofF:; -;Demg'_
– 6KKf -l6Kg'_ – 6kSs -l6Kg'_
– 6x6x -h"g nfUg'_ – 6'Kn'Ss -cfOk'Ug'_
– 6's'6's' -lxF8\g'_ – 6\jfNn -kg{'_
– 8'ª\8'ª\tL -ugfpg'_ – tktk -r'lxg'_
– ykSs -/fVg'_ – bgbgL -cfuf] afNg'_
– w'?w'? -?g'_ – lgy'|Ss -leHg'_
– kNofsk'n's -x]g'{_ – lkRr -y'Sg'_
– lkl6Ss -efFRg'_ – KjfSs -af]Ng'_
– Kof6\6 -lk6\g'__ – km6fkm6 -lxF8\g'_
– kmtSs -uNg'_ – km'Tt -lg:sg'_
– km\of6\6 -b]vf kg{'_ – etetL -kf]Ng'_
– dVv -kg{'_ – d';'d';' -xfF:g'_
– /gSs -l/;fpg'_ – n6/Dd -kmNg'_
|20 | rf}yf] / kfFrf} tx
jfSodf ePsf] d'Vo ls|of;Fu k|ToIf ;DaGw /fVg] gflds kb sf/s x'G5g\ / ltg} sf/s;Fu hf]l8P/ cfpg] kbx? ljelSt
x'G5g\ . ljelStn] ltg} sf/snfO{ cy{k"0f{ agfpF5g\ .h:t} M
?v kmn v;]/ 6fpsf] nfUof] .-cy{ljxLg cj:yf_
?vaf6 kmn v;]/ 6fpsf]df nfUof] .-;DaGw ;lxtsf] cy{k"0f{ jfSo_
s'g} zJb s'g sf/s xf] eg]/ lrGgsf nflu ljelSt dfq x]/]/ x'Fb}g,Tof] zJbn] k|bfg u/]sf] cy{ ;d]t x]g'{k5{ . h:t} M
bxLaf6 dxL aG5 .
pSt jfSodf af6 ljelSt nfu]sf] 5 . af6 ljelSt stf{,s/0f / ckfbfg # cf]6f sf/sdf k|of]u x'G5 t/ o; jfSodf
dxLsf] ;|f]t bxL ePsf] cy{ k|fKt ePsf]n] bxLaf6 eGg] zJb ckfbfg sf/s x'G5 .
ljelStsf] k|of]u cj:yf
n] sf] k|of]u
stf{ sf/s a'emfpg M h:t} M/fdn] vfgf vfof] .
s/0f sf/s a'emfpg M h:t} Mpm sndn] n]V5 .
cr]tg stf{ a'emfpg M h:t} M af9Ln] v]t aufof] .
sf/0f a'emfpg M h:t} MdnfO{ ?3fn] ;tfof] .
sfdsf] tl/sf a'emfpg M h:t} M Zofd v';Ln] gfRb} 5 .
clgjfo{ cfjZostf a'emfpg M h:t} M d}n] of] sfd cfh} ;Sg' 5 .
cg'dlt jf :jLs[lt hgfpg M h:t} M ltdLn] oxfF a;] x'G5 .
nfO{ sf] k|of]u
sd{ sf/s a'emfpg M h:t} M d ltdLnfO{ af]nfpF5' .
;Dk|bfg sf/s a'emfpg M h:t} Md pnfO{ snd lbG5' .
c;/ b]vfpg M h:t} M /fh]zn] ufO{nfO{ lk6\of] .
p4]Zo a'emfpg M h:t} M d}n] k9\gnfO{ lstfa lsg]F .
nfIfl0fs clek|fo a'emfpg M h:t} p;n] b'MvnfO{ a]jf:tf u5{ .
cg'ej hgfpg M h:t} M dnfO{ 3fp nfUof] .
vf; cjwf/0ff a'emfpg M h:t} M vfgnfO{ t vfpFnf lg .
af6 sf] k|of]u
stf{ sf/s a'emfpg M h:t} Mg]tfaf6 pb\3f6g eof] .
;fwg a'emfpg M h:t} M xfdL a;af6 oxfF cfof}F .
5'6\l6g] 7fpF a'emfpg M h:t} M pm kf]v/faf6 cfof] .
;|f]t a'emfpg M h:Tf} M b"waf6 bxL aG5 .
sf/0f a'emfpg M h:t} M d}n] ltdLaf6 b'Mv kfPF .
sd{ / efj jfRosf] stf{;Fu M h:t} M /fdaf6 e"n eof] .
k|flKtsf] dfWod hgfpg M h:t} M 8fFsfn] ufpFn]af6 wgdfn n'6] .
|22 | rf}yf] / kfFrf} tx
y'k|f] /f;,vft,/fzL
bIf l;kfn',of]Uo,lgk"0f{,cg'ejL
b[9 c6n,cl8u,l:y/,l6sfp
b]jn b]jfno,dlGb/,b]ju[x
gL/; ?vf],;'Vvf,a]:jflbnf]
k/fs|d axfb'/L,jL/tf,kf}/vL,k'?iffy{
aTtL bLks,bLk,lr/fu
afbn 36f,d]3
ljb|f]x ljKnj,s|flGt,pkb|f]j
x':;' a]xf];L
cnª\sf/ uxgf,cfe"if0f
k|jL0f s'zn,lgk"0f{,bIf,l;kfn'
Unflg lvGgtf,kZrftfk,v]b
hl6n s8f,sl7g,lSni6
cf/wgf k"hf,pkf;gf,cr{gf
cl4tLo cb\e"t,cg'kd
cgj/t clj/fd,lg/Gt/,nuftf/
cltly kfx'gf,cEofut,cfuGt's
cufw cyfx,ckf/,c;fWo}
ldq ;fyL,;FuL,;x[boL,aGw'
s?0ff bof,dfof,:g]x,;xfg'e"lt
sfg s0f{,>j0]flGb|o
3d08 cledfg,cxª\sf/
ljnIf0f crDd,cb\e"t,cgf}7f],c;fwf/0f
k[YjL e"ld,w/tL a;'Gw/f,w/f hut\
pHofnf] cfnf]s,k|sfz,sflGt,bLlKt,c+z'
rGb|df zzL,OGb",;f]d,h"g,rfFbgL,gLzfs/,lxdf+z'
pkxf/ sf]z]nL,e6L,;f}uft,Ogfd,k'/:sf/
dxfb]j zªs/,kz'klt,lzj,ef]nfgfy,dx]z
v/fa b'h{g,a]7Ls,ghftL,b'h{g,g/fd|f],vtd
lgolt efUo,k|f/Aw
cg';Gwfg cGj]]if0f,vf]h,uj]if0f
pTt]hgf cfj]z,Iff]e
cb[io ljn'Kt cuf]r/
cIf'0f ceUg,cvl08t
cxf]bf kb,bhf{,tx
Clif tk:jL,;Gt,of]uL
s|f]w cfj]z,l/;,Iff]e
piff laxfg,k|eft,k|ftM
O{v, O{iof{,8fx,l/;,OaL
5fq ljBfyL{,lzio,r]nf]
jg c/0o,hª\un
OR5f rfxgf,clenfiff,/x/,cfsf+Iff,sfdgf
eujfg\ O{Zj/,b]jtf,k/d]Zj/,;"/,hubLZj/,k|e'
PSsf;L crfgs,cs:dft\,ckem{6
plSt egfO,syg,pb\uf/,cleJolSt
;'g;fg rsdGg,;'g;fg,\Psnf;,;Ggf6f,lg:tAw
gd:sf/ k|0ffd,gd:t],9f]u,:j:tL,hbf},clejfbg
pTt/ hjfkm,lbzf
rf]yf] / kfRf} tx |27|
-v_ lj/LtfyL{ zJb M
pN6f] cy{ k|bfg ug]{ zJbnfO{ ljk/LtfyL{ zJb elgG5 . g]kfnL efifdf k|z:t dfqfdf ljk/Ltfy{s zJbx? kfOG5g\ . oxfF s]xL
ljk/LtfyL{ zJbx?sf] pNn]v ul/Psf] 5 M
zJbx? ljk/LtfyL{ zJb
hLjg d/0f
cf:yf cgf:yf
xl/of] ;'s]sf]
pbf/ ;ª\sL0f{
;DkGGf ljkGg
nfe xfgL
v08g d08g
rf]/ ;fw'
cflb cGTo
;an b'a{n
k|ToIf ck|ToIf
k|z+;f lgGbf
cfsfz kftfn
lgsf;L k}7f/L
gjLg k|frLg
cd[t ljif
;f}efUo b'ef{Uo
c;n v/fa
xfg'{ lhTg'
ufpF ;x/
OHHft a]OHht
u'g a}u'g
k|Zg pTTf/
n]s a];L
ck{0f u|x0f
s6" dw'\/
k|fs[t s[lqd
;'lbg s'lbg
/fhf /ª\s
lj4fg d"v{
pGglt cjglt
;HHfg b'h{g
pksf/ cksf/
cfsif{0f ljsif{0f
cUnf] xf]rf]
cy{ cgy{
afns a[4
l/Ttf] el/
cf;fdL ;fx"
;fIf/ lg/If/
ldq zq'
;kmf kmf]xf]/
3fd 5fof
j[xt\ ;"Id
;'ud b'u{d
1fg c1fg
|28 | rf}yf] / kfFrf} tx
;'Gb/ s'?k
cfo Joo
pbo c:t
Ps cg]s
dfgj bfgj
;+of]u ;+of]u
k|]d 3[0ff
k"jL{o kfZrfTo
:ju{ gs{
:jtGq k/fwLg
b"/ ;dLk
kfk k'0o
s[t1 s[tWg
hft s'hft
cfl:ts gfl:ts
;'k'q s'k'q
xFl;nf] ?Gr]
/f]uL lg/f]uL
u'0f cju'0f
cfuf] kfgL
ktL{ /}s/
7"nf] ;fgf]
;Tdfu{ s'dfu{
/; gL/;
;kgf ljkgf
gfkmf gf]S;fg
;fx;L 8/kf]s
hfu[t ;'if'Kt
rnfv h'D;f]
pTyfg ktg
pi0f zLt
;SsnL gSsnL
cltj[li6 cgfj[li6
afFemf] cfjfb
vf]s|f] vFlbnf]
cfoft lgof{t
lgGbf :t'lt
dfg ckdfg
;j{1 cNk1
oyf]lrt cg'lrt
dfG5] kz'
xn'ª\uf] uxf}F
;lhnf] cK7\of/f]
ck]Iff pk]Iff
ljeflht ;+ul7t
jf;gf cgfzlSt
nf}lss cnf}lss
;To c;To
;fhL af;L
rf]yf] / kfRf} tx |29|
;'uGw b'u{Gw
gofF k'/fgf]
306f If0f
k|frLg cjf{rLg
;fk]If lg/k]If
cfb/ cgfb/
;ls|otf lglis|otf
dxfg\ gLr
e|i6 ;bfrf/L
ldYof ;To
ljeT; cs'l;t
;DkGgtf ljkGgtf
;Gtfk zLtntf
;d ljifd
;/n hl6n
hLljt d[t
:jtGq k/tGq
dfly pNn]lvt afx]s cGo y'k|} zJbsf ljk/Ltfy{s zJbx? k|of]u x'G5G\f .sltko ljk/Ltfy{s zJbx?sf] ;6\6fdf ;Gbe{ /
k|;ª\u cg';f/ cs}{ zJbsf] ;d]t k|of]u ug'{ kg]{ x'G5 .
!)=tT;d,tb\ej / cfuGt's zJb
g]kfnL efiff ef/f]k]nL kl/jf/sf] ;t\d ju{sf] cfo{–O/fg]nL zfvfsf] ;+:s[t efiffaf6 ljsl;t efiff xf] . To;}n] o;sf]
zAbe08f/df ;+:s[t;|f]tsf zAb a9L kfOG5g\ . ;|f]t eg]sf] zAb u|x0f ug{] 7fpF xf] . eflifs lj:tf/ / j}1flgs pGglt;Fu}
g]kfnL efiffn] klg ljleGg ;|f]taf6 zAb u|x0f u/]sf] 5 . ;|f]tsf b[li6n] zAb b'O{ k|sf/sf x'G5g\ – df}lns zAb / cfuGt's
zAb .
-c_ df}lns zAb M g]kfNfL efifdf tT;d / 7]6 jf em/f{ zJbx? df}lns zJb dflgG5g\ .t;y{ df}lns zJbx? klg @
k|sf/sf x'G5g\ .
-s_tT;d zJb
g]kfnL efiffdf k|o'St zJbx? ;+:s[t efiffdf h;/L k|of]u x'G5g\ ToxL ?kdf g]kfnLdf cfPsf zJbnfO{ tT;d\ zAb, elgG5
. h:t} M
u'?,ljBf,wd{,dfu{,u[x,lz/,kfp,r/0f,z/L/,b]x,x:t,O{Zj/,ge,zzL,uug,j;'Gw/f,;"o{,j[If,ls/0f,cf>d,;'v,d"lt{,r"0f{,lgb|f,k'q,lktf,d
l:tis,jftf{,;"q,xif{,;GWof,ldq,bz{g,:qL,kmn,;"t,b08,b'i6,k':ts,b]jtf,OGb|,zfnLg,ljb\jfg\,cflb
s_tb\ej zJb
;+:s[tfaf6 ?k ablnP/ cfPsf g]kfnL efifdf k|of]u x'g] zAbnfO{ tb\ej zJb elgG5 . g]kfnL efiffsf lghL 7]6 jf em/f{
zAb klg df}lns zJb cGtu{t kb{5g\ . h:t} Msd{af6 sfd,wd{af6 wfd,clIfaf6 cfFvf,pHjnaf6 pHofnf],/Staf6
/ftf],ltStaf6 tLtf],kqaf6 kft,clUgaf6 cfuf],c>'af6 cfF;',x:taf6 xft,cBaf6 cfh,elugLaf6 alxgL,/fqLaf6 /ft,gjaf6
gofF,s0f{af6 sfg,cfiff9af6 c;f/,gfl;sfaf6 gfs,blwaf6 bxL,Zjf;af6 ;f; cflb .
To;}u/L g]kfnLefifdf ag]sf 7]6 jf em/f{ zJbx? klg g]kfnL efifsf df}lns zJb dflgG5g\ .h:t} M
l;s{g',rfd|f],emsf]{,:jFf7,aHof, df]/f,ufG6f],u]8f],y't'gf],rfd|],RofFpv'/L,;'GtnL,v'kf{,kmf]u6f],g]K6],ufF8 cflb
-cf_ cfuGt's zAb M ;+:s[tafx]s g]kfnleq af]lng] /fi6«leqsf efiffaf6 / cGo ljb]zL efiffaf6 g]kfnLdf cfPsf zAbnfO{
cfuGt's zAb elgG5 . /fi6«leqsf efiffaf6 cfPsf cfuGt's zAbnfO{ b]zh / ljb]zL efiffaf6 zAbnfO{ ljb]zh zAb klg
elgG5 .
g]kfnLsf s]xL cfuGt's zAb lgDgfg';f/ 5g\ M
aËfnL M uD5f, df5f===
hfkfgL Ms/fFt], h'8f], xf]G8f====
sf]l/ofnL M t]–SjfGbf]===
hd{g M km/]gxfO6, ;]ldgf/===
u|L;]nL M yd{;, y]l;;, Yof]/L, lkmnf];kmL===
k|m]Gr M sn]h, sk\mo{', sf6{'g, k'ln;===
O6flnog M SofDk;, sf]6f, efOlng, :6'l8of]===
kf]t{'ufnL M crf/, sfh', skmL,, udnf, sldh, luhf{, uf]bfd===
t'sL{ M rDrf, tf]k, s}FrL, rSs', rsrs, ;f}uft, s'NnL===
|30 | rf}yf] / kfFrf} tx
-$@_ nL
Afg]kf±nL Ö ag]kfnL :ofª\hf±nL Ö :ofª\hfnL
;fg]kf±nL Ö ;fg]kfnL emfkf±nL Ö emfkfnL
Kff]v/f±nL Ö kf]v/fnL cd]l/sf±nL Ö cd]l/sfnL
kfNkf±nL Ö kfNkfnL So'af±nL Ö So'afnL
-$#_ n]
l7dL±n] Ö l7ldn] ;fFv'±n] Ö ;fFv'n]
ufpF±n] Ö ufpFn] efbufpF±n] Ö efbufpFn]
dfbL±n] Ö dflbn]
z'esfdgf