596118

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ  FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
MEVCUT BETONARME BİR BİNANIN ÇELİK KAT İLAVESİ SONRASI

GÜÇLENDİRİLEREK 2018 TBDY KAPSAMINDA
PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Ufuk YILMAZ
İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı
Yapı Mühendisliği Programı
EYLÜL 2019
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ  FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YÜKSEK LİSANS TEZİ
Ufuk YILMAZ
(501121054)
İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı
Yapı Mühendisliği Programı
Tez Danışmanı: Prof.Dr. Güliz BAYRAMOĞLU
EYLÜL 2019
İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü’nün 501121054 numaralı Yüksek Lisans Öğrencisi Ufuk
YILMAZ, ilgili yönetmeliklerin belirlediği gerekli tüm şartları yerine getirdikten
sonra hazırladığı “MEVCUT BETONARME BİR BİNANIN ÇELİK KAT İLAVESİ
SONRASI GÜÇLENDİRİLEREK 2018 TBDY KAPSAMINDA
PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ” başlıklı tezini aşağıda imzaları olan
jüri önünde başarı ile sunmuştur.
Tez Danışmanı : Prof. Dr. Güliz BAYRAMOĞLU ..............................

İstanbul Teknik Üniversitesi
Jüri Üyeleri : Doç. Dr. Reaşat Atalay OYGUÇ .............................

İstanbul Teknik Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Nilçay Nilgün Aktan ..............................

Yıldız Teknik Üniversitesi
Teslim Tarihi : 11 Eylül 2019

Savunma Tarihi : 20 Eylül 2019
iii
iv
Babama,
v
vi
ÖNSÖZ
Tez sürecimde bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım tez danışmanım, değerli hocam

Prof.Dr. Güliz Bayramoğlu’na teşekkür ederim.
Tecrübelerinden ve bilgilerinden yararlandığım, çalışma hayatımda desteğini
esirgemeyen İnşaat Mühendisi Halil Yılmaz’a, çalışmalarımda yardımcı olan
arkadaşım İnşaat Mühendisi Mehmet Akif Altınok’a teşekkürlerimi sunarım.
Eylül 2019 Ufuk Yılmaz
vii
viii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ.................. ................................................................................................vii
İÇİNDEKİLER ...................................................................................................... ix
KISALTMALAR ................................................................................................... xi
SEMBOLLER ..................................................................................................... xiii
ÇİZELGE LİSTESİ .............................................................................................. xv
ŞEKİL LİSTESİ.................................................................................................. xvii
ÖZET................... ................................................................................................. xxi
SUMMARY ........................................................................................................xxiii
1. GİRİŞ.......................................................................................................................1
1.1 Giriş ............................................................................................................... 1
1.2 Amaç ve Çalışmanın Kapsamı ........................................................................ 2
2. DOĞRUSAL ELASTİK OLMAYAN HESAP YÖNTEMLERİ ....................... 5
2.1 Doğrusal Olmayan Davranış İçin Malzeme ..................................................... 6
Beton........................................................................................................... 6
2.1.1 ............................................................................................................. 6
2.1.2 Çelik .................................................................................................... 8
2.2 Doğrusal Olmayan Hesap Yöntemleri ............................................................10
2.2.1 Zaman tanım alanında doğrusal olmayan analiz ..................................10
2.2.2 İtme analizi yöntemleri .......................................................................11
2.2.1.1 Tek modlu itme analizleri ............................................................11
2.2.1.2 Çok modlu itme yöntemleri ..........................................................12
3. DEPREM YÖNETMELİĞİ TASARIM VE DEĞERLENDİRME
KRİTERLERİ .................................................................................. 13
3.1 Deprem Yer Hareketi Parametreleri ...............................................................13
3.1.1 Deprem tehlike haritası .......................................................................13
3.1.2 Deprem ivme spektrumu oluşturulması ...............................................13
3.1.1.1 Deprem yer hareketi düzeyleri .....................................................13
3.1.1.2 Standart deprem yer hareketi spektrum katsayıları........................14
3.1.1.3 Yatay elastik tasarım spektrumları ...............................................15
3.1.1.4 Düşey elastik tasarım spektrumları ...............................................16
3.1.3 Bina kullanım sınıfları ve bina önem katsayıları..................................17
3.1.4 Deprem tasarım sınıfları .....................................................................18
3.1.5 Bina yükseklik sınıfları .......................................................................18
3.1.6 Bina performans düzeyleri ..................................................................19
3.2 Dayanıma Göre Tasarım (DGT) ....................................................................20
3.3 Şekildeğiştirmeye Göre Değerlendirme ve Tasarım (ŞGDT) ..........................22
3.4 Kullanılacak Yer Hareketleri ve Depremsellik ile İlgili Hususlar ...................25
3.5 Mevcut Binaların Değerlendirilmesi ..............................................................26
3.5.1 Şekildeğiştirme sınırları ......................................................................28
ix
3.5.1.1 Yeni betonarme bina elemanları için izin verilen şekildeğiştirme ve
iç kuvvet sınırları .................................................................................... 28
3.5.1.2 Birim şekildeğiştirme ve dönme taleplerinin belirlenmesi ............ 30
3.5.1.3 Çelik elemanların şekildeğiştirme ve plastik dönme sınırları ........ 32
3.5.1.4 Mevcut binaların deprem performansının belirlenmesi................. 34
4. MEVCUT BETONARME BİR BİNANIN ZAMAN TANIM ALANINDA
DOĞRUSAL OLMAYAN ANALİZİ .............................................. 37
4.1 Bina Hakkında Genel Bilgiler ....................................................................... 37
4.2 Yapı Elemanlarının Boyutları ........................................................................ 40
4.3 Bina Modelinin Oluşturulması ve Analiz Süreci ............................................ 43
4.4 Mevcut Bina İçin Deprem Kayıtlarının Düzenlenmesi ................................... 46
4.4.1 Deprem kayıtlarının seçilmesi ............................................................ 46
4.4.2 Deprem kayıtlarının ölçeklendirilmesi ................................................ 50
4.5 Doğrusal Olmayan Özelliklerin Tanımlanması .............................................. 53
4.5.1 Beton ve donatı çeliği malzeme modelleri .......................................... 53
4.5.2 Kirişlerin plastik mafsal özelliklerinin tanımlanması .......................... 54
4.5.3 Kolonların fiber kesitlerinin tanımlanması .......................................... 55
4.5.4 Kirişlerin etkin kesit rijitliklerinin belirlenmesi .................................. 57
4.5.5 Kolonlarda plastik davranışın tanımlanması ....................................... 57
4.5.6 Perdelerde plastik davranışın tanımlanması ........................................ 57
4.5.7 Çelik kirişlerde plastik mafsal özelliklerinin tanımlanması ................. 61
4.5.8 Çelik kolonlarda plastik mafsal özelliklerinin tanımlanması ............... 63
4.6 Kolon, Kiriş ve Perdelere Ait İç Kuvvet ve Şekildeğiştirme Sınırları ............. 65
4.6.1 Çelik kirişler için şekildeğiştirme sınırları .......................................... 65
4.6.2 Çelik kolonlar için şekildeğiştirme sınırları ........................................ 66
4.6.3 Betonarme kirişler için şekildeğiştirme sınırları .................................. 67
4.6.4 Perde elemanları için şekildeğiştirme sınırları ..................................... 68
5. MEVCUT BİNAYA AİT ZAMAN TANIM ALANINDA DOĞRUSAL
OLMAYAN ANALİZ SONUÇLARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ ................................................................ 69
5.1 Göreli Kat Ötelemeleri .................................................................................. 69
5.2 Kiriş Hasar Durumlarının İncelenmesi .......................................................... 73
5.3 Kolon Hasar Durumlarının İncelenmesi ........................................................ 75
5.4 Perde Hasar Durumlarının İncelenmesi ......................................................... 79
6. SONUÇLAR ..................................................................................................... 85
KAYNAKLAR...................................................................................................... 87
EKLER.......... ........................................................................................................ 89
ÖZGEÇMİŞ ........................................................................................................ 133
x
KISALTMALAR
ATC : Applied Technology Council

BKS : Bina Kullanım Sınıfı
BHB : Belirgin Hasar Bölgesi
BYS : Bina Yükseklik Sınıfı
DGT : Dayanıma Göre Tasarım
FEMA : Federal Emergency Management Agency
GB : Göçme Bölgesi
GÖ : Göçmenin Önlenmesi Performans Düzeyi
İHB : İleri Hasar Bölgesi
KH : Kontrollü Hasar Performans Düzeyi
KK : Kesintisiz Kullanım Performans Düzeyi
PEER : Pacific Earthquake Engineering Research Center
SH : Sınırlı Hasar Performans Düzeyi
SHB : Sınırlı Hasar Bölgesi
ŞGDT : Şekildeğiştirmeye Göre Değerlendirme ve Tasarım
TBDY : Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği
YDKT : Yük ve Dayanım Katsayıları ile Tasarım
xi
xii
SEMBOLLER
(EI)o : Çatlamamış kesit eğilme rijitliği

(EI)e : Çatlamış kesit eğime rijitliği
FS : Kısa periyot bölgesi için yerel zemin etki katsayısı
F1 : 1.0 saniye periyot için yerel zemin katsayısı
g : Yerçekimi ivmesi
Lp : Plastik mafsal boyu
Ls : Kesme açıklığı
My : Etkin akma momenti
SS : Kısa periyot harita spektral ivme katsayısı (boyutsuz)
S1 : 1.0 saniye periyot için harita spektral ivme katsayısı (boyutsuz)
SDS : Kısa periyot tasarım spektral ivme katsayısı (boyutsuz)
SD1 : 1.0 saniye periyot için tasarım spektral ivme katsayısı (boyutsuz)
Tp : Binanın hakim doğal titreşim periyodu (s)
TA : Yatay elastik tasarım ivme spektrumu köşe periyodu (s)
TB : Yatay elastik tasarım ivme spektrumu köşe periyodu (s)
(VS)30 : Üst 30 metredeki ortalama kayma dalgası hızı (m/s)
Ve : Kolon, kiriş ve perdede esas alınan tasarım kesme kuvveti
εc(GÖ) : Göçmenin Önlenmesi performans düzeyi için izin verilen sargılı
beton birim kısaması sınırı
εc(KH) : Kontrollü Hasar performans düzeyi için izin verilen sargılı beton
birim kısaması sınırı
εc(SH) : Sınırlı Hasar performans düzeyi için izin verilen sargılı beton birim
kısaması sınırı
εs(GÖ) : Göçmenin Önlenmesi performans düzeyi için izin verilen donatı
çeliği birim şekildeğiştirmesi sınırı
εs(KH) : Kontrollü Hasar performans düzeyi için izin verilen donatı çeliği
birim şekildeğiştirmesi sınırı
εs(SH) : Sınırlı Hasar performans düzeyi için izin verilen donatı çeliği birim
şekildeğiştirmesi sınırı
εsu : Maksimum dayanıma karşı gelen donatı birim uzaması
ϕu : Göçme öncesi eğrilik
ϕy : Akma eğriliği
ϕt : Toplam eğrilik
θk : Yerdeğiştirmiş eksen dönmesi
θp : Plastik dönme talebi
θk : Akma durumu için yerdeğiştirmiş eksen dönmesi
θp(GÖ) : Göçmenin Önlenmesi performans düzeyi için izin verilen plastik
dönme sınırı
θp(KH) : Konrollü Hasar performans düzeyi için izin verilen plastik dönme
sınırı
θp(SH) : Sınırlı Hasar performans düzeyi için izin verilen plastik dönme sınırı
xiii
xiv
ÇİZELGE LİSTESİ
Sayfa
Çizelge 3.1 : Kısa periyot için yerel zemin etki katsayıları. ..................................... 15
Çizelge 3.2 : 1.0 saniye periyot için yerel zemin etki katsayıları. ............................ 15
Çizelge 3.3 : Bina kullanım sınıfları ve bina önem katsayıları. ................................ 17
Çizelge 3.4 : Deprem tasarım sınıfları. .................................................................... 18
Çizelge 3.5 : Bina yükseklik sınıfları ve deprem tasarım sınıflarına göre tanımlanan
bina yükseklik aralıkları. .................................................................... 18
Çizelge 3.6 : Deprem tasarım sınıflarına göre yeni yapılacak veya mevcut binalar
için performans hedefleri ve uygulanacak değerlendirme/tasarım
yaklaşımları. ....................................................................................... 19
Çizelge 3.7 : R ve D katsayıları. ............................................................................. 21
Çizelge 3.7 (Devam) : R ve D katsayıları. .............................................................. 22
Çizelge 3.8 : Betonarme taşıyıcı sistem elemanlarının etkin kesit rijitliği
çarpanları. .......................................................................................... 24
Çizelge 3.9 : Binalar için bilgi düzeyi katsayıları. ................................................... 26
Çizelge 3.12 : Merkezi çaprazlı çelik çerçevelerin şekildeğiştirme sınırları. ............ 34
Çizelge 4.1 : Binanın performans hedefleri. ............................................................ 38
Çizelge 4.2 : Kolon enkesit boyutları ve donatı detayları. ....................................... 40
Çizelge 4.3 : Kiriş enkesit boyutları ve donatı detayları. ......................................... 41
Çizelge 4.4 : Perde enkesit boyutları ve donatı detayları. ........................................ 42
Çizelge 4.5 : 1. Durum periyot ve kütle katılım oranları. ......................................... 45
Çizelge 4.8 : Yapının deprem parametreleri. ........................................................... 46
Çizelge 4.9 : PEER deprem kayıtları. ...................................................................... 50
Çizelge 4.10 : Perde beton ve donatı çeliği şekildeğiştirme sınırları. ....................... 68
Çizelge 5.1 : 1.Durum kat öteleme oranları. ............................................................ 72
Çizelge 5.2 : 2. Durum kat öteleme oranları. ........................................................... 72
Çizelge 5.3 : 3. Durum kat öteleme oranları. ........................................................... 72
Çizelge C 1 : Kolon şekildeğiştirme limiti için oluşturulan kesme kuvvetleri. ....... 113
Çizelge C 2 : Kolon kesme kuvvetleri talep ve kesme kapasiteleri. ....................... 119
xv
Çizelge C 3 : Kolon şekildeğiştirme etki/kapasite oranları. ................................... 125
Çizelge D.1 : Perde kesme kuvvetleri talep ve kesme kapasiteleri......................... 131
Çizelge D.1 : Perde kesme kuvvetleri talep ve kesme kapasite oranları. ................ 132
xvi
ŞEKİL LİSTESİ
Sayfa
Şekil 2.1 : Betonarme kesitte eğilme momenti-eğrilik ilişkisi (Celep, 2007).............. 6

Şekil 2.2 : Mander sargılı ve sargısız beton modeli gerilme-şekildeğiştirme grafiği
(TBDY-2018). ...................................................................................... 7
Şekil 2.3 : Donatı çeliği gerilme-şekildeğiştirme (TBDY-2018). ............................... 9
Şekil 2.4 : Modal kapasite diyagramı. ..................................................................... 11
Şekil 3.1 : Yatay elastik tasarım spektrumu............................................................. 16
Şekil 3.2 : Düşey elastik tasarım spektrumu. .......................................................... 17
Şekil 3.3 : Kesit hasar bölgeleri. ............................................................................. 27
Şekil 3.4 : Çift eğrilikli eğilme altındaki tipik bir eğilme elemanının
şekildeğiştirmesi. ................................................................................ 31
Şekil 4.1 : Mevcut bina bodrum kat kalıp planı. ...................................................... 39
Şekil 4.2 : Mevcut bina normal kat kalıp planı. ....................................................... 39
Şekil 4.3 : Güçlendirme perdesi detayı. ................................................................... 41
Şekil 4.4 : U perde kesiti. ........................................................................................ 43
Şekil 4.5 : 1. Durum mevcut betonarme bina 3 boyutlu SAP2000 modeli. .............. 44
Şekil 4.6 : 2. Durum çelik katların ilave edildiği bina 3 boyutlu SAP2000 modeli. .. 44
Şekil 4.7 : 3. Durum çelik katların ilave edildiği binanın güçlendirilmiş halinin 3
boyutlu SAP2000 modeli. ................................................................... 45
Şekil 4.8 : Yapının konumu. ................................................................................... 47
Şekil 4.9 : Mevcut yapının yatay elastik tasarım spektrumu. ................................... 48
Şekil 4.10 : TBDY-2018 tasarım spektrumunun PEER’da oluşturulması. .............. 48
Şekil 4.11 : Deprem kayıtlarının özellikleri. ............................................................ 49
Şekil 4.12 : Tasarım spektrumu ile birlikte ölçeklendirilmemiş deprem kayıtları. .... 49
Şekil 4.13 : Tasarım spektrumunun 1.3 katı ile 11 adet ölçeklendirilmiş deprem
kaydının spektrumlarının ortalamasının karşılaştırılması. .................... 51
Şekil 4.14 : Ölçeklendirilen 11 adet deprem kaydı ile hedef tasarım spektrumu. ..... 52
Şekil 4.15 : Sargısız beton modeli. .......................................................................... 53
Şekil 4.16 : B60x55 kirişine ait sargılı beton modeli. .............................................. 53
Şekil 4.17 : S420 donatı çeliği modeli. .................................................................... 54
Şekil 4.18 : B60/55 kirişi için pozitif moment-eğrilik diyagramı. ............................ 54
Şekil 4.19 : B60/55 kirişi için negatif moment-eğrilik diyagramı. ........................... 55
Şekil 4.20 : Kolon fiber kesitinin SAP2000 programı yardımıyla oluşturulması. ..... 56
Şekil 4.21 : Kolon fiber kesitinin PERFORM-3D yazılımına tanımlanması. ........... 56
Şekil 4.22 : PERFORM-3D’ye tanımlanan elastik kiriş kesiti. ................................ 57
Şekil 4.23 : Perde başlık bölgesi için oluşturulan sargılı beton modeli ve idealize
edilmiş sargılı beton modeli. ............................................................... 58
Şekil 4.24 : Perde başlık bölgesi için PERFORM-3D’ye tanımlanan sargılı beton
modeli. ............................................................................................... 58
Şekil 4.25 : Donatı çeliği için malzeme özelliklerinin PERFORM-3D’ye
tanımlanması. ..................................................................................... 59
xvii
Şekil 4.26 : Örnek donatı fiber tanımı. .................................................................... 59
Şekil 4.27 : PERFORM-3D perde elemanı tanımlanması. ....................................... 60
Şekil 4.28 : PERFORM-3D perde tanımlanması. .................................................... 60
Şekil 4.29 : IPE600 kirişi için doğrusal olmayan özelliklerin tanımlanması. ........... 61
Şekil 4.30 : IPE600-HEB500 kiriş kolon birleşimi için kaynaklı kiriş kolon
birleşimi. ............................................................................................ 62
Şekil 4.31 : IPE600 kirişi için plastik mafsal özelliklerinin tanımlanması. .............. 62
Şekil 4.32 : HEB500 kolonu PMM akma yüzeyi için gerekli verilerin
tanımlanması. ..................................................................................... 63
Şekil 4.33 : HEB500 kolonu plastik mafsal özelliklerinin tanımlanması. ................ 64
Şekil 4.34 : HEB500-IPE600 kolon-kiriş birleşimi için plastik mafsal özelliklerinin
tanımlanması. ..................................................................................... 64
Şekil 4.35 : IPE600 kirişi şekil değiştirme sınırlarının PERFORM-3D’ye
tanımlanması. ..................................................................................... 65
Şekil 4.36 : HEB500 kirişi şekil değiştirme sınırlarının PERFORM-3D’ye
tanımlanması. ..................................................................................... 66
Şekil 4.37 : B60x55 kirişi şekil değiştirme sınırlarının PERFORM-3D’ye
tanımlanması. ..................................................................................... 67
Şekil 4.38 : P1 perdesi için şekildeğiştirme sınırlarının tanımlanması. .................... 68
Şekil 5.1 : 1.Durum göreli kat ötelemeleri. ............................................................. 69
Şekil 5.2 : 2. Durum göreli kat ötelemeleri. ............................................................ 70
Şekil 5.3 : 3. Durum göreli kat ötelemeleri. ............................................................ 71
Şekil 5.4 : 60x55 kirişi için plastik dönme-zaman grafiği. ...................................... 73
Şekil 5.5 : 3 durum için betonarme kiriş dönmelerinin limitlerle karşılaştırılması. .. 74
Şekil 5.6 : 60x60 kolonu için şekildeğiştirme-zaman grafiği. .................................. 76
Şekil 5.7 : Seçilen bir kolonun katlara göre şekildeğiştirmeleri. .............................. 76
Şekil 5.8 : 3 durum için beton basınç şekildeğiştirmelerinin etki/kapasite oranları ile
karşılaştırılması. ................................................................................. 77
Şekil 5.9 : 3 durum için donatı çekme şekildeğiştirmelerinin etki/kapasite oranları ile
karşılaştırılması. ................................................................................. 78
Şekil 5.10 : P1 perdesi şekildeğiştirme-zaman grafiği. ............................................ 79
Şekil 5.11 : P2 perdesi için katlara göre şekildeğiştirme grafiği. ............................. 80
Şekil 5.12 : 1 ve 2. Durum için perde beton basınç şekildeğiştirmelerinin
etki/kapasite oranları. ......................................................................... 81
Şekil 5.13 : 1 ve 2. Durum için perde donatı çekme şekildeğiştirmelerinin
etki/kapasite oranları. ......................................................................... 81
Şekil 5.14 : 3. durum için perde beton basınç şekildeğiştirmelerinin etki/kapasite
oranları. ............................................................................................. 82
Şekil 5.15 : 3. durum için perde donatı çekme şekildeğiştirmelerinin etki/kapasite
oranları. ............................................................................................. 82
H Aksı eleman kesitleri......................................................................... 90
G Aksı eleman kesitleri......................................................................... 91
D Aksı eleman kesitleri......................................................................... 92
B Aksı eleman kesitleri. ........................................................................ 93
A Aksı eleman kesitleri......................................................................... 94
12 Aksı eleman kesitleri. ...................................................................... 95
9 Aksı eleman kesitleri. ........................................................................ 97
8 Aksı eleman kesitleri. ........................................................................ 98
xviii
6 Aksı eleman kesitleri. ..................................................................... 100
6. Kat Planı ....................................................................................... 101
5. Kat Planı. ...................................................................................... 102
Betonarme kolon- çelik kiriş birleşim detayı. .................................... 103
Betonarme kolon- çelik kolon birleşim detayı. .................................. 104
Çelik kiriş- çelik çapraz birleşim detayı. ............................................ 105
Çelik kiriş birleşim detayı. ................................................................ 106
139 Tabas depremi ivme-zaman grafiği. .............................................. 107
763 Loma Prieta depremi ivme-zaman grafiği. .................................... 107
825 Cape Mendocino depremi ivme-zaman grafiği. ............................. 108
1107 Kobe depremi ivme-zaman grafiği. ............................................. 108
1148 Kocaeli depremi ivme-zaman grafiği. ......................................... 109
1633 Manjil depremi ivme-zaman grafiği. ........................................... 109
3750 Cape Mendocino depremi ivme-zaman grafiği. ........................... 110
4455 Montenegro depremi ivme-zaman grafiği. .................................. 110
4869 Chuetsu-oki depremi ivme-zaman grafiği. .................................. 111
6928 Darfield depremi ivme-zaman grafiği. ...................................... 111
8164 Düzce depremi ivme-zaman grafiği. ......................................... 112
xix
xx
ÖZET
Dünyada meydana gelen depremlerin sonuçlarının analiz edilmesiyle birlikte yeni

yapılacak binaların depreme dayanıklı tasarımı, mevcut binaların deprem etkisindeki
hasar seviyesinin belirlenmesi ve depreme yeterli dayanıklılığı gösteremeyecek
binaların güçlendirilmesi ile ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların
sonucunda performansa dayalı tasarım ve değerlendirme yöntemleri geliştirilmiş ve
günümüzde yaygınlaşarak kullanılmaya başlanmıştır.
Ülkemiz nüfusunun yarısından fazlasının aktif deprem bölgelerinde yaşadığı

düşünüldüğünde can ve mal kayıplarının önüne geçilebilmesi için gerekli tedbirlerin
alınması zorunludur. Bu tedbirlerin alınabilmesi için ülkemizde tasarım ve
değerlendirme kurallarını içeren yönetmelikler oluşturulmuştur.
Mevcut veya güçlendirilmiş binaların performansının değerlendirilmesi için doğrusal

(Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ve Mod Birleştirme Yöntemi) ve doğrusal olmayan
(Tek Modlu İtme Yöntemleri, Çok Modlu İtme Yöntemleri ve Zaman Tanım
Alanında) hesap yöntemleri kullanılabilmektedir.
İlk olarak “2007 Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik” ile
birlikte ülkemizde mevcut binaların değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi ile ilgili bir
bölüm yönetmeliğimizde yer almıştır. 01.01.2019 tarihinde yürürlüğe giren “Türkiye
Bina Deprem Yönetmeliği “ ile performansa göre değerlendirme ve tasarım
yaklaşımı aynı zamanda yeni inşa edilecek yapıların tasarımını da kapsayacak
şekilde geliştirilmiştir.
Beş bölümden meydana gelen bu tez çalışmasında birinci durum mevcut binayı,
ikinci durum binaya çelik katların eklenmesini, üçüncü durum ise binanın
güçlendirilmiş halini temsil etmektedir. Giriş bölümünde performansa dayalı
tasarımın gerekliliğinden bahsedilmiştir.İkinci bölümde doğrusal olmayan hesap
yöntemleri tanıtılarak, kullanılan malzemelerin doğrusal olmayan özellikleri
anlatılmıştır. Üçüncü bölümde bina analizinde kullanılacak TBDY-2018’in tasarım
esasları açıklanmıştır. Dördüncü bölümde 2007 yönetmeliğine uygun bir şekilde
konut yapısı olarak inşa edilen binanın kullanım amacı hastane olarak değiştirilerek
TBDY-2018’e göre PERFORM-3D programı yardımıyla “Zaman Tanım Alanında
Doğrusal Olmayan Analiz Yöntemi” ile analiz edilmiştir. Bu bölümde yapının
bulunduğu coğrafi koordinatları esas alan Türkiye Deprem Tehlikeleri Haritalarından
(https://tdth.afad.gov.tr/) DD-1 deprem yer hareketi düzeyi için elde edilen
spektrumlara göre TBDY-2018’de verilen basit ölçeklendirme yöntemi ile 11 adet
gerçek deprem kaydı ölçeklendirilmiş ve daha sonra yapıya etkitilmiştir. Beşinci
bölümde analizi yapılan 3 durum için sonuçlar kıyaslanmıştır. Son bölümde tezden
elde edilen sonuçlar yorumlanmıştır.
xxi
xxii
EVALUATION OF THE PERFORMANCE OF AN EXISTING
REINFORCED CONCRETE BUILDING RETROFITTED AFTER STEEL
FLOOR ADDITION UNDER THE SCOPE OF 2018 TBEC
SUMMARY
The boundaries of plates, where the plates forming the earth's crust, rub against each
other, compress each other, climb on top of each other or come under them, emerge
as the places where earthquakes occur. A movement occurs when the frictional force
is exceeded between one plate being pushed and the other plate. This movement
occurs in a very short time unit and it is a shock. Eventually, waves of earthquakes
(concussion) propagate far and far away. At the same time, earth fractures can be
seen, sometimes visible, extending for kilometers and called fault. These fractures
can sometimes be obscured by the surface layers. According to the theories, at any
point, depending on time, the energy stored elastically by the gradual unit
deformation accumulation, when it reaches a critical value, overcomes the frictional
force along the fault plane and forms the relative movements of rock blocks on both
sides of the fault line. This event is a sudden displacement movement. Faults are
generally named according to their direction of movement. The faults that occur
mostly as a result of horizontal movement are called ”strike slip fault”. The North
Anatolian Fault in our country is a strike-slip fault line.
Along with the analysis of the consequences of the earthquakes in the world, many
studies have been carried out on earthquake resistant design of new buildings,
determination of damage levels of existing buildings and retrofitting of buildings that
do not have enough earthquake resistance performance. As a result of these studies,
performance-based design and evaluation methods have been developed and
nowadays it has become widespread.
Performance-based calculation methods were introduced during the end of the 20th
century in the United States during the determination of earthquake reliability of
structures in earthquake zones and retrofiting of structures with insufficient strenght.
However, it was later found that these methods could also be used in the design of
new structures.
First regulations of performance-based design were included as a chapter in Turkish

Earthquake Code “Regulation on Buildings to be Built in Earthquake Zones,2007”.
Entered into force on 01.01.2019, “Turkey Earthquake Building Regulations" has
also been enhanced to include the performance-based design of buildings to be newly
built along with the evaluation and retrofitting of existing buildings.
Considering that more than half of our country's population lives in active earthquake
zones, necessary precautions should be taken to prevent loss of life and property. In
order to take these measures, regulations including design and evaluation rules have
been established in our country.
In addition, Regulation on Design, Calculation and Construction Principles of Steel

Structures undan was published in 2016 as there was a need to develop regulations
on the design of steel structures. With this regulation, steel structure design has been
dealt with with two different design philosophies, namely safety allowable stress
xxiii
design (ASD) and load resistence factor design (LRFD). It is expected that and load
resistence factor design will be replaced with allowable stress design in the future.
Linear (Equivalent Earthquake Load Method and Mode Superposition Method) and
nonlinear (Single Mode Pushover Methods, Multi-Mode Pushover Methods and
Time History) calculation methods can be fulfilled to evaluate the performance of
existing or retrofitted buildings.
Even though linear elastic method solution is linear, the evaluation method takes into
consideration the inelastic behavior of the system. In the nonlinear assessment
method, the difficulties arise in the two phases in the solution stages, since it is
necessary to consider the inelastic behavior in a more realistic manner. One of these
difficulties is the need for more parameters of the structural bearing system. This
sometimes creates uncertainties that are difficult to overcome for existing buildings.
The other difficulty is that the existing linear solution softwares cannot be used and
there is a need for more detailed solution techniques. While nonlinear dynamic
analysis methods are more accurate with a realistic three dimensional model with
ground motions consisting of multi-component records compatible with the site-
specific earthquake design spectrum, it will not be realistic to expect all engineering
offices overcome this complex method for all kinds of buildings . Therefore,
nonlinear static push-over analysis methods will continue to emerge as a more
reasonable and simple method since they work directly with design spectrum. It
should be known that when such methods deviate from reality , time history method
should be applied when the damage can be predicted adequately.
The non-linear calculation methods that used to determine the performance of

existing buildings under the earthquake loads, are used to calculate the plastic
deformations due to ductile behavior, plastic rotations and the internal force values
due to brittle behavior. Performance evaluation is made by comparing demand values
with deformation and internal force capacities.
As a result of the evaluation of the performance of the existing buildings, it is

possible to improve the behavior of the buildings under earthquake impact by
retrofiting the buildings that do not meet the desired target performance levels.
It is appropriate to evaluate the strenghtening techniques under two general
categories,first element reinforcement (techniques applied individually to the bearing
elements that are found to be inadequate) and second is system behavior
improvement (avoiding earthquake hazards of bearing elements by changing the
general character of the structural system).
In cases of a slight number of insufficient elements or limited structural insuffciency

area in the building, an element strengthening approach is required; however, in
cases where the number of inadequate elements is large or if all vertical bearing
elements need to be strengthened due to insufficient lateral stiffness, it is appropriate
to adopt the system behavior improvement approach instead.
The strenghtening strategies for Turkey has to be based on the system behavior
improvement approach because of the insufficient lateral stiffness, reinforcement
arrangement faults and the use of very low quality concrete.
xxiv
As a result of such a process, since most of the seismic forces are carried by the
newly formed lateral stiffness elements, the majority of the insufficient frame
elements becomes sufficient because they only have to bear the forces from vertical
loads. However, it is natural that a small number of bearing elements stay still
inadequate or some elements to be strengtened (such as beams that turn into shear
wall transverse beams) which subject to functional changes., There is no difficulty in
strengthening of a small number of elements individually
Turkey has the retrofiting technology for strenghtening applications which will be
applied in this approach., in most cases even offers various options to the engineers.
This approach also seems to be feasible in terms of performance level perspective.
Considering the economical situation of the country and priority of decreasing the
loss of lives, this approach can easily applied according to the life safety
performance level. Also, when a different performance level is selected, there is no
obstacle to the apply with this approach.
In this thesis, which consists of five parts, the first case represents the existing
building, the second case represents the addition of steel floors to the building, and
the third case represents the retrofitted status of the building. While the necessity of
performance-based design is mentioned in the introduction, In the second section,
nonlinear calculation methods are introduced, also the nonlinear properties of the
materials used are explained. The design principles of Turkish Earthquake Code-
2018 which will be used in the analysis are explained in third section. In the fourth
section, changing the intended use of an existing building which was designed and
constructed as a residential building in accordance with the Turkish Earthquake
Code,2007, analysis carried out by PERFORM 3D with Time History Nonlinear
Analysis Method. The spectra is obtained from Turkey Earthquake Hazards Map
(https://tdth.afad.gov.tr/) according to the global coordinates of the building for DD1
earthquake ground motion level. Thereafter, 11 real earthquake records scaled by the
simple scaling method of TBEC-2018 and impacted to the building. In the fifth
chapter, the results were compared for the three analyze cases. In the last chapter, the
consequences obtained from the thesis are interpreted.
xxv
xxvi
1. GİRİŞ
1.1 Giriş
Depremler yapılara verdiği hasarlar nedeniyle can ve mal kayıplarının meydana

gelmesine yol açmaktadır. İnsanların zarar görmemesi, ekonomik kayıpların önüne
geçilmesi ve günlük yaşam aktivitelerinin devam edebilmesi için depremlerden
korunmak gerekmektedir. Ayrıca deprem olduktan sonra kesintisiz müdahale
edebilmesi gereken hastane gibi özel yapıların tasarımında deprem etkisinin gerçekçi
bir şekilde alınması gerekmektedir. Ülkemizin yapı stoğu göz önüne alındığında
özellikle Marmara Bölgesinde yer alan yapıların büyük kısmı fiziksel, ekonomik ve
sosyal kayıplar açısından deprem riski yüksek olarak sınıflandırılmaktadır. Deprem
tehlikesi ve deprem riski göz önünde bulundurulduğunda depremlerin meydana
getireceği kayıplardan korunabilmek için sadece yeni yapılacak yapıların depreme
karşı dayanıklı inşa edilmesinin yeterli olmadığı görülmektedir.
Mevcut yapıların oluşması muhtemel bir depremde nasıl davranacağı, nasıl bir hasar
alacağı gibi sorular performansa dayalı tasarım ve değerlendirme kavramının ortaya
çıkmasına neden olmuştur. Mevcut yapıların deprem etkisi altında davranışları
kestirilebilirse uygun güçlendirme yöntemleri uygulanarak yapıların alacağı hasarların
azaltılması ile can kayıpları ve ekonomik kayıpların önüne geçilebililir.
Deprem tehlikesi altında olan ülkelerde deprem hareketlerinin yapılara etkisi ile ilgili
birçok çalışma sürdürülmekte, yönetmelikler oluşturulmakta ve çalışmalar ile birlikte
yönetmelikler geliştirilmektedir. Ülkemizde de deprem ile ilgili yönetmelikler 1940
yılından itibaren değişerek gelişmeye devam etmektedir. 1940 yılında yürürlükte olan
yönetmelikte depreme katılan kütlenin %10’u yatay yük olarak binaya etki
ettirilmekteydi. 1947 yılında ülkemiz üç deprem bölgesine ayrılarak depreme katılan
kütle üç farklı katsayı ile yatay yük olarak etki ettirilmiştir. 1963 yılına gelindiğinde
ülkemiz dört deprem bölgesine ayrılmıştır. 1968 yılında yayınlanan yönetmelikle
birlikte betonarme yapı tasarımına ait detaylı bilgiler verilmeye başlanmıştır. 1975
yılında yayınlanan yönetmelikle yatay yük katsayısı daha detaylı tanımlanmıştır.
1
Spektrum kavramı bu yönetmelikle birlikte tanımlanarak deprem etkileri yapının
periyoduna bağlı olarak gözönüne alınmıştır. 1997 yönetmeliğinde deprem yüklerinin
belirlenmesinde süneklik dikkate alınarak yatay yükler taşıyıcı sistem davranış
katsayısı ile azaltılmıştır. 2007 yönetmeliği 1997 yönetmeliği esas alınarak
hazırlanmış ve mevcut yapıların değerlendirilmesi ile ilgili bir bölüm eklenmiştir.
TBDY-2018 yönetmeliği ile performansa dayalı tasarım sadece mevcut binalar için
değil yeni yapılacak binalar içinde gözönüne alınması gereken bir yöntem olarak yer
almıştır. TBDY-2018 yönetmeliği ile birlikte “Türkiye Deprem Tehlikesi Haritası”
yayınlanarak deprem bölgesi kavramı kaldırılmış, koordinat bilgileri ve zemin
özelliklerine bağlı olarak elde edilen özel deprem spektrumları ile farklı deprem
tehlike sınıfları için daha güvenli tasarım girdilerine ulaşılmaya başlanmıştır.
Yapı ve deprem mühendisliğinin performansa dayalı tasarım ve değerlendirmede

üstesinden gelmesi gereken önemli bir durum mevcut yapıların belirli performans
hedeflerini karşılayıp karşılayamayacağını belirlemekte kullanacağı basit ama yeteri
doğrulukta yöntemler geliştirmektir. Mevcut binaların değerlendirmesinde kullanılan
FEMA, ASCE 41, ATC-40 gibi klavuz ve standartlar azaltılmış deprem yükleri altında
elastik hesap yöntemlerinden vazgeçerek doğrusal olmayan davranışı hesaba katan
yöntemlere daha fazla önem vermektedir. Ülkemizde de 2018 TBDY ile şekil
değiştirme esaslı değerlendirme ve tasarımın ağırlık kazandığını görmekteyiz.
Performansa dayalı tasarım ve değerlendirmede binaların doğrusal olmayan

davranışlarının göze alınması gerekir. Bu davranışları göze almak için kullanılan
yöntemler doğrusal olmayan itme analizi ve doğrusal olmayan zaman tanım alanında
dinamik analizden oluşmaktadır.
1.2 Amaç ve Çalışmanın Kapsamı
Bu tez çalışmasında 2007 deprem yönetmeliği dikkate alınarak 2010 yılında konut
olarak inşa edilmiş bir yapının kullanım amacının hastane olarak değiştirilmesi ve
üzerine çelik yapı elemanları ile ilave katların eklenmesi sonucu TBDY-2018
yönetmeliğinde belirtilen hedef performans seviyelerinin kontrol edilmesi
amaçlanmıştır. Yapının göreli kat ötelemeleri, elemanların kesme kapasiteleri ve şekil
değiştirme oranları üç durumda ele alınarak birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Birinci
durumda mevcut betonarme yapının kullanım amacının hastane binası olarak
değiştirilmesi halinde, ikinci durumda hastane olarak değiştirilen binaya ilave çelik
2
katların eklenmesi halinde, üçüncü durumda ise yapının güçlendirilmiş halinde gerekli
sonuçlar incelenmiştir.
Yapının performansının değerlendirilmesi TBDY-2018’de verilen “Zaman Tanım

Alanında Doğrusal Olmayan Hesap Yöntemi” ile yapılmıştır. Zaman tanım alanında
doğrusal olmayan dinamik analizler için PERFORM-3D programı kullanılmıştır. İlave
çelik katların ön tasarımı “Dayanıma Göre Tasarım” esas alınarak ‘Çelik Yapıların
Tasarım, Hesap ve Yapım Esasları Yönetmeliği-2016’ya göre SAP2000 programında
yapılmıştır.
Tez çalışmasında aşağıda içeriği açıklanan altı bölüm yer almıştır.
Birinci bölümde, konuya giriş yapılarak, çalışmanın amacından bahsedilmiştir.
İkinci bölümde, şekildeğiştirmeye göre değerlendirme ve tasarım kapsamında

kullanılacak doğrusal olmayan hesap yöntemleri hakkında bilgi verilmiştir.
Üçüncü bölümde, bina özellikleri dikkate alınarak analizde kullanılacak olan TBDY-
2018’de yer alan kavramlar ve analiz esasları anlatılmıştır.
Dördüncü bölümde, mevcut bina ve analiz parametreleri hakkında bilgi verilerek

TBDY-2018’e göre analizin adımları tanımlanmıştır.
Beşinci bölümde, analiz edilen 3 durumun sonuçları elde edilmiştir.
Altıncı bölümde, tez çalışmasında ele alınan 3 durumun sonuçlarından çıkarımlarda

bulunularak genel bir bakış açısı sunulmuştur.
3
4
2. DOĞRUSAL ELASTİK OLMAYAN HESAP YÖNTEMLERİ
Doğrusal olmayan davranış 3 durumda ortaya çıkabilir.
1. Malzeme bakımından, malzemenin lineer elastik olmamasından dolayı gerilme

şekildeğiştirme bağıntılarının lineer olmaması,
2. Geometri değişimleri bakımından, malzemenin lineer elastik yer değiştirmelerinin

ihmal edilebilecek düzeyde olmaması,
3. Hem malzeme hem de geometri bakımından, yukarıdaki iki durumun aynı anda
oluşmasından dolayı yapı sistemlerinin doğrusal olmayan davranış sergilemesi
beklenir.
Malzeme bakımından doğrusal olmayan davranış, yapı elemanlarının üzerindeki kalıcı

şekil değiştirmelerin yayılı olduğu veya yeteri süneklik gösterebilen sistemlerde kalıcı
şekil değiştirmelerin belli bölgelerde yığılı (plastik mafsal), diğer bölgelerde sistemin
lineer-elastik davrandığı durum olarak karşımıza çıkmaktadır.
Geometri bakımından doğrusal olmayan davranış, yer değiştirmelerin ihmal

edilemeyecek düzeyde olduğu sistemlerde geometrik süreklilik denklemlerine
etkisinin gözönüne alınmadığı ancak denge denklemlerinin şekildeğiştirmiş eksen
üzerinde tanımlandığı ikinci mertebe teorisi ile ifade edilmektedir.
Yer değiştirmelerin etkisinin geometrik süreklilik denklemlerine katkısının ihmal

edilmediği, denge denklemlerinin şekildeğiştirmiş eksen üzerinde tanımlandığı teoriye
ise sonlu deplasman teorisi denir.
Plastik mafsal hipotezi

Betonarme bir kesitte oluşan eğilme momentinin görece küçük olduğu değerler için
donatı çeliğinde ve betonda çekme gerilmeleri meydana gelirken Şekil 2.1’de
gösterildiği gibi A noktasına kadar olan bölgede donatının elastik davranış sergilediği
görülür(Şekil 2.1). Eğilme momentinin değerlerinin artmasıyla birlikte beton basınç
gerilmelerinin dağılışı lineer olmayan bir şekilde oluşurken Şekil 2.1’de gösterildiği
5
gibi B noktasında donatı akma gerilmesine ulaşır. B noktasından sonra donatı plastik
şekildeğiştirme yapmaya devam ederken, betonun lineer olmayan gerilme
şekildeğiştirme değişimi belirginleşir. Bu bölgede, momentte büyük bir artış olmazken
kesitte şekildeğişimi artar. Genel olarak donatının şekildeğiştirme kapasitesi daha
fazla olduğu için beton kısalma kapasitesine ulaşır ve kesit taşıma kapasitesine erişir.
Şekil 2.1 : Betonarme kesitte eğilme momenti-eğrilik ilişkisi (Celep, 2007).
Göçme durumundaki eğrilik ( u ) ile akma durumundaki eğriliğin (  y ) oranı eğrilik
sünekliği katsayısı (  ) olarak tanımlanır. Lineer olmayan şekildeğiştirmelerin belli
bölgelerde yığılı olarak toplandığı, yeterli sünekliğe sahip sistemlerde plastik mafsal
kabulü yapılabilir. Bu bölgelerdeki yığılı kalıcı şekildeğiştirmeler doğrusal olmayan
davranış gösterirken diğer bölgeler elastik davranış içindedir.
2.1 Doğrusal Olmayan Davranış İçin Malzeme
Yapı sistemlerinin analizinin yeteri doğrulukta yapılabilmesi için öncelikle yapı

elemanlarını oluşturan malzemelerin davranışlarının doğru tanımlanması
gerekmektedir.
2.1.1 Beton
Beton malzemesinin gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi yapı sistemlerinin hesabı

açısından büyük önem taşımaktadır. Betonun gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi birçok
parametreye bağlıdır. Her bir parametreye bağlı olarak farklı gerilme şekildeğiştirme
ilişkisi tanımlamak yerine genel davranışı yansıtacak idealleştirilmiş bağıntılar
kullanılmaktadır. Bu idealleştirmeler sonucunda beton için birçok matematiksel model
oluşturulmuştur. Bugüne kadar uygulamalarda önemli yer bulmuş birçok beton modeli
6
mevcuttur. Bunlardan bazıları, Hognestad modeli (1951), Kent ve Park modeli (1971),
Thomson ve Park modeli (1980), Geliştirilmiş Kent ve Park modeli (1982), Sheikh ve
Üzemeri modeli (1982), Mander modeli (1988), Ravzi ve Saatcioğlu modeli (1992),
olarak sıralanabilir.
TBDY-2018’de mander beton modelini esas alan “sargılı” ve “sargısız” beton

modelleri tanımlanmıştır. Yönetmelikte yer alan beton modeli, Şekil 2.2’de
gösterilmiştir.
Şekil 2.2 : Mander sargılı ve sargısız beton modeli gerilme-şekildeğiştirme

grafiği (TBDY-2018).
Bu modele göre:
fco Sargısız beton basınç dayanımı
fcc Sargılı beton basınç dayanımı
εco Maksimum sargısız beton dayanımına karşılık gelen birim şekildeğiştirme
εcc Maksimum sargılı beton dayanımına karşık gelen birim şekildeğiştirme
εcu Sargılı betondaki maksimum basınç birim şekildeğiştirmeyi ifade etmektedir.
Mander modelinde sargılı betonun basınç gerilmesi,
f cc xr
fc  (2.1)
r 1  xr
Denklem 2.1 bağıntısındaki x ve r denklem 2.2 ve 2.3 ile hesaplanmaktadır.
7
εc
x (2.2)
ε cc
Ec
r (2.3)
Ec  Esec
Beton elastisite modülü Ec, secant modülü Esec ve εcc birim şekildeğiştirme formülleri
denklem 2.4 ve 2.5’te verilmiştir. εco için ise yaklaşık olarak 0.002 değeri kabul
edilmiştir.
fcc
Ec  5000 fco  MPa  ; Esec  (2.4)
 cc
ε cc  ε co 1  5  c  1  (2.5)
Denklem 2.1 bağıntısındaki sargılı beton dayanımı fcc ile sargısız beton dayanımı fco
arasındaki ilişki denklem 2.6 ile verilmiştir.
fe f
f cc  c f co ; c  2.254 1  7.94  2 e  1.254 (2.6)
f co f co
Dikdörtgen kesitlerde x ve y yönü için farklı sargılma uygulanabilir. Her bir doğrultu
için etkili sargılama basıncı,
f ex  ke  x f yw ; f ey  ke  y f yw (2.7)
Denklem 2.8’deki sargılama etkinlik kat sayısı ke aşağıda verilmektedir.
  ai2  
1
s  s  A 
ke   1    1  1  1 s  (2.8)
 6b h 
 o o  2bo  2ho  bo ho 
2.1.2 Çelik
Donatı çeliğinin gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi incelendiğinde yaklaşık olarak elastik

davranışın sonuna gelindiğinde çelik akmaya başlar. Akma başladıktan sonra gerilme
artışının olduğu bir pekleşme bölgesi gözlenir. Çelik yüklenmeye devam ederse kopma
uzamasına ulaşarak dayanımını kaybeder. Kopma uzaması donatı çeliğinin sünekliğini
8
tanımlar. Çelik yüklenmeye başladığında akma gerilmesine ulaşılıncaya kadar
şekildeğiştirmeler kalıcı değildir, bu gerilmeye kadar yükler kaldırılırsa çelik eski
haline döner. Yükleme akma gerilmesini aşmaya başlayınca çelik kesit üzerinde kalıcı
şekildeğiştirmelerin oluştuğu gözlenir. Bu plastik şekildeğiştirmeler yük
kaldırıldığında kesit üzerinde kalır. Çeliğin şekildeğiştirme yeteneğinin fazla olması,
elastisite modülünün yükleme-boşalmada çok az değişiklik göstermesinden dolayı
çelik sünek davranış sergiler. Sünek davranışın görülebilmesi için yüklemenin elastik
bölgenin üzerinde olması gerekir.
TBDY-2018’de çelik gerilme-şekildeğiştirme grafiği Şekil 2.3’teki gibi

tanımlanmıştır.
Şekil 2.3 : Donatı çeliği gerilme-şekildeğiştirme (TBDY-2018).
fsy Donatı çeliğinin akma dayanımı
fsu Donatı çeliğinin kopma dayanımı
εsy Donatı çeliğinin akma birim şekildeğiştirmesi
εs Donatı çeliğinin pekleşme başlangıcı birim şekildeğiştirmesi
εsu Donatı çeliğinin akma birim şekildeğiştirmesini ifade etmektedir.
Donatı çeliğinin gerilme-şekildeğiştirme bağıntıları denklem 2.9’daki şekildedir.
fs  Es εs (εs  ε sy )
fs  fsy (ε sy  ε s  ε sh ) (2.9)
9
ε  ε 
2
fs  fsu   fsu  fsy  su s 2 (εsh  εs  εsu )

 εsu  εsh 
2.2 Doğrusal Olmayan Hesap Yöntemleri
TBDY-2018’de yer alan doğrusal olmayan hesap yöntemleri itme yöntemleri ve

zaman tanım alanında analizden oluşmaktadır.
2.2.1 Zaman tanım alanında doğrusal olmayan analiz
Bir depremde yapıya etkiyen kuvvetler yatay yük olarak tanımlanır. Bu yatay
kuvvetleri statik bir yatay kuvvet olarak gözönüne almak yeteri kadar gerçekçi bir
yaklaşım değildir. Çünkü deprem hareketi yapıya tersinir tekrarlanır şekilde
etkimektedir. Tersinir ve tekrar eden etkilere maruz kalan sistemlerde sistemi
oluşturan elemanların kuvvet-şekildeğişimi ilişkisi doğrusallıktan uzaklaşır ve
gecikimli olur. Yapı sisteminin rijitlik matrisi her t adımında şekildeğişimi ve
çevrimsel davranışın neresinde olduğuna göre hesaplanan teğet rijitlik matrisinin
tekrardan hesabı gerekir.
Şiddetli yer hareketlerinde yapı sistemlerinde yerdeğiştirme ve şekildeğiştirmelerin

artmasından dolayı hareket denklemlerinin elemanların şekildeğiştirmiş eksenleri
üzerinde yazılması gerekmektedir. Doğrusal olmayan denge ve uygunluk denklem
takımlarının kurulmasında P- analizine başvurulması gerekir. P- etkisi başlangıçta
sistemin rijitliğinde önemli bir düşüş yaratmadığından tasarım depremi dikkate
alınarak boyutlanan bir yapıda dikkate alınmayabilir. P- etkisi akma oluştuktan sonra
önemli bir hale gelir. P- etkisi ile akmadan sonra göreli kat ötelemelerinin büyük bir
artışla dinamik kararsızlığa ulaşan bir sistem bu etki dikkate alınmadığında belli bir
düzeyde salınım hareketi yapabilir. Bu yüzden yapı sistemlerinin deprem etkisi
altındaki davranışlarını tanımlamak için bu etkiyi dikkate almak gereklidir.
Deprem yer hareketinin zamana bağlı olarak verdiği etkilere göre göreli kat öteleme
talepleri değişebilir. Farklı yer hareketlerinin kayıtları için talep edilen istemler büyük
farklılık gösterebileceğinden dolayı birden çok deprem kaydının ortalamaları ile hesap
yapmak gerçekçi bir yaklaşım için gereklidir. Zaman tanım alanında analiz tüm yapı
sistemlerinin hesabında gerçeğe en yakın analiz olarak kullanılabilir.
10
2.2.2 İtme analizi yöntemleri
İtme analizleri TBDY-2018’de tek modlu itme yöntemleri ve çok modlu itme
yöntemleri olarak yer almaktadır.
TBDY-2018’de Tek Modlu İtme Yöntemlerinin hesaplarda uygulanması için aşağıda

verilen iki koşulun sağlanması gerekir .
 Herhangi bir kata ek dışmerkezlik gözönüne alınmaksızın doğrusal elastik

davranış esas alınarak TBDY-2018 Bölüm 3, Tablo 3.5’göre hesaplanan
burulma düzensizliği katsayısı’nın bi<1.4 koşulunu sağlaması gereklidir.
 Gözönüne alınan deprem doğrultusunda, doğrusal elastik davranış esas

alınarak hesaplanan (hakim) titrelim moduna ait taban kesme kuvveti etkin
kütlesi’nin toplam bina kütlesine (rijit perdelerle çevrelenen bodrum katlarının
kütleleri hariç) oranının en az 0.70 olması zorunludur.
2.2.1.1 Tek modlu itme analizleri
Sabit tek modlu analiz

Bu analizde başlangıçta yapı sistemi düşey yükler altında doğrusal elastik olmayan
analiz ile çözülür. Deprem yükü bu analiz sonucunda bulunan sabit mod şekli ile
orantılı olacak şekilde katlara artımsal olarak etkitilir. Bu hesapların sonunda yapının
taban kesme kuvveti- tepe yer değiştirme istemi ilşkisini gösteren itme eğrisi bulunur.
Bu grafik yapı sisteminin taban kesme kuvveti etkisinde nasıl davrandığını temsil eder.
Bu hesap adımlarından sonra bu eğriye koordinat dönüşümü uygulanarak modal
yerdeğiştirme- modal ivme grafiği (Şekil 2.4) elde edilmiş olur. Son olarak modal
kapasite eğrisi yapının tasarım spektrumu ile çakıştırılarak hedef deplasman talebi
hesaplanır.
Şekil 2.4 : Modal kapasite diyagramı.
11
Değişken tek modlu analiz
Değişken Tek Modlu İtme Yöntemi’nde, gözönüne alınan deprem doğrultusunda
katlara etkiyen deprem yükü artımları ile bunlarla uyumlu kat yerdeğiştirme artımları,
deprem dışı yüklemelerden sonraki her bir itme adımında, daha önce oluşan plastik
mafsallar gözönüne alınarak yenilenen serbest titreşim hesabından elde edilen
değişken mod şekli ile orantılı olarak tanımlanırlar.
2.2.1.2 Çok modlu itme yöntemleri

Çok modlu itme analizi adaptif ve adaptif olmayan analiz olarak iki yöntem olarak
kabul görmüştür.
Adaptif itme analizinde modal kuvvet vektörleri her bir işlem adımında tekrar
hesaplanarak yapıya uygulanır.
Çok modlu itme analizlerinde her modun değerleri ayrı ayrı elde edilip sonuçlar
birleştirme yöntemleri ile (SRSS, CQC) tamamlanır.
12
3. DEPREM YÖNETMELİĞİ TASARIM VE DEĞERLENDİRME
KRİTERLERİ
Bu tez kapsamında mevcut betonarme binanın üzerine çelik bir yapı eklenmesi durumu
incelenmiştir. Eklenecek çelik yapının dayanıma göre ön tasarımı, mevcut yapının ve
güçlendirilmiş durumunun şekildeğiştirmeye göre kontrolü yapıldığı için TBDY-
2018’in her iki bölümü de açıklanacaktır.
3.1 Deprem Yer Hareketi Parametreleri
3.1.1 Deprem tehlike haritası
TBDY-2018’e göre deprem etkisi altındaki yeni binaların tasarımında ve mevcut

binaların değerlendirilmesinde esas alınacak deprem yer hareketi düzeylerine karşı
gelen deprem etkileri, “Türkiye Deprem Tehlike Haritaları” ile tanımlanmıştır.
Önceki deprem tehlike haritası tek bir zemin türü için maksimum yer ivmesine (PGA)
bağlı olarak oluşturulan ve ülkemizi 5 bölgeye ayıran bir harita özelliğindeyken yeni
deprem tehlike haritası coğrafi koordinatlar ve spektral ivmelerle oluşturulan daha
kapsamlı bir harita olarak yeni yönetmeliğimizde yer bulmuştur. Yeni deprem
yönetmeliğimizde sahaya özel spektral ivmeler, sert zeminlerde aşılma olasılığı %2,
%10, %50 ve %68 olan 4 farklı deprem yer hareketi düzeyine göre T=0.2 sn ve T=1
sn periyot değerleri için istatistiksel analizlerle oluşturulmuştur.
3.1.2 Deprem ivme spektrumu oluşturulması
TBDY-2018’e göre yer hareketi ivme spektrumu oluşturulabilmesi için öncelikle

deprem yer hareketi düzeyi seçilmesi gerekmektedir. Daha sonra
https:///tdth.afad.gov.tr/ adresinden yapının coğrafi koordinatlarına ve yerel zemin
sınıfına göre ilgili katsayılar seçilir.
3.1.1.1 Deprem yer hareketi düzeyleri

TBDY-2018 madde 2.2 ile 4 farklı aşılma olasılığına sahip deprem yer hareketi düzeyi
tanımlanmıştır.
13
Deprem Yer Hareketi Düzeyi-1 (DD-1): 2475 yılda bir olması beklenen depremlerin
oluşturacağı spektral değerlerin 50 yılda aşılma olasılığının %2 olduğu çok seyrek
deprem yer hareketini ifade eder.
oluşturacağı spektral değerlerin 50 yılda aşılma olasılığının %10 olduğu seyrek
deprem yer hareketini ifade eder. Bu deprem yer hareketi standart tasarım deprem yer
hareketi olarak alınır.
oluşturacağı spektral değerlerin 50 yılda aşılma olasılığının %50 olduğu sık deprem
yer hareketini ifade eder.
oluşturacağı spektral değerlerin 50 yılda aşılma olasılığının %68 olduğu çok sık
deprem yer hareketini ifade eder.
3.1.1.2 Standart deprem yer hareketi spektrum katsayıları

TBDY-2018 bölüm 2.3’te belirtildiği gibi deprem yer hareketi spektrumları, deprem
yer hareketi düzeylerine bağlı olarak %5 sönüm oranı için harita spektral ivme
katsayılarına ve yerel zemin etki katsayılarına bağlı olarak standart biçimde veya
sahaya özel deprem tehlikesi analizleri ile ifade edilmiştir.
Kısa periyot (T=0.2 sn) harita spektral ivme katsayısı SS ve 1.0 saniye periyot için
harita spektral ivme katsayısı S1 ile yerel zemin etki katsayıları FS (T=0.2sn) ve F1
(T=1.0 sn) “Türkiye Deprem Tehlike Haritaları”ndan elde edilir. Kısa periyot tasarım
spektral ivme katsayısı (SDS) ile 1.0 saniye periyot için tasarım spektral ivme katsayısı
(S1) ise Denklem 3.1’e ve 3.2 ile bulunur.
SDS  SS FS (3.1)
SD1  S1 F1 (3.2)
Yerel zemin sınıflarına ve harita spektral ivme katsayılarına bağlı olarak yerel zemin
katsayıları FS ve F1 Çizelge 3.1 ve 3.2’de verilmiştir.
14
Çizelge 3.1 : Kısa periyot için yerel zemin etki katsayıları.
Yerel Kısa periyot bölgesi için Yerel Zemin Etki Katsayısı FS

Zemin
Sınıfı
ZA 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8
ZB 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9
ZC 1.3 1.3 1.2 1.2 1.2 1.2
ZD 1.6 1.4 1.2 1.1 1.0 1.0
ZE 2.4 1.7 1.3 1.1 0.9 0.8
ZF Sahaya özel zemin davranış analizi yapılacaktır
Çizelge 3.2 : 1.0 saniye periyot için yerel zemin etki katsayıları.
Yerel 1.0 saniye periyot bölgesi için Yerel Zemin Etki Katsayısı F1
Zemin
Sınıfı
ZA 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8
ZB 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8
ZC 1.5 1.5 1.5 1.5 1.5 1.4
ZD 2.4 2.2 2.0 1.9 1.8 1.7
ZE 4.2 3.3 2.8 2.4 2.2 2.0
ZF Sahaya özel zemin davranış analizi yapılacaktır
3.1.1.3 Yatay elastik tasarım spektrumları

Yatay elastik ivme spektrumunun ordinatları (Denklem 3.3) yer çekimi ivmesi
cinsinden SDS ve SD1 değerlerine ile doğal titreşim periyoduna bağlı olarak
oluşturulmaktadır (Şekil 3.1).
 T 
Sae T    0.4  0.6  SDS  0  T  TA 
 TA 
Sae T   SDS TA  T  TB 
Sae T  
SD1
TB  T  TL  (3.3)
T
Sae T  
S DSTL
TL  T 
T2
Yatay elastik ivme spektrumu köşe periyotları Denklem 3.4 ile tanımlanmıştır:
15
SD1 SD1
TA  0.2 TB  (3.4)
SDS SDS
TL değeri 6s’dir.
Şekil 3.1 : Yatay elastik tasarım spektrumu.
3.1.1.4 Düşey elastik tasarım spektrumları

Yatay elastik ivme spektrumunun ordinatları (Denklem 3.3) yer çekimi ivmesi
cinsinden SDS değeri ile doğal titreşim periyoduna bağlı olarak oluşturulmaktadır
(Şekil 3.1).
 T 
SaeD T    0.32  0.48  SDS  0  T  TAD 
 TAD 
SaeD T   0.8SDS TAD  T  TBD  (3.5)
SaeD T   0.8S DS
TBD
TBD  T  TLD 
T
Düşey elastik ivme spektrumu köşe periyotları Denklem 3.6 ile tanımlanmıştır:
TA TB TL
TAD  TBD  TLD  (3.6)
3 3 2
16
Şekil 3.2 : Düşey elastik tasarım spektrumu.
3.1.3 Bina kullanım sınıfları ve bina önem katsayıları
Çizelge 3.3’te bina kullanım amacına göre değişen, bina kullanım sınıfları (BKS) ve
bina önem katsayıları (I) verilmiştir.
Çizelge 3.3 : Bina kullanım sınıfları ve bina önem katsayıları.

Bina Bina Önem
Kullanım Bina Kullanım Amacı Katsayısı
Sınıfı (I)
Deprem sonrası kullanımı gereken binalar, insanların uzun süreli ve
yoğun olarak
bulunduğu binalar, değerli eşyanın saklandığı binalar ve tehlikeli
madde içeren binalar
a) Deprem sonrasında hemen kullanılması gerekli binalar
(Hastaneler, dispanseler, sağlık ocakları, itfaiye bina ve tesisleri, PTT
ve diğer haberleşme tesisleri, ulaşım
tesisleri, ulaşım istasyonları ve terminalleri, enerji üretim ve dağıtım
tesisleri, vilayet,
kaymakamlık ve belediye yönetim binaları, ilk yardım ve afet
planlama istasyonları)
b) Okullar, diğer eğitim bina ve tesisleri, yurt ve yatakhaneler askeri
kışlalar, cezaevleri vb.
c) Müzeler
d) Toksik, patlayıcı, parlayıcı, vb. özellikleri olan maddelerin
bulunduğu veya depolandığı binalar
İnsanların kısa süreli ve yoğun olarak bulunduğu binalar
Alışveriş merkezleri, spor tesisleri, sinema, tiyatro, konser salonları,
ibadethaler, vb.
Diğer binalar
BKS=1 ve BKS=2 için verilen tanımlara girmeyen diğer binalar
(Konutlar, işyerleri, oteller, bina türü endüstri yapıları, vb.)
17
3.1.4 Deprem tasarım sınıfları
Deprem tasarım sınıfları Çizelge 3.4’te verilmiştir.
Çizelge 3.4 : Deprem tasarım sınıfları.
DD-2 Deprem Yer Hareketi Düzeyinde Kısa Bina Kullanım Sınıfı

Periyot Tasarım Spektral İvme Katsayısı (S DS) BKS = 1 BKS = 2, 3
SDS < 0.33 DTS = 4a DTS = 4
0.33 ≤ SDS< 0.50 DTS = 3a DTS = 3
0.50 ≤ SDS < 0.75 DTS = 2a DTS = 2
0.75 ≤ SDS DTS = 1a DTS = 1
3.1.5 Bina yükseklik sınıfları
Çizelge 3.5’te verilen bina yükseklik sınıfları tanımlanırken kullanılan HN bina

tabanından yüksekliği ifade etmektedir. Bodrumlu binalarda bina tabanını bodrum
perdelerinin üst kotu olarak kabul etmek için iki şartı vardır. Bunlardan ilki, rijit
bodrum perdelerinin binayı her taraftan veya en az üç taraftan çevrelemesidir. Diğer
şart ise, birbirine dik bina eksenlerinin herbirinin doğrultusundaki titreşim modunda,
bodrum katlar dahil binanın tümü için hesaplanan doğal titreşim periyodunun, aynı
taşıyıcı sistemde zemin kat döşemesi dahil tüm bodrum kütleleri hesaba katılmaksızın
aynı doğrultuda hesaplanan doğal titreşim periyoduna oranının 1.1’den küçük
olmasıdır. Bu iki şarttan herhangi birini sağlamayan bodrumlu binalarda veya
bodrumsuz binalarda bina tabanı olarak temel üst kotu kabul edilmelidir.
bina yükseklik aralıkları.
Bina Bina Yükseklik Sınıfları ve Deprem Tasarım Sınıflarına Göre

Tanımlanan Bina Yükseklik Aralıkları (m)
DTS = 1, 1a, 2, 2a DTS = 3, 3a DTS = 4, 4a
BYS=1 HN > 70 HN > 91 HN > 105
BYS=2 56 < HN ≤ 70 70 < HN ≤ 91 91 < HN ≤ 105
BYS=3 42 < HN ≤ 56 56 < HN ≤ 70 56 < HN ≤ 91
BYS=4 28 < HN ≤ 42 42< HN ≤ 56
BYS=5 17.5 < HN ≤ 28 28< HN ≤ 42
BYS=6 10.5 < HN ≤ 17.5 17.5 < HN ≤ 28
BYS=7 7 < HN ≤ 10.5 10.5 < HN ≤ 17.5
BYS=8 HN ≤ 7 HN ≤ 10.5
18
3.1.6 Bina performans düzeyleri
Bina performans düzeyleri aşağıda özetlenmiştir :
Kesintisiz kullanım (KK) performans düzeyi: Yapısal hasarın meydana gelmediği

veya hasarın ihmal edilebilir ölçüde kaldığı durumdur.
Sınırlı hasar (SH) performans düzeyi: Taşıyıcı sistem elemanlarında sınırlı düzeyde
hasarın meydana geldiği durumdur.
Kontrollü hasar (KH) performans düzeyi: Can güvenliğinin sağlandığı, bina taşıyıcı
sistem elemanlarında ise hasarın onarılabilir düzeyde kaldığı durumdur.
Göçmenin önlenmesi (GÖ) performans düzeyi: Bina taşıyıcı sistem elemanlarında ileri
düzeyde ağır hasarın olduğu durumdur.
Yönetmelikte 3.1.2.1’de tanımlanan deprem yer hareketi düzeyleri ile 3.1.2.6’da

tanımlanan deprem tasarım sınıfları için belirlenen performans hedefleri Çizelge
3.6’da verilmiştir.
Çizelge 3.6 : Deprem tasarım sınıflarına göre yeni yapılacak veya mevcut binalar
için performans hedefleri ve uygulanacak değerlendirme/tasarım
yaklaşımları.
a)Yeni yapılacak yerinde dökme betonarme, önüretimli betonarme ve çelik binalar

(Yüksek binalar dışında – BYS ≥ 2)
Deprem DTS = 1, 1a(1), 2, 2a(1), 3, 3a, 4, 4a DTS = 1a(2), 2a(2)
Normal
Yer H. Değerlendirme/Tasarm İleri Performans Değerlendirme/Tasarım
Performans
Düzeyi Hedefi Yaklaşımı Hedefi Yaklaşımı
DD-3 - - SH ŞGDT
DD-2 KH DGT(5) KH DGT
DD-1 - - KH ŞGDT
c) Mevcut yerinde dökme betonarme, önüretimli betonarme ve çelik binalar

(Yüksek binalar dışında – BYS ≥ 2)
Deprem DTS = 1, 2, 3, 3a, 4, 4a DTS = 1a, 2a
Normal İleri
Yer H.
Performans Değerlendirme/Tasarım Performans Değerlendirme/Tasarım
Düzeyi Hedefi Yaklaşımı Hedefi Yaklaşımı
DD-3 - - SH ŞGDT
DD-2 KH ŞDGT - -
DD-1 - - KH ŞGDT
(1)
BYS > 3 olan binalarda uygulanacaktır.
(2)
BYS = 2, 3 olan binalarda uygulanacaktır.
(3)
Ön tasarım olacak yapılacaktır.
(4)
I = 1.5 alınarak uygulanacaktır.
(5)
Bkz. 3.5.2.2
19
3.2 Dayanıma Göre Tasarım (DGT)
Yönetmelikte iki ana tasarım yaklaşımdan ilki dayanıma göre tasarımdır. Bu tasarım
yaklaşımı yüksek binalar, yalıtımlı binalar ve mevcut yapıların değerlendirilmesi ve
güçlendirilmesi dışında kalan yapıların tasarımı için kullanılacaktır. Bu tez
kapsamında ise mevcut yapıya eklenecek çelik taşıyıcı sistemin ön tasarımı için
kullanılmıştır.
Dayanıma göre tasarımda doğrusal hesapla bulunan deprem yükleri, taşıyıcı sistemin
süneklik kapasitesine uygun olarak belirlenen deprem yükü azaltma katsayısı (Ra) ile
azaltılıp diğer yüklerden gelen iç kuvvetler ile birleştirilerek yapısal elemanların sahip
olması gereken mininmum dayanımlar belirlenir. Sünek davranış beklenmeyen
durumlarda ise, azaltılmış deprem yükleri dayanım fazlalığı katsayısı (D) ile
arttırılarak gerekli dayanım talepleri elde edilir.
DGT kapsamında yapılan hesaplarda eşdeğer deprem yükü yöntemi veya modal hesap
yöntemi kullanılabilir.
TBDY-2018’de verilen dayanıma göre tasarım hesap esasları DD-2 deprem yer
hareketi etkisi altında yapının kontrollü hasar (KH) performans hedefini sağlamasına
yöneliktir.
Taşıyıcı sistem türüne göre R, Ra ve D katsayıları (DGT)

Tez kapsamında ön tasarımı yapılan çelik taşıyıcı sistemi için kullanılabilecek taşıyıcı
sistem davranış katsayıları (R) ile dayanım fazlalığı katsayıları (D) Şekil 3.3’teki
tabloda gösterilmiştir. Deprem yükü azaltma katsayısı (Ra) hesabı ise Denklem 3.7’de
gösterilmiştir.
Ra T  
R
T  TB 
I
Ra T   D  (
R
 D)
T T  TB 
I TB (3.7)
20
Çizelge 3.7 : R ve D katsayıları.
Taşıyıcı İzin Verilen

Dayanım
Sistem Bina
Fazlalığı
Bina Taşıyıcı Sistemi Davranış Yükseklik
Katsayısı
Katsayısı Sınıfları
D
R BYS
C.ÇELİK BİNA TAŞIYICI SİSTEMLERİ
C1. Süneklik Düzeyi Yüksek Taşıyıcı Sistemler
C11. Deprem etkilerinin tamamınınmoment
aktaran süneklik düzeyi yüksek çelik 8 3 BYS ≥ 3
çerçevelerle karşılandığı binalar
C12. Deprem etkilerinin tamamının süneklik
düzeyi yüksek dış merkez veya burkulması
8 2.5 BYS ≥ 2
önlenmiş merkezi çaprazlı çelik çerçeveler
tarafından karşılandığı binalar
düzeyi yüksek merkezi çaprazlı çelik 5 2 BYS ≥ 4
çereçeveler tarafından karşılandığı binalar
C14. Deprem etkilerinin moment aktaran
süneklik düzeyi yüksek çelik çerçeveler ile
süneklik düzeyi yüksek dış merkez veya
burkulması önlenmiş merkezi çaprazlı çelik 8 3 BYS ≥ 2
çerçeveler veya süneklik düzeyi yüksek bağ
kirişli (boşluklu) betonarme perdeler
tarafından birlikte karşılandığı binalar
süneklik düzeyi yüksek çelik çerçeveler ile
süneklik düzeyi yüksek merkezi çaprazlı çelik
6 2.5 BYS ≥ 2
çerçeveler veya süneklik düzeyi yüksek
boşluksuz betonarme perdeler tarafından
birlikte karşılandığı binalar (Bknz.4.3.4.5)
C16. Deprem etkilerinin tamamının çatı
düzeyindeki bağlantıları mafsallı olan ve
yüksekliği 12 m'yi geçmeyen süneklik düzeyi 4 2 __
yüksek çelik kolonlar tarafından karşılandığı
tek katlı binalar
21
Çizelge 3.7 (Devam) : R ve D katsayıları.
Taşıyıcı İzin Verilen

Dayanım
Sistem Bina
Fazlalığı
Bina Taşıyıcı Sistemi Davranış Yükseklik
Katsayıs
Katsayısı Sınıfları
ıD
R BYS
C.ÇELİK BİNA TAŞIYICI SİSTEMLERİ
C2. Süneklik Düzeyi Karma Taşıyıcı Sistemler
süneklik düzeyi sınırlı çelik çerçeveler ile
süneklik düzeyi yüksek dış merkez veya
burkulması önlenmiş merkezi çaprazlı çelik 6 2.5 BYS ≥ 4
çerçeveler veya sünekilk düzeyi yüksek bağ
kirişli (boşluklu) betonarme perdeler
tarafından birlikte karşılandığı binalar
süneklik düzeyi yüksek merkezi çaprazlı çelik
5 2 BYS ≥ 4
çerçeveler veya sünekli düzeyi yüksek
boşluksuz betonarme perdeler tarafından
birlikte karşılandığı binalar
C3.Süneklik Düzeyi Sınırlı Taşıyıcı Sistemler
C31. Deprem etkilerinin tamamının moment
aktaran süneklik sınırlı çelik çerçevelerle 4 2.5 BYS ≥ 7
karşılandığı binalar
düzeyi sınırlı merkezi çaprazlı çelik 3 2 BYS = 8
çerçevelerle karşılandığı binalar

süneklik düzeyi sınırlı merkezi çaprazlı çelik 4 2 BYS ≥ 7
çerçeveler tarafından karşılandığı binalar
3.3 Şekildeğiştirmeye Göre Değerlendirme ve Tasarım (ŞGDT)
Şekildeğiştirmeye göre değerlendirme ve tasarımında, malzeme ve yapısal elemanlar

için öngörülen performans hedefine göre izin verilen sınır değerleri belirlenir. Sünek
davranışa sahip elemanlar için doğrusal olmayan şekildeğiştirme talepleri, gevrek
davranışa sahip elemanlar için ise dayanım talepleri elde edilir. Elde edilen değerler,
sınır değerleri ile karşılaştırılarak tasarım yapılmış olur.
ŞGDT kapsamında kullanılacak olan doğrusal olmayan hesap yöntemleri: İtme

yöntemleri ve Zaman tanım alanında doğrusal olmayan hesap yöntemleridir.
22
Doğrusal olmayan davranış modelleri
Yönetmelikte belirtilen yapısal elemanlara uygulanabilir doğrusal olmayan davranış

modelleri, yayılı ve yığılı davranış modelleridir.
Yönetmeliğe göre yığılı davranış modeline ait kabuller aşağıda verilmektedir:
 Kolon, kiriş ve belli koşulları sağlayan perdelere uygulanabilmektedir.
 Plastik mafsal boyu olarak adlandırılan plastik şekildeğiştirme bölgesinin

uzunluğu (Lp), çalışan doğrultudaki kesit boyutu (h)’nin yarısı kadar alınacaktır
(Lp ≈ 0.5h).
 Sadece eksenel yük altındaki yapısal elemanlarda plastik mafsal boyu, ilgili
elemanın serbest boyuna eşit alınacaktır.
 Plastik mafsal, teoride belirtildiği şekli ile plastik şekildeğiştirme bölgesinin

ortasına yerleştirilmelidir. Uygulamalarda kolaylık sağlaması amacı ile kolon
ve kirişlerde birleşim bölgesinin hemen dışına konulabilir.
 Betonarme plastik mafsal kesitlerinde etkin akma momentlerinin hesabında

betonun basınç birim kısalması 0.0035, donatı çeliğinin maksimum birim
şekildeğiştirmesi 0.01 alınabilir. Düşey yüklerden gelen eksenel kuvvetler
gözönünde bulundurulacaktır. Ayrıca malzeme dayanımları mevcut binaların
şekildeğiştirmeye göre değerlendirmesinde, yönetmeliğin bölüm 15’inde
tariflendiği şekli ile kullanılacaktır.
 İç kuvvet-plastik şekildeğiştirme bağıntılarında pekleşme etkisi betonarme ve

çelik kesitlerde dikkate alınmayabilir.
Yayılı plastik davranış modelinde doğrusal olmayan şekildeğiştirme elemanın tüm

uzunluğu boyunca sürekli kabul edilir. Bu davranış modeli kolon, kiriş ve perdelerde
uygulanabilmektedir.
Doğrusal olmayan hesap için taşıyıcı sistemin modellenmesine ilişkin kurallar
Doğrusal olmayan hesap için bina taşıyıcı sistemi üç boyutlu olarak modellenecektir.
Birbirine dik iki yatay doğrultudaki deprem etkisi daima gözönüne alınacaktır.
Doğrusal sönüm oranı, %5 olarak dikkate alınacaktır. Eksenel kuvvetlerin
şekildeğiştirmiş taşıyıcı sistemde meydana getirdiği ikinci mertebe etkileri gözönünde
bulundurulacaktır. Mevcut binaların değerlendirmesi ve güçlendirme tasarımı için
23
modelleme ve hesap kuralları yönetmeliğin 15. bölümünde belirtildiği şekilde dikkate
alınacaktır.
Kolon ve kirişler çerçeve sonlu elemanları olarak modellenecektir. Uçlardaki plastik

mafsallar arasında kalan uzunluk boyunca betonarme kolon ve kirişler doğrusal
eleman olarak modellenecektir. Elemanların etkin kesit rijitlikleri denklem 3.8 ile
verilen formüle göre belirlenecektir.
M y Ls
 EI e  (3.8)
θy 3
My plastik mafsalların etkin akma momentinin, θy ise akma dönmelerinin

ortalamalarını göstermektedir. Plastik mafsal akma dönmesi denklem 3.9’a göre
hesaplanır. Ls, kesme açıklığıdır. Kolon ve kirişler için yaklaşık olarak açıklığın yarısı,
perdeler için ise her katın tabanından perde tepesine kadar olan uzaklığın yarısı
alınabilir.
 y Ls  h   y d b f ye
θy   0.0015η 1  1.5   (3.9)
3  Ls  8 f ce
h kesit yüksekliği, db çekmede ortalama boyuna donatı çapı, fye ve fce sırasıyla çeliğin
ortalama (beklenen) akma dayanımı, betonunu ortalama (beklenen) basınç
dayanımıdır. Ƞ değeri kiriş ve kolonlar için 1, perdeler içinde 0.5 alınacaktır.
Etkin kesit rijitlikleri için Çizelge 3.7’deki değerler dikkate alınacaktır.
Çizelge 3.8 : Betonarme taşıyıcı sistem elemanlarının etkin kesit rijitliği çarpanları.
Betonarme Taşıyıcı Etkin Kesit Rijitliği
Sistem Elemanı Çarpanı
Perde-Döşeme (Düzlem İçi) Eksenel Kayma
Perde 0.50 0.50
Bodrum perdesi 0.80 0.50
Döşeme 0.25 0.25
Perde-Döşeme (Düzlem Dışı) Eğilme Kesme
Perde 0.25 1.00
Bodrum perdesi 0.50 1.00
Döşeme 0.25 1.00
Çubuk eleman Eğilme Kesme
Bağ kirişi 0.15 1.00
Çerçeve kirişi 0.35 1.00
Çerçeve kolonu 0.70 1.00
Perde (eşdeğer çubuk) 0.50 0.50
24
Zaman tanım alanında doğrusal olmayan hesap yöntemi ile deprem hesabı
Zaman tanım alanında doğrusal olmayan hesap yöntemi, rijitiliğin zamanla değişimi
göz önüne alınarak taşıyıcı sistemin deprem yer hareketi altında adım adım
çözülmesidir.
Zaman tanım alanında doğrusal olmayan hesapta gözönüne alınacak hususlar;
 Taşıyıcı sistem elemanlarında doğrusal olmayan davranışa ilişkin enerji

tüketimi dışında, doğrusal çalışan yapısal ve yapısal olmayan elemanlarda
oluşan dinamik enerji kaybı, hareket denklemlerinde viskoz sönüm matrisi ile
temsil edilecektir. Viskoz sönüm matrisi, Rayleigh Orantılı Sönüm Matrisi
veya Modal Sönüm Matrisi olarak oluşturulacaktır.
 Hesabın başlangıç adımında, deprem dışı yüklemeler altında doğrusal olmayan

artımsal statik hesap yapılır. Bu hesapta elde edilen iç kuvvetler ve doğrusal
olmayan şekildeğiştirmeler, deprem hesabında başlangıç değerleri olarak
gözönüne alınacaktır.
3.4 Kullanılacak Yer Hareketleri ve Depremsellik ile İlgili Hususlar
Zaman tanım alanında hesap yöntemi ile yapılacak olan çözümde gerekli yer hareketi
seçimleri yönetmeliğin 2. bölümünde açıklanmıştır.
Deprem kayıtları seçimi
Deprem kayıtları seçilirken, tasarıma esas deprem yer hareketi düzeyi ile uyumlu
deprem büyüklükleri, fay uzaklıkları, kaynak mekanizmaları ve yerel zemin koşulları
dikkate alınarak yapılacaktır. Deprem kaydı sayısının belirtilen sayının altında kalması
durumunda benzeştirilmiş yer hareketi kayıtları kullanılacaktır. Bu kayıtlar seçilirken
binanın bulunduğu bölgede önceden meydana gelmiş depremlere ait kayıtlara uyumlu
bir şekilde olması gerekmektedir.
Bir veya iki boyutlu hesap için seçilecek deprem kayıtlarının ve üç boyutlu hesap için
seçilecek deprem kaydı takımlarının sayısının en az 11 olacaktır. Aynı depremden
seçilebilecek kayıt veya kayıt takımı sayısı 3’ü geçmeyecektir.
25
Deprem kayıtlarının ölçeklendirilmesi
Kullanılacak olan deprem kayıtları basit ölçeklendirme yöntemi kullanılarak elde

edilecektir. Bu duruma ilişkin kurallar aşağıda belirtildiği şekildedir:
(a) Bir veya iki boyutlu hesap için seçilen tüm kayıtlara ait spektrumların
ortalamasının 0.2Tp ve 1.5Tp periyotları arasındaki genliklerinin, tasarım
spektrumunun aynı periyot aralığındaki genliklerinden daha küçük olmaması kuralına
göre, deprem yer hareketlerinin genlikleri ölçeklendirilecektir.
(b) Üç boyutlu hesapta, her bir deprem kaydı takımının iki yatay yönüne ait
spektrumlar, karelerin toplamının karekökü yöntemi ile birleştirilir. Seçilen tüm
kayıtlara ait bileşke spektrumların ortalamasının 0.2Tp ve 1.5Tp periyotların arasındaki
genliklerinin, tasarım spektrumunun aynı periyot aralığındaki genliklerine oranının
1.3’ten daha küçük olmaması kuralına göre ölçeklendirilecektir.
3.5 Mevcut Binaların Değerlendirilmesi
Mevcut binaların performans değerlendirmesinde uygulanacak hesap kuralları,

güçlendirme tasarım ilkeleri yönetmeliğin 15. bölümü “Deprem Etkisi Altında Mevcut
Bina Sistemlerinin Değerlendirilmesi ve Güçlendirilme Tasarımı için Özel Konular”
kapsamında açıklanmıştır.
Binalardan bilgi toplanması
Binalardan bilgi toplanması kapsamında yapılacak olan işlemler: yapısal sistemin

tanımlanması, bina geometrisinin kontrolü, temel sisteminin ve zemin özelliklerinin
saptanması, varsa mevcut hasarın ve önceden yapılmış olan ve/veya onarımların
belirlenmesi, eleman boyutlarının ölçülmesi, malzeme özelliklerinin saptanması ve
sahada derlenen tüm bilgilerin binanın varsa projesine uygunluğunun kontrolüdür.
Binalar toplanan bilgilere göre sınırlı veya kapsamlı olmak üzere iki farklı bilgi
düzeyine göre değerlendirilir. Buna göre belirlenen katsayılar eleman kapasiteleri ile
çarpılır (Çizelge 3.8).
Çizelge 3.9 : Binalar için bilgi düzeyi katsayıları.

Bilgi Düzeyi Bilgi Düzeyi Katsayısı
Sınırlı 0.75
Kapsamlı 1.00
26
Yapı elemanlarında hasar sınırları ve hasar bölgeleri
Sünek güç tükenmesi durumu için yönetmelikte 3 sınır durumu belirtilmiştir. Bunlar
Sınırlı Hasar (SH), Kontrollü Hasar (KH) ve Göçme Öncesi Hasar durumlarıdır ( Şekil
3.2). SH’ye ulaşmayan elemanlar Sınırlı Hasar Bölgesinde, SH ve KH arasında
kalanlar Belirgin Hasar Bölgesinde, KH ve GÖ arasında kalan elemanlar İleri Hasar
Bölgesinde ve GÖ’yü aşan elemanlar Göçme Bölgesinde yer alır.
Şekil 3.3 : Kesit hasar bölgeleri.
Deprem hesabına ilişkin genel ilke ve kurallar
 Mevcut binaların deprem performansının belirlenmesinde doğrusal veya

doğrusal olmayan hesap yöntemleri kullanılabilir.
 Deprem hesabında, bina önem katsayısı I=1 olarak alınacaktır.
 Binaların deprem performansı, düşey yüklerin ve deprem etkilerinin birleşik

etkileri altında değerlendirilecektir.
 Betonarme elemanlarda kenetlenme veya bindirme boyunun yetersiz olması

durumunda kesit kapasite momentlerinin hesabında ilgili donatının akma
gerilmesi, kenetlenme veya bindirme boyundaki eksikliği oranında
azaltılacaktır.
Doğrusal olmayan hesap yöntemleri ile deprem hesabı
Mevcut binaların deprem etkisi altında performansının belirlenmesi amacı ile

kullanılan doğrusal olmayan hesap yöntemleri ile sünek davranışa ilişkin plastik
şekildeğiştirme ve plastik dönmeler ve gevrek davranışa ilişkin iç kuvvet değerleri
hesaplanır. Talep değerleri ile şekildeğiştirme ve iç kuvvet kapasiteleri oranlanarak
performans değerlendirmesi yapılır.
27
3.5.1 Şekildeğiştirme sınırları
Mevcut betonarme binaların değerlendirmesinde de dikkate alınacak olan

şekildeğiştirme ve iç kuvvet sınırları yeni binalar için 3.4.4.2 maddesinde
özetlenmiştir.
Çelik elemanlar için şekil değiştirme ve plastik dönme sınırları ise 3.4.4.3 maddesinde
özetlenmiştir.
3.5.1.1 Yeni betonarme bina elemanları için izin verilen şekildeğiştirme ve iç

kuvvet sınırları
Göçmenin önlenmesi (GÖ) performans düzeyi
Yayılı plastik davranış modeline göre hesaplanan beton ve donatı çeliğinin izin verilen
toplam birim şekildeğiştirme sınırları εc(GÖ) ve εs(GÖ) aşağıda belirtilmiştir.
GÖ performans düzeyi için beton birim kısalması:
Dikdörtgen kesitli kolon, kiriş ve perdelerde:
(GÖ)
c  0.0035  0.04 we  0.018 (3.10)
Dairesel kesitlerde:
(GÖ)
c  0.0035  0.07 we  0.018 (3.11)
Denklem 3.10 ve 3.11 bağıntısındaki ilk terim sargısız betonun (kabuki betonu) birim
kısalmasını ifade etmektedir. ωwe ise etkin sargı donatısının mekanik donatı oranı’nı
göstermektedir:
f ywe
we   se sh,min (3.12)
f ce
Denklem 3.12 bağıntısında, αse sargı donatısı etkinlik katsayısı’nı, ρsh,min dikdörtgen
kesitte iki yatay doğrultuda hacimsel enine donatı oranının küçük olanını, fywe enine
donatının ortalama akma dayanımını göstermektedir.
  ai2   s  s  2 Ash
αse  1    1  1  ; ρsh  (3.13)
 6b h 
 o o  2bo  2ho  bk s
28
Denklem 3.13 bağıntısında, Ash ve ρsh sırasıyla gözönüne alınan doğrultuda enine
donatının alanını ve hacimsel oranını, bk dik doğrultudaki çekirdek boyutunu, s enine
donatı aralığını, bo ve ho sargı donatısı eksenlerinden ölçülen sargılı beton boyutlarını,
ai bir etriye kolu veya çiroz tarafından mesnetlenen boyuna donatıların eksenleri
arasındaki uzaklığı göstermektedir.
Dairesel sargı donatısının etkinlik katsayısı denklem 3.14 ile verilmiştir:
n
 s  2 Aos
αse  1   ; ρsh  (3.14)
 2D  Ds
Denklem 3.14’deki Aos spiral/sargı donatısının alanı, s enine donatı aralığı veya
spiralin adımı, D ise spiral/sargı donatısı eksenleri arasındaki uzaklıktır. Dairesel
etriye için n=2, spiral donatı için n=1 alınacaktır.
GÖ performans düzeyi için donatı çeliği birim şekildeğiştirmesi:
s(GÖ)  0.4 su (3.15)
εsu çekme dayanımına karşı gelen birim uzamayı göstermektedir.
Yığılı plastik davranış modeline göre hesaplanan plastik dönmeler için izin verilen
sınır, kesite etkiyen eksenel kuvvet ve 2.12’de açıklanan beton ve çelik modelleri
dikkate alınarak yapılacak eğrilik analizi sonucunda denklem 3.16 ile hesaplanacaktır.
2  Lp  
θ(GÖ)
p   u   y  Lp 1  0.5   4.5u d b  (3.16)
3   Ls  
 u , göçme öncesi toplam eğriliktir. db ise akma sonrası durum için akma uzaması
penetrasyonuna bağlı donatı sıyrılması dönmesine karşı gelmektedir.
Kontrollü hasar (KH) performans düzeyi
Kontrollü hasar performans düzeyi için izin verilen toplam birim şekildeğiştirmeler
εcKH ve εsKH ile plastik dönme θp(KH) sınırları, GÖ performans düzeyine bağlı olarak
tanımlanmıştır.
(KH)
c  0.75 (GÖ)
c ; s(KH)  0.75 s(GÖ) (3.17)
29
θ (KH)
p  0.75θ (GÖ)
p (3.18)
Sınırlı hasar (SH) performans düzeyi
Sınırlı hasar performans düzeyi için izin verilen toplam birim şekildeğiştirmeler ε cSH
ve εsSH ile plastik dönme θp(SH) sınırları, GÖ performans düzeyine bağlı olarak
tanımlanmıştır.
(SH)
c  0.0025 ; s(SH)  0.0075 (3.19)
θ(SH)
p 0 (3.20)
3.5.1.2 Birim şekildeğiştirme ve dönme taleplerinin belirlenmesi

Eleman uç kesitindeki toplam eğrilik talebi denklem 3.18’de verilmiştir.
t 
θ k  θy 
 y (3.18)
Lp
θy eleman uç kesitindeki yerdeğiştirmiş eksen akma dönmesi, y ise eleman uç
kesitindeki akma eğriliğidir. θk eleman uçlarındaki yerdeğiştirmiş eksen dönmeleri, Lp

plastik mafsal boyudur.
Betormarme sistemlerde etkin akma eğriliği ϕy ve etkin akma momenti My moment-

eğrilik analizi ile hesaplanacaktır.
Yerdeğiştirmiş eksen dönmesi

θ ki   θi (3.19)
lc
θi ve θj sırasıyle i ve j düğüm noktalarının dönmelerini, θki ve θkj sırasıyle i ve j

uçlarındaki yerdeğiştirmiş eksen dönmelerini, lc net açıklığı ve Δ kat arası ötelemeyi
göstermektedir.
θki  θ yi  θpi (3.20)
30
Kiriş elemanlarında katlar arası ötelenme değeri Δ=0 alınabilir. Elemanın i ucunda
akma meydana geldiğinde i ucundaki toplam yerdeğiştirmiş eksen dönmesi ( θki), bu
uçtaki akma dönmesi (θyi) ve plastik dönmenin (θpi) toplamına eşittir (Şekil 3.3).
Şekil 3.4 : Çift eğrilikli eğilme altındaki tipik bir eğilme elemanının
şekildeğiştirmesi.
Çerçeve elemanlarında akma dönmesi
Her iki ucunda akma durumuna geçen bir eğilme elemanının i ve j uçlarındaki uç akma
dönmeleri ve uç momentleri arasındaki ilişkiler denklem 3.21’de gösterilmektedir.
M yilc  M yj 
θ yi  1   (3.21A)
3EI  2M yi 
M yjlc  M yi 
θ yj  1   (3.21B)
3EI  2M yj 
Denklem 3.21’deki EI çatlamamış kesite ait eğilme rijitliği, Myi ve Myj sırasıyla i ve j
uçlarındaki etkin akma momentleridir.
Perde elemanlarında akma dönmesi
Perde elemanlarının binanın herhangi bir katındaki alt ucunda akma dönmesi ve akma
momenti arasındaki ilişki denklem 3.22 ile tariflenmektedir.
31
M yls
θy  (3.22)
3EI
ls kesme açıklığı (kesitteki moment/kesme kuvveti oranı)’dır. Yaklaşık değeri her bir
katın tabanından perde tepesine olan uzaklığın yarısı alınabilir.
3.5.1.3 Çelik elemanların şekildeğiştirme ve plastik dönme sınırları
Çelik kirişlerde plastik dönme
Çelik kirişlerde akma dönmesi (y), plastik mukavemet momentine (Wp), yapı
çeliğinin beklenen akma gerilmesine (Fye), kiriş boyuna (lb), yapı çeliği elastisite
modülüne (E) ve kiriş eylemsizlik momentine (Ib) bağlı olarak denklem 3.21’deki gibi
hesaplanır :
Wp Fyelb
θy  (3.21)
6 EI b
Farklı performans düzeyleri için Çizelge 3.9’da kirişlerde plastik dönme değerleri
verilmiştir :
Kiriş Şekildeğiştirme Sınırları
(Eğilme) SH KH GÖ
Süneklik Düzeyi Yüksek y y y
Süneklik Düzeyi Sınırlı y y y
Çelik kolonlarda plastik dönme
Çelik kolonlarda akma dönmesi (y), plastik mukavemet momentine (Wp), yapı
çeliğinin beklenen akma gerilmesine (Fye), kiriş boyuna (lk), yapı çeliği elastisite
modülüne (E), kiriş eylemsizlik momentine (I k), maksimum plastik dönmenin
durumunda çelik kesitte bulunan eksenel kuvvete (P) ve çelik elemanın beklenen
eksenel akma kuvvetine (Pye) bağlı olarak denklem 3.22’deki gibi hesaplanır :
32
Wp Fyelk  P 
θy  1   (3.22)
6 EI k  Pye 
Farklı performans düzeyleri için, maksimum plastik dönmenin durumunda çelik

kesitte bulunan eksenel kuvvete (P) ve çelik elemanın beklenen eksenel akma kuvvete
(Pc) göre Çizelge 3.10’da kolonlarda plastik dönme değerleri verilmiştir :
Kolon Plastik Dönme Sınırları (rad)

(Eğilme) SH KH GÖ
P/Pc<0.20   
Süneklik Düzeyi Yüksek y y y
Süneklik Düzeyi Sınırlı y y y
P/Pc≤0.50   
Süneklik Düzeyi Yüksek P/Pc)y P/Pc)y P/Pc)y
Süneklik Düzeyi Sınırlı y y y 
Kayma Bölgesi y y y
Merkezi çaprazlı çelik çerçevelerin şekildeğiştirme sınırları
Çelik elemanın beklenen eksenel basınç dayanımına (P c), çelik elemanın beklenen
eksenel basınç dayanımına (Pye), çapraz boyuna (lc) , yapı çeliği elastisite modülüne
(E) ve çapraz enkesit alanına (Ac) bağlı olarak eksenel basınç kuvveti altında akma
şekildeğiştirmesi denklem 3.23’e göre, eksenel çekme kuvveti altında akma
şekildeğiştirmesi denklem 3.24’e göre hesaplanır :
Pc lc
c  (3.23)
EAc
Pyelc
T  (3.24)
EAc
Burkulması önlenmiş çelik çaprazın eksenel çekme ve basınç dayanımına (P bec),

burkulması engellenmiş çelik çapraz boyuna (lbec) , yapı çeliği elastisite modülüne (E)
ve burkulması engellenmiş çelik çapraz enkesit alanına (Abec) bağlı olarak burkulması
engellenmiş çelik çaprazın akma şekildeğiştirmesi denklem 3.25’e göre hesaplanır :
33
Pbex lbec
y  (3.25)
EAbec
Çizelge 3.12 : Merkezi çaprazlı çelik çerçevelerin şekildeğiştirme sınırları.
Eksenel Plastik Şekil Değiştirme Sınırları

Eleman Tipi
SH KH GÖ
Basınç Altında Çapraz Elemanlar (Dışmerkez Çaprazlar Hariç)
Narin Kesitler Kl/r ≥ 4.2 √E/Fy
W, I, 2L, 2C kesitler:
0.5 ∆c 7 ∆c 10 ∆c
düzlem içi burkulma
2L, 2C kesitler: düzlem
dışı burkulma 0.5 ∆c 6 ∆c 9 ∆c
HSS, boru, kutu kesitler 0.5 ∆c 6 ∆c 9 ∆c

L kesit 0.5 ∆c 9 ∆c 12 ∆c
Tok Kesitler Kl/r ≤ 2.1 √E/Fy
HD, I, 2L, 2C kesitler:
0.5 ∆c 6 ∆c 8 ∆c
düzlem içi burkulma
2L, 2C kesitler: düzlem
0.5 ∆c 5∆c 7 ∆c
dışı burkulma
HSS, boru, kutu kesitler 0.5 ∆c 5∆c 7 ∆c
Çekme Altında Çapraz Elemanlar (Dışmerkez Çaprazlar Hariç)
W kesit 0.5 ∆t 10 ∆t 13 ∆t
2L kesit 0.5 ∆t 9 ∆t 12 ∆t
HSS kesit 0.5 ∆t 8 ∆t 11 ∆t
Boru kesit 0.5 ∆t 7 ∆t 9 ∆t
L kesit 0.5 ∆t 8 ∆t 10 ∆t
Çekme altında kiriş ve
0.5 ∆t 6 ∆t 7 ∆t
kolonlar
Burkulması engellenmiş
1 ∆y 10 ∆y 13.3 ∆y
çelik çaprazlar
3.5.1.4 Mevcut binaların deprem performansının belirlenmesi

Mevcut binaların deprem performansının belirlenmesi için uygulanacak kurallar
aşağıda belirtilmektedir. Burada verilen kurallar betonarme, önüretimli betonarme ve
çelik binalar için geçerlidir.
34
Mevcut binalarda sınırlı hasar performans düzeyi
Binaların Sınırlı Hasar Performans Düzeyi’nde kabul edilebilmesi için, binanın

herhangi bir katında, uygulanan her bir deprem doğrultusunda yapılan hesap
sonucunda kirişlerin en fazla %20’si Beligin Hasar Bölgesi’ne geçebilir, diğer tüm
taşıyıcı elemanlar Sınırlı Hasar Bölgesi’nde kalmalıdır. Gevrek hasar gören elemanlar
var ise bu elemanların güçlendirilmesi kaydı ile, bu durumdaki binalar Sınırlı Hasar
Performans Düzeyi’nde kabul edilir. Çelik binalarda bu istisnalar geçerli değildir.
Mevcut binalarda kontrollü hasar performans düzeyi
Gevrek hasar gören elemanların güçlendirmesi kaydı ile, aşağıdaki koşulları sağlayan
binalar Kontrollü Hasar Performans Düzeyi’nde kabul edilir.
a) Betonarme binaların herhangi bir katında, uygulanan her bir deprem doğrultusu için
yapılan hesap sonucunda, kirişlerin (ikincil kirişler hariç) %35’i ve düşey elemanların
(kolon, perde ve güçlendirilmiş dolgu duvar) (b) maddesinde belirtildiği kadarı İleri
Hasar Bölgesi’ne geçebilir. Çelik binalarda bu istisnalar geçerli değildir.
b) İleri Hasar Bölgesi’ndeki düşey elemanların, her bir katta düşey elemanlar
tarafından taşınan kesme kuvvetine toplam katkısı %20 ‘nin altında olmalıdır. En üst
katta ise düşey elemanların kesme kuvvetleri toplamının, o kattaki tüm düşey
elemnların kesme kuvvetlerinin toplamına oranı en fazla %40 olabilir.
c) Diğer taşıyıcı elemanların tümü Sınırlı Hasar Bölgesi ve Belirgin Hasar

Bölgesi’ndedir. Ancak, herhangi bir katta alt ve üst kesitlerinin ikisinde birden Belirgin
Hasar Sınırı aşılmış olan düşey elemanlar tarafından taşınan kesme kuvvetlerinin, o
kattaki tüm düşey elemanlar tarafından taşınan kesme kuvvetine oranının %30’u
aşmaması gerekir.
Mevcut binalarda göçmenin önlenmesi performans düzeyi
Gevrek olarak hasar gören tüm elemanların Göçme Bölgesi’nde olduğunun gözönüne
alınması kaydı ile, aşağıdaki koşulları sağlayan binaların Göçmenin Önlenmesi
Performans Düzeyi’nde olduğu kabul edilir:
a) Betonarme binaların herhangi bir katında, uygulanan her bir deprem doğrultusu için
yapılan hesap sonucunda, kirişlerin (ikincil kirişler hariç) %20’si Göçme Bölgesi’ne
geçebilir. Çelik binalarda bu istisnalar geçerli değildir.
35
b) Diğer taşıyıcı elemanların tümü Sınırlı Hasar Bölgesi, Belirgin Hasar Bölgesi veya
İleri Hasar Bölgesi’ndedir. Ancak, herhangi bir katta alt ve üst kesitlerinin ikisinde
birden Belirgin Hasar Sınırı aşılmış olan düşey elemanlar tarafından taşınan kesme
kuvvetlerinin, o kattaki tüm düşey elemanlar tarafından taşınan kesme kuvvetine
oranının %30’u aşmaması gerekir.
c) Binanın mevcut durumunda kullanımı can güvenliği bakımından sakıncalıdır.
36
4. MEVCUT BETONARME BİR BİNANIN ZAMAN TANIM ALANINDA
DOĞRUSAL OLMAYAN ANALİZİ
4.1 Bina Hakkında Genel Bilgiler
Tez çalışmasında incelenen bina, İstanbul’un Sefaköy ilçesi, Tevfikbey mahallesinde

konut yapısı olarak 2010 yılında inşa edilmiş bir yapıdır. Binanın mevcut hali üzerine
4 çelik kat ilave edilerek kullanım amacı hastane olarak değiştirilmiştir. Çelik ilave
katların ön tasarımı ‘Türk Bina Deprem Yönetmeliği-2018’ ve ‘Çelik Yapıların
Tasarım, Hesap ve Yapım Esasları Yönetmeliği-2016’ya uygun olarak “Yük ve
Dayanım Katsayıları ile Tasarım (YDKT)” yaklaşımı ile süneklik düzeyi sınırlı çelik
çerçeveler olarak tasarlanmıştır.
Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne göre yapının performasının

değerlendirilmesinde kullanılması gereken parametreler şunlardır;
Bina kullanım sınıfı (BKS) = 1 (Deprem sonrası kullanımı gereken binalar.)
Deprem tasarım sınıfı (DTS) = 1a
Bina yükseklik sınıfı (BYS) = 5
Çizelge 4.1’de görüldüğü üzere yapının performans değerlendirilmesinin

yapılabilmesi için tekrarlanma periyodunun 72 yıl olduğu sık deprem yer hareketi
DD-3 deprem hareketinde sınırlı hasar performans hedefini, tekrarlanma periyodunun
2475 yıl olduğu çok seyrek, en büyük deprem yer hareketi düzeyi olan DD-1 deprem
düzeyinde ise kontrollü hasar performans seviyesinin şekildeğiştirmeye göre
değerlendirme yöntemi ile kontrol edilmesi gerekmektedir.
37
Çizelge 4.1 : Binanın performans hedefleri.
Deprem DTS = 1a, 2a

Yer
Hareketi İleri Performans Değerlendirme/Tasarım
Düzeyi Hedefi Yaklaşımı
DD-3 SH ŞGDT
DD-2 - -
DD-1 KH ŞGDT
Bu tez çalışmasında yapının 3 durumda TBDY-2018’e göre kontrollü hasar

performans hedefinin sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilmiştir.
Bina bilgileri:
Kat adedi: 9 kat
Kat yüksekliği: 2.95 m (3. Bodrum kat), 2.85 m (2. Bodrum kat), 2.55 m (1. Bodrum
kat), 3.60 m (Zemin kat), 3.20 m (1. Normal Kat), 3.40 m (2. Normal kat-Çelik İlave),
3.40 m (3. Normal kat-Çelik İlave), 3.40 m (4. Normal kat-Çelik İlave), 3.40 m (5.
Normal Kat- Çelik İlave),
Kullanım amacı: Hastane
Malzeme bilgileri:
Beton sınıfı: C35
Donatı çeliği sınıfı: S420
Çelik sınıfı : S275
Yükler:
Beton birim hacim ağırlığı: 25 kN/m3
Hareketli yük: 3.50 kN/m2
Döşeme yükü: 3.00 kN/m2
Mevcut binaya ait bodrum kat kalıp planı Şekil 4.1’de, normal kat kalıp planı ise Şekil
4.2’de verilmiştir.
38
Şekil 4.1 : Mevcut bina bodrum kat kalıp planı.
Şekil 4.2 : Mevcut bina normal kat kalıp planı.
39
4.2 Yapı Elemanlarının Boyutları
Kolon enkesit boyutları ve donatı detayları Çizelge 4.2’de verilmiştir.
Çizelge 4.2 : Kolon enkesit boyutları ve donatı detayları.

Boyut Boyuna Enine
Kolon kesitleri
(cmxcm) donatı donatı
70x70 20Ø18 Ø8/10
60x60 18Ø18 Ø8/10
30x120 22Ø18 Ø8/10
120x30 22Ø18 Ø8/10
Binada 18 cm kalınlığında kirişsiz döşeme bulunmaktadır.
Kirişlere ait enkesit boyutları ve donatı detayları Çizelge 4.3’de gösterilmiştir.
40
Çizelge 4.3 : Kiriş enkesit boyutları ve donatı detayları.
Boyut Üst Alt Enine
Kiriş kesitleri
(cmxcm) donatı donatı donatı
30x55 3Ø22 4Ø12 Ø8/8
60x55 6Ø25 6Ø14 Ø8/8
60x55 8Ø25 7Ø22 Ø8/8
Şekil 4.3 : Güçlendirme perdesi detayı.
41
Perdelere ait enkesit boyutları ve donatı detayları Çizelge 4.4’te verilmiştir.
Çizelge 4.4 : Perde enkesit boyutları ve donatı detayları.

PERDE PERDE BOYUNA DONATILARI PERDE ENİNE DONATILARI
BOYUT BAŞLIK BÖLGESİ GÖVDE BÖLGESİ BAŞLIK BÖLGESİ GÖVDE BÖLGESİ
KAT PERDE İSMİ bw (cm) lw (cm) A (cm ) BAŞLIK (cm)
2
DONATI DONATI DONATI DONATI
1-5 P1 30 300 9000 60 11Ø20 22Ø12 Ø8/10 Ø8/13
1-8 P2 30 385 11550 60 11Ø18 32Ø12 Ø8/10 Ø8/13
1-8 P3 30 450 13500 95-170 14Ø18-22 Ø18 22Ø12 Ø8/10 Ø8/13
1-8 P4 30 250 7500 60 12Ø18 18Ø12 Ø8/10 Ø8/13
1-8 P5 25 500 12500 110 18Ø18 38Ø12 Ø8/10 Ø8/13
1-8 P6 30 250 7500 60 12Ø18 24Ø12 Ø8/10 Ø8/13
42
Şekil 4.4 : U perde kesiti.
4.3 Bina Modelinin Oluşturulması ve Analiz Süreci
Binanın şekil değiştirme esaslı performans değerlendirmesi PERFORM-3D programı

kullanılarak yapılmıştır. Karşılaştırılan üç farklı durum öncelikle SAP2000
programında TBDY-2018 yönetmeliğine uygun olarak modellenmiştir. Program
modeli kurulurken kolonlar ve kirişler çubuk eleman, perdeler ise kabuk eleman olarak
girilmiştir.(Şekil 4.5-4.6-4.7). Analiz sürelerinin kısaltılması amacıyla döşemeler
modele girilmeyerek, döşemelerin kendi ağırlıkları ve üzerindeki yükler yayılı yük
olarak kirişlere aktarılmıştır. 3 duruma ait modeller SAP2000 programından
PERFORM-3D programına aktarılarak yapı elamanlarının doğrusal olmayan
özellikleri ve şekildğiştirme sınırları program içerisinde tanımlanarak sonuca
ulaşılmaya çalışılmıştır.
PERFORM-3D programında 11 adet deprem kaydının ortogonal bileşenleri X ve Y

yönünde binaya ayrı ayrı etki ettirilerek 22 adet deprem kaydının ortalaması ile yapı
elemanlarının kesme kuvvetleri ve plastikleşme bölgelerindeki donatı ve çelik
şekildeğiştirmeleri elde edilmiştir.
Analiz sonuçlarından elde edilen kesme kuvvetleri elemanların kesme kapasiteleri ile
şekil değiştirmeler ise yönetmelikteki sınır şekil değiştirmelerle karşılaştırılarak
yapının performansı değerlendirilmiştir.
43
Şekil 4.5 : 1. Durum mevcut betonarme bina 3 boyutlu SAP2000
modeli.
Şekil 4.6 : 2. Durum çelik katların ilave edildiği bina 3 boyutlu

SAP2000 modeli.
44
Şekil 4.7 : 3. Durum çelik katların ilave edildiği binanın
güçlendirilmiş halinin 3 boyutlu SAP2000 modeli.
Kütle katılım oranları ve periyot değerleri:
Çizelge 4.5 : 1. Durum periyot ve kütle katılım oranları.

Toplam Toplam
Mod Periyot (sn) UX UY UZ
UX UY
1 0.967 0.023 0.319 0.000 0.023 0.319
2 0.637 0.393 0.010 0.000 0.416 0.330
3 0.570 0.001 0.051 0.000 0.417 0.381

Toplam Toplam
UX UY
1 1.039 0.023 0.471 0.000 0.023 0.471
2 0.694 0.079 0.065 0.000 0.102 0.536
3 0.622 0.435 0.003 0.000 0.537 0.539

Toplam Toplam
UX UY
1 0.634 0.002 0.519 0.000 0.002 0.519
2 0.382 0.343 0.001 0.000 0.345 0.521
3 0.298 0.122 0.000 0.000 0.467 0.521
TBDY-2018 bölüm 5.6.2’de belirtildiği üzere; hesaplanan hakim titreşim moduna ait
taban kesme kuvveti etkin kütlesinin toplam bina kütlesine oranı 0.70 koşulunu
45
sağlamadığı için sabit tek modlu itme yöntemleri ile hesap yapılamamaktadır. Bölüm
5.7’de belirtilen zaman tanım alanında doğrusal olmayan analiz yöntemi ile yapının
performas değerlendirilmesi yapılacaktır.
4.4 Mevcut Bina İçin Deprem Kayıtlarının Düzenlenmesi
Bu bölümde zaman tanım alanında hesaplama için kullanılacak yer hareketleri TBDY-
2018’in 2.5 numaralı bölümünde verilen kurallara göre seçilecek ve daha sonra seçilen
deprem yer hareketleri ölçeklendirilecekir.
4.4.1 Deprem kayıtlarının seçilmesi
Değerlendirmede yapay kayıtlar, benzeştirilmiş kayıtlar ve gerçek depremlerden elde

edilen kayıtlar kullanılabilir. Gerçek depremlerden elde edilen kayıtlar, yer hareketinin
doğası, genliği, süresi, faz özellikleri hakkında sağlıklı bilgiler içerir. Kayıtlar
üzerindeki kaynak, yayılım ortamı ve zemin faktörünün etkilerini yansıtır (Fahjan,
2008).
Değerlendirmede kullanılacak olan deprem kayıtlarının Pasific Earthquake

Engineering Research Center veritabanından seçiminde aşağıdaki adımlar takip
edilmiştir.
 Öncelikle yapının bulunduğu coğrafi koordinatlar (Çizelge 4.8) Türkiye

Deprem Tehlike Haritaları interaktif web uygulamasına tanımlanmıştır (Şekil
4.8). DD1 depremi için tasarım spektrumu oluşturulmuştur (Şekil 4.9).
Çizelge 4.8 : Yapının deprem parametreleri.

Deprem Yer Hareketi Düzeyi DD-1
Yerel Zemin Sınıfı ZC
Enlem 41.014858o
Boylam 28.798126o
46
Şekil 4.8 : Yapının konumu.
DD1 depremi için haritadan okunan spektral ivme katsayısı değerleri, Ss=1.847 ve
S1=0.517’dir.
Yerel zemin sınıfı ve spektral ivme katsayılarına bağlı olarak, Fs = 1.200 ve F1=
1.483’dür.
Tasarım spektral ivme katsayıları,
𝑆DS = 𝑆S 𝐹S = 1.847 x 1.200 = 2.216
𝑆D1 = 𝑆1 𝐹1 = 0.567 x 1.483 = 0.767’dir.
Köşe periyotları,
𝑆 𝑆
𝑇A = 0.2 𝑆D1 = 0.069 s 𝑇B = 𝑆D1 = 0.346 s’dir.
DS DS
47
2.4
2.2
2.0
1.8
1.6
1.4
Sae(g) 1.2
1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 8.0
Periyot (s)
Şekil 4.9 : Mevcut yapının yatay elastik tasarım spektrumu.
 DD1 seviyesindeki deprem için oluşturulan yatay elastik tasarım

spektrumunun spektral ivme katsayıları 1.3 ile arttırılarak PEER veritabanına
tanımlanacaktır. (Şekil 4.10).
Şekil 4.10 : TBDY-2018 tasarım spektrumunun PEER’da

oluşturulması.
 Performans değerlendirilmesinde kullanılacak olan depremler için uygun

özellikler PEER’a tanımlanmıştır. (Şekil 4.11). Büyüklüğü 6.8-8.0 arasında,
zemin sınıfı ZC’ye göre kayma dalgası hızı (Vs)30 =360-760 m/s arasında
değişen 100 adet deprem kaydı PEER tabanında görülür.
48
Şekil 4.11 : Deprem kayıtlarının özellikleri.
 Elde edilen listedeki deprem kayıtlarından doğal genlikleri, uygun periyot

aralığında tasarım spektrumuna en yakın olan 11 adeti seçilir (Şekil 4.12).
Şekil 4.12 : Tasarım spektrumu ile birlikte ölçeklendirilmemiş

deprem kayıtları.
Uygun depremler Çizelge 4.9’de görülmektedir.
49
Çizelge 4.9 : PEER’dan seçilen deprem kayıtları.
Vs30
NGA # Deprem Yıl İstasyon Büyüklük Mechanism
(m/sec)
1 139 Tabas 1978 Dayhook 7.35 Reverse 472
Reverse
2 763 Loma Prieta 1989 Gilroy 6.93 730
Oblique
Cape Cape
3 825 1992 7.01 Reverse 568
Mendocino Mendocino
4 1107 Kobe 1995 Kakogawa 6.9 strike slip 312
5 1148 Kocaeli 1999 Arcelik 7.51 strike slip 523
6 1633 Manjil 1990 Abbar 7.37 strike slip 724
Cape Loleta Fire
7 3750 1992 7.01 Reverse 516
Mendocino Station
8 4455 Montenegro 1979 Herceg Novi 7.1 Reverse 585
9 4869 Chuetsu-oki 2007 Kawaguchi 6.8 Reverse 640
10 6928 Darfield 2010 LPCC 7 strike slip 650
11 8164 Duzce 1999 IRIGM 487 7.14 strike slip 690
4.4.2 Deprem kayıtlarının ölçeklendirilmesi
Hesaplamalarda kullanılacak deprem kayıtları seçildikten sonra, seçilmiş olan deprem

kayıtlarının tasarım spektrumu ile uyumlu hale getirilmesi gerekir. Kuvvetli yer
hareketi kayıtlarının tasarım spektrumuna göre ölçeklendirilmesi için zaman tanım
alanında basit ölçeklendirme yöntemi kullanılmıştır. Bu ölçeklendirme türünde
deprem kaydının yalnızca genliği değiştirilmiş olur.
Seçilen deprem kayıtlarının, PEER veritabanında yer alan ölçeklendirme seçeneği

kullanılarak tasarım spekrumu ile uyumlu olacak şekilde ölçek katsayıları
belirlenmiştir. Ölçek katsayıları belirlenirken yapının hakim periyodunun 0.2 katı ile
1.5 katı arasında kalan bölümünde, ölçeklenen kayıtların ortalama tasarım spektral
ivme katsayıları tasarım spektrumunda verilen ivme katsayılarından büyük olmalıdır.
Ölçekleme işlemi yapılmış yer hareketi kayıtlarının ortalaması ile DD1 düzeyindeki
deprem için seçilen tasarım spektrumunun 1.3 katının karşılaştırılması Şekil 4.13’de
verilmiştir. Ayrıca ölçeklendirilen 11 adet deprem kaydına ait ivme spektrumları ile
tasarım spektrumu Şekil 4.14’de gösterilmektedir. Ölçeklendirme işlemi için seçilen
deprem kayıtlarının ivme-zaman grafikleri ise Ek B’de yer almaktadır.
50
4
3.5
2.5
Sae(g)
1.5
0.5
0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 2.2 2.4 2.6 2.8 3 3.2 3.4
Periyot (s) HEDEF ORTALAMA
Şekil 4.13 : Tasarım spektrumunun 1.3 katı ile 11 adet

ölçeklendirilmiş deprem kaydının spektrumlarının ortalamasının
karşılaştırılması.
51
4
HEDEF
RSN-139
3.5
RSN-763
3
RSN-825
RSN-1107
2.5
RSN-1148
Sapektral İvme (g)
2
RSN-1633
RSN-3750
1.5
RSN-4455
1 RSN-4869
RSN-6928
0.5
RSN-8164
0 ORTALAMA
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 2.2 2.4 2.6 2.8 3 3.2 3.4
Periyot (s)
Şekil 4.14 : Ölçeklendirilen 11 adet deprem kaydı ile hedef tasarım spektrumu.
52
4.5 Doğrusal Olmayan Özelliklerin Tanımlanması
4.5.1 Beton ve donatı çeliği malzeme modelleri
Yapının analizinde, TBDY-2018 5. Bölüm Ek 5A’da önerilen beton ve donatı çeliğine

ait gerilme şekildeğiştirme ilişkileri kullanılmıştır.
Kirişlerin moment-eğrilik ilişkileri oluşturulurken, sargılı (etriye içinde kalan çekirdek

betonu) ve sargısız (etriye dışında kalan kabuk betonu) olmak üzere iki ayrı beton
modeli tanımlanmıştır. Sargısız beton modeli ve örnek olarak 60x55 kiriş kesitine ait
sargılı beton modeli Şekil 4.15 ve Şekil 4.16’da gösterilmiştir.
Şekil 4.15 : Sargısız beton modeli.
Şekil 4.16 : B60x55 kirişine ait sargılı beton modeli.
53
S420 donatı çeliği için malzeme modeli Şekil 4.17’da gösterilmiştir.
Şekil 4.17 : S420 donatı çeliği modeli.
4.5.2 Kirişlerin plastik mafsal özelliklerinin tanımlanması
Kirişler için x ekseni etrafında eğilme momenti ve eğrilik analizi pozitif ve negatif
yönler için yapılmıştır. Örnek olarak B60/55 kirişinin pozitif moment eğrilik ilişkisi
Şekil 4.18’de, negatif moment eğrilik ilişkisi Şekil 4.19’de verilmiştir.
Şekil 4.18 : B60/55 kirişi için pozitif moment-eğrilik diyagramı.
54
Şekil 4.19 : B60/55 kirişi için negatif moment-eğrilik diyagramı.
Kirişlerin dönme değerleri plastik mafsal boyu ve eğrilikleri çarpımı ile elde edilmiştir.
Örnek olarak B60/55 kirişi için maksimum negatif dönme değeri 𝜙 = θ⁄𝐿pdenklemi
yardımıyla 0.1416 = θk ⁄0.275 → θk = 0.0389 rad olarak elde edilmiştir.
4.5.3 Kolonların fiber kesitlerinin tanımlanması
Kolonlar için plastik mafsal uzulunluğu boyunca yayılı fiber kesit modellemesi
kullanılmıştır. Kolon kesitleri SAP2000 programının Section Designer bölümünde
oluşturulmuş ve liflere ayrılmıştır (Şekil 4.20). Bu liflerin alanı ve koordinaatları
kullanılarak PERFORM-3D yazılımının Column Inelastic Fiber Section bölümüne
kolon kesiti tanımlanmıştır(Şekil 4.21). Bu sayede kolon kesitinin doğrusal olmayan
davranışı kesiti oluşturan malzemelerin doğrusal olmayan özelliklerinden
yararlanılarak tanımlanmıştır. Kolon elemanının şekildeğiştirmeleri deprem hareketi
boyunca kesitin 4 köşesinden takip edilmiştir.
55
Şekil 4.20 : Kolon fiber kesitinin SAP2000 programı yardımıyla
oluşturulması.
Şekil 4.21 : Kolon fiber kesitinin PERFORM-3D yazılımına

tanımlanması.
56
4.5.4 Kirişlerin etkin kesit rijitliklerinin belirlenmesi
TBDY-2018 15.4.11’e göre kiriş elemanlarının etkin kesit rijitlikleri yönetmeliğin

4.5.8 maddesinde verilen kurallar gereği 0.35 (EI)0 olarak hesaba dahil edilmiştir.
Şekil 4.22 : PERFORM-3D’ye tanımlanan elastik kiriş kesiti.
4.5.5 Kolonlarda plastik davranışın tanımlanması
Kolonlar, plastik mafsal bölgesinde yayılı plastisite yaklaşımı çerçevesinde

tanımlanmıştır. Yani kolonun alt ve üst ucundaki plastik mafsal bölgelerinde lif
kesitler yer alırken arada kalan bölümde TBDY-2018 Tablo 4.2 de verilen etkin kesit
rijitliği çarpanıyla azaltılmış elastik kesit bulunmaktadır. Kolon kesitini oluşturan
malzemelerin doğrusal olmayan özellikleri kolonun doğrusal olmayan davranışına
doğrudan yansımaktadır.
4.5.6 Perdelerde plastik davranışın tanımlanması
Perdeler, yayılı plastik davranış yaklaşımı kullanılarak lif elemanlar olarak

modellenmiştir. Perdeler, Perform 3D yazılımında tanımlanırken önce malzeme
modelleri oluşturulur. Daha sonra perde liflerini içeren perde kesiti yazılıma
tanımlanır. Tanımlanan perde kesiti Compound menüsünde yer alan Shear Wall
Compound bölümüne atanır.
Perde başlık bölgesinde yer alan beton malzemesinin gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi

için yönetmelik Ek5A’da verilen sargılı beton modeli, perde gövdesi içinse yine aynı
bölümde yer alan sargısız beton modeli kullanılmıştır(Şekil 4.23). PERFORM-3D
57
programında dayanım azalımlarının da dikkate alındığı 3 doğrulu doğrusal olmayan
malzeme olarak tanımlanmıştır (Şekil 4.24).
45
Perform 3D Girilen Beton Modeli
40
Sargılı Beton Gerilme Şekildeğiştirme
35
30
Gerilme (MPa)
25
20
15
10
0
0 0.003 0.006 0.009 0.012 0.015 0.018 0.021 0.024 0.027 0.03
Şekildeğiştirme
Şekil 4.23 : Perde başlık bölgesi için oluşturulan sargılı beton modeli
ve idealize edilmiş sargılı beton modeli.
Şekil 4.24 : Perde başlık bölgesi için PERFORM-3D’ye tanımlanan

sargılı beton modeli.
Donatı çeliği modeli ise malzemedeki dayanım kayıplarının dikkate alınmadığı 3

doğrulu (trilinear) doğrusal olmayan malzeme olarak tanımlanmıştır(Şekil 4.25).
58
Şekil 4.25 : Donatı çeliği için malzeme özelliklerinin PERFORM-
3D’ye tanımlanması.
Perde kesitleri analiz sonuçlarının hassasiyeti için iki eşit parçaya bölünerek programa
tanımlanmıştır. Her parçanın tanımı yapılırken başlık gövdesi ve gövde bölgesi için
sargılı ve sargısız olmak üzere iki farklı malzeme kullanılmıştır. Bölünen perde
kesitleri 7 adet beton fiberi, 7 adet donatı fiberine ayrılarak Şekil 4.26’da gösterildiği
gibi koordinatları ile birlikte programın fiber modülüne girilmiştir.
Şekil 4.26 : Örnek donatı fiber tanımı.
59
Şekil 4.27 : PERFORM-3D perde elemanı tanımlanması.
Geometrisi ve malzeme özellikleri tanımlanan perde kesiti Compound menüsünde yer

alan Shear Wall Compound bölümüne tanımlanır(Şekil 4.28).
Kesitin kesme dayanımı özellikleri malzemeler bölümünde tanımlanan elastik kesme

malzemesinden gelmektedir.
Şekil 4.28 : PERFORM-3D perde tanımlanması.
60
4.5.7 Çelik kirişlerde plastik mafsal özelliklerinin tanımlanması
Çelik kirişlerin plastik mafsal özellikleri PERFORM-3D programına ‘Moment Hinge

Rotation Type’ olarak tanımlanmıştır.
IPE600
Wpy=3510 cm3 Wpz=486 cm3
E=2x108 kN/m2 Ib=92100 cm4
bbf= 220 mm db= 600 mm
σ A =275 MPa
M pr,y =3510x27.5x1.3= 125500 kNcm

M pr,u =1255x1.54=193200 kNcm
Şekil 4.29 : IPE600 kirişi için doğrusal olmayan özelliklerin

tanımlanması.
61
Şekil 4.30 : IPE600-HEB500 kiriş kolon birleşimi için kaynaklı kiriş
kolon birleşimi.
Çelik kiriş kolon birleşimlerinde azaltılmış en kesitli kiriş tasarımı yapılarak plastik
mafsalın en kesitin azaldığı bölgede oluşması istenmektedir.
110  a  165
390  b  510
22  c  55
Plastik mafsalın oluşacağı bölgenin kolon yüzünden 600 mm uzakta olacağı

varsayılarak plastik mafsal PERFORM-3D programına tanımlanmıştır.
Şekil 4.31 : IPE600 kirişi için plastik mafsal özelliklerinin

tanımlanması.
62
4.5.8 Çelik kolonlarda plastik mafsal özelliklerinin tanımlanması
Çelik kolonların plastik mafsal özellikleri PERFORM-3D programına ‘P-M2-M3

Hinge, Steel Rotation Type’ olarak tanımlanmıştır.
HEB500
Wp=4820 cm3
A = 239 cm2
Ik=107000 cm4
Pn,t =239x27.5x1.3= 8544 kN

8544
Pn,c = = 7767 kN
1.1
M p,33 =4820x27.5x1.3=172300 kNcm
M p,22 =1290x27.5x1.3=46100 kNcm
Şekil 4.32 : HEB500 kolonu PMM akma yüzeyi için gerekli

verilerin tanımlanması.
63
Şekil 4.33 : HEB500 kolonu plastik mafsal özelliklerinin
tanımlanması.
Şekil 4.34 : HEB500-IPE600 kolon-kiriş birleşimi için plastik mafsal

özelliklerinin tanımlanması.
64
4.6 Kolon, Kiriş ve Perdelere Ait İç Kuvvet ve Şekildeğiştirme Sınırları
4.6.1 Çelik kirişler için şekildeğiştirme sınırları
TBDY2018 5C.1.1 maddesine göre çelik kirişlerin eğilme şekildeğiştirme sınırları

Wp Fye lb
akma dönmesi cinsinden θ y = formülü yardımıyla IPE600 kirişi için
6EIb
hesaplanmıştır.
3510x35.75x800
θy =  9.08 x10-3 rad
6x20000x92100
Sınırlı hasar şekildeğiştirme sınırı θSH =0.25x9.08x10 = 2.27x10 rad

-3 -3
Kontrollü hasar şekildeğiştirme sınırı θKH =3x9.08x10 =27.24x10 rad

-3 -3
Göçme öncesi şekildeğiştirme sınırı θGÖ =4x9.08x10 =36.32x10 rad

-3 -3
Şekil 4.35 : IPE600 kirişi şekil değiştirme sınırlarının PERFORM-

65
4.6.2 Çelik kolonlar için şekildeğiştirme sınırları
TBDY2018 5C.1.2 maddesine göre çelik kolonların eğilme şekildeğiştirme sınırları
Wp Fye lk  P 
akma dönmesi cinsinden θ y = 1   formülü yardımıyla HEB500 kolonu
6EI k  Pye 
için hesaplanmıştır.
4820x27.5x1.3x320  973 
θy = 1   3.80 x10-3 rad
6x107000x20000  8544 
Sınırlı hasar şekildeğiştirme sınırı θSH =0.25x3.80x10 = 9.50x10 rad

-3 -4
Kontrollü hasar şekildeğiştirme sınırı θKH =3x3.80x10 =1.14x10 rad

-3 -3
Göçme öncesi şekildeğiştirme sınırı θGÖ =4x3.80x10 =15.20x10 rad

-3 -3
Şekil 4.36 : HEB500 kirişi şekil değiştirme sınırlarının PERFORM-

66
4.6.3 Betonarme kirişler için şekildeğiştirme sınırları
Betonarme kirişler için şekil değiştirme sınırları yönetmeliğin 5.8.1.2 maddesine göre
2  Lp  
θ p (GÖ)  (u   y )L p 1  0.5   4.5u d b  formülü aracılığı ile B60x55 kirişi için
3   Ls  
negatif ve pozitif momentler için örnek olarak hesaplanmıştır.
Negatif moment için;
2  0.275  
θ p (GÖ)   (0.1416  0.00576)x0.275x  1-0.5x   4.5x0.1416x0.018  0.032rad
3  4  
θ p (KH)  0.75θ p (GÖ)  0.024rad
θp(SH)  0
Pozitif moment için;
2  0.275  
θ p (GÖ)  (0.1772  0.00518)x0.275x 1  0.5x   4.5x0.1772x0.018  0.040rad
3   4  
θ p (KH)  0.75θ p (GÖ)  0.030rad
θp(SH)  0
Şekil 4.37 : B60x55 kirişi şekil değiştirme sınırlarının PERFORM-

67
4.6.4 Perde elemanları için şekildeğiştirme sınırları
Betonarme perdelerin başlık bölgelerinin uçlarında meydana gelebilecek

şekildeğiştirmelerin izlenmesi amacıyla “Axial Strain Gage” adı verilen lineer fiktif
elemanlar tanımlanmıştır. Bu elemanlara beton ve donatı şekildeğiştirme sınırları için
TBDY denklem 5.4a’da verilen formül yardımıyla hesaplanan değerler girilmiştir.
Çizelge 4.10 : Perde beton ve donatı çeliği şekildeğiştirme sınırları.

Beton şekildeğiştirme Donatı şekildeğiştirme
Perde Adı sınırları sınırları
εc(SH) εc(KH) εc(GÖ) εs(SH) εs(KH) εs(GÖ)
P1 0.0025 0.0084 0.0112 0.0075 0.024 0.032
P2 0.0025 0.0084 0.0112 0.0075 0.024 0.032
P3 0.0025 0.0074 0.0099 0.0075 0.024 0.032
P4 0.0025 0.0084 0.0112 0.0075 0.024 0.032
P5 0.0025 0.0069 0.0092 0.0075 0.024 0.032
P6 0.0025 0.0084 0.0112 0.0075 0.024 0.032
Şekil 4.38 : P1 perdesi için şekildeğiştirme sınırlarının tanımlanması.
68
5. MEVCUT BİNAYA AİT ZAMAN TANIM ALANINDA DOĞRUSAL
OLMAYAN ANALİZ SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5.1 Göreli Kat Ötelemeleri
Şekil 5.1 : 1.Durum göreli kat ötelemeleri.
69
Şekil 5.2 : 2. Durum göreli kat ötelemeleri.
70
Şekil 5.3 : 3. Durum göreli kat ötelemeleri.
71
Çizelge 5.1 : 1.Durum kat öteleme oranları.
X Doğrultusu Kat Öteleme Y Doğrultusu Kat Öteleme

Oranları Oranları
Kat Maximum Minimum Kat Maximum Minimum
-2 0.00050 -0.00055 -2 0.00087 -0.00097
-1 0.00086 -0.00090 -1 0.00169 -0.00176
0 0.00148 -0.00145 0 0.00236 -0.00216
1 0.00899 -0.00792 1 0.01628 -0.01265
2 0.01077 -0.00972 2 0.01900 -0.01409
3 0.01253 -0.01055 3 0.03379 -0.02606
4 0.01434 -0.01201 4 0.03696 -0.02809
5 0.01438 -0.01212 5 0.03553 -0.02638
Çizelge 5.2 : 2. Durum kat öteleme oranları.

Oranları Oranları
-2 0.00050 -0.00057 -2 0.00088 -0.00097
-1 0.00089 -0.00097 -1 0.00175 -0.00183
0 0.00162 -0.00169 0 0.00263 -0.00245
1 0.01140 -0.01286 1 0.02664 -0.02143
2 0.01143 -0.01300 2 0.02708 -0.02145
3 0.00493 -0.00571 3 0.00931 -0.00779
4 0.00461 -0.00542 4 0.00917 -0.00801
5 0.00442 -0.00524 5 0.00929 -0.00780
6 0.00407 -0.00469 6 0.00897 -0.00801
Çizelge 5.3 : 3. Durum kat öteleme oranları.

Oranları Oranları
-2 0.00042 -0.00038 -2 0.00074 -0.00070
-1 0.00073 -0.00079 -1 0.00153 -0.00134
0 0.00120 -0.00172 0 0.00239 -0.00217
1 0.00198 -0.00284 1 0.00586 -0.00653
2 0.00232 -0.00296 2 0.00704 -0.00799
3 0.00353 -0.00390 3 0.00719 -0.00706
4 0.00388 -0.00415 4 0.00750 -0.00730
5 0.00385 -0.00412 5 0.00748 -0.00722
6 0.00347 -0.00365 6 0.00815 -0.00769
72
Şekillerden ve tablolardan da görüleceği üzere göreli kat ötelemeleri 1. durum için Y
doğrultusunda maksimum 0.037, 2. durum için Y doğrultusunda maksimum 0.027 ve
3. durum için Y doğrultusunda maksimum 0.008 olarak hesaplanmıştır. TBDY-
2018’de mevcut yapılarda göreli kat ötelemesi ile ilgili sınırlama mevcut değildir.
5.2 Kiriş Hasar Durumlarının İncelenmesi
Yapıdaki tüm kirişlerin plastikleşme beklenen bölgelerinde tanımlanmış olan dönme

mafsallarında oluşan plastik dönmeler her bir deprem süresi boyunca kaydedilmiştir.
Örnek olarak 1 adet kiriş için 1148 RSN numarasına sahip Kocaeli depremi süresi
boyunca oluşan plastik dönme zaman grafiği Şekil 5.4’te verilmiştir.
0.018
1148 Kocaeli
0.016
0.014
Plastik Dönme (rad)
0.012
0.010
0.008
0.006
0.004
0.002
0.000
0 5 10 15 20 25 30
Zaman (s)
Şekil 5.4 : 60x55 kirişi için plastik dönme-zaman grafiği.
Kirişlerde deprem boyunca oluşan maksimum dönme değerleri her bir kiriş tipi için
tanımlanan dönme limit değerleri ile karşılaştırılmıştır.
Şekil 5.5’de verilen grafikte siyah renkteki noktalar 3.durumda, mavi renkteki noktalar
2.durumda ve yeşil renkteki noktalar 1.durumda betonarme kirişlerde oluşan
maksimum dönmelerin kontrollü hasar dönme limitine oranını göstermektedir.
Etki/kapasite oranının 1’den fazla olması o kirişin kontrollü hasar seviyesi için
tanımlanan limit dönme değerini aştığını göstermektedir.
73
1.Durum 2.Durum 3.Durum Limit
2
Katlar
-1
-2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3
Etki/Kapasite Oranı
Şekil 5.5 : 3 durum için betonarme kiriş dönmelerinin limitlerle

karşılaştırılması.
Şekildeki grafikte görüldüğü üzere 3.durumda yalnızca bir kiriş kontrollü hasar
limitini aşıp ileri hasar bölgesine geçmektedir. 1. durumda kirişlerin yüzde 32’si, 2.
durumda kirişlerin yüzde 18’i kontrollü hasar için tanımlanan limit dönme değerlerini
aşmaktadır.
3.durum için kirişler TBDY-2018’de verilen kontrollü hasar performans seviyesini

sağlamaktadır.
74
5.3 Kolon Hasar Durumlarının İncelenmesi
TBDY 15.7.1.4’e göre şekildeğiştirme hesabı yapılan betonarme kesitin kesme

kuvveti oranı Ve/(bwdfctm) <0.65 ise daha önce hesaplanan şekildeğiştirme üst sınırları
geçerlidir. Kesme kuvveti oranı 1.30’dan büyükse hesaplanan şekildeğiştirme sınırları
0.50 ile azaltılacaktır. Ara değerler için doğrusal enterpolasyon yapılacaktır.
11x2 deprem için kolon kesitlerinde meydana gelecek kesme kuvvetleri hesaplanmış
ve EK C’de 0.65bwdfctm denklemi ile belirtilen betonun kesmede çatlama dayanımına
karşılık gelen dayanım ile karşılaştırılmıştır. 218 adet betonarme kolonun 8 adedinde
Ve < 0.65 fctmbwd sınırı aşılmaktadır. Bu kolonlarda şekildeğiştirme limitleri
azaltılmıştır. Diğer kolonlar için hesaplanan şekildeğiştirme üst limitlerinde azaltım
yapmaya gerek yoktur.
Ayrıca tüm betonarme kolonlar için TS500 8.1.4’e göre hesaplananan kesme kuvveti
kapasitesinin aşılmadığı EK C’de gösterilmiştir.
Örnek olarak 4. Kat C05-4 (60x60) kolonunun kesme kapasitesi TS500 8.1.4’e göre
hesaplanmıştır.
Vr =Vc  Vw
Vc =0.8Vcr
 γNd 
Vcr =0.65fctd b w d 1  
 Ac 
Asw
Vw = f yw d
s
Vcr =0.65x(0.35x 35)x600x570=460.30kN
5x50
Vw = x460.3x570=598.50 kN
100
Vr =0.80x460.3+598.50=966.74 kN
Kolon kesme kapasitesi hesaplanırken güvenli tarafta kalınarak eksenel basınç katkısı
ihmal edilmiştir.
Yapıdaki tüm kolonların alt ve üst uçlarında plastik mafsal yüksekliği boyunca fiber
kesitler girilmiştir. Fiber kesitlerin sargılı beton fiberlerinden ve donatı fiberlerinden
75
en dışta bulunan ikişer tanesi her bir deprem süresi boyunca takip edilmiştir. Örnek
olarak 4.kat C05(60x60) kolonu için 1148 RSN numarasına sahip Kocaeli depremi
süresi boyunca meydana gelen maksimum beton basınç kısalması ve maksimum
donatı uzaması zamana bağlı olarak Şekil 5.6’da verilmiştir.
0.008 Donatı Şekildeğiştirmesi

Şekildeğiştirme (Ɛ)
0.006
0.004
0.002
0.000
-0.002
-0.004
0 5 10 15 20 25 30
Zaman (s)
Şekil 5.6 : 60x60 kolonu için şekildeğiştirme-zaman grafiği.
Örnek olarak bir kolonun katlar boyunca beton basınç ve donatı çekme
şekildeğiştirmesini gösteren grafik Şekil 5.6’da verilmiştir.
Beton Şd. Donatı Şd.

Basınç Şd. Limit Donatı Şd. Limit
5
2
Katlar
-1
-2
-0.0150 -0.0050 0.0050 0.0150 0.0250
Şekildeğiştirmeler
Şekil 5.7 : Seçilen bir kolonun katlara göre şekildeğiştirmeleri.
76
3 durum için 11x2 deprem boyunca betonarme kolonlarda oluşan maksimum beton
basınç kısalması ve donatı uzaması hesaplanmıştır. Her bir deprem için hesaplanan bu
değerlerin ortalaması beton basınç ve donatı çekme şekildeğiştirme limitleri ile
karşılaştırılması 3 durum için Şekil 5.8 ve Şekil 5.9’da verilmiştir.

5
2
Katlar
-1
-2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3
Şekil 5.8 : 3 durum için beton basınç şekildeğiştirmelerinin etki/kapasite

oranları ile karşılaştırılması.
77
5
2
Katlar
-1
-2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3
Şekil 5.9 : 3 durum için donatı çekme şekildeğiştirmelerinin etki/kapasite

oranları ile karşılaştırılması.
Şekil 5.8 ve Şekil 5.9’da verilen grafiklere göre 1 ve 2. durumlarda bodrum

perdelerinin bittiği 2 katta kolon basınç ve donatı şekildeğiştirmeler TBDY-2018’de
verilen şekildeğiştirme limitlerini aşmaktadır. 2. durumda kolon basınç
şekildeğiştirmeleri açısından 1.katta bulunan 34 adet kolonun 24 adedinde (%70) limit
şekildeğiştirme değeri aşılmaktadır. 2. durumda kolon donatı şekildeğiştirmesi
açısından 34 adet kolonun 29 adedinde (%85) limit şekildeğiştirme değeri
aşılmaktadır. Yapının kullanım amacının değişmesi ve ilave katlar eklenmesi
durumunda düşey taşıyıcı elemanların yetersiz kalması sebebiyle güçlendirme
gerektiği açıktır. 3. durumda yapının taşıyıcı sistemine eklenen betonarme perde
duvarların etkisiyle birlikte hiçbir kolonda beton basınç şekildeğiştirmesi TBDY-
2018’e göre hesaplanan şekildeğiştirme limitini aşmamaktadır. Yalnızca 2.kattaki 34
78
adet kolonun 4 adedinde (%11) donatı çekme şekildeğiştirmesi aşılmaktadır. İleri
hasar bölgesine geçen bu 4 adet kolonun toplam kat kesme kuvvetine katkısı %3.4
olması sebebiyle 3.durumda yapı TBDY-2018’de verilen kontrollü hasar performans
seviyesini sağlamaktadır.
Ayrıca betonarme kolonlar için tüm depremler altında beton ve donatı fiberlerinde
oluşan şekildeğiştirmelerin maksimum değerlerinin ortalamaları EK C’de tablo
halinde verilmiştir.
5.4 Perde Hasar Durumlarının İncelenmesi
Perdelerin uç noktalarına tanımlanan eksenel şekildeğiştirme ölçerler(Strain Gage)

yardımıyla deprem kayıtları boyunca oluşan şekildeğiştirmeler ölçülmüştür.Örnek
olarak Şekil 5.10’da 1 deprem kaydı boyunca ölçülen basınç şekildeğiştirmeleri
verilmiştir.
P5 Perdesi RSN8164
0.003
0.002
Şekildeğiştirme (Ɛ)
0.002
0.001
0.001
0.000
-0.001
-0.001
-5 5 15 25 35 45 55
Zaman (s)
Şekil 5.10 : P1 perdesi şekildeğiştirme-zaman grafiği.
3. durum için Strain Gage elemanlarında 11x2 kaydın ortalaması olarak hesaplanan en
büyük şekildeğiştirmelerin kotlara göre değişimi örnek olarak P2 perdesi için Şekil
5.11’de verilmiştir.
79
Beton Basınç Şekildeğiştirmesi
Donatı Çekme Şekildeğiştirmesi
16
12
8
Kotlar (m)
-4
-8
-0.002 -0.001 0 0.001 0.002
Şekildeğiştirmeler
Şekil 5.11 : P2 perdesi için katlara göre şekildeğiştirme grafiği.
1. ve 2. durum için 11x2 kaydın analizi sonrası perdelerin uçlarında ölçülen

şekildeğiştirmelerin tanımlanan şekildeğiştirme limitlerine oranı Şekil 5.12 ve Şekil
5.13’de karşılaştırmalı olarak verilmiştir.
80
1.Durum 2.Durum Limit
5
Katlar
1
-1
-2
0 0.5 1 1.5
Şekil 5.12 : 1 ve 2. Durum için perde beton basınç şekildeğiştirmelerinin

etki/kapasite oranları.
1.Durum 2.Durum Limit

5
2
Katlar
-1
-2
0 0.5 1 1.5
Şekil 5.13 : 1 ve 2. Durum için perde donatı çekme şekildeğiştirmelerinin

81
3. durum için 11x2 kaydın analizi sonrası perdelerin uçlarında ölçülen beton basınç ve
donatı çekme şekildeğiştirmelerinin tanımlanan şekildeğiştirme limitlerine oranı Şekil
5.14 ve Şekil 5.15’te verilmiştir.
3.Durum Limit
5
2
Katlar
-1
-2
0 0.5 1 1.5
Şekil 5.14 : 3. durum için perde beton basınç şekildeğiştirmelerinin

3.Durum Limit
5
2
Katlar
-1
-2
0 0.5 1 1.5
Şekil 5.15 : 3. durum için perde donatı çekme şekildeğiştirmelerinin

82
Yukarıdaki verilen şekillerden görüleceği üzere 1. ve 2. durumlarda beton basınç
şekildeğiştirmeleri iki adet perdede, donatı çekme şekildeğiştirmeleri dört adet
perdede aşılmaktadır. 3. durumda bütün perdeler hem beton basınç şekildeğiştirmesi
hem de donatı çekme şekildeğiştirmesi açısından TBDY-2018’de verilen kontrollü
hasar performans seviyesi için hesaplanan şekildeğiştirme limitlerinin altında
kalmaktadır.
Her bir perde için 11x2 adet deprem kaydından elde edilen kesme kuvveti, perdelerin
kesme kapasiteleri ile karşılaştırılmış ve EK D’de verilmiştir. Perdeler kesme
açısından kapasitelerini aşmamaktadır. Örnek olarak P02 perdesinin bir katı için
kesme kuvveti kapasitesi TBDY-2018 Denk. 7.17’de verilen
Vr =Ach (0.65fctm  sh f yw ) denklemi kullanılarak aşağıda hesaplanmıştır.
Vr =Ach (0.65fctm  sh f yw )
Vcr =300x3850x(0.65x(0.35x 35)+0.0033x420)/1000=3185kN
83
84
6. SONUÇLAR
Çalışmada bahsi geçen 8 katlı kullanım amacı konut olan yapı kullanım amacı ve kat
planları değiştirilerek hastane olarak hizmete girecektir. Tez kapsamında binanın
mevcut durumu(1.durum), üzerine çelik taşıyıcı sistem eklemek suretiyle kat planının
genişletildiği durumu(2.durum) ve çelik taşıyıcı sistem eklenmiş yapının
güçlendirilmesi durumu TBDY-2018’e göre hedeflenen performans seviyelerinden bir
tanesi olan DD-1(dönüş periyodu 2475 yıl olan) depreminde kontrollü hasar
seviyesine ulaşmak için analiz edilmiştir. Güçlendirme
Her 3 durum için de yapılan zaman tanım alanında doğrusal olmayan analizler sonucu
elde edilen bulgular aşağıda sıralanmıştır.
 1. ve 2. durumun analiz edilmesi sonucu yapıya 60 cm kalınlığında betonarme

perdeler ilave edilerek 3. durum analiz edilmiştir.
 Göreli kat ötelemeleri 1.durumda yapının en üst katlarında X doğrultusu için

0.015 ve Y doğrultusu için 0.04 olarak elde edilmiştir. 2.durumda eklenen çelik
elemanların da etkisiyle göreli kat ötelemeleri rijit bodrum perdeleri üstündeki
katta artmıştır. 3.durumda taşıyıcı sisteme eklenen betonarme perdelerin
katkısıyla göreli kat ötelemeleri X doğrultusunda 0.004, Y doğrultusunda
0.007 mertebelerinde seyretmiştir.
 1. durumda kirişlerin yüzde 32’si, 2. durumda kirişlerin yüzde 18’i kontrollü

hasar için tanımlanan limit dönme değerlerini aşmaktadır. 3.durumda yalnızca
bir kiriş kontrollü hasar limitini aşıp ileri hasar bölgesine geçmektedir.
 Rijit bodrum perdelerinin bittiği kattaki kolonların 1.durumda %42’si,

2.durumda %85’i TBDY-2018’de verilen kontrollü hasar performans düzeyi
için hesaplanan şekildeğiştirme limitini aşmaktadır. 3.durumda toplam 4 adet
kolon limit şekildeğiştirmeleri aşıp ileri hasar bölgesinde yer almaktadır.
2.durum için 1. ve 2. katlarda şekildeğiştirme limitini aşan kolonların sayısının
85
artması bu katlarda rijitlik değişimi olmadan kolonlara gelen yüklerin
artmasından kaynaklanmaktadır.
 Perdeler için yapılan kontrollerde 1. ve 2. durumda rijit bodrum kat üzerinde

gözlenen şekildeğiştirmeler verilen limitleri aşmıştır. 3.durumda ise hem
beton basınç hem donatı çekme şekildeğiştirmeleri limitlerin altında kalmıştır.
Ayrıca bütün perdeler kesme etkileri açısından kapasitelerinin altındadır.
86
KAYNAKLAR
Akşar, Bora., Doğru, Selçuk., Akbaş, Bülent., (2017).Çelik moment çerçevelerde

kuvvetli deprem yer hareketi altında arttırılmış deprem etkileri, Gazi
Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi.
Alıcı, F.S., Kaatsız, K., Sucuoğlu, H. (2015). Bina Yapılarının Çok Modlu İtme
Analizi İçin Genel Yük Vektörlerinin Pratik Uygulaması, 3. Türkiye
Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, İzmir, 14-16 Ekim.
Celep, Z. (2007). Betonarme taşıyıcı sistemlerde doğrusal olmayan davranış ve
çözümleme, Beta Dağıtım, İstanbul.
Celep, Z. (2007). Betonarme sistemlerde doğrusal olmayan davranış: plastik mafsal
kabulü ve çözümleme, 6. Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı,
İstanbul, 16-20 Ekim.
Chopra, A. K. (2007). Yapı dinamiği: teori ve deprem mühendisliği uygulamaları
(Hilmi Luş Çev.). Palme Yayıncılık, İstanbul.
Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esaslarına Dair Yönetmelik. (2016).
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara.
Fahjan, M. Y, Vatansever, Selçuk., Özdemir, Zühal. (2011). Ölçeklenmiş Gerçek
Deprem Kayıtları ile Yapıların Doğrusal ve Doğrusal Olmayan
Dinamik Analizleri, 1. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji
Konferansı, İzmir, 11-14 Ekim.
Fahjan, M. Y. (2008). Türkiye deprem yönetmeliği (DBYBHY, 2007) tasarım ivme
spektrumuna uygun gerçek deprem kayıtlarının seçilmesi ve
ölçeklendirilmesi, İMO Teknik Dergi. 2008 44423-4444, yazı 292.
TS500 Betonarme Yapıların Hesap ve Tasarım Kuralları. (2000). Türk Standartları
Enstitüsü, Ankara
Türk Bina Deprem Yönetmeliği Kapsamında Yapıların Performansa Dayalı
Tasarımı Kursu, GTÜ, 2017.
TBDY (2018). Türkiye bina deprem yönetmeliği, Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı, Ankara.
SAP 2000 (Versionn 18.0.0) [Computer software]. Integrated software for structural
analysis and design program, Computers and Structures Inc., Berkeley,
California.
PERFORM 3-D (Version 7.0.0) [Computer software]. Nonlinear Analysis and
Performance Assesment of 3D Structures, Computers and Structures
Inc., Berkeley, California.
X-TRACT (Version 3.0.8) [Computer software]. Cross-Section analysis program for
structural engineers, Imbsen Software System, California.
Url-1 <https://tdth.afad.gov.tr>, erişim tarihi 28.04.2018.
87
88
EKLER
EK A: Yapı aks ve eleman bilgileri ile detay çizimleri

EK B: Deprem kayıtlarının grafikleri
EK C: Betonarme kolon kesme kapasitesi oranları ve şekildeğiştirme oranları
EK D: Perdelerin kesme kapasitesi oranları
89
H Aksı eleman kesitleri.
90
G Aksı eleman kesitleri.
91
D Aksı eleman kesitleri.
92
B Aksı eleman kesitleri.
93
A Aksı eleman kesitleri.
94
12 Aksı eleman kesitleri.
95
96
97
98
99
100
6. Kat Planı
101
5. Kat Planı.
102
Betonarme kolon- çelik kiriş birleşim detayı.
103
Betonarme kolon- çelik kolon birleşim detayı.
104
Çelik kiriş- çelik çapraz birleşim detayı.
105
Çelik kiriş birleşim detayı.
106
139 Tabas depremi ivme-zaman grafiği.
763 Loma Prieta depremi ivme-zaman grafiği.
107
825 Cape Mendocino depremi ivme-zaman grafiği.
1107 Kobe depremi ivme-zaman grafiği.
108
1148 Kocaeli depremi ivme-zaman grafiği.
1633 Manjil depremi ivme-zaman grafiği.
109
3750 Cape Mendocino depremi ivme-zaman grafiği.
4455 Montenegro depremi ivme-zaman grafiği.
110
4869 Chuetsu-oki depremi ivme-zaman grafiği.
6928 Darfield depremi ivme-zaman grafiği.
111
8164 Düzce depremi ivme-zaman grafiği.
112
Çizelge C 1 :Kolon şekildeğiştirme limiti için oluşturulan kesme kuvvetleri.
b h V2 V2 V3 V3
Vcr Ve
Kolon (cm) (cm) Max Min Max Min Ve/Vcr
(cm) (cm) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN)
C01-1 60 60 55 -79 143 -121 460 143 0.31
C01-2 60 60 54 -99 137 -159 460 159 0.35
C01-3 60 60 105 -242 124 -272 460 272 0.59
C01-4 60 60 26 -82 156 -255 460 255 0.56
C01-5 60 60 71 -52 181 -131 460 181 0.39
C02-1 60 60 60 -60 93 -5 460 93 0.20
C02-2 60 60 74 -86 81 -4 460 86 0.19
C02-3 60 60 71 -98 61 -36 460 98 0.21
C02-4 60 60 40 -32 86 -45 460 86 0.19
C02-5 60 60 68 -45 56 -75 460 75 0.16
C03-1 60 60 97 -49 161 -114 460 161 0.35
C03-2 60 60 101 -56 331 -97 460 331 0.72
C03-3 60 60 161 -122 239 -72 460 239 0.52
C03-4 60 60 110 -29 126 -53 460 126 0.27
C03-5 60 60 143 -59 152 -104 460 152 0.33
C04-1 60 60 46 -69 161 -118 460 161 0.35
C04-2 60 60 82 -93 373 -116 460 373 0.81
C04-3 60 60 101 -156 289 -30 460 289 0.63
C04-4 60 60 31 -87 137 -128 460 137 0.30
C04-5 60 60 66 -44 156 -85 460 156 0.34
C05-1 60 60 114 -40 47 -29 460 114 0.25
C05-2 60 60 89 -42 19 -16 460 89 0.19
C05-3 60 60 58 -127 19 -116 460 127 0.28
C05-4 60 60 45 -23 84 -18 460 84 0.18
C05-5 60 60 41 -68 54 -61 460 68 0.15
C06-1 60 60 117 -109 56 -52 460 117 0.25
C06-2 60 60 85 -86 233 139 460 233 0.51
C06-3 60 60 75 -160 290 100 460 290 0.63
C06-4 60 60 89 -172 181 -126 460 181 0.39
C06-5 60 60 112 -172 207 -120 460 207 0.45
C07-1 60 60 117 -109 58 -48 460 117 0.25
C07-2 60 60 43 -107 239 133 460 239 0.52
C07-3 60 60 50 -132 290 94 460 290 0.63
C07-4 60 60 76 -149 198 -135 460 198 0.43
C07-5 60 60 53 -123 195 -77 460 195 0.42
C08-1 60 60 119 -99 84 -27 460 119 0.26
C08-2 60 60 51 -46 133 -13 460 133 0.29
C08-3 60 60 100 -82 208 -61 460 208 0.45
C08-4 60 60 100 -39 186 -136 460 186 0.40
C08-5 60 60 69 -47 138 -72 460 138 0.30
113
b h V2 V2 V3 V3
Vcr Ve
C09-1 120 30 29 -25 487 -284 436 487 1.12
C09-2 120 30 69 30 339 -187 436 339 0.78
C09-3 120 30 95 -25 465 -162 436 465 1.07
C10-1 60 60 -61 -151 101 -178 460 178 0.39
C10-2 60 60 12 -117 140 -193 460 193 0.42
C10-3 60 60 49 -225 205 -342 460 342 0.74
C10-4 60 60 -23 -186 263 -366 460 366 0.79
C10-5 60 60 6 -220 205 -405 460 405 0.88
C11-1 60 60 95 -15 83 -87 460 95 0.21
C11-2 60 60 66 -3 25 -27 460 66 0.14
C11-3 60 60 88 -46 160 -108 460 160 0.35
C11-4 60 60 43 -51 145 -161 460 161 0.35
C11-5 60 60 79 -15 228 -220 460 228 0.50
C12-1 60 60 57 -53 72 -73 460 73 0.16
C12-2 60 60 49 -14 32 -33 460 49 0.11
C12-3 60 60 31 -82 185 -142 460 185 0.40
C12-4 60 60 109 -60 249 -285 460 285 0.62
C12-5 60 60 126 -47 278 -302 460 302 0.66
C13-1 70 70 158 -134 246 -188 631 246 0.39
C13-2 70 70 136 -64 258 -118 631 258 0.41
C13-3 70 70 113 -139 399 -260 631 399 0.63
C13-4 70 70 113 -211 393 -358 631 393 0.62
C13-5 70 70 152 -159 524 -557 631 557 0.88
C13-6 70 70 225 -239 311 -234 631 311 0.49
C13-7 70 70 166 -195 282 -209 631 282 0.45
C13-8 70 70 145 -206 290 -201 631 290 0.46
C14-1 70 70 169 -145 208 -220 631 220 0.35
C14-2 70 70 153 -64 149 -136 631 153 0.24
C14-3 70 70 103 -154 336 -294 631 336 0.53
C14-4 70 70 137 -234 368 -362 631 368 0.58
C14-5 70 70 189 -182 495 -567 631 567 0.90
C14-6 70 70 266 -263 329 -264 631 329 0.52
C14-7 70 70 205 -209 311 -262 631 311 0.49
C14-8 70 70 184 -204 318 -255 631 318 0.50
C15-1 60 60 71 -48 77 -76 460 77 0.17
C15-2 60 60 47 -18 34 -41 460 47 0.10
C15-3 60 60 81 -64 113 -77 460 113 0.25
C15-4 60 60 96 -119 225 -233 460 233 0.51
C15-5 60 60 133 -111 231 -246 460 246 0.53
C15-6 60 60 194 -174 224 -186 460 224 0.49
114
b h V2 V2 V3 V3
Vcr Ve
C15-7 60 60 166 -151 249 -181 460 249 0.54
C15-8 60 60 209 -177 241 -183 460 241 0.52
C16-1 60 60 89 -14 81 -84 460 89 0.19
C16-2 60 60 56 -4 88 -115 460 115 0.25
C16-3 60 60 68 -35 118 -157 460 157 0.34
C16-4 60 60 84 -49 122 -53 460 122 0.27
C16-5 60 60 93 -23 100 -84 460 100 0.22
C16-6 60 60 121 -44 86 -28 460 121 0.26
C16-7 60 60 101 -36 78 -36 460 101 0.22
C16-8 60 60 128 -28 60 -33 460 128 0.28
C17-1 30 120 23 -33 524 -473 472 524 1.11
C17-2 30 120 14 -12 297 -276 472 297 0.63
C17-3 30 120 53 -70 380 -360 472 380 0.80
C18-1 70 70 102 -85 214 -407 631 407 0.65
C18-2 70 70 72 -82 218 -176 631 218 0.35
C18-3 70 70 154 -159 234 -212 631 234 0.37
C18-4 70 70 133 -153 285 -165 631 285 0.45
C18-5 70 70 168 -185 254 -158 631 254 0.40
C18-6 70 70 251 -182 228 -145 631 251 0.40
C18-7 70 70 190 -134 204 -137 631 204 0.32
C18-8 70 70 227 -167 248 -162 631 248 0.39
C19-1 60 60 24 -74 125 -146 460 146 0.32
C19-2 60 60 30 -88 151 -171 460 171 0.37
C19-3 60 60 99 -163 227 -262 460 262 0.57
C19-4 60 60 4 -177 301 -334 460 334 0.73
C19-5 60 60 -77 -263 294 -410 460 410 0.89
C20-1 60 60 46 -54 49 -160 460 160 0.35
C20-2 60 60 11 -25 26 -50 460 50 0.11
C20-3 60 60 53 -118 60 -108 460 118 0.26
C20-4 60 60 21 -62 130 -162 460 162 0.35
C20-5 60 60 69 -14 249 -303 460 303 0.66
C22-1 70 70 150 -181 216 -235 631 235 0.37
C22-2 70 70 50 -92 183 -100 631 183 0.29
C22-3 70 70 45 -267 380 -274 631 380 0.60
C22-4 70 70 136 -294 396 -403 631 403 0.64
C22-5 70 70 154 -262 567 -624 631 624 0.99
C22-6 70 70 263 -320 315 -268 631 320 0.51
C22-7 70 70 206 -249 255 -250 631 255 0.40
C22-8 70 70 185 -291 254 -247 631 291 0.46
C23-1 70 70 174 -149 221 -225 631 225 0.36
115
b h V2 V2 V3 V3
Vcr Ve
C23-2 70 70 124 -46 52 -252 631 252 0.40
C23-3 70 70 78 -143 273 -433 631 433 0.69
C23-4 70 70 167 -237 385 -387 631 387 0.61
C23-5 70 70 240 -214 534 -613 631 613 0.97
C23-6 70 70 278 -279 316 -280 631 316 0.50
C23-7 70 70 211 -208 278 -275 631 278 0.44
C23-8 70 70 173 -190 275 -270 631 275 0.44
C24-1 70 70 236 -104 201 -210 631 236 0.37
C24-2 70 70 203 41 83 -271 631 271 0.43
C24-3 70 70 266 -94 237 -373 631 373 0.59
C24-4 70 70 221 -262 354 -354 631 354 0.56
C24-5 70 70 307 -207 434 -475 631 475 0.75
C24-6 70 70 382 -336 294 -285 631 382 0.61
C24-7 70 70 331 -272 274 -273 631 331 0.52
C24-8 70 70 450 -292 450 -474 631 474 0.75
C26-1 60 60 36 -41 91 -107 460 107 0.23
C26-2 60 60 15 -26 159 -143 460 159 0.35
C26-3 60 60 31 -72 200 -169 460 200 0.43
C26-4 60 60 52 -67 75 -230 460 230 0.50
C26-5 60 60 53 -81 122 -204 460 204 0.44
C26-6 60 60 105 -89 69 -159 460 159 0.34
C26-7 60 60 78 -74 57 -147 460 147 0.32
C26-8 60 60 103 -119 81 -72 460 119 0.26
C27-1 60 60 41 -58 138 -131 460 138 0.30
C27-2 60 60 35 -49 169 -156 460 169 0.37
C27-3 60 60 71 -87 290 -240 460 290 0.63
C27-4 60 60 14 -162 390 -236 460 390 0.85
C27-5 60 60 22 -182 252 -200 460 252 0.55
C28-1 60 60 21 -74 51 -49 460 74 0.16
C28-2 60 60 -2 -95 122 50 460 122 0.27
C28-3 60 60 27 -173 211 -12 460 211 0.46
C28-4 60 60 20 -46 42 -105 460 105 0.23
C28-5 60 60 65 -78 50 -151 460 151 0.33
C29-1 60 60 59 -48 61 -80 460 80 0.17
C29-2 60 60 31 -11 56 -57 460 57 0.12
C29-3 60 60 53 -95 172 -120 460 172 0.37
C29-4 60 60 89 -93 265 -276 460 276 0.60
C29-5 60 60 104 -103 275 -309 460 309 0.67
C30-1 70 70 180 -155 219 -235 631 235 0.37
C30-2 70 70 110 -51 141 -126 631 141 0.22
116
b h V2 V2 V3 V3
Vcr Ve
C30-3 70 70 152 -196 339 -315 631 339 0.54
C30-4 70 70 172 -252 359 -377 631 377 0.60
C30-5 70 70 237 -215 499 -576 631 576 0.91
C30-6 70 70 215 -253 274 -280 631 280 0.44
C30-7 70 70 147 -179 223 -275 631 275 0.44
C30-8 70 70 113 -177 224 -284 631 284 0.45
C31-1 70 70 180 -155 211 -225 631 225 0.36
C31-2 70 70 112 -49 159 -150 631 159 0.25
C31-3 70 70 156 -198 345 -285 631 345 0.55
C31-4 70 70 194 -251 352 -369 631 369 0.58
C31-5 70 70 274 -239 481 -549 631 549 0.87
C31-6 70 70 257 -267 281 -312 631 312 0.49
C31-7 70 70 186 -177 251 -324 631 324 0.51
C31-8 70 70 156 -166 246 -335 631 335 0.53
C32-1 70 70 186 -153 206 -216 631 216 0.34
C32-2 70 70 117 -38 189 -182 631 189 0.30
C32-3 70 70 186 -196 335 -268 631 335 0.53
C32-4 70 70 192 -264 346 -359 631 359 0.57
C32-5 70 70 287 -234 418 -467 631 467 0.74
C32-6 70 70 285 -279 304 -338 631 338 0.53
C32-7 70 70 206 -185 274 -352 631 352 0.56
C32-8 70 70 203 -172 288 -356 631 356 0.56
C33-1 60 60 88 -7 126 -87 460 126 0.27
C33-2 60 60 91 57 191 -150 460 191 0.42
C33-3 60 60 143 19 256 -231 460 256 0.56
C33-4 60 60 98 -60 217 -250 460 250 0.54
C33-5 60 60 143 -45 245 -243 460 245 0.53
C33-6 60 60 151 -66 260 -314 460 314 0.68
C33-7 60 60 92 -43 282 -351 460 351 0.76
C33-8 60 60 108 -49 275 -311 460 311 0.68
C36-1 120 30 149 -335 -6 -55 436 335 0.77
C36-2 120 30 283 -465 -29 -99 436 465 1.07
C36-3 120 30 533 -796 -24 -117 436 796 1.83
C36-4 120 30 89 -348 37 -56 436 348 0.80
C36-5 120 30 328 -132 41 -103 436 328 0.75
C37-1 120 30 422 -141 -5 -43 436 422 0.97
C37-2 120 30 615 -274 -18 -78 436 615 1.41
C37-3 120 30 732 -399 6 -76 436 732 1.68
C37-4 120 30 390 -185 26 -122 436 390 0.90
C37-5 120 30 130 -339 23 -91 436 339 0.78
117
b h V2 V2 V3 V3
Vcr Ve
C38-1 120 30 155 -313 -3 -48 436 313 0.72
C38-2 120 30 279 -374 -10 -95 436 374 0.86
C38-3 120 30 385 -409 6 -91 436 409 0.94
C38-4 120 30 140 -245 46 -66 436 245 0.56
C38-5 120 30 329 -100 31 -64 436 329 0.75
C39-1 120 30 406 -155 -3 -48 436 406 0.93
C39-2 120 30 345 -118 8 -65 436 345 0.79
C39-3 120 30 384 -572 15 -89 436 572 1.31
C39-4 120 30 324 -84 27 -85 436 324 0.74
C39-5 120 30 240 -265 23 -98 436 265 0.61
C40-1 60 60 87 -95 31 -69 460 95 0.21
C40-2 60 60 68 -44 20 -109 460 109 0.24
C40-3 60 60 126 -34 81 -128 460 128 0.28
C40-4 60 60 114 -36 125 -163 460 163 0.35
C40-5 60 60 119 -97 65 -122 460 122 0.27
C40-6 60 60 110 -15 135 -246 460 246 0.54
C40-7 60 60 57 -53 205 -275 460 275 0.60
C40-8 60 60 15 -11 195 -235 460 235 0.51
118
Çizelge C 2 :Kolon kesme kuvvetleri talep ve kesme kapasiteleri.
b h V2 V2 V3 V3
Ve Vcr Vc Vw Vr Ve/Vr
Kolon (cm) (cm) Max Min Max Min
(cm) (cm) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN)
C01-1 60.0 60.0 55 -79 143 -121 143 460 368 722 1090 0.13
C01-2 60.0 60.0 54 -99 137 -159 159 460 368 722 1090 0.15
C01-3 60.0 60.0 105 -242 124 -272 272 460 368 722 1090 0.25
C01-4 60.0 60.0 26 -82 156 -255 255 460 368 722 1090 0.23
C01-5 60.0 60.0 71 -52 181 -131 181 460 368 722 1090 0.17
C02-1 60.0 60.0 60 -60 93 -5 93 460 368 722 1090 0.09
C02-2 60.0 60.0 74 -86 81 -4 86 460 368 722 1090 0.08
C02-3 60.0 60.0 71 -98 61 -36 98 460 368 722 1090 0.09
C02-4 60.0 60.0 40 -32 86 -45 86 460 368 722 1090 0.08
C02-5 60.0 60.0 68 -45 56 -75 75 460 368 722 1090 0.07
C03-1 60.0 60.0 97 -49 161 -114 161 460 368 722 1090 0.15
C03-2 60.0 60.0 101 -56 331 -97 331 460 368 722 1090 0.30
C03-3 60.0 60.0 161 -122 239 -72 239 460 368 722 1090 0.22
C03-4 60.0 60.0 110 -29 126 -53 126 460 368 722 1090 0.12
C03-5 60.0 60.0 143 -59 152 -104 152 460 368 722 1090 0.14
C04-1 60.0 60.0 46 -69 161 -118 161 460 368 722 1090 0.15
C04-2 60.0 60.0 82 -93 373 -116 373 460 368 722 1090 0.34
C04-3 60.0 60.0 101 -156 289 -30 289 460 368 722 1090 0.27
C04-4 60.0 60.0 31 -87 137 -128 137 460 368 722 1090 0.13
C04-5 60.0 60.0 66 -44 156 -85 156 460 368 722 1090 0.14
C05-1 60.0 60.0 114 -40 47 -29 114 460 368 722 1090 0.10
C05-2 60.0 60.0 89 -42 19 -16 89 460 368 722 1090 0.08
C05-3 60.0 60.0 58 -127 19 -116 127 460 368 722 1090 0.12
C05-4 60.0 60.0 45 -23 84 -18 84 460 368 722 1090 0.08
C05-5 60.0 60.0 41 -68 54 -61 68 460 368 722 1090 0.06
C06-1 60.0 60.0 117 -109 56 -52 117 460 368 722 1090 0.11
C06-2 60.0 60.0 85 -86 233 139 233 460 368 722 1090 0.21
C06-3 60.0 60.0 75 -160 290 100 290 460 368 722 1090 0.27
C06-4 60.0 60.0 89 -172 181 -126 181 460 368 722 1090 0.17
C06-5 60.0 60.0 112 -172 207 -120 207 460 368 722 1090 0.19
C07-1 60.0 60.0 117 -109 58 -48 117 460 368 722 1090 0.11
C07-2 60.0 60.0 43 -107 239 133 239 460 368 722 1090 0.22
C07-3 60.0 60.0 50 -132 290 94 290 460 368 722 1090 0.27
C07-4 60.0 60.0 76 -149 198 -135 198 460 368 722 1090 0.18
C07-5 60.0 60.0 53 -123 195 -77 195 460 368 722 1090 0.18
C08-1 60.0 60.0 119 -99 84 -27 119 460 368 722 1090 0.11
C08-2 60.0 60.0 51 -46 133 -13 133 460 368 722 1090 0.12
C08-3 60.0 60.0 100 -82 208 -61 208 460 368 722 1090 0.19
C08-4 60.0 60.0 100 -39 186 -136 186 460 368 722 1090 0.17
119
b h V2 V2 V3 V3
C08-5 60.0 60.0 69 -47 138 -72 138 460 368 722 1090 0.13
C09-1 120.0 30.0 29 -25 487 -284 487 436 349 342 691 0.71
C09-2 120.0 30.0 69 30 339 -187 339 436 349 342 691 0.49
C09-3 120.0 30.0 95 -25 465 -162 465 436 349 342 691 0.67
C10-1 60.0 60.0 -61 -151 101 -178 178 460 368 722 1090 0.16
C10-2 60.0 60.0 12 -117 140 -193 193 460 368 722 1090 0.18
C10-3 60.0 60.0 49 -225 205 -342 342 460 368 722 1090 0.31
C10-4 60.0 60.0 -23 -186 263 -366 366 460 368 722 1090 0.34
C10-5 60.0 60.0 6 -220 205 -405 405 460 368 722 1090 0.37
C11-1 60.0 60.0 95 -15 83 -87 95 460 368 722 1090 0.09
C11-2 60.0 60.0 66 -3 25 -27 66 460 368 722 1090 0.06
C11-3 60.0 60.0 88 -46 160 -108 160 460 368 722 1090 0.15
C11-4 60.0 60.0 43 -51 145 -161 161 460 368 722 1090 0.15
C11-5 60.0 60.0 79 -15 228 -220 228 460 368 722 1090 0.21
C12-1 60.0 60.0 57 -53 72 -73 73 460 368 722 1090 0.07
C12-2 60.0 60.0 49 -14 32 -33 49 460 368 722 1090 0.04
C12-3 60.0 60.0 31 -82 185 -142 185 460 368 722 1090 0.17
C12-4 60.0 60.0 109 -60 249 -285 285 460 368 722 1090 0.26
C12-5 60.0 60.0 126 -47 278 -302 302 460 368 722 1090 0.28
C13-1 70.0 70.0 158 -134 246 -188 246 631 505 849 1354 0.18
C13-2 70.0 70.0 136 -64 258 -118 258 631 505 849 1354 0.19
C13-3 70.0 70.0 113 -139 399 -260 399 631 505 849 1354 0.30
C13-4 70.0 70.0 113 -211 393 -358 393 631 505 849 1354 0.29
C13-5 70.0 70.0 152 -159 524 -557 557 631 505 849 1354 0.41
C13-6 70.0 70.0 225 -239 311 -234 311 631 505 849 1354 0.23
C13-7 70.0 70.0 166 -195 282 -209 282 631 505 849 1354 0.21
C13-8 70.0 70.0 145 -206 290 -201 290 631 505 849 1354 0.21
C14-1 70.0 70.0 169 -145 208 -220 220 631 505 849 1354 0.16
C14-2 70.0 70.0 153 -64 149 -136 153 631 505 849 1354 0.11
C14-3 70.0 70.0 103 -154 336 -294 336 631 505 849 1354 0.25
C14-4 70.0 70.0 137 -234 368 -362 368 631 505 849 1354 0.27
C14-5 70.0 70.0 189 -182 495 -567 567 631 505 849 1354 0.42
C14-6 70.0 70.0 266 -263 329 -264 329 631 505 849 1354 0.24
C14-7 70.0 70.0 205 -209 311 -262 311 631 505 849 1354 0.23
C14-8 70.0 70.0 184 -204 318 -255 318 631 505 849 1354 0.24
C15-1 60.0 60.0 71 -48 77 -76 77 460 368 722 1090 0.07
C15-2 60.0 60.0 47 -18 34 -41 47 460 368 722 1090 0.04
C15-3 60.0 60.0 81 -64 113 -77 113 460 368 722 1090 0.10
C15-4 60.0 60.0 96 -119 225 -233 233 460 368 722 1090 0.21
120
b h V2 V2 V3 V3
C15-5 60.0 60.0 133 -111 231 -246 246 460 368 722 1090 0.23
C15-6 60.0 60.0 194 -174 224 -186 224 460 368 722 1090 0.21
C15-7 60.0 60.0 166 -151 249 -181 249 460 368 722 1090 0.23
C15-8 60.0 60.0 209 -177 241 -183 241 460 368 722 1090 0.22
C16-1 60.0 60.0 89 -14 81 -84 89 460 368 722 1090 0.08
C16-2 60.0 60.0 56 -4 88 -115 115 460 368 722 1090 0.11
C16-3 60.0 60.0 68 -35 118 -157 157 460 368 722 1090 0.14
C16-4 60.0 60.0 84 -49 122 -53 122 460 368 722 1090 0.11
C16-5 60.0 60.0 93 -23 100 -84 100 460 368 722 1090 0.09
C16-6 60.0 60.0 121 -44 86 -28 121 460 368 722 1090 0.11
C16-7 60.0 60.0 101 -36 78 -36 101 460 368 722 1090 0.09
C16-8 60.0 60.0 128 -28 60 -33 128 460 368 722 1090 0.12
C17-1 30.0 120.0 23 -33 524 -473 524 472 378 1482 1860 0.28
C17-2 30.0 120.0 14 -12 297 -276 297 472 378 1482 1860 0.16
C17-3 30.0 120.0 53 -70 380 -360 380 472 378 1482 1860 0.20
C18-1 70.0 70.0 102 -85 214 -407 407 631 505 849 1354 0.30
C18-2 70.0 70.0 72 -82 218 -176 218 631 505 849 1354 0.16
C18-3 70.0 70.0 154 -159 234 -212 234 631 505 849 1354 0.17
C18-4 70.0 70.0 133 -153 285 -165 285 631 505 849 1354 0.21
C18-5 70.0 70.0 168 -185 254 -158 254 631 505 849 1354 0.19
C18-6 70.0 70.0 251 -182 228 -145 251 631 505 849 1354 0.19
C18-7 70.0 70.0 190 -134 204 -137 204 631 505 849 1354 0.15
C18-8 70.0 70.0 227 -167 248 -162 248 631 505 849 1354 0.18
C19-1 60.0 60.0 24 -74 125 -146 146 460 368 722 1090 0.13
C19-2 60.0 60.0 30 -88 151 -171 171 460 368 722 1090 0.16
C19-3 60.0 60.0 99 -163 227 -262 262 460 368 722 1090 0.24
C19-4 60.0 60.0 4 -177 301 -334 334 460 368 722 1090 0.31
C19-5 60.0 60.0 -77 -263 294 -410 410 460 368 722 1090 0.38
C20-1 60.0 60.0 46 -54 49 -160 160 460 368 722 1090 0.15
C20-2 60.0 60.0 11 -25 26 -50 50 460 368 722 1090 0.05
C20-3 60.0 60.0 53 -118 60 -108 118 460 368 722 1090 0.11
C20-4 60.0 60.0 21 -62 130 -162 162 460 368 722 1090 0.15
C20-5 60.0 60.0 69 -14 249 -303 303 460 368 722 1090 0.28
C22-1 70.0 70.0 150 -181 216 -235 235 631 505 849 1354 0.17
C22-2 70.0 70.0 50 -92 183 -100 183 631 505 849 1354 0.14
C22-3 70.0 70.0 45 -267 380 -274 380 631 505 849 1354 0.28
C22-4 70.0 70.0 136 -294 396 -403 403 631 505 849 1354 0.30
C22-5 70.0 70.0 154 -262 567 -624 624 631 505 849 1354 0.46
C22-6 70.0 70.0 263 -320 315 -268 320 631 505 849 1354 0.24
121
b h V2 V2 V3 V3
C22-7 70.0 70.0 206 -249 255 -250 255 631 505 849 1354 0.19
C22-8 70.0 70.0 185 -291 254 -247 291 631 505 849 1354 0.22
C23-1 70.0 70.0 174 -149 221 -225 225 631 505 849 1354 0.17
C23-2 70.0 70.0 124 -46 52 -252 252 631 505 849 1354 0.19
C23-3 70.0 70.0 78 -143 273 -433 433 631 505 849 1354 0.32
C23-4 70.0 70.0 167 -237 385 -387 387 631 505 849 1354 0.29
C23-5 70.0 70.0 240 -214 534 -613 613 631 505 849 1354 0.45
C23-6 70.0 70.0 278 -279 316 -280 316 631 505 849 1354 0.23
C23-7 70.0 70.0 211 -208 278 -275 278 631 505 849 1354 0.21
C23-8 70.0 70.0 173 -190 275 -270 275 631 505 849 1354 0.20
C24-1 70.0 70.0 236 -104 201 -210 236 631 505 849 1354 0.17
C24-2 70.0 70.0 203 41 83 -271 271 631 505 849 1354 0.20
C24-3 70.0 70.0 266 -94 237 -373 373 631 505 849 1354 0.28
C24-4 70.0 70.0 221 -262 354 -354 354 631 505 849 1354 0.26
C24-5 70.0 70.0 307 -207 434 -475 475 631 505 849 1354 0.35
C24-6 70.0 70.0 382 -336 294 -285 382 631 505 849 1354 0.28
C24-7 70.0 70.0 331 -272 274 -273 331 631 505 849 1354 0.24
C24-8 70.0 70.0 450 -292 450 -474 474 631 505 849 1354 0.35
C26-1 60.0 60.0 36 -41 91 -107 107 460 368 722 1090 0.10
C26-2 60.0 60.0 15 -26 159 -143 159 460 368 722 1090 0.15
C26-3 60.0 60.0 31 -72 200 -169 200 460 368 722 1090 0.18
C26-4 60.0 60.0 52 -67 75 -230 230 460 368 722 1090 0.21
C26-5 60.0 60.0 53 -81 122 -204 204 460 368 722 1090 0.19
C26-6 60.0 60.0 105 -89 69 -159 159 460 368 722 1090 0.15
C26-7 60.0 60.0 78 -74 57 -147 147 460 368 722 1090 0.13
C26-8 60.0 60.0 103 -119 81 -72 119 460 368 722 1090 0.11
C27-1 60.0 60.0 41 -58 138 -131 138 460 368 722 1090 0.13
C27-2 60.0 60.0 35 -49 169 -156 169 460 368 722 1090 0.15
C27-3 60.0 60.0 71 -87 290 -240 290 460 368 722 1090 0.27
C27-4 60.0 60.0 14 -162 390 -236 390 460 368 722 1090 0.36
C27-5 60.0 60.0 22 -182 252 -200 252 460 368 722 1090 0.23
C28-1 60.0 60.0 21 -74 51 -49 74 460 368 722 1090 0.07
C28-2 60.0 60.0 -2 -95 122 50 122 460 368 722 1090 0.11
C28-3 60.0 60.0 27 -173 211 -12 211 460 368 722 1090 0.19
C28-4 60.0 60.0 20 -46 42 -105 105 460 368 722 1090 0.10
C28-5 60.0 60.0 65 -78 50 -151 151 460 368 722 1090 0.14
C29-1 60.0 60.0 59 -48 61 -80 80 460 368 722 1090 0.07
C29-2 60.0 60.0 31 -11 56 -57 57 460 368 722 1090 0.05
C29-3 60.0 60.0 53 -95 172 -120 172 460 368 722 1090 0.16
122
b h V2 V2 V3 V3
C29-4 60.0 60.0 89 -93 265 -276 276 460 368 722 1090 0.25
C29-5 60.0 60.0 104 -103 275 -309 309 460 368 722 1090 0.28
C30-1 70.0 70.0 180 -155 219 -235 235 631 505 849 1354 0.17
C30-2 70.0 70.0 110 -51 141 -126 141 631 505 849 1354 0.10
C30-3 70.0 70.0 152 -196 339 -315 339 631 505 849 1354 0.25
C30-4 70.0 70.0 172 -252 359 -377 377 631 505 849 1354 0.28
C30-5 70.0 70.0 237 -215 499 -576 576 631 505 849 1354 0.43
C30-6 70.0 70.0 215 -253 274 -280 280 631 505 849 1354 0.21
C30-7 70.0 70.0 147 -179 223 -275 275 631 505 849 1354 0.20
C30-8 70.0 70.0 113 -177 224 -284 284 631 505 849 1354 0.21
C31-1 70.0 70.0 180 -155 211 -225 225 631 505 849 1354 0.17
C31-2 70.0 70.0 112 -49 159 -150 159 631 505 849 1354 0.12
C31-3 70.0 70.0 156 -198 345 -285 345 631 505 849 1354 0.25
C31-4 70.0 70.0 194 -251 352 -369 369 631 505 849 1354 0.27
C31-5 70.0 70.0 274 -239 481 -549 549 631 505 849 1354 0.41
C31-6 70.0 70.0 257 -267 281 -312 312 631 505 849 1354 0.23
C31-7 70.0 70.0 186 -177 251 -324 324 631 505 849 1354 0.24
C31-8 70.0 70.0 156 -166 246 -335 335 631 505 849 1354 0.25
C32-1 70.0 70.0 186 -153 206 -216 216 631 505 849 1354 0.16
C32-2 70.0 70.0 117 -38 189 -182 189 631 505 849 1354 0.14
C32-3 70.0 70.0 186 -196 335 -268 335 631 505 849 1354 0.25
C32-4 70.0 70.0 192 -264 346 -359 359 631 505 849 1354 0.27
C32-5 70.0 70.0 287 -234 418 -467 467 631 505 849 1354 0.35
C32-6 70.0 70.0 285 -279 304 -338 338 631 505 849 1354 0.25
C32-7 70.0 70.0 206 -185 274 -352 352 631 505 849 1354 0.26
C32-8 70.0 70.0 203 -172 288 -356 356 631 505 849 1354 0.26
C33-1 60.0 60.0 88 -7 126 -87 126 460 368 722 1090 0.12
C33-2 60.0 60.0 91 57 191 -150 191 460 368 722 1090 0.18
C33-3 60.0 60.0 143 19 256 -231 256 460 368 722 1090 0.24
C33-4 60.0 60.0 98 -60 217 -250 250 460 368 722 1090 0.23
C33-5 60.0 60.0 143 -45 245 -243 245 460 368 722 1090 0.22
C33-6 60.0 60.0 151 -66 260 -314 314 460 368 722 1090 0.29
C33-7 60.0 60.0 92 -43 282 -351 351 460 368 722 1090 0.32
C33-8 60.0 60.0 108 -49 275 -311 311 460 368 722 1090 0.29
C36-1 120.0 30.0 149 -335 -6 -55 335 436 349 342 691 0.48
C36-2 120.0 30.0 283 -465 -29 -99 465 436 349 342 691 0.67
C36-3 120.0 30.0 533 -796 -24 -117 796 436 349 342 691 1.15
C36-4 120.0 30.0 89 -348 37 -56 348 436 349 342 691 0.50
C36-5 120.0 30.0 328 -132 41 -103 328 436 349 342 691 0.47
123
b h V2 V2 V3 V3
C37-1 120.0 30.0 422 -141 -5 -43 422 436 349 342 691 0.61
C37-2 120.0 30.0 615 -274 -18 -78 615 436 349 342 691 0.89
C37-3 120.0 30.0 732 -399 6 -76 732 436 349 342 691 1.06
C37-4 120.0 30.0 390 -185 26 -122 390 436 349 342 691 0.56
C37-5 120.0 30.0 130 -339 23 -91 339 436 349 342 691 0.49
C38-1 120.0 30.0 155 -313 -3 -48 313 436 349 342 691 0.45
C38-2 120.0 30.0 279 -374 -10 -95 374 436 349 342 691 0.54
C38-3 120.0 30.0 385 -409 6 -91 409 436 349 342 691 0.59
C38-4 120.0 30.0 140 -245 46 -66 245 436 349 342 691 0.35
C38-5 120.0 30.0 329 -100 31 -64 329 436 349 342 691 0.48
C39-1 120.0 30.0 406 -155 -3 -48 406 436 349 342 691 0.59
C39-2 120.0 30.0 345 -118 8 -65 345 436 349 342 691 0.50
C39-3 120.0 30.0 384 -572 15 -89 572 436 349 342 691 0.83
C39-4 120.0 30.0 324 -84 27 -85 324 436 349 342 691 0.47
C39-5 120.0 30.0 240 -265 23 -98 265 436 349 342 691 0.38
C40-1 60.0 60.0 87 -95 31 -69 95 460 368 722 1090 0.09
C40-2 60.0 60.0 68 -44 20 -109 109 460 368 722 1090 0.10
C40-3 60.0 60.0 126 -34 81 -128 128 460 368 722 1090 0.12
C40-4 60.0 60.0 114 -36 125 -163 163 460 368 722 1090 0.15
C40-5 60.0 60.0 119 -97 65 -122 122 460 368 722 1090 0.11
C40-6 60.0 60.0 110 -15 135 -246 246 460 368 722 1090 0.23
C40-7 60.0 60.0 57 -53 205 -275 275 460 368 722 1090 0.25
C40-8 60.0 60.0 15 -11 195 -235 235 460 368 722 1090 0.22
124
Çizelge C 3 :Kolon şekildeğiştirme etki/kapasite oranları.
Kolon
11x2 Deprem Ortalama 11x2 Deprem Ortalama
Koordinatları
X Y Z Basınç Çekme
Etki/Kapasite Etki/Kapasite
(m) (m) (m) Ş.D Ş.D
0 30 -7.85 0.0009 0.11 0.0036 0.15
5 30 -7.85 0.0006 0.06 0.0015 0.06
12 30 -7.85 0.0009 0.10 0.0033 0.14
20 30 -7.85 0.0008 0.09 0.0022 0.09
28 30 -7.85 0.0005 0.06 0.0019 0.08
36 30 -7.85 0.0003 0.03 0.0002 0.01
44 30 -7.85 0.0003 0.04 0.0004 0.02
52 30 -7.85 0.0003 0.04 0.0006 0.02
2.45 22.5 -7.85 0.0005 0.06 0.0010 0.04
5 15 -7.85 0.0004 0.04 0.0003 0.01
7.6 7.5 -7.85 0.0003 0.04 0.0005 0.02
12 22.5 -7.85 0.0005 0.05 0.0000 0.00
20 22.5 -7.85 0.0005 0.05 0.0000 0.00
12 15 -7.85 0.0004 0.05 0.0000 0.00
12 7.5 -7.85 0.0003 0.03 0.0032 0.14
28 22.5 -7.85 0.0015 0.17 0.0005 0.02
28 7.5 -7.85 0.0008 0.09 0.0004 0.01
28 0 -7.85 0.0005 0.06 0.0015 0.06
36 22.5 -7.85 0.0009 0.10 0.0004 0.02
36 15 -7.85 0.0009 0.11 0.0003 0.01
36 7.5 -7.85 0.0008 0.10 0.0004 0.02
36 0 -7.85 0.0003 0.03 0.0014 0.06
44 22.5 -7.85 0.0006 0.06 0.0000 0.00
20 7.5 -7.85 0.0005 0.06 0.0000 0.00
20 0 -7.85 0.0003 0.03 0.0015 0.06
28 15 -7.85 0.0016 0.19 0.0004 0.02
44 0 -7.85 0.0005 0.06 0.0019 0.08
44 15 -7.85 0.0009 0.10 0.0005 0.02
44 7.5 -7.85 0.0009 0.10 0.0005 0.02
52 22.5 -7.85 0.0008 0.09 0.0112 0.47
52 7.5 -7.85 0.0005 0.06 0.0006 0.03
52 0 -7.85 0.0005 0.05 0.0012 0.05
12 32.67 -7.85 0.0003 0.03 0.0010 0.04
20 32.67 -7.85 0.0003 0.04 0.0010 0.04
55.5 30 -7.85 0.0006 0.07 0.0014 0.06
55.5 22.5 -7.85 0.0005 0.06 0.0013 0.05
55.5 17.5 -7.85 0.0006 0.07 0.0015 0.06
52 10 -7.85 0.0007 0.08 0.0065 0.27
125
Kolon
Koordinatları
(m) (m) (m) Ş.D Ş.D
0 30 -4.9 0.0009 0.10 0.0035 0.15
5 30 -4.9 0.0007 0.08 0.0018 0.08
12 30 -4.9 0.0012 0.14 0.0058 0.24
20 30 -4.9 0.0015 0.17 0.0034 0.14
28 30 -4.9 0.0005 0.06 0.0134 0.56
36 30 -4.9 0.0006 0.07 0.0006 0.03
44 30 -4.9 0.0009 0.10 0.0043 0.18
52 30 -4.9 0.0006 0.07 0.0020 0.08
2.45 22.5 -4.9 0.0005 0.06 0.0009 0.04
5 15 -4.9 0.0004 0.05 0.0004 0.02
7.6 7.5 -4.9 0.0004 0.04 0.0005 0.02
12 22.5 -4.9 0.0003 0.04 0.0000 0.00
20 22.5 -4.9 0.0004 0.05 0.0000 0.00
12 15 -4.9 0.0003 0.03 0.0000 0.00
12 7.5 -4.9 0.0006 0.07 0.0036 0.15
28 22.5 -4.9 0.0014 0.16 0.0004 0.02
28 7.5 -4.9 0.0006 0.07 0.0002 0.01
28 0 -4.9 0.0007 0.08 0.0028 0.12
36 22.5 -4.9 0.0009 0.10 0.0003 0.01
36 15 -4.9 0.0009 0.11 0.0002 0.01
36 7.5 -4.9 0.0007 0.08 0.0002 0.01
36 0 -4.9 0.0004 0.04 0.0019 0.08
44 22.5 -4.9 0.0005 0.06 0.0000 0.00
20 7.5 -4.9 0.0004 0.04 0.0000 0.00
20 0 -4.9 0.0004 0.05 0.0016 0.07
28 15 -4.9 0.0013 0.15 0.0002 0.01
44 0 -4.9 0.0006 0.07 0.0105 0.44
44 15 -4.9 0.0010 0.12 0.0005 0.02
44 7.5 -4.9 0.0007 0.08 0.0004 0.02
52 22.5 -4.9 0.0007 0.08 0.0066 0.27
52 7.5 -4.9 0.0006 0.06 0.0015 0.06
52 0 -4.9 0.0012 0.14 0.0026 0.11
12 32.67 -4.9 0.0003 0.04 0.0011 0.05
20 32.67 -4.9 0.0007 0.08 0.0009 0.04
55.5 30 -4.9 0.0008 0.09 0.0019 0.08
55.5 22.5 -4.9 0.0007 0.08 0.0028 0.12
55.5 17.5 -4.9 0.0010 0.11 0.0028 0.12
52 10 -4.9 0.0008 0.09 0.0092 0.38
126
Kolon
Koordinatları
(m) (m) (m) Ş.D Ş.D
0 30 -2.05 0.0011 0.12 0.0054 0.23
5 30 -2.05 0.0007 0.08 0.0191 0.80
12 30 -2.05 0.0012 0.13 0.0164 0.68
20 30 -2.05 0.0019 0.22 0.0054 0.23
28 30 -2.05 0.0007 0.08 0.0205 0.85
36 30 -2.05 0.0009 0.10 0.0011 0.05
44 30 -2.05 0.0011 0.12 0.0054 0.23
52 30 -2.05 0.0007 0.08 0.0028 0.12
2.45 22.5 -2.05 0.0008 0.09 0.0017 0.07
5 15 -2.05 0.0006 0.07 0.0006 0.03
7.6 7.5 -2.05 0.0006 0.07 0.0011 0.05
12 22.5 -2.05 0.0005 0.05 0.0003 0.01
20 22.5 -2.05 0.0006 0.07 0.0001 0.01
12 15 -2.05 0.0004 0.04 0.0001 0.00
12 7.5 -2.05 0.0010 0.12 0.0101 0.42
28 22.5 -2.05 0.0019 0.22 0.0013 0.06
28 7.5 -2.05 0.0011 0.13 0.0008 0.03
28 0 -2.05 0.0008 0.09 0.0215 0.90
36 22.5 -2.05 0.0009 0.10 0.0009 0.04
36 15 -2.05 0.0010 0.12 0.0008 0.03
36 7.5 -2.05 0.0010 0.12 0.0008 0.03
36 0 -2.05 0.0007 0.08 0.0146 0.61
44 22.5 -2.05 0.0005 0.06 0.0000 0.00
20 7.5 -2.05 0.0006 0.07 0.0001 0.00
20 0 -2.05 0.0008 0.09 0.0029 0.12
28 15 -2.05 0.0021 0.24 0.0009 0.04
44 0 -2.05 0.0006 0.07 0.0134 0.56
44 15 -2.05 0.0011 0.12 0.0011 0.05
44 7.5 -2.05 0.0010 0.11 0.0009 0.04
52 22.5 -2.05 0.0010 0.12 0.0239 0.99
52 7.5 -2.05 0.0006 0.07 0.0019 0.08
52 0 -2.05 0.0014 0.16 0.0072 0.30
55.5 30 -2.05 0.0006 0.06 0.0018 0.08
55.5 22.5 -2.05 0.0004 0.05 0.0017 0.07
55.5 17.5 -2.05 0.0008 0.09 0.0021 0.09
52 10 -2.05 0.0010 0.11 0.0116 0.48
127
Kolon
Koordinatları
(m) (m) (m) Ş.D Ş.D
0 30 0.5 0.0029 0.34 0.0122 0.51
5 30 0.5 0.0013 0.15 0.0200 0.83
12 30 0.5 0.0015 0.17 0.0069 0.29
20 30 0.5 0.0015 0.17 0.0135 0.56
28 30 0.5 0.0009 0.10 0.0019 0.08
36 30 0.5 0.0007 0.08 0.0026 0.11
44 30 0.5 0.0007 0.08 0.0065 0.27
52 30 0.5 0.0007 0.08 0.0135 0.56
55.5 17.5 0.5 0.0011 0.13 0.0061 0.25
5 15 0.5 0.0022 0.25 0.0063 0.26
12 15 0.5 0.0011 0.12 0.0035 0.15
44 15 0.5 0.0017 0.19 0.0038 0.16
28 15 0.5 0.0040 0.45 0.0052 0.22
36 15 0.5 0.0020 0.22 0.0036 0.15
44 22.5 0.5 0.0009 0.10 0.0007 0.03
28 22.5 0.5 0.0032 0.37 0.0058 0.24
36 22.5 0.5 0.0016 0.18 0.0044 0.18
52 22.5 0.5 0.0007 0.08 0.0235 0.98
2.45 22.5 0.5 0.0058 0.67 0.0172 0.72
12 22.5 0.5 0.0009 0.11 0.0025 0.11
20 22.5 0.5 0.0010 0.11 0.0020 0.08
52 0 0.5 0.0027 0.32 0.0199 0.83
44 0 0.5 0.0009 0.10 0.0135 0.56
36 0 0.5 0.0006 0.07 0.0042 0.18
28 0 0.5 0.0011 0.13 0.0042 0.17
20 0 0.5 0.0008 0.09 0.0211 0.88
7.6 7.5 0.5 0.0048 0.55 0.0146 0.61
12 7.5 0.5 0.0009 0.10 0.0129 0.54
20 7.5 0.5 0.0013 0.14 0.0020 0.08
52 7.5 0.5 0.0009 0.10 0.0025 0.11
44 7.5 0.5 0.0018 0.20 0.0034 0.14
28 7.5 0.5 0.0021 0.24 0.0047 0.19
36 7.5 0.5 0.0020 0.23 0.0038 0.16
52 10 0.5 0.0011 0.12 0.0179 0.74
128
Kolon
Koordinatları
(m) (m) (m) Ş.D Ş.D
0 30 4.1 0.0012 0.14 0.0252 1.05
5 30 4.1 0.0006 0.07 0.0151 0.63
12 30 4.1 0.0012 0.14 0.0027 0.11
20 30 4.1 0.0009 0.11 0.0247 1.03
28 30 4.1 0.0007 0.08 0.0093 0.39
36 30 4.1 0.0006 0.07 0.0016 0.07
44 30 4.1 0.0006 0.07 0.0257 1.07
52 30 4.1 0.0005 0.06 0.0108 0.45
55.5 17.5 4.1 0.0008 0.09 0.0021 0.09
5 15 4.1 0.0022 0.25 0.0072 0.30
12 15 4.1 0.0016 0.18 0.0064 0.27
44 15 4.1 0.0013 0.15 0.0014 0.06
28 15 4.1 0.0031 0.36 0.0026 0.11
36 15 4.1 0.0014 0.16 0.0014 0.06
44 22.5 4.1 0.0007 0.08 0.0003 0.01
28 22.5 4.1 0.0024 0.28 0.0029 0.12
36 22.5 4.1 0.0011 0.13 0.0019 0.08
52 22.5 4.1 0.0005 0.06 0.0120 0.50
2.45 22.5 4.1 0.0021 0.25 0.0225 0.94
12 22.5 4.1 0.0009 0.10 0.0016 0.07
20 22.5 4.1 0.0007 0.08 0.0014 0.06
52 0 4.1 0.0020 0.23 0.0219 0.91
44 0 4.1 0.0006 0.07 0.0052 0.22
36 0 4.1 0.0007 0.08 0.0257 1.07
28 0 4.1 0.0005 0.06 0.0202 0.84
20 0 4.1 0.0009 0.11 0.0140 0.58
7.6 7.5 4.1 0.0031 0.36 0.0183 0.76
12 7.5 4.1 0.0005 0.06 0.0018 0.08
20 7.5 4.1 0.0010 0.12 0.0013 0.05
52 7.5 4.1 0.0007 0.08 0.0022 0.09
44 7.5 4.1 0.0012 0.14 0.0013 0.06
28 7.5 4.1 0.0016 0.19 0.0021 0.09
36 7.5 4.1 0.0015 0.17 0.0015 0.06
52 10 4.1 0.0007 0.08 0.0106 0.44
129
Kolon
Koordinatları
(m) (m) (m) Ş.D Ş.D
28 22.5 7.3 0.0027 0.31 0.0034 0.14
28 7.5 7.3 0.0031 0.35 0.0030 0.13
36 22.5 7.3 0.0027 0.31 0.0028 0.12
36 15 7.3 0.0015 0.17 0.0023 0.10
36 7.5 7.3 0.0030 0.34 0.0026 0.11
44 22.5 7.3 0.0018 0.20 0.0012 0.05
28 15 7.3 0.0030 0.35 0.0029 0.12
44 15 7.3 0.0014 0.16 0.0031 0.13
44 7.5 7.3 0.0028 0.33 0.0027 0.11
52 22.5 7.3 0.0005 0.05 0.0180 0.75
52 7.5 7.3 0.0022 0.25 0.0040 0.17
55.5 17.5 7.3 0.0010 0.12 0.0028 0.11
52 10 7.3 0.0006 0.07 0.0102 0.42
28 22.5 10.7 0.0015 0.17 0.0013 0.05
28 7.5 10.7 0.0012 0.14 0.0014 0.06
36 22.5 10.7 0.0016 0.18 0.0013 0.05
36 15 10.7 0.0007 0.08 0.0010 0.04
36 7.5 10.7 0.0013 0.15 0.0014 0.06
44 22.5 10.7 0.0017 0.20 0.0013 0.05
28 15 10.7 0.0014 0.16 0.0013 0.05
44 15 10.7 0.0009 0.10 0.0016 0.07
44 7.5 10.7 0.0015 0.17 0.0016 0.07
52 22.5 10.7 0.0003 0.04 0.0047 0.20
52 7.5 10.7 0.0025 0.28 0.0059 0.24
55.5 17.5 10.7 0.0007 0.07 0.0015 0.06
52 10 10.7 0.0004 0.05 0.0058 0.24
28 22.5 14.1 0.0018 0.21 0.0020 0.08
28 7.5 14.1 0.0013 0.15 0.0023 0.10
36 22.5 14.1 0.0009 0.10 0.0023 0.10
36 15 14.1 0.0007 0.08 0.0018 0.08
36 7.5 14.1 0.0006 0.07 0.0028 0.12
44 22.5 14.1 0.0011 0.12 0.0025 0.10
28 15 14.1 0.0018 0.21 0.0024 0.10
44 15 14.1 0.0015 0.17 0.0049 0.20
44 7.5 14.1 0.0008 0.09 0.0035 0.14
52 22.5 14.1 0.0004 0.04 0.0014 0.06
52 7.5 14.1 0.0010 0.12 0.0067 0.28
55.5 17.5 14.1 0.0009 0.11 0.0019 0.08
52 10 14.1 0.0005 0.06 0.0027 0.11
130
Çizelge D.1 : Perde kesme kuvvetleri talep ve kesme kapasiteleri.
V2 V3 V3
bw lw V2 Maks Ve Vr Ve/Vr
Perde Min Maks Min
(cm) (cm) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN)
P01-1 30 300 1625 -1710 1 -31 1710 2731 0.63
P01-2 30 300 2023 -2215 -27 -44 2215 2719 0.81
P01-3 30 300 2116 -2153 -3 -71 2153 2719 0.79
P01-4 30 300 1572 -1719 46 -75 1719 2719 0.63
P01-5 30 300 1695 -1726 58 -128 1726 2719 0.63
P02-1 30 385 1347 -846 11 -20 1347 3493 0.39
P02-2 30 385 1261 -443 10 -3 1261 3493 0.36
P02-3 30 385 1005 -569 80 -60 1005 3493 0.29
P02-4 30 385 1601 -1754 37 -50 1754 3493 0.50
P02-5 30 385 2109 -1381 41 -54 2109 3493 0.60
P02-6 30 385 2001 -1700 42 -33 2001 3493 0.57
P02-7 30 385 1049 -1028 6 -7 1049 3493 0.30
P02-8 30 385 1039 -556 7 -6 1039 3493 0.30
P03-1 30 450 1628 -1472 14 -15 1628 4085 0.40
P03-2 30 450 2017 -1354 8 -11 2017 4085 0.49
P03-3 30 450 2220 -2497 37 -30 2497 4085 0.61
P03-4 30 450 3014 -3146 25 -29 3146 4085 0.77
P03-5 30 450 2838 -3382 16 -14 3382 4085 0.83
P03-6 30 450 2926 -3301 13 -12 3301 4085 0.81
P03-7 30 450 2778 -2879 7 -8 2879 4085 0.70
P03-8 30 450 2632 -2733 7 -5 2733 4085 0.67
P04-1 30 250 7 -7 751 -970 970 2264 0.43
P04-2 30 250 7 -2 905 -1264 1264 2264 0.56
P04-3 30 250 8 -9 1473 -1378 1473 2264 0.65
P04-4 30 250 7 -10 1853 -1758 1853 2264 0.82
P04-5 30 250 18 -17 1730 -1699 1730 2264 0.76
P04-6 30 250 14 -13 1539 -1197 1539 2264 0.68
P04-7 30 250 3 -3 1434 -1248 1434 2264 0.63
P04-8 30 250 3 -3 978 -1274 1274 2264 0.56
P05-1 25 250 7 -6 1203 -1040 1203 2098 0.57
P05-2 25 250 6 -3 1441 -1606 1606 2098 0.77
P05-3 25 250 5 -5 1459 -1781 1781 2098 0.85
P05-4 25 250 6 -9 1624 -1420 1624 2098 0.77
131
Çizelge D.1 : Perde kesme kuvvetleri talep ve kesme kapasite oranları.
V2 V3 V3
bw lw V2 Maks Ve Vr Ve/Vr
Perde Min Maks Min
(cm) (cm) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN) (kN)
P05-5 25 250 17 -17 1585 -1632 1632 2098 0.78
P05-6 25 250 14 -13 1531 -1193 1531 2098 0.73
P05-7 25 250 3 -3 1466 -1079 1466 2098 0.70
P05-8 25 250 2 -2 891 -1018 1018 2098 0.49
P06-1 30 500 9 -7 1710 -1758 1758 4540 0.39
P06-2 30 500 8 -3 1893 -2051 2051 4540 0.45
P06-3 30 500 8 -8 1912 -1932 1932 4540 0.43
P06-4 30 500 7 -11 2507 -3377 3377 4540 0.74
P06-5 30 500 22 -21 1964 -2603 2603 4540 0.57
P06-6 30 500 17 -16 1657 -2410 2410 4540 0.53
P06-7 30 500 5 -4 1360 -2112 2112 4540 0.47
P06-8 30 500 3 -4 1194 -1247 1247 4540 0.27
P07-1 30 250 7 -6 1261 -1290 1290 2264 0.57
P07-2 30 250 6 -3 1758 -1841 1841 2264 0.81
P07-3 30 250 8 -7 1814 -1870 1870 2264 0.83
P07-4 30 250 6 -10 1915 -1889 1915 2264 0.85
P07-5 30 250 18 -17 1665 -1652 1665 2264 0.74
P07-6 30 250 14 -14 1387 -1453 1453 2264 0.64
P07-7 30 250 2 -3 1392 -1501 1501 2264 0.66
P07-8 30 250 2 -2 1473 -1467 1473 2264 0.65
P08-1 30 450 1389 -1684 16 -15 1684 4085 0.41
P08-2 30 450 2531 -1820 9 -12 2531 4085 0.62
P08-3 30 450 2259 -2826 41 -38 2826 4085 0.69
P08-4 30 450 2430 -3210 30 -32 3210 4085 0.79
P08-5 30 450 -3291 -2171 19 -19 2171 4085 0.53
P08-6 30 450 2836 -3058 14 -14 3058 4085 0.75
P08-7 30 450 2157 -2523 8 -8 2523 4085 0.62
P08-8 30 450 1895 -2102 9 -7 2102 4085 0.51
GP1-1 60 450 98 -104 3642 -3109 3642 12730 0.29
GP1-2 60 450 91 -55 3003 -2231 3003 12730 0.24
GP1-3 60 450 102 -113 4098 -4334 4334 12730 0.34
GP1-4 60 450 86 -154 5323 -3925 5323 12730 0.42
GP1-5 60 450 81 -35 6627 -2822 6627 12730 0.52
GP2-1 60 420 110 -108 2949 -5674 5674 11880 0.48
GP2-2 60 420 89 -38 2408 -5933 5933 11880 0.50
GP2-3 60 420 165 -136 4164 -4684 4684 11880 0.39
GP2-4 60 420 77 -155 2886 -5064 5064 11880 0.43
GP2-5 60 420 74 -53 2593 -6648 6648 11880 0.56
132
ÖZGEÇMİŞ
Ad-Soyad : Ufuk Yılmaz

Doğum Tarihi ve Yeri : 15.03.1987 İstanbul
E-posta : ufuk.yilmaz59@gmail.com
ÖĞRENİM DURUMU:
 Lisans : 2012, Yıldız Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği
 İş Hayatı : Emlak Planlama İnşaat Proje Yönetimi ve Ticaret A.Ş.
133

596118

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

596118

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ  FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

MEVCUT BETONARME BİR BİNANIN ÇELİK KAT İLAVESİ SONRASI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı

Yapı Mühendisliği Programı

MEVCUT BETONARME BİR BİNANIN ÇELİK KAT İLAVESİ SONRASI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı

Yapı Mühendisliği Programı

Tez Danışmanı: Prof.Dr. Güliz BAYRAMOĞLU

Tez Danışmanı : Prof. Dr. Güliz BAYRAMOĞLU ..............................

Jüri Üyeleri : Doç. Dr. Reaşat Atalay OYGUÇ .............................

Dr. Öğr. Üyesi Nilçay Nilgün Aktan ..............................

Teslim Tarihi : 11 Eylül 2019

Tez sürecimde bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım tez danışmanım, değerli hocam

Eylül 2019 Ufuk Yılmaz

ATC : Applied Technology Council

(EI)o : Çatlamamış kesit eğilme rijitliği

Şekil 2.1 : Betonarme kesitte eğilme momenti-eğrilik ilişkisi (Celep, 2007).............. 6

Dünyada meydana gelen depremlerin sonuçlarının analiz edilmesiyle birlikte yeni

Ülkemiz nüfusunun yarısından fazlasının aktif deprem bölgelerinde yaşadığı

Mevcut veya güçlendirilmiş binaların performansının değerlendirilmesi için doğrusal

First regulations of performance-based design were included as a chapter in Turkish

In addition, Regulation on Design, Calculation and Construction Principles of Steel

The non-linear calculation methods that used to determine the performance of

As a result of the evaluation of the performance of the existing buildings, it is

In cases of a slight number of insufficient elements or limited structural insuffciency

Depremler yapılara verdiği hasarlar nedeniyle can ve mal kayıplarının meydana

Yapı ve deprem mühendisliğinin performansa dayalı tasarım ve değerlendirmede

Performansa dayalı tasarım ve değerlendirmede binaların doğrusal olmayan

1.2 Amaç ve Çalışmanın Kapsamı

Yapının performansının değerlendirilmesi TBDY-2018’de verilen “Zaman Tanım

Tez çalışmasında aşağıda içeriği açıklanan altı bölüm yer almıştır.

Birinci bölümde, konuya giriş yapılarak, çalışmanın amacından bahsedilmiştir.

İkinci bölümde, şekildeğiştirmeye göre değerlendirme ve tasarım kapsamında

Dördüncü bölümde, mevcut bina ve analiz parametreleri hakkında bilgi verilerek

Beşinci bölümde, analiz edilen 3 durumun sonuçları elde edilmiştir.

Altıncı bölümde, tez çalışmasında ele alınan 3 durumun sonuçlarından çıkarımlarda

Doğrusal olmayan davranış 3 durumda ortaya çıkabilir.

1. Malzeme bakımından, malzemenin lineer elastik olmamasından dolayı gerilme

2. Geometri değişimleri bakımından, malzemenin lineer elastik yer değiştirmelerinin

Malzeme bakımından doğrusal olmayan davranış, yapı elemanlarının üzerindeki kalıcı

Geometri bakımından doğrusal olmayan davranış, yer değiştirmelerin ihmal

Yer değiştirmelerin etkisinin geometrik süreklilik denklemlerine katkısının ihmal

Plastik mafsal hipotezi

Şekil 2.1 : Betonarme kesitte eğilme momenti-eğrilik ilişkisi (Celep, 2007).

Göçme durumundaki eğrilik ( u ) ile akma durumundaki eğriliğin (  y ) oranı eğrilik

sünekliği katsayısı (  ) olarak tanımlanır. Lineer olmayan şekildeğiştirmelerin belli

2.1 Doğrusal Olmayan Davranış İçin Malzeme

Yapı sistemlerinin analizinin yeteri doğrulukta yapılabilmesi için öncelikle yapı

Beton malzemesinin gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi yapı sistemlerinin hesabı

TBDY-2018’de mander beton modelini esas alan “sargılı” ve “sargısız” beton

Şekil 2.2 : Mander sargılı ve sargısız beton modeli gerilme-şekildeğiştirme

fco Sargısız beton basınç dayanımı

fcc Sargılı beton basınç dayanımı

εco Maksimum sargısız beton dayanımına karşılık gelen birim şekildeğiştirme

εcc Maksimum sargılı beton dayanımına karşık gelen birim şekildeğiştirme

εcu Sargılı betondaki maksimum basınç birim şekildeğiştirmeyi ifade etmektedir.

Mander modelinde sargılı betonun basınç gerilmesi,

Denklem 2.1 bağıntısındaki x ve r denklem 2.2 ve 2.3 ile hesaplanmaktadır.

Denklem 2.8’deki sargılama etkinlik kat sayısı ke aşağıda verilmektedir.

Donatı çeliğinin gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi incelendiğinde yaklaşık olarak elastik

TBDY-2018’de çelik gerilme-şekildeğiştirme grafiği Şekil 2.3’teki gibi

Şekil 2.3 : Donatı çeliği gerilme-şekildeğiştirme (TBDY-2018).