Şev Stabilitesi (Duraylılığı) I -Giriş

I –Giriş

Şev Göçmesi ve Kitle Hareketleri

aşağıdaki nedenlerden oluşmaktadır:

Yerçekimi Kuvvetleri
Yağmur alması ve yer altı suyu akış
kuvvetleri
Şevlerde bulunan bina yükleri:
Ekstra kayma gerilmeleri
Desteksiz kazılar (Geometri)
Toprak barajlar ve dolgular (Stabil USGS-La Conchita Şev Göçmesi, California 2005 Bilgisayarla çökme benzeştirmesi" San Mateo
olmayan açılarda) County heyelanı , California (USA) Ocak1997

Dinamik yükler (Depremler)

Farklı mukavemetteki zeminler
Fotoğraf La Conchita’dan California 1995 heyelanı (Fotoğraf : Robert L. Schuster, USGS).

La Conchita, fotoğrafı California 1995 heyelanı (fotoğraf: Robert L. Schuster, USGS).

1 2

II-Yamaç/Şev Ortamı III-Kayma Direnci

Yamaç/Şev
Ortamı

Kaya Zemin v Dv

h Dh

Doygun
Doygun
Olmayan
t t
Moloz
Silt ve İnce Göçebilir Yerinde
Killer Kum
Kum Zeminler Oluşmuş f or f’ f or f’
Çakıl
ff tff
Sert Yumuşak Karmaşık Sert Yumuşak
Kayalar Kayalar Formasyonlar Killer Killer
c or c’ c or c’ 
A. Önalp 2004 3 h v  h hf v vf 4
 III-Kayma Direnci III-Kayma Direnci

Kayalarda Kayma Direnci

tff = f( ya da ) =  fftanf + c

t
(ff, tff) qcr f

qcr = 45+f/2 A. Önalp 2004

pole Mohr-Coulomb kayma zarfı Kaya Grubu Kohezyon Kayma Direnci Açısı Birim Hacim Ağırlık
c
C (MPa) (f 0 ) (rn, kN/m3)
Kor 35-55 35-45 25-30
-c 1f 
Başkalaşım 20-40 30-40 25-28
qcr f Tortul 10-30 30-45 23-28
5 6
Yumuşak 1-20 25-35 17-23

III-Kayma Direnci III-Kayma Direnci

Çakıl ve Kumların Kayma Direnci

Kayalarda Kayma Direnci

Kaya f (0) f (0) Kaya f (0) f (0) Pik t Sıkı

Kuru Islak Kuru Islak
t/v
v Sıkı Rezidual
Bazalt 36-39 31-36 Kalsit 40-42 -
t Gevşek
Diyorit 25-35 26-33 Konglomera 33-35 30-32 H f Gevşek
Dolerit 33-36 30-33 Kumtaşı 26-35 25-34 
Gnays 26-29 23-26 Kireçtaşı 30-39 27-35
L DH/Ho
Grafit Şist 21-24 20-22 Kuvarsit 36-39 33-36
Granit (ince dane) 31-35 29-31 Mermer 34-39 30-33
g ve ya DL/Lo
Granit (iri dane) 31-35 31-33 Silttaşı 27-33 27-31
Jips 33-35 - Şeyl 28-36 26-30

A. Önalp 2004 7 8
 III-Kayma Direnci III-Kayma Direnci
Yumuşak Killerde Kayma Direnci
Normal Yüklenmiş Killerin Kayma Direnci

tff = c+σtanf
tff = σ'tanf'

tff = cu

A. Önalp 2004 9 A. Önalp 2004 10

III-Kayma Direnci IV- Şev Göçme Türleri

Aşırı Konsolide Killerin Kayma Direnci

tff = c+σtanf
tff = c'+σ'tanf'
Dairesel Dairesel olmayan
1) Dönel Kayma
Homojen zemin Homojen olmayan zeminler

2) Düzlemsel kayma
Sığ zemin 3) Bileşik kayma Öteleme ve dönme
Yakın zeminin oldukça yüksek mukavemete sahip olduğu durumda
R. F. Craig

A. Önalp 2004 11
12
V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi
1) Sonsuz Şev

Düşük yükseklikte sert zemin tabakası üzerinde uzun ölçekli yamaçlarda uygulanır.
Limit Denge Denklemi Yöntemi

𝑍𝑒𝑚𝑖𝑛𝑖𝑛 𝐾𝑎𝑦𝑚𝑎 𝑀𝑢𝑘𝑎𝑣𝑒𝑚𝑒𝑡𝑖 (𝐾𝑎𝑦𝑚𝑎 𝐷𝑖𝑟𝑒𝑛𝑐𝑖)

𝐺𝑆 =
𝐺öç𝑚𝑒 𝑦ü𝑧𝑒𝑦𝑖 𝑏𝑜𝑦𝑢𝑛𝑐𝑎 𝑑𝑒𝑛𝑔𝑒𝑑𝑒 𝑘𝑎𝑙𝑚𝑎 𝑖ç𝑖𝑛 𝑘𝑎𝑦𝑚𝑎 𝑔𝑒𝑟𝑖𝑙𝑚𝑒𝑠𝑖

𝜏𝑓
=
𝜏𝑑
Das 2010

Uygulamada güvenli tasarım için : G𝑆 > 1.5 olması gerekir.

t
GS  f
td
t f  c '  tan f '

13
W  gLH 14

V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi

1) Sonsuz Şev 1) Sonsuz Şev

Na W cos  g LH cos 
Stress  '   g H cos  tf
2
 
2
Efektif Normal
Effective Gerilme
Normal c '  g H cos  tan f '
Yüzey
AreaAlanı
of base  L / cos    L / cos   GS  
td g H cos  sin 

Kayma yüzeyi üzerinde oluşan kayma direnci gerilmeleri:

c' tan f '
GS  
Tr R sin  W sin 
2
g H cos  tan  tan 
td   
Area of the
Yüzey base
Alanı ( L / cos  ) ( L / cos  )
g LH sin  tan f '
- Tanecikli Zeminlerde (𝑐′ = 0 olduğu zaman) GS 
=  g H sin  cos  tan 
 L / cos  
- Hcr
c' 1
H cr 
g cos  (tan   tan f ')
2
15 16
V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi

2) Akım Olan Durumda Sonsuz Şev (Plaka Öteleme Kayma) 3) Kil Üzerine Ani Yayılma (Kayma bölgesini kama olarak inceleme)

 Sızma şeve paralel  Alt tabakada kuvvetsiz kil tabakası olduğu

L
durumda
 Düşey yönde olan
dilim-içi kuvvetleri eşit Bir kazı yapılır ve kil mukavemet özelliklerini
ve ters yöndedirler. kayıp ettiği zaman
tf
H mH
GS  Kaymaya karşı Güvenlik Sayısı:
td
  1  m  g  mg sat  H cos 
2
t L  cu L  Wt tan fu T  Pp t L  Pp
Düzlem Öteleme Kayma GS  
R.F. Craig t  1  m  g  mg sat  H sin  cos  PA PA
u  mH g w cos 2
1 1  sin f
PA  K Ag H 2  2c K A  H  KA 
• 𝑐’ = 0 , 𝑚 = 1 (Su Tabakası seviyesi akışın yüzeyinde ) 2 1  sin f

c' g  tan f ' g  tan f ' 1

GS   GS  Pp  K Pg H 2  2c K p  H  KP 
1  sin f
g sat mH cos 2  tan  g sat tan  g sat tan  2 1  sin f
*c'= 0 , GS H’den bağımsız
17 18

V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi

4) Düzlemsel Kayma Yöntemi (Culmann Yöntemi) Dairesel şev kayma Yüzeyleri olan Sonlu Şevlerin Analizi

B C
 şev kayma yüzeyi düz farz edilir. Analiz Yöntemleri
1. Kitle Yöntemi
W
H T tf 2. Dilim Yöntemleri
 GS 
A
a N td Düşük şev
Topuk dairesi
dairesi
W  (1 / 2)g H  BC  𝐴𝐶 =
𝐻
sin 𝛼
Kuvvetlerin Eşitliğinden:
t f  c '  'tan f '
W sin a  T  t d  AC 

t f  AC  c'H tan f ' Şev dairesi

GS  
Taban
 dairesi
W sin a W sin a 2 tan a
Minimum güvenlik sayısını veren şev kayma yüzeyi bulunur
19 20
V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi

5) Kitle Yöntemi: 5) Kitle Yöntemi:

Drenajsız durumda olan tam doygun yumuşak killer için analiz Drenajsız durumda olan tam doygun yumuşak killer için analiz
cu
İnşaat'tan hemen sonra Ani Yükleme Drenajsız y GS 
W nedeniyle Potansiyel Dayanaksızlık q td
Toplam Gerilme Analizi (TGA) , f0 =0 : cu varsayılır ya da bilinen şev kayma Driving moment  Wl
Devirici Moment:
yüzeyi boyunca kayma mukavemeti. Çekme çatlağı olmadığı sürece, su l
cu
tabakasının hiçbir etkisi yoktur La’<La Resisting Moment:=
Direnç momenti La r
Potansiyel şev kayma yüzeyi dairesel bir arkdır GS
La  rq
R. F. Craig

cu O noktasının etrafında moment dengesi:

q
y
GS  Eğer çekme çatlağı ve su varsa:
td cu cu
l
Wl  La r Wl  Pw y  La ' r
La’<La
GS FS
c L r cu La r
GS  u a GS 
Wl Wl  Pw y
R. F. Craig

21 Minimum güvenlik sayısını veren şev kayma yüzeyi bulunur 22

V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi

5) Kitle Yöntemi: 5) Kitle Yöntemi:

Drenajsız durumda olan tam doygun yumuşak killer için analiz Drenajsız durumda olan tam doygun yumuşak killer için analiz

O r

x1 2cu/g1

W1 cu , g
l1

x2
W2
𝑐𝑢 cu , g
=
𝐹𝑆 l2
Homojen suya doygun killerde (𝜙 = 0) stabilite analizi

cu (cu )1 * l1  (cu ) 2 * l2
Moment denge denklemi yazılır: W1l1  W2l2  rq r Moment denge denklemi yazılır: W1 x1  W2 x2  r
FS FS
cu r q
2 r  cu * l
GS  GS 
W1l1  W2l2 W * x
23 24
V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi
5) Kitle Yöntemi: 5) Kitle Yöntemi:
Drenajsız durumda olan tam doygun yumuşak killer için analiz Drenajsız durumda olan tam doygun yumuşak killer için analiz

Taylor Stabilite Katsayıları (Abak) Taylor Stabilite Katsayıları

𝑆𝑎𝑏𝑖𝑡 𝑡𝑎𝑏𝑎𝑛𝑑𝑎𝑛 𝑑𝑖𝑘𝑒𝑦 𝑦ö𝑛𝑑𝑒 𝑚𝑒𝑠𝑎𝑓𝑒𝑠𝑖

 >530 topuk dairesi 𝐷= cu
cu Ş𝑒𝑣 𝑦ü𝑘𝑠𝑒𝑘𝑙𝑖ğ𝑖 m
m GSg H
GSg H

Stabilite Sayısı m
Das 2010

Stabilite Katsayıları:
Homojen şevler analizi için
Toplam Gerilme Analizi Das 2010
Şev Açısı (derece)
Minimum GS değerini verir
Minimum güvenlik sayısını veren şev kayma yüzeyi bulunur 25 Minimum güvenlik sayısını veren şev kayma yüzeyi bulunur 26

V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi bn

5) Kitle Yöntemi:
6) Dilim Yöntemi
Drenajsız durumda olan tam doygun yumuşak killer için analiz

Örnek Problem :
Yumuşak doygun kil zeminde bir kazı ile 600 şev oluşturulacaktır (Şekil 15.17).
hn
cu = 40 kN/m2 and g = 17.5 kN/m3
a. Kazı yapılabilecek maksimum derinliği belirleyin.
b. Güvenlik sayısı 1 eşit olduğunda kritik dairenin yarıçapı, r bulun. La= yay uzunluğu

Her dilimin tabanı doğrusal olduğu

cu farz edilir
m t
GSg H  Her dilim için aynı GS: GS  f
td
Das 2010

Birim boyut başına kuvvetler: Moment eşitliği:  Tr r  Wn r sin a n

Wn  gDLn hn  R
1. N r  Wn cosa n  DLn  N 'r  U  ( ' DLn  uDLn )
2. Tr  t d DLn
3. Normal Kuvvetler Pn+1 and Pn
Das 2010
27
4. Kayma Kuvvetleri Tn+1 and Tn 28
 V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi
6) Dilim Yöntemi 6) Dilimler Yöntemi
Adi dilim Yöntemi (Ordinary Method of Slices) Fellenius
 Pn+1 ,Pn Tn+1 ve Yöntemi (İsveç Yöntemi)
bn b
Tn kuvvetlerinden n

meydana gelen Dilim-İçi kuvvetler için

cevap 0 değildir yapılan varsayımlar:

hn hn
Pn  Pn 1  0
Tn  Tn 1  0
 Normal Kuvvetler
Nr ve Nr' dilim-içi Normal Yönlerde:
kuvvetlerden meydana F 0
Das 2010
gelen kuvvete bağımlılar!!!! N r '  Wn cos a n  uDLn
Das 2010

Moment eşitliği: Moment eşitliği:

tf cDLn  Wn cos a n tan f  GS   n
cDL
Tr r  Wn r sin a n Tr  t d DLn  DLn TSA GS   fu =0  Wn sin a n
FS  Wn sin a n

GS  
c ' DLn  (Wn cos a n  uDLn ) tan f '
G𝑆min şartı sağlanacağı zamana kadar sayılı şev kayma yüzeyler denenir. ESA Bu varsayımla hata yüzdesi :5-20%
29  Wn sin a n 30

V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi V-Şev Stabilitesi (Duraylılığı) Analizi

6) Dilimler Yöntemi 6) Dilimler Yöntemi

Bishop Rutin Çözümü Bishop Rutin Çözümü
bn

Bu varsayım sadece

dilim-içi kayma
kuvvetleri için yapılır. sin a n tan f '
hn
ma ( n)  cos a n 
FS

Tn  Tn 1  0

Düşey yönde:

𝐷üş𝑒𝑦 𝑦ö𝑛𝑑𝑒 𝑘𝑢𝑣𝑣𝑒𝑡𝑙𝑒𝑟 = 0

Das 2010 Das 2010

cDLn sin a n c ' DLn sin a n

Wn  DT   1  Wn  u DL cos a n  DT 
Moment Eşitliği:
Nr  FS  c ' bn  (Wn  ubn ) tan f '  Nr '  FS
tan f sin a n ESA  ma ( n )  tan f 'sin a n
cos a n  GS  cos a n 
 
TSA  cbn  Wn tan f 
1
 FS  Wn sin a n FS
DT  0
GS  
ma ( n )  DT  0
 Wn sin a n Deneme ve yanılmayla GS değerini bulun Bu varsayımla hata yüzdesi :2-7%
Bu varsayımla hata yüzdesi :2-7% 31 32
VI-Analiz Türü ve Parametre Seçimi VI-Analiz Türü ve Parametre Seçimi

Durum Tercih Edilen Yöntem Yorumlar

Drenajsız ve ya Drenajlı? Şev stabilitesi inşaat Toplam gerilme analizi: drenajsız Denetlemek için, efektif
bitiminde: suya doygun kayma mukavemetini kullanılır. gerilme analizi yapılır. İnşaat
• Bir zemin mekaniği yapısı ,kohezyonlu zemin ve (𝜙 = 0∘ ) süresinde 𝑐′ , 𝜙′ ve ölçülmüş
tasarlanırken, drenajsız ve inşaat süresi konsolidasyon boşluk suyu basınçlarını
drenajlı durumların zamanından kısa kullanarak yapılır.
hangisinin daha kritik olduğu Şev stabilitesi inşaat Her iki Yöntem: UU Denetlemek için, efektif
belirlemek gerekir. bitiminde: suya doygun Testlerinden elde edilen gerilme analizi gerçek boşluk
olmayan kohezyonlu zemin 𝑐 ve 𝜙 toplam gerilme analizi suyu basınçlarını kullanarak
ve inşaat süresi veya 𝑐 ′ , 𝜙′ ve boşluk suyu yapılabilir.
• Bir kazılan şev için, uzun konsolidasyon zamanından basınçları kullanarak efektif
vadeli yada drenajlı durumu kısa gerilme analizi yapılır
daha kritiktir, çünkü drenajlı Şev stabilitesi orta Efektif gerilme analizi: 𝑐 ′ , 𝜙′ ve Gerçek boşluk suyu
durumda olan zeminin direnci zamanlarda boşluk suyu basınçları kullanılır. basınçları sahada ölçülmelidir.
• Zeminin drenajsız direnci drenajlı
drenajsız halinden daha Uzun vadeli Şev stabilitesi Efektif gerilme analizi: 𝑐 ′ , 𝜙′ ve Kararlı durumdaki boşluk
mukavemetinden daha düşük olduğu kararlı durumda boşluk suyu suyu basıncının bir örneği
düşük. için bir dolgu için, kısa vadeli veya basınçları kullanılır. akım şebekesinden elde
drenajsız durum daha kritiktir. edilen değerlerdir.
UU: Konsolidasyonsuz drenajsız üç eksenli testi
Dr. Siddiquee

33 Lambe ve Whitman1969 34

VII-Deprem Yükleri Altında Şev Stabilitesi VII-Deprem Yükleri Altında Şev Stabilitesi
1)Yarı-Statik Sismik Analiz Yöntemi 2) Newmark Kayan Blok Yöntemi
Tüm yöntemlerde deprem yükleri düşeyde ve yatayda kuvvetler olarak limit
denge denklemlerine eklenir.
av (W )
Fv   kvW
g
a (W )
Fh  h  khW
g

Kama tipi düzlemsel kayma için:

B C
Fv
Fh
W
H T
 A. Önalp

cos   kh (t ) sin   tan f

a N
A
GS 
c ' H / sin a   (W  Fv ) cos a  Fh sin a  tan f ' sin   kh (t ) cos  
GS 
(W  Fv ) sin a  Fh cos a GS  1 için yenilme katsayısı k y  tan(f   )
35 36
 VIII-Şevlerde Güvenliğin Sağlanması
Kitle Hareketinin Kontrolü için Yaygınca Kullanılan Yöntemler

Şev Geometrisinin değiştirilmesi

Drenaj Kontrolü
Yapısal Önlemler: sandık, kasef ve dayanma duvarları, pasif kazık
donatılı zemin sistemleri,perde duvar, payanda, çit.
İçten Güçlendirme: Mikrokazık, zemin çivisi, ankraj, enjeksiyon,
taş kolonlar, derin karıştırma yöntemleri, ağaç dikimi

37
A. Önalp