‫‪1‬‬

‫ِ َّ ْ ٰ َّ‬
‫ْح ِن الر ِح ْیم‬‫ِب ْس ِم ہللا الر‬

‫فھرس الموضوعات والعناوی‬

‫للبحوث العلمیۃ‬
‫(یقیقحتاقمالت)‬

‫لعام‪۱۴۴٥‬ھ‪2024/‬ء‬

‫لطالب الدرجۃ الہنائیۃ والباحثی‬

‫لنیل شھادۃ العالمیۃ یف العلوم العربیۃ وا لسالمیۃ‬
‫(ایم اے عریب واسالمیات)‬

‫حتت ارشاف‬

‫تنظیم المدارس أہل السنۃ ابکستان‬

 ‫‪2‬‬

‫ہجیتنازنحتممرگام‬
‫ونعاناقمہل‪ :‬ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــونعانربمن(الزمںیھکل)‪ :‬ـــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫انمادیموار‪ :‬ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــودلتی‪ :‬ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اعہیملاسلاولاکرولربمن‪:‬ــــــــــــــــــــــــــــاعہیملاسلدوم(‪2024‬ء)اکرولربمن‪:‬ـــــــــــــــــــــــــــ‬

‫اقمہلکیچرکےنےکےیلربمنوںیکمیسقتاوررصتخمالماظحت‪:‬‬
‫ربمنمکہےنیکوج‬ ‫احص رکدہربمن‬ ‫رقمرہربمن‬ ‫اقمہلےکازجاء‬ ‫ربمنامشر‬
‫‪05‬‬ ‫رہفتسونعاانت‬ ‫‪01‬‬

‫دقممدنمرج ذلیاومر اک ااحہط رضوری ےہ‪(:‬وموضع اک اعترف‪،‬‬ ‫‪02‬‬

‫‪15‬‬
‫اتیمہ وموضع ‪،‬اسہقب اکم اک اجزئہ ‪،‬قیقحت ےک اینبدی وساالت و ادہاف)‬

‫‪50‬‬ ‫ُصلبِوموضع(وساالتوادہافےکاطمقبوموضعرپقیقحت)‬ ‫‪03‬‬

‫‪10‬‬ ‫وحایشوذلیوحاہلاجتاوروتیحیضونٹ‬ ‫‪04‬‬
‫‪05‬‬ ‫وموضعیکثحبرپینبماتنجئ‪/‬الخۂصثحب‬ ‫‪05‬‬
‫‪05‬‬ ‫وموضعرپزمدیاکمرکےنیکاجتوی‬ ‫‪06‬‬
‫‪05‬‬ ‫اقمہلںیمواردٓاایتوااحدثییکرہفتس(ٓارخںیماگلںیئ)‬ ‫‪07‬‬
‫‪05‬‬ ‫رہفتساصمدرورماج‬ ‫‪08‬‬
‫‪100‬‬ ‫زیمان‬ ‫‪09‬‬

‫اقمہلےکابرےںیمنحتممےکومعماترثات‪_______________________________________________:‬‬
‫___________________________________________________________________________‬
‫___________________________________________________________________________‬
‫___________________________________________________________________________‬

‫_____________________‬ ‫انمنحتمم‪:‬‬
‫دطختسنحتمم‪____________________ :‬‬
‫____________________‬ ‫اترخی‪:‬‬

‫ہجیتنازنحتمم‪،‬دنمرجابالرُپافرم اکیپرکےکادیمواراےنپاقمےلےکٓااغزںیماگلےئ‪،‬اسںیمولطمہبوکافئوکادیموار وخداایتحطےسدرجرکے۔‬ ‫‪1‬۔‬ ‫ونٹ‪:‬‬

‫اقمہلریغبوپمکزگنےکاقلبوبقلنہگ‪،‬وپمکزگنےکقلعتمدہاایتہحفصربمن‪14‬رپالمہظحرکںی۔‬ ‫‪2‬۔‬
 ‫‪3‬‬

‫فھرس الموضوعات والعناوی لطالب الدرجۃ الہنائیۃ والباحثی‬

‫لنیل شھادۃ العالمیۃ یف العلوم العربیۃ وا لسالمیۃ (ایم اے عریب واسالمیات)‬
‫حتت ارشاف تنظیم المدارس أہل السنۃ ابکستان عام‪1445‬ھـ )‪2024‬ء)‬
‫ٓ‬
‫تفسیرالقرانالکریم ومایتعلقبہ‬
‫منوذج المہنج والھداف‬ ‫العنوان‬ ‫ارلق‬

‫رہدوسفمیاکاعترف) اچراحفصتےسزایدہنہ)دوونںافتیساکاعترف‪،‬‬ ‫یسفتاجعمایبلن(انبجیبطی)اوریسفتانبیثک‬ ‫‪1‬‬

‫جہنموامنایںوصخیصتاوراقتلباجزئہ‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنیاحبل‬ ‫اعتریفواقتلباجزئہ‬

‫سفمیلعارلہمحاکاعترف) اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬یسفتافمیتایغلاکاعترفووصخیصت ‪،‬وصتف‬ ‫افمیتایغل(یسفتیبکرللازی)ںیمابمثحِوصتف‬ ‫‪2‬‬

‫اکینعمووہفمم‪،‬یسفتںیمذموکرہابمثحِوصتفواالطصاحت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اپرہربمن‪1‬ات‪5‬اکیقیقحتاطمعل‬

‫سفمیلعارلہمحاکاعترف) اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬یسفتافمیتایغلاکاعترفووصخیصت ‪،‬وصتف‬ ‫افمیتایغل(یسفتیبکرللازی)ںیمابمثحِوصتف‬ ‫‪3‬‬

‫اکینعمووہفمم‪،‬یسفتںیمذموکرہابمثحِوصتفواالطصاحت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اپرہربمن‪6‬ات‪10‬اکیقیقحتاطمعل‬

‫سفمیلعارلہمحاکاعترف) اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬یسفتافمیتایغلاکاعترفووصخیصت ‪،‬وصتف‬ ‫افمیتایغل(یسفتیبکرللازی)ںیمابمثحِوصتف‬ ‫‪4‬‬

‫اکینعمووہفمم‪،‬یسفتںیمذموکرہابمثحِوصتفواالطصاحت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اپرہربمن‪11‬ات‪15‬اکیقیقحتاطمعل‬

‫سفمیلعارلہمحاکاعترف) اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬یسفتافمیتایغلاکاعترفووصخیصت ‪،‬وصتف‬ ‫افمیتایغل(یسفتیبکرللازی)ںیمابمثحِوصتف‬ ‫‪5‬‬

‫اکینعمووہفمم‪،‬یسفتںیمذموکرہابمثحِوصتفواالطصاحت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اپرہربمن‪16‬ات‪20‬اکیقیقحتاطمعل‬

‫سفمیلعارلہمحاکاعترف) اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬یسفتافمیتایغلاکاعترفووصخیصت ‪،‬وصتف‬ ‫افمیتایغل(یسفتیبکرللازی)ںیمابمثحِوصتف‬ ‫‪6‬‬

‫اکینعمووہفمم‪،‬یسفتںیمذموکرہابمثحِوصتفواالطصاحت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اپرہربمن‪21‬ات‪25‬اکیقیقحتاطمعل‬

‫سفمیلعارلہمحاکاعترف) اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬یسفتافمیتایغلاکاعترفووصخیصت ‪،‬وصتف‬ ‫افمیتایغل(یسفتیبکرللازی)ںیمابمثحِوصتف‬ ‫‪7‬‬

‫اکینعمووہفمم‪،‬یسفتںیمذموکرہابمثحِوصتفواالطصاحت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اپرہربمن‪26‬ات‪30‬اکیقیقحتاطمعل‬

‫رہدوسفمیاکاعترف) اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬اقعدئوظنایت‪،‬دوونںافتیساکاعترف‪،‬جہنم‬ ‫زخانئارعلافناوریسفتامثعن‬ ‫‪8‬‬

‫ووصخیصتاوراقتلباجزئہ‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫(دیسمیعنادلیرمادٓاابدی�‪،‬یبشادمحامثعندینبی)اعتریفواقتلباجزئہ‬

‫اعترفنصم) اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬یسفتونرارقلٓانںیماعمیش‪،‬اعمرشتاوراالخقادقاراکاعترف‪،‬‬ ‫اعمیش‪،‬اعمرشت اوراالخقادقاراکیقیقحتاجزئہ‬ ‫‪9‬‬

‫ااسننزدنگرپانےکارثات‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫یسفتونرارقلٓان(ازالعماوبرصنلوظنمرادمحاشہ�)یکرونشںیم‬

‫سفمیاکرصتخماعتریفاخک‪،‬افتیساکجہنمواولسب‪،‬افتیسیکایتمزیوصخیصت‪،‬سفمییکدنیدخامت‬ ‫اپاتسکنںیماملعءالہتنسیکیسفتیدخامتاکیقیقحتاجزئہ‬ ‫‪10‬‬

‫اکاامجلاجزئہ‪،‬اقعدئالہتنسیکگتخپںیمافتیساکرکدار‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫(مکازمکاستافتیساکیقیقحتاجزئہ)‬

‫اتیمہورضورت‪،‬رقٓانااسیل‪،‬ایبنءِرکاممہیلعاالسلماکاولسبدوعت‪،‬‬ ‫دوعتدیےکرقٓانااسیل‬ ‫‪11‬‬

‫دوعتدیےکصعی اسملئاوراقتض‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫صعیاسملئاوراقتض‪:‬اکیاجزئہ‬
‫اعترفنصم(اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬ااسنلکیئیپایینعمووہفمم‪،‬رعب‪،‬اردواافلظ‪،‬اترخیاالسمیک‬
‫رقٓاکنااسنلکیئیپای(رپوسیفاافشقادمحاخن)‬ ‫‪12‬‬
‫اوملوسعرطزیکبتکیکافتیص‪،‬دلجمات‪،‬ایتمزیوصخیصت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫اکییقیقحتاطمعل‬
‫افحتظرقٓاناکرابننلیچ‪،‬زجعمہاکوغلیواالطصحینعم‪،‬زجعماتنلیچدقیودجدیٓاراءیکرونشںیمرقٓاندیجم‬
‫رقٓانرکیںیمنلیچاورزجعماتیکٓاایت‬ ‫‪13‬‬
 ‫‪4‬‬

‫ےکاطلفئوااجعز‪،‬درگیااہلمبتکےسایتمزیوصخیصت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫جتایتاطمعل‬
‫رصمیرمکحاونںاکاعترف‪،‬رمکحاونںےکفلتخمااقلابتواطخابت‪،‬ااستحب‪،‬رمکحاونںےکالخفرخوجیہقف‬
‫رقٓانرکیںیمرصمیرمکحاونںےساطخب‬ ‫‪14‬‬
‫ہطقنظن‪،‬رقبایقتمرمکحاونںںیمریصبتاکدقفان‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫اکییقیقحتاطمعل‬

‫تحیصناکوغلیواالطصیحینعم‪ٓ،‬ادابواقتض‪،‬تحیصنوکرُپارثےسیکانبایاجےئ؟‪،‬روسلاہللﷺاکرطقی‬ ‫رقٓانرکیںیمذموکراصنحئامقلنیکںیتمکح‬ ‫‪15‬‬

‫تحیصن وسرہامقلنےکاعمرف‪،‬ابرتلبیتامتماصنحئیکںیتمکح‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اکییقیقحتاطمعل‬
‫اامسےئروسلﷺیکاتیمہوتلیضف‪،‬رقٓانںیمذموکراامسءِابمرکیکلیصفترتبیتادجبےس‪،‬ینعمووہفمم‬
‫اشنورد‪،‬اامسءیکاینبدیرضورت‪،‬ونعمتیاورہفسلف‪،‬ااسننتیصخشرپارثات‪،‬‬
‫اور ِ‬
‫رقٓانرکیںیمذموکراامس ِءیفطصمﷺ‬ ‫‪16‬‬
‫اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اکییقیقحتاجزئہ‬

‫نفوجتدیورقٓاتیکاتیمہاوررضورت ‪،‬روسلاہللﷺیکتیفیکِالتوت‪،‬دمات‪،‬ونناسہنک‪،‬وننونتی‪،‬‬ ‫ملعوجتدیےکاعمنرپارثات‬ ‫‪17‬‬

‫ِ‬
‫افصترحوفےساعمنرپارثات‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اکیاطمعل‬

‫قیلختاکانئتےکادواراورارسارورومز‪،‬دجدیاسسنئاوراکانئت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫رقٓاندیجمںیمایکلفتاورارایضتےکاظمرہ‬ ‫‪18‬‬
‫اکیاطمعل‬
‫اترخی‪،‬ولعمرقٓانیکفلتخماوناعاوراُنرپاتافیلتاکاڈنسکی‪،‬ربریغصںیمولعمرقٓان‬
‫ےکوحاےلےسالہملعیکدخامت‪،‬افسراشت‪،‬اخہمتواتنجئاحبل‬
‫ولعمرقٓانرپرعباتافیلتاکیقیقحتاجزئہ‬ ‫‪19‬‬

‫رقٓانرکیںیمذموکراقمامت‪،‬رہاقممںیمٓاتیاکینعمودصمق‪،‬مک ازمکاپچنالہتنسرتامجووحایشےس‬
‫رتہمجیکاشندنہاوررتمیمجیکرماد‪،‬رمعاکیعت‪،‬ارزلارمعلااحدثییکرونشںیم‪،‬انپہبلطرکےنیک‬
‫ارْذْلْْالْعْ ْمرْیکریبعتورشتی‬ ‫‪20‬‬
‫ووجاہت‪،‬اتنجئاحبل‪،‬افسراشت‪،‬الخصاحبل‬ ‫اکیاطمعل‬

‫ملفاسزییکاترخی‪،‬ریغیبناکیبنانبرکشیپرکان‪،‬ارسایلیئرواایترپاامتعد‪،‬‬ ‫رقٓانوااعقتاوراالسماقثتفیکملفاسزی‬ ‫‪21‬‬

‫رشیعابقںیتحاوررشیعااکحم‪،‬صعیاقتض‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫رشیعہطقنظن ْ‬
‫رقٓانرکییکالزممیلعتاتیمہواافدتی‪،‬اصنباکاجزئہ‪،‬اتنجئوافسراشتوفادئ‪،‬اخہمت‬ ‫صعییمیلعتاداروںںیم’’رقٓاناوجینشیک‘‘اکجتایتاطمعل‬ ‫‪22‬‬

‫األحادیثالنبویۃوالسیرۃالنبویۃومایتعلقبھا‬
‫رہدویفنصماکاعترف(اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬دوونںاتکوبںاکاعترف‪،‬جہنمووصخیصتاوراقتلباجزئہ‬ ‫یحصاخبریاوررشحاعمناالٓاثرںیمذمابہاہمئارہعب‬ ‫‪23‬‬
‫اورووجہرتیج‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫داللئاکاقتلباطمعل‬

‫دعلوملظیکوغلیواالطصیحرعتافیت اوررشیعوصتر‪،‬اظنمدعلیکرضورت‪،‬ملظےک اابسباوراناکرواحن‬ ‫یحیحصںیمرمویااحدثیدعاتلوملظ‬ ‫‪24‬‬

‫العج‪،‬اظنیملاکربعتانکااجنم‪،‬ادسنا ِدملظںیمدیاالسماکرکدار‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اکجتایتاطمعل‬

‫حثی اکوغلیواالطصیحینعمووہفمم‪،‬اوصلووقادع‪،‬اوصلںیماالتخفیکانبرپااکحمںیماالتخف‪،‬وتحیضت‬ ‫اانحفووشاعفےکامیباوصلحثیںیماالتخف‬ ‫‪25‬‬

‫واہلثم‪،‬اجتویوافسراشت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اوصل ہقفیکاتکبانسلاوراوصلحثییکبتکیکرونشںیم‬

‫اعترف(اچراحفصتےسزایدہنہ)یعضاالدبارفملداکرصتخماعترف‪،‬یعضاالدبارفملدںیمخیش اابلن‬ ‫جہنمایشلاللبانیفیعضتااحدثیاالدبارفملد‬

‫‪26‬‬
‫اکجہنمواولسبیقیقحتاجزئہ ‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اکییقیقحتاجزئہ‬

‫ٓاہمئارہعباکاعترف(اچر‪،‬اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬ملعحثیںیماقممورمہبت‪،‬بتکہتساکاامجل‬ ‫احصحہتسےکومٔیفلاورٓاہمئارہعبےساافتسدہ‬ ‫‪27‬‬

‫اعترف‪ٓ،‬اہمئارہعبےساذخواافتسدہ‪،‬رتکرواتیےکاابسب‪،‬اتنجئ‪،‬اجتویوافسراشت۔‬ ‫ملعحثیےکانترظںیماکیاطمعل‬
‫اعترف (اچراحفصتےسزایدہنہ)اردویستاگنریںیمایضءابنلاکاقمم‪،‬امذخیکدعتادواامجلاعترف‬
‫‪،‬اانتسدییثیحوایعمر‪،‬نصماکرطزادتسالل‪،‬اولسبیبن‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫ایضءابنلےکامذخاکوصخصاطمعل‬ ‫‪28‬‬

‫نتفاکوغلیواالطصیحینعم‪ ،‬اظمرہانتفل‪،‬اوناع انتفل‪،‬ابعدات‪،‬اقعدئ‪،‬اعمالمت‪،‬ایستس‪،‬وکحتمےکونتفں‬

‫رقبایقتمےکےنتفاورانےساچبٔواکرطقیاکر‬ ‫‪29‬‬
 ‫‪5‬‬

‫اورانےساچبٔوےکرطقیاکر‪،‬ووقعنتفںیمایفیکتاورااعتسذہ‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫ااحدثیِ احصحہتسیکرونشںیماکییقیقحتاطمعل‬

‫اعترف‪(،‬اچراحفصتےسزایدہنہ)لیصحتحثییکدراگسیہاوراصنب‪ٓ،‬اپیکدحمتیث‪،‬احظفادحلثی‬ ‫ااممامظعاوبفینح�اورولعمحثی‬ ‫‪30‬‬

‫اوریثکادحلثیہےنرپاہشدیت‪،‬تلقرواتیارتعاضاکیملعاحمہبس‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫اکییقیقحتاطمعل‬

‫مکازمکاپچنوہشمریفنحدحمنیثےکاوحالوٓااثر(اچر‪،‬اچراحفصتےسزایدہنہں)رواتیِحثیںیمیفنح‬ ‫اانحفدحمنیثاورردووبقلےکایعمرات‬ ‫‪31‬‬

‫دحمنیثیکدخامت‪،‬رطقیقیقحت‪،‬ردووبقلےکایعمرات‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اکییقیقحتاطمعل‬
‫رصتخم االوصل(دیسمیعنادلیرمادٓاابدی)‪،‬اوصلحثی(سیفنادمح ابصمیح)اعمرفاوصلحثی(ومالان‬
‫دبعاہللایمظع‪،‬ومالاناجودیراضیمجن)ٓااسناوصلحثی(اقریدمحماہمشدیعسی)االطصاحتِحثی(العم‬ ‫اطمعبالہتنسیکاپچناوصلحثی‬ ‫‪32‬‬
‫دمحمدصقیزہاروی)بتکںیماالطصاحتِحثیاکاقتلباجزئہ‪،‬اجتویاورافسراشت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئ‬ ‫یکاردوبتکاکاقتلباجزئہاوریقیقحتاطمعل‬
‫احبل۔‬
‫جادئوراسلئیکاترخیاوراستجادئانسلہاکلیصفتاعترف‪،‬اتکب ادحلثییکاتیمہواافدتی‪،‬ولعم‬
‫رفوغولعمادحلثیںیمراسلئالہتنسوجادئاکرکدار‬ ‫‪33‬‬
‫حثیےکفلتخماوملوضاعتقیقحت‪،‬اوحالوٓااثر‪،‬افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫جتایتاطمعل‬
‫دورِوبنیﷺںیممیلعتحثیاکجہنم‪،‬دتریحثیےکرطقوااسیل‪،‬اصنبحثیاکایعمر‪،‬دورِاحرض‬
‫ںیمصصختیفادحلثییکرضورتواتیمہ‪،‬دسدیجویشخادحلثیےکرصتخماوحالاورارفنادیوصخیصت‪،‬‬
‫دمارسالہتنسںیمحثییکمیلعتودتری‬ ‫‪34‬‬
‫افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اقتلباجزئہ‬

‫اشمجۃیکرعتفیوریبعت‪،‬اضفلئ‪،‬رقٓانوحثییکوصنص‪،‬بسوصیقنتیکاممتعن‪،‬اشمجاتےکابرے‬ ‫اشمجاتاحصہبریضاہللمہنعںیماہمئہقفواقعدئاکومق‬ ‫‪35‬‬

‫الکمیکیثیحورشیعکح‪،‬وتنیہاحصہباقلبزعتیجم‪،‬یہقفاورٓاینیئرصتاحیت‪،‬اخہمت‬ ‫اکییقیقحتاطمعل‬

‫دانمشناالسمیکاسزںیش‪،‬‬
‫ِ‬ ‫رحتفیوایختنیکذمتم‪،‬بتکاالسہیمںیمرحتافیتیکووجہ‪،‬‬ ‫بتکااحدثیںیمرحتافیت‬ ‫‪36‬‬
‫بتک‪،‬رشوحاورفلتخمومابلئاسپیںیمیظفلوونعمیرحتافیت‪،‬اجتوی‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫اکییقیقحتاجزئہ‬
‫اخملترص یف سریۃ خری البرش ﷺ‬
‫اعترفاتکبونصم‪،‬اطمعلیستیکاتیمہواترخی‪،‬جہنمواولسب‪،‬وتیحیضونٹ‪،‬قیقحتورختی‪،‬‬
‫(الدکتورارباہیم نب فھدالودعان)‬ ‫‪37‬‬
‫افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫اکرتہمجاوریقیقحتاطمعل‬

‫نمڑھگتوااعقت‪،‬اینبدیوعالم‪،‬وانیظعیکاالصحےسیکیکاجےئ؟وموضعرواایتیکاشندنہرکےنوال‬ ‫وموضعونمڑھگتوااعقت‬ ‫‪38‬‬

‫دسبتکاکاعترفاورجہنمواولسب‪،‬نیققحمیکاکوںیش‪،‬افسراشت‪،‬اخہمت‬ ‫اکیقیقحتاجزئہ ْ‬
‫اعترفاتکبونصم(اچراحفصتےسزایدہن ہ)وقحقواصخصئراستلرپیھکلبتکںیماقمم‪،‬امذخیک‬ ‫’اقممروسلﷺ‘جہنمواولسب‬ ‫اتکب ِ‬
‫‪39‬‬
‫دعتادواامجلاعترف‪،‬اانتسدییثیح‪،‬نصماکرطزادتسالل‪،‬اولسبیبن‪،‬اخہمت‬ ‫اکیاطمعل‬

‫المسائلاالعتقادیۃوالکالمیۃومتعلقاتھا‬
‫‪،‬اصبحفینصتےکاوحالوٓااثر‪،‬رہفینصتیکابمدایتِثحب‪،‬اوبابووصفلاکاعترف‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اعترفقیقحت‬ ‫ولعماقعدئرپدساصتینایلعرضحت�‬
‫‪40‬‬
‫ِ‬
‫وصخیصتفینصت‪،‬اتنجئثحباوراخہمت‬ ‫واولسب‪،‬ایتمزاتووصخیصت‪،‬ینتماطمعل‪،‬‬ ‫اکااصتخصاطمعل‬
‫م‬
‫اعترفاتکباوراصبحِاتکب‪ ،‬شتملات‪،‬جہنمواولسب‪،‬اصمدرورماج‪،‬یملعیثیح‪،‬‬
‫اقعدئالہتنسےسقلعتماردوبتکاکاامجلاعترف‬
‫اتکبےسقلعتماملعءیکٓاراء‪،‬اتنجئ‪،‬اجتویوافسراشت‬ ‫‪41‬‬
‫اکیاجزئہ‬
‫اعترف‪،‬ادتبائوالعمیلعت ‪،‬رتیکیکاترخیاوررمکییثیح‪،‬االتبوٓازامشئاکدور‪،‬ایسسدوراکٓااغزواتنجئ‪،‬‬
‫بیازلامندیعسونرس�‬
‫ااکفرورحتکیتاوراقمالتاکاولسبوجہنم‪،‬اتنجئ‪،‬افسراشت‪،‬الخصاحبل‬ ‫‪42‬‬
‫اقعدئوامیینتےکظفحتےکےیلاکوںیش‪،‬اکیاطمعل‬
‫اعترفاتکبونصم(اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬وجاتفیل‪،‬نصماکجہنموادتسالل‪،‬وتنیہراستلاور‬ ‫زجراالشقیاءْعنْإھانۃْا ْلصفیا ْء ْ‬
‫‪43‬‬
‫وتنیہالہتیبواحصہبںیماوقالاہمئ‪،‬ادتسالتیکافتیص‪،‬وفادئ‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫(اتفیلخیشدیسادمحادلیگوگنییفنح�)اکجہنموادتسالل‬
 ‫‪6‬‬

‫وغلیواالطصیحرعتافیت‪،‬ااسقم‪،‬اچہپن‪،‬افصت‪،‬اابسبِوہظر‪،‬الہقحےکانمرظے‪،‬صعاحرضںیموموجد‬
‫وخارج‪:‬اترخی‪،‬اقعدئوااکفر‬ ‫‪44‬‬
‫اوردتارکےکاابسب‪،‬وفادئ‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل‬
‫اکیاطمعل‬
‫ِ‬
‫وساالترکنمریکنےکابرےںیمانسلہوامجتعاکومٔقعم‬ ‫ڈارٹکامثعنےکریفکتیظنایت‪،‬ااعد ٔہروح اور‬
‫ااعد ٔہروحاورریکنیےکوسالووجاب‬ ‫‪45‬‬
‫داللئ‪،‬اہبشتاکازاہل‪،‬وفادئ‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫ڈارٹکوعسمدامثعن(امجتعانیملسمل)ےکظنایتاکیقیقحتاجزئہ‬

‫اعترفاتکبونصم‪،‬اقعدئیکاتیمہورضورت‪،‬جہنمواولسب‪،‬وتیحیضونٹ‪،‬قیقحتورختی‪،‬‬ ‫نْ‬
‫المختصرْفیْْأصولْالدی ْ‬
‫(مصطفیْشیخْابراہیمْطاہر) ْ‬ ‫‪46‬‬
‫افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫اکرتہمجاوریقیقحتاطمعل‬
‫وغلیواالطصیحابمثح‪،‬وبقلرواتیںیمزحمواایتحط‪،‬دورِٓااغز‪ 4،‬اہمئجحودعتلی(ہبعش‪،‬انبیعم‬
‫ملعارجلحواعتللی‪:‬اتیمہواافدتی‬
‫‪،‬رازی‪،‬انبابحن)ےکاوحال‪4،‬بتکجحودعتلیاکجہنم‪،‬صعاحرضںیمرضورتواتیمہ‬ ‫‪47‬‬
‫وصخصاطمعل ْ‬

‫المسائلالفقھیۃواإلسالمیۃوما یتعلقبھا‬
‫ہقفتیفادلیتمظع‪،‬واتیمہ‪،‬دہعوبنیﷺںیماحصہبرکامریض اہللمہنعیکیہقفرتتیب اوراتنجئ‬
‫احصہبرکامریضاہللمہنعیکیہقفدخامت‬
‫ورمثات‪،‬دہعوبنیںیماحصہبرکامریضاہللمہنعےکیہقفادتساللیکاظنرئ‪،‬افلخےئرادشیریضاہللمہنع‬ ‫‪48‬‬
‫یقیقحتاطمعل‬
‫اورہیقفااحصبریضاہللمہنعاکیہقفاقمماوردخامتاکاجزئہ‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫ن‬
‫اعترف‪،‬یملعویہقفاقممورمہبت‪،‬دخامت‪،‬اساطااکحمےکرطقی‪،‬اماوملنینمدیسہاعشئریضاہللہنع‬
‫اابنتسطااکحمںیماماوملنینمدیسہاعشئریضاہللہنعاکجہنم‬ ‫‪49‬‬
‫اکااکحماابنتسطںیمجہنمواولسب‪،‬الخہصثحبوافسراشت‪،‬الخصاحبل‬
‫یقیقحتاطمعل‬
‫الطقیکااسقم‪،‬الطقابہنئیک واضتح‪،‬ابنئابدعلتاورابنئابالافلظاکرفق‪،‬ومٔرثانماجریرکےنےئلیک اثثل‬
‫ابنئابدعلتاورابنئابالافلظ(انکئاافلظےسالطق)اکرفق‬ ‫‪50‬‬
‫وکلسناکرطقیاکراوررشعیاالسہیمیکرونشںیماساکرشیعاجزئہ‪،‬افسراشت۔‬
‫زیناثثلوکلسنےکومرثانمےسقلعتمرشیعااکحامتاکاجزئہ‬
‫لتقیکرعتفی‪،‬لتقیکااسقم‪،‬لتقریغتیکووجاہت‪،‬لتقےسقلعتمکلموقاین‪،‬لتقریغترپرشیع‬
‫لتقریغتیکزسااکیعت‬ ‫‪51‬‬
‫ااکحامتاورزساںیئ۔الخہصثحباورافسراشت‬
‫صعاحرضےکوقایناوررقٓانوتنسیکرونشںیماکیاجزئہ‬
‫اعترف اتکب ونصم(اچر احفصت ےس زایدہ ن ہ)‪،‬رہدو اتکب ںیم ٓاایت وااحدثی ےس ادتسالل‪،‬تحص‬
‫باعئاانصلعئ(العماکاسن)اورردااتحملر(العمانباعبیاشم)‬
‫حثیرپالکم‪،‬اامجعوایقسےساافتسدہ‪،‬اتخمروراحجاوقال‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫‪52‬‬
‫اکجہنمواولسباوراصخصئ‪:‬وصخصاطمعل‬
‫اعترفبتکاوریفنصم‪،‬یہقفاقمموجہنموایتمزیوصخیصتاوراقتلباجزئہ‪،‬‬ ‫ادلراییفرختیأاحدثیادھلایوبصنارلاییفرختیأاحدثیادھلای‬
‫اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬ ‫‪53‬‬
‫(القسعناشعف‪،‬زعلییفنح)اعتریفواقتلباجزئہ‬
‫اعترفاتکباورنصم(اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬زمارتعےکوغلیواالطصیحینعم‪،‬وجازودعموجازرپ‬
‫زمارتعاوررموجزمارتعاکیقیقحتاجزئہ‬
‫یہقفداللئ‪،‬رشاطئووضاطب‪،‬ہحیحصاورافدسہیکووجاہت‪،‬اامماوبیفسےکزندکیزمارتعےکااسقموااکحم‬ ‫‪54‬‬
‫اتکبارخلاج(اامماوبیفس) یکرونشںیم‬
‫اوررشاطئوجاز‪،‬زمارتعاورصعیاقتض‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫رتصخ‪،‬زعتمیاکوغلیواالطصیحینعمووہفمم‪،‬رتصخیکرشموتیع‪،‬ااسقمواہلثم‪،‬رتصخالتشرکےن‬
‫رشیعرںیتصخاورانےکااکحم‬ ‫‪55‬‬
‫اکرشیعکحاوروقلراحج‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫اکیاطمعل‬
‫ہمکحمزوکۃاکایقم‪،‬وسدیاظنمےکاخہمتںیمہمکحمزوکۃاوراپاتسکنےکاعمیشاسملئ‪،‬ہمکحمزوکۃاک‬
‫ہمکحمزوکۃاپاتسکناوراپاتسکناعمیشاسملئ‬
‫رکدار‪،‬دہعافروقےساقتلب‪،‬ہمکحمزوکۃاوراپاتسکنےکاعمیشاسملئ‪،‬ہمکحمزوکۃاکاپاتسکنےکاعمیشاسملئ‬ ‫‪56‬‬
‫اکاقتلباجزئہ‬
‫ےکلحںیملمعرکدار‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫وسدیکرعتفیورحتم‪،‬صعاحرضںیموسدیکدجدیوصریت‪،‬املعءاّنسلہاکرحتییاورلمعرکدار‪،‬ادسنادِراب‬
‫وسدیاظنماکروابریکروکاھتم‬ ‫‪57‬‬
‫ںیمبتکواتفویاورانیمیسرزواکزملاکااشری‪،‬اتنجئوثحبوافسراشت‬
‫ںیماملعءِالہتنساکلمعورحتییرکدار‬
‫لفناکوغلیواالطصیحوہفمم‪،‬اوناع(دایمئںیتنس‪،‬ابامجلتعرشموعلفنامنز‪،‬ومعملفنامنز‪،‬سبتیامنزِلفن‪،‬‬
‫امنزِلفن‪:‬اتکبوتنسیکرونشںیم‬ ‫‪58‬‬
‫)ٓادابِونالفوصخًاصھٹیبرکڑپانھ‪،‬احتلرفسںیموساریرپلفناکوجاز‪،‬رھگںیمامنزلفنیکادیگیئ‪،‬ونممہع‬
‫اکیاطمعل‬
 ‫‪7‬‬

‫اواقت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬

‫وقیکرشیع یثیحااکحم‪،‬اصمرف‪،‬وقیکوصریت‪،‬زماراترپڈالاجےنوال اچردںیاورزمارات‬

‫وقاالمکاوراسےکاصمرف‬
‫ےکذنراےنےکرشیعااکحماوروقدشہدجسماوردمرہسیکہگجروڈایرساکریاپرکانبےناککح‪،‬ربقاتسنیک‬ ‫‪59‬‬
‫ہقفاالسمیکرونشںیم‬
‫ارایضوکاامعتسلںیمالےنواہںدجسمایدمرہس انبےناککح‪،‬اخہمت‬
‫لبقازاالسمیبہیکیثیح‪،‬اسمذمابہںیمیبہیکیثیح‪،‬دیاالسمںیمیبہ یکیثیح‪،‬اعمرشہںیمیبہ‬
‫یبہیکافکتلیستبیطیکرونشںیم‬ ‫‪60‬‬
‫وخایتےکاسملئاوراناکلح‪،‬یبہےکوقحقیستبیطیکرونشںیمیقیقحتاطمعل‬
‫یقیقحتاطمعل‬
‫زوجاکینعمووہفمم‪،‬ااکحتسماخدنانیکرضورتواتیمہ ‪،‬ااکحتسماخدنانںیمزویجاکرکدار‪،‬زویج‬
‫ااکحتسماخدنانںیمزویجاکرکدار‬
‫اکرطززدنگاوریستبیطںیمرامنہئ‪،‬وقحقورفاضئیکادایگیئ‪،‬صعاحرضدعتادازواجیکرضورت‬ ‫‪61‬‬
‫یستبیطاکلمعواالطق اطمعل‬
‫اوراالسمرامنہئ‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫ابطءواعمنیجلےکرفاضئاوررشیعذمدارایں‪،‬اتیلہ‪،‬العجواعمہجلےکرشیعاوصلووضاطب‪،‬ڈارٹکزیک‬
‫یبطاالخایقت‪،‬رشعاالسمیکرونشںیم‬ ‫‪62‬‬
‫وکاتہاورامضناکہلئسم‪،‬دعتمیارماضاورانےکرشیع ااکحم‪،‬اجتوی‬
‫اکیاجزئہ‬
‫اعترف‪،‬لبقازاالسموعروتںیکاحتلزار‪،‬االسمںیموعروتںےکوقحق‪،‬اجحباکینعمووہفمم‪،‬اجحبےک‬
‫اجحباوراالتخط‪:‬رشیعحودواسملئ‬ ‫‪63‬‬
‫وفادئ‪،‬رپدہنرکےنےکاصقنانت‪،‬رمدوںاوروعروتںاکاالتخطاوررشیعحود‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبلوافسراشت‬
‫اکیاطمعل‬
‫یہمت‪،‬یبابلتقسبطیکرعتفی‪،‬یبابلتقسبطاکرشیعکح‪،‬طسقواراکروابریکدنچرموجوصریتاورانےکااکحم‬
‫طسقواررخدیورفوخ‪،‬وموجدہیتفمنرکامیکٓاراء‬ ‫‪64‬‬
‫‪،‬اہقفےئرکامیکٓاراءاکاجزئہ‪،‬الخہصثحباورافسراشت‬
‫اکیاقتلباجزئہ‬
‫بب ن‬
‫امںےکدودھیکاتیمہ‪،‬دودھےکےچبرپارثات‪،‬یبط راضتعےکوفادئ‪،‬ااسنن ِلِم نکسےکایقمےک‬
‫ااسنندودھیکرخدیورفوخاورراضتعےکاسملئ‬
‫ِ‬
‫افمدس‪،‬لِمنیبےکایقماکرشیعکح‪،‬ااسنندودھیکرخدیورفوخاورااکحم‪،‬ولخمطدودھ ےسراضتع‬ ‫‪65‬‬
‫اکییقیقحتاجزئہ‬
‫اکوبثت‪،‬املعءیکٓاراءاکاجزئہ‪،‬اتنجئاحبل‪،‬افسراشت‬
‫ہیدیذمبہںیماکنحاورالطق‪،‬سیعئذمبہںیماکنحاورالطق‪،‬‬
‫ہیدتی‪،‬سیعیئاوراالسمںیماکنح‪،‬الطقاورقحرہماکوصتر‬
‫االسمںیماکنحالطقاورقحرہماکوصتر‪،‬نیتںذمابہےکااکحامتاکاقتلباجزئہ۔‬ ‫‪66‬‬
‫اکیاطماعلتاجزئہ‬
‫ےبروزگری‪،‬اابسب‪،‬اتنجئاورلح‪،‬رایتسیکذمدارایں‪،‬یتسس‪،‬اکیلہ‪،‬‬
‫ےبروزگری‪:‬اسملئاورراییتسذمدارایں‬
‫اکموچرییکذمتماوراتنجئ‪،‬رزقںیمااضےفےکدنچ اامعلواابسب‪،‬‬ ‫‪67‬‬
‫افسراشت‪،‬اخہمتواتنجئ‬
‫اکیاطماعلتاجزئہ‬
‫اکنحاکاعترف‪،‬اقمدصاکنح‪،‬اکنحےکاراکن‪،‬اکنحےسقلعتمرشعیاالسہیمےکاضےطب‪،‬‬
‫ٓانالنئاکنحیکرشیعیثیح‬ ‫‪68‬‬
‫ٓانالنئاکنحاکرطقیاکراوراسیکہنکمموصریت‪،‬اجتوی‪ٓ،‬اراء‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫رشعیاالسہیمےکوقادعووضاطبیکرونشںیم‬
‫رخدیورفوخےکاضےطب‪،‬وسےنیکرخدیورفوخےسقلعتمرشیعااکحامت‪،‬اکٹ‪،‬اپشلاورالموٹیک‬
‫وسےنےکزیراتیکرخدیورفوخ‬ ‫‪69‬‬
‫واضتح‪،‬واسپرپوٹکتاکرشیعاجزئہ‪،‬اجتوی‪ٓ،‬اراء‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫اکٹ‪،‬اپشلاورالموٹاکرشیعکح‬
‫اعترفاتفویونصم(اچراحفصتےسزایدہنہ)اترخیااتفءواتیمہ‪،‬اتفویونریرپالہملعونفاک‬
‫اتفویونرییکرونشںیمدجدیصعیاسملئ‬
‫اامتعد‪،‬دجدیصعیاسملئںیماصبحاتفویاکومق‪،‬داللئاکجتی‪،‬دجدیاسملئاکااشری‪،‬‬ ‫‪70‬‬
‫اکییقیقحتاطمعل‬
‫اسنیلئیکدعتادورماتعج‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل‬

‫دنچہیکرشموتیع‪،‬رشاطئووضاطب‪،‬اجووثاب‪،‬اناجزئوصریت‪،‬نشیمکرپدنچہرکان‪،‬ریفسوکااعنماوروخنتاہ‬ ‫دنچہرکےنےکاسملئاوررشیعااکحم‬ ‫‪71‬‬

‫دانی‪،‬ریفساکرضورایتںیمدنچہیکروقمرخچرکےنااکحم‪،‬اسملئاکرشیعلح‪،‬اجتوی ‪ٓ،‬اراء‬ ‫یقیقحتاطمعل‬
‫ہلجماکاعترفواترخی‪،‬یہقفاضمیم‪،‬ومضمناگنراکرصتخماعترف‪،‬اضمیمیکرتبیتااشریامہواسلیکرتبیت‬
‫امانہمونرایبحل(ریصبوپر)ںیمیہقفابمثح‬ ‫‪72‬‬
‫ےس‪،‬اخہمت‪،‬وفادئواتنجئاحبل۔‬
‫اکییقیقحتاجزئہ‬
‫اعترف‪،‬احالتزدنگ ‪،‬اشمیہاکرخاجیسحت‪،‬اصتیناکلیصفتاعترف‪،‬اتکبہقفازلوکۃیکاتیمہواافدتی‬
‫ہقفازلوکۃ(ڈارٹکیفسارقلاضوی)جہنمواولسب‬ ‫‪73‬‬
‫‪،‬الہملعیکٓاراء‪،‬اتکباکوصخصاطمعل‪،‬اصبحاتکبےکفتدات‪،‬افسراشت‪،‬اتنجئ‬
‫فتداتاکوصخصاطمعل‬
 ‫‪8‬‬

‫اجترت تلیضفواتیمہ‪،‬دورِاحرضیکضعباناجزئاجترتوصریت‪،‬یبورشاءاکوموجدہ‬
‫اجترتےکوبنیاولسب‬ ‫‪74‬‬
‫کنیبریمٹسس‪،‬امرنٹیکودرگیاعمالمت‪،‬افسراشت‪،‬الخصاحبل۔‬
‫اکیاطمعل‬
‫وسدیاظنمےکرفوغےکذراعئ‪،‬وسدیاکروابریکدجدیوصریت‪،‬صعاحرضیکدجدیبتکاکرصتخماعترف‬
‫صعاحرضںیموسدیاظنمرپدجدیبتک‬ ‫‪75‬‬
‫‪،‬وسدیاظنمرپیھکلئگبتکاکیقیقحتاجزئہ‪،‬دجدیرطزرپیھکلئگبتکاکاالطق‪،‬افسراشت‪،‬الخصاحبل۔‬
‫اکیقیقحتاجزئہ‬
‫اعترف اتکبونصم(اچراحفصتےسزایدہنہ)اپیکگٔ االخق‪،‬ینعمووہفمم‪،‬میلعتاالخقےکرطقیاور‬
‫االخقیکاپیکگاوراراغمنہظمیاکجہنمواولسب‬ ‫‪76‬‬
‫اولسب‪،‬اراغمنہظمیاکجہنم‪،‬یہقفادتسالتاوراابنتسطاکاجزئہ‪،‬اتنجئاحبل‬
‫اکیاطمعل‬
‫اوشنرسناکینعمووہفمم‪،‬اکتلفاکینعمووہفمم‪،‬االسمںیماکتلفاکوصتر‪،‬رموجاوشنرسناوراکتلفاکاقتلب‬
‫اوشنرسنیکرموجوصریتاوراالسماکاظنماکتلف‬ ‫‪77‬‬
‫اجزئہ ‪،‬اپاتسکنںیمراجئاکتلفاورانےکااکحم‪،‬افسراشت‪،‬الخصاحبل۔‬
‫اقتلباجزئہ‬

‫رفہقوارتیاکظنایتسپرظنم‪،‬امسیجاوراعمیشاینبدںی‪،‬رفہقوارتیےکاصقنانتاکاجزئہ‪،‬ایقمانمےک‬ ‫رفہقواراناسفداتےسافحتظواجنتیکومٔرثدتاریب‬ ‫‪78‬‬

‫ےیلاامتجیعاورارفنادیاکوںیش‪،‬افحیتظدتاریب‪،‬افسراشت‪،‬الخصاحبل۔‬ ‫اکیاطمعل‬

‫امیلعتت‪،‬دورانالمزتمےنلمواےلارسفوکدےیئےئگاحتفئاکرشیع‬
‫ِ‬ ‫ہفحتےنیلاوردےنیےکٓاداب‪،‬االسم‬ ‫وکحیتمدہعدیاروںوکےنلمواےلاحتفئ‬
‫‪79‬‬
‫کح‪،‬وتہشاخن یکلیصفتاورمیسقت‪،‬رساکریاحتفئیکلینماکرطقیاکر‪،‬افسراشت‪،‬الخہص‬ ‫یہقفہطقنظن‬
‫دہشتےکننسوٓاداب‪،‬احتلِدہشتںیمااشرہیکتمکح‪،‬اقمم‪،‬تیہ‪،‬تیفیک‪ٓ،‬اہمئاانحفوکومقاور‬
‫احتلِدہشتںیمرعفابسہب‪:‬یقیقحتاطمعل‬ ‫‪80‬‬
‫داللئ ‪،‬رحتکیودعمرحتکیداللئاکاجزئہ‪،‬وفادئ‪،‬الخصاحبل۔‬
‫رشیعرمضیوذعموریکحوداوررطقیامنز‪،‬امنزںیمایقمووعقدیکیثیح‪،‬وجازودعموجازدجدیاتفوییک‬
‫رکسرپامنزاکوجازودعموجاز‬ ‫‪81‬‬
‫رونشںیمرکسرپےنھٹیبیکوصرتںیمدجسہرکےناکرطقیایکہگ؟افسراشت‪،‬الخہص‬
‫اکیجتایتاطمعل‬

‫یہجوربیاکاترخیسپرظنم‪،‬ارغاضواقمدص‪،‬حودوویقد‪،‬رشیع‪،‬رعیفاوراعمرشتیثیح‪،‬یکلمووراتث‬ ‫یہجوربییکیکلمےسقلعتماملعءیکٓاراء‬
‫‪82‬‬
‫ےسقلعتماملعءیکٓاراء‪،‬وفادئواصقنانت‪،‬اتنجئاحبل‪،‬اجتویوافسراشت‪،‬اخہمت‬ ‫اقتلباطمعل‬
‫جزیل املواہب یف اختالف املذاہب‬
‫اعترفاتکبونصم‪،‬وموضعیکاتیمہاوراافدتی‪،‬جہنمواولسب‪،‬وتیحیضونٹ‪،‬قیقحتورختی‪،‬‬
‫ی�) ْ‬
‫ْ(الشیخْجاللْالدینْالسیوط ْ‬ ‫‪83‬‬
‫افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫اکرتہمجاوریقیقحتاطمعل‬

‫ذکباکوہفممورعتفی‪،‬ذمتم‪،‬اممتعن‪،‬ربخیکصتقیاککح‪،‬نسانسئربخےکااکحم‪،‬اپاتسکناعمرشے‬ ‫ااشفءاذکلبںیموسلشیمایاکرکدار‬ ‫‪84‬‬

‫رپارثات‪،‬افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫اکیاجزئہ‬
‫ت ثحب‪،‬اوبابووصفلاکاعترف‬
‫‪،‬اصبحفینصتےکاوحالوٓااثر‪،‬رہفینصتیکابمدای ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اعترفقیقحت‬
‫ااکحمواسملئرپدس اصتینایلعرضحت�‬
‫واولسب‪،‬ایتمزاتووصخیصت‪،‬ینتماطمعل‪،‬وصخیص ِ‬
‫تفینصت‪،‬اتنجئثحباوراخہمت‬ ‫‪85‬‬
‫اکااصتخصاطمعل‬
‫االبغاکینعمووہفمم‪،‬دوروبنیےکذراعئاالبغےکاالسم اوصل‪،‬اقوننذمدارایں‪،‬اجترتیکاتیمہ‬
‫ذراعئاالبغاوراکروابرییہشت‬
‫‪،‬اکروابریاالخایقت‪،‬اجترتااہتشراتےکوجازاوردعموجازےکااکحم‪،‬اجترتااہتشراتےکاوصلووضاطب‬ ‫‪86‬‬
‫رشیعویہقفہطقنظنےس‬
‫‪،‬الخہصثحباورافسراشت‬

‫التصوفوالرجالوالتعلیموالتربیۃومایتعلقبھا‬
‫داعیکاتیمہوٓاداب‪،‬االسمامیلعتت‪،‬وبقیلودعموبقیلیکوصریت‪،‬اصمئووابئوصرتاحلںیمداع‬
‫واذاکریکاتیمہ‪،‬داعٔوںےکزجعمانارثات‪،‬اصمئوٓاالمںیمایبنےئرکاممہیلعاالسلماک اُوس ٔہابمرک‪،‬داعںیئ‬
‫ایبنےئرکام�یکداعںیئ‬ ‫‪87‬‬
‫اورسپرظنم‪،‬داعرسیایرہجی‪،‬اامتجیعاحملفداعرپاققحمنراےئ‪،‬اخمتاحبل‬ ‫اوراناکاترخیسپرظنم‬

‫وغلیاالطصیحاعمنورعتافیت‪،‬افسرتاکرییکاتیمہاوراالسموصخیصت‪،‬‬ ‫دہعِراستلﷺےکریفساحصہبرکامریضاہللمہنع‬ ‫‪88‬‬

‫رفساءےکوقحقورفاضئ‪،‬افسرتیکدخامترسااجنمدےنیواےلدس احصہبرکامریضاہللمہنعےکلیصفت‬ ‫ااصتخصاطمعل‬
 ‫‪9‬‬

‫اوحالوٓااثر‪،‬افسرتاافسریکافتیصواتنجئ‪،‬اخمتاحبل‬
‫یہمت‪،‬االسماوریبنارکمﷺےکالخفرغمباکاعمدنانروی‪،‬رشتسمیقیکاخمتفلیکووجاہت‪،‬فلتخم‬
‫ذمابہںیمیثک االزدوایج‪،‬روسلارکمﷺیکیثکاالزدوایجزدنگ ےکوفادئورمثات‪،‬ااہمتاوملٔنینم‬
‫ااہمتاوملٔنینمریضاہللہنعاوررشتسمیقیکیقنتات‬ ‫‪89‬‬
‫یکاعمرشتزدنگ‪،‬یقنتاتاکیملعاحمہمکواتنجئاحبل۔‬ ‫اکییقیقحتاطمعل‬

‫اوحال(اچراحفصتےسزایدہنہ)االصیحوجتدییاکرانےم‪،‬السیطِوتق‪،‬ارماء‪،‬ےبملعولمعوصیفںیک‬ ‫�‬ ‫وغثِامظعدیسانخیشدبعااقلدرلیجن‬ ‫‪90‬‬

‫االصح‪،‬املعءاورزُ اہدےکمشچاشکاولسباورونوجاونںےکےیلتمیقاصنحئ‪،‬اتنجئثحب‬
‫یکجتدییاوراالصیحدخامتاکاعتریفاطمعل‬

‫وفلماظتیکقیقح‪،‬دنیویملعاتیمہاوراترخیرواتی‪،‬السلسرطقیںیمرعموفدنچ امہبتکِوفلماظت‬ ‫ِ‬

‫وفلماظتتشچ(تشہتشہب)‬
‫یکاعتریفلیصفتت‪،‬اصبحوفلمظےکرصتخماًاوحالاوراولسبِیبن‪ٓ،‬ااثریکیجح‪،‬‬ ‫ںیمٓااثرِاحصہبرکامریضاہللمہنع‬ ‫‪91‬‬
‫اوقالوٓااثریکلمکمقیقحتورختخی‪،‬اتنجئثحباوراخہمت‬
‫اطماعلتاجزئہ‬

‫ٓاہنیئایحت‪،‬وصتفیکقیقحواتیمہ‪،‬ااممزغالاکرکفیاظنماصتینیکرونشںیم‪،‬‬ ‫ااممدمحمزغال�ےکوصیفنااکفر‬ ‫‪92‬‬

‫ااممیکرطف وسنمبدشہبتکاورراسلئاکیقیقحتاجزئہ‬ ‫اکیاطمعل‬

‫ااممادمحراضاخنربلیییلعارلہمحاکاامجلاعترف‪،‬عشیوصخیصتوایتمزات‪،‬اشرعیرپارتعااضتعم‬
‫ن‬
‫ایلعرضحتااممادمحراضاخنربلیی�یکاشرعی‬ ‫‪93‬‬
‫وجاابت‪،‬اتنجئ‪،‬اجتویوافسراشت‪،‬اہفرسفبنہ۔‬ ‫رپارتعااضتاکیقیقحتویقنتی اطمعل‬

‫اامجلاعترف(اچراحفصتےسزایدہنہ)‪،‬اتمہملسمںیمااشتنروارتفاقےکاابسب‪،‬‬ ‫ااحتدیبانیملسملاورااکفرراض‬ ‫‪94‬‬

‫ایلعرضحترپرفہقوارتیےکنعطیکقیقح‪،‬اتنجئ‪،‬اجتویوافسراشت‬ ‫اکیاطمعل‬
‫افلخےئایلعرضحتاکاعترف‪،‬فینصتتےکدوارئ‪،‬رقٓان‪،‬حثی‪،‬ہقف‪،‬یست‪،‬اترخی‪،‬ایسایست‪،‬‬
‫اعمیشت‪،‬االخایقت‪،‬وصتف‪،‬امسیجت‪،‬اصتینےکارثات‪،‬رشواحت‪،‬رتامج‪،‬رختی‪،‬وحایشوریغہ‬
‫افلخےئااممادمحراضاخنربلیی�یکفینصتدخامت‬ ‫‪95‬‬
‫ن‬
‫دوعتویلبتیکرضورتواتیمہ‪،‬یصخشت‪،‬تتظتماات‪،‬رحتکیتوتکمابت‪،‬ابطختوریغہ‬
‫ایمدیںیمامنایںدخامتاکاجزئہ‪،‬افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل‬
‫افلخےئااممادمحراضاخنربلیی�یکدوعتوغیلبتدخامت‬ ‫‪96‬‬

‫اعترف (اچراحفصتےسزایدہنہ)جتدییاکرانےم‪،‬وصیفیکاالصحںیموتکمابتاکرکدار‪،‬زتیکسفن‬
‫اوراالخص‪،‬وصتمہفیکاالصح‪،‬ظنیوحۃاوہشلداوروحۃاولوجدوریغہ‪،‬اتنجئاحبل‬
‫االصحوصتفںیمرضحتااممرابن�یکجتدییدخامت‬ ‫‪97‬‬

‫اعترف (اچراحفصتےسزایدہنہ)وتکمابتاکینعمووہفمم اوراترخی۔وتکمابتااممرابناکرصتخماعترف‪،‬ایسس‬

‫وتکمابتاکاعترف‪،‬جتیورصبتہ‪،‬اتنجئاحبل‬
‫ااممرابنرضحتدجمدافلاثن�ےکایسسوتکمابت‬ ‫‪98‬‬

‫اعترف(اچراحفصتےسزایدہنہ)رواایتوٓااثریکقیقحتورختی ‪،‬اانتسدییثیح‪،‬‬ ‫ومالانروم�ےکالکمںیمذموکرااحدثیابمرک‬ ‫‪99‬‬

‫طبنتسماسملئواکنتاخہمت‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫رشتیورختی‬

‫اعترف ‪،‬یستواصخصئ‪،‬وقمویلمدخامت‪،‬اصتیناکوصخصاطمعل‪،‬جہنمواولسب‪،‬‬ ‫العمیتفمانعتیادمحاکوکروی�‬ ‫‪100‬‬

‫اخہمت‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫فینصتدخامتاورجہنمواولسب‬

‫اعترف(اچراحفصتےسزایدہنہ)حیملتتیکرعتفیواہلثم‪،‬ونثمیںیمذموکرحیملتترقٓاین‬ ‫ومالانروم�ےکالکمںیمذموکرحیملتترقٓاین‬ ‫‪101‬‬

‫یکرشتیورختی اکییقیقحت اطمعل‪،‬اخہمت‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫رشتیورختی‬
‫اعترف(اچراحفصتےسزایدہنہ)یہقفاقیقحتت‪،‬وقادعہہیقفاوراوصلرشعیےسادتسالت‪،‬اسملئہہیقفرپ‬
‫احتریوراسلئ‪،‬اتممزاملعءاوریتفمنرکامیکصتاقیت‪،‬‬
‫زغالٔزامںالعمدیسادمحدیعساکمظ�یکیہقفریصبتودخامت‬ ‫‪102‬‬
‫تیملعواقفتہرپاعمرصییکاہشدیت‪،‬اخہمت‬ ‫اقمالت‪،‬ابطخت اوراتفوییکرونشںیم‬

‫اعترف‪،‬اواصفواصخصئ‪،‬اافسر‪،‬فینصتت‪،‬ابطخت‪،‬احترکیںیمرکدار‪،‬‬
‫اجمدہِلمالعمدبعااحلدمبیان�‬
‫اداروںاکایقم‪،‬میظنتدخامت‪،‬اجتوی‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫‪103‬‬
‫ایحتودخامت‬

‫اعترف‪،‬اواصفواصخصئ‪،‬اافسر‪،‬فینصتت‪،‬ابطخت‪،‬احترکیںیمرکدار‪،‬اداروںاکایقم‪،‬دخامت‪،‬اجتوی‪،‬‬ ‫ہیقف امظعیتفمدمحمونراہللمیعناقدری�‬

‫‪104‬‬
‫الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫ایحتودخامت‬
 ‫‪10‬‬

‫اعترف‪ِ ،‬‬
‫رتکابداشہ‪،‬لسلسرطقیاوررمدشاخےنےسرقاتبویقعت‪،‬اعمرصیملعیصخشت‪،‬‬
‫اطلسنااتلریکرضحتخیشیمحادلیاحمکرہسوردی�‬
‫افرساشرعی‪،‬یکرکماناوروئمابمرکیکاترخیوذمبہیثیح‪،‬اتنجئ‪،‬اخمتاحبل‬ ‫‪105‬‬
‫(ہعلقوئمابمرک۔ریحایراخن)اوحالوٓااثر‬
‫ن‬
‫اعترفاتکبومسبف(اچراحفصتےسزایدہنہ)وموضعاتکب‪،‬اسہقباکماکاجزئہ‬ ‫ہفحتہینیسح(العمدمحمارشفایسولی�)اکجہنمواولسب‬
‫‪106‬‬
‫جہنمواولسب‪،‬ہفحتارشیف(وجبابہفحتہینیسح)اکیقیقحتویقنتیاجزئہ‪،‬اخہمتاتنجئاحبل‬ ‫اکییقیقحتاطمعل ْ‬

‫اعترف‪،‬یصخشاواصفواصخصئ‪،‬اافسر‪،‬فینصتت‪،‬ابطخت‪،‬احترکیںیمرکدار‪،‬اداروںاکایقم‪،‬‬ ‫خیش االالسمالعمالغمدمحموھگٹی�‬

‫‪107‬‬
‫دخامت‪،‬اجتوی‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫ایحتودخامت‬

‫اعترف‪،‬یصخشاواصفواصخصئ‪،‬فینصتت‪،‬ابطخت‪،‬احترکیںیمرکدار‪،‬اداروںاکایقم‪،‬رعموفالتذمہوافلخء‬ ‫خیشارقلٓانالعمیتفموظنمرادمحضیف�‬
‫‪108‬‬
‫یلمووقمدخامت‪،‬اجتوی‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫ایحتودخامت‬

‫اعترفاتکبورتممج(رپوسیفڈارٹکیعماظنم)ادبدخامت‪،‬وفلماظتتشچیکاترخیاورصعیاافدتی‪،‬‬ ‫رضحتریصنادلیرچاغدولہی� ےکرتممجوفلمظ’رونشرچاغ‘‬

‫‪109‬‬
‫ٓاایت‪،‬ااحدثی‪،‬اوقالوٓااثریکقیقحتورختی‪،‬افسراشت‪،‬اتنجئ‬ ‫اافدتیوونعمتی‪،‬اکیاطمعل‬

‫اعترف‪،‬دتریسیدخامت‪،‬یملعووثق‪،‬اعمرصیصخشتورواطب‪،‬اقعدئانسلہےکظفحتںیمرکدار‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئ‬ ‫العمادمحشخباصدق(دصردمرسدمرہسومحمدہومحمدی)رہمحاہلل‬
‫‪110‬‬
‫احبل‬ ‫ایحتودخامت‬

‫ملعرصفیکاتیمہوابمدایت‪،‬اعترفیفنصم‪،‬افرسبتکرصفےکامیبومازن‪،‬اولسبوجہنم‬ ‫رصفوتوسنی(العمدخاشخبجاح�)اورافرسبتکرصف‬ ‫‪111‬‬

‫اہلثماکایعمر‪،‬رصفوتوسنییکاجتیعم‪،‬وصخیصتاورفتدات‪،‬اجتوی‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫اکابیمہومازن‪،‬اکیاطمعل‬

‫ااحتمناظنمںیماالقنب‪،‬االصاحتیکرضورت‪،‬افسراشت‪،‬الخہص‪،‬اتنءجئاحبل‬ ‫دمارسےکاظنمااحتمانتںیموبرڈزیکاتیمہ‪:‬اکیاعتریفاطمعل‬ ‫‪112‬‬

‫ااحتمناظنمںیماالقنب‪،‬االصاحتیکرضورت‪،‬افسراشت‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬
‫یظنتادملارساکوموجدہااحتمناظنم‬ ‫‪113‬‬
‫یقیقحتویقنتیاجزئہ‬

‫دمارسںیمقیقحتاکایعمر‪،‬ہبلطےکےیلیقیقحترسرگایمں‪،‬یسکادارہےکرفوغےکےیلہلجماکایقمویکں‬ ‫دمارسںیمیقیقحتمجلاتاکاجاء‬ ‫‪114‬‬

‫رضوریےہ؟دنیمجلاتاکسپرظنم‪،‬رضورت ‪،‬اجتوی‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫رضورتواتیمہ‬

‫اترخیاوراخاقنہاظنمیکاافدتی‪،‬ااسنندویتس ‪،‬درساالخایقت‪،‬اظنماالصحورتتیبدنیودینویولعم‬ ‫اخاقنہدیعسیاکظمنہ(اتلمن)یکدنیوالفیحدخامت‬ ‫‪115‬‬

‫اکازتماج‪،‬کلماسیملاکااکحتسماورذجہببحاولینط ‪،‬افسراشت‪،‬الخہص‬ ‫اکیاعتریفاطمعل‬
‫بل ن‬
‫اصنبیکدتوی ‪،‬دتریسیاقمدص‪،‬ربریغصےکدنیاجاعمتںیمتغلرعبیکاپابسن‪،‬اصنبںیموموجدامہ‬ ‫اردورشوحووحایشاور خ صااتےس‬
‫ت‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫بتکاکاعترفاوراقمدصاکوصحل‪،‬اردورشوحاوروحایشیکرضورت‪،‬بلختصااتیکرواتی‪،‬افصلب ننیکیملع‬ ‫‪116‬‬
‫ِ‬
‫اجاعمتدہینیےکابلطاکاافتسدہ‬
‫ادعتساداورالصیح‪،‬اتنجئ‪،‬اجتویوافسراشت‬
‫وفادئواصقنانتاکاکیاجزئہ‬

‫دنیاجاعمتیکاترخی‪،‬اصناہبےئمیلعت ‪،‬مظنوطبض‪،‬اےنپالعےقےکمکازمکاپچنامرہیولعماالسہیماکاعترف‬ ‫دنیاجاعمتوکدرشیپیملعاورااصتقدیاسملئ‬ ‫‪117‬‬

‫‪،‬واسلئادارہاورانےک اصمرف‪،‬درشیپالکشمتاوراناکلح‪،‬اتنجئ‪،‬اجتویوافسراشت‬ ‫لحواجتوی‬

‫اقونناکینعمووہفمم‪،‬ہقفورشعیاوراقوننںیمرفق‪،‬اعلئاقونناسزییکاترخی‪،‬رموجاعلئوقاین‬ ‫رموجاعلئوقاین‬
‫‪118‬‬
‫اوریہقفااکحمںیماقمرن‪،‬العمالغمروسلدیعسییکٓاراءاکوصخصاطمعل‪،‬اتنجئ‬
‫العمالغمروسلدیعسی�یکٓاراءاکیاطمعل‬

‫احالت (اچراحفصتےسزایدہنہں)اعترفاتافیلت‪،‬االصحاعمرشہےکےیلمک ازمکدسامہادقاامت‪،‬‬ ‫االصحاعمرشہاوررکفروم‬ ‫‪119‬‬

‫ونثمیاوردرگیاتافیلتیکرونشںیم‪،‬اتنجئ‪،‬اخہمت‬ ‫ن اکیاطمعل‬
‫نعت ن‬
‫ابینناکاعترف‪،‬ادہافواقمدص‪،‬اداروںاکرکفراضےکرفوغںیمرکدار‪،‬اداروںیکامنایںوصخیصت‪،‬یلم‬ ‫اپاتسکنںیم مبنےکاقمئرکدہادارے‬ ‫‪120‬‬
‫ووقمدخامت‪،‬افسراشتواتنجئاحبل‬ ‫اکیوصخصاطمعل‬
 ‫‪11‬‬

‫اعترف‪،‬یصخشاواصفواصخصئ‪،‬فینصتت‪،‬ابطخت‪،‬احترکیںیمرکدار‪،‬رعموفالتذمہوافلخء‪،‬‬ ‫خیش ادحلثیالعمیتفمدمحماابقلدیعسیروضی�‬

‫‪121‬‬
‫یلمووقمدخامت‪،‬اجتوی‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫ایحتودخامت‬
‫اطمعلیستیکرضورتاتیمہ‪،‬صعیراحجانت‪،‬اعترفودخامت(اچراحفصتےسزایدہنہ)یسترپ‬
‫بیطخِامظعومالاندمحمیفشاواکڑوی�تیثیحبیستاگنر‬ ‫‪122‬‬
‫اصتین‪،‬اقمالت‪،‬جہنمواولسب‪،‬فتدووصخیصت‪،‬اتنجئاحبل‬
‫اکیاطمعل‬

‫وفزوالفحاکوصتررقٓانرکیاوردرگیااہلمبتکےس‪،‬وفادئ‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل‬
‫اجنتاوراکایمباکوصترفلتخمذمابہںیم‬ ‫‪123‬‬
‫اکیاطمعل‬

‫وصیفیکوغلیواالطصیحرعتافیت‪،‬امذخیکاشندہہرقٓانوحثیےس‪،‬امیلعتتوصیفےکاعمرشےرپ‬ ‫اپاتسکناعمرشےرپوصیفءرکامےکارثات‬ ‫‪124‬‬

‫ارثات‪،‬اخاقنہںےکاقمدصووفادئ‪،‬ازلاامتاکیقیقحتاحمہبس‪،‬اخہمت‬ ‫اکیاجزئہ‬

‫دیانابہیکاافدتی‪،‬اعترف(اچراحفصتےسزایدہنہ)ایبتںیمذموکرااحدثیابمرکیکرشتی‬ ‫ِ‬
‫ایبتاطلسنابہ�ںیمااحدثیابمرکےکااشرے‬ ‫‪125‬‬
‫ورختی‪،‬اصمدر‪،‬اخہمت‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫اکیاطمعل‬

‫الضفےئدمارسیکذمدارایں‪،‬اعمیشاسملئ‪،‬رضورایت‪،‬لح‪،‬اجتوی‪،‬اخہمت‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫افرنیغدنیدمارسےکاسملئ‬ ‫‪126‬‬
‫اکیاجزئہ‬

‫مجلاتوجادئیکاتیمہوارثات‪،‬االبغےکاوصلووضاطباالسمانترظںیم‪،‬مکازمک‪12‬نسجادئومجلاتیک‬ ‫مجلاتوجادئِالہتنس‬ ‫‪127‬‬

‫اترخیاورااشیتعاضمیمرپاکیظن‪،‬افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫یقیقحتواعتریفاجزئہ‬

‫لبقازاالسموعروتںیکاحتل‪،‬االسمںیموعروتںےکوقحق‪ٓ،‬ازادیوسناںاکاعتمرف‪،‬وہفمماوراکسرشیع‬ ‫ٓازادیوسناںاکاالسمںیموصتر‬ ‫‪128‬‬

‫یثیح‪،‬وعروتںےسقلعتمرشیعااکحماورانیکںیتمکح‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫اکیاطمعل‬
‫اترخیاصنب‪،‬ولعموونفناکاعترف‪،‬اافدتیواتیمہ ‪،‬وکرسےکرمثاتووفادئ‪،‬اصنبیکاالصحوافسراشت‪،‬‬
‫صعیایضتقمتورحماکت‪،‬ازلاامتاکاجزئہ‪،‬اخہمت‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبل۔‬
‫درساظنمےکاصنباکیقیقحتاجزئہ‬ ‫‪129‬‬

‫دمارسیکرضورتواتیمہ‪،‬امہاکرانےم‪،‬دوراحرضںیمدمارسےکاشننیقنتےننبیکوج‪،‬االصاحتیک‬ ‫دمارسدہینیاورٓاجاکاملسمن‬
‫چ لت ن ن‬ ‫‪130‬‬
‫اجتوی‪،‬دمارسےکرکفیادہاف‪،‬صعاحرضےک ن جنزاوردمارسیکذمدارایں‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫اکیاطمعل‬

‫ہنتفاکینعم‪،‬اچہپن‪،‬االسمدنمشاطیتقاوراناکدسابباوررطقدسابب‪،‬افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل‬
‫صعاحرضےکےنتفاوراملعءیکذمدارایں‬ ‫‪131‬‬
‫اکیاطمعل‬

‫ااتسدوغلبمیکتمظع‪،‬ذمدارایں‪،‬اعمیشاسملئ‪،‬رضورایت‪،‬لح‪،‬‬ ‫ااسدت ٔہدمارساورنیغلبمےکاسملئاوراُناکلح‬ ‫‪132‬‬

‫اجتوی‪،‬اخہمت‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئاحبل۔‬ ‫اکیاجزئہ‬

‫ااحلد‪،‬اعترف‪،‬ااسقم‪،‬ریپواکروںےکوار‪،‬الہامینںیمااحلدےسیکٓااتکسےہ؟یمیلعترماکںیمدحلمییک‬ ‫صعاحرضےکونوجاونںرپااحلدےکارثاتاوراناکدتارک‬ ‫‪133‬‬

‫رسرگایمں‪،‬دتارک‪،‬افسراشت‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫یقیقحتاجزئہ‬

‫دوعتویلبت‪،‬اتیمہورضورت‪،‬یلبتذبرعیاطخب‪،‬ایبنےئرکاممہیلعاالسلماکادنازدوعت‪،‬احصہبرکام‬ ‫اققحمنادنازِاطختب‪،‬وتقیکرضورت‬ ‫‪134‬‬

‫اکادنازاطختب‪،‬اطختبےکاوصلووضاطب‪،‬صعاحرضںیمیقیقحتاطخبیکرضورتواافدتی‬ ‫اکیاطمعل‬

‫رازداری‪،‬ینعم‪،‬وہفمم‪،‬ااسقم‪،‬یستروسلﷺاوراالسمامیلعتتںیمرازداریےکاقتض‪،‬وقمرازوں‬ ‫رازدارییکاتیمہاوراقتض‬ ‫‪135‬‬

‫یکاتیمہ‪،‬دہعاحرضںیمرازیکاپسداریاوراسیکرضورت‪،‬وفادئ‪،‬اتنجئثحب‬ ‫اکیاطمعل‬

‫اعترف‪،‬یصخشاواصفواصخصئ‪،‬فینصتت‪،‬ابطخت‪،‬احترکیںیمرکدار‪،‬‬ ‫العمالغماہجینںینیعمرقشی�‬ ‫‪136‬‬

‫رعموفالتذمہوافلخء‪،‬یلمووقمدخامت‪،‬اجتوی‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫ایحتودخامت‬
‫ےبرصباکوغلیواالطصیحینعم‪،‬ےبرصبیکرواتیاککح‪،‬مکازمکدسیصخشتاکاعترف‪،‬‬
‫اصبرتےسرحمومالہملعولضف‬ ‫‪137‬‬
‫اوردخامتدہینی‪،‬اتنجئاحبل‪،‬افسراشت‪،‬الخصاحبل۔‬
 ‫‪12‬‬

‫اکیاطمعل‬

‫اعترفواترخی‪،‬اتلمنںیمتشچاشمخئیکٓادماکلسلس‪،‬اوحالوٓااثر‪،‬السیطاتلمنیکیقعتدنمی‪،‬ایقمانم‬
‫اتلمنںیملسلسیتشچےکرماک‬ ‫‪138‬‬
‫ںیمتشچزبرگنیکاسمیع‪،‬اخاقنہرتتیباکاظنم‪،‬اخاقنہرتتیباکاملصح‪،‬اتنجئاحبل‬
‫اکیاعتریفاطمعل‬
‫اوختاالسہیماتیمہوتلیضف‪،‬وفادئورمثات‪،‬وعالمواابسب‪،‬صعاحرضاوراوختاالسمےکاقتض‬
‫الہاالسمںیمابیمہتبحمےکاابسبووعالم‬ ‫‪139‬‬
‫‪،‬ومااختےکلمعافنذیکوصریت‪،‬اتنجئاحبل‪،‬اجتویوافسراشت‪،‬‬
‫اتکبوتنسیکرونشںیم‬
‫اہطرتواظنتفوغلیوونعمیابمثح‪،‬اتیمہورضورت‪،‬رقٓانوحثییکامیلعتت‬
‫اموحایلتٓاولدگاوراالسموصترِاظنتف‬ ‫‪140‬‬
‫اموحایلتٓاولدگےک انعرصاوراالسموصترِاظنتفےساُساکلح‪،‬اجتوی ‪،‬اتنجئاحبل‬
‫اکیاطمعل‬

‫والسیروما یتعلقبھا‬
‫السیاسۃوالحکومۃ ِ‬
‫بصنماکایعمراوراقتض‪،‬وگررنواضقۃےکرقترےکےیلروسلاہللﷺاورافلخءرادشیریضاہللمہنعاک‬ ‫وکحیتمدہعوںرپرقتریاکایعمر‬ ‫‪141‬‬
‫ایعمر‪،‬دویتساورارقابونازیاکدتارکواصقنانت‪،‬اجتوی‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫دہعراستلودہعالختفیکرونشںیم‬

‫دعلوااصنف اتیمہوتلیضف‪،‬دہعافروقاکجتایت اطمعل‪،‬دعلوااصنفیکاپاتسکناعمرشےںیمرضورت‬ ‫دہعافروقاکاظنمدعلوااصنف‬ ‫‪142‬‬

‫واتیمہ ‪،‬اظنمدعلوااصنفےساافتسدہیکلمعوصریت‪،‬اجتوی‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫صعاحرضیکامہرضورت‬

‫وغلیواالطصیحرعتافیت‪،‬افلخءرادشیریضاہللمہنعاکااستحباظنمووعالم‪،‬ااستحبیکرضورت‬ ‫افلخءرادشیریضاہللمہنعاکاظنمااستحب‬ ‫‪143‬‬

‫واتیمہ‪،‬افلخءرادشیےکاظنمااستحبےساافتسدہیکلمعوصریت‪،‬اجتوی‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫اکیاطمعل‬

‫اریمیکاتیمہاوررفاضئ‪،‬سلجموشرییکاترخیاالسماترخیےکانترظںیم‪،‬روسلاہللﷺاکوشرائاظنم‪،‬‬ ‫ایسساعمالمتںیمسلجموشرییکرضورتواتیمہ‬ ‫‪144‬‬

‫اافدتیعماہلثم‪،‬وشمرہنرکےنےکاصقنانت‪،‬الخہص‪،‬اتنجئاحبل‬ ‫رقٓانوحثییکرونشںیم‬

‫’اییج اوز‘اکاترخیسپرظنم‪،‬اپاتسکنںیماییج اوزےکادہاف‪،‬‬ ‫امسیجوبہبدےکانمرپ’اییجاوز‘یکدخامت‬ ‫‪145‬‬

‫دختمقلخاورامسیجوبہبداالسمامیلعتتیکرونشںیم‪،‬اتنجئثحباوراخہمت‬ ‫اوراالسمدنمشرسرگایمں‪:‬اکیاطماعلتاجزئہ‬

‫ایختن‪،‬بدہعیاکینعمووہفمم‪،‬ارثاتوذمتم‪،‬دجدیوصریت‪،‬رفوغیکوج‪،‬روکاھتمےکاابسب‪،‬اجتوی‬ ‫ایختناوربدہعی‬ ‫‪146‬‬

‫‪،‬وفادئاوراتنجئاحبل‬ ‫اعمرشتاصقنانترقٓانوتنسیکرونشںیم‬
‫وہمجرتیوغلیوونعمیقیقحت‪،‬قیقحاوراترخیاقحقئ‪،‬وہمجریوکحوتمںاکرطقیاکر‪،‬وفادئواصقنانت‪،‬‬ ‫اپاتسکنںیموہمجرتیےک وفادئواصقنانت‬
‫‪147‬‬
‫وہمجرتیےکراےتسےساالسماکافنذنکممےہ؟اجتوی‪،‬وفادئاوراتنجئاحبل‬ ‫اکیاطمعل‬
‫اضقاکوغلیواالطصیحینعم‪،‬اقونن‪،‬دعلاوررشعییکرعتافیت‪،‬اپاتسکندعاتلاظنمیکوصخیصتاکجتی‬
‫وموجدہدعاتلاظنماخایمںووخیبں‬ ‫‪148‬‬
‫‪،‬ااصنفیکرفایمہںیماتریخ‪،‬دعاتلاخایمں‪،‬اجتوی‪،‬وفادئاوراتنجئاحبل‬
‫اکیاطمعل‬
‫املعاکایستسںیمایکاکم؟ارتعاضاکوجاب‪،‬انسلہاکایسسالبک‪،‬وتقیکرضورت‬
‫اپاتسکنایستسںیماملعءالہتنسیکاالصیحاکوںیش‬ ‫‪149‬‬
‫ایستسےسواہتسباملعےئانسلہیکایسسدخامتاکاجزئہ‪،‬افسراشتوفادئاوراخہمت‬
‫یقیقحتویقنتی اطمعل‬
‫یبنرکیﷺےکزجعمات‪،‬نجاکقلعتلبقتسمےسےہ‪ٓ،‬اےنواےلونتفںیکاشندنہ‪،‬رقبایقتمیک‬
‫صعاحرضںیماملسمونںےکاوحال‬ ‫‪150‬‬
‫اشنینںاوراملسمونںےکایسس‪،‬اعمرشت‪،‬ذمبھ‪،‬لمعاوراالخقاوحال‬
‫اتکبانتفلیکرونشںیماکیاجزئہ‬
‫دقرتٓاافترقٓانوتنسیکرونشںیم؟ززلےلےکاابسب‪،‬اترخی‪،‬ایکنکیٹولیجےکذرعیززلہلنکممےہ‬
‫ززلےلےکاابسب‬ ‫‪151‬‬
‫؟ ایکززلےلیکگنشیپئیکاجتکسےہ؟ززلہل ااسننےکاامعلیکزسا؟ٓازامشئایذعاب؟‬
‫االسمواسسنئیکرونشںیم‬
‫رکنشپاکینعمووہفمماوراخصاابسب‪،‬رکنشپیکرشیعواقوننزسا‬
‫اعمیشزوالںیمرکنشپاکرکدار‬ ‫‪152‬‬
‫ادسنا ِدرکنشپاالسمامیلعتتیکرونشںیم‪،‬افسراشتواجتوی‪،‬اخہمت‪،‬اتنجئاحبل‬
‫جتایتاطمعل‬
 ‫‪13‬‬

‫الختفاکینعمووہفمم‪،‬اامعتسرواسرماجاکوہفمم‪،‬رغمباامعتسراکاترخیسپرظنم‪،‬فیلخےکایتخرات ‪،‬قیقح‬
‫اظنمالختفاوررغمباظنموکحتم‬
‫وہمجرتیاوروعامےکوقحق‪،‬اسمواتاعم‪،‬اعمرشت‪،‬اسموات‪،‬املبلطاوراسیکٓارزو‪،‬دجدیوہمجرتی‬ ‫‪153‬‬
‫اقتلباطمعل‬
‫اوراالسماوصلرمکحان‪،‬االسمرایتساکدوتسریاخک‪،‬اقتلباجزئہ‬
‫حلصاورگنج‪،‬االسمامیلعتتیکرونشںیم‪،‬صعاحرضےکاسملئںیماالسمامیلعتتےساافتسدہاحتل‬
‫حلصاورگنجےکاُوصل‬ ‫‪154‬‬
‫حلصوگنجںیملقعورطفتےکاقتض‪،‬گنجرپحلصوکرتیج‪،‬اتنجئووفادئ‪،‬اخہمت‬
‫رقٓانوتنسیکرونشںیم‬

‫التحقیقوالتریجوالترجمومایتعلقبھما‬
‫یسکریغققحم وطخمط یکقیقحتایریغققحموبطمعیکقیقحت(ااختنبےسےلہپوظنمریلاجےئ‪،‬وصبرتدرگی‬ ‫التحقیق و التخری‬
‫‪155‬‬
‫ےلہپےسققحم‪/‬رخمجہےنیکوصرتںیماقمہلاگنریکتنحمرااگیئںاجےناکدخہشےہ۔)‬

‫ونٹ‪ :‬اعہیملاسلاولےکوہادیمواروجازوخدونعاناقمہلای(قیقحتورختی)بختنمرکاناچیہوہاانپونعانوصبرتہطخ(‪)Synopsis‬‬
‫ہبعشااحتمانتےسوظنمررکوارکاکمرشوعرکتکسیہ۔‬
 ‫‪14‬‬

‫ہدایاتوضوابط برائےتحقیقیمقاالت‬
‫امتحانیقواعدوضوابط‪:‬‬
‫❖ یقیقحتاقمالتوھکلاےناکدصقم’’فینصتواتفیل‘‘یکوخادیبہالصوتیحںوکااجرگرکان‪،‬قیقحتورختیاوراابنتسطیکرتہبرتتیبدانیاوروحہلصازفائرکانےہ‪،‬ذٰہلا‬
‫اقمہلاگنرانیک راامنہئاورقیقحتواتفیلوکامکہقحدیفمانبےنےئلیکدمارسےکنیمظتنمےسذگارشےہک‪:‬‬
‫’’رہاقمہلاگنرےئلیکقیقحتوفینصتاکہکلمرےنھکواےلااتسذاکہوطبرِ’’رشمف‘‘(‪ )Supervisor‬رقتررفامںیئ۔‘‘‬ ‫‪.i‬‬
‫‪ .ii‬اکیرشمفےکزِیرگناناقمہلرگنانیکدعتادمکازمک ہناچےیہاتمہارگیسکادارےںیمادیموارانیکدعتادیثکہوتاکی‬
‫رشمفزایدہےسزایدہٓاھٹاقمالتیکرگنانرکاتکسےہ۔اسےسزایدہیکااجزتنےہ۔‬
‫‪ .iii‬اقمہلاگنرسجادارےںیمزیمیلعتےہرشمف(‪)Supervisor‬اکاسادارےےسہانرضوریںیہنہکلبادیمواراےنپاجہعمےک‬
‫رسرباہیکااجزتےس یسکاورادارےےکااتسذوکیھباانپرشمفانباتکسےہ۔‬
‫❖ رشمنیف رکام اینپ االخق ویبصنم ذم داری اک اظمرہہ رکےت ہےئ لسلسم راامنہئ رفامںیئ اور اینپ رگنان ںیم اقمہل رحتیرکاںیئ اتک لبقتسم یک یملع ویقیقحت‬
‫رضوروتںےکالہ‪،‬راج ِلاکرایترہںیکس۔یحطساورلقندشہاقمہلہیکینوجےسادیمواریکاناکم ُمفےئلیک ُسنکیاکابثعہگ۔‬
‫❖ یظنتادملارسیکاجبنےساجریرکدہونعاانتںیمےسیسکاکیونعانرپاقمہلانھکلرضوریےہ۔‬
‫❖ اقمہل رصف وہ ادیموار ںیھکل ےگ وہنجں ےن اعہیمل اسل اول ےک ااحتمن ںیم اکایمب ےس ومشیل ایتخر رکل ہ ۔زین اتاحل اقمہل ونیسی رصف ہبلط ےئلیک ےہ‬
‫اطابلتےکاصنبںیماقمہلاشلمںیہن۔‬
‫❖ اکیونعانرپادارےاکرصفاکیادیمواراقمہلےنھکل اک ُمازہگ‪،‬اہتبلارگونعاانتیکدعتادےسادیمواروںیکدعتادزایدہہوتاکیونعانرپدواییت ہبلطاقمہل‬
‫ھکلتکسیہ۔اتمہادارہےک’’انمظامیلعتت‘‘یکذمداریےہکوہاسابتاکاامتہمرکںیکرہادیموارازوخدتنحموقیقحترکےکومادرمبترکے‪،‬اتکلقنو‬
‫رسہقاکااکمننرےہ۔لقندشہاقمہلاکدعلمامشرہگ‪،‬اورادیمواراناکمرقاراپےئگ۔‬
‫❖ اقمہل ںیم اناکم ہبلط وکینمض ااحتمن ےک ومعق رپ دوابرہ اقمہل ےنھکل اک ومعق اس رشط رپ دای اجاگیئ ک وہ ینمض ااحتمن ےک ومعق رپ اباقدعہ داہلخ افرم رُپ رکےک ااحتمن سیف عمج‬
‫رکاںیئ۔ومجمیعوطررپاچراچزسن(اسالن‪+‬ینمض‪+‬اسالن‪+‬ینمض)کتاقمہلیکلیمکتالزمےہ۔‬
‫منظوریوطریقہ ترسیل‪:‬‬
‫❖ ررٹسجنشیےئلیکرسرباہادارہےکدوطختسںےسادارہےکرٹیلیپرپاقمہلاگنرانیکرہفتس(انمادیموار‪،‬اعہیملاسلاولاکرولربمن‪،‬بختنمونعان‪،‬رشمفاکامس‬
‫رگام)مکیرحممارحلام‪۱۴۴۴‬ھاطمبقب‪31‬وجالئ‪2023‬ءکتہبعشااحتمانتوکاراسلرکانرضوریےہ۔‬
‫❖ ‪۲۷‬ربجارملبج‪۱۴۴٥‬ھےسلبقامتماقمالترمبتودلجمرکےکہبعشااحتمانت رمکیدرتفالہرںیمانچنہپرضورییہ۔‬
‫❖ اقمالتاامتجیعوطررپاراسلےئکاجںیئ‪،‬ارفنادیوطررپاراسلےیک ےئگاقمالتمگہےنیکوصرتںیمہبعشااحتمانتذمدارنہگ۔‬
‫❖ سجاقمہلرپادیمواراکانم‪،‬اعہیملاسلاولودوماکرولربمناورہتپیحصوطررپدرجنہا‪،‬وہاکدعلموصتمرہگ۔‬
‫❖ یقیقحتاقمہلیکاصاکیپدلجرکےکوجھباںیئ۔وفٹاکیپاقلبوبقلنہگ ۔اہتبلاےنپرکیرڈےئلیکوفٹاکیپونبارکوفحمظرکیلزینلقنواصیکاچہپنےکےیلرف‬
‫لمع(یملقہخسنرتاحیجَ)‪،‬ملقےسظناثندشہاکیپالزامَوفحمظرںیھک۔ہبعشااحتمانتیسکیھبوتقوبثتےکوطررپیزیچںیبلطرکاتکسےہ۔‬
‫ہدایاتبرائےتحریروتحقیق‪:‬‬ ‫❖‬
‫❖ دقمم‪،‬اوبابووصفل‪،‬الخہصثحب‪،‬افسراشت‪،‬اتنجئ‪،‬ااشری‪،‬اورٓاایت‪،‬ااحدثی‪،‬یصخشت‪،‬االعماوراامنکیکاہفرساکاامتہمرکںی۔‬
‫❖ درجاہشدۃااعلہیملاکاقمہلمکازمک‪50‬ہکبجصصختیفاہقفلاکمکازمک‪100‬احفصتلفپیکس(‪)8.6x11.6‬رپلمتشمہاوراکذغیکاکیرطفاھکلاجےئ۔‬
‫❖ اقمہلیکلیصفتتاورابمثحجتایتاورہجیتنزیخہےناچںیئہ‪،‬ادنازِرحتییملعویقیقحتہاناچےیہ ۔‬
‫❖ اقمہلںیموموجدامتم ِ‬
‫ٓاایت ابمرکرقٓانرمساطخلںیم رحتیہںاورانرپارعاب اکوطبراخصاامتہمایکاجےئ۔‬
 ‫‪15‬‬

‫❖ اقمہلاینبدیاصمدررپلمتشمہاناچےئہاورقیقحتوفینصتےسقلعتموقادعووضاطباکاقمےلںیماالطقوااہظرہانرضوریےہ۔‬
‫❖ اقمہلیکلیمکترپاینپرحتیوکابرابرڑپاھاجےئاتکیطلغیکاجنگشئنرےہ۔وپمکزگنیکویطلغںرپربمنمکہاجےتیہ۔‬
‫❖ اقمہلوپمکزدشہہانرضوریےہ۔اتمہ یسکامرہاکبتاکرحتیدشہیملقہخسنیھباقلبوبقلہگ۔اہتبلدلجاکوبضمطہانالزمےہ۔‬
‫کمپوزنگکےمتعلقہدایات‪:‬‬
‫ایلعمیلعتںیماقمہلاجتیکوفتضیاکدصقماطبل وملعںںیمیقیقحتوعشردیباررکاناورجتایتویقنتیالصوتیحںیکالجانشخبےہ۔اناقمدصےکوصحل‬ ‫‪.i‬‬
‫ےکےئلرضوریےہکققحمےطدشہاوصلووضاطبیکرونشںیمہاینپاقیقحتت رمبترکے۔ذہلایقیقحتاقمہلاجتےنھکلواےلاندہاایتوکدمظنرںیھک۔‬
‫اقمہلوتمازنوطررپاوبابووصفلںیممسقنمہزینرہابباکانم‪،‬اببےکرشوعںیمدحیلعہہحفصرپںیھکل۔اوراسرپہحفصربمناھکلاورامشرنایکاجےئ۔‬ ‫‪.ii‬‬
‫اکذغاکاسزئ‪8.6x11.6‬اچن(‪،)A4‬دلجنبییکرطفےساحہیش‪ 1.25‬اچناوردورسیاجبناک‪ 0.75‬اچنہ۔اورپاکاحہیشاکیاچناکاورےچیناک‪0.75‬اچنہ۔‬ ‫‪.iii‬‬
‫رہےحفصرپربمندرایمنںیماورپیکرطفاھکلاجےئ۔‬
‫وحاہل اجت و وحایش تیمس یف ہحفص وطسر یک دعتاد ‪ 24-26‬ہن اچےیہ۔فلتخم ونعاانت اک اسزئ درج ذلی ےہاٹلٹئ وچسیب افٔوٹن(‪ )pt24‬اوباب ےک ونعاانت‬ ‫‪.iv‬‬
‫ابسیئ افٔوٹن (‪،)pt22‬وصفل سیب افٔوٹن (‪ ،)pt20‬ابمثح ‪ 18‬افٔوٹن (‪،)pt18‬ذیلی ونعاانت ‪ 16‬وبڈلافٔوٹن (‪،)pt16‬رحتی اک اسزئ اص نتم دنپرہافٔوٹن‬
‫(‪)pt15‬اوراحہیشریتہافٔوٹن(‪)pt13‬رپلمتشمہاناچےیہ۔‬
‫اقمہلاکرسورقدرجذلیرتبیتےسایترایکاجےئ‪:‬‬ ‫‪.v‬‬
‫اقمہلےکرسورقرپونعاناقمہلیلجرحوفںیم اےکسےچینوقنیسںیم اقمہلرباےئشھادۃ العالمیہ ‪/‬ختصص یف الفقہ‪،‬ےچینداںیئاجبناقمہلاگنراکانم‬
‫اورابںیئاجبنرگناناقمہلاکانمہعمبدہعہاوربسےسےچینہبعشااحتمانت شھادۃ العالمیہ‪ /‬ختصص یف الفقہیظنتادملارسانسلہاپاتسکننشیس‪/‬اسل‬
‫رحتیایکاجےئ‪،‬ہحفصےکدرایمنںیمیظنتادملارساکومونرگامہاناچےیہ۔‬
‫اقمہلےکااستنبےسےلہپرگناناقمہلاکافسریشرماہلس(‪)Recommendation Letter‬اوراسابتاکفلح(‪)Declaration‬کیاکمایلصاوررسہق‬ ‫‪.vi‬‬
‫ےسربماےہ‪،‬اگلایاجےئگ۔‬
‫شھادۃ العالمیہ‪ /‬ختصص یف الفقہ ےکاقمہلاجتیکدلجےکےلہپہحفصرپانامتمزیچوںاکادنراجاسرتبیتےسہگےسیجدہاایتںیماھکلایگےہاقمہلیک‬ ‫‪.vii‬‬
‫دلجاکرگنرہگاریم ونہ۔ےتشپرپاقمہلاکونعاناقمہلاگنراکانم‪،‬اسل‪/‬نشیسدرجہگ۔‬
‫❖ مقالہکیترتیبومحتویات‪:‬‬
‫ْ‬
‫ااستنب‬ ‫‪:4‬‬ ‫ُمش ِرفیکصتقیودطختس‬ ‫‪:3‬‬ ‫ہیمست ودیمحت‬ ‫‪:2‬‬ ‫ونعان‪/‬اٹلٹیئ‬ ‫‪1‬ـ‪:‬‬
‫‪ :8‬ہمیمضوااشری(ارگہ)‬ ‫بلصوموضعوااحبث‬ ‫رہفتسوموضاعت ‪:7‬‬ ‫‪:6‬‬ ‫دقمم‪/‬دابیچ‬ ‫‪:5‬‬
‫‪ :11‬اصمدرورماج(رتبیتںیمونفن‪/‬یجہت اکاحلظرںیھک)‬ ‫‪:9‬الخہصثحبواتنجئ ‪ :10‬اہفرس(ٓاایتوااحدثیوریغہ)‬

‫❖ مقدمہو دیباچہ ‪ :‬ااصتخرواجتیعمےساکمایلاجےئ‪،‬ونعانےکااختنبیکووجہرتیجاوراقمےلاکرسرسیاجزئہدرجہ۔‬

‫❖ ابوابوفصول ‪:‬‬
‫‪ .1‬رہاببوتمازنوصفلرپلمتشمہاورامتماوبابیکوصفلمجحواخضتمںیمانمبس وومزوںہں۔‬
‫‪ .2‬دجدیرطزفینصتاانپےتہےئرہاببےکٓااغزںیمےلہپاکیہحفصرپیلجملقےسابباکانماھکلاجےئاورذلیںیماساببےکامہونعاانتدرجےئکاجںیئ۔ہحفصیک‬
‫یبقعاجبناخلوھچڑدیاجےئ‪،‬اوراےلگہحفص(اسےنم‪/‬ابںیئاجبنواےل)ےسرحتیاکٓااغزایکاجےئ۔‬
‫‪ .3‬ذیلیانعوی’’یلغبرسیخ‘‘ےکوطررپداںیئاجبنیلجملقےسںیھکل۔‬
‫‪ .4‬رحت یںیمریپانبیاوررومزاتکتبوالعامتوق(‪ ،‬۔ ؟”“ !…)وریغہاکاحلظراھکاجےئ۔‬
‫‪ .5‬ااتتخمرپاےنپاذخرکدہاتنجئاورارگراےئںیم’’ فتد‘‘ہوتاساکامنایںااہظرہ۔‬
 ‫‪16‬‬

‫❖ حوالہ جاتاورحواشی‪:‬‬
‫‪ .1‬وحاہل اجت‪ ،‬وحایشرہےحفصےکےچیندےیئاجںیئ‪،‬ایلسلسمربمنوںیکوصرتںیمابب؍صف؍اقمہلےکٓارخںیم ربمنواراصمدرورماجووحاہلاکذرک‬
‫رکںی۔اابتقسوکواوی(’’ ‘‘)ےکدرایمنںیھکل۔‬
‫‪ .2‬نتمںیموموجدااہبمیکواضتحاحہیشںیمیکاجےئ۔ایوقساخص [……] (……)اگلرکاسےکدرایمناھکلاجےئ۔‬
‫م‬
‫‪ .3‬وحاہلدےتیوتقیلہپہگجلمکموحاہلاھکلاجےئ۔رقتًابیامتمبتکحثیرخمّجو خقّقدایتسبیہاسےئلوحاہلںیمرقادحلثی‪،‬دلجوہحفص‪،‬عبطمو‬
‫نسبطتعدرجرکںی۔اببوصفاکذترکہیھبرکدایاجےئاتکہقلعتمعبطدایتسبنہےنیکوصرتںیمیھباصکتراسئنکممہےکس۔ اید‬
‫رےہ وحاہل ےتھکل وتق تہب اایتحط رکںی ک نحتمم ٓاپےک ےھکل وحاہل اجت وک کیچ رکںی ےگ ۔ےب اایتحیط ای طلغ وحاہل اجت ےنھکل یک وصرت ںیم‬
‫دایتنیملعےکالخفہےناسیکھتاسھتٓاپااحتمنںیماناکمرقاراپںیئےگ۔‬
‫ہ‬
‫‪ٓ .4‬اایترقٓاینںیموسرۃاکانم‪،‬ربمن‪،‬اسےکدعبٓاتیربمنںیھکل۔ًالثم‪ :‬وسرئرقبہیکٓاتیربمن‪۱۴‬وکیںںیھکل‪(:‬ارقبلہ‪)۱۴:۲‬‬
‫‪ .5‬یفنصمےکاامسءرحوفیجہتیکرتبیتاینینسوالدت؍وافتیکرتبیتےسہں۔‬
‫فہارس‪ :‬اہفرس ےک اباقدعہ ربمن وصخمص ےئک ےئگ یہ ذٰہلا اینپ اکوش وک زمدی رتہب انبےت ہےئ وموضاعت و انعوی ‪ٓ ،‬اایت و ااحدثی‪ ،‬ااشری ‪،‬‬
‫اامسءواامنک‪،‬اصمدرورماجیکاہفرس؍لبیٹانبںیئ۔انامتماہفرسںیمرتبیت(اجہئ‪،‬زامن‪،‬اکمن)اکاخصایخلرںیھک۔‬
‫َ‬
‫‪CD‬؍فالپی بیک اپ‪ :‬اےنپیقیقحتومادوکویپمکرٹرپوپمکزرکواںیئاوردرجذلیدہاایتاکاخصایخلرںیھک۔‬
‫ن‬
‫‪.i‬اےنپ یقیقحت وماد وک اضعئ ہےن اور انال و رسہق یملع ےس وفحمظ رںیھک۔ ضعب ولگ اس وپمکز دشہ وماد اک اےنپ انم ےس رپٹن ولکنا ےتیل یہ‪،‬سج ےس اص‬
‫ادیمواررپیھبلقنرکےناکازلامٓااجاتےہ‪،‬ذٰہلااےنپاصیقیقحتوماداور‪،‬رفلمعوکوفحمظرںیھکاتکوبتقرضورتوطبروبثتشیپایکاجےکس۔‬
‫‪.ii‬یظنت ادملارس الہتنس اپاتسکنےکٹیلپ افرم ےسی وکششیک اجیگیئ ک دجدیاقیقحتت رپلمتشم ومادوک رمبت رکےک اشعئ ایک اجےئ‪ ،‬ذٰہلا وپمکز‬
‫دشہومادیک‪Backup‬سڈیرمہاہاراسلرکںی۔‬
‫‪ .iii‬یقیقحت اقمہلیظنت ادملارس الہ تنس اپاتسکن یک ایلع ڈرگی ےک وصحل ےئلیک وھکلاای اجات ےہ وج یظنت ادملارس اک یملع ااثہث امشر ہات ےہ ذٰہلا ارگ اینپ‬
‫اقیقحتتوکاشعئرکانوصقمدہوتاسیکااشتعےسلبقرحتییااجزتانماحصرکانرضوریےہ۔‬
‫ونٹ‪ :‬انجبانمظایلع‪/‬ممتہماصبح!زدیدجمہ‬
‫یدہاتیانماوررہفتساقمالتاےنپدمرہسےکونٹوبرڈرپٓاویاںرکوادںی۔زیناکیاکیاکیپاقمہلاگنروںوکیھبدے دںی۔‬
 ‫‪17‬‬

‫زعیہبلطرکام!‬
‫دعتمدیملعانعویاکیعترکدای ایگےہ‪،‬ضعبکشماوریقیقحتونعاانتیہاورضعبٓااسن ‪ ،‬ھچکصعیومضمنونیسیےسیجوموضاعتاوروارفوماد ےسقلعتمیہ۔اینپامتمرتالصوتیحں‬ ‫٭‬
‫وکربوےئاکر الےت ہےئوخب تنحم ےس ررسیچ ورکایک اجےئ۔اتکلبقتسم ںیم ارگ اساقمہلوک بطیتع وااشیتع رمہلح ےسذگارانوصقمد ہ وت ی اقمہلرہ احلظ ےس اس ایعمر رپ وپرا‬
‫ارتاتہ۔‬
‫ااسذتہ ورشمنیفعامےس اامتلسےہکوموضعوونعان ےکااختنبںیماطبلملع ےکالیمنیعبطاورادعتساد اکاحلظرکےتہےئانچٔورکاںیئ۔ ذیادعتساد ہبلطوکٓااسنیکاجبےئ‬ ‫٭‬
‫کشماوریملعاکمرپٓاامدہرکںی ‪،‬اتک(ان مع العرس یرسا)اکلمعومنن اسےنمٓاےئ۔اےنپزعیوںوکفینصت واتفیلےکدیماناکوسہشار انبےنےئلیکوپریوتج رممح رفامںیئ۔‬
‫اوروموضعےکمالہاورما علیہںیمےسوکئولہپنشتنرنہدںی۔‬
‫اقمالت ےک انعوی ابرے راامنہئ درج ذلی ااسذتہ رکام و نیققحم عام ےس احص یک اج تکس ےہ ‪،‬گم اید رےہ اسلئ واطبل نب رک اینپ رماد احص رکےن ےک ذجےب ےسانمبس‬ ‫٭‬
‫لت ہ‬ ‫کت ہ‬
‫وومزوںوتقہپوفن جبتےاوررفتصابرےےلہپوپچ جبتے ۔‬
‫راہطبربمن‬ ‫اامسءرگام‬ ‫ربمنامشر‬

‫‪0300-3595565‬‬ ‫یتفمدمحماعبمیسن‪،‬وگجہ‬ ‫‪1‬‬

‫‪0321-5178672‬‬ ‫احظف دمحمااحسقرفظ‪،‬راوڈنپلی‬ ‫‪2‬‬

‫‪0300-6818565‬‬ ‫رپوسیفوعندمحمدیعسی‪،‬اہبووپلر‬ ‫‪3‬‬

‫‪0306-7318019‬‬ ‫ڈارٹکدمحممیلک‪،‬ریحایراخن‬ ‫‪4‬‬

‫‪0300-8806267‬‬ ‫یتفملیلخادمحاقدری‪،‬الہر‬ ‫‪5‬‬

‫‪0305-5261588‬‬ ‫یتفمدمحماکفشرفدیی‪،‬اتلمن‬ ‫‪6‬‬

‫‪0300-7267103‬‬ ‫یتفمااجعزادمح‪،‬لصیفٓاابد‬ ‫‪7‬‬

‫‪0300-7565116‬‬ ‫ومالانرافتقالجل‪،‬االسمٓاابد‬ ‫‪8‬‬

‫‪0306-5832859‬‬ ‫یتفمدمحمزامندیعسی‪،‬لصیفٓاابد‬ ‫‪9‬‬

‫‪0346-5912691‬‬ ‫ومالاندمحمایتمزاقحن‪،‬وینچٹ‬ ‫‪10‬‬

‫‪:‬‬ ‫ھچک لیصفتت اور رحتی اقمہل ےکےیلرامنہئ یظنت ادملارس ےک سیف کب جیپ ہپ دے دی ئگ ےہ ۔ درج ذلی کنل ےس ٓاپ احص رک تکس یہ‬ ‫٭‬
‫‪https://www.facebook.com/tanzeemulmadarispk‬‬
‫ونعاانت‪،‬وموضاعتیکرتبیکاافلظںیمایسیدبتیلی‪،‬سجےسونعانزمدیویقہاجےئ‪،‬نکیل”بلصوموضع“ںیموکئیمکنہ ‪،‬یکااجزتےہ۔‬ ‫٭‬
‫ٓارخیونعانرپےنھکلےکےئلاکیہادارےےسئکاطبلملعیھبہتکسیہگماتکب(وطخمط)اکالہانرضوریےہ۔اہتبلمجحںیمڑبیاتکبہےنیکوصرتںیماکیےسزادئاطبلملعیھب‬ ‫٭‬
‫رشکیہتکسیہ‪،‬اتمہدعتمدرشاکءیکوصرتںیمرہاکیےکصحںیممکویباچپساتاسھٹ ِ‬
‫احفصتقیقحتہےناچںیئہ۔‬
‫ایخلرےہکقیقحتےئلیکایسیاتکب(وطخمط)اکااختنبرکںیسجرپےلہپاکمنہاہ‪،‬اسلسلسںیمہبعشقیقحتوفینصتیظنتادملارسےسرحتیی وطررپصتقیاحصرکیل۔‬ ‫٭‬
‫ہجیتنازنحتمم‪،‬دنمرجابالرپو افرماکیپرکےکادیمواراےنپاقمےلےکٓااغزںیماگلےئ‪،‬اسںیمولطمہبوکافئوکادیمواروخداایتحطےسدرجرکے۔‬ ‫٭‬
‫واالسلمعماالرکام‬
‫ٓاپےکدردنشخہلبقتسماکوخااہں‬

‫دمحمدبعایفطصملزہاروی(انمظایلع)‬ ‫‪15‬یئم‪2023‬ء‬