Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Cơ sở Toán học của môn Toán tiểu học (Hì

    Uploaded by

    vũ thế sơn
    948 views20 pages

    Original Title

    Cơ sở Toán học của môn Toán tiểu học (Hì (1)

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    948 views20 pages

    Cơ sở Toán học của môn Toán tiểu học (Hì

    Uploaded by

    vũ thế sơn

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 20
    CU MON TORN TIEU HOC Nay, NHA XUAT BAN DA Scanned with CamScanner : CHUGNG III Co so toan hoc cita cac yéu t6 hinh hoc 6 Tiéu hoc |, Phuong phap tién dé trong xay dung Ii thuyét mén Hinh hoc Mén Hinh hoc duge xay dung trén co so 4 thanh 6 co ban sau: — Cac khai niém co ban; —Hé théng cac tién dé hinh hoc; —Hé thong cac dinh nghia hinh hoc; —H6 théng cdc dinh li, tinh chat ctia cdc hinh hinh hoc. 1. Cackhai niém hinh hoc co ban Trong hinh hoc, fing nhu cae nganh khoa hgc khac, méi khi dua ra mot khai niém moi (co thé 14 mOt thudt ngt hay mot ki higu) ngudi ta phai dinh nghia né thong qua nhimg khai nigm da biét trréc dé. Khi dua ra khai niém trudc 46, nguéi ta lai phai dinh nghia né théng qua cdc khdi nigm trude dé nita,... Cir nhur thé, rd rang 1A khéng thé dinh nghia duge mai cho tat ca cdc khai niém hinh hoc. Vi vay ngudi ta phai dua ra mot sé khai nigm co ban ban dau khong dinh nghia. Khdi niém co ban 1a nhimg khai niém khéng duge dinh nghia. pé hiéu cdc khai niém nay, ngudi ta mé ta né théng qua céc hinh anh, biéu tugng. Hé théng cdc khdi niém co ban trong hinh hoc bao gém: -Diém; — Duong thing; ~ Mat phing; — Quan hé lién thude (diém thudc duéng thing, diém thudc mat phing); ~ Diém nim gitta hai diém kia; ~ Quan hé toan dang. 2. H@ théng cdc tién dé Tién dé 1a nhimg ménh dé todi nhién thira nhén ma khong cdn chimg minh. tién dé trong hinh hoc: in hoe ma tinh ding din cia né duge mac Sau day 1a hé thong mét sé céc 133 Scanned with CamScanner at phi ac dinh di 6 Tien a8 1. Qua hai diém khde nhau tron& mit phang, x8¢ Cin “woe mo va chi mét dung thang qua hai diém d0. Tién ad 2. Mdi duong thing chtra it nl khéng cing thugc mot dudng thing. Tién a2 3, Qua ba diém khong mt mat phing qua ba diém d6. A pats : : mies ad 4 bi hai diém A, B déu thuge duéng thing a thi duong thing qua hai diém A, B tring véi dudng thing a. Tién a2 5, Trong ba diém thing hang, hai diém kia. : i Tien ad 6. Qua mot diém 6 ngoai mot dung thang ta dung duge mét va chi mt dudng thing song song voi duong thiing da cho. Tién ad 7. Mai doan thing co mét d6 dai 1a mot so thye duong. Név diém C 6 gitta hai diém A va B thi 46 dai doan thing AB bang téng d6 dai cdc doan thing AC va CB. Tign a2 8. Néu hai mat phing cé mt diém chung thi ching c6 mét diém chung khac nia. hat hai diém. Tén tai’ ba diém thing hang xdc djnh duge mét va chi 6 mot va chi mét diém 6 gita 3. Hé théng dinh nghia cdc khai niém hinh hoc Tir cdc khai niém co ban, ngudi ta dinh nghia nhitng khai niém mdi va nhu vay: hé théng khai niém hinh hoc ngay cang phong phi hon. 4. Cac dinh liva tinh chathinhhoc |, Tir cdc dinh nghia, tién dé hinh hoc, van dung cac suy luan logic, nguéi ta chimg minh dé rit ra cdc dinh li va tinh chat hinh hoc. \ Tur cdc dinh nghia, tién dé, dinh li va tinh chat aa duge chimg minh ta tiép tye dinh nghia cac khai nigm mdi, chimg minh cdc tinh chat méi.... 1am cho ni. dung mén-hinh hoc ngay mot phong phi hon. I. Binh nghia cac khai niém hinh hoc Céc Khai niém hinh hoe cé thé phan chia thanh bén ahem: — Cac khdi niém co ban (khdi nigém khéng dinh eee am'vé cdc hinh hinh hoc; 3m vé quan hé gitta cdc hinh hinh hoc: — Cac khai niém vé chu vi, dién tich va thé tich cde hinh.' 134 / Scanned with CamScanner ” 4, Binh nghia cdc hinh hinh hoc 1.1. Binh nghia hinh hinh hoc i Méi tap hop H gém céc diém tron oi 1a mot hinh hinh hoc. Néu H 1a ¢ Hla hinh phing, neu H 1a tp hgp ea hinh kh6ng gian, Néu i la tap réng thi ta goi H 1a hinh réng. Dubi day ‘a hé thong cdc dinh nghia vé cae hinh hinh hoc da duge hoc rong chong trinh mén Todn 6 ining phé thong: : ng mat phang hodc trong khéng gian, ta Ap cdc diém trong mat phing thi ta goi ic diém trong khéng gian thi ta goi H 1a 1.2. Binh nghia cdc hinh Phang 1. Dinh nghia doan thang: Boan thing AB la hinh gém diém A, diém B ya tat ca cdc diém nam gitta A va B, _ Doan thang AB con goi la doan thing BA. Hai diém A va B goi la céc dju mut cla doan thang AB. A B 2. Dinh nghia tia: Cho dudng thing xy va mot diém O trén dudng thing 46. Hinh-gom diem Oo va mét phan dudng thing xy bi chia ra béi diém O dugc goi la mét tia géc O (hay con goi 14 mot nia dudng thang géc O). x oO Trong hinh trén ta c6 tia Ox va tia Oy cing hare goc O. Ta goi Ox va Oy la hai tia déi nhau (hay néi cach khéc, hai tia d6i nhau la hai tia cing chung mét géc va chung tao thanh mét dudng thing). 3. Dinh nghia dudng gdp kinic (don, tu cat, khép kin) Cho mét day n diém phan biét {Ai;A9; A3; ...; An}. Hinh tao boi day cae doan thing {A1A2; A2A3; AsAq; ...3 An tAn} sao cho khéng c6 hai doan thang lign tiép nhau nao cing nim trén mot dudng thing ta sé goi la mot duéng gap khiic, ki higu 1 AjAzA3...An voi diém dau Ia Ay va diém cudi la Ay. Cac diém Aj goi 14 cdc dinh va cac doan AiAwi VOI i=1,2,...0—- 1 goi cic canh (hay dét) cia dudng gap khuic dé. Néu dung gdp kinic 06 diém dau tring voi diém cudi (A, = A,) thi ta g0i la dong gdp khic khép kin. D B 135 Scanned with CamScanner ; Baa higu nhat mot ai Néu hai canh bat ki cia dung e4P sinh ni dinh is ee chung (néu 6 mét diém chung thi diém chung ¢° ‘ai ta goi la didn ae gp khic) thi ta goi la dirdng gdp khite dom, neuge ©? eae Khiic te cat. B D B p E 1 4. Dinh nghia géc: Gée'la mot hinh gdm hai tia 6 chung g6c. Gée chung ciia hai tia ggi la dinh, hai tia goi la cde cank cilia goc dé. y y Oo x O° : A x Hinh A a Hinh B Trén hinh A: Diém O goi la dinh, hai tia Ox va Oy goi 1a canh cia géc xOy. Ta viét: géc xOy hoc géc yOx hodc géc O va ding cac ki hiéu tuong img la xOy, yOx,0. : Géc xOy trong hinh B con ggi la goc AOB hoac goc BOA. ., Géc cd hai canh 1a hai tia d6i nhau goi la gée bet. x oO y “5. Dinh nghia tam gidc: Tam gide ABC la hinh gdm ba ‘doan thang AB, BC va CA sao cho ba diém A, B, C khéng thing hang, ki hiéu 14 AABC, trong d6 A, B, C goi la cdc dinh; AB, BC, CA goi la cdc canh va cdc g6c BAC, géc ABC, géc ACB goi la cdc géc ciia tam gide dé." bid CASA , 179M bo‘oud bind Tam giée ABC / Tam gidc MNP 136 Scanned with CamScanner 6. Dinh nghia tit gic, hinh chit j 1s . F . sinh thoi, hinh thang chit nhdt, hinh vuéng, hinh' binh hanh, Tit gide ABCD 13 mét hinh gdm bén doan AB, BC, CD va DA, trong a6 bit ki hai doan thang nao eting khong cing nim trén mot dudmg thing. a ah as Cie diem A, B, C, D goi la cée dink, céc doan thing AB, BC, CD va DA goi la cdc canh cia tt gidc 46, i A c Hinh chit nhdt \a hinh ta gidc c6 bén géc vudng. A 1 BT (ah. c Hinh chi nhat ABCD cé cdc géc A, géc B, géc C va goc D déu vudng; hai canh AB va CD goi la chiéu dai, AD va BC goi la chiéu rong cia hinh chit nhat d6. ; A Zs Hinh yuéng 1a hinh ti gide c6 bén géc vudng va bén canh bing nhau. Hinh vuéng ABCD cé cdc géc A, géc B, goc C va géc D déu vung; cdc canh AB, BC, CD va AD deu bing nhau. P . A Cc Hinh thoi ABCD cé bén canh AB, BC, CD va AD du bang nhau. 137 Scanned with CamScanner Hinh binh hanh la hinh tir gidc c6 cdc cp canh déi song song. A D Cc Tir gittc ABCD trong hinh sau day co AB song song v6i CD dugc goi la hinh thang. Canh AB goi 1a d4y nhé, canh CD goi la day I6n va cae canh AD, BC goi la canh bén cua hinh thang d6. B D c Hinh thang \a hinh tir giac c6 hai canh d6i song song. 7. Dinh nghia da gidc, da gidc Idi, lim Hinh da giée n canh (hay con goi lan — gidc) 1a hinh tao boi mét duéng gdp khtic khép kin c6 n doan. Trong phan sau day ta i xét cdc da gide tao thinh tr cdc ic during gip khic don. ,Khin= 3 fa goi la hin tam gid i Khi n= 4 ta goi 1a hinh tir pide; Khi n= 5 ta goi la hinh ngii gidc; Khi n = 6 ta goi 1a hinh luc giac; ‘ Khin=8 ta goi la hinh bat gidc; 8. Dinh nghia hinh Iéi, hinh lom Cho 2¢ 14 mét hinh hinh hoc. Ta g0i hinh 26 1a'hinh 13i néu véi hai diém A, B bat ki thuéc hinh 36, doan thing néi hai diém A, B luén nim tron trong hinh 36. Néu 26 khéng phai 1a hinh 13i thi ta goi H 1a hinh lom. 138 Scanned with CamScanner ,. Hinh 16i _ Hinh lm 9.Dinh nghia mién trong, mién ngodi ctta da gide Cho @ la m6t hinh da gidc trong mat phing (P). Tap hop P - D duge chia thanh hai phan rdi nhau: mét trong hai phin:d6 cé thé chira tron ven mot dudng thing, ta goi la mién ngodi cia da gide D; phan cén lai (khéng thé chira bat ki m6t duéng thing nao) ta goi la mién trong cita da gidc db. Phan t6 dam 1a mién trong, phan oon lai 14 mién ngoai cia nga gidc ABCDE, —{Mltiiti ogi oe yond iGut Gab £9 gaan recotb & Hinh da gidc co mién trong tao thanh mot hinh 181 oe goi 7 da side Wi. Ta sé chi xét cdc hinh da gidc don Li. : 10. Dinh nghia duong tron, hinh tron al ah . Cho R 1a s6 ‘thure durong va O 1a diém cé dinh trong mit phing ). : : a) Tap hop @cac\ giém M trong mat phing ® sao cho khoang cch tir M toi O luén khéng déi va bing R goi la ducing tron tam O ban kink R,va ki higu la (0; R). Scanned with CamScanner b) Tap hop 2 ede diém M trong mat phing (P) sao cho Khoding céch ty M tdi O khong vuot qué R ta goi la hinh tron tam O ban kinh R va ki higy 14 X (O; R). 1.3. Dinh nghia cdc hinh khéng gian 1. Dinh nghia mat cdu va hinh cat Cho R 1a sé thye duong va O 1a diém cé dinh trong khong gian. a) Tap hgp © cc diém M trong khéng gian sao cho khodng céch tir M t6i O ludn khéng déi va bing R ta goi Id mt cu tim O ban kinh R va ki higu 1a E(O; R). b) Tap hgp X cac diém M trong khéng gian sao cho khoang cach tir M t6i O khéng vuot qua R ta goi la hinh cau tam O ban kinh R va ki higu la (O;R). 2. Dinh nghia mdt tru va hink tru Cho R 1a sé thyte duong, dla dudng thing cé dinh trong khéng gian. a) Taphgp @ cdc diém M trong khénggian’sao cho’ khoang cach tit M t6i d luén khéng déi va bang R goi 14 mat tru, duéng thing d goi Ia true, R goi la ban kinh cia mat tru d6. b) Tap hop 7 cdc diém M trong khéng gian sao cho khoang cach tir M t6i d khong vugt qué R goi 14 khdi try, dudng thing d goi 1a true; R goi la ban kinh cua khdi try d6. c) Hinh % trong khong gian duge goi 14 hinh da dién néu nd duge tao thanh tir m6t so hiru han mién da gidc sao cho méi diém cia 76 thudc chi m6t trong cac kha nang sau: " - (i) La diém trong ciia diing mét trong cdc da gidc tao thanh; (ii) La diém nam trén canh cha ding hai da gidc lign ka; (iii) La dinh chung cia mét s6 céc da gidc tao thanh, MBi mign da gide da cho goi la mgt mgt, méi canh chung cha hai da gidc goi 1a mOt.canh va moi dinh chung goi li mt dinh cia hinh da dign dicho. \ ¥ gttoub 3 4) Méi hinh da dién chia khong gian thanh hai tap: mét trong hai tap 46 cé thé chira tron ven mt dudng thang, ta goi 1a’ mign ngoai, tap thir hai goi la mién trong cia hinh da dién dé. dj ! e) Hinh tao béi hinh da dién cing véi mién tron; khdi da dign. tam va ban kinh ig cla nd 'dirge'goi 14 140 Scanned with CamScanner 2. Dinh nghia quan hé gitta cdc hinh hinh hoc 2.1. Quan hé bang nhau ; we hep bien doi ding ey Li quy tic cho twong img m6i diém tir mit phing R vio chinh né (hoje {tr khéng gian R® vio chinh né) sao cho khoang cdch gitta hai dim qua phép bién d4i dé khong thay ddi. Cac phép tinh tién, phép bién doi ding cy. Hai hinh 2 va 26’goi 1a bing nhau néu ton tai m6t phép dang cy bién hinh nay thanh hinh kia, Phép ddi ximg truc, di ximg tam, phép quay déu Ia 2.2. Quan hé vuéng géc Hai dudng thing xy va x’y’ cat nhau va trong cdc géc tao thanh cé mét géc 1a goc vudng duoc goi la hai dwéng thing vuéng goc va ki higu la xy 1 x’y’, Hai duéng thing xy va x’y! la hai dudng thing vuéng goc va cit nhau tai O, ta cén ndéi dudng thang xy vudng géc'véi dudng thing x’y’ tai O. 2.3. Quan hé song song i 1 Hai dwng thing goi 1 song song néu hai dudng thing d6 déng phing va khéng cé diém chung. a b t a Duong thing a song song voi durdng thiing b va ki higu la a//b. Trong cing mot mat phing, hai’ dung thing phan biét néu khdng cit nhau thi song song vi nhau. mide 2.4. Quan hé déng dang Dinh nghia hai tam gidc ddng dang: Tam gidc ABC goi la déng dang i A'B' _B" Voi tam giéc A’B'C’, ki higu la AABC 2 AABC néu BS G=C. 141 Scanned with CamScanner ae ay Tis A’BI_ BIC’ _A AB BC AC A i ia B CB 2.5. Hinh dang hop Djnh nghia hai hinh ding hgp: Hai da gidc D va D’ goi la ding hop V6i nhau néu tn tai cdc hinh Fy, F3, ..., Fy a0 cho: (i) Cac hinh dé d6i m6t khéng cé diém trong chung; _ (ii) D= Ur. vaD’ -U. ma Vi dy hinh,26 ding hop véi hinh a We: iba =k duge goi la ti sé déng dang ciia hai tam gidc do. Sud e7 — Hi 3. Khai nigm vé d6 dai doan thang, chu vi, dian tich va thé tich cac hinh ho @, dG. dai cita dogn thang \a quy tic cho te img moi doan thing AB v6i mot sé thye duong sao cho: (i) Hai doan thing bing nhau thi d6 dai cia ching cing bing nhau. (ii) Néu C la diém nim gitta A va C thi d6 dai i doan thing AB bing tong d6 dai hai doan thing AC va CB. , D6 dai cia doan thing AB ta cting ki-hiéu 14/AB va con goi la khoang cach gitta hai diém A va B. 142 Scanned with CamScanner ‘ —_ b) Dign tich hinh da Sidc 14 quy tic cho tuong img méi hinh da giac D yoi mot s6 thy s() thoa man cdc tinh chat sau: (i) (D) > 0; (ii) Néu da gic D duge hgp thanh tir hai hinh da gidc khong giao nhau @,NA®, thi SD) = (D,) + (@,); (iii) Néu da gide @, nim tron trong da gidc @, thi s(D,) < s(@,); (iv) Néu hinh vuéng © c6 canh bing 1 don vj d6 dai thi s() = 1 don vi dign tich. o) Thé tich khéi da dign la quy tic cho tuong img mdi khéi da dién D voi mét sé thyre V(®) thoa main cdc tinh chat sau: () (@)> 0; (ii) Néu khdi da dign ® dugc hgp thanh tir hai khéi da dién khéng giao nhau D, va B, thi (D) = v(D) + (D,); (iii) Néu khdi da dién @, nim tron trong khéi da dién @, thi WD)

    You might also like